Najważniejszym dokumentem określającym prawa dziecka jest Konwencja o Prawach Dziecka, nazywana światową konstytucją praw dziecka.

Transkrypt

1 Prawa dziecka 1. Geneza Praw Dziecka. 2. Prawa dziecka w zarysie. 3. Prawa i obowiązki ucznia. 4. Instytucje i organizacje działające na rzecz dzieci. 1. Geneza Praw Dziecka Istota praw dziecka Prawa dziecka wynikają z godności i niepowtarzalności dziecka jako jednostki ludzkiej i przysługują każdemu dziecku. Praw nie można dziecko pozbawić. Prawa dziecka dotyczą relacji władza - jednostka, w związku z tym Państwo musi zapewnić dziecku możliwość korzystania z przysługujących mu praw. Najważniejszym dokumentem określającym prawa dziecka jest Konwencja o Prawach Dziecka, nazywana światową konstytucją praw dziecka. Konwencja została uchwalona 20 listopada 1989 r przez zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. Polska ratyfikując Konwencję o Prawach Dziecka w 1991 roku zobowiązała do realizacji postanowień i respektowania praw dziecka w niej zawartych. Janusz Korczak, ceniony na całym świecie prekursor walki o prawa najmłodszych, powiedział "dziecko nie jest przyszłym człowiekiem tylko człowiekiem", w związku z tym tak samo jak dorosłym dzieciom również przysługują prawa. Natomiast Jan Jakub Rousseau powiedział coś, co do dzisiaj nie straciło na aktualności "Mniej mówmy o obowiązkach dzieci, a więcej o ich prawach". Także współcześnie można spotkać się z opiniami, że przyznanie dzieciom praw musi prowadzić do utraty autorytetu przez rodziców i wychowawców. Należy jednak pamiętać, że prawa dziecka wywodzą się z praw człowieka, których zasadności nikt nie kwestionuje. Dzieci nie są dojrzałe i nie są w stanie same w pełni o siebie zadbać, dlatego należy im się szczególna opieka i ochrona - także prawna. Wraz z urodzeniem każdy człowiek zyskuje swoje prawa, nie trzeba na nie zasłużyć poprzez spełnianie jakichś wymagań czy wykonywanie obowiązków. Prawa i obowiązki to dwie całkowicie niezależne od siebie rzeczy. Historia praw dziecka Historia praw dziecka nie jest zbyt długa, bowiem dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku w świadomości ludzi ukształtowało się przekonanie, że dziecko potrzebuje specjalnej opieki i ochrony. W okresie średniowiecza i kilku kolejnych epok hołdowano przekonaniu, że dziecko, będące zaledwie "materiałem" na człowieka, wymaga surowego traktowania i bezwzględnego dyscyplinowania, ponieważ tylko w ten sposób może wyrosnąć na pełnowartościową jednostkę ludzką. Rodziło się wiele dzieci, ale niewiele z

