WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 Sygn. akt RC 144/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 4 maja 2011 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku V Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie : Przewodniczący : Joanna Dorota Toczydłowska Protokolant : Paulina Markowska po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2011 roku w Białymstoku na rozprawie sprawy z powództwa Adama C przeciwko małoletnim Justynie C i Albertowi C reprezentowanym przez ustawową przedstawicielkę Annę C o obniżenie alimentów I. Powództwo oddala. II. Odstępuje od obciążania powoda kosztami sądowymi.

2 UZASADNIENIE Adam C wniósł o obniżenie alimentów zasądzonych od powoda na rzecz małoletniej córki Justyny C z kwoty po 800 złotych do kwoty po 400 złotych miesięcznie i na rzecz małoletniego syna Alberta C z kwoty po 700 złotych do kwoty po 300 złotych miesięcznie na rzecz syna Alberta. Wskazał, że od czasu wydania ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów pogorszyła się jego sytuacja majątkowa, zmniejszyły się jego możliwości zarobkowe oraz pogorszył stan zdrowia. Przedstawicielka ustawowa małoletnich Justyny i Alberta C Anna C wnosiła o oddalenie powództwa w całości. Wskazała, że powód znacząco zaniżył wysokość osiąganego dochodu a jego sytuacja materialna uległa poprawie, gdyż wszystkie koszty związane z utrzymaniem i eksploatacją domu a także raty kredytu hipotecznego ponoszą rodzice Anny C. Sąd ustalił i zważył, co następuje: Adam C i Anna C zawarli związek małżeński w dniu 10 czerwca 1994 roku w Urzędzie Stanu Cywilnego w Białymstoku. Ze związku tego posiadają dwoje dzieci: małoletnią Justynę lat 13 urodzoną w dniu 4 czerwca 1998 roku i małoletniego Alberta lat 9 urodzonego w dniu 5 czerwca 2002 roku. Wyrokiem Sądu Okręgowego w B z dnia 15 października 2010 roku w sprawie I C 463/10 związek małżeński Adama C i Anny C został rozwiązany przez rozwód z winy Adama C. Władzę rodzicielską nad małoletnimi dziećmi stron pozostawiono obojgu rodzicom z tym, że miejsce pobytu małoletnich ustalono przy matce. Kosztami wychowania i utrzymania małoletnich dzieci stron obciążono oboje rodziców, z tym, że od ojca Adama C zasądzono tytułem alimentów na rzecz małoletniej Justyny kwoty po 800 złotych miesięcznie a na rzecz małoletniego Alberta kwoty po 700 złotych miesięcznie (k v akt Sądu Okręgowego w B w sprawie I C 463/10). W październiku 2010 roku, kiedy ustalano wysokość alimentów małoletnia pozwana Justyna C miała 12 lat i uczęszczała na zajęcia z tańca towarzyskiego. W roku 2004 usunięto jej nerkę i była pod stałą opieką poradni gastrologicznej i

3 alergologicznej. Orzeczeniem Miejskiego Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności zaliczono ją do osób niepełnosprawnych do dnia 31 stycznia 2011 roku (k , 59 61, 71 akt Sądu Okręgowego w B w sprawie I C 463/10). Małoletni pozwany Albert C miał wówczas 8 lat i uczęszczał do szkoły muzycznej. Był pod stałą opieką poradni kardiologicznej i gastrologicznej (k. 18, 62, 71 akt Sądu Okręgowego w Białymstoku w sprawie I C 463/10). Anna C w chwili orzekania rozwodu miała 43 lata, wykształcenie średnie. Utrzymywała się z renty w wysokości 656 złotych oraz alimentów płaconych na rzecz dzieci od powoda. Od roku 1986 leczyła się psychiatrycznie i była licznie hospitalizowana w SPP ZOZ w Choroszczy. Rozpoznawana u niej kolejno hipomanię, subdepresję, psychozę schizoafektywną, schizofrenię i zaburzenia afektywne dwubiegunowe (k. 58, akt Sądu Okręgowego w Białymstoku w sprawie I C 463/10). Podczas rozprawy rozwodowej Adam C miał 45 lat, wykształcenie zawodowe o kierunku mechanik precyzyjny. Od roku 2004 leczył się z powodu makrogruczolaka przysadki mózgowej oraz hiperprolaktymenii i był pod stałą opieką poradni endokrynologicznej. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS został uznany za osobę nie zdolną do pracy do 31 stycznia 2012 roku. Z tego tytułu otrzymywał rentę w wysokości 891,54 złotych. Prowadził także własną dzielność gospodarczą w zakresie handlu skórami i w roku 2009 osiągnął dochód w wysokości złotych (k , akt Sądu Okręgowego w B w sprawie I C 463/10). Wyrok uprawomocnił się w dniu 17 listopada 2010 roku żadna ze stron nie wnosiła apelacji. Obecnie byli małżonkowie wraz z dziećmi nadal mieszkają w domu stanowiącym ich wspólny majątek. Od grudnia 2010 roku powód nie ponosi żadnych kosztów związanych z utrzymaniem tego domu. Małoletnia Justyna C ma obecnie 13 lat i jest uczennicą VI klasy szkoły podstawowej. Jest osobą niepełnosprawną z powodu usunięcia lewej nerki (k. 13, 56). Pozostaje pod stałą opieką lekarzy i przyjmuje leki gastrologiczne a także antyalergiczne, których koszt miesięcznie wynosi złotych. Z powodu choroby często opuszcza zajęcia w szkole (k. 58). Ponadto jest pod opieką lekarza dermatologa z powodu trądziku młodzieńczego i przyjmuje leki za kwotę 27 złotych miesięcznie jak i również specjalistyczne

