Kierunki zmian podejścia do niezależności pod koniec XX wieku

Transkrypt

1 Definicja niezależności banku centralnego Kierunki zmian podejścia do niezależności pod koniec XX wieku Brak jednolitości pojęcia Metaforyczne podejście The Economist M. Friedman V. Grilli

2 Najbardziej zwięzłe ujęcie niezależności banku centralnego Niezależność banku centralnego to w istocie rzeczy izolacja decyzji banku centralnego od wpływu polityków.

3 Doktryna niezależności banku centralnego jest od kilku już dekad trwałym elementem teorii i praktyki bankowości centralnej Źródło : Współczesna bankowość centralna: W.L.Jaworski, A.Szelągowska, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2012, s.19

4 Cechy niezależności banku centralnego zakaz finansowania sektora publicznego przez bank brak podlegania przez bank instytucjom rządowym suwerenność banku przy prowadzeniu polityki kursu walutowego ustawodawstwo zapewniające osobistą niezależność członków organów decyzyjnych banku konstytucyjna ranga statutu banku centralnego

5 Niezależność jest jednym z filarów wzorca współczesnego banku centralnego (Stephen G.Cecchetti) 1. Niezależność 2. Kolegialne podejmowanie decyzji Elementy wzorca banku centralnego 4. Utrwalone ramy prowadzenia polityki pieniężnej 3. Odpowiedzialność i przejrzystość

6 Niezależność banku centralnego (obok wiarygodności) jest warunkiem jego skuteczności) Niezależność banku centralnego BC jest niezależny również dzięki wiarygodności Wiarygodność banku centralnego BC jest wiarygodny, bo niezależny

7 Niezależność banku centralnego wymaga bardzo mocnego, w sensie prawnym, zakotwiczenia celu banku centralnego. Ilustracją może być uregulowanie statusu prawnego NBP. Zgodnie z art. 227 ust. 1 Konstytucji RP, Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza.

8 Inny dowód na obronę niezależności NBP w polskim prawodawstwie Można w tym miejscu przywołać zapis Ustawy o NBP z dnia 29 sierpnia 1997 r. Art. 3 ust.1 stanowi, że podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

9 Obszary przejawiania się (składowe) niezależności banku centralnego (na przykładzie EBC) 1. Niezależność statutowa, instytucjonalna 2. Niezależność funkcjonalna Składowe niezależności EBC 4. Niezależność personalna 3. Niezależność ekonomiczna

10 Wykładnia w sprawie ustanowienia (i obrony) koniecznego minimum w ramach niezależności banku centralnego Banki centralne muszą dysponować niezależnością co najmniej w dwóch aspektach: 1.Niezależność w odniesieniu do celów (goal independence) 2. Niezależność w odniesieniu do instrumentów(instrument independence)

11 Argumenty za niezależnością BC - sprzyja utrzymywaniu się inflacji na niskim poziomie - wpływa pozytywnie na długookresowe tempo wzrostu gospodarczego - prowadzi do zwiększenia racjonalności dokonywanych wydatków budżetowych - większa gwarancja, że rząd nie będzie wykorzystywał polityki monetarnej do celów politycznych

12 Argumenty przeciw niezależności BC - istnieją poglądy, że nie jest możliwe zagwarantowanie faktycznej niezależności politycznej - skrzywienie deflacyjne - powodowanie większej zmienności produkcji i dochodu - walka z bezrobociem

13 CIEKAWOSTKI

14 Od kiedy NBP jest niezależny Istotne zmiany -> Konstytucja 1997 r. - Mocna pozycja NBP - Nowy organ NBP -> RPP - Nadzór nad bankami -> KNB

15 Konstytucja Zgodnie z Art. 220: Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa Skutki tego zapisu???

16 Program Banku Centralnego Niech was nie zmyli nazwa 350 mld zł dla MŚP Na wzór LTRO -> darmowe pożyczki Mało widoczne skutki tego działania

17 Odpowiedź RPP na program PiS-u Jakiekolwiek pomysły sięgania po pieniądze z banku centralnego na wspieranie projektów rządowych byłyby naruszeniem niezależności NBP. Tylko niewielką część pieniędzy z EBC banki przeznaczyły na kredyty dla firm. Za resztę kupiły obligacje. Wybór nowych członków RPP ;) NBP ma wspierać politykę rządu, ale

18 Afera taśmowa!!!

19 Afera taśmowa Pogaduszki Ministra MSW i Prezesa NBP (Sienkiewicza i Belki) Temat rozmowy: - Dofinansowanie PO przed wyborami (przewagę miał PiS) - Dofinansowanie (poprzez druk) deficytu budżetowego Jawne naruszenie NIEZALEŻNOŚCI NBP!!!

20 Skutki Art. 220 Rząd nie może pożyczać od NBP ale BEZPOŚREDNIO POŚREDNIK banki komercyjne ;) Jak to zatem funkcjonuje? Możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach (szczególnie na dużą sumę) Zerowa obsługa długu za pomocą BGK Epizod z 2008 roku

21 Dalsze skutki Art. 220 Zapożyczanie się u banków komercyjnych duży procent Zapożyczanie się zagranicą (w EURO) Może być pożyczka też w MFW -> ale warunki

22 Dobre i złe strony tego zapisu DOBRE - Brak możliwości finansowania deficytu dodrukiem - Brak (negatywnej) inflacji - Nieobliczalni politycy ZŁE - Brak możliwości zapożyczenia się na 0% - Zapożyczanie się u zagranicy -> UZALEŻNIENIE od zagranicy (Chiny, USA) -> 55% długu u zagranicy i rośnie - Bogacą się na odsetkach -> zagranica i banki komercyjne

23 NBP daje pożyczkę rządowi na % Nawet gdyby 95% ZYSKÓW NBP trafia po 2 tygodniach od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego NBP trafia do BUDŻETU PAŃSTWA Od > 27,5 mld zł Skutek -> praktycznie zerowa obsługa długu

24 Porównanie dodruku w USA i w Polsce W USA pożyczka FED-u dla rządu jest całkowicie legalna Ale jak to działa? Obama chce 500 miliardów -> FED -> druk -> brak inflacji bądź niska inflacja Duda chce 50 miliardów -> NBP -> druk -> hiperinflacja DLACZEGO>>>???

25 Na dolara jest popyt Dolar główny składnik rezerw walutowych, centralna waluta światowa, główny bohater petrodolara itd. Na złotego -> brak popytu Tak duży dodruk -> zaniepokojenie na rynku finansowym, inflacja, negatywny rating, odpływ kapitału zagranicznego, wyprzedaż polskich obligacji, złoty > bezwartościowy, podobnie jak oszczędności wielu Polaków CHAOS generalnie

26 Dobry pomysł! Ale czy na pewno? Pozwalając na dodruk NBP-owi na rzecz rządu Zakaz uchwalania budżetu zawierającego deficyt Dobry pomysł?

27 Czy NBP na pewno całkowicie niezależny? Owszem, niezależny ale od RZĄDU Pamiętajmy -> NBP jest częścią BIS w Bazylei

28 Czy niezależność oznacza brak współpracy? Współpraca polityki fiskalnej i polityki monetarnej (pieniężnej) Ja zresztą w swojej działalności od ponad 5 lat uważam, że współpraca z rządem jest obowiązkiem NBP - nie tylko politycznym, ale także moralnym cytat Marka Belki