2 nich miało szansę dożyć wieku kilku lat - nie tylko ze względu na trudne warunki sanitarne itp., ale także brak należytej opieki i troski. Osobą, której tragiczna historia zapoczątkowała w XIX w. działalność międzynarodowego ruchu na rzecz ochrony praw dzieci była 8-letnia dziewczynka, Mary Ellen Wilson z Baltimore, bita regularnie przez matkę. Pomoc uzyskała od osób należących do lokalnego oddziału stowarzyszenia przeciwdziałania okrucieństwu wobec zwierząt. Pod wpływem tamtego wydarzenia od roku 1874 w USA powstało ponad 200 różnych lokalnych stowarzyszeń, których celem była ochrona dzieci przed przemocą. Zaczęto traktować najmłodszych obywateli jak pełnowartościowych ludzi, którzy jako osoby jeszcze niedorosłe potrzebują szczególnego traktowania, opieki i warunków życia, które mogą zapewnić im możliwość prawidłowego rozwoju. Państwo, samorządy i organizacje społeczne postawiły sobie za cel działanie na rzecz dobra dzieci i przestrzegania ich praw do godziwego życia. Stopniowo także w innych krajach powstawały organizacje chroniące dzieci i walczące w imię ich praw. Od 1880 r. w Europie powstawały towarzystwa międzynarodowe (kryminologów, sędziów dla nieletnich, opieki nad dziećmi porzuconymi i bezdomnymi), które pracowały nad łagodzeniem prawa karnego dla nieletnich, zakładaniu placówek wychowawczych i opiekuńczych dla dzieci itp. Po raz pierwszy prawa dziecka zapisano w Deklaracji Genewskiej z 1924, jednak najważniejszym, kompleksowym dokumentem określającym prawa dziecka jest Konwencja o Prawach Dziecka uchwalona w 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, nazywana często światową konstytucją praw dziecka. Jest to pierwszy międzynarodowy dokument dotyczący dzieci, który uwzględnia ich prawa i wolności osobiste. Do chwili obecnej dokument ratyfikowała rekordowa liczba 192 państw co świadczy o jego uniwersalizmie. Polska ratyfikowała Konwencję w 1991 roku. Warto tutaj wspomnieć, że to Polska była inicjatorem i pomysłodawcą powstania Konwencji o Prawach Dziecka, toteż ciąży na nas szczególna odpowiedzialność, by w naszym kraju prawa najmłodszych były znane i przestrzegane. Najważniejsze daty Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów przyjęło Deklarację Praw Dziecka (zwaną Genewską) Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych powołało organizację UNICEF Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwaliło Powszechną Deklarację Praw Człowieka powstanie Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (ratyfikowana przez Polskę w 1993 r.) Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych proklamowało Deklarację Praw Dziecka, która jest rozszerzeniem Deklaracji Genewskiej Polska złożyła propozycję projektu Konwencji o Prawach Dziecka Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło Konwencję o Prawach Dziecka, która weszła w życie w 1990 r., Polska ratyfikowała ją w 1991r Światowy Szczyt w Sprawie Dzieci w Nowym Jorku Europejska Konwencja o Wykonywaniu Praw Dzieci. Weszła w życie w 2000 r., ratyfikowana przez Polskę w 1997 r I Światowy Kongres na rzecz Przeciwdziałania Prostytucji i Pornografii Dziecięcej

3 stworzenie dwóch protokołów fakultatywnych do Konwencji o Prawach Dziecka - dotyczących angażowania dzieci w konflikty zbrojne i handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i pornografii II Światowy Kongres na rzecz Przeciwdziałania Prostytucji i Pornografii Dziecięcej w Jokohamie 2. Prawa dziecka w zarysie. Po raz pierwszy prawa dzieci ujęto w Deklaracji Genewskiej w 1924 r., natomiast pełny ich zbiór został zapisany w Konwencji o Prawach Dziecka przygotowanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 1989 r. Prawa zawarte w Konwencji można podzielić na : Prawa osobiste - to te, które przysługują każdemu człowiekowi dlatego właśnie, że jest człowiekiem. Nikt ich ludziom nie daje i nikt ich nie może odebrać. Prawa socjalne - to prawa, które są wynikiem umowy między obywatelem a państwem. Prawa polityczne - pełne prawa polityczne przysługują po ukończeniu 18 lat, jednak Konwencja przyznaje dzieciom prawo do stowarzyszania się w organizacjach i klubach. W Konwencji nie zapomniano o prawach specjalnych: dla dzieci należących do mniejszości narodowych - mają one prawo do uczenia się ojczystego języka, religii, własnej kultury. dla dzieci sprawnych inaczej istnieje prawo do szczególnej opieki lekarskiej i możliwie najlepszych warunków życia i nauki. dla sierot istnieje prawo do innej, zastępczej rodziny lub opieki państwa. dla dzieci, którym zdarzyło się popełnić przestępstwo istnieje prawo łagodniejszego traktowania niż dorosłych przestępców. PRAWO DO ŻYCIA I ROZWOJU Prawo do życia jest najbardziej podstawowym prawem każdego człowieka. Nikt nikogo nie może życia pozbawić. Państwo musi zadbać o to, żeby ludzie czuli się bezpiecznie. Państwo ma także obowiązek zapewnić jak najlepszy rozwój dzieci. Prawo do rozwoju nie oznacza jedynie rozwoju fizycznego ale też psychiczny, intelektualny. Państwo musi zadbać o odpowiednią ilość szkół i zagwarantować możliwość zdobycia wykształcenia każdemu. PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE Dziecka nie wolno rodzicom zabrać. W Polsce tylko sąd może zadecydować o odebraniu dziecka rodzicom - dzieje się tak w wyjątkowych sytuacjach, kiedy rodzice nie chcą lub nie mogą opiekować się dzieckiem; źle je traktują, nie interesują się jego potrzebami, nie leczą gdy jest chore, głodzą. Takim zaniedbanym dzieckiem ma obowiązek zaopiekować się państwo.

4 PRAWO DO NAZWISKA W Polsce każdy ma prawo do nazwiska i obywatelstwa. Każde dziecko po urodzeniu musi być zarejestrowane w Urzędzie Stanu Cywilnego. Nazwisko, imię, obywatelstwo oraz pochodzenie są elementami tożsamości człowieka, która jest chroniona przez prawo. PRAWO DO SWOBODY MYŚLI, SUMIENIA I WYZNANIA Człowiek ma pełne prawo wyboru co chce myśleć i w kogo chce wierzyć. Każdy ma prawo do szacunku dla swego światopoglądu - nikogo z powodu jego sposobu myślenia czy wyznawanej religii nie wolno prześladować, poniżać ani wyśmiewać jego poglądów lub obrzędów. PRAWO DO PRYWATNOŚCI Prywatne jest wszystko to, co jest osobiste, zarówno rzeczy, mieszkanie, jak również sprawy prywatne i rodzinne. Prawo do prywatności oznacza, że nikomu nie wolno bez szczególnie uzasadnionych powodów (precyzyjnie przewidzianych w przepisach prawnych) wkraczać w nasze życie i sprawy osobiste. PRAWO DO TAJEMNICY KORESPONDENCJI Prawo to oznacza, że każdy człowiek (oczywiście dziecko też) może decydować o tym kto przeczyta jego list, pamiętnik czy wiersz. Dorośli mogą zwrócić się do sądu, jeżeli ktoś naruszy to prawo - dzieci podlegają władzy rodzicielskiej więc w ich imieniu mogą wystąpić rodzice. PRAWO DO NAUKI W Polsce szkoła podstawowa jest dla wszystkich obowiązkowa i bezpłatna. Prawo do nauki oznacza, że każdy powinien mieć możliwość uczenia się tak długo jak chce i pozwalają mu na to jego zdolności i zainteresowania. Państwo ma obowiązek utrzymywać odpowiednią ilość szkół podstawowych a także tak dużo szkół średnich, żeby każdy kto chce i ma wystarczające umiejętności, mógł uczyć się w odpowiedniej dla siebie szkole średniej. Państwo powinno też zapewnić pomoc finansową uczniom w trudnej sytuacji materialnej, powinno też dbać o to, by dzieci ucząc się rozwijały swoją osobowość, uczyły się szacunku i tolerancji dla innych ludzi różnych kultur i religii, różnych ras i kolorów skóry. Państwo ma także obowiązek zadbać o dostęp każdego dziecka do informacji, czyli wiedzy różnych ludzi, różnie myślących, wiedzy o odkryciach naukowych i zjawiskach - co wpływa na kształtowanie poglądów i postaw. Prawo do informacji oznacza też, że państwo ma obowiązek informować wszystkich o działaniach i decyzjach jakie podejmuje.