4 kosmetyki za kwotę 5,60 złotych miesięcznie (k. 91). Małoletnia Justyna nadal uczęszcza na zajęcia z tańca towarzyskiego, których koszt wynosi 60 złotych miesięcznie. Dodatkowo konieczny jest zakup sukienki tanecznej za kwotę około 750 z złotych oraz butów za 200 złotych przynajmniej raz w roku. Małoletnia chciałaby także skorzystać z możliwości wyjazdu na obóz taneczny, którego koszt wynosi złotych za 14 dni (k. 91v). Małoletni Albert ma obecnie 9 lat i jest uczniem II klasy szkoły podstawowej. Jest pod stała opieką lekarza kardiologa z powodu niedomykalności zastawki płucnej (k. 57). Uczęszcza także do szkoły muzycznej gdzie opłata roczna wynosi 300 złotych. W tym roku małoletni będzie miał I komunię święta i z tą okolicznością wiążą się dodatkowe opłaty i wydatki. Przedstawicielka ustawowa Anna C ma obecnie 44 lata. W dalszym ciągu nie pracuje i utrzymuje się renty w wysokości 634 złotych. Od roku 1994 ma orzeczony II stopień niepełnosprawności i może pracować jedynie w warunkach specjalnych. Wcześniej pracowała przez 7 lat jako ankieterka oraz hafciarka internetowa, lecz od około 2 lat jest zarejestrowana jako bezrobotna i bezskutecznie poszukuje pracy. Dodatkowo utrzymuje się z alimentów na dzieci przekazywanych od grudnia 2010 roku przez komornika w wysokości około 460 złotych i otrzymuje zasiłek na dzieci w łącznej kwocie około 400 złotych (k. 12). Od grudnia 2010 roku, czyli od czasu, kiedy jej były mąż zaprzestał spłacania kredytu hipotecznego jak i również zaprzestał opłacania rachunków za eksploatację ich domu zobowiązania te regulują jej rodzice (k , 89, 89v, 90). W związku z tym od czasu rozwodu rodzice ustawowej przedstawicielki łożyli na utrzymanie córki i wnuków łącznie kwotę około złotych. Anna C ma również dwa kredyty zaciągnięte na remont kuchni w wysokości oraz na remont domu w wysokości złotych i są one na bieżąco spłacane również przy pomocy jej rodziców (k v). Ponadto na swoje leki wydaje miesięcznie kwotę złotych. Od czasu rozwodu jej sytuacja nie uległa zmianie a stan zdrowia nie polepszył się. Nadal kontynuuje leczenie w poradni Zdrowia Psychicznego w B (k.56). Obecnie Adam C ma 46 lat, osiąga niskie dochody z działalności gospodarczej w wysokości około 500 złotych miesięcznie z tytułu prowadzonego na MADRO

5 straganu, który prowadzić będzie na dotychczasowych warunkach tylko do 30 czerwca 2011 roku, gdyż umowa dzierżawy została mu wypowiedziana w dniu 15 marca 2011 roku (k , 60). Ponadto otrzymuje rentę w wysokości 910 złotych, z której komornik potrąca zaległe alimenty (k , 18-21). Jego sytuacja finansowa była równie zła podczas sprawy rozwodowej, kiedy to godził się na tak wysokie alimenty, gdyż miał nadzieje, że po rozwodzie wspólnie z byłą żoną sprzedadzą dom i uzyska z tego tytułu pieniądze. W roku 2010 utrzymywał się z pieniędzy uzyskanych z likwidacji polisy ubezpieczeniowej w wysokości złotych (k. 68). Ponadto zadłużył się w bankach uzyskując kredyty i spłaca miesięcznie kwoty po około złotych (k ). Posiada też długi u swoich braci w łącznej kwocie złotych. Do grudnia 2010 roku ponosił także wydatki związane ze spłata kredytu hipotecznego, które wynosiły 660 złotych miesięcznie. Obecnie kredyt ten jak i również inne rachunki związane z utrzymaniem domu opłaca jego była żona przy pomocy swoich rodziców. Ponadto utrzymywał, iż jego stan zdrowia nie zmienił się od roku 2004, kiedy to zdiagnozowano guza (k. 8 11) i z tego tytułu przyjmuje leki, na które miesięcznie wydaje złotych. Zgodnie z art. 138 k.r. i o., w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Rozstrzygnięcie o żądaniