D ROZBIÓRKA ELEMENTÓW DRÓG, OGRODZEŃ I PRZEPUSTÓW

Transkrypt

1 D ROZBIÓRKA ELEMENTÓW DRÓG, OGRODZEŃ I PRZEPUSTÓW 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODOSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z rozbiórką elementów dróg, ogrodzeń i przepustów Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z rozbiórką: warstw nawierzchni, krawężników, obrzeży i oporników, ścieków, chodników, ogrodzeń, barier i poręczy, znaków drogowych, przepustów: betonowych, żelbetowych, kamiennych, ceglanych itp Określenia podstawowe Stosowane określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Rusztowania Rusztowania robocze przestawne przy rozbiórce przepustów mogą być wykonane z drewna lub rur stalowych w postaci: rusztowań kozłowych, wysokości od 1,0 do 1,5 m, składających się z leżni z bali (np. 12,5 x 12,5 cm), nóg z krawędziaków (np. 7,6 x 7,6 cm), stężeń (np. 3,2 x 12,5 cm) i pomostu z desek, rusztowań drabinowych, składających się z drabin (np. długości 6 m, szerokości 52 cm), usztywnionych stężeniami z desek (np. 3,2 x 12,5 cm), na których szczeblach (np. 3,2 x 6,3 cm) układa się pomosty z desek, przestawnych klatek rusztowaniowych z rur stalowych średnicy od 38 do 63,5 mm, o wymiarach klatek około 1,2 x 1,5 m lub płaskich klatek rusztowaniowych (np. z rur stalowych średnicy 108 mm i kątowników 45 x 45 x 5 mm i 70 x 70 x 7 mm), o wymiarach klatek około 1,1 x 1,5 m, rusztowań z rur stalowych średnicy od 33,5 do 76,1 mm połączonych łącznikami w ramownice i kratownice. 3

2 Rusztowanie należy wykonać z materiałów odpowiadających następującym normom: drewno i tarcica wg PN-D [1], PN-D [2], PN-D [3] lub innej zaakceptowanej przez Inżyniera, gwoździe wg BN-87/ [8], rury stalowe wg PN-H [4], PN-H [5] lub innej zaakceptowanej przez Inżyniera, kątowniki wg PN-H-93401[6], PN-H [7] lub innej zaakceptowanej przez Inżyniera. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do rozbiórki Do wykonania robót związanych z rozbiórką elementów dróg, ogrodzeń i przepustów może być wykorzystany sprzęt podany poniżej, lub inny zaakceptowany przez Inżyniera: spycharki, ładowarki, żurawie samochodowe, samochody ciężarowe, zrywarki, młoty pneumatyczne, piły mechaniczne, frezarki nawierzchni, koparki. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów z rozbiórki Materiał z rozbiórki można przewozić dowolnym środkiem transportu. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Wykonanie robót rozbiórkowych Roboty rozbiórkowe elementów dróg, ogrodzeń i przepustów obejmują usunięcie z terenu budowy wszystkich elementów wymienionych w pkt 1.3, zgodnie z dokumentacją projektową, OST lub wskazanych przez Inżyniera. Jeśli dokumentacja projektowa nie zawiera dokumentacji inwentaryzacyjnej lub/i rozbiórkowej, Inżynier może polecić Wykonawcy sporządzenie takiej dokumentacji, w której zostanie określony przewidziany odzysk materiałów. Roboty rozbiórkowe można wykonywać mechanicznie lub ręcznie w sposób określony w OST lub przez Inżyniera. W przypadku usuwania warstw nawierzchni z zastosowaniem frezarek drogowych, należy spełnić warunki określone w OST D Recykling. W przypadku robót rozbiórkowych przepustu należy dokonać: odkopania przepustu, ew. ustawienia przenośnych rusztowań przy przepustach wyższych od około 2 m, rozbicia elementów, których nie przewiduje się odzyskać, w sposób ręczny lub mechaniczny z ew. przecięciem prętów zbrojeniowych i ich odgięciem, demontażu prefabrykowanych elementów przepustów (np. rur, elementów skrzynkowych, ramowych) z uprzednim oczyszczeniem spoin i częściowym usunięciu ław, względnie ostrożnego rozebrania konstrukcji kamiennych, ceglanych, klinkierowych itp. przy założeniu ponownego ich wykorzystania, oczyszczenia rozebranych elementów, przewidzianych do powtórnego użycia (z zaprawy, kawałków betonu, izolacji itp.) i ich posortowania. Wszystkie elementy możliwe do powtórnego wykorzystania powinny być usuwane bez powodowania zbędnych uszkodzeń. O ile uzyskane elementy nie stają się własnością Wykonawcy, powinien on przewieźć je na miejsce określone w OST lub wskazane przez Inżyniera. Elementy i materiały, które zgodnie z OST stają się własnością Wykonawcy, powinny być usunięte z terenu budowy. 4

3 Doły (wykopy) powstałe po rozbiórce elementów dróg, ogrodzeń i przepustów znajdujące się w miejscach, gdzie zgodnie z dokumentacją projektową będą wykonane wykopy drogowe, powinny być tymczasowo zabezpieczone. W szczególności należy zapobiec gromadzeniu się w nich wody opadowej. Doły w miejscach, gdzie nie przewiduje się wykonania wykopów drogowych należy wypełnić, warstwami, odpowiednim gruntem do poziomu otaczającego terenu i zagęścić zgodnie z wymaganiami określonymi w OST D Roboty ziemne. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Kontrola jakości robót rozbiórkowych Kontrola jakości robót polega na wizualnej ocenie kompletności wykonanych robót rozbiórkowych oraz sprawdzeniu stopnia uszkodzenia elementów przewidzianych do powtórnego wykorzystania. Zagęszczenie gruntu wypełniającego ewentualne doły po usuniętych elementach nawierzchni, ogrodzeń i przepustów powinno spełniać odpowiednie wymagania określone w OST D Roboty ziemne. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową robót związanych z rozbiórką elementów dróg i ogrodzeń jest: dla nawierzchni i chodnika - m 2 (metr kwadratowy), dla krawężnika, opornika, obrzeża, ścieków prefabrykowanych, ogrodzeń, barier i poręczy - m (metr), dla znaków drogowych - szt. (sztuka), dla przepustów i ich elementów a) betonowych, kamiennych, ceglanych - m 3 (metr sześcienny), b) prefabrykowanych betonowych, żelbetowych - m (metr). 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt PODOSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania robót obejmuje: a) dla rozbiórki warstw nawierzchni: wyznaczenie powierzchni przeznaczonej do rozbiórki, rozkucie i zerwanie nawierzchni, ew. przesortowanie materiału uzyskanego z rozbiórki, w celu ponownego jej użycia, z ułożeniem na poboczu, załadunek i wywiezienie materiałów z rozbiórki, wyrównanie podłoża i uporządkowanie terenu rozbiórki; b) dla rozbiórki krawężników, obrzeży i oporników: odkopanie krawężników, obrzeży i oporników wraz z wyjęciem i oczyszczeniem, zerwanie podsypki cementowo-piaskowej i ew. ław, załadunek i wywiezienie materiału z rozbiórki, wyrównanie podłoża i uporządkowanie terenu rozbiórki; c) dla rozbiórki ścieku: odsłonięcie ścieku, ręczne wyjęcie elementów ściekowych wraz z oczyszczeniem, ew. przesortowanie materiału uzyskanego z rozbiórki, w celu ponownego jego użycia, z ułożeniem na poboczu, zerwanie podsypki cementowo-piaskowej, 5

4 uzupełnienie i wyrównanie podłoża, załadunek i wywóz materiałów z rozbiórki, uporządkowanie terenu rozbiórki; d) dla rozbiórki chodników: ręczne wyjęcie płyt chodnikowych, lub rozkucie i zerwanie innych materiałów chodnikowych, ew. przesortowanie materiału uzyskanego z rozbiórki w celu ponownego jego użycia, z ułożeniem na poboczu, zerwanie podsypki cementowo-piaskowej, załadunek i wywiezienie materiałów z rozbiórki, wyrównanie podłoża i uporządkowanie terenu rozbiórki; e) dla rozbiórki ogrodzeń: demontaż elementów ogrodzenia, odkopanie i wydobycie słupków wraz z fundamentem, zasypanie dołów po słupkach z zagęszczeniem do uzyskania Is 1,00 wg BN-77/ [9], ew. przesortowanie materiału uzyskanego z rozbiórki, w celu ponownego jego użycia, z ułożeniem w stosy na poboczu, załadunek i wywiezienie materiałów z rozbiórki, uporządkowanie terenu rozbiórki; g) dla rozbiórki znaków drogowych: demontaż tablic znaków drogowych ze słupków, odkopanie i wydobycie słupków, zasypanie dołów po słupkach wraz z zagęszczeniem do uzyskania Is 1,00 wg BN-77/ [9], załadunek i wywiezienie materiałów z rozbiórki, uporządkowanie terenu rozbiórki; D a Regulacji wysokościowa istniejących urządzeń uzbrojenia podziemnego wodno-kanalizacyjnych oraz gazowych 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST 2. Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem regulacji wysokościowej istniejących urządzeń uzbrojenia podziemnego wodnokanalizacyjnych oraz gazowych Zakres stosowania OST 3. Niniejsza Ogólna Specyfikacja Techniczna (OST) stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach publicznych oraz wewnętrznych zlokalizowanych w granicach administracyjnych Miasta Gdańska. Ma ona zastosowanie w ramach inwestycji przygotowywanych przez Miasto Gdańsk, w imieniu którego działa Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem i odbiorem przypowierzchniowej regulacji wysokościowej studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej, wpustów ulicznych, obudów żeliwnych zasuw wodociągowych i gazowych Określenia podstawowe Studnia kanalizacyjna - urządzenie połączone z kanałem, przeznaczone do kontroli lub prawidłowej eksploatacji kanału Studnia rewizyjna (kontrolna) - urządzenie do kontroli kanałów nieprzełazowych, ich konserwacji i przewietrzania Wpust uliczny (wpust deszczowy) - urządzenie do przejęcia wód opadowych z powierzchni i odprowadzenia poprzez przykanalik do kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej Właz studni - element żeliwny przeznaczony do przykrycia podziemnych studni rewizyjnych, umożliwiający dostęp do urządzeń kanalizacyjnych. 6

5 Kratka ściekowa - urządzenie, przez które wody opadowe przedostają się od góry do wpustu ulicznego Nasada (żeliwna kratka ściekowa) z wlewem bocznym (w krawężniku) - urządzenie, przez które wody opadowe przedostają się w pionowej płaszczyźnie krawężnika do wpustu ulicznego Nasada kombinowana z wlotem bocznym i w powierzchni dolnej (poziomej) - urządzenie, przez które wody opadowe przedostają się do wpustu ulicznego zarówno od góry w płaszczyźnie jezdni (poziomej) jak też w pionowej płaszczyźnie krawężnika Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Materiały do wykonania regulacji wysokościowej urządzeń uzbrojenia podziemnego Do naprawy i regulacji wysokościowej urządzeń uzbrojenia podziemnego należy użyć: a) materiałów otrzymanych z rozbiórki urządzeń uzbrojenia podziemnego oraz z rozbiórki otaczającej nawierzchni, pod warunkiem, że nadają się one do ponownego wbudowania, b) materiałów nowych, będących materiałem uzupełniającym, tego samego typu, gatunku i wymiarów, jak materiał rozbiórkowy, odpowiadających wymaganiom: OST D w przypadku materiałów do naprawy urządzeń uzbrojenia podziemnego oraz wymienionych w punkcie 5.6 niniejszej specyfikacji, w przypadku materiałów potrzebnych do ułożenia nowej nawierzchni, c) materiałów nowych takich jak kliny i pierścienie wyrównawcze do regulacji wysokościowej, zaprawy szybkowiążące, wymienionych w punkcie 5.5 niniejszej specyfikacji. Materiały te muszą charakteryzować się odpowiednimi atestami do stosowania w robotach drogowych. Na drogach, na których odbywa się większy ruch pojazdów ciężkich (samochodów ciężarowych, autobusów) nie jest wskazane stosowanie elementów uzbrojenia podziemnego wykonanych z żeliwa sferoidalnego. Materiał ten może być dopuszczony do stosowania na drogach lokalnych o mniejszym ruchu pojazdów ciężkich oraz za zgodą Inspektora Nadzoru. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt stosowany do wykonania regulacji wysokościowej studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej oraz wpustu ulicznego Wykonawca przystępujący do wykonania regulacji wysokościowej powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: piły tarczowej, młota pneumatycznego, sprężarki powietrza, dźwigu samochodowego, frezarki do małych powierzchni w nawierzchni, zagęszczarki wibracyjnej, podnośnika mechanicznego, gumowego szalunku, sprzętu pomocniczego (szczotka, łopata, szablon itp.). 7

6 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 4. D a Regulacja pionowa uszkodzonej studzienki kanalizacyjnej Transport materiałów Transport nowych materiałów do wykonania regulacji wysokościowej powinien odpowiadać wymaganiom określonym w: a) OST D , w przypadku materiałów do regulacji urządzeń uzbrojenia podziemnego, b) punkcie 5.6 niniejszej specyfikacji, w przypadku materiałów wykorzystywanych do wykonania nowej nawierzchni. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ocena uszkodzeń urządzeń uzbrojenia podziemnego wodno-kanalizacyjnych oraz gazowych wymagających regulacji Definicja uszkodzeń dla urządzeń uzbrojenia podziemnego wodno-kanalizacyjnych oraz gazowych wymagających regulacji Uszkodzenie studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej występuje, gry różnica poziomów pomiędzy włazem studni, a górną powierzchnią nawierzchni wynosi więcej niż 1,0 cm. Uszkodzenie wpustów ulicznych występuje, gdy: a) nasada wpustu ulicznego wystaje więcej niż 0,1 cm powyżej poziomu nawierzchni przy wpuście, b) nasada wpustu ulicznego znajduje się więcej niż 1,5 cm poniżej poziomu nawierzchni przy wpuście. Uszkodzenie skrzynek, obudów żeliwnych zasuw wodociągowych i gazowych występuje, gdy różnica poziomów pomiędzy powierzchnią obudów żeliwnych a górną powierzchnią nawierzchni wynosi 1,0 cm Sposób pomiaru uszkodzeń urządzeń uzbrojenia podziemnego wodno-kanalizacyjnych oraz gazowych wymagających regulacji Pomiary deformacji studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej powinno się wykonywać przy użyciu 2 m łaty usytuowanej centralnie nad danym elementem uzbrojenia oraz klina pomiarowego pozwalającego na pomiar z dokładnością do 0,1 mm w następujących punktach: a) w kierunku prostopadłym do osi jezdni (punkty od 1 do 5): - w punkcie 1 - pomiar w miejscu końca łaty po lewej stronie, - w punkcie 2 - pomiar przy lewej krawędzi kołnierza studni, - w punkcie 3 - pomiar w miejscu środka włazu studni, - w punkcie 4 - pomiar przy prawej krawędzi kołnierza studni, - w punkcie 5 - pomiar w miejscu końca łaty po prawej stronie, b) w kierunku równoległym do osi jezdni (punkty od 6 do 10): - w punkcie 6 - pomiar w miejscu końca łaty od strony zjazdu ze studni, - w punkcie 7 - pomiar przy krawędzi kołnierza od strony zjazdu ze studni, - w punkcie 8 - pomiar w miejscu środka włazu studni, - w punkcie 9 - pomiar przy krawędzi kołnierza od strony najazdu na studnię, - w punkcie 10 - pomiar w miejscu końca łaty od strony najazdu na studnię. Pomiar deformacji wpustów ulicznych oraz skrzynek wodociągowych i gazowych powinno się wykonywać przy zastosowaniu 2 m łaty i klina pomiarowego w kierunku równoległym do osi jezdni w następujących punktach: - w punkcie I - pomiar w miejscu końca łaty na zjeździe z wpustu ulicznego, - w punkcie II - pomiar przy krawędzi kołnierza od strony zjazdu z wpustu ulicznego, - w punkcie III - pomiar w środku kratki ściekowej wpustu ulicznego, - w punkcie IV - pomiar przy krawędzi kołnierza od strony najazdu na wpust uliczny, - w punkcie V - pomiar w miejscu końca łaty od strony najazdu na wpust uliczny. 8

7 Zasady wykonania regulacji Wykonanie naprawy polegającej na regulacji wysokościowej studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej, wpustów ulicznych oraz skrzynek wodociągowych i gazowych obejmuje: 1. Roboty przygotowawcze: zabezpieczenie placu budowy zgodnie z projektem dotyczącym organizacji ruchu na czas prowadzonej naprawy, rozpoznanie uszkodzenia, wyznaczenie powierzchni podlegającej naprawie. 2. Wykonanie naprawy: naprawę uszkodzonej studni, wpustu oraz skrzynki wodociągowej lub gazowej, ułożenie nowej nawierzchni. Podczas regulacji wysokościowej studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej, wpustów ulicznych oraz skrzynek wodociągowych lub gazowych stosowane mogą być dwa warianty naprawy: 1. Wariant remontowy - przeprowadzany w przypadku naprawy i regulacji samego urządzenia podziemnego oraz konstrukcji nawierzchni w jego bezpośrednim sąsiedztwie. 2. Wariant inwestycyjny - przeprowadzany w przypadku wykonywania wzmacniania lub modernizacji konstrukcji nawierzchni z zastosowaniem nowych warstw asfaltowych z jednoczesną koniecznością regulacji wysokościowej wszystkich usytuowanych w niej urządzeń rewizyjnych uzbrojenia podziemnego do nowego projektowanego poziomu nawierzchni. Roboty przygotowawcze Rozpoznanie uszkodzenia polega na: ustaleniu sposobu deformacji studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej, wpustu ulicznego lub skrzynek wodociągowych lub gazowych, określeniu stanu nawierzchni w bezpośrednim otoczeniu studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej, wpustu ulicznego lub skrzynek wodociągowych lub gazowych, wstępnym rozpoznaniu przyczyn uszkodzenia, przyjęcie metody naprawczej zabezpieczającej konstrukcję naprawianą przed wystąpieniem kolejnych uszkodzeń, rozeznaniu możliwości wykorzystania dotychczasowych elementów konstrukcyjnych urządzenia. Powierzchnia przeznaczona do wykonania naprawy powinna obejmować cały obszar uszkodzonej nawierzchni wokół zapadniętej studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej, wpustu ulicznego, lub skrzynek wodociągowych albo gazowych. Powierzchni tej należy nadać kształt prostokątnej figury geometrycznej lub w szczególnym przypadku przy nawierzchniach bitumicznych możliwe jest nadanie kształtu zbliżonego do kołowego. Powierzchnię przeznaczoną do wykonania naprawy akceptuje Inspektor Nadzoru Metody wykonania regulacji w wariancie remontowym Metody regulacji w wariancie remontowym przeprowadzane są w przypadku naprawy i regulacji samego urządzenia podziemnego oraz konstrukcji nawierzchni w jego bezpośrednim jego sąsiedztwie Naprawa uszkodzonej studni kanalizacji deszczowej i sanitarnej Przypowierzchniowa naprawa uszkodzonej studni Wykonanie przypowierzchniowej naprawy uszkodzonej studni obejmuje: 1. Zdjęcie przykrycia (pokrywy i włazu) studni. 2. Rozebranie uszkodzonej nawierzchni wokół studni: ręczne (dłutami, haczykami z drutu, młotkami brukarskimi, ew. drągami stalowymi itp. - w przypadku nawierzchni typu kostkowego), mechaniczne (w przypadku nawierzchni typu monolitycznego, np. nawierzchni asfaltowej, betonowej) - z pionowym wycięciem krawędzi uszkodzenia piłą tarczową i rozebraniem konstrukcji jezdni przy pomocy młotów pneumatycznych, drągów stalowych itp. 3. Rozebranie uszkodzonej górnej części studni (np. części żeliwnych, płyt żelbetowych pod studnią, kręgów podporowych, pierścieni wyrównawczych itp.). 4. Zebranie i odwiezienie lub odrzucenie elementów nawierzchni i gruzu na pobocze, chodnik lub miejsce składowania, z posortowaniem i zabezpieczeniem materiału przydatnego do dalszych robót. 9

8 5. Szczegółowe rozpoznanie przyczyn uszkodzenia i podjęcie końcowej decyzji o sposobie naprawy i wykorzystaniu istniejących materiałów. 6. Sprawdzenie stanu konstrukcji studni i oczyszczenie górnej jej części (np. komina włazowego) z ewentualnym uzupełnieniem ubytków. 7. W przypadku występowania rys na płycie nastudziennej należy wymienić płytę nastudzienną montując pod nią dodatkowo pierścień odciążający. Odstęp pomiędzy konstrukcją studni a pierścieniem odciążającym powinien wynosić od 5 do 8 mm. 8. W przypadku niewielkiego zapadnięcia poziomowanie górnej części komina włazowego należy wykonać alternatywnie przy użyciu: a) pierścieni wyrównawczych o stałej wysokości lub pierścieni klinowych z tworzywa sztucznego lub betonu polimerowego. Zakres stosowania od 15 mm do 120 mm. Pierścienie wyrównawcze muszą przylegać całą powierzchnią do konstrukcji studni. Prawidłowe przygotowanie powierzchni, na której będą montowane elementy wyrównawcze, polega na naprawieniu powierzchni styku konstrukcji studni przez wyrównanie nierówności i nieznacznych ubytków przy użyciu mas szybkosprawnych o właściwej wytrzymałości zgodnej z klasą zwieńczenia. Uszczelnienie i spajanie poszczególnych elementów należy wykonać przy użyciu kitów dyspersyjnych asfaltowokauczukowych lub mas polimerowych. Większą różnicę wysokości należy wyrównywać za pomocą betonowych pierścieni wyrównawczych (beton klasy co najmniej C 35/45). Rys. 1. Schemat przykładowego montażu pierścieni wyrównawczych dla dwóch przypadków a) z elementem przejściowym (zwężką), b) z płytą nastudzienną b) krótkich klinów wyrównawczych z betonu polimerowego. Podwójnie złożone kliny podpierają ramę włazu w 8 punktach równo rozłożonych na obwodzie konstrukcji studni. Zakres stosowania od 25 mm do 55 mm. Pozostałą przestrzeń pomiędzy żeliwną nasadą włazu a górnym elementem konstrukcji podziemnej studni należy wypełnić przy pomocy zaprawy. Do tego celu możliwe jest użycie: zaprawy z żywicy syntetycznej o wytrzymałości na ściskanie co najmniej 20 MPa, zaprawy wodo- i mrozoodpornej z szybkowiążącego cementu o wytrzymałości na ściskanie co najmniej 25 MPa, dwuskładnikowej zaprawy magnetyzowo-polifosforanowej o wytrzymałości na ściskanie min. 17 MPa po 2 godz. wiązania. Rys. 2. Rysunek poglądowy klinów Do ułożenia warstwy zaprawy należy użyć gumowego szalunku zabezpieczającego studnię przed zanieczyszczeniem. Uniesienie ramy włazu można wykonać ręcznie lub przy pomocy podnośnika mechanicznego. 10

9 W przypadku stosowania zapraw do wypełnienia przestrzeni między nasadą żeliwną a konstrukcją podziemną studni, naprawiana studnia nadaje się do obciążenia ruchem zależnie od zastosowanego materiału po czasie: około 2 godzin - dla zaprawa z żywicy syntetycznej, około 6 godzin - dla zaprawa z szybkowiążącego cementu, około 2 godzin -.dla zaprawa magnetyzowo-polifosforanowa. Dobór zaprawy należy uzgodnić z Inspektorem Nadzoru. Jeżeli istnieje możliwość wyłączenia odcinka drogi z eksploatacji na czas pielęgnacji i wiązania zaprawy dopuszcza się stosowane zapraw szybkowiążących na bazie cementu. Jeżeli czas naprawy jest ograniczony należy stosować zaprawy nie wymagające wydłużonej pielęgnacji i uzyskujące wysoką wytrzymałość w krótkim okresie czasu Naprawa znacznych zapadnięć studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej W przypadku znacznych zapadnięć studni, wynikających z uszkodzeń (zniszczeń) korpusu studni, kanałów, przykanalików, elementów dennych, wymycia gruntu itp. należy rozebrać całą konstrukcję zapadniętej studni i wykonać ją na nowo. Należy przy tym przed montażem nowej konstrukcji wykonać nośną warstwę podłoża gruntowego oraz fundament pod studnię z betonu klasy C15/20. Po zmontowaniu nowej studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej należy wykop wokół wykonanej konstrukcji studni wypełnić kruszywem dającym się dobrze zagęścić. Zageszczenia należy wykonać warstwami o grubości 10 do 15 cm do wymaganego wskaźnika zagęszczenia 0,97. Do poziomu 50 cm powyżej przykanalika lub przewodu kanalizacyjnego należy zagęszczać grunt ręcznie, powyżej tego poziomu należy użyć ręcznych zagęszczarek płytowych wibracyjnych o szerokości płyty cm. Ustawienie nasady z włazem należy wykonać w sposób opisany w punkcie podpunkcie 8. Nie należy stosować warstw z zaprawy cementowej (betonu) o grubości 1 do 2 cm pomiędzy poszczególnymi elementami składowymi konstrukcji studni Naprawa uszkodzonego wpustu ulicznego Przypowierzchniowa naprawa uszkodzonego wpustu ulicznego Wykonanie przypowierzchniowej naprawy uszkodzonego wpustu ulicznego, obejmuje: 1. Zdjęcie przykrycia (kratki ściekowej, nasady z wlewem bocznym lub kombinowanym) wpustu. 2. Rozebranie uszkodzonej nawierzchni wokół wpustu: ręczne (dłutami, haczykami z drutu, młotkami brukarskimi, ew. drągami stalowymi itp. - w przypadku nawierzchni typu kostkowego), mechaniczne (w przypadku nawierzchni typu monolitycznego, np. nawierzchni asfaltowej, betonowej) - z pionowym wycięciem krawędzi uszkodzenia piłą tarczową i rozebraniem konstrukcji jezdni przy pomocy młotów pneumatycznych, drągów stalowych itp. 3. Rozebranie uszkodzonej górnej części wpustu (np. części żeliwnych, płyt żelbetowych, kręgów podporowych itp.). 4. Zebranie i odwiezienie lub odrzucenie elementów nawierzchni i gruzu na pobocze, chodnik lub miejsce składowania, z posortowaniem i zabezpieczeniem materiału przydatnego do dalszych robót. 5. Szczegółowe rozpoznanie przyczyn uszkodzenia i podjęcie końcowej decyzji o sposobie naprawy i wykorzystaniu istniejących materiałów. 6. Sprawdzenie stanu konstrukcji wpustu i oczyszczenie górnej jego części (np. nasady wpustu) z ew. uzupełnieniem ubytków. 7. W przypadku niewielkiego zapadnięcia poziomowanie górnej części wpustu wykonać alternatywnie przy użyciu: a) pierścieni wyrównawczych o stałej wysokości lub pierścieni klinowych z tworzywa sztucznego lub betonu polimerowego. Zakres stosowania od 15 mm do 100 mm. Pierścienie wyrównawcze muszą przylegać całą powierzchnią do konstrukcji wpustu. Prawidłowe przygotowanie powierzchni, na której będą montowane elementy wyrównawcze, polega na naprawieniu powierzchni styku konstrukcji wpustu przez wyrównanie nierówności i nieznacznych ubytków przy użyciu mas szybkosprawnych o właściwej wytrzymałości zgodnej z klasą zwieńczenia. Uszczelnienie i spajanie poszczególnych elementów należy wykonać przy użyciu kitów dyspersyjnych asfaltowokauczukowych lub mas polimerowych; 11

10 Rys. 3. Schemat przykładowej regulacji wpustu ulicznego b) krótkich klinów wyrównawczych z betonu polimerowego. Podwójnie złożone kliny podpierają nasadę wpustu w 6 punktach, równo rozłożonych na obwodzie konstrukcji podziemnej wpustu. Zakres stosowania od 25 mm do 55 mm. Pozostałą przestrzeń pomiędzy żeliwną nasadą włazu a górnym elementem konstrukcji podziemnej wpustu należy wypełnić przy pomocy zaprawy. Do tego celu możliwe jest użycie: zaprawy z żywicy syntetycznej o wytrzymałości na ściskanie co najmniej 20 MPa, zaprawy wodo- i mrozoodpornej z szybkowiążącego cementu o wytrzymałości na ściskanie co najmniej 25 MPa, dwuskładnikowej zaprawy magnetyzowo-polifosforanowej o wytrzymałości na ściskanie min. 17 MPa po 2 godz. wiązania. Do ułożenia warstwy zaprawy należy użyć gumowego szalunku zabezpieczającego wpust przed zanieczyszczeniem. Uniesienie żeliwnej nasady wpustu można wykonać ręcznie lub przy pomocy podnośnika mechanicznego. W przypadku stosowania zapraw do wypełnienia przestrzeni między nasadą żeliwną a konstrukcją podziemną studni, naprawiana studnia nadaje się do obciążenia ruchem zależnie od zastosowanego materiału po czasie: około 2 godzin - dla zaprawa z żywicy syntetycznej, około 6 godzin - dla zaprawa z szybkowiążącego cementu, około 2 godzin -.dla zaprawa magnetyzowo-polifosforanowa. Dobór zaprawy należy uzgodnić z Inspektorem Nadzoru. Jeżeli istnieje możliwość wyłączenia odcinka drogi z eksploatacji na czas pielęgnacji i wiązania zaprawy dopuszcza się stosowane zapraw szybkowiążących na bazie cementu. Jeżeli czas naprawy jest ograniczony należy stosować zaprawy nie wymagające wydłużonej pielęgnacji i uzyskujące wysoką wytrzymałość w krótkim okresie czasu. Nie należy stosować warstw z zaprawy cementowej (betonu) o grubości 1 do 2 cm pomiędzy poszczególnymi elementami składowymi konstrukcji wpustu Naprawa znacznych zapadnięć wpustów ulicznych W przypadku znacznych zapadnięć wpustu, wynikających z uszkodzeń (zniszczeń) korpusu wpustu, przykanalika, elementów dennych, wymycia gruntu itp. należy rozebrać całą konstrukcję zapadniętego wpustu i wykonać ją na nowo. Należy przy tym przed montażem nowej konstrukcji wykonać nośną warstwę podłoża gruntowego pod wpust. Nową konstrukcję wpustu należy wykonań z prefabrykowanych elementów betonowych (z betonu klasy co najmniej C30/35) zgodnie z rysunkiem 4. Wpust należy zwieńczyć żeliwną kratką ściekową bez kołnierza. Po zmontowaniu nowego wpustu należy wykop wokół nowej konstrukcji wpustu wypełnić kruszywem dającym się dobrze zagęścić. Zageszczać należy warstwami o grubości 10 do 15 cm do wymaganego wskaźnika zagęszczenia 0,97. Do poziomu 50 cm powyżej przykanalika należy zagęszczać grunt ręcznie, powyżej tego poziomu należy użyć ręcznych zagęszczarek płytowych wibracyjnych o szerokości płyty cm. Ustawienie nasady wpustu należy wykonać w sposób opisany w punkcie podpunkcie 7. 12

11 Rys. 4. Schemat nowej konstrukcji wpustu ulicznego z prefabrykowanych elementów betonowych Nie należy stosować warstw z zaprawy cementowej (betonu) o grubości 1 do 2 cm pomiędzy poszczególnymi elementami składowymi konstrukcji wpustu Naprawa uszkodzonej skrzynki wodociągowej lub gazowej Skrzynki wodociągowe i gazowe w przypadku uszkodzenia należy wymienić na nowe i wyregulować do istniejącej lub projektowanej wysokości nawierzchni. W tym celu należy wymontować uszkodzoną skrzynkę i oczyścić boczne powierzchnie wykopu. Po wmontowaniu nowej skrzynki przestrzeń pomiędzy skrzynką a wykopem wypełniana jest szybkowiążącą zaprawą modyfikowaną tworzywem sztucznym do dolnej krawędzi nawierzchni bitumicznej. Powierzchnię tę pokrywa się warstwą emulsji asfaltowej.w przypadku podwyższenia niwelety o co najmniej 0,10 m należy wymienić teleskopową przedłużkę od zasuwy Ułożenie nowej konstrukcji nawierzchni Nową nawierzchnię, wokół naprawionej studni należy wykonać w sposób identyczny ze stanem przed przebudową lub do niego zbliżonym. Uzupełniana powierzchnia wokół włazów studni, kratek wpustowych i skrzynek instalacji infrastruktury podziemnej powinna mieć wymiary pozwalające na mechaniczne zagęszczenie poszczególnych warstw konstrukcji nawierzchni. Przy wykonywaniu podbudowy należy zwracać szczególną uwagę na poprawne jej zagęszczenie wokół komina i kołnierza studni. Zagęszczenie poszczególnych warstw należy wykonać przy użyciu lekkiej zagęszczarki płytowej o szerokości od 40 cm do 50 cm Ułożenie nowej konstrukcji nawierzchni wokół włazów studni i wpustów ulicznych Do nawierzchni z kostki kamiennej lub betonowej należy użyć, o ile to możliwe, materiał otrzymany z rozbiórki, nadający się do ponownego wbudowania. Nowy uzupełniany materiał powinien być jak najbardziej zbliżony do materiału starego. Zmiany konstrukcji jezdni mogą być dokonane pod warunkiem akceptacji przez Inspektora Nadzoru. W przypadku nawierzchni bitumicznej wykonanie nowej nawierzchni wokół studni lub wpustu obejmuje: 1. Oczyszczenie krawędzi istniejącej nawierzchni. 2. Pokrycie emulsją asfaltową wszystkich żeliwnych lub metalowych elementów na powierzchni styku z konstrukcją nawierzchni. 13

12 3. Wykonanie podbudowy z mieszanki mineralno-asfaltowej i jej zagęszczenie. 4. Ułożenie i zagęszczenie poszczególnych warstw asfaltowych z zastosowaniem samoprzylepnej bitumicznej taśmy dylatacyjnej we wszystkich spoinach. Alternatywnie, jako warstwę nawierzchniową można wykonać warstwę asfaltu lanego pod warunkiem uzyskania akceptacji Inspektora Nadzoru. W takim przypadku warstwa ta nie wymaga zagęszczenia mechanicznego Ułożenie nowej nawierzchni wokół skrzynki wodociągowej i gazowej Do nawierzchni z kostki kamiennej lub betonowej należy użyć, o ile to możliwe, materiał otrzymany z rozbiórki, nadający się do ponownego wbudowania. Nowy uzupełniany materiał powinien być jak najbardziej zbliżony do materiału z rozbiórki. Zmiany konstrukcji nawierzchni jezdni mogą być dokonane pod warunkiem akceptacji przez Inspektora Nadzoru. W przypadku nawierzchni asfaltowej zaleca się przyjęcie powierzchni do wykonania naprawy o kształcie zbliżonym do kołowego. Należy pokryć wszystkie żeliwne lub metalowe elementy na powierzchni styku z konstrukcją nawierzchni warstwą emulsji asfaltowej. Wykonanie nowej konstrukcji nawierzchni wokół skrzynki wodociągowej i gazowej obejmuje: 1. Oczyszczenie krawędzi istniejącej nawierzchni. 2. Pokrycie emulsją asfaltową wszystkich żeliwnych lub metalowych elementów na powierzchni styku z konstrukcją nawierzchni. 3. Wykonanie podbudowy z mieszanki mineralno-asfaltowej i jej zagęszczenie. 4. Ułożenie i zagęszczenie kolejnych warstw nawierzchni asfaltowej z zastosowaniem samoprzylepnej bitumicznej taśmy dylatacyjnej we wszystkich spoinach. Alternatywnie, jako warstwę nawierzchniową można wykonać warstwę asfaltu lanego pod warunkiem uzyskania akceptacji Inspektora Nadzoru. W takim przypadku warstwa ta nie wymaga zagęszczenia mechanicznego. Zasady wykonywania regulacji w wariancie inwestycyjnym Metody regulacji w wariancie inwestycyjnym przeprowadzane są w przypadku wykonywania wzmacniania lub modernizacji konstrukcji nawierzchni z zastosowaniem nowych warstw asfaltowych z jednoczesną koniecznością regulacji wysokościowej wszystkich usytuowanych w niej urządzeń rewizyjnych uzbrojenia podziemnego do nowego projektowanego poziomu nawierzchni. W przypadku wykonywania regulacji wysokościowej studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej, wpustów ulicznych oraz skrzynek wodociągowych lub gazowych, regulacja tych urządzeń powinna być wykonywana przed wykonaniem warstwy ścieralnej. Nie dopuszcza się wykonywania regulacji po wykonaniu najwyższej warstwy konstrukcji nawierzchni warstwy ścieralnej. Zasady regulacji górnych elementów uzbrojenia podziemnego są takie same jak w przypadku wariantu remontowego i zostały opisane szczegółowo w punkcie 5.5. Dodatkowe zasady wynikające z prowadzonej regulacji w wariancie inwestycyjnym w stosunku do wariantu remontowego to: 1. Konieczność regulacji wysokości górnych elementów studni, wpustów oraz skrzynek wodociągowych i gazowych poprzez zastosowanie wytyczenia geodezyjnego do docelowego poziomu nawierzchni. 2. Konieczność zabezpieczenia górnych elementów studni, wpustów oraz skrzynek wodociągowych i gazowych przed przesunięciem podczas układania warstwy ścieralnej. Przeprowadzona regulacja oraz zagęszczenie warstw bitumicznych powinna uzyskać akceptację Inspektora Nadzoru przed dopuszczeniem do wykonania warstwy ścieralnej. 3. Pokrycie emulsją asfaltową wszystkich żeliwnych lub metalowych elementów na powierzchni styku z konstrukcją nawierzchni. 4. Ułożenie i zagęszczenie kolejnych warstw nawierzchni asfaltowej z zastosowaniem samoprzylepnej bitumicznej taśmy dylatacyjnej we wszystkich spoinach. 5. W przypadku, gdy Gestor Sieci wymaga stosowania pierścienia odciążającego, należy go wbudować pod płytą nastudzienną. Odstęp między konstrukcją studni i płytą nastudzienną powinien wynosić od 5 do 8 mm. 6. Nie należy stosować warstw z zaprawy cementowej (betonu) o grubości 1 do 2 cm pomiędzy poszczególnymi elementami składowymi konstrukcji studni. 7. Należy wymienić elementy żeliwne na nowe. Zaleca się stosowanie żeliwa szarego. Dopuszcza się zastosowanie żeliwa sferoidalnego na drogach o mniejszym natężeniu ruchu pojazdów ciężkich i za zgodą Inspektora Nadzoru. 14

13 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyskać wymagane dokumenty, dopuszczające wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (certyfikaty na znak bezpieczeństwa, aprobaty techniczne, certyfikaty zgodności, deklaracje zgodności, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), sprawdzić cechy zewnętrzne gotowych materiałów z tworzyw i prefabrykowanych. Wszystkie dokumenty oraz wyniki badań Wykonawca przedstawia Inspektorowi Nadzoru do akceptacji Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów, które należy wykonać w czasie robót podaje tablica 1. Tablica 1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie robót Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Częstotliwość badań Wartości dopuszczalne 1. Wyznaczenie powierzchni przeznaczonej do wykonania 1 raz Niezbędna powierzchnia naprawy 2. Roboty rozbiórkowe 1 raz Akceptacja nieuszkodzonych materiałów 3. Szczegółowe rozpoznanie uszkodzenia i decyzja o 1 raz Akceptacja Inspektora Nadzoru sposobie naprawy 4. Naprawa studni, wpustu oraz skrzynek wodociągowych i Ocena ciągła Wg pktu 5.5 gazowych 5. Wytyczenie geodezyjne studni, wpustu oraz skrzynek 1 raz Akceptacja Inspektora Nadzoru wodociągowych i gazowych w wariancie inwestycyjnym do docelowego poziomu nawierzchni 6. Ułożenie nawierzchni Ocena ciągła Wg pktu Położenie studni, wpustu oraz skrzynek wodociągowych i gazowych w stosunku do otaczającej nawierzchni 1 raz Kratka ściekowa ok. 0,5 cm poniżej, właz studni oraz skrzynki wodociągowe i gazowe w poziomie nawierzchni 6.4. Badania wykonanych robót Po zakończeniu robót należy sprawdzić wizualnie: wygląd zewnętrzny wykonanej naprawy w zakresie wyglądu, kształtu, wymiarów, poprawność profilu podłużnego i poprzecznego, nawiązującego do otaczającej nawierzchni i umożliwiającego spływ powierzchniowy wód opadowych. Wykonanie montażu i regulacji włazów studni, krat wpustów ulicznych oraz skrzynek należy każdorazowo zgłosić do odbioru Inspektorowi Nadzoru. Pozytywny odbiór powyższych prac (wraz z geodezyjnym pomiarem wysokości w przypadku nawierzchni bitumicznej) będzie warunkował uzyskanie zgody na wykonanie dalszych prac związanych z układaniem docelowych warstw nawierzchni. Wykonawca musi spełnić procedury odbiorowe odpowiednich Gestorów Sieci. Do dokumentów przetargowych należy dołączyć odpowiednie zaświadczenia Dopuszczalne tolerancje po usunięciu zapadnięć studni, wpustu ulicznego oraz skrzynek wodociągowych i gazowych Po wykonaniu prac naprawczych dopuszcza się następujące tolerancje: a) właz studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej powinien być na równi z górną powierzchnią nawierzchni z uwzględnieniem spadków podłużnych i poprzecznych jezdni. Dopuszcza się odchylenia o wartości 0,3 cm powyżej i 0,3 cm poniżej górnej powierzchni nawierzchni, b) nasada wpustu ulicznego powinna znajdować się 0,5 cm ±0,3 cm poniżej poziomu nawierzchni przy wpuście, c) skrzynki wodociągowe i gazowe powinny być usytuowane na równi z górną powierzchnią nawierzchni. Dopuszcza się odchylenia o wartości 0,3 cm powyżej i 0,3 cm poniżej górnej powierzchni nawierzchni, 15

14 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest 1 obiekt wykonanej naprawionej studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej, wpustu ulicznego lub skrzynki wodociągowej oraz gazowej. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, OST i wymaganiami Inspektora Nadzoru, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 8.2 Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają: roboty rozbiórkowe, naprawa studni. Odbiór tych robót powinien być zgodny z wymaganiami punktu 8.2 D-M Wymagania ogólne oraz niniejszą OST. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania regulacji pionowej studni kanalizacji deszczowej lub sanitarnej, wpustu ulicznego lub skrzynki wodnej lub gazowej obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, roboty rozbiórkowe, dostarczenie materiałów i sprzętu, wykonanie naprawy studzienki, ułożenie nawierzchni, odwiezienie nieprzydatnych materiałów rozbiórkowych na składowisko, przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej, odwiezienie sprzętu. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Ogólne specyfikacje techniczne (OST): 1. D-M Wymagania ogólne. 2. D Kanalizacja deszczowa. 3. D Dolne warstwy podbudów oraz oczyszczenie i skropienie. 4. D Podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie. 5. D Podbudowy i ulepszone podłoża z gruntów lub kruszyw stabilizowanych spoiwami hydraulicznymi. 6. D Podbudowa z chudego betonu. 7. D a Remont cząstkowy nawierzchni z kostki kamiennej. 8. D a Remont cząstkowy nawierzchni klinkierowej. 9. D a Remont cząstkowy nawierzchni z płyt betonowych. 10. D Nawierzchni z asfaltu lanego. 11. D Remont cząstkowy nawierzchni bitumicznych. 12. D b Remont cząstkowy nawierzchni z betonowej kostki brukowej. 13. D Krawężniki. Normy: 14. PN-EN :2006 Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 1: Beton asfaltowy. 15. PN-EN :2006 Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 5: Mieszanka SMA. 16. PN-EN :2006 Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Część 6: Asfalt lany. 17. PN-EN 206-1: 2003: Beton. Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność. 18. PN-EN 1561: 2012: Odlewnictwo żeliwo szare. 19. PN-EN 1563: 2012: Odlewnictwo żeliwo sferoidalne. 16

15 D KORYTO WRAZ Z PROFILOWANIEM I ZAGĘSZCZANIEM PODŁOŻA 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODOSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem koryta wraz z profilowaniem i zagęszczaniem podłoża gruntowego Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem koryta przeznaczonego do ułożenia konstrukcji nawierzchni Określenia podstawowe Określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 1.5. Nie występują Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania robót Wykonawca przystępujący do wykonania koryta i profilowania podłoża powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: równiarek lub spycharek uniwersalnych z ukośnie ustawianym lemieszem; Inżynier może dopuścić wykonanie koryta i profilowanie podłoża z zastosowaniem spycharki z lemieszem ustawionym prostopadle do kierunku pracy maszyny, koparek z czerpakami profilowymi (przy wykonywaniu wąskich koryt), walców statycznych, wibracyjnych lub płyt wibracyjnych. Stosowany sprzęt nie może spowodować niekorzystnego wpływu na właściwości gruntu podłoża. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Wymagania dotyczące transportu materiałów podano w OST D , D , D pkt 4. 17

16 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Warunki przystąpienia do robót Wykonawca powinien przystąpić do wykonania koryta oraz profilowania i zagęszczenia podłoża bezpośrednio przed rozpoczęciem robót związanych z wykonaniem warstw nawierzchni. Wcześniejsze przystąpienie do wykonania koryta oraz profilowania i zagęszczania podłoża,jest możliwe wyłącznie za zgodą Inżyniera, w korzystnych warunkach atmosferycznych. W wykonanym korycie oraz po wyprofilowanym i zagęszczonym podłożu nie może odbywać się ruch budowlany, niezwiązany bezpośrednio z wykonaniem pierwszej warstwy nawierzchni Wykonanie koryta Paliki lub szpilki do prawidłowego ukształtowania koryta w planie i profilu powinny być wcześniej przygotowane. Paliki lub szpilki należy ustawiać w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi lub w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umożliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstępach nie większych niż co 10 metrów. Rodzaj sprzętu, a w szczególności jego moc należy dostosować do rodzaju gruntu, w którym prowadzone są roboty i do trudności jego odspojenia. Koryto można wykonywać ręcznie, gdy jego szerokość nie pozwala na zastosowanie maszyn, na przykład na poszerzeniach lub w przypadku robót o małym zakresie. Sposób wykonania musi być zaakceptowany przez Inżyniera. Grunt odspojony w czasie wykonywania koryta powinien być wykorzystany zgodnie z ustaleniami dokumentacji projektowej i OST, tj. wbudowany w nasyp lub odwieziony na odkład w miejsce wskazane przez Inżyniera. Profilowanie i zagęszczenie podłoża należy wykonać zgodnie z zasadami określonymi w pkt Profilowanie i zagęszczanie podłoża Przed przystąpieniem do profilowania podłoże powinno być oczyszczone ze wszelkich zanieczyszczeń. Po oczyszczeniu powierzchni podłoża należy sprawdzić, czy istniejące rzędne terenu umożliwiają uzyskanie po profilowaniu zaprojektowanych rzędnych podłoża. Zaleca się, aby rzędne terenu przed profilowaniem były o co najmniej 5 cm wyższe niż projektowane rzędne podłoża. Jeżeli powyższy warunek nie jest spełniony i występują zaniżenia poziomu w podłożu przewidzianym do profilowania, Wykonawca powinien spulchnić podłoże na głębokość zaakceptowaną przez Inżyniera, dowieźć dodatkowy grunt spełniający wymagania obowiązujące dla górnej strefy korpusu, w ilości koniecznej do uzyskania wymaganych rzędnych wysokościowych i zagęścić warstwę do uzyskania wartości wskaźnika zagęszczenia, określonych w tablicy 1. Do profilowania podłoża należy stosować równiarki. Ścięty grunt powinien być wykorzystany w robotach ziemnych lub w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera. Bezpośrednio po profilowaniu podłoża należy przystąpić do jego zagęszczania. Zagęszczanie podłoża należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia nie mniejszego od podanego w tablicy 1. Wskaźnik zagęszczenia należy określać zgodnie z BN-77/ [5]. Tablica 1. Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia podłoża (Is) Minimalna wartość Is dla: Strefa Autostrad i dróg Innych dróg korpusu ekspresowych Ruch ciężki i bardzo ciężki Ruch mniejszy od ciężkiego Górna warstwa o grubości 20 cm 1,03 1,00 1,00 Na głębokości od 20 do 50 cm od powierzchni podłoża 1,00 1,00 0,97 W przypadku, gdy gruboziarnisty materiał tworzący podłoże uniemożliwia przeprowadzenie badania zagęszczenia, kontrolę zagęszczenia należy oprzeć na metodzie obciążeń płytowych. Należy określić pierwotny i wtórny moduł odkształcenia podłoża według BN-64/ [3]. Stosunek wtórnego i pierwotnego modułu odkształcenia nie powinien przekraczać 2,2. Wilgotność gruntu podłoża podczas zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do +10%. 18

17 5.5. Utrzymanie koryta oraz wyprofilowanego i zagęszczonego podłoża Podłoże (koryto) po wyprofilowaniu i zagęszczeniu powinno być utrzymywane w dobrym stanie. Jeżeli po wykonaniu robót związanych z profilowaniem i zagęszczeniem podłoża nastąpi przerwa w robotach i Wykonawca nie przystąpi natychmiast do układania warstw nawierzchni, to powinien on zabezpieczyć podłoże przed nadmiernym zawilgoceniem, na przykład przez rozłożenie folii lub w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera. Jeżeli wyprofilowane i zagęszczone podłoże uległo nadmiernemu zawilgoceniu, to do układania kolejnej warstwy można przystąpić dopiero po jego naturalnym osuszeniu. Po osuszeniu podłoża Inżynier oceni jego stan i ewentualnie zaleci wykonanie niezbędnych napraw. Jeżeli zawilgocenie nastąpiło wskutek zaniedbania Wykonawcy, to naprawę wykona on na własny koszt. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów dotyczących cech geometrycznych i zagęszczenia koryta i wyprofilowanego podłoża podaje tablica 2. Tablica 2. Lp. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanego koryta i wyprofilowanego podłoża Wyszczególnienie badań i pomiarów 1 Szerokość koryta 10 razy na 1 km Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 2 Równość podłużna co 20 m na każdym pasie ruchu 3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km 4 Spadki poprzeczne *) 10 razy na 1 km 5 Rzędne wysokościowe 6 7 Ukształtowanie osi w planie *) Zagęszczenie, wilgotność gruntu podłoża co 25 m w osi jezdni i na jej krawędziach dla autostrad i dróg ekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg co 25 m w osi jezdni i na jej krawędziach dla autostrad i dróg ekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg w 2 punktach na dziennej działce roboczej, lecz nie rzadziej niż raz na 600 m 2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie należy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Szerokość koryta (profilowanego podłoża) Szerokość koryta i profilowanego podłoża nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż +10 cm i -5 cm Równość koryta (profilowanego podłoża) Nierówności podłużne koryta i profilowanego podłoża należy mierzyć 4-metrową łatą zgodnie z normą BN-68/ [4]. Nierówności poprzeczne należy mierzyć 4-metrową łatą. Nierówności nie mogą przekraczać 20 mm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne koryta i profilowanego podłoża powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5% Rzędne wysokościowe Różnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi koryta lub wyprofilowanego podłoża i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm, -2 cm Ukształtowanie osi w planie Oś w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż ± 3 cm dla autostrad i dróg ekspresowych lub więcej niż ± 5 cm dla pozostałych dróg. 19

18 Zagęszczenie koryta (profilowanego podłoża) Wskaźnik zagęszczenia koryta i wyprofilowanego podłoża określony wg BN-77/ [5] nie powinien być mniejszy od podanego w tablicy 1. Jeśli jako kryterium dobrego zagęszczenia stosuje się porównanie wartości modułów odkształcenia, to wartość stosunku wtórnego do pierwotnego modułu odkształcenia, określonych zgodnie z normą BN-64/ [3] nie powinna być większa od 2,2. Wilgotność w czasie zagęszczania należy badać według PN-B [2]. Wilgotność gruntu podłoża powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do + 10% Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami koryta (profilowanego podłoża) Wszystkie powierzchnie, które wykazują większe odchylenia cech geometrycznych od określonych w punkcie 6.2 powinny być naprawione przez spulchnienie do głębokości co najmniej 10 cm, wyrównanie i powtórne zagęszczenie. Dodanie nowego materiału bez spulchnienia wykonanej warstwy jest niedopuszczalne. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanego i odebranego koryta. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacja projektową, OST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg punktu 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 koryta obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, odspojenie gruntu z przerzutem na pobocze i rozplantowaniem, załadunek nadmiaru odspojonego gruntu na środki transportowe i odwiezienie na odkład lub nasyp, profilowanie dna koryta lub podłoża, zagęszczenie, utrzymanie koryta lub podłoża, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. przepisy związane Normy 1. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu 2. PN-/B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotności 3. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenie płytą 4. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą 5. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu 20

19 D WARSTWY ODSĄCZAJĄCE I ODCINAJĄCE 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPOR 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem warstw odsączających i odcinających Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem warstw odsączających i odcinających, stanowiących część podbudowy pomocniczej, w przypadku gdy podłoże stanowi grunt wysadzinowy lub wątpliwy, nieulepszony spoiwem lub lepiszczem Określenia podstawowe Określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z określeniami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiałów Materiałami stosowanymi przy wykonywaniu warstw odsączających są: piaski, żwir i mieszanka, geowłókniny, a odcinających - oprócz wyżej wymienionych: miał (kamienny) Wymagania dla kruszywa Kruszywa do wykonania warstw odsączających i odcinających powinny spełniać następujące warunki: a) szczelności, określony zależnością: D15 5 d 85 gdzie: D15 - wymiar sita, przez które przechodzi 15% ziarn warstwy odcinającej lub odsączającej d85 - wymiar sita, przez które przechodzi 85% ziarn gruntu podłoża. 21

20 Dla materiałów stosowanych przy wykonywaniu warstw odsączających warunek szczelności musi być spełniony, gdy warstwa ta nie jest układana na warstwie odcinającej. b) zagęszczalności, określony zależnością: U d 60 = 5 d gdzie: U - wskaźnik różnoziarnistości, d60 - wymiar sita, przez które przechodzi 60% kruszywa tworzącego warstwę odcinającą, d10 - wymiar sita, przez które przechodzi 10% kruszywa tworzącego warstwę odcinającą. Piasek stosowany do wykonywania warstw odsączających i odcinających powinien spełniać wymagania normy PN-B [5] dla gatunku 1 i 2. Żwir i mieszanka stosowane do wykonywania warstw odsączających i odcinających powinny spełniać wymagania normy PN-B [3], dla klasy I i II. Miał kamienny do warstw odsączających i odcinających powinien spełniać wymagania normy PN-B [4] Wymagania dla geowłókniny Geowłókniny przewidziane do użycia jako warstwy odcinające i odsączające powinny posiadać aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę Składowanie materiałów Składowanie kruszywa Jeżeli kruszywo przeznaczone do wykonania warstwy odsączającej lub odcinającej nie jest wbudowane bezpośrednio po dostarczeniu na budowę i zachodzi potrzeba jego okresowego składowania, to Wykonawca robót powinien zabezpieczyć kruszywo przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami kamiennymi. Podłoże w miejscu składowania powinno być równe, utwardzone i dobrze odwodnione Składowanie geowłóknin Geowłókniny przeznaczone na warstwy odsączającą lub odcinającą należy przechowywać w opakowaniach wg pkt 4.3 w pomieszczeniach czystych, suchych i wentylowanych SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania robót Wykonawca przystępujący do wykonania warstwy odcinającej lub odsączającej powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: równiarek, walców statycznych, płyt wibracyjnych lub ubijaków mechanicznych. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Transport kruszywa Kruszywa można przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami, nadmiernym wysuszeniem i zawilgoceniem Transport geowłóknin Geowłókniny mogą być transportowane dowolnymi środkami transportu pod warunkiem: opakowania bel (rolek) folią, brezentem lub tkaniną techniczną, zabezpieczenia opakowanych bel przez przemieszczaniem się w czasie przewozu, ochrony geowłóknin przez zawilgoceniem i nadmiernym ogrzaniem, niedopuszczenie do kontaktu bel z chemikaliami, tłuszczami oraz przedmiotami mogącymi przebić lub rozciąć geowłókniny. Każda bela powinna być oznakowana w sposób umożliwiający jednoznaczne stwierdzenie, że jest to materiał do wykonania warstwy odsączającej lub odcinającej. 22

21 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podłoża Podłoże gruntowe powinno spełniać wymagania określone w OST D Roboty ziemne oraz D Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczaniem podłoża. Warstwy odcinająca i odsączająca powinny być wytyczone w sposób umożliwiający wykonanie ich zgodnie z dokumentacją projektową, z tolerancjami określonymi w niniejszych specyfikacjach. Paliki lub szpilki powinny być ustawione w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi, lub w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umożliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstępach nie większych niż co 10 m Wbudowanie i zagęszczanie kruszywa Kruszywo powinno być rozkładane w warstwie o jednakowej grubości, przy użyciu równiarki, z zachowaniem wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. Grubość rozłożonej warstwy luźnego kruszywa powinna być taka, aby po jej zagęszczeniu osiągnięto grubość projektowaną. Jeżeli dokumentacja projektowa lub OST przewiduje wykonanie warstwy odsączającej lub odcinającej o grubości powyżej 20 cm, to wbudowanie kruszywa należy wykonać dwuwarstwowo. Rozpoczęcie układania każdej następnej warstwy może nastąpić po odbiorze przez Inżyniera warstwy poprzedniej. W miejscach, w których widoczna jest segregacja kruszywa należy przed zagęszczeniem wymienić kruszywo na materiał o odpowiednich właściwościach. Natychmiast po końcowym wyprofilowaniu warstwy odsączającej lub odcinającej należy przystąpić do jej zagęszczania. Zagęszczanie warstw o przekroju daszkowym należy rozpoczynać od krawędzi i stopniowo przesuwać pasami podłużnymi częściowo nakładającymi się, w kierunku jej osi. Zagęszczanie nawierzchni o jednostronnym spadku należy rozpoczynać od dolnej krawędzi i przesuwać pasami podłużnymi częściowo nakładającymi się, w kierunku jej górnej krawędzi. Nierówności lub zagłębienia powstałe w czasie zagęszczania powinny być wyrównywane na bieżąco przez spulchnienie warstwy kruszywa i dodanie lub usunięcie materiału, aż do otrzymania równej powierzchni. W miejscach niedostępnych dla walców warstwa odcinająca i odsączająca powinna być zagęszczana płytami wibracyjnymi lub ubijakami mechanicznymi. Zagęszczanie należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia nie mniejszego od 1,0 według normalnej próby Proctora, przeprowadzonej według PN-B [1]. Wskaźnik zagęszczenia należy określać zgodnie z BN-77/ [8]. W przypadku, gdy gruboziarnisty materiał wbudowany w warstwę odsączającą lub odcinającą, uniemożliwia przeprowadzenie badania zagęszczenia według normalnej próby Proctora, kontrolę zagęszczenia należy oprzeć na metodzie obciążeń płytowych. Należy określić pierwotny i wtórny moduł odkształcenia warstwy według BN-64/ [6]. Stosunek wtórnego i pierwotnego modułu odkształcenia nie powinien przekraczać 2,2. Wilgotność kruszywa podczas zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do +10% jej wartości. W przypadku, gdy wilgotność kruszywa jest wyższa od wilgotności optymalnej, kruszywo należy osuszyć przez mieszanie i napowietrzanie. W przypadku, gdy wilgotność kruszywa jest niższa od wilgotności optymalnej, kruszywo należy zwilżyć określoną ilością wody i równomiernie wymieszać Odcinek próbny Jeżeli w OST przewidziano konieczność wykonania odcinka próbnego, to co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót Wykonawca powinien wykonać odcinek próbny w celu: stwierdzenia, czy sprzęt budowlany do rozkładania i zagęszczania jest właściwy, określenia grubości warstwy materiału w stanie luźnym koniecznej do uzyskania wymaganej grubości po zagęszczeniu, ustalenia liczby przejść sprzętu zagęszczającego, potrzebnej do uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien użyć takich materiałów oraz sprzętu, jakie będą stosowane do wykonywania warstwy odcinającej i odsączającej na budowie. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inżyniera Rozkładanie geowłóknin Warstwę geowłókniny należy rozkładać na wyprofilowanej powierzchni podłoża, pozbawionej ostrych elementów, które mogą spowodować uszkodzenie warstwy (na przykład kamienie, korzenie drzew i krzewów). W czasie rozkładania warstwy z geowłókniny należy spełnić wymagania określone w OST lub producenta dotyczące szerokości na jaką powinny zachodzić na siebie sąsiednie pasma geowłókniny lub zasad ich łączenia oraz ewentualnego przymocowania warstwy do podłoża gruntowego Zabezpieczenie powierzchni geowłóknin Po powierzchni warstwy odcinającej lub odsączającej, wykonanej z geowłóknin nie może odbywać się ruch jakichkolwiek pojazdów. 23

22 Leżącą wyżej warstwę nawierzchni należy wykonywać rozkładając materiał od czoła, to znaczy tak, że pojazdy dowożące materiał i wykonujące czynności technologiczne poruszają się po już ułożonym materiale Utrzymanie warstwy odsączającej i odcinającej Warstwa odsączająca i odcinająca po wykonaniu, a przed ułożeniem następnej warstwy powinny być utrzymywane w dobrym stanie. Nie dopuszcza się ruchu budowlanego po wykonanej warstwie odcinającej lub odsączającej z geowłóknin. W przypadku warstwy z kruszywa dopuszcza się ruch pojazdów koniecznych dla wykonania wyżej leżącej warstwy nawierzchni. Koszt napraw wynikłych z niewłaściwego utrzymania warstwy obciąża Wykonawcę robót. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi. Badania te powinny obejmować wszystkie właściwości kruszywa określone w p Geowłókniny przeznaczone do wykonania warstwy odcinającej i odsączającej powinny posiadać aprobatę techniczną, zgodnie z pkt Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów dotyczących cech geometrycznych i zagęszczenia warstwy odsączającej i odcinającej podaje tablica 1. Tablica 1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów warstwy odsączającej i odcinającej Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów 1 Szerokość warstwy 10 razy na 1 km Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 2 Równość podłużna co 20 m na każdym pasie ruchu 3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km 4 Spadki poprzeczne *) 10 razy na 1 km 5 Rzędne wysokościowe co 25 m w osi jezdni i na jej krawędziach dla autostrad i dróg ekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg 6 Ukształtowanie osi w planie *) co 25 m w osi jezdni i na jej krawędziach dla autostrad i dróg ekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg 7 Grubość warstwy Podczas budowy: w 3 punktach na każdej działce roboczej, lecz nie rzadziej niż raz na 400 m 2 Przed odbiorem: w 3 punktach, lecz nie rzadziej niż raz na 2000 m 2 8 Zagęszczenie, wilgotność kruszywa w 2 punktach na dziennej działce roboczej, lecz nie rzadziej niż raz na 600 m 2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie należy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Szerokość warstwy Szerokość warstwy nie może się różnić od szerokości projektowanej o więcej niż +10 cm, -5 cm Równość warstwy Nierówności podłużne warstwy odcinającej i odsączającej należy mierzyć 4 metrową łatą, zgodnie z normą BN-68/ [7]. Nierówności poprzeczne warstwy odcinającej i odsączającej należy mierzyć 4 metrową łatą. Nierówności nie mogą przekraczać 20 mm. 24

23 Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne warstwy odcinającej i odsączającej na prostych i łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5% Rzędne wysokościowe Różnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi warstwy i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i -2 cm Ukształtowanie osi w planie Oś w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż ± 3 cm dla autostrad i dróg ekspresowych lub o więcej niż ± 5 cm dla pozostałych dróg Grubość warstwy Grubość warstwy powinna być zgodna z określoną w dokumentacji projektowej z tolerancją +1 cm, -2 cm. Jeżeli warstwa, ze względów technologicznych, została wykonana w dwóch warstwach, należy mierzyć łączną grubość tych warstw. Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości Wykonawca wykona naprawę warstwy przez spulchnienie warstwy na głębokość co najmniej 10 cm, uzupełnienie nowym materiałem o odpowiednich właściwościach, wyrównanie i ponowne zagęszczenie. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, według wyżej podanych zasad na koszt Wykonawcy Zagęszczenie warstwy Wskaźnik zagęszczenia warstwy odcinającej i odsączającej, określony wg BN-77/ [8] nie powinien być mniejszy od 1. Jeżeli jako kryterium dobrego zagęszczenia warstwy stosuje się porównanie wartości modułów odkształcenia, to wartość stosunku wtórnego do pierwotnego modułu odkształcenia, określonych zgodnie z normą BN-64/ [6], nie powinna być większa od 2,2. Wilgotność kruszywa w czasie zagęszczenia należy badać według PN-B [2]. Wilgotność kruszywa powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do +10% Badania dotyczące warstwy odsączającej i odcinającej z geowłóknin W czasie układania warstwy odcinającej i odsączającej z geowłóknin należy kontrolować: a) zgodność oznaczenia poszczególnych bel (rolek) geowłóknin z określonym w dokumentacji projektowej, b) równość warstwy, c) wielkość zakładu przyległych pasm i sposób ich łączenia, d) zamocowanie warstwy do podłoża gruntowego, o ile przewidziano to w dokumentacji projektowej. Ponadto należy sprawdzić, czy nie nastąpiło mechaniczne uszkodzenie geowłókniny (rozerwanie, przebicie). Pasma geowłókniny użyte do wykonania warstwy odcinającej i odsączającej nie powinny mieć takich uszkodzeń Zasady postępowania z odcinkami wadliwie wykonanymi Wszystkie powierzchnie, które wykazują większe odchylenia cech geometrycznych od określonych w p. 6.3, powinny być naprawione przez spulchnienie do głębokości co najmniej 10 cm, wyrównane i powtórnie zagęszczone. Dodanie nowego materiału bez spulchnienia wykonanej warstwy jest niedopuszczalne. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) warstwy odcinającej i odsączającej. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, OST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 25

24 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1m 2 warstwy odsączającej i/lub odcinającej z kruszywa obejmuje: prace pomiarowe, dostarczenie i rozłożenie na uprzednio przygotowanym podłożu warstwy materiału o grubości i jakości określonej w dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej, wyrównanie ułożonej warstwy do wymaganego profilu, zagęszczenie wyprofilowanej warstwy, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej, utrzymanie warstwy. Cena wykonania 1m 2 warstwy odsączającej i/lub odcinającej z geowłóknin obejmuje: prace pomiarowe, dostarczenie i rozłożenie na uprzednio przygotowanym podłożu warstwy geowłóknin, pomiary kontrolne wymagane w specyfikacji technicznej, utrzymanie warstwy. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu 2. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotności 3. PN-B Kruszywo mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Żwir i mieszanka 4. PN-B Kruszywo mineralne. Kruszywo łamane do nawierzchni drogowych 5. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 6. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenie płytą 7. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą 8. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu Inne dokumenty 9. Wytyczne budowy nasypów komunikacyjnych na słabym podłożu z zastosowaniem geotekstyliów, IBDiM, Warszawa

25 D WARSTWA MROZOOCHRONNA 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem warstwy mrozoochronnej Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem warstwy mrozoochronnej stosowanej jako część podbudowy pomocniczej w przypadku, gdy podłoże stanowią grunty wątpliwe lub wysadzinowe Określenia podstawowe Określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiałów Materiałami stosowanymi przy wykonywaniu warstwy mrozoochronnej są: kruszywa odpowiadające wymaganiom podanym w OST D Warstwy odsączające i odcinające pkt 2, grunty przydatne bez zastrzeżeń, odpowiadające wymaganiom podanym w OSTD Wykonanie nasypów pkt SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania robót Do wykonania warstwy mrozoochronnej należy stosować ten rodzaj sprzętu, który został podany w OST D Warstwy odsączające i odcinające pkt 3. 27

26 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Transport materiałów stosowanych do wykonania warstwy mrozoochronnej powinien odpowiadać wymaganiom podanym w OST D Warstwy odsączające i odcinające pkt WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Wykonanie warstwy mrozoochronnej z gruntu lub kruszywa Warstwę mrozoochronną należy wykonywać zgodnie z wymaganiami podanymi w OST D Warstwy odsączające i odcinające pkt KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania: kruszyw, według zasad określonych w OST D Warstwy odsączające i odcinające pkt 6, gruntów, według zasad określonych w OST D Wykonanie nasypów pkt Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów dotyczących cech geometrycznych i zagęszczenia warstwy mrozoochronnej powinny być zgodne z podanymi w OST D Warstwy odsączające i odcinające pkt Zasady postępowania z odcinkami wadliwie wykonanymi Zasady postępowania z odcinkami wadliwie wykonanymi powinny być zgodne z ustaleniami OST D Warstwy odsączające i odcinające pkt OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej warstwy mrozoochronnej. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, OST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 9. 28

27 9.2. Cena jednostki obmiarowej Cena 1 m 2 wykonanej warstwy mrozoochronnej obejmuje: prace pomiarowe, dostarczenie i rozłożenie na uprzednio przygotowanym podłożu warstwy materiału o grubości i jakości określonej w dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej, wyrównanie ułożonej warstwy do wymaganego profilu, zagęszczenie wyprofilowanej warstwy, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, utrzymanie warstwy. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Przepisy związane zostały podane w OST D dla warstwy mrozoochronnej wykonanej z gruntu lub kruszywa. D OCZYSZCZENIE I SKROPIENIE WARSTW KONSTRUKCYJNYCH 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘ 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z oczyszczeniem i skropieniem warstw konstrukcyjnych nawierzchni Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (SOST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z oczyszczeniem i skropieniem warstw konstrukcyjnych przed ułożeniem następnej warstwy nawierzchni Określenia podstawowe Określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 2. 29

28 2.2. Rodzaje materiałów do wykonania skropienia Materiałami stosowanymi przy skropieniu warstw konstrukcyjnych nawierzchni są: a) do skropienia podbudowy nieasfaltowej: kationowe emulsje średniorozpadowe wg WT.EmA-1994 [5], upłynnione asfalty średnioodparowalne wg PN-C [3]; b) do skropienia podbudów asfaltowych i warstw z mieszanek mineralno-asfaltowych: kationowe emulsje szybkorozpadowe wg WT.EmA-1994 [5], upłynnione asfalty szybkoodparowywalne wg PN-C [3], asfalty drogowe D 200 lub D 300 wg PN-C [2], za zgodą Inżyniera Wymagania dla materiałów Wymagania dla kationowej emulsji asfaltowej podano w EmA-94 [5]. Wymagania dla asfaltów drogowych podano w PN-C [2] Zużycie lepiszczy do skropienia Orientacyjne zużycie lepiszczy do skropienia warstw konstrukcyjnych nawierzchni podano w tablicy 1. Tablica 1. Orientacyjne zużycie lepiszczy do skropienia warstw konstrukcyjnych nawierzchni Lp. Rodzaj lepiszcza Zużycie (kg/m 2 ) 1 2 Emulsja asfaltowa kationowa Asfalt drogowy D 200, D 300 od 0,4 do 1,2 od 0,4 do 0,6 Dokładne zużycie lepiszczy powinno być ustalone w zależności od rodzaju warstwy i stanu jej powierzchni i zaakceptowane przez Inżyniera Składowanie lepiszczy Warunki przechowywania nie mogą powodować utraty cech lepiszcza i obniżenia jego jakości. Lepiszcze należy przechowywać w zbiornikach stalowych wyposażonych w urządzenia grzewcze i zabezpieczonych przed dostępem wody i zanieczyszczeniem. Dopuszcza się magazynowanie lepiszczy w zbiornikach murowanych, betonowych lub żelbetowych przy spełnieniu tych samych warunków, jakie podano dla zbiorników stalowych. Emulsję można magazynować w opakowaniach transportowych lub stacjonarnych zbiornikach pionowych z nalewaniem od dna. Nie należy stosować zbiornika walcowego leżącego, ze względu na tworzenie się na dużej powierzchni cieczy kożucha asfaltowego zatykającego później przewody. Przy przechowywaniu emulsji asfaltowej należy przestrzegać zasad ustalonych przez producenta. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do oczyszczania warstw nawierzchni Wykonawca przystępujący do oczyszczania warstw nawierzchni, powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: szczotek mechanicznych, zaleca się użycie urządzeń dwuszczotkowych. Pierwsza ze szczotek powinna być wykonana z twardych elementów czyszczących i służyć do zdrapywania oraz usuwania zanieczyszczeń przylegających do czyszczonej warstwy. Druga szczotka powinna posiadać miękkie elementy czyszczące i służyć do zamiatania. Zaleca się używanie szczotek wyposażonych w urządzenia odpylające, sprężarek, zbiorników z wodą, szczotek ręcznych Sprzęt do skrapiania warstw nawierzchni Do skrapiania warstw nawierzchni należy używać skrapiarkę lepiszcza. Skrapiarka powinna być wyposażona w urządzenia pomiarowo-kontrolne pozwalające na sprawdzanie i regulowanie następujących parametrów: temperatury rozkładanego lepiszcza, ciśnienia lepiszcza w kolektorze, obrotów pompy dozującej lepiszcze, 30

29 prędkości poruszania się skrapiarki, wysokości i długości kolektora do rozkładania lepiszcza, dozatora lepiszcza. Zbiornik na lepiszcze skrapiarki powinien być izolowany termicznie tak, aby było możliwe zachowanie stałej temperatury lepiszcza. Wykonawca powinien posiadać aktualne świadectwo cechowania skrapiarki. Skrapiarka powinna zapewnić rozkładanie lepiszcza z tolerancją ± 10% od ilości założonej. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Transport lepiszczy Asfalty mogą być transportowane w cysternach kolejowych lub samochodowych, posiadających izolację termiczną, zaopatrzonych w urządzenia grzewcze, zawory spustowe i zabezpieczonych przed dostępem wody. Emulsja może być transportowana w cysternach, autocysternach, skrapiarkach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, że nie będą korodowały pod wpływem emulsji i nie będą powodowały jej rozpadu. Cysterny przeznaczone do przewozu emulsji powinny być przedzielone przegrodami, dzielącymi je na komory o pojemności nie większej niż 1 m 3, a każda przegroda powinna mieć wykroje w dnie umożliwiające przepływ emulsji. Cysterny, pojemniki i zbiorniki przeznaczone do transportu lub składowania emulsji powinny być czyste i nie powinny zawierać resztek innych lepiszczy. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Oczyszczenie warstw nawierzchni Oczyszczenie warstw nawierzchni polega na usunięciu luźnego materiału, brudu, błota i kurzu przy użyciu szczotek mechanicznych, a w razie potrzeby wody pod ciśnieniem. W miejscach trudno dostępnych należy używać szczotek ręcznych. W razie potrzeby, na terenach niezabudowanych, bezpośrednio przed skropieniem warstwa powinna być oczyszczona z kurzu przy użyciu sprężonego powietrza Skropienie warstw nawierzchni Warstwa przed skropieniem powinna być oczyszczona. Jeżeli do czyszczenia warstwy była używana woda, to skropienie lepiszczem może nastąpić dopiero po wyschnięciu warstwy, z wyjątkiem zastosowania emulsji, przy których nawierzchnia może być wilgotna. Skropienie warstwy może rozpocząć się po akceptacji przez Inżyniera jej oczyszczenia. Warstwa nawierzchni powinna być skrapiana lepiszczem przy użyciu skrapiarek, a w miejscach trudno dostępnych ręcznie (za pomocą węża z dyszą rozpryskową). Temperatury lepiszczy powinny mieścić się w przedziałach podanych w tablicy 2. Tablica 2. Temperatury lepiszczy przy skrapianiu Lp. Rodzaj lepiszcza Temperatury ( o C) Emulsja asfaltowa kationowa Asfalt drogowy D 200 Asfalt drogowy D 300 od 20 do 40 *) od 140 do 150 od 130 do 140 *) W razie potrzeby emulsję należy ogrzać do temperatury zapewniającej wymaganą lepkość. Jeżeli do skropienia została użyta emulsja asfaltowa, to skropiona warstwa powinna być pozostawiona bez jakiegokolwiek ruchu na czas niezbędny dla umożliwienia penetracji lepiszcza w warstwę i odparowania wody z emulsji. W zależności od rodzaju użytej emulsji czas ten wynosi od 1 godz. do 24 godzin. Przed ułożeniem warstwy z mieszanki mineralno-bitumicznej Wykonawca powinien zabezpieczyć skropioną warstwę nawierzchni przed uszkodzeniem dopuszczając tylko niezbędny ruch budowlany. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 6. 31

30 6.2. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przeprowadzić próbne skropienie warstwy w celu określenia optymalnych parametrów pracy skrapiarki i określenia wymaganej ilości lepiszcza w zależności od rodzaju i stanu warstwy przewidzianej do skropienia Badania w czasie robót Badania lepiszczy Ocena lepiszczy powinna być oparta na atestach producenta z tym, że Wykonawca powinien kontrolować dla każdej dostawy właściwości lepiszczy podane w tablicy 3. Tablica 3. Właściwości lepiszczy kontrolowane w czasie robót Lp. 1 2 Rodzaj lepiszcza Emulsja asfaltowa kationowa Asfalt drogowy Kontrolowane właściwości lepkość penetracja Sprawdzenie jednorodności skropienia i zużycia lepiszcza Badanie według normy EmA-94 [5] PN-C [1] Należy przeprowadzić kontrolę ilości rozkładanego lepiszcza według metody podanej w opracowaniu Powierzchniowe utrwalenia. Oznaczanie ilości rozkładanego lepiszcza i kruszywa [4]. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest: - m 2 (metr kwadratowy) oczyszczonej powierzchni, - m 2 (metr kwadratowy) powierzchni skropionej. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, OST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena 1 m 2 oczyszczenia warstw konstrukcyjnych obejmuje: mechaniczne oczyszczenie każdej niżej położonej warstwy konstrukcyjnej nawierzchni z ewentualnym polewaniem wodą lub użyciem sprężonego powietrza, ręczne odspojenie stwardniałych zanieczyszczeń. Cena 1 m 2 skropienia warstw konstrukcyjnych obejmuje: dostarczenie lepiszcza i napełnienie nim skrapiarek, podgrzanie lepiszcza do wymaganej temperatury, skropienie powierzchni warstwy lepiszczem, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-C Przetwory naftowe. Pomiar penetracji asfaltów 2. PN-C Przetwory naftowe. Asfalty drogowe 3. PN-C Przetwory naftowe. Asfalty upłynnione AUN do nawierzchni drogowych 32

31 D PODBUDOWA Z KRUSZYW. WYMAGANIA OGÓLNE 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODOSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem podbudów z kruszyw stabilizowanych mechanicznie wg PN-S [21] i obejmują OST: D Podbudowa z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie, D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie, D Podbudowa z żużla wielkopiecowego stabilizowanego mechanicznie. Podbudowę z kruszyw stabilizowanych mechanicznie wykonuje się, zgodnie z ustaleniami podanymi w dokumentacji projektowej, jako podbudowę pomocniczą i podbudowę zasadniczą wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych [31] Określenia podstawowe Stabilizacja mechaniczna - proces technologiczny, polegający na odpowiednim zagęszczeniu w optymalnej wilgotności kruszywa o właściwie dobranym uziarnieniu Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt 1.4 oraz w OST dotyczących poszczególnych rodzajów podbudów z kruszyw stabilizowanych mechanicznie: D Podbudowa z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie, D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie, D Podbudowa z żużla wielkopiecowego stabilizowanego mechanicznie Ogólne wymagania dotyczące robót 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiałów Materiały stosowane do wykonania podbudów z kruszyw stabilizowanych mechanicznie podano w OST dotyczących poszczególnych rodzajów podbudów: D Podbudowa z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie, D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie, 33

32 2.3. Wymagania dla materiałów Uziarnienie kruszywa Krzywa uziarnienia kruszywa, określona według PN-B [3] powinna leżeć między krzywymi granicznymi pól dobrego uziarnienia podanymi na rysunku 1. Rysunek 1. Pole dobrego uziarnienia kruszyw przeznaczonych na podbudowy wykonywane metodą stabilizacji mechanicznej 1-2 kruszywo na podbudowę zasadniczą (górną warstwę) lub podbudowę jednowarstwową 1-3 kruszywo na podbudowę pomocniczą (dolną warstwę) Krzywa uziarnienia kruszywa powinna być ciągła i nie może przebiegać od dolnej krzywej granicznej uziarnienia do górnej krzywej granicznej uziarnienia na sąsiednich sitach. Wymiar największego ziarna kruszywa nie może przekraczać 2/3 grubości warstwy układanej jednorazowo Właściwości kruszywa Tablica 1. Lp. Kruszywa powinny spełniać wymagania określone w tablicy 1. Wymagania Wyszczególnienie Kruszywa Kruszywa łamane naturalne Żużel Badania właściwości Podbudowa według zasadnicza pomocnicza zasadnicza pomocnicza zasadnicza pomocnicza 1 Zawartość ziarn mniejszych niż 0,075 mm, % (m/m) 2 Zawartość nadziarna, % (m/m), nie więcej niż 3 Zawartość ziarn nieforemnych %(m/m), nie więcej niż 4 Zawartość zanieczyszczeń organicznych, %(m/m), nie więcej niż 5 Wskaźnik piaskowy po pięciokrotnym zagęszczeniu metodą I lub II wg PN-B-04481, % 6 Ścieralność w bębnie Los Angeles a) ścieralność całkowita po pełnej liczbie obrotów, nie więcej niż b) ścieralność częściowa po 1/5 pełnej liczby obrotów, nie więcej niż od 2 do 10 od 2 do 12 od 2 do 10 od 2 do 12 od 2 do 10 od 2 do od 30 do od 30 do od 30 do od 30 do PN-B [3] PN-B [3] PN-B [4] PN-B [1] BN-64/ [26] PN-B [12] 34

33 7 Nasiąkliwość, %(m/m), nie więcej niż 8 Mrozoodporność, ubytek masy po 25 cyklach zamrażania, %(m/m), nie więcej niż 9 Rozpad krzemianowy i żelazawy łącznie, % (m/m), nie więcej niż 10 Zawartość związków siarki w przeliczeniu na SO3, %(m/m), nie więcej niż 11 Wskaźnik nośności wnoś mieszanki kruszywa, %, nie mniejszy niż: a) przy zagęszczeniu IS 1,00 b) przy zagęszczeniu IS 1,03 2, Materiał na warstwę odsączającą Na warstwę odsączającą stosuje się: żwir i mieszankę wg PN-B [14], piasek wg PN-B [16] Materiał na warstwę odcinającą Na warstwę odcinającą stosuje się: piasek wg PN-B [16], miał wg PN-B [15], geowłókninę o masie powierzchniowej powyżej 200 g/m wg aprobaty technicznej Materiały do ulepszania właściwości kruszyw PN-B [6] PN-B [7] PN-B [10] PN-B [11] PN-B [9] PN-S [21] Do ulepszania właściwości kruszyw stosuje się: cement portlandzki wg PN-B [17], wapno wg PN-B [19], popioły lotne wg PN-S [23], żużel granulowany wg PN-B [18]. Dopuszcza się stosowanie innych spoiw pod warunkiem uzyskania równorzędnych efektów ulepszania kruszywa i po zaakceptowaniu przez Inżyniera. Rodzaj i ilość dodatku ulepszającego należy przyjmować zgodnie z PN-S [21] Woda 3. SPRZĘT Należy stosować wodę wg PN-B [20] Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania robót Wykonawca przystępujący do wykonania podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: a) mieszarek do wytwarzania mieszanki, wyposażonych w urządzenia dozujące wodę. Mieszarki powinny zapewnić wytworzenie jednorodnej mieszanki o wilgotności optymalnej, b) równiarek albo układarek do rozkładania mieszanki, c) walców ogumionych i stalowych wibracyjnych lub statycznych do zagęszczania. W miejscach trudno dostępnych powinny być stosowane zagęszczarki płytowe, ubijaki mechaniczne lub małe walce wibracyjne. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 4. 35

34 4.2. Transport materiałów Kruszywa można przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami, nadmiernym wysuszeniem i zawilgoceniem. Transport cementu powinien odbywać się zgodnie z BN-88/ [24]. Transport pozostałych materiałów powinien odbywać się zgodnie z wymaganiami norm przedmiotowych. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podłoża Podłoże pod podbudowę powinno spełniać wymagania określone w OST D Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczeniem podłoża i OST D Roboty ziemne. Podbudowa powinna być ułożona na podłożu zapewniającym nieprzenikanie drobnych cząstek gruntu do podbudowy. Warunek nieprzenikania należy sprawdzić wzorem: w którym: D d (1) D15 - wymiar boku oczka sita, przez które przechodzi 15% ziarn warstwy podbudowy lub warstwy odsączającej, w milimetrach, d85 - wymiar boku oczka sita, przez które przechodzi 85% ziarn gruntu podłoża, w milimetrach. Jeżeli warunek (1) nie może być spełniony, należy na podłożu ułożyć warstwę odcinającą lub odpowiednio dobraną geowłókninę. Ochronne właściwości geowłókniny, przeciw przenikaniu drobnych cząstek gruntu, wyznacza się z warunku: d 50 1,2 (2) O 90 w którym: d50 - wymiar boku oczka sita, przez które przechodzi 50 % ziarn gruntu podłoża, w milimetrach, O90 - umowna średnica porów geowłókniny odpowiadająca wymiarom frakcji gruntu zatrzymująca się na geowłókninie w ilości 90% (m/m); wartość parametru 090 powinna być podawana przez producenta geowłókniny. Paliki lub szpilki do prawidłowego ukształtowania podbudowy powinny być wcześniej przygotowane. Paliki lub szpilki powinny być ustawione w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi, lub w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umożliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstępach nie większych niż co 10 m Wytwarzanie mieszanki kruszywa Mieszankę kruszywa o ściśle określonym uziarnieniu i wilgotności optymalnej należy wytwarzać w mieszarkach gwarantujących otrzymanie jednorodnej mieszanki. Ze względu na konieczność zapewnienia jednorodności nie dopuszcza się wytwarzania mieszanki przez mieszanie poszczególnych frakcji na drodze. Mieszanka po wyprodukowaniu powinna być od razu transportowana na miejsce wbudowania w taki sposób, aby nie uległa rozsegregowaniu i wysychaniu Wbudowywanie i zagęszczanie mieszanki Mieszanka kruszywa powinna być rozkładana w warstwie o jednakowej grubości, takiej, aby jej ostateczna grubość po zagęszczeniu była równa grubości projektowanej. Grubość pojedynczo układanej warstwy nie może przekraczać 20 cm po zagęszczeniu. Warstwa podbudowy powinna być rozłożona w sposób zapewniający osiągnięcie wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. Jeżeli podbudowa składa się z więcej niż jednej warstwy kruszywa, to każda warstwa powinna być wyprofilowana i zagęszczona z zachowaniem wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. Rozpoczęcie budowy każdej następnej warstwy może nastąpić po odbiorze poprzedniej warstwy przez Inżyniera. Wilgotność mieszanki kruszywa podczas zagęszczania powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według próby Proctora, zgodnie z PN-B [1] (metoda II). Materiał nadmiernie nawilgocony, powinien zostać osuszony przez mieszanie i napowietrzanie. Jeżeli wilgotność mieszanki kruszywa jest niższa od optymalnej o 20% jej wartości, mieszanka powinna być zwilżona określoną ilością wody i równomiernie wymieszana. W przypadku, gdy wilgotność mieszanki kruszywa jest wyższa od optymalnej o 10% jej wartości, mieszankę należy osuszyć. Wskaźnik zagęszczenia podbudowy wg BN-77/ [29] powinien odpowiadać przyjętemu poziomowi wskaźnika nośności podbudowy wg tablicy 1, lp

35 5.5. Odcinek próbny Jeżeli w OST przewidziano konieczność wykonania odcinka próbnego, to co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót, Wykonawca powinien wykonać odcinek próbny w celu: stwierdzenia czy sprzęt budowlany do mieszania, rozkładania i zagęszczania kruszywa jest właściwy, określenia grubości warstwy materiału w stanie luźnym, koniecznej do uzyskania wymaganej grubości warstwy po zagęszczeniu, określenia liczby przejść sprzętu zagęszczającego, potrzebnej do uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien użyć takich materiałów oraz sprzętu do mieszania, rozkładania i zagęszczania, jakie będą stosowane do wykonywania podbudowy. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosić od 400 do 800 m 2. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inżyniera. Wykonawca może przystąpić do wykonywania podbudowy po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez Inżyniera Utrzymanie podbudowy Podbudowa po wykonaniu, a przed ułożeniem następnej warstwy, powinna być utrzymywana w dobrym stanie. Jeżeli Wykonawca będzie wykorzystywał, za zgodą Inżyniera, gotową podbudowę do ruchu budowlanego, to jest obowiązany naprawić wszelkie uszkodzenia podbudowy, spowodowane przez ten ruch. Koszt napraw wynikłych z niewłaściwego utrzymania podbudowy obciąża Wykonawcę robót. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi w celu akceptacji materiałów. Badania te powinny obejmować wszystkie właściwości określone w pkt 2.3 niniejszej OST Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań podano w tablicy 2. Tablica 2. Częstotliwość ora zakres badań przy budowie podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie Lp. 1 Uziarnienie mieszanki Wyszczególnienie badań Minimalna liczba badań na dziennej działce roboczej Częstotliwość badań Maksymalna powierzchnia podbudowy przypadająca na jedno badanie (m 2 ) 2 Wilgotność mieszanki Zagęszczenie warstwy 10 próbek na m 2 4 Badanie właściwości kruszywa wg tab. 1, pkt dla każdej partii kruszywa i przy każdej zmianie kruszywa Uziarnienie mieszanki Uziarnienie mieszanki powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w pkt 2.3. Próbki należy pobierać w sposób losowy, z rozłożonej warstwy, przed jej zagęszczeniem. Wyniki badań powinny być na bieżąco przekazywane Inżynierowi Wilgotność mieszanki Wilgotność mieszanki powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według próby Proctora, zgodnie z PN-B [1] (metoda II), z tolerancją +10% -20%. Wilgotność należy określić według PN-B [5] Zagęszczenie podbudowy Zagęszczenie każdej warstwy powinno odbywać się aż do osiągnięcia wymaganego wskaźnika zagęszczenia. Zagęszczenie podbudowy należy sprawdzać według BN-77/ [30]. W przypadku, gdy przeprowadzenie badania jest niemożliwe ze względu na gruboziarniste kruszywo, kontrolę zagęszczenia należy oprzeć na metodzie obciążeń płytowych, wg BN-64/ [27] i nie rzadziej niż raz na 5000 m 2, lub według zaleceń Inżyniera. 37

36 Zagęszczenie podbudowy stabilizowanej mechanicznie należy uznać za prawidłowe, gdy stosunek wtórnego modułu E2 do pierwotnego modułu odkształcenia E1 jest nie większy od 2,2 dla każdej warstwy konstrukcyjnej podbudowy Właściwości kruszywa E E 2 1 2,2 Badania kruszywa powinny obejmować ocenę wszystkich właściwości określonych w pkt Próbki do badań pełnych powinny być pobierane przez Wykonawcę w sposób losowy w obecności Inżyniera Wymagania dotyczące cech geometrycznych podbudowy Częstotliwość oraz zakres pomiarów Częstotliwość oraz zakres pomiarów dotyczących cech geometrycznych podbudowy podano w tablicy 3. Tablica 3. Częstotliwość oraz zakres pomiarów wykonanej podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Minimalna częstotliwość pomiarów 1 Szerokość podbudowy 10 razy na 1 km 2 Równość podłużna w sposób ciągły planografem albo co każdym pasie ruchu 3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km 20 m łatą na 4 Spadki poprzeczne* ) 10 razy na 1 km 5 Rzędne wysokościowe co 100 m 6 Ukształtowanie osi w planie* ) co 100 m 7 Grubość podbudowy Podczas budowy: w 3 punktach na każdej działce roboczej, lecz nie rzadziej niż raz na 400 m 2 Przed odbiorem: w 3 punktach, lecz nie rzadziej niż raz na 2000 m 2 8 Nośność podbudowy: - moduł odkształcenia - ugięcie sprężyste co najmniej w dwóch przekrojach na każde 1000 m co najmniej w 20 punktach na każde 1000 m *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie należy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Szerokość podbudowy Szerokość podbudowy nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż +10 cm, -5 cm. Na jezdniach bez krawężników szerokość podbudowy powinna być większa od szerokości warstwy wyżej leżącej o co najmniej 25 cm lub o wartość wskazaną w dokumentacji projektowej Równość podbudowy Nierówności podłużne podbudowy należy mierzyć 4-metrową łatą lub planografem, zgodnie z BN-68/ [28]. Nierówności poprzeczne podbudowy należy mierzyć 4-metrową łatą. Nierówności podbudowy nie mogą przekraczać: - 10 mm dla podbudowy zasadniczej, - 20 mm dla podbudowy pomocniczej Spadki poprzeczne podbudowy Spadki poprzeczne podbudowy na prostych i łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5 % Rzędne wysokościowe podbudowy Różnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi podbudowy i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać + 1 cm, -2 cm Ukształtowanie osi podbudowy i ulepszonego podłoża Oś podbudowy w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż ± 5 cm Grubość podbudowy i ulepszonego podłoża Grubość podbudowy nie może się różnić od grubości projektowanej o więcej niż: - dla podbudowy zasadniczej ± 10%, - dla podbudowy pomocniczej +10%, -15%. 38

37 Nośność podbudowy moduł odkształcenia wg BN-64/ [27] powinien być zgodny z podanym w tablicy 4, ugięcie sprężyste wg BN-70/ [29] powinno być zgodne z podanym w tablicy 4. Tablica 4. Cechy podbudowy Podbudowa z kruszywa o wskaźniku wnoś nie mniejszym Wskaźnik zagęszczenia IS nie mniejszy niż Wymagane cechy podbudowy Maksymalne ugięcie sprężyste pod kołem, mm niż, % 40 kn 50 kn od pierwszego obciążenia E ,0 1,0 1,03 1,40 1,25 1,10 1,60 1,40 1,20 Minimalny moduł odkształ-cenia mierzony płytą o średnicy 30 cm, MPa od drugiego obciążenia E Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy Niewłaściwe cechy geometryczne podbudowy Wszystkie powierzchnie podbudowy, które wykazują większe odchylenia od określonych w punkcie 6.4 powinny być naprawione przez spulchnienie lub zerwanie do głębokości co najmniej 10 cm, wyrównane i powtórnie zagęszczone. Dodanie nowego materiału bez spulchnienia wykonanej warstwy jest niedopuszczalne. Jeżeli szerokość podbudowy jest mniejsza od szerokości projektowanej o więcej niż 5 cm i nie zapewnia podparcia warstwom wyżej leżącym, to Wykonawca powinien na własny koszt poszerzyć podbudowę przez spulchnienie warstwy na pełną grubość do połowy szerokości pasa ruchu, dołożenie materiału i powtórne zagęszczenie Niewłaściwa grubość podbudowy Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości, Wykonawca wykona naprawę podbudowy. Powierzchnie powinny być naprawione przez spulchnienie lub wybranie warstwy na odpowiednią głębokość, zgodnie z decyzją Inżyniera, uzupełnione nowym materiałem o odpowiednich właściwościach, wyrównane i ponownie zagęszczone. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, według wyżej podanych zasad, na koszt Wykonawcy Niewłaściwa nośność podbudowy Jeżeli nośność podbudowy będzie mniejsza od wymaganej, to Wykonawca wykona wszelkie roboty niezbędne do zapewnienia wymaganej nośności, zalecone przez Inżyniera. Koszty tych dodatkowych robót poniesie Wykonawca podbudowy tylko wtedy, gdy zaniżenie nośności podbudowy wynikło z niewłaściwego wykonania robót przez Wykonawcę podbudowy. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową, OST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODOSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 9. 39

38 D PODBUDOWA Z KRUSZYWA NATURALNEGO STABILIZOWANEGO MECHANICZNIE 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem podbudow z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem podbudowy z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie. Ustalenia zawarte są w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Określenia podstawowe Podbudowa z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie - jedna lub więcej warstw zagęszczonej mieszanki, która stanowi warstwę nośną nawierzchni drogowej Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiałów Materiałem do wykonania podbudowy pomocniczej z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie, powinna być mieszanka piasku, mieszanki i/lub żwiru, spełniająca wymagania niniejszej specyfikacji. Materiałem do wykonania podbudowy zasadniczej z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie powinna być mieszanka piasku, mieszanki i/lub żwiru z dodatkiem kruszywa łamanego, spełniająca wymagania niniejszych specyfikacji. Kruszywo łamane może pochodzić z przekruszenia ziarn żwiru lub kamieni narzutowych albo surowca skalnego. Kruszywo powinno być jednorodne bez zanieczyszczeń obcych i bez domieszek gliny Wymagania dla materiałów Uziarnienie kruszywa Uziarnienie kruszywa powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Właściwości kruszywa Kruszywo powinno spełniać wymagania określone w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt

39 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT Wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt 3. Wymagania dotyczące transportu podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt WYKONANIE ROBÓT Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podłoża Przygotowanie podłoża powinno odpowiadać wymaganiom określonym w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Wytwarzanie mieszanki kruszywa Mieszankę kruszywa należy wytwarzać zgodnie z ustaleniami podanymi w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt 5.3. Jeśli dokumentacja projektowa przewiduje ulepszanie kruszyw cementem, wapnem lub popiołami przy WP od 20 do 30% lub powyżej 70%, szczegółowe warunki i wymagania dla takiej podbudowy określi OST, zgodnie z PN-S [21] Wbudowywanie i zagęszczanie mieszanki kruszywa Ustalenia dotyczące rozkładania i zagęszczania mieszanki podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Odcinek próbny O ile przewidziano to w OST, Wykonawca powinien wykonać odcinki próbne, zgodnie z zasadami określonymi w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Utrzymanie podbudowy Utrzymanie podbudowy powinno odpowiadać wymaganiom określonym w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw, zgodnie z ustaleniami OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów kontrolnych w czasie robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Wymagania dotyczące cech geometrycznych podbudowy Częstotliwość oraz zakres pomiarów podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej i odebranej podbudowy z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie. 41

40 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 podbudowy obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, sprawdzenie i ewentualną naprawę podłoża, przygotowanie mieszanki z kruszywa, zgodnie z receptą, dostarczenie mieszanki na miejsce wbudowania, rozłożenie mieszanki, zagęszczenie rozłożonej mieszanki, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych określonych w specyfikacji technicznej, utrzymanie podbudowy w czasie robót. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy i przepisy związane podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt 10. D PODBUDOWA Z KRUSZYWA ŁAMANEGO STABILIZOWANEGO MECHANICZNIE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie. Ustalenia zawarte są w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Określenia podstawowe Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie - jedna lub więcej warstw zagęszczonej mieszanki, która stanowi warstwę nośną nawierzchni drogowej Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt 2. 42

41 2.2. Rodzaje materiałów Materiałem do wykonania podbudowy z kruszyw łamanych stabilizowanych mechanicznie powinno być kruszywo łamane, uzyskane w wyniku przekruszenia surowca skalnego lub kamieni narzutowych i otoczaków albo ziarn żwiru większych od 8 mm. Kruszywo powinno być jednorodne bez zanieczyszczeń obcych i bez domieszek gliny Wymagania dla materiałów Uziarnienie kruszywa Uziarnienie kruszywa powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w OST Wymagania ogólne pkt Właściwości kruszywa D Podbudowa z kruszyw. Kruszywo powinno spełniać wymagania określone w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt SPRZĘT Wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt TRANSPORT Wymagania dotyczące transportu podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt WYKONANIE ROBÓT Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podłoża Przygotowanie podłoża powinno odpowiadać wymaganiom określonym w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Wytwarzanie mieszanki kruszywa Mieszankę kruszywa należy wytwarzać zgodnie z ustaleniami podanymi w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt 5.3. Jeśli dokumentacja projektowa przewiduje ulepszanie kruszyw cementem, wapnem lub popiołami przy WP od 20 do 30% lub powyżej 70%, szczegółowe warunki i wymagania dla takiej podbudowy określi OST, zgodnie z PN-S [21] Wbudowywanie i zagęszczanie mieszanki kruszywa Ustalenia dotyczące rozkładania i zagęszczania mieszanki podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Odcinek próbny O ile przewidziano to w OST, Wykonawca powinien wykonać odcinki próbne, zgodnie z zasadami określonymi w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Utrzymanie podbudowy Utrzymanie podbudowy powinno odpowiadać wymaganiom określonym w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw, zgodnie z ustaleniami OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów kontrolnych w czasie robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Wymagania dotyczące cech geometrycznych podbudowy Częstotliwość oraz zakres pomiarów podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt

42 6.5. Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej i odebranej podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 podbudowy obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, sprawdzenie i ewentualną naprawę podłoża, przygotowanie mieszanki z kruszywa, zgodnie z receptą, dostarczenie mieszanki na miejsce wbudowania, rozłożenie mieszanki, zagęszczenie rozłożonej mieszanki, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych określonych w specyfikacji technicznej, utrzymanie podbudowy w czasie robót. D PODBUDOWA Z BETONU ASFALTOWEGO 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 44

43 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem podbudowy z betonu asfaltowego Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach wojewódzkich, powiatowych i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem podbudowy z betonu asfaltowego wg PN-S-96025:2000 [10]. Podbudowę z betonu asfaltowego można wykonywać dla dróg o kategorii ruchu od KR1 do KR6 wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM [12] wg poniższego zestawienia: kategoria ruchu Klasyfikacja dróg wg kategorii ruchu liczba osi obliczeniowych 100 kn/pas/dobę KR1 12 KR2 od 13 do 70 KR3 od 71 do 335 KR4 od 336 do 1000 KR5 od 1001 do 2000 KR6 > Określenia podstawowe Mieszanka mineralna (MM) - mieszanka kruszywa i wypełniacza mineralnego o określonym składzie i uziarnieniu Mieszanka mineralno-asfaltowa (MMA) - mieszanka mineralna z odpowiednią ilością asfaltu wytworzona na gorąco, w określony sposób, spełniająca określone wymagania Beton asfaltowy (BA) - mieszanka mineralno-asfaltowa ułożona i zagęszczona Podbudowa asfaltowa - warstwa nośna z betonu asfaltowego spełniająca funkcje nośne w konstrukcji nawierzchni Podłoże pod warstwę asfaltową - powierzchnia przygotowana do ułożenia warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej Asfalt upłynniony - asfalt drogowy upłynniony lotnymi rozpuszczalnikami Emulsja asfaltowa kationowa - asfalt drogowy w postaci zawiesiny rozproszonego asfaltu w wodzie Próba technologiczna wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej w celu sprawdzenia, czy jej właściwości są zgodne z receptą laboratoryjną Odcinek próbny odcinek warstwy nawierzchni (o długości co najmniej 50m) wykonany w warunkach zbliżonych do warunków budowy, w celu sprawdzenia pracy sprzętu i uzyskiwanych parametrów technicznych robót Kategoria ruchu (KR) obciążenie drogi ruchem samochodowym, wyrażone w osiach obliczeniowych (100 kn) na obliczeniowy pas ruchu na dobę Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 2. 45

44 2.2. Asfalt Należy stosować asfalt drogowy spełniający wymagania określone w PN-C-96170:1965 [6]. Rodzaje stosowanych asfaltów drogowych w zależności od kategorii ruchu podano w tablicy Wypełniacz Należy stosować wypełniacz, spełniający wymagania PN-S-96504:1961 [9] dla wypełniacza podstawowego i zastępczego. Dla kategorii ruchu KR1 lub KR2 dopuszcza się stosowanie wypełniacza innego pochodzenia, np. pyły z odpylania, popioły lotne z węgla kamiennego, na podstawie orzeczenia laboratoryjnego i za zgodą Inżyniera. Przechowywanie wypełniacza powinno być zgodne z PN-S-96504:1961 [9] Kruszywo W zależności od kategorii ruchu należy stosować kruszywa podane w tablicy 1. Składowanie kruszywa powinno odbywać się w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami. Tablica 1. Wymagania wobec materiałów do podbudowy z betonu asfaltowego Lp. Wymagania wobec materiałów w zależności od Rodzaj materiału kategorii ruchu nr normy KR 1 lub KR 2 KR 3 do KR 6 1 Kruszywo łamane zwykłe i granulowane z surowca skalnego oraz sztucznego (żużle), wg PN-B-11112:1996 [2], PN-B-11115:1998 [4] kl.i, II, III; gat.1,2 kl I, II; gat. 1, 2 2 Żwir i mieszanka wg PN-B-11111:1996 [1] kl. I, II - 3 Grys i żwir kruszony z naturalnie rozdrobnionego surowca skalnego wg WT/MK-CZDP 84 [14] kl I, II III; gat 1, 2 kl I, II; gat. 1, 2 4 Piasek wg PN-B-11113:1996 [3] gat. 1, 2 gat. 1, 2 1) 5 Wypełniacz mineralny: a) wg PN-S-96504:1961 [9] b) innego pochodzenia wg orzeczenia laboratorium drogowego podstawowy, zastępczy, pyły z odpylania, popioły lotne podstawowy pyły z odpylania 2) 6 Asfalt drogowy wg PN-C-96170:1965 [6] D70, D50 D70, D50 1) Stosunek piasku łamanego do naturalnego w mieszance mineralnej 1 2) Stosunek wypełniacza podstawowego do pyłów z odpylania Asfalt upłynniony Należy stosować asfalt upłynniony spełniający wymagania określone w PN-C-96173:1974 [7] Emulsja asfaltowa kationowa Należy stosować drogowe kationowe emulsje asfaltowe spełniające wymagania określone w WT.EmA-99 [13]. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania podbudowy z betonu asfaltowego Wykonawca przystępujący do wykonania podbudowy z betonu asfaltowego powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: wytwórni (otaczarki) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych, układarek do układania mieszanek mineralno-asfaltowych typu zagęszczanego, skrapiarek, walców lekkich, średnich i ciężkich, walców ogumionych ciężkich o regulowanym ciśnieniu w oponach, szczotek mechanicznych i/lub innych urządzeń czyszczących, samochodów samowyładowczych z przykryciem lub termosów. 46

45 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Asfalt Asfalt należy przewozić zgodnie z zasadami podanymi w PN-C-04024:1991 [5]. Transport asfaltów drogowych może odbywać się w: cysternach kolejowych, cysternach samochodowych, bębnach blaszanych, lub innych pojemnikach stalowych, zaakceptowanych przez Inżyniera Wypełniacz Wypełniacz luzem należy przewozić w cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umożliwiających rozładunek pneumatyczny. Wypełniacz workowany można przewozić dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczony przed zawilgoceniem i uszkodzeniem worków Kruszywo Kruszywo można przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami i nadmiernym zawilgoceniem Mieszanka betonu asfaltowego Mieszankę betonu asfaltowego należy przewozić pojazdami samowyładowczymi z przykryciem w czasie transportu i podczas oczekiwania na rozładunek. Czas transportu od załadunku do rozładunku nie powinien przekraczać 2 godzin z jednoczesnym spełnieniem warunku zachowania temperatury wbudowania. Zaleca się stosowanie samochodów termosów z podwójnymi ścianami skrzyni wyposażonej w system ogrzewczy. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy podbudowy Przed przystąpieniem do robót, w terminie uzgodnionym z Inżynierem, Wykonawca dostarczy Inżynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki mineralno-asfaltowej oraz wyniki badań laboratoryjnych poszczególnych składników i próbki materiałów pobrane w obecności Inżyniera do wykonania badań kontrolnych przez Inwestora. Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej polega na: doborze składników mieszanki mineralnej, doborze optymalnej ilości asfaltu, określeniu jej właściwości i porównaniu wyników z założeniami projektowymi. Krzywa uziarnienia mieszanki mineralnej powinna mieścić się w polu dobrego uziarnienia wyznaczonego przez krzywe graniczne. Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek mineralnych do podbudowy z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltu podano w tablicy 2. 47

46 Tablica 2. Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek mineralnych do podbudowy z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltu Rzędne krzywych granicznych MM w zależności od kategorii ruchu Wymiar oczek KR 1 lub KR 2 KR 3 do KR 6 sit #, mm Mieszanka mineralna, mm od 0 do 31,5 od 0 do 25 od 0 do 20 od 0 do 16 od 0 do 12,8 od 0 do 31,5 od 0 do 25 Przechodzi przez:38,1 31,5 25,0 20,0 16,0 12,8 9,6 8,0 6,3 4,0 2,0 zawartość ziarn > 2,0 0,85 0,42 0,30 0,18 0,15 0,075 Orientacyjna zawartość asfaltu w MMA,%, m/m (65 83) (60 81) (60 80) (55 74) (49 70) (70 83) (65 81) ,5 4,5 3,8 4,8 4,0 5,2 4,0 5,5 4,0 5,8 2,8 4,5 3,0 4,7 Krzywe graniczne uziarnienia mieszanek mineralnych do podbudowy z betonu asfaltowego przedstawiono na rysunkach od 1 do 7. 48

47 Rys.1. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 31,5 mm do podbudowy nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem KR 1 lub KR 2 Rys. 2. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 25mm do podbudowy nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem KR 1 lub KR 2 49

48 Rys. 3. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 20 mm do podbudowy nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem KR 1 lub KR 2 Rys. 4. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 16 mm do podbudowy nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem KR 1 lub KR 2 50

49 Rys. 5. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 12,8 mm do podbudowy nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem KR 1 lub KR 2 Rys. 6. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 31,5 mm podbudowy nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem od KR 3 do KR 6 51

50 Rys. 7. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 25 mm podbudowy nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem od KR 3 do KR 6 Skład mieszanki mineralno-asfaltowej powinien być ustalony na podstawie badań próbek wykonanych wg metody Marshalla. Próbki powinny spełniać wymagania podane w tablicy 3 lp. od 1 do 5. Wykonana warstwa podbudowy z betonu asfaltowego powinna spełniać wymagania podane w tablicy 3 lp. od 6 do Wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszankę mineralno-asfaltową produkuje się w otaczarce o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym zapewniającej prawidłowe dozowanie składników, ich wysuszenie i wymieszanie oraz zachowanie temperatury składników i gotowej mieszanki mineralno-asfaltowej. Dozowanie składników, w tym także wstępne, powinno być wagowe i zautomatyzowane oraz zgodne z receptą. Dopuszcza się dozowanie objętościowe asfaltu, przy uwzględnieniu zmiany jego gęstości w zależności od temperatury. Tolerancje dozowania składników mogą wynosić: jedna działka elementarna wagi, względnie przepływomierza, lecz nie więcej niż ± 2 % w stosunku do masy składnika. Asfalt w zbiorniku powinien być ogrzewany w sposób pośredni, z układem termostatowania, zapewniającym utrzymanie stałej temperatury z tolerancją ± 5 o C. Temperatura asfaltu w zbiorniku powinna wynosić: dla D 50 od 145 o C do 165 o C, dla D 70 od 140 o C do 160 o C. Tablica 3. Wymagania wobec mieszanek mineralno-asfaltowych i podbudowy z betonu asfaltowego Lp. Właściwości Wymagania wobec MMA i podbudowy z BA w zależności od kategorii ruchu KR 1 lub KR 2 KR 3 do KR 6 1 Moduł sztywności pełzania 1), MPa nie wymaga się 16,0 ( 22,0) 2) 2 Stabilność próbek wg metody Marshalla w temperaturze 60 o C, zagęszczonych 2x75 uderzeń ubijaka, kn 8,0 11,0 3 Odkształcenie próbek jw., mm od 1,5 do 4,0 od 1,5 do 3,5 4 Wolna przestrzeń w próbkach jw., % v/v od 4,0 do 8,0 od 4,0 do 8,0 5 Wypełnienie wolnej przestrzeni w próbkach jw., % 6 Grubość w cm warstwy z MMA o uziarnieniu: od 0 mm do 12,8 mm od 0 mm do 16,0 mm od 0 mm do 20,0 mm od 0 mm do 25,0 mm od 0 mm do 31,5 mm 52 75,0 72,0 od 3,5 do 5,0 od 4,0 do 5,0 od 5,0 do 6,0 od 8,0 do 10,0 od 9,0 do 16,0 od 8,0 do 14,0 od 9,0 do 16,0 7 Wskaźnik zagęszczenia warstwy, % 98,0 98,0 8 Wolna przestrzeń w warstwie, % v/v od 4,5 do 9,0 od 4,5 do 9,0 1) oznaczony wg wytycznych IBDiM, Informacje, instrukcje - zeszyt nr 48 [15], dotyczy tylko fazy projektowania składu MMA 2) specjalne warunki, obciążenie ruchem powolnym, stacjonarnym, skanalizowanym, itp.

51 Kruszywo powinno być wysuszone i tak podgrzane, aby mieszanka mineralna po dodaniu wypełniacza uzyskała właściwą temperaturę. Maksymalna temperatura gorącego kruszywa nie powinna być wyższa o więcej niż 30 o C od maksymalnej temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podanej poniżej. Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej powinna wynosić: z D 50 od 140 o C do 170 o C, z D 70 od 135 o C do 165 o C. Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej może być niższa o 10 o C od minimalnej temperatury podanej powyżej Przygotowanie podłoża Podłoże pod warstwę podbudowy z betonu asfaltowego powinno być wyprofilowane, równe, ustabilizowane i nośne. Powierzchnia podłoża powinna być sucha i czysta. Przed rozłożeniem warstwy podbudowy z mieszanki mineralno-asfaltowej, podłoże należy skropić emulsją asfaltową lub asfaltem upłynnionym w ilości ustalonej w OST. Zalecane ilości asfaltu po odparowaniu wody z emulsji lub upłynniacza z asfaltu upłynnionego, w zależności od rodzaju podłoża pod podbudowę, wynoszą od 0,2 do 1,0 kg/m 2. Powierzchnie czołowe włazów, wpustów itp. urządzeń powinny być pokryte asfaltem lub materiałem uszczelniającym, określonym w OST i zaakceptowanym przez Inżyniera Połączenie międzywarstwowe Podbudowę z betonu asfaltowego należy skropić emulsją asfaltową lub asfaltem upłynnionym przed ułożeniem następnej warstwy asfaltowej dla zapewnienia odpowiedniego połączenia międzywarstwowego, w ilości ustalonej w OST. Zalecane ilości asfaltu po odparowaniu wody z emulsji lub upłynniacza z asfaltu upłynnionego wynoszą od 0,3 do 0,5 kg/m 2. Skropienie powinno być wykonane z wyprzedzeniem w czasie przewidzianym na odparowanie wody lub odparowaniu upłynniacza; orientacyjny czas wyprzedzenia wynosi co najmniej: 8 h przy ilości powyżej 1,0 kg/m 2 emulsji lub asfaltu upłynnionego, 2 h przy ilości od 0,5 do 1,0 kg/m 2 emulsji lub asfaltu upłynnionego. Wymaganie nie dotyczy skropienia rampą otaczarki Warunki przystąpienia do robót Podbudowa z betonu asfaltowego może być wykonywana, gdy temperatura otoczenia jest nie niższa od +5 o C dla wykonywanej warstwy grubości > 8 cm i C dla wykonywanej warstwy grubości 8 cm. Nie dopuszcza się układania mieszanki mineralno-asfaltowej na mokrym podłożu, podczas opadów atmosferycznych oraz silnego wiatru (V > 16 m/s) Zarób próbny Wykonawca przed przystąpieniem do produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej jest zobowiązany do przeprowadzenia w obecności Inżyniera kontrolnej produkcji. Sprawdzenie zawartości asfaltu w mieszance określa się wykonując ekstrakcję. Tolerancje zawartości składników mieszanki mineralno-asfaltowej względem składu zaprojektowanego podano w tablicy 4. Tablica 4. Tolerancje zawartości składników mieszanki mineralno-asfaltowej względem składu zaprojektowanego przy badaniu pojedynczej próbki metodą ekstrakcji, % m/m Lp. Mieszanki mineralno-asfaltowe do nawierzchni dróg o Składniki mieszanki kategorii ruchu mineralno-asfaltowej KR 1 lub KR 2 KR 3 do KR 6 1 Ziarna pozostające na sitach o oczkach # (mm): 31,5; 25,0; 20,0; 16,0; 12,8; 9,6; 8,0; 6,3; 4,0; 2,0 ± 5,0 ± 4,0 2 Jw. 0,85; 0,42; 0,30; 0,18; 0,15; 0,075 ± 3,0 ± 2,0 3 Ziarna przechodzące przez sito o oczkach # 0,075mm ± 2,0 ± 1,5 4 Asfalt ± 0,5 ± 0, Odcinek próbny Jeżeli w OST przewidziano konieczność wykonania odcinka próbnego, to co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót, Wykonawca wykona odcinek próbny w celu: stwierdzenia czy użyty sprzęt jest właściwy, określenia grubości warstwy mieszanki mineralno-asfaltowej przed zagęszczeniem, koniecznej do uzyskania wymaganej w dokumentacji projektowej grubości warstwy, określenia potrzebnej ilości przejść walców dla uzyskania prawidłowego zagęszczenia warstwy. Do takiej próby Wykonawca użyje takich materiałów oraz sprzętu, jakie będą stosowane do wykonania podbudowy. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inżyniera. Wykonawca może przystąpić do wykonywania podbudowy po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez Inżyniera. 53

52 5.9. Wykonanie warstwy podbudowy z betonu asfaltowego Mieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wbudowywana układarką wyposażoną w układ z automatycznym sterowaniem grubości warstwy i utrzymywaniem niwelety zgodnie z dokumentacją projektową. Temperatura mieszanki wbudowywanej nie powinna być niższa od minimalnej temperatury mieszanki podanej w pkt 5.3. Zagęszczanie mieszanki powinno odbywać się bezzwłocznie, zgodnie ze schematem przejść walca ustalonym na odcinku próbnym. Początkowa temperatura mieszanki w czasie zagęszczania powinna wynosić nie mniej niż: dla asfaltu D o C, dla asfaltu D o C. Zagęszczanie mieszanki należy rozpocząć od krawędzi nawierzchni ku osi. Wskaźnik zagęszczenia ułożonej warstwy powinien być zgodny z wymaganiami podanymi w tablicy 3. Złącza w podbudowie powinny być wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi. W przypadku rozkładania mieszanki całą szerokością warstwy, złącza poprzeczne, wynikające z dziennej działki roboczej, powinny być równo obcięte, posmarowane lepiszczem i zabezpieczone listwą przed uszkodzeniem. W przypadku rozkładania mieszanki połową szerokości warstwy, występujące dodatkowo złącze podłużne należy zabezpieczyć w sposób podany dla złącza poprzecznego. Złącze układanej następnej warstwy, np. wiążącej, powinno być przesunięte o co najmniej 15 cm względem złącza podbudowy. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania asfaltu, wypełniacza oraz kruszyw przeznaczonych do produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie wytwarzania mieszanki mineralno-asfaltowej podano w tablicy 5. Tablica 5. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów podczas wytwarzania mieszanki Lp. Wyszczególnienie badań mineralno-asfaltowej Częstotliwość badań Minimalna liczba badań na dziennej działce roboczej 1 Skład i uziarnienie mieszanki mineralno - asfaltowej pobranej w wytwórni 1 próbka przy produkcji do 500 Mg 2 próbki przy produkcji ponad 500 Mg 2 Właściwości asfaltu dla każdej dostawy (cysterny) 3 Właściwości wypełniacza 1 na 100 Mg 4 Właściwości kruszywa przy każdej zmianie 5 Temperatura składników mieszanki mineralno-asfaltowej dozór ciągły 6 Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej każdy pojazd przy załadunku i w czasie wbudowywania 7 Wygląd mieszanki mineralno-asfaltowej jw. 8 Właściwości próbek mieszanki mineralno-asfaltowej pobranej w wytwórni jeden raz dziennie lp. 1 i lp. 8 - badania mogą być wykonywane zamiennie wg PN-B-96025:2000 [10] Skład i uziarnienie mieszanki mineralno-asfaltowej Badanie składu mieszanki mineralno-asfaltowej polega na wykonaniu ekstrakcji wg PN-S-04001:1967 [8]. Wyniki powinny być zgodne z receptą laboratoryjną z tolerancją określoną w tablicy 4. Dopuszcza się wykonanie badań innymi równoważnymi metodami Badanie właściwości asfaltu Dla każdej cysterny należy określić penetrację i temperaturę mięknienia asfaltu Badanie właściwości wypełniacza Na każde 100 Mg zużytego wypełniacza należy określić uziarnienie i wilgotność wypełniacza Badanie właściwości kruszywa Przy każdej zmianie kruszywa należy określić klasę i gatunek kruszywa. 54

53 Pomiar temperatury składników mieszanki mineralno-asfaltowej Pomiar temperatury składników mieszanki mineralno-asfaltowej polega na odczytaniu temperatury na skali odpowiedniego termometru zamontowanego na otaczarce. Temperatura powinna być zgodna z wymaganiami podanymi w recepcie laboratoryjnej i OST Pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej Pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej polega na kilkakrotnym zanurzeniu termometru w mieszance i odczytaniu temperatury. Dokładność pomiaru ± 2 o C. Temperatura powinna być zgodna z wymaganiami podanymi w recepcie i OST Sprawdzenie wyglądu mieszanki mineralno-asfaltowej Sprawdzenie wyglądu mieszanki mineralno-asfaltowej polega na ocenie wizualnej jej wyglądu w czasie produkcji, załadunku, rozładunku i wbudowywania Właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej Właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej należy określać na próbkach zagęszczonych metodą Marshalla. Wyniki powinny być zgodne z receptą laboratoryjną Badania dotyczące cech geometrycznych i właściwości podbudowy z betonu asfaltowego Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej podbudowy z betonu asfaltowego podaje tablica 6. Tablica 6. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej podbudowy z betonu asfaltowego Lp. Badana cecha Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 1 Szerokość warstwy 2 razy na odcinku drogi o długości 1 km 2 Równość podłużna warstwy każdy pas ruchu planografem lub łatą co 10 m 3 Równość poprzeczna warstwy nie rzadziej niż co 5 m 4 Spadki poprzeczne warstwy 10 razy na odcinku drogi o długości 1 km 5 Rzędne wysokościowe warstwy pomiar rzędnych niwelacji podłużnej i poprzecznej oraz usytuowania osi według dokumentacji 6 Ukształtowanie osi w planie budowy 7 Grubość warstwy 2 próbki z każdego pasa o powierzchni do 3000 m 2 8 Złącza podłużne i poprzeczne cała długość złącza 9 Krawędź warstwy cała długość 10 Wygląd warstwy ocena ciągła 11 Zagęszczenie warstwy 2 próbki z każdego pasa o powierzchni do 3000 m 2 12 Wolna przestrzeń w warstwie jw Szerokość podbudowy Szerokość podbudowy powinna być zgodna z dokumentacją projektową, z tolerancją + 5 cm Równość podbudowy Nierówności podłużne i poprzeczne podbudowy mierzone wg BN-68/ [11] lub metodą równoważną, nie powinny być większe od podanych w tablicy 7. Tablica 7. Dopuszczalne nierówności Lp. Drogi i place Podbudowa asfaltowa 1 Drogi klasy A, S i GP 9 2 Drogi klasy G i Z 12 3 Drogi klasy L i D oraz place i parkingi Spadki poprzeczne podbudowy Spadki poprzeczne na odcinkach prostych i na łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5 % Rzędne wysokościowe Rzędne wysokościowe powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją - 1 cm, + 0 cm Ukształtowanie osi w planie Oś podbudowy w planie powinna być usytuowana zgodnie z dokumentacją projektową, z tolerancją 5 cm Grubość podbudowy Grubość podbudowy powinna być zgodna z grubością projektową, z tolerancją ± 10 %. 55

54 Złącza podłużne i poprzeczne Złącza podbudowy powinny być wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi. Złącza powinny być całkowicie związane, a przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie Krawędzie podbudowy Krawędzie podbudowy powinny być wyprofilowane a w miejscach gdzie zaszła konieczność obcięcia pokryte asfaltem Wygląd podbudowy Podbudowa powinna mieć jednolitą teksturę, bez miejsc przeasfaltowanych, porowatych, łuszczących się i spękanych Zagęszczenie podbudowy i wolna przestrzeń Zagęszczenie i wolna przestrzeń podbudowy powinny być zgodne z wymaganiami ustalonymi w OST i recepcie. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) podbudowy z betonu asfaltowego. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową i OST, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pktu 6 i PN-S-96025:2000 [10] dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 podbudowy z betonu asfaltowego obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, dostarczenie materiałów, wyprodukowanie mieszanki mineralno-asfaltowej i jej transport na miejsce wbudowania, posmarowanie lepiszczem krawędzi urządzeń obcych, skropienie międzywarstwowe, rozłożenie i zagęszczenie mieszanki mineralno-asfaltowej, wykonanie połączeń podłużnych i poprzecznych, obcięcie krawędzi i posmarowanie asfaltem, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B-11111:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Żwir i mieszanka 2. PN-B-11112:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych 3. PN-B-11113:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek Kruszywa mineralne. Kruszywa sztuczne z żużla stalowniczego do nawierzchni 4. PN-B-11115:1998 drogowych 5. PN-C-04024:1991 Ropa naftowa i przetwory naftowe. Pakowanie, znakowanie i transport 6. PN-C-96170:1965 Przetwory naftowe. Asfalty drogowe 7. PN-C-96173:1974 Przetwory naftowe. Asfalty upłynnione AUN do nawierzchni drogowych 8. PN-S-04001:1967 Drogi samochodowe. Metody badań mas mineralno-bitumicznych i nawierzchni bitumicznych 9. PN-S-96504:1961 Drogi samochodowe. Wypełniacz kamienny do mas bitumicznych Drogi samochodowe i lotniskowe. Nawierzchnie asfaltowe. Wymagania 10. PN-S-96025: BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. 56

55 D WYRÓWNANIE PODBUDOWY MIESZANKAMI MINERALNO-ASFALTOWYMI 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem wyrównania poprzecznego i podłużnego podbudowy mieszankami mineralno-asfaltowymi Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem wyrównania poprzecznego i podłużnego podbudowy mieszankami mineralno-asfaltowymi Określenia podstawowe Warstwa wyrównawcza - warstwa o zmiennej grubości układana na istniejącej warstwie w celu wyrównania jej nierówności w profilu podłużnym i poprzecznym Pozostałe określenia są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne oraz w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt Ogólne wymagania dotyczące robót 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Kruszywo Do mieszanek mineralno-asfaltowych na warstwy wyrównawcze, wykonywanych i wbudowywanych na gorąco, należy stosować kruszywa spełniające wymagania określone w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt Wypełniacz Do mieszanek mineralno-asfaltowych na warstwy wyrównawcze należy stosować wypełniacz wapienny spełniający wymagania podane w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt Lepiszcza Lepiszcza powinny spełniać wymagania określone w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt Składowanie materiałów Dostawy i składowanie kruszyw, wypełniaczy i lepiszcz powinny być zgodne z wymaganiami określonymi w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt 2. 57

56 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania robót Sprzęt do wykonania warstw wyrównawczych z mieszanek mineralno-asfaltowych został określony w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Transport kruszyw, wypełniacza i lepiszcz powinien spełniać wymagania określone w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt Transport mieszanki mineralno-asfaltowej Transport mieszanki mineralno-asfaltowej powinien spełniać wymagania określone w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Projektowanie mieszanek mineralno-asfaltowych Zasady projektowania mieszanek mineralno-asfaltowych są określone w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt Produkcja mieszanki mineralno-bitumicznej Zasady produkcji, dozowania składników i ich mieszania są określone w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt Zarób próbny Zasady wykonania i badania podano w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt Przygotowanie powierzchni podbudowy pod wyrównanie profilu masą mineralnoasfaltową Przed przystąpieniem do wykonywania wyrównania poprzecznego i podłużnego powierzchnia podbudowy powinna zostać oczyszczona z luźnego kruszywa, piasku oraz skropiona bitumem. Warunki wykonania oczyszczenia i skropienia podbudowy podane są w OST D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych. Powierzchnię podbudowy, na której grubość warstwy wyrównawczej byłaby mniejsza od grubości minimalnej układanej warstwy wyrównawczej, należy sfrezować na głębokość pozwalającą na jej ułożenie. Frezowanie nawierzchni należy wykonać zgodnie z OST D Recykling Układanie i zagęszczanie warstwy wyrównawczej Minimalna grubość warstwy wyrównawczej uzależniona jest od grubości kruszywa w mieszance. Największy wymiar ziarn kruszywa nie powinien przekraczać 0,5 grubości układanej warstwy. Przed przystąpieniem do układania warstwy wyrównawczej Wykonawca powinien wyznaczyć niweletę układanej warstwy wzdłuż krawędzi podbudowy lub jej osi za pomocą stalowej linki, po której przesuwa się czujnik urządzenia sterującego układarką. Maksymalna grubość układanej warstwy wyrównawczej nie powinna przekraczać 8 cm. Przy grubości przekraczającej 8 cm warstwę wyrównawczą należy wykonać w dwu lub więcej warstwach nie przekraczających od 6 do 8 cm. Warstwę wyrównawczą układa się według zasad określonych w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt 5. Zagęszczenie warstwy wyrównawczej z mieszanki mineralno-asfaltowej wyprodukowanej i wbudowanej na gorąco odbywa się według zasad podanych w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt 5. Ze względu na zmienną grubość zagęszczanej warstwy wyrównawczej Wykonawca robót, na podstawie przeprowadzonych prób, przedstawi Inżynierowi do akceptacji sposób zagęszczania warstw wyrównawczych w zależności od ich grubości. 58

57 5.7. Utrzymanie wyrównanej podbudowy Wykonawca jest odpowiedzialny za utrzymanie wyrównanej podbudowy we właściwym stanie, aż do czasu ułożenia na niej następnych warstw nawierzchni. Wszelkie uszkodzenia podbudowy Wykonawca naprawi na koszt własny. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania zgodnie z ustaleniami zawartymi w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt 6, w zakresie obejmującym badania warstw leżących poniżej warstwy ścieralnej Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie wykonywania podbudowy podano w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt Wymagania dotyczące cech geometrycznych wykonanego wyrównania podbudowy Częstotliwość oraz zakres pomiarów dotyczących cech geometrycznych wykonanego wyrównania powinny być zgodne z określonymi w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest Mg (megagram) wbudowanej mieszanki mineralno-asfaltowej. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, OST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pkt 6 dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Roboty związane z wykonaniem wyrównania podbudowy należą do robót ulegających zakryciu. Zasady ich odbioru są określone w OST D-M Wymagania ogólne pkt PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 Mg wyrównania podbudowy mieszanką mineralno-asfaltową obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, dostarczenie materiałów, wyprodukowanie mieszanki mineralno-asfaltowej, transport mieszanki na miejsce wbudowania, posmarowanie gorącym bitumem krawędzi urządzeń obcych, rozścielenie i zagęszczenie mieszanki zgodnie z założonymi spadkami i profilem, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy i przepisy związane z wykonaniem wyrównania podbudowy mieszankami mineralno-asfaltowymi wytwarzanymi i wbudowywanymi na gorąco są podane w OST D Nawierzchnia z betonu asfaltowego pkt

58 D NAWIERZCHNIA BRUKOWCOWA 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru nawierzchni brukowcowej Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem nawierzchni brukowcowej. Nawierzchnie brukowcowe mogą być wykonywane na drogach miejscowego przeznaczenia. Ze względu na niemożność zastosowania nowoczesnej mechanizacji, nawierzchnię brukowcową powinno się wykonywać w przypadkach uzasadnionych ekonomicznie (w okolicach obfitujących w kamień lub gdy do dyspozycji jest brukowiec ze starej rozebranej nawierzchni), na drogach, ulicach i placach podrzędnego znaczenia, na zjazdach z nawierzchni ulepszonej na drogi boczne, na nie ustabilizowanych nasypach przy konieczności wcześniejszego otwarcia ruchu Określenia podstawowe Nawierzchnia brukowcowa - nawierzchnia, której warstwa ścieralna jest wykonana z brukowca Brukowiec - kamień narzutowy nieobrobiony (otoczak) lub kamień obrobiony, względnie płytowany kamień łamany, o kształcie zbliżonym do graniastosłupa lub ostrosłupa ściętego o nieregularnych lub zaokrąglonych krawędziach, stosowany do wykonywania nawierzchni brukowcowych Kamień oporowy - brukowiec osadzony jako obramowanie i zabezpieczenie nawierzchni przed rozsuwaniem się jej na boki pod wpływem ubijania i obciążenia ruchem Podsypka - część nawierzchni z piasku lub innego drobnoziarnistego materiału, w której osadza się brukowiec Podsypka cementowo-piaskowa - część nawierzchni z mieszaniny cementu i piasku, w której osadza się brukowiec Kliniec - kruszywo łamane zwykłe o wielkości ziarn od 4 mm do 31,5 mm Piasek - kruszywo naturalne o wielkości ziarn do 2 mm Pozostałe określenia są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt

59 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiałów Materiałami stosowanymi przy wykonaniu nawierzchni brukowcowej, wg PN-B [19], są: brukowiec nieobrobiony, obrobiony lub brukowiec płytowany, wg PN-B [14], kliniec, wg PN-B [15], piasek na podsypkę oraz do zasypania wykonanej nawierzchni, wg PN-B [16], cement portlandzki zwykły, w przypadku wykonywania podsypki cementowo-piaskowej, wg PN-B [17], woda, wg PN-B [18], materiały na warstwę odsączającą, w przypadku gdy dokumentacja projektowa przewiduje jej wykonanie; materiały te powinny odpowiadać wymaganiom OST D Warstwy odsączające i odcinające Wymagania dla materiałów Brukowiec Brukowiec do wykonania nawierzchni brukowcowej powinien być kamieniem trwałym, niezwietrzałym, mieć strukturę możliwie drobnoziarnistą i zwięzłą, bez pęknięć i żył. Materiałem na brukowiec powinny być skały o cechach fizycznych i wytrzymałościowych podanych w tablicy 1. Brukowiec nieobrobiony (kamień narzutowy) powinien mieć naturalną część powierzchni możliwie płaską, którą można by wyodrębnić jako powierzchnię górną (czoło). Brukowiec obrobiony powinien mieć kształt zbliżony do prostopadłościanu. Powierzchnia górna (czoło) i dolna (stopka) powinna być zbliżona do prostokąta. Płaszczyzny powierzchni górnej i dolnej powinny być w przybliżeniu równoległe. Cała bryła powinna mieścić się w prostopadłościanie zbudowanym na powierzchni górnej jako podstawie. Krawędzie powierzchni górnej powinny być proste. Brukowiec płytowany (brukowiec z kamienia łamanego) powinien mieć górną powierzchnię (czoło) płaską, uzyskaną z rozłupania większego kamienia przynajmniej na dwie części i w przybliżeniu prostopadłą do osi pionowej. Powierzchnia dolna (stopka) i powierzchnie boczne nie powinny być wklęsłe. Wymiary i dokładność wykonania brukowców powinny odpowiadać wielkościom podanym w tablicy 2. Tablica 1. Właściwości fizyczne i wytrzymałościowe dla kamienia na brukowiec, wg PN-B [14] Lp. Właściwości Wartość Badania według Wytrzymałość na ściskanie w stanie powietrzno-suchym, MPa, nie mniej niż: Ścieralność na tarczy Boehmego, cm, nie więcej niż: Wytrzymałość na uderzenie (zwięzłość), liczba uderzeń, nie mniej niż: 160 PN-B [3] 0,2 PN-B [4] 12 PN-B [5] 4 Nasiąkliwość wodą, % (m/m), nie więcej niż: 0,5 PN-B [2] Tablica 2. Wymiary i dokładność wykonania brukowca, wg PN-B [14] Lp. Właściwości Brukowiec nieobrobiony 61 Brukowiec obrobiony Brukowiec płytowany 1 Wysokość (W), cm od 15 do 20 od 16 do 20 od 16 do 20 2 Powierzchnia górna, cm 2 od 160 do 360 od 160 do 360 od 160 do Największa długość krawędzi czoła, cm nie bada się 1,0 W 1,6 W 4 Stosunek pola powierzchni dolnej (stopki) do górnej (czoła), nie mniej niż: nie bada się 0,5 0,3 5 Odchylenie od równoległości płaszczyzny powierzchni dolnej w stosunku do powierzchni górnej, w stopniach, nie więcej niż: nie bada się Głębokość wklęśnięcia lub wysokość wypukłości powierzchni górnej, cm, nie więcej niż: nie bada się 0,8 1,0 7 Głębokość wklęśnięcia lub wysokość wypukłości powierzchni bocznej i dolnej, cm, nie więcej niż: nie bada się 1,5 1,5 8 Pęknięcia powierzchni niedopuszczalne

60 Kamienie oporowe powinny odpowiadać właściwościom przewidzianym dla brukowca i mieć półtorakrotną wysokość w stosunku do stosowanego brukowca. Brukowiec należy układać w pryzmy lub stosy o wysokości nie przekraczającej 1 m Kliniec Kliniec używany do klinowania nawierzchni powinien mieć wymiary od 4 do 12,8 mm i od 12,8 do 20 mm i powinien odpowiadać wymaganiom podanym w tablicy 3. Tablica 3. Wymagania dla klińca, wg PN-B [15] Lp. Właściwości Wymagania 1 Ścieralność w bębnie kulowym (Los Angeles) wg PN-B [13]: a) przy pełnej liczbie obrotów, % ubytku masy, nie więcej niż: b) po 1/5 pełnej liczby obrotów, % ubytku masy w stosunku do ubytku masy po pełnej liczbie obrotów, nie więcej niż: 2 Nasiąkliwość, wg PN-B [9], % (m/m), nie więcej niż, dla kruszywa ze skał: a) magmowych i przeobrażonych b) osadowych 2,0 3,0 3 Odporność na działanie mrozu, wg PN-B [11], % ubytku masy, nie więcej niż, dla kruszywa ze skał: a) magmowych i przeobrażonych b) osadowych 4 Odporność na działanie mrozu wg zmodyfikowanej metody bezpośredniej, wg PN-B [10] i PN-B [15], % ubytku masy nie więcej niż: ,0 5,0 5 Uziarnienie, wg PN-B [7] a) zawartość ziarn mniejszych niż 0,075 mm odsianych na mokro, % (m/m), nie więcej niż: b) zawartość frakcji podstawowej, % (m/m), nie mniej niż: c) zawartość podziarna, % (m/m), nie więcej niż: d) zawartość nadziarna, % (m/m), nie więcej niż: 6 Zawartość zanieczyszczeń obcych, wg PN-B [6], % (m/m), nie więcej niż: 7 Zawartość zanieczyszczeń organicznych, wg PN-B [12], barwa cieczy nie ciemniejsza niż: ,2 wzorcowa Piasek Piasek na podsypkę oraz do zasypywania (zamulania) nawierzchni powinien odpowiadać wymaganiom podanym w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne Cement Cement stosowany: a) na podsypkę cementowo-piaskową powinien być cementem portlandzkim klasy 32,5, b) do zalania spoin zaprawą cementowo-piaskową powinien być cementem portlandzkim klasy 32,5 odpowiadającym wymaganiom PN-B [17]. Cement powinien być dostarczany w workach i przechowywany zgodnie z postanowieniami BN-88/ [21] Woda Woda do podsypki cementowo-piaskowej i zaprawy cementowo-piaskowej powinna być odmiany 1 i odpowiadać wymaganiom PN-B [18]. Woda, stosowana przy zagęszczaniu i do zwilżania warstw piasku, powinna odpowiadać wymaganiom punktu 2.3 OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne.3. sprzęt 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania nawierzchni Wykonawca przystępujący do wykonania nawierzchni brukowcowej powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: ubijaków stalowych o masie od 25 do 35 kg, młotków brukarskich, drągów stalowych do wyjmowania bruku, łopat, pił, siekier, przewoźnych zbiorników do wody (beczkowozów), 62

61 ew. walców statycznych o nacisku jednostkowym od 25 do 45 kn/m, w przypadku zastąpienia trzeciego ubijania ręcznego brukowca na podsypce piaskowej, ew. walców wibracyjnych o nacisku jednostkowym wału wibrującego co najmniej 18 kn/m lub płytowych zagęszczarek wibracyjnych o nacisku jednostkowym co najmniej 16 kn/m TRANSPORT Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt 4. Transport cementu powinien być zgodny z BN-88/ [21]. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podłoża Podłoże pod nawierzchnię brukowcową powinno być przygotowane zgodnie z warunkami ogólnymi określonymi w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt 5.2. Oprócz szpilek ustawionych w osi i w rzędach równoległych do osi drogi (w tym na krawędziach jezdni), należy równolegle do osi ustawić dodatkowo szpilki pośrednie, rozgraniczające pasy przeznaczone dla poszczególnych brukarzy. Najodpowiedniejsza szerokość pasa dla jednego brukarza wynosi 1,5 m i zmienia się w pewnych granicach zależnie od szerokości nawierzchni i liczby brukarzy Wykonanie podsypki Podsypka piaskowa Podsypka pod nawierzchnię powinna być wykonana z piasku odpowiadającego wymaganiom punktu Jeśli dokumentacja projektowa nie określa inaczej, to grubość warstwy podsypki powinna wynosić 10 cm, a po ubiciu brukowca powinna wynosić co najmniej od 2 do 3 cm licząc od spodu brukowca, o największej znormalizowanej wysokości, do spodu podsypki. Przy podłożu z gruntów przepuszczalnych podsypkę rozściela się bezpośrednio na dnie koryta, a przy podłożu nieprzepuszczalnym - na wyrównanej i zagęszczonej warstwie odsączającej Podsypka cementowo-piaskowa Jeśli dokumentacja projektowa lub OST nie określa inaczej, to skład podsypki cementowo-piaskowej powinien być ustalony laboratoryjnie. Wytrzymałość na ściskanie po 7 dniach próbek walcowych o średnicy 8 cm z podsypki cementowo-piaskowej powinna wynosić co najmniej 10 MPa, a po 28 dniach nie mniej niż 14 MPa. Mieszanie składników powinno być dokonywane w betoniarkach. Podsypka jest dobrze wymieszana, gdy kolor mieszanki jest jednakowy. Przy mieszaniu podsypki należy dodać wody w ilości od 0,20 do 0,25 masy cementu w posypce. Wilgotność podsypki powinna być taka, aby po ściśnięciu podsypki w dłoni podsypka nie rozsypywała się i nie było na dłoni śladów wody, a po naciśnięciu palcami podsypka rozsypywała się. Piasek powinien odpowiadać wymaganiom punktu 2.3.3, cement - punktu 2.3.4, a woda - punktu Podłoże pod podsypkę cementowo-piaskową musi być całkowicie ustabilizowane. Jeśli dokumentacja projektowa nie określiła inaczej, to grubość warstwy podsypki powinna wynosić 10 cm, przy czym po ubiciu brukowca jej grubość pod poszczególnymi kamieniami nie powinna być mniejsza niż 2 cm oraz nie większa niż 6 cm. Rozścielenie podsypki cementowo-piaskowej powinno wyprzedzać układanie brukowca od 3 do 4 m. Rozścieloną podsypkę należy wyrównać ściśle do profilu Układanie i ubijanie nawierzchni brukowcowej na podsypce piaskowej Kamienie oporowe powinny być osadzone na podsypce według sznura, stosownie do projektowanego przekroju poprzecznego i wysokości niwelety jezdni oraz zabezpieczone przed przechyleniem się w kierunku pobocza za pomocą ubitego żwiru (lub tłucznia). Kamienie oporowe należy ustawiać, wyprzedzając układanie nawierzchni co najmniej o 10 m. Wszystkie sznury umocowuje się o 3 do 4 cm wyżej niż projektowana niweleta, mając na uwadze osiadanie brukowca w czasie ubijania. Brukowiec przed dostarczeniem do koryta powinien być przesortowany. Brukowiec wyższy powinien być osadzany od strony zewnętrznej jezdni, niższy zaś ku jej środkowi. Różnica wysokości dwóch kamieni bezpośrednio przylegających do siebie nie powinna przekraczać 2 cm. Każdy kamień ustawiony pionowo na sztorc, czołem do góry powinien być osadzony w podsypce najwyżej do połowy wysokości (od 8 do 10 cm) i mocno wbity uderzeniami młotka w górną powierzchnię tak, aby nie wychylał się przy poruszaniu. Podczas brukowania podsypka piaskowa powinna być nieco wilgotna, lecz nie nadmiernie. Na zamarzniętą podsypkę nie wolno kłaść brukowca. Nawierzchnię brukowcową należy wykonywać jednocześnie na całej jej szerokości. 63

62 Nawierzchnia powinna być ułożona ściśle, z przewiązaniem szczelin tak w kierunku podłużnym jak i poprzecznym, a każdy osadzony brukowiec musi przykrywać szczelinę powstałą między dwoma uprzednio osadzonymi kamieniami i ma być do nich ściśle dosunięty. Szczeliny podłużne nie mogą być dłuższe niż dwa brukowce. Widziane z góry szczeliny powinny mieć kształt podobny do trójkątów utworzonych z linii krzywych. Dobrze osadzony brukowiec nie powinien osiadać pod naciskiem nogi i nie powinien łatwo dawać się wyciągnąć ręką. Nawierzchnię brukowcową należy ubijać trzy razy ubijakami stalowymi o masie od 25 do 35 kg. Na odcinkach prostych ubijanie rozpoczyna się od kamieni oporowych i stopniowo przesuwa się ku środkowi jezdni. Na łukach poziomych o spadkach jednostronnych ubijanie rozpoczyna się od niższych kamieni oporowych i przesuwa się stopniowo do wyżej ułożonych na łuku zewnętrznym. Pierwsze ubijanie wykonuje się bez wypełniania spoin i bez polewania brukowca. Ubijanie to ma na celu wyrównanie nawierzchni do profilu oraz częściowe osadzenie brukowca. Ubijakiem uderza się w środek czoła brukowca z wysokości 15 do 20 cm tak, aby zagłębienie brukowca wynosiło od 2 do 3 cm. Po pierwszym ubiciu brukowiec klinuje się klińcem o wymiarach 12,8 mm do 20 mm, przesuwając go miotłami w celu należytego zapełnienia spoin i polewając wodą. Następnie usuwa się z nawierzchni pozostały materiał i ubija się go po raz drugi, uderzając silnie w środek brukowca. Przy drugim ubiciu brukowiec powinien zagłębiać się o 1 do 2 cm. Po drugim ubiciu uzupełnia się wypełnienie spoin klińcem o wymiarach 4 mm do 12,8 mm z przesuwaniem materiałów miotłami i polewaniem wodą. Materiał pozostały na nawierzchni usuwa się i ubija po raz trzeci, uderzając ubijakiem 2 lub 3 sąsiednie brukowce dla wyrównania powierzchni. Zamiast trzeciego ubicia nawierzchni może być zastosowane wałowanie. Przed wałowaniem należy usunąć z nawierzchni luźno leżący materiał. Wałowanie wykonuje się walcem lekkim o nacisku od 25 do 45 kn/m, zaczynając od kamieni oporowych i stopniowo przesuwając się ku środkowi. Następnie wałuje się nawierzchnię w kierunku ukośnym do osi drogi. Walec po każdym pasie powinien przetaczać się od 5 do 6 razy. Podczas wałowania nawierzchnię należy polewać wodą. Ubijanie należy prowadzić jednocześnie z układaniem brukowca. Pozostawienie ułożonego brukowca na kilka dni bez ubicia jest niedopuszczalne. Podczas każdego kolejnego ubijania przekrój nawierzchni należy sprawdzać szablonem, a łatą równość w kierunku podłużnym. Brukowce zapadnięte należy podnieść, uzupełniając brakującą podsypkę, a wystające dobić. Brukowce uszkodzone przy ubijaniu należy wyjąć i zamienić nowymi. Ubijanie należy zakończyć na 3 do 5 m przed końcem odcinka, na którym ułożono brukowiec. Po ostatecznym ubiciu lub uwałowaniu, przed oddaniem do ruchu, nawierzchnię należy przysypać warstwą 1,5 do 2 cm piasku (lub żwiru) w celu zabezpieczenia materiału wypełniającego spoiny przed wyrywaniem kołami pojazdów, uzupełnienia wypełnienia spoin i złagodzenia uderzeń kół pojazdów. Warstwę piasku należy utrzymywać przez okres 2 tygodni w stanie wilgotnym. Kruszywo zsuwane przez ruch w stronę poboczy należy podmiatać na środek jezdni. Nawierzchnia brukowcowa powinna mieć w przekroju poprzecznym przekrój daszkowy o spadku zgodnym z dokumentacją projektową, a jeśli dokumentacja projektowa nie określiła tego inaczej to o spadku 3 do 4% z zaokrągleniem po środku jezdni o wysokości 1,5 do 2 cm Układnie i ubijanie nawierzchni brukowcowej na podsypce cementowo-piaskowej Kolejność układania i ubijania nawierzchni brukowcowej na podsypce cementowo-piaskowej obejmuje następujące czynności: 1. osadzenie kamieni oporowych, wg punktu 5.4, 2. przesortowanie brukowca i dostarczenie do koryta, wg punktu 5.4, 3. ułożenie brukowca, wg punktu 5.4, 4. pierwsze ubicie brukowca, wg punktu 5.4, z tym, że jest to mocne ubicie, powodujące obniżenie brukowców mniej więcej o całą nadwyżkę w układaniu, 5. zaklinowanie spoin brukowca klińcem o wymiarach od 12,8 mm do 20 mm i od 4 mm do 12,8 mm z przesuwaniem go miotłami w celu wypełnienia spoin, 6. zalanie spoin brukowca zaprawą cementowo-piaskową. Skład zaprawy cementowo-piaskowej ustala się laboratoryjnie. Wytrzymałość na ściskanie zaprawy nie powinna być mniejsza po 28 dniach od 25 MPa. Zaprawę przygotowuje się w betoniarkach lub ręcznie. Wody dodaje się tyle, aby zaprawa miała wystarczającą płynność. Przed rozpoczęciem zalewania brukowiec należy oczyścić z piasku i zlać wodą, dodając do wody 1% cementu klasy 32,5 w stosunku objętościowym. Zalewanie spoin można wykonać przez rozlanie zaprawy na powierzchnię nawierzchni i wprowadzenie jej do spoin przez rozgarnięcie ściągaczami gumowymi lub szczotkami. Po pierwszym zalaniu spoin nie będą one całkowicie wypełnione i należy uzupełnić wypełnienie spoin zalewając je po raz drugi zaprawą. Zaprawy cementowo-piaskowej należy przygotować tyle, aby mogła być zużyta w ciągu jednej godziny. 7. drugie ubicie brukowca, wykonane bezpośrednio po zalaniu spoin, będące lekkim ubiciem, które ma na celu pełną regulację przekroju podłużnego i poprzecznego nawierzchni. Zamiast drugiego ubijania ręcznego można zastosować wałowanie lekkimi walcami wibracyjnymi lub zagęszczanie płytowymi zagęszczarkami wibracyjnymi. 64

63 8. pielęgnację nawierzchni polegającą na: przykryciu warstwą piasku o grubości co najmniej 5 cm i utrzymywanie go w stałej wilgotności przez okres od 7 do 10 dni, dokładnym oczyszczeniu nawierzchni z piasku, po uzyskaniu przez zaprawę cementowo-piaskową wytrzymałości określonej w punkcie 5.5 podpunkcie 6, a następnie oddaniu nawierzchni do ruchu Warunki prowadzenia robót 1. Przy układaniu brukowca na podsypce cementowo-piaskowej wszystkie czynności od rozłożenia podsypki do ostatecznego ubicia z zalaniem spoin zaprawą cementowo-piaskową należy wykonać przed upływem 3 godzin. 2. Brukowiec na podsypce cementowo-piaskowej można układać bez środków ochronnych przed mrozem tylko przy temperaturze powietrza powyżej +5 o C. Nie można układać nawierzchni jeśli temperatura powietrza jest poniżej 0 o C. Przy spodziewanym obniżeniu temperatury w nocy poniżej 0 o C nawierzchnię należy zabezpieczyć przed działaniem mrozu, nakrywając ją matami ze słomy, papą lub innymi materiałami ocieplającymi. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w punkcie 6 OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania materiałów przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi do akceptacji Badania w czasie robót W czasie robót Wykonawca będzie sprawdzał, zgodnie z wymaganiami podanymi w punkcie 5.4 lub 5.5: sortowanie brukowca i osadzanie wyższych brukowców od strony zewnętrznej jezdni, a niższych ku jej środkowi, nieprzekraczanie wysokości dwóch kamieni bezpośrednio przylegających do siebie o 2 cm, właściwą wilgotność podsypki, osadzanie brukowców w podsypce co najwyżej do połowy ich wysokości (od 8 do 10 cm), sposób klinowania brukowca, sposób ubijania brukowca, równość podłużną i poprzeczną nawierzchni Badania i pomiary dotyczące cech geometrycznych i właściwości nawierzchni brukowcowej Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Przy badaniach i pomiarach wykonanej nawierzchni brukowcowej Wykonawca, w obecności Inżyniera, sprawdza: a) konstrukcję nawierzchni, b) ukształtowanie osi nawierzchni, c) rzędne nawierzchni, d) przekroje poprzeczne, e) szerokość nawierzchni, f) równość nawierzchni, g) ścisłość ułożenia nawierzchni, h) dokładność ubicia nawierzchni, i) pielęgnację nawierzchni przed oddaniem do ruchu Wymagania dotyczące konstrukcji nawierzchni Konstrukcję nawierzchni sprawdza się co do zgodności z dokumentacją projektową przez rozebranie nawierzchni na powierzchni około 0,1 m 2 na co drugim kilometrze, lecz nie mniej niż w dwóch miejscach w całości odbieranego odcinka i stwierdzenie wielkości, kształtu i jakości brukowca oraz grubości podsypki, jak również makroskopowo - jakości użytego materiału Wymagania dotyczące przekroju poprzecznego Przekroje poprzeczne sprawdza się w 10 miejscach na każdym kilometrze przez przyłożenie szablonu profilowego. Przekroje poprzeczne powinny być tak wykonane, aby prześwit między dolną krawędzią szablonu profilowego a powierzchnią nawierzchni nie przekraczał 20 mm. W miejscach wyznaczonych przez Inżyniera należy dokonać sprawdzenia spadku poprzecznego nawierzchni według ustaleń punktu OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne. 65

64 Wymagania dotyczące ścisłości ułożenia nawierzchni Ścisłość ułożenia brukowca sprawdza się 2 razy na 1 km przez wyłamanie od 1,5 do 2 m 2 brukowca i ponowne zabrukowanie tym samym kamieniem. Ścisłość ułożenia brukowca przyjmuje się jako dostateczną, jeśli przy ponownym zabrukowaniu wyłamanej nawierzchni zabraknie kamienia do zabrukowania nie więcej niż 3% wyłamanej powierzchni Wymagania dotyczące dokładności ubicia nawierzchni Dokładność ubicia nawierzchni sprawdza się 5 razy na 1 km ubijakiem o masie od 25 do 35 kg, używanym do ubijania brukowca. Przy sprawdzaniu dokładności ubicia brukowiec nie powinien okazywać widocznych oznak osiadania pod wpływem trzech uderzeń ubijakiem Pozostałe cechy i właściwości wykonanej nawierzchni Ukształtowanie osi w planie, rzędne wysokościowe, szerokość nawierzchni i równość nawierzchni należy wykonać według ustaleń OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt 6.2, z częstotliwością podaną w tablicy Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami nawierzchni Niewłaściwe cechy materiałów kamiennych Wszystkie materiały kamienne nie spełniające wymagań podanych w odpowiednich punktach specyfikacji zostaną odrzucone. Jeśli materiały kamienne nie spełniające wymagań zostaną wbudowane, to na polecenie Inżyniera Wykonawca wymieni je na właściwe, na własny koszt Niewłaściwe cechy geometryczne nawierzchni Wszystkie powierzchnie nawierzchni, które wykazują większe odchylenia cech geometrycznych od określonych w punktach 6.1 i 6.4 powinny być ponownie wykonane przez Wykonawcę na jego koszt. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy). 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena 1 m 2 nawierzchni brukowcowej obejmuje: prace pomiarowe i oznakowanie robót, przygotowanie podłoża, dostarczenie brukowca i innych materiałów, wykonanie podsypki piaskowej lub cementowo-piaskowej, ustawienie kamieni oporowych, ułożenie brukowca, ubicie nawierzchni i zaklinowanie szczelin kruszywem łamanym bez zalewania spoin lub z wypełnieniem spoin zaprawą cementowo-piaskową, przysypanie warstwą piasku lub żwiru, wykonanie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 66

65 Przepisy związane podano w OST D Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne pkt 10. D a NAWIERZCHNIA Z KOSTKI KAMIENNEJ 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem nawierzchni z kostki kamiennej Zakres stosowania OST Niniejsza specyfikacja techniczna (OST) stanowi podstawę do opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach miejskich i gminnych w ramach inwestycji przygotowywanych przez Miasto Gdańsk, w imieniu którego działa Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem nawierzchni kostkowych - z kostki brukowej z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchni drogowych w zakresie zgodnym z Dokumentacją Projektową. Nawierzchnie z kostki brukowej z kamienia naturalnego mogą być wykonywane: - na odcinkach dróg o dużych pochyleniach, - na placach, miejscach postojowych, wjazdach do bram, - pierścieniach rond, - przystankach autobusowych, - ulicach i placach o charakterze reprezentacyjnym Określenia podstawowe Nawierzchnia twarda ulepszona - nawierzchnia bezpylna i dostatecznie równa, przystosowana do szybkiego ruchu samochodowego Nawierzchnia kostkowa - nawierzchnia, której warstwa ścieralna jest wykonana z kostek kamiennych Kamienna kostka brukowa mały element brukowy z kamienia naturalnego, o wymiarach nominalnych między 50 mm a 300 mm, którego żaden wymiar powierzchni na ogół nie przekracza podwójnej grubości. Najmniejsza grubość nominalna wynosi 50 mm Kamienna kostka brukowa z powierzchnią obrabianą kamienna kostka brukowa o zmodyfikowanym wyglądzie, uzyskanym w wyniku jednokrotnej lub wielokrotnej, mechanicznej lub termicznej obróbki powierzchni Wymiar nominalny każdy wymiar określony w celu wykonania kamiennej kostki brukowej, któremu powinien odpowiadać wymiar rzeczywisty w określonych granicach dopuszczalnych odchyłek Wymiar rzeczywisty każdy wymiar kamiennej kostki brukowej uzyskany w wyniku pomiaru Długość całkowita dłuższy bok najmniejszego prostokąta opisującego kostkę brukową Szerokość całkowita krótszy bok najmniejszego prostokąta opisującego kostkę brukową Grubość odległość pomiędzy górną i dolną powierzchnią kostki brukowej Górna powierzchnia powierzchnia kamiennej kostki brukowej, która jest widoczna w czasie użytkowania Powierzchnia z drobną fakturą powierzchnia po obróbce, pozwalającej na uzyskanie różnicy maksimum 0,5 mm pomiędzy wypukłościami i wklęsłościami (na przykład przez polerowanie, szlifowanie lub piłowanie tarczą diamentową albo piłą) Powierzchnia szlifowana powierzchnia polerowana bez połysku lub matowa. 67

66 Powierzchnia z grubą fakturą powierzchnia po obróbce, pozwalającej na uzyskanie różnicy pomiędzy wypukłościami i wklęsłościami większej od 2 mm (na przykład przez groszkowanie, obrabianie mechaniczne, śrutowanie lub obróbkę płomieniową) Groszkowanie wykończenie powierzchni w postaci wypukłości i wklęsłości uzyskanych za pomocą czteropunktowego groszkownika Obrabianie mechaniczne wykończenie powierzchni z widocznymi śladami narzędzi, uzyskane z zastosowaniem obróbki mechanicznej Powierzchnia ciosana powierzchnia po rozłupaniu, nieobrobiona. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M "Wymagania ogólne" pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M "Wymagania ogólne" pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M "Wymagania ogólne" pkt Kostka brukowa kamienna Surowcem do wyrobu kostki kamiennej są skały magmowe, osadowe i przeobrażone Wymiary Dostawca powinien określić wymiary nominalne każdej badanej kostki brukowej, chyba że wymiary dostarczonych kostek są przypadkowe. Wymiary należy mierzyć zgodnie z metodą opisaną w normie PN-EN 1342 [1] Dopuszczalne odchyłki wymiarów powierzchni elementu i grubości. Odchyłki od nominalnych wymiarów powierzchni elementu, zmierzonych zgodnie z PN-EN 1342 [1] powinny zawierać się w przedziałach podanych w tablicy 1. Tablica 1. Odchyłki od nominalnych wymiarów powierzchni Między dwiema powierzchniami ciosanymi Między jedną powierzchnią obrabianą i powierzchnią ciosaną Między dwiema powierzchniami obrabianymi +/- 15 mm +/- 10 mm +/- 5 mm Odchyłki od wymiaru nominalnego grubości, mierzone zgodnie z PN-EN 1342 [1] powinny zawierać się z przedziałach podanych w tablicy 2. Tablica 2. Odchyłki od nominalnej grubości Oznaczenie znakiem Klasa T1 Klasa T2 Między dwiema powierzchniami ciosanymi +/- 30 mm +/- 15 mm Między jedną powierzchnią obrabianą i powierzchnią ciosaną +/- 30 mm +/- 10 mm Między dwiema powierzchniami obrabianymi +/- 30 mm +/- 5 mm W przypadku układania kamiennych kostek brukowych w deseń łukowy, nie tylko potrzeba więcej kostek sześciennych, ale także pewnej liczby kostek trapezowych i podłużnych. Dla tak przewidzianego deseniu układania kamiennych kostek brukowych dostawa może zawierać maksymalnie 10 % kostek, których wymiary przekraczają dopuszczalne odchyłki o nie więcej niż 10 mm. We wszystkich przypadkach grubość kostek brukowych powinna być przestrzegana. Jeżeli kostki brukowe nie będą układane w kształcie łukowym, powinno być to zaznaczone przy zamawianiu. 68

67 Podcinanie bloków ciosanych Odchyłka od prostopadłości powierzchni bocznej, mierzonej zgodnie z PN-EN 1342 [1] nie powinna przekraczać 15 mm w odniesieniu do powierzchni Nierówności powierzchni kostki ciosanej lub z grubą fakturą dopuszczalne odchyłki Wgłębienia i wypukłości na powierzchni, mierzone zgodnie z PN-EN 1342 [1] nie powinny przekraczać odchyłek podanych w tablicy Odporność na zamrażanie / rozmrażanie Tablica 3. Odchyłki od nierówności powierzchni Ciosana Obrabiana 5 mm 3 mm Producent powinien określić odporność kamienia na zamrażanie/rozmrażanie zgodnie z tablicą 4, jeżeli badanie jest wykonywane zgodnie z PN-EN [2]. Liczba cykli powinna wynosić 48. Badanie wykonuje się w celu ustalenia wpływu cykli zamrażania/odmrażania na właściwości użytkowe (PN-EN 1926 [3] wytrzymałość na ściskanie). Próbki do badań powinny być zgodne z odpowiednią normą. Brak wymagania dotyczącego odporności na zamrażanie/rozmrażanie lub brak określenia takiej właściwości należy odnotować. Tablica 4. Odporność na zamrażanie / rozmrażanie Klasa Klasa 0 Klasa 1 Oznaczenie znakiem F0 F1 Wymaganie Wytrzymałość na ściskanie Brak wymagań dotyczących odporności na zamrażanie/rozmrażanie 69 Odporne ( 20 % zmiany w wytrzymałości na ściskanie) Producent powinien deklarować wytrzymałość na ściskanie (MPa) jako minimalną wartość przewidywaną w odniesieniu do pojedynczych próbek do badania, badanych zgodnie z PN-EN 1926 [3]. Minimalna wartość wytrzymałości na ściskanie 120 MPa. Jeżeli właściwość ta nie jest określana, należy to odnotować Odporność na ścieranie Producent powinien deklarować odporność na ścieranie (długość cięciwy w mm) jako maksymalną wartość przewidywaną w odniesieniu do pojedynczych próbek do badania, badanych zgodnie z PN-EN 1342 [1]. Jeżeli właściwość ta nie jest określana, należy to odnotować Odporność na poślizg Producent powinien deklarować minimalną wartość odporności na poślizg powierzchni niepolerowanej (USRV), przewidywaną w odniesieniu do pojedynczych kostek brukowych o powierzchni z drobną fakturą, badanych zgodnie z PN-EN 1342 [1]. Jeżeli właściwość ta nie jest określana, należy to odnotować. Uznaje się, że kostki brukowe z grubą fakturą powierzchni oraz z powierzchnią ciosaną mają zadowalającą odporność na poślizg.właściwości kostek brukowych, gdy są już ułożone, mogą wykazywać inną wartość odporności na poślizg w stosunku do wartości określonej na pojedynczych kostkach brukowych lub próbkach badawczych. Wartość odporności na poślizg powierzchni niepolerowanych odnosi się do kostek brukowych w takim stanie, w jakim zostały wyprodukowane, pozwala to na zapewnienie właściwej odporności na poślizg / poślizgnięcie po ułożeniu. Jeśli wartość USRV uzyskana w czasie pomiaru z użyciem szerokiego ślizgacza na wahadle typu TRL jest większa od 35, kostka brukowa może być uznana za bezpieczną Wygląd Wygląd zewnętrzny Kamień jest naturalnym materiałem, który może mieć wygląd zróżnicowany pod względem barwy, użylenia i struktury, dlatego też ogólną charakterystykę wyglądu zewnętrznego można podać na podstawie jednej próbki lub kilku próbek (patrz ) Próbka odniesienia Próbka odniesienia powinna się składać z pewnej liczby kostek brukowych z kamienia naturalnego o wymiarach wystarczających do przedstawienia wyglądu gotowego wyrobu i dać ogólne pojęcie w odniesieniu do barwy, wzoru użylenia, struktury i

68 wykończenia powierzchni. Próbka powinna przedstawiać ogólną tonację zabarwienia i wykończenia kamienia naturalnego, lecz nie powinna w jakikolwiek sposób sugerować, całkowitej jednolitości barwy i użylenia dostarczonej partii na podstawie próbki. Próbkę odniesienia należy przekazać odbiorcy w celu zaprezentowania określonych charakterystycznych właściwości oferowanego materiału, takich jak pustki w trawertynie, pory kanalikowe w marmurze, rysy szkliste, plamy, żyły krystaliczne i rdzawe plamy. Wymienionych właściwości nie traktuje się jako wady i nie wykorzystuje się jako powodu do odrzucenia materiału. Do próbki powinna być dołączona informacja zawierająca nazwę i adres producenta lub dostawcy jak również identyfikacja materiału łącznie z nazwą handlową, opisem petrograficznym, krajem pochodzenia i rejonem wydobycia. Próbki odniesienia powinny także pokazywać proponowane wykończenie powierzchni. Każde porównanie próbek do badań z próbkami odniesienia powinno polegać na obserwacji tych próbek umieszczonych naprzeciw siebie, z odległości dwóch metrów w warunkach normalnego oświetlenia i zapisaniu jakichkolwiek widocznych różnic dotyczących wyglądu, struktury lub barwy Nasiąkliwość Producent powinien deklarować nasiąkliwość (w % masy) jako maksymalną wartość przewidywaną w odniesieniu do pojedynczych próbek, badanych zgodnie z PN-EN [4], jeżeli jest takie wymaganie. Wartość nasiąkliwości nie powinna być większa niż 1% Opis petrograficzny Producent powinien dostarczyć opis petrograficzny z uwzględnieniem nazwy petrograficznej danego rodzaju skały zgodnie z PN- EN [5] Chemiczna obróbka powierzchni Producent/dostawca powinien podać, czy wyrób był poddany chemicznej obróbce powierzchni i jaka to była obróbka Krawężniki Krawężniki betonowe stosowane do obramowania nawierzchni kostkowych, powinny odpowiadać wymaganiom normy PN-EN 1340:2004 Krawężniki betonowe. Wymagania i metody badań. [6] Krawężniki kamienne stosowane do obramowania nawierzchni kostkowych, powinny odpowiadać wymaganiom normy PN-EN 1343:2003 Krawężniki z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchni drogowych. Wymagania i metody badań. [7] Wykonanie krawężników betonowych lub kamiennych powinno odpowiadać wymaganiom podanym w specyfikacjach technicznych dotyczących tego asortymentu robót Cement Cement stosowany do wytworzenia podsypki i zaprawy cementowo piaskowej do wypełnienia spoin powinien być klasy 32,5, odpowiadający wymaganiom normy PN-EN 197-1:2002/A3:2007 [8]. Transport i przechowywanie cementu powinny być zgodne z BN-88/ [9] Kruszywo Kruszywo do wytworzenia podsypki cementowo-piaskowej oraz zaprawy cementowo-piaskowej do wypełniania spoin powinno odpowiadać wymaganiom normy PN-EN A1:2008 [10]. Kruszywo należy przechowywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem oraz zmieszaniem z innymi kruszywami. Do wytworzenia podsypki oraz zaprawy cementowo-piaskowej do wypełnienia spoin należy użyć kruszywa o frakcji od 0 do 4 mm, o zawartości pyłów nie większej 3% Woda Woda stosowana do podsypki cementowo-piaskowej, powinna odpowiadać wymaganiom normy PN-EN 1008:2004 [11] Masa zalewowa Masa zalewowa do wypełniania spoin i szczelin dylatacyjnych w nawierzchniach z kostki kamiennej powinna być stosowana na gorąco i odpowiadać wymaganiom normy BN-74/ [12] lub aprobaty technicznej. 70

69 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ogólnej specyfikacji technicznej OST D-M "Wymagania ogólne" pkt Sprzęt do wykonania nawierzchni z kostki kamiennej Wykonawca przystępujący do wykonania nawierzchni z kostek kamiennych powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: - węzeł betoniarski do wytworzenia jednorodnych mieszanek podsypki cementowo-piaskowej i zaprawy cementowo-piaskowej, - ubijaki ręczne i mechaniczne do ubijania kostki, - wibratory płytowe i lekkie walce wibracyjne, do ubijania kostki po pierwszym ubiciu ręcznym. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ogólnej specyfikacji technicznej OST D-M "Wymagania ogólne" pkt Transport materiałów Transport kostek brukowych z kamienia naturalnego Kamienne kostki brukowe powinny być pakowane przez producenta w taki sposób, aby uniknąć uszkodzenia podczas transportu, a wszystkie użyte do pakowania taśmy metalowe powinny być odporne na korozję. Na opakowaniu lub w dokumencie producent dostawy powinien podać następujące informacje: a) petrograficzną nazwę kamienia, b) handlową nazwę kamienia, c) nazwę i adres dostawcy, d) nazwę i lokalizację kamieniołomu, e) tytuł, numer i datę przywołanej normy, f) deklarowaną wartość lub oznaczenie znakiem klasy (patrz punkt 2), g) inne informacje, na przykład dotyczące chemicznej obróbki powierzchni Transport kruszywa i cementu Kruszywo i cement można przewozić dowolnymi środkami transportowymi w warunkach zabezpieczających je przed rozsypywaniem i zanieczyszczeniem. Cement powinien być transportowany zgodnie z normą BN-88/ [9]. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ogólnej specyfikacji technicznej OST D-M "Wymagania ogólne" pkt Przygotowanie podbudowy Jeżeli w dokumentacji projektowej lub OST przewidziano wykonanie nawierzchni z kostki kamiennej na podbudowie np. z chudego betonu, gruntu stabilizowanego cementem itp. to warunki wykonania podbudowy powinny odpowiadać wymaganiom zawartym w odpowiednich specyfikacjach technicznych dotyczących danego asortymentu robót: - D Podbudowa z chudego betonu, - D Podbudowa z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem Obramowanie nawierzchni Do obramowania nawierzchni kostkowych stosuje się krawężniki betonowe lub kamienne odpowiadające wymaganiom norm wymienionych w pkt

70 Rodzaj obramowania nawierzchni powinien być zgodny z dokumentacją projektową, specyfikacjami technicznymi OST lub wskazaniami Inżyniera. Ustawienie krawężników powinno być zgodne z wymaganiami zawartymi w specyfikacjach technicznych odnoszących się do danego asortymentu robót Podsypka Do wykonania nawierzchni z kostki brukowej z kamienia naturalnego należy stosować podsypkę cementowo-piaskową. Rodzaj zastosowanej podsypki powinien być zgodny z dokumentacją projektową i OST. Wymagania dla materiałów stosowanych na podsypkę powinny być zgodne z pkt. 2 niniejszej OST. Grubość podsypki powinna być zgodna z dokumentacją projektową i OST. Zaleca się aby średnia grubość podsypki cementowopiaskowej wynosiła 4 cm, jednak nie mniej niż 3 cm. Współczynnik wodno-cementowy dla podsypki cementowo-piaskowej, powinien wynosić od 0,20 do 0,25, a wytrzymałość na ściskanie po 7 dniach powinna wynosić minimum 10 MPa, natomiast po 28 dniach minimum 14 MPa Układanie nawierzchni z kostki kamiennej Układanie kostki ciosanej Kostkę ciosaną można układać w różne desenie: - deseń rzędowy prosty, który uzyskuje się przez układanie kostki rzędami prostopadłymi do osi drogi, - deseń rzędowy ukośny, który otrzymuje się przez układanie kostki rzędami pod kątem 45 0 do osi drogi, - deseń w jodełkę, który otrzymuje się przez układanie kostki pod kątem 45 0 w przeciwne strony na każdej połowie jezdni, - deseń łukowy, który otrzymuje się przez układanie kostki w kształcie łuku lub innych krzywych. Deseń nawierzchni z kostki kamiennej ciosanej powinien być dostosowany do wielkości kostki. Przy różnych wymiarach kostki, zaleca się układanie jej w formie desenia łukowego, który poza tym nie wymaga przycinania kostek przy krawężnikach. Szerokość spoin między kostkami ciosanymi nie powinna przekraczać 12 mm. Spoiny w sąsiednich rzędach powinny się mijać co najmniej o 1/4 szerokości kostki. Kostka użyta do układania nawierzchni powinna być jednego gatunku i z jednego rodzaju skał. Dla rozgraniczenia kierunków ruchu na jezdni, może być ułożony pas podłużny z jednego lub dwóch rzędów kostek o odmiennym kolorze Układanie kostki z powierzchnią obrobioną Kostka z powierzchnią obrobioną może być układana: - w rzędy poprzeczne, prostopadłe do osi drogi, - w rzędy ukośne, pod kątem 45 0 do osi drogi, - w jodełkę. Deseń nawierzchni z kostki z powierzchnią obrobioną powinien być dostosowany do wymiarów kostki. Kostki duże o wysokości kostki od 16 do 18 cm powinny być układane w rzędy poprzeczne. Kostki średnie o wysokości od 12 do 14 cm oraz kostki małe, o wysokości od 8 do 10 cm, mogą być układane w rzędy poprzeczne, w rzędy ukośne lub w jodełkę. Szerokość spoin między kostkami z powierzchnią obrobioną nie powinna przekraczać 10 mm. Układanie kostek przy krawężnikach wymaga stosowania kostek łącznikowych dla uzyskania mijania się spoin w kierunku podłużnym Szczeliny dylatacyjne Z uwagi na układanie kostki na sztywnej podsypce cementowo-piaskowej oraz wypełnianie szczelin zaprawą cementowopiaskową należy wykonać poprzeczne szczeliny dylatacyjne w odległości od 10 do 15 m oraz w takich miejscach, w których występuje dylatacja podbudowy lub zmiana sztywności podłoża. Szczeliny podłużne należy stosować przy ściekach na jezdniach wszelkich szerokości oraz pośrodku jezdni, jeżeli szerokość jej przekracza 10 m lub w przypadku układania nawierzchni połową szerokości jezdni. Przy układaniu nawierzchni z kostki na zdylatowanej podbudowie betonowej szczeliny dylatacyjne warstwy jezdnej należy wykonywać nad szczelinami podbudowy: Szerokość szczelin dylatacyjnych powinna wynosić od 8 do 12 mm. 72

71 Warunki przystąpienia do robót Kostkę na podsypce cementowo-piaskowej można układać bez środków ochronnych przed mrozem, jeżeli temperatura otoczenia jest równa lub wyższa od 5 0 C. Nie należy układać kostki w temperaturze 0 0 C lub niższej. Jeżeli w ciągu dnia temperatura utrzymuje się w granicach od 0 do +5 0 C, a w nocy spodziewane są przymrozki, kostkę należy zabezpieczyć przez nakrycie materiałem o złym przewodnictwie cieplnym. Świeżo wykonaną nawierzchnię na podsypce cementowo-piaskowej należy chronić przed: - zbyt wczesnym obciążeniem ruchem, - zbyt szybką utratą wilgotności świeżo wypełnionych spoin zaprawą cementowo-piaskową. Sposób pielęgnacji świeżej nawierzchni powinien być zaakceptowany przez Inżyniera Ubijanie kostki Kostkę na podsypce cementowo-piaskowej przy wypełnianiu spoin zaprawą cementowo-piaskową, należy ubijać dwukrotnie: pierwsze mocne ubicie powinno nastąpić przed wypełnieniem spoin i spowodować obniżenie kostek do wymaganej niwelety. drugie - lekkie ubicie, ma na celu doprowadzenie ubijanej powierzchni kostek do wymaganego przekroju poprzecznego jezdni. Drugie ubicie następuje bezpośrednio po wypełnieniu spoin zaprawą cementowo-piaskową. Zamiast drugiego ubijania można stosować wibratory płytowe lub lekkie walce wibracyjne Wypełnienie spoin Do wypełnienia spoin w nawierzchniach z kostki brukowej z kamienia naturalnego układanej na podsypce cementowo-piaskowej należy stosować zaprawę cementowo-piaskową wykonaną z zachowaniem następujących wymagań: cement powinien odpowiadać wymaganiom wg pkt. 2.4, piasek powinien odpowiadać wymaganiom wg pkt. 2.5, wytrzymałość zaprawy na ściskanie po 28 dniach powinna wynosić nie mniej niż 30 MPa, przed rozpoczęciem wypełniania spoin zaprawą kostka powinna być oczyszczona i dobrze zwilżona wodą z dodatkiem 1% cementu w stosunku objętościowym, zaprawa cementowo-piaskowa powinna całkowicie wypełnić spoiny i tworzyć monolit z kostką. po wypełnieniu spoin zaprawą, a przed okresem zakończenia wiązania cementu należy twardymi szczotkami oczyścić nawierzchnię z nadmiaru zaprawy oraz zmyć nawierzchnię wodą, nie powodując jednak uszkodzenia spoin. Pozostawienie nadmiaru zaprawy na powierzchni kostki skutkuje nieestetycznymi wykwitami i odbarwieniami, które są później trudne do usunięcia Pielęgnacja nawierzchni Pielęgnacja nawierzchni kostkowej, której spoiny są wypełnione zaprawą cementowo-piaskową polega na polaniu nawierzchni wodą w kilka godzin po wypełnieniu spoin i utrzymaniu jej w stałej wilgotności przez okres jednej doby. Następnie nawierzchnię należy przykryć piaskiem i utrzymywać w stałej wilgotności przez okres 7 dni. Po upływie 2 tygodni - w zależności od warunków atmosferycznych - nawierzchnię należy oczyścić dokładnie z piasku i można oddać do ruchu. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ogólnej specyfikacji technicznej OST D-M "Wymagania ogólne" pkt Badania przed przystąpieniem do robót Rodzaj i zakres badań dla kostek kamiennych powinien być zgodny z wymaganiami normy PN-EN 1342 [1]. Badanie zwykłe obejmuje sprawdzenie cech zewnętrznych i dopuszczalnych odchyłek, podanych w tablicach 1, 2 i 3. Średnia wartość z pomiarów każdej pojedynczej kostki brukowej nie powinna się różnić od wymiaru nominalnego deklarowanego przez producenta o więcej niż dopuszczalne odchyłki dotyczące deklarowanej klasy. Badanie pełne obejmuje zakres badania zwykłego oraz sprawdzenie cech fizycznych i wytrzymałościowych deklarowanych. W przypadku cech fizycznych i wytrzymałościowych, wynik każdej z badanych próbek nie powinien być gorszy od zadeklarowanej wartości. 73

72 W skład partii przeznaczonej do badań powinny wchodzić kostki jednakowego typu, rodzaju klasy i wielkości. Wielkość partii nie powinna przekraczać 500 ton kostki. Z partii przeznaczonej do badań należy pobrać w sposób losowy próbkę składającą się z kostek drogowych w liczbie: do badania zwykłego: 40 sztuk, do badania cech fizycznych i wytrzymałościowych: 6 sztuk. Badania zwykłe należy przeprowadzać przy każdym sprawdzaniu zgodności partii z wymaganiami normy, badanie pełne przeprowadza się na żądanie odbiorcy. W badaniu zwykłym partię kostki należy uznać za zgodną z wymaganiami normy, jeżeli liczba sztuk niedobrych w zbadanej ilości kostek jest dla poszczególnych sprawdzań równa lub mniejsza od 4. W przypadku gdy liczba kostek niedobrych dla jednego sprawdzenia jest większa od 4, całą partię należy uznać za niezgodną z wymaganiami. W badaniu pełnym, partię kostki poddaną sprawdzeniu cech fizycznych i wytrzymałościowych należy uznać za zgodną z wymaganiami normy, jeżeli wszystkie sprawdzenia dadzą wynik dodatni. Jeżeli chociaż jedno ze sprawdzeń da wynik ujemny, całą partię należy uznać za niezgodną z wymaganiami. Badania pozostałych materiałów stosowanych do wykonania nawierzchni z kostek kamiennych, powinny obejmować wszystkie właściwości, które zostały określone w normach podanych dla odpowiednich materiałów wg pkt. od 2.3 do Badania w czasie robót Sprawdzenie podsypki Sprawdzenie podsypki polega na stwierdzeniu jej zgodności z dokumentacją projektową oraz z wymaganiami określonymi w p Badanie prawidłowości układania kostki Badanie prawidłowości układania kostki polega na: zmierzeniu szerokości spoin oraz powiązania spoin i sprawdzeniu zgodności z p , zbadaniu rodzaju i gatunku użytej kostki, zgodnie z wymogami wg punktów od do 2.2.9, sprawdzeniu prawidłowości wykonania szczelin dylatacyjnych zgodnie z punktem Sprawdzenie wiązania kostki wykonuje się wyrywkowo w kilku miejscach przez oględziny nawierzchni i określenie czy wiązanie odpowiada wymaganiom wg punktu Ubicie kostki sprawdza się przez swobodne jednokrotne opuszczenie z wysokości 15 cm ubijaka o masie 25 kg na poszczególne kostki. Pod wpływem takiego uderzenia osiadanie kostek nie powinno być dostrzegane Sprawdzenie wypełnienia spoin Badanie prawidłowości wypełnienia spoin zaprawą cementowo-piaskową polega na sprawdzeniu zgodności z wymaganiami zawartymi w punkcie Sprawdzenie wypełnienia spoin wykonuje się co najmniej w pięciu dowolnie obranych miejscach na każdym kilometrze przez wykruszenie zaprawy na długości około 10 cm i zmierzenie głębokości wypełnienia spoiny zaprawą oraz sprawdzeniu przyczepności zaprawy do kostki. Sprawdzeniu podlega również przyczepność masy zalewowej do kostki Sprawdzenie cech geometrycznych nawierzchni Równość Nierówności podłużne nawierzchni należy mierzyć 4-metrową łatą lub planografem, zgodnie z normą BN-68/ [13]. Nierówności podłużne nawierzchni nie powinny przekraczać 1,0 cm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5% Rzędne wysokościowe Różnice pomiędzy rzędnymi wykonanej nawierzchni i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i -2 cm. 74

73 Ukształtowanie osi Oś nawierzchni w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż + 5 cm Szerokość nawierzchni Szerokość nawierzchni nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż ± 5 cm Grubość podsypki Dopuszczalne odchyłki od projektowanej grubości podsypki nie powinny przekraczać ± 1,0 cm Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej nawierzchni z kostek kamiennych przedstawiono w tablicy 5. Tablica 5. Częstotliwość i zakres badań cech geometrycznych nawierzchni Lp. Wyszczególnienie badań Minimalna częstotliwość badań i pomiarów i pomiarów 1 Spadki poprzeczne 10 razy na 1 km i w charakterystycznych punktach niwelety 2 Rzędne wysokościowe 10 razy na 1 km i w charakterystycznych punktach niwelety 3 Ukształtowanie osi w planie 10 razy na 1 km i w charakterystycznych punktach niwelety 4 Szerokość nawierzchni 10 razy na 1 km 5 Grubość podsypki 10 razy na 1 km 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ogólnej specyfikacji technicznej OST D-M "Wymagania ogólne" pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej nawierzchni z kostki kamiennej. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ogólnej specyfikacji technicznej OST D-M "Wymagania ogólne" pkt. 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, OST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pkt. 6 dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Roboty związane z wykonaniem podsypki należą do robót ulegających zakryciu. Zasady ich odbioru są określone w ogólnej specyfikacji technicznej OST D-M "Wymagania ogólne" pkt PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ogólnej specyfikacji technicznej OST D-M "Wymagania ogólne" pkt.9. 75

74 D NAWIERZCHNIA Z PŁYT BETONOWYCH / trylinka / 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem nawierzchni z płyt betonowych Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem nawierzchni z płyt betonowych sześciokątnych i kwadratowych. Płyty betonowe mogą być stosowane na drogach i ulicach obciążonych ruchem lekkim, na placach składowych, na miejscach postojowych, parkingach, drogach o charakterze tymczasowym (objazdy) i drogach wewnątrzzakładowych. Nawierzchnia z płyt betonowych może być układana bezpośrednio na podłożu lub na odpowiedniej podbudowie z zastosowaniem podsypki Określenia podstawowe Nawierzchnia z płyt betonowych - nawierzchnia, której warstwa ścieralna jest wykonana z płyt betonowych Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Płyty betonowe Do budowy nawierzchni z płyt betonowych stosuje się płyty betonowe sześciokątne - T, wg BN-80/ /02 [8] Wymagania Do produkcji płyt drogowych betonowych sześciokątnych należy stosować beton klasy B 25 i B

75 Kształt płyt betonowych przedstawiono na rysunku 1. Rodzaj p Rodzaj z Rodzaj i (płyta połówka) (płyta zwykła) (płyta infuła) płyt betonowych Rodzaj Wymiary płyt, cm Grubość płyty a b c d e płyty h, cm p 20,0 40, ,1 12,0 Rysunek 1. Kształt płyt betonowych Wymiary płyt betonowych podano w tablicy 1. Tablica 1. Wymiary z 20,0 40,0 34, ,0 i 20,0-34,6 30,0-12,0 Dopuszczalne odchyłki wymiarów płyt betonowych nie powinny przekraczać wartości podanych w tablicy 2. Tablica 2. Dopuszczalne odchyłki wymiarów płyt betonowych Rodzaj Rodzaj Dopuszczalna odchyłka, mm płyty wymiaru gatunek 1 gatunek 2 Płyty betonowe a, e, h ± 2 ± 3 wg rysunku 1 b, c, d ± 3 ± 4 Płyty betonowe mogą być produkowane o innym kształcie (np. czworokątnym), pod warunkiem spełnienia pozostałych wymagań normy. Ścieralność na tarczy Boehmego nie powinna przekraczać: - płyty betonowe, gatunek 1-3,5 mm, - płyty betonowe, gatunek 2-4,5 mm. Powierzchnie płyt betonowych powinny być bez rys, pęknięć i ubytków betonu, o fakturze z formy lub zatartej. Krawędzie płyt betonowych powinny być równe i proste. Dopuszczalne wady oraz uszkodzenia powierzchni i krawędzi płyt betonowych nie powinny przekraczać wartości podanych w normie BN-80/ /01 [7] Krawężniki Krawężniki stosowane do obramowania nawierzchni z płyt betonowych powinny odpowiadać wymaganiom wg BN- 80/ /01 [7] i wg BN-80/ /04 [9] Cement Cement stosowany do zaprawy cementowej dla wypełnienia spoin między płytami powinien być cementem portlandzkim - klasy 32,5 i odpowiadać wymaganiom podanym w PN-B [2]. Transport i przechowywanie cementu wg BN-88/ [4] Piasek Piasek do zaprawy cementowej powinien być gatunku 1 wg PN-B [1], natomiast do wypełniania spoin przez zamulenie - piasek gatunku 1, lecz o zawartości pyłów mineralnych w granicach od 3 do 8% Woda Woda do zaprawy cementowej powinna odpowiadać wymaganiom PN-B [3]. Powinna to być woda odmiany Masa zalewowa Masa zalewowa do wypełniania spoin i szczelin dylatacyjnych powinna być stosowana na gorąco i odpowiadać wymaganiom normy BN-74/ [5]. 77