5 PRAWO DO ŻYCIA BEZ PRZEMOCY Znęcanie się nad dziećmi jest karane. Prawo zezwala na łagodne karcenie jedynie przez rodziców. Nie wolno też znęcać się psychicznie, to znaczy systematycznie dokuczać dziecku, poniżać go, wyśmiewać lub obrażać. Karana jest również przemoc seksualna. PRAWO DO STOWARZYSZANIA SIĘ W Polsce wszystkie dzieci mogą należeć do różnych organizacji młodzieżowych, którymi kierują dorośli np. harcerstwo - jeżeli nie mają skończonych 16 lat potrzebna jest zgoda rodziców. Konwencja o Prawach Dziecka mówi, że dzieci mają prawo stowarzyszać się wyłącznie w celach pokojowych. Ważna dla każdego ucznia jest możliwość działania w samorządzie szkolnym. Ustawa o Systemie Oświaty art.55 pkt 5 mówi: "Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak: 1. prawo do zapoznawania się z programem nauczania (...) 2. prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu 3. prawo do organizacji życia szkolnego (...) 4. prawo do redagowania i wydawania gazety szkolnej 5. prawo do organizowania działalności kulturalnej, sportowej (...) 6. prawo do wyboru nauczyciela-opiekuna samorządu. ZASADA POSZANOWANIA GODNOŚCI Nie można mówić o prawie do godności, gdyż godność po prostu mamy i nikt nie może nam jej dać lub odebrać. Każdy człowiek ma wrodzone poczucie dumy, honoru osobistego - nikt nie lubi być źle traktowany, poniżany, wyśmiewany czy w jakikolwiek sposób obrażany. Każdy człowiek ma prawo do ochrony przed poniżającym i okrutnym traktowaniem, które narusza jego poczucie godności. ZASADA RÓWNOŚCI Ludzie nie rodzą się lepsi lub gorsi, jako ludzie są równi - co nie znaczy jednakowi. Dlatego podobnie jak w przypadku godności nie mówimy o prawie do równości. Kiedy mowa jest o równym traktowaniu przez prawo to chodzi o jednakowe prawa dla ludzi niezależnie od tego czy są bogaci czy biedni, czarni czy biali, mężczyźni czy kobiety. Prawo do równego traktowania (przez prawo) nie oznacza, że wszyscy muszą mieć takie same uprawnienia. Są sytuacje gdy niektórym ludziom przysługują prawa specjalne, np. ludziom niepełnosprawnym. Uprawnienia te służą wyrównywaniu szans dla tych, którym z różnych względów trudniej jest żyć. Świadomość własnych praw, możliwości i ograniczeń, oraz norm regulujących zachowania ma bardzo duże znaczenie dla społecznego rozwoju dziecka. Uczenie przestrzegania praw innych ludzi i radzenia sobie w sytuacji naruszania praw własnych jest elementem przygotowania do życia

6 w demokratycznym społeczeństwie. Nie będzie rzeczą naganną, jeżeli dzieci nauczą się wymagać od dorosłych respektowania swoich praw, praw przysługujących każdemu człowiekowi, nawet temu małemu. 3. Prawa i obowiązki ucznia. Załącznik nr 1 do Statutu Szkoły Uczeń ma prawo: 1. Korzystać z procesu kształcenia zorganizowanego zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej. 2. Mieć zapewnioną opiekę wychowawczą i warunki pobytu w szkole, zapewniające bezpieczeństwo, ochronę przed wszelkimi przejawami przemocy fizycznej i psychicznej oraz poszanowania godności i dyskrecji w sprawach osobistych. 3. Być życzliwie i podmiotowo traktowanym w procesie dydaktyczno-wychowawczym. 4. Przedstawiać szkole swój dorobek pozalekcyjny i pozaszkolny. 5. Wpływać na życie szkoły przez działalność samorządową, zrzeszenie się w organizacjach szkolnych oraz uczestnictwo w działalności Rady Rodziców. 6. Korzystać z pomocy materialnej określonej odrębnymi przepisami. 7. Do sprawiedliwej, obiektywnej i jawnej oceny postępów w nauce. 8. Do indywidualnego traktowania w okresie przygotowania się do konkursu przedmiotowego, nauczyciele uczący nie kontrolują wiedzy ucznia z innych przedmiotów na 2 tygodnie przed konkursem. 9. Poznać program poszczególnych przedmiotów. 10. Zgłaszać nauczycielom problemy budzące szczególne zainteresowanie z prośbą o ich wyjaśnienie i pomoc w rozwiązaniu. 11. Znać z tygodniowym wyprzedzeniem termin pisemnego sprawdzianu wiadomości; w ciągu dnia może się odbyć tylko jeden sprawdzian, w ciągu tygodnia nie więcej niż trzy. Kontrolne prace pisemne muszą być poprawione w terminie 3 tygodni. 12. Korzystać z odpowiednio przygotowanego gabinetu, z właściwym oświetleniem i ławkami dostosowanymi do wieku uczących się. 13. Do stałej opieki wychowawczej, zapewnienia bezpieczeństwa ze strony poszczególnych nauczycieli, wychowawcy klas i dyrekcji szkoły. 14. Do odpoczynku w przerwach międzylekcyjnych (na okres przerw świątecznych ferii nie zadaje się prac

7 domowych). 15. Do poszanowania godności własnej i utrzymania w tajemnicy spraw nie wpływającym na zachowanie i oceną kolegów. 16. Być traktowany życzliwie i sprawiedliwie przez nauczycieli, wychowawców i kolegów. 17. Swobodnie wyrażać myśli i przekonania, szczególnie dotyczących życia szkoły, przekonań światopoglądowych, jeżeli nie narusza dobra innych. 18. Rozwijać zainteresowania na zajęciach dydaktyczno wychowawczych, włączać w pracę kół przedmiotowych i organizacji szkolnych. 19. Reprezentować szkołę w konkursach przedmiotowych, sportowych i artystycznych. 20. Korzystać z pomocy nauczyciela danego przedmiotu, opiekuna zespołu wyrównawczego, kolegi w razie napotkania trudności w nauce. 21. Korzystać z pomocy Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i uczestniczyć w cyklu zajęć przygotowujących do wyboru zawodu. 22. Korzystać z pomieszczeń szkolnych, sprzętu, środków dydaktycznych, księgozbioru biblioteki podczas zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. 23. Zgłaszać wnioski i postulaty dotyczące życia szkoły na cotygodniowych zebraniach Samorządu Uczniowskiego. 24. Wybierać i być wybieranym do Samorządu Uczniowskiego. 25. Odwołać się do dyrektora szkoły we wszystkich sprawach dotyczących naruszania lub nieposzanowania praw uczniowskich Sprawy sporne, zaistniałe pomiędzy uczniami, rozstrzygają, po dokładnym ich rozpatrzeniu wychowawcy klas przy współudziale rad samorządów klasowych. W uzasadnionych przypadkach przy rozstrzyganiu sporu pomocy udziela na wniosek wychowawcy klasy lub jej samorządu dyrektor szkoły. Uczeń ma obowiązki: 1. Systematycznie i aktywnie uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych i życiu szkoły. 2. Uczeń może być zwolniony z lekcji przez nauczyciela przedmiotu, z całego dnia zajęć przez dyrektora szkoły lub wychowawcę klasy tylko za okazaniem prośby rodziców bądź prawnych opiekunów. Nieobecność spowodowaną chorobą lub inną przyczyną, uczeń usprawiedliwia poprzez okazanie wychowawcy klasy pisemnej prośby rodziców bądź prawnych opiekunów. Uczeń przedkłada usprawiedliwienie w terminie 7 dni od powrotu do szkoły. 3. Okazywanie szacunku nauczycielom i innym pracownikom szkoły oraz uczniom, podporządkowanie się zaleceniom i zarządzeniom dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, nauczycielowi oraz ustaleniom

8 samorządu klasowego lub uczniowskiego. 4. Być życzliwym na co dzień, pomagać słabszym, przeciwdziałać przejawom brutalności. Kulturalnie zachowywać się w czasie przerw międzylekcyjnych, zanosić teczki do gabinetu, w którym ma kolejną lekcję, nie biegać po korytarzu, wykonywać polecenia dyżurnych, a po dzwonku na lekcję ustawić się przed gabinetem. 5. Dbać o bezpieczeństwo własne oraz swoich kolegów nie opuszczać terenu szkoły w czasie trwania zajęć. Opuszczanie terenu szkoły możliwe jest jedynie w uzasadnionych przypadkach za zgodą nauczyciela pełniącego dyżur. 6. W drodze do szkoły i do domu przestrzegać przepisy ruchu drogowego. 7. Dbać o własne zdrowie nie pić alkoholu, nie palić papierosów, nie używać narkotyków i innych środków odurzających. 8. Dbać o czystość szkoły i terenu przyszkolnego. 9. Szanować urządzenia, sprzęt szkolny, pomoce naukowe i podręczniki. Za świadomie dokonane zniszczenia mienia szkolnego przez ucznia lub zespół uczniowski winni będą ukarani karą regulaminową. 10. Dbać o schludny wygląd. 11. Ze względu na szczególną organizację zajęć dydaktyczno-wychowawczych obowiązuje strój apelowy lub sportowy (Sprzątanie Świata, Dzień Sportu, wycieczki rekreacyjne, uroczyste apele). 12. Znać warunki korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych na terenie szkoły. Zakazuje się korzystania z powyższych urządzeń w czasie lekcji i w czasie zajęć pozalekcyjnych. Dopuszcza się korzystanie z powyższych urządzeń w czasie przerw międzylekcyjnych, lecz bez filmowania i nagrywania na terenie szkoły. Szkoła nie ponosi odpowiedzialności za zagubienie lub zniszczenie telefonów komórkowych, urządzeń elektronicznych. Nagrody Za bardzo dobre wyniki w nauce, wzorowe zachowanie, aktywną działalność pozalekcyjną, wyróżniające wyniki w konkursach wiedzy i zawodach sportowych lub za inne osiągnięcia uczeń lub grupa uczniów mogą otrzymać następujące wyróżnienia i nagrody: 1. pochwałę ustną udzieloną przez wychowawcę; 2. pochwałę pisemną w dzienniczku ucznia do wiadomości rodziców; 3. pochwałę dyrektora szkoły wobec uczniów klasy (szkoły); 4. za uzyskanie najwyższych ocen w nauce i zawodach uczeń może być nagrodzony odznaką Wzorowy uczeń (uczeń klasy I III brązową, uczeń klasy IV V srebrną, uczeń klasy VI złotą), świadectwem za uzyskanie promocji z wyróżnieniem i nagrodą rzeczową na koniec roku szkolnego ufundowaną przez