76 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania nawierzchni z płyt Układanie nawierzchni z płyt betonowych wykonuje się ręcznie. Do wytwarzania zaprawy stosuje się betoniarki, do zagęszczania warstwy z piasku ubijaki ręczne lub mechaniczne oraz drobny sprzęt pomocniczy do wypełniania spoin i szczelin dylatacyjnych. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Transport płyt i składowanie Płyty betonowe mogą być przewożone dowolnymi środkami transportowymi po osiągnięciu przez beton wytrzymałości minimum 0,5 R. W czasie transportu płyty betonowe powinny być zabezpieczone przed przemieszczeniem się i uszkodzeniami, a górna warstwa nie powinna wystawać poza ściany środka transportu więcej niż 1/3 wysokości tej warstwy. Płyty betonowe mogą być składowane na otwartej przestrzeni, na podłożu wyrównanym i odwodnionym, z zastosowaniem podkładek i przekładek ułożonych w pionie jedna nad drugą. Płyty betonowe należy układać na płask w stosach, po 10 warstw w stosie. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót 5.2. Podłoże Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 5. Podłoże może stanowić grunt rodzimy lub nasypowy, na którym bezpośrednio układana jest nawierzchnia. Grunt podłoża powinien być jednolity, przepuszczalny i zabezpieczony przed skutkami przemarzania. Wskaźnik zagęszczenia gruntu oznaczony wg BN-77/ [11] powinien wynosić Is 1,0. Podłoże gruntowe pod nawierzchnię powinno być przygotowane zgodnie z wymogami określonymi w OST D Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczeniem podłoża Podbudowa Podbudowę pod ułożenie nawierzchni z płyt betonowych może stanowić: podłoże z gruntu rodzimego, ulepszone piaskiem, żwirem, odpadami z kamieniołomów, wyprofilowane i zagęszczone do Is 1,0, istniejąca nawierzchnia żwirowa, tłuczniowa lub brukowa z zastosowaniem warstwy wyrównawczej z piasku od 3 do 5 cm lub inny rodzaj podbudowy zgodny z dokumentacją projektową. Warunki wykonania podbudowy powinny odpowiadać wymaganiom zawartym w odpowiednich OST Obramowanie nawierzchni Do obramowania nawierzchni z płyt betonowych należy stosować krawężniki betonowe uliczne lub betonowe drogowe wg BN-80/ /04 [9] oraz krawężniki kamienne drogowe wg BN-66/ [6]. Rodzaj stosowanych krawężników powinien być zgodny z dokumentacją projektową, OST lub wskazaniami Inżyniera. Wymagania dotyczące ustawiania krawężników powinny być zgodne z OST D Krawężniki betonowe Podsypka Na podsypkę (warstwę wyrównawczą) należy stosować piasek gruby wg PN-B [1]. Grubość podsypki i warunki jej stosowania powinny być zgodne z dokumentacją projektową, OST lub wskazaniami Inżyniera Układanie płyt Sposób układania płyt Sposób (deseń) układania płyt betonowych na odcinkach prostych i łukach powinien być zgodny z dokumentacją projektową, OST lub wskazaniami Inżyniera. Ogólne zasady układania płyt na prostych i łukach podano w p i

77 Układanie płyt na odcinkach prostych Płyty sześciokątne na odcinkach prostych powinny być ułożone tak, aby dwa boki każdej z nich były prostopadłe do osi drogi. Na krawędziach bocznych nawierzchni powinny być ułożone płyty infuły lub połówki. Płyty kwadratowe na odcinkach prostych powinny być ułożone rzędami prostopadłymi do osi drogi albo rzędami nachylonymi do osi drogi pod kątem 45 o z infułami Układanie płyt na łukach Płyty sześciokątne na łukach powinny być ułożone w ten sam sposób jak na odcinkach prostych, tak jednak aby kierunki spoin poprzecznych pokrywały się z promieniami łuku. Płyty kwadratowe na łukach powinny być ułożone w ten sam sposób jak na odcinkach prostych z tym zastrzeżeniem, że w przypadku ułożenia płyt rzędami prostopadłymi do osi kierunki spoin poprzecznych powinny pokrywać się z promieniami łuku. W przypadku ułożenia płyt rzędami ukośnymi, kierunki spoin powinny być nachylone pod kątem 45 o do stycznych łuku Wypełnienie spoin Wypełnienie spoin w nawierzchniach z płyt betonowych powinno być wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, OST lub wskazaniami Inżyniera. Przy wypełnianiu spoin przez zamulanie - piasek powinien zawierać od 3 do 8% frakcji mniejszej od 0,05 mm, a zamulenie powinno być wykonane na pełną wysokość płyt. Wypełnienie spoin zaprawą cementową o wytrzymałości R28 20 MPa, powinno być wykonane w głąb nie mniej niż na 2/3 wysokości płyty. Przy wypełnianiu spoin masą zalewową - przed zalaniem spoiny powinny być wypełnione piaskiem do 2/3 wysokości płyt Szczeliny dylatacyjne Szczeliny dylatacyjne w nawierzchni z płyt betonowych powinny być stosowane tylko w przypadku wypełnienia spoin zaprawą cementową. Szczelin dylatacyjne powinny być wypełnione masą zalewową w taki sam sposób jaki stosuje się przy wypełnianiu spoin masą zalewową. W nawierzchniach dróg i ulic, wykonywanych z płyt sześciokątnych i kwadratowych szczeliny dylatacyjne powinny być wykonane co 10 do 15 m. Szczeliny dylatacyjne powinny być wykonane również między nawierzchnią i krawężnikami. Na nawierzchniach placów oprócz szczelin poprzecznych powinny być wykonane szczeliny podłużne w odstępach co 5 do 7 m. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Płyty betonowe powinny być badane w zakresie badań pełnych i zwykłych. Badania pełne przeprowadza producent płyt. Badania zwykłe należy przeprowadzać przy każdym odbiorze płyt, według następującego zakresu: sprawdzenie wyglądu zewnętrznego, sprawdzenie kształtu i wymiarów, sprawdzenie wytrzymałości na ściskanie. Sposób pobierania próbek, badania i ocena wyników badań powinny być zgodne z BN-80/ /01 [7]. Badania pozostałych materiałów stosowanych do wykonania nawierzchni z płyt betonowych powinny obejmować wszystkie właściwości, które zostały określone w normach podanych dla odpowiednich materiałów wg pkt 2.3 do 2.7. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przedstawić Inżynierowi do akceptacji wyniki badań materiałów przeznaczonych do wykonania nawierzchni z płyt betonowych Badania w czasie robót Badanie podłoża Należy sprawdzić, czy przygotowane podłoże odpowiada wymaganiom wg pkt Sprawdzenie konstrukcji nawierzchni Konstrukcję i grubość podbudowy wg pkt 5.3 należy sprawdzać w jednym miejscu na każdym kilometrowym odcinku drogi lub na każde 6000 m 2 powierzchni oraz w miejscach budzących wątpliwości Sprawdzenie obramowania nawierzchni Należy przeprowadzić ocenę wizualną obramowania nawierzchni na całej długości budowanego odcinka. 79

78 Sprawdzenie ułożenia płyt Sprawdzenie prawidłowości ułożenia płyt należy przeprowadzać przez dokonanie oceny wizualnej na całej długości budowanego odcinka, czy jest zgodne z warunkami podanymi w pkt Sprawdzenie spoin Sprawdzenie wypełnienia spoin wykonuje się co najmniej w trzech losowo wybranych miejscach na: każdym pełnym lub rozpoczętym kilometrze drogi, każdych pełnych lub rozpoczętych 6000 m 2 placu. Sprawdzenie wypełnienia spoin wykonuje się przez usunięcie materiału wypełniającego na długości około 10 cm oraz zbadaniu, czy wypełnienie spoin jest zgodne z wymaganiami podanymi w pkt Sprawdzenie szczelin dylatacyjnych Rozmieszczenie szczelin dylatacyjnych należy sprawdzić przez oględziny na całej długości budowanego odcinka lub całej powierzchni placu. Sprawdzenie wypełnienia szczelin dylatacyjnych wykonuje się w taki sam sposób jak spoin, w zgodności z wymaganiami wg pkt Sprawdzenie cech geometrycznych nawierzchni Równość Nierówności podłużne nawierzchni należy mierzyć 4-metrową łatą lub planografem zgodnie z normą BN-68/ [11]. Nierówności podłużne nawierzchni nie powinny przekraczać 1,0 cm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5% Rzędne wysokościowe Różnice pomiędzy rzędnymi wykonanej nawierzchni i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i -2 cm Ukształtowanie osi Oś nawierzchni w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż ± 5 cm Szerokość nawierzchni Szerokość nawierzchni nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż ± 5 cm Grubość podsypki (warstwy wyrównawczej) Dopuszczalne odchyłki od projektowanej grubości podsypki nie powinny przekraczać ± 1,0 cm Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej nawierzchni z płyt betonowych podano w tablicy 5. Tablica 5. Częstotliwość i zakres badań cech geometrycznych nawierzchni Lp. 1 Spadki poprzeczne Wyszczególnienie badań i pomiarów 2 Rzędne wysokościowe 3 Ukształtowanie osi w planie 4 Szerokość nawierzchni 10 razy na 1 km 5 Grubość podsypki 10 razy na 1 km Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 10 razy na 1 km i w charakterystycznych punktach niwelety 10 razy na 1 km i w charakterystycznych punktach niwelety 10 razy na 1 km i w charakterystycznych punktach niwelety 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej nawierzchni z płyt betonowych. 80

79 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, OST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pkt 6 dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają: przygotowanie podłoża lub podbudowy, wykonanie podsypki. Zasady ich odbioru są określone w D-M Wymagania ogólne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 nawierzchni z płyt betonowych obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, przygotowanie podłoża lub podbudowy, dostarczenie materiałów, wykonanie podsypki, ułożenie płyt, wypełnienie spoin i szczelin dylatacyjnych, pielęgnację nawierzchni, przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Kruszywa mineralne do betonu zwykłego 2. PN-B Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności 3. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw 4. BN-69/ Cement. Transport i przechowywanie 5. BN-74/ Drogi samochodowe. Masa zalewowa 6. BN-66/ Elementy kamienne. Krawężniki uliczne, mostowe i drogowe 7. BN-80/ /01 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania 81

80 D NAWIERZCHNIA Z BETONU ASFALTOWEGO 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot OST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem warstw konstrukcji nawierzchni z betonu asfaltowego Zakres stosowania OST Ogólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (OST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych. Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach wojewódzkich powiatowych i gminnych Zakres robót objętych OST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem warstwy ścieralnej, wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej z betonu asfaltowego wg PN-S-96025:2000 [10]. Nawierzchnię z betonu asfaltowego można wykonywać dla dróg o kategorii ruchu od KR1 do KR6 wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM [12] wg poniższego zestawienia: kategoria ruchu Klasyfikacja dróg wg kategorii ruchu liczba osi obliczeniowych 100 kn/pas/dobę KR1 12 KR2 od 13 do 70 KR3 od 71 do 335 KR4 od 336 do 1000 KR5 od 1001 do 2000 KR6 > Określenia podstawowe Mieszanka mineralna (MM) - mieszanka kruszywa i wypełniacza mineralnego o określonym składzie i uziarnieniu Mieszanka mineralno-asfaltowa (MMA) - mieszanka mineralna z odpowiednią ilością asfaltu lub polimeroasfaltu, wytworzona na gorąco, w określony sposób, spełniająca określone wymagania Beton asfaltowy (BA) - mieszanka mineralno-asfaltowa ułożona i zagęszczona Środek adhezyjny - substancja powierzchniowo czynna, która poprawia adhezję asfaltu do materiałów mineralnych oraz zwiększa odporność błonki asfaltu na powierzchni kruszywa na odmywanie wodą; może być dodawany do asfaltu lub do kruszywa Podłoże pod warstwę asfaltową - powierzchnia przygotowana do ułożenia warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej Asfalt upłynniony - asfalt drogowy upłynniony lotnymi rozpuszczalnikami Emulsja asfaltowa kationowa - asfalt drogowy w postaci zawiesiny rozproszonego asfaltu w wodzie Próba technologiczna wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej w celu sprawdzenia, czy jej właściwości są zgodne z receptą laboratoryjną Odcinek próbny odcinek warstwy nawierzchni (o długości co najmniej 50 m) wykonany w warunkach zbliżonych do warunków budowy, w celu sprawdzenia pracy sprzętu i uzyskiwanych parametrów technicznych robót. 82

81 Kategoria ruchu (KR) obciążenie drogi ruchem samochodowym, wyrażone w osiach obliczeniowych (100 kn) na obliczeniowy pas ruchu na dobę Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Asfalt Należy stosować asfalt drogowy spełniający wymagania określone w PN-C-96170:1965 [6]. W zależności od rodzaju warstwy i kategorii ruchu należy stosować asfalty drogowe podane w tablicy 1 i Polimeroasfalt Jeżeli dokumentacja projektowa lub OST przewiduje stosowanie asfaltu modyfikowanego polimerami, to polimeroasfalt musi spełniać wymagania TWT PAD-97 IBDiM [13] i posiadać aprobatę techniczną. Rodzaje polimeroasfaltów i ich stosowanie w zależności od rodzaju warstwy i kategorii ruchu podano w tablicy 1 i Wypełniacz Należy stosować wypełniacz, spełniający wymagania określone w PN-S-96504:1961 [9] dla wypełniacza podstawowego i zastępczego. Przechowywanie wypełniacza powinno być zgodne z PN-S-96504:1961 [9]. Tablica 1. Wymagania wobec materiałów do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego Lp. Wymagania wobec materiałów w zależności Rodzaj materiału od kategorii ruchu nr normy KR 1lub KR 2 od KR 3 do KR 6 1 Kruszywo łamane granulowane wg PN-B-11112:1996 [2], PN-B-11115:1998 [4] a) ze skał magmowych i przeobrażonych b) ze skał osadowych c) z surowca sztucznego (żużle pomie-dziowe i stalownicze) kl. I, II; gat.1, 2 jw. kl. I, II 1) ; gat.1 jw. 2) jw. kl. I; gat.1 2 Kruszywo łamane zwykłe wg PN-B-11112:1996 [2] kl. I, II; gat.1, 2-3 Żwir i mieszanka wg PN-B-11111:1996 [1] kl. I, II - 4 Grys i żwir kruszony z naturalnie rozdrobnionego surowca skalnego wg WT/MK-CZDP 84 [15] kl. I, II; gat.1, 2 kl. I; gat.1 5 Piasek wg PN-B-11113:1996 [3] gat. 1, 2-6 Wypełniacz mineralny: a) wg PN-S-96504:1961[9] b) innego pochodzenia wg orzeczenia laboratoryjnego 7 Asfalt drogowy wg PN-C-96170:1965 [6] 8 Polimeroasfalt drogowy wg TWT PAD-97 [13] podstawowy, zastępczy pyły z odpylania, popioły lotne D 50, D 70, D 100 DE80 A,B,C, DP80 podstawowy D 50 3), D 70 DE80 A,B,C, DP80 1) tylko pod względem ścieralności w bębnie kulowym, pozostałe cechy jak dla kl. I; gat. 1 2) tylko dolomity kl. I, gat.1 w ilości 50% m/m we frakcji grysowej w mieszance z innymi kruszywami, w ilości 100% m/m we frakcji piaskowej oraz kwarcyty i piaskowce bez ograniczenia ilościowego 3) preferowany rodzaj asfaltu 83

82 Tablica 2. Wymagania wobec materiałów do warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej z betonu asfaltowego Lp. Wymagania wobec materiałów w zależności od Rodzaj materiału kategorii ruchu nr normy KR 1 lub KR 2 KR 3 do KR 6 1 Kruszywo łamane granulowane wg PN-B-11112:1996 [2], PN-B-11115:1998 [4] a) z surowca skalnego b) z surowca sztucznego (żużle pomiedziowe i stalownicze) kl. I, II; gat.1, 2 kl. I, II 1) ; gat.1, 2 jw. kl. I; gat. 1 2 Kruszywo łamane zwykłe wg PN-B-11112:1996 [2] kl. I, II; gat.1, 2-3 Żwir i mieszanka wg PN-B-11111:1996 [1] kl. I, II - 4 Grys i żwir kruszony z naturalnie rozdrobnionego surowca skalnego wg WT/MK-CZDP 84 [15] kl. I, II; gat.1, 2 kl. I, II 1) gat.1, 2 5 Piasek wg PN-B-11113:1996 [3] gat. 1, 2-6 Wypełniacz mineralny: a) wg PN-S-96504:1961[9] b) innego pochodzenia wg orzeczenia laboratoryjnego podstawowy, zastępczy pyły z odpylania, popioły lotne podstawowy Asfalt drogowy wg PN-C-96170:1965 [6] D 50, D 70 D 50 8 Polimeroasfalt drogowy wg TWT PAD-97 [13] - 1) tylko pod względem ścieralności w bębnie kulowym, inne cechy jak dla kl. I; gat. 1 DE30 A,B,C DE80 A,B,C, DP30,DP80 Dla kategorii ruchu KR 1 lub KR 2 dopuszcza się stosowanie wypełniacza innego pochodzenia, np. pyły z odpylania, popioły lotne z węgla kamiennego, na podstawie orzeczenia laboratoryjnego i za zgodą Inżyniera Kruszywo W zależności od kategorii ruchu i warstwy należy stosować kruszywa podane w tablicy 1 i 2. Składowanie kruszywa powinno odbywać się w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami Asfalt upłynniony Należy stosować asfalt upłynniony spełniający wymagania określone w PN-C-96173:1974 [7] Emulsja asfaltowa kationowa Należy stosować drogowe kationowe emulsje asfaltowe spełniające wymagania określone w WT.EmA-99 [14]. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania nawierzchni z betonu asfaltowego Wykonawca przystępujący do wykonania warstw nawierzchni z betonu asfaltowego powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: wytwórni (otaczarki) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych, układarek do układania mieszanek mineralno-asfaltowych typu zagęszczanego, skrapiarek, walców lekkich, średnich i ciężkich, walców stalowych gładkich, walców ogumionych, szczotek mechanicznych lub/i innych urządzeń czyszczących, samochodów samowyładowczych z przykryciem lub termosów. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 4. 84

83 4.2. Transport materiałów Asfalt Asfalt należy przewozić zgodnie z zasadami podanymi w PN-C-04024:1991 [5]. Transport asfaltów drogowych może odbywać się w: cysternach kolejowych, cysternach samochodowych, bębnach blaszanych, lub innych pojemnikach stalowych, zaakceptowanych przez Inżyniera Polimeroasfalt Polimeroasfalt należy przewozić zgodnie z zasadami podanymi w TWT-PAD-97 IBDiM [13] oraz w aprobacie technicznej Wypełniacz Wypełniacz luzem należy przewozić w cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umożliwiających rozładunek pneumatyczny. Wypełniacz workowany można przewozić dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczony przed zawilgoceniem i uszkodzeniem worków Kruszywo Kruszywo można przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami i nadmiernym zawilgoceniem Mieszanka betonu asfaltowego Mieszankę betonu asfaltowego należy przewozić pojazdami samowyładowczymi z przykryciem w czasie transportu i podczas oczekiwania na rozładunek. Czas transportu od załadunku do rozładunku nie powinien przekraczać 2 godzin z jednoczesnym spełnieniem warunku zachowania temperatury wbudowania. Zaleca się stosowanie samochodów termosów z podwójnymi ścianami skrzyni wyposażonej w system ogrzewczy. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Przed przystąpieniem do robót, w terminie uzgodnionym z Inżynierem, Wykonawca dostarczy Inżynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki mineralno-asfaltowej oraz wyniki badań laboratoryjnych poszczególnych składników i próbki materiałów pobrane w obecności Inżyniera do wykonania badań kontrolnych przez Inwestora. Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej polega na: doborze składników mieszanki mineralnej, doborze optymalnej ilości asfaltu, określeniu jej właściwości i porównaniu wyników z założeniami projektowymi. Krzywa uziarnienia mieszanki mineralnej powinna mieścić się w polu dobrego uziarnienia wyznaczonego przez krzywe graniczne Warstwa ścieralna z betonu asfaltowego Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek mineralnych do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltu podano w tablicy 3. 85

84 Tablica 3. Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanki mineralnej do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltu Rzędne krzywych granicznych MM w zależności od kategorii ruchu Wymiar oczek KR 1 lub KR 2 od KR 3 do KR 6 sit #, mm Mieszanka mineralna, mm Zawartość asfaltu od 0 do16 od 0 do 8 od 0 lub od 0 do lub od 0 do od 0 od 0 od 0 do 20 12,8 6,3 do 20 do 20 1) do 16 Przechodzi przez: 25,0 20,0 16,0 12,8 9,6 8,0 6,3 4,0 2,0 zawartość ziarn > 2, (41 71) (36 65) (29 59) (62 71) (64 79) (58 70) od 0 do12, (52 65) 0,85 0,42 0,30 0,18 0, , Orientacyjna zawartość asfaltu w MMA, % m/m 5,0 6,5 5,0 6,5 5,5 6,5 4,5 5,6 4,3 5,4 4,8 6,0 4,8 6, ) mieszanka o uziarnieniu nieciągłym; uziarnienie nietypowe dla MM betonu asfaltowego Krzywe graniczne uziarnienia mieszanek mineralnych do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego przedstawiono na rysunkach od 1do 7. Rys. 1. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 20 mm do warstwy ścieralnej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem dla KR1 lub KR2 86

85 Rys. 2. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 16mm, od 0 do 12,8 mm do warstwy ścieralnej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem KR1 lub KR2 Rys. 3. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 8mm, od 0 do 6,3 mm do warstwy ścieralnej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem KR1 lub KR2 87

86 Rys. 4. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 20 mm do warstwy ścieralnej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem od KR3 do KR6 Rys. 5. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 20 mm (mieszanka o nieciągłym uziarnieniu) do warstwy ścieralnej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem od KR3 do KR6 88

87 Rys. 6. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 16 mm do warstwy ścieralnej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem od KR3 do KR6 Rys. 7. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 12,8 mm do warstwy ścieralnej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem od KR3 do KR6 Skład mieszanki mineralno-asfaltowej powinien być ustalony na podstawie badań próbek wykonanych wg metody Marshalla. Próbki powinny spełniać wymagania podane w tablicy 4 lp. od 1 do 5. Wykonana warstwa ścieralna z betonu asfaltowego powinna spełniać wymagania podane w tablicy 4 lp. od 6 do Warstwa wiążąca, wyrównawcza i wzmacniająca z betonu asfaltowego Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek mineralnych do warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltu podano w tablicy 5. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanek mineralnych do warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej z betonu asfaltowego przedstawiono na rysunkach Skład mieszanki mineralno-asfaltowej powinien być ustalony na podstawie badań próbek wykonanych wg metody Marshalla; próbki powinny spełniać wymagania podane w tablicy 6 lp. od 1 do 5. Wykonana warstwa wiążąca, wyrównawcza i wzmacniająca z betonu asfaltowego powinna spełniać wymagania podane w tablicy 6 lp. od 6 do 8. 89

88 Tablica 4. Wymagania wobec mieszanek mineralno-asfaltowych oraz warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego Lp. Właściwości Wymagania wobec MMA i warstwy ścieralnej z BA w zależności od kategorii ruchu KR 1lub KR 2 KR 3 do KR 6 1 Moduł sztywności pełzania 1), MPa nie wymaga się 14,0 ( 18) 4) 2 Stabilność próbek wg metody Marshalla w temperaturze 60 o C, kn 5,5 2) 10,0 3) 3 Odkształcenie próbek jw., mm od 2,0 do 5,0 od 2,0 do 4,5 4 Wolna przestrzeń w próbkach jw., % v/v od 1,5 do 4,5 od 2,0 do 4,0 5 Wypełnienie wolnej przestrzeni w próbkach jw., % 6 Grubość w cm warstwy z MMA o uziarnieniu: od 0 mm do 6,3 mm od 0 mm do 8,0 mm od 0 mm do 12,8 mm od 0 mm do 16,0 mm od 0 mm do 20,0 mm od 75,0 do 90,0 od 78,0 do 86,0 od 1,5 do 4,0 od 2,0 do 4,0 od 3,5 do 5,0 od 4,0 do 5,0 od 5,0 do 7,0 od 3,5 do 5,0 od 4,0 do 5,0 od 5,0 do 7,0 7 Wskaźnik zagęszczenia warstwy, % 98,0 98,0 8 Wolna przestrzeń w warstwie, % (v/v) od 1,5 do 5,0 od 3,0 do 5,0 1) oznaczony wg wytycznych IBDiM, Informacje, instrukcje - zeszyt nr 48 [16], dotyczy tylko fazy projektowania składu MMA 2) próbki zagęszczone 2 x 50 uderzeń ubijaka 3) próbki zagęszczone 2 x 75 uderzeń ubijaka 4) specjalne warunki, obciążenie ruchem powolnym, stacjonarnym, skanalizowanym, itp. Tablica 5. Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek do warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltu Rzędne krzywych granicznych uziarnienia MM w zależności od kategorii ruchu Wymiar oczek sit KR 1 lub KR 2 KR 3 do KR 6 #, mm Mieszanka mineralna, mm od 0 do 20 od 0 do 16 od 0 do 12,8 od 0 do 25 od 0 do 20 Przechodzi przez: 31,5 25,0 20,0 16,0 12,8 9,6 8,0 6,3 4,0 2,0 zawartość ziarn > 2,0 mm 0,85 0,42 0,30 0,18 0, (45 70) (46 70) od 0 do 16 1) 0, Orientacyjna zawartość asfaltu w MMA, % m/m 4,3 5,8 4,3 5,8 4,5 6,0 4,0 5,5 4,0 5,5 4,3 5,8 1) Tylko do warstwy wyrównawczej (45 65) (59 75) (59 75) (55 70)

89 Krzywe graniczne uziarnienia mieszanek mineralnych do warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej z betonu asfaltowego przedstawiono na rysunkach od 8 do 13. Rys. 8. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 20 mm do warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem KR1 lub KR2 Rys. 9. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 16 mm do warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem KR1 lub KR2 91

90 Rys. 10. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 12,8 mm do warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem KR1 lub KR2 Rys. 11. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 25 mm do warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem od KR3 do KR6 92

91 Rys. 12. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 20 mm do warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem od KR3 do KR6 Rys. 13. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 16 mm do warstwy wyrównawczej nawierzchni drogi o obciążeniu ruchem od KR3 do KR6 Tablica 6. Wymagania wobec mieszanek mineralno-asfaltowych i warstwy wiążącej, wyrównawczej oraz wzmacniającej z betonu asfaltowego Lp. Właściwości Wymagania wobec MMA, warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej w zależności od kategorii ruchu KR 1 lub KR 2 od KR 3 do KR 6 1 Moduł sztywności pełzania 1), MPa nie wymaga się 16,0 ( 22) 3) 2 Stabilność próbek wg metody Marshalla w temperaturze 60 o C, zagęszczonych 2x75 uderzeń ubijaka, kn 8,0 ( 6,0) 2) 11,0 3 Odkształcenie próbek jw., mm od 2,0 do 5,0 od 1,5 do 4,0 4 Wolna przestrzeń w próbkach jw., %(v/v) od 4,0 do 8,0 od 4,0 do 8,0 5 Wypełnienie wolnej przestrzeni w próbkach jw., % 6 Grubość warstwy w cm z MMA o uziarnieniu: od 0 mm do 12,8 mm od 0 mm do 16,0 mm od 0 mm do 20,0 mm od 0 mm do 25,0 mm od 65,0 do 80,0 75,0 93 od 3,5 do 5,0 od 4,0 do 6,0 od 6,0 do 8,0 - od 4,0do 6,0 od 6,0 do 8,0 od 7,0 do 10,0