9 Radę Rodziców; 5. za osiągnięcia w konkursach, zawodach sportowych uczeń może być nagrodzony pucharem, dyplomem, nagrodą książkową ufundowaną przez Radę Rodziców; 6. za szczególne osiągnięcia w nauce, aktywność społeczną, wzorową postawę uczeń może być nagradzany odnotowaniem jego zasług w Złotej Księdze Uczniów i odnotowanie osiągnięć na świadectwie ukończenia szkoły. Kary Za nieprzestrzeganie regulaminu szkoły, za lekceważenie nauki i innych obowiązków szkolnych, a także za naruszenie porządku szkolnego uczeń może być ukarany: 1. upomnieniem wychowawcy wobec klasy; 2. upomnieniem dyrektora szkoły wobec uczniów klasy, szkoły; 3. pisemnym powiadomieniem rodziców o złym zachowaniu ucznia; 4. wyłączeniu z udziału w imprezie szkolnej na określony czas; 5. zawieszeniem lub pozbawieniem możliwości pełnienia funkcji (po zasięgnięciu opinii uczniów); 6. naganą udzieloną przez dyrektora szkoły wobec uczniów szkoły; 7. przeniesieniem do równoległej klasy w szkole; 8. przeniesieniem do innej szkoły. Wnioskodawcami w sprawie udzielenia pochwały, upomnienia lub nagany mogą być wszyscy pracownicy szkoły. Wychowawcy klas odnotowują o udzielonych pochwałach, upomnieniach i naganach w dzienniku lekcyjnym. Informacje o udzielonych pochwałach podawane będą do wiadomości uczniów i rodziców. O postanowieniu zastosowania wobec ucznia kary wymienionej w punkcie 6, 7, 8 zainteresowany będzie powiadomiony przynajmniej na 3 dni przed jej wymierzeniem. W tym czasie uczeń ma prawo odwołać się od decyzji wnioskującego do dyrektora szkoły.

10 4. Instytucje i organizacje działające na rzecz dzieci. Poradnie Psychologiczno Pedagogiczne Rodzinne Ośrodki Diagnostyczno Konsultacyjne Poradnie Zdrowia Psychicznego Sądy Rodzinne i Opiekuńcze Ośrodki Pomocy Społecznej Komitet Ochrony Praw Dziecka Warszawa UNICEF Fundacja Dziecięce,,Listy do Świata Kraków Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży Warszawa Fundacja,,Dzieci Niczyje (w Polskiej YMCA) Warszawa Towarzystwo Ochrony Praw i Godności Dziecka WYSPA Chorzów Adres siedziby : Towarzystwo Ochrony Praw i Godności Dziecka Wyspa Ul. Omańkowskiej Chorzów Adres do korespondencji : Międzynarodowy Dom Spotkań Wigilijne Miasteczko Ul. Styczyńskiego 13b Chorzów Dyżur telefoniczny poniedziałek środa 10:00 12:00 Piątek 15:00 18:00 Pod numerem telefonu: e : topigd@poczta.onet.pl Adres strony www: Komitet Ochrony Praw Dziecka Zielona Góra ul. Piaskowa 9e Dyżury w siedzibie oddziału: Wtorki i czwartki godz Adres tkopd@poczta.onet.pl

11 Adres strony www: wwwtkopd.pl Nr telefon/fax: 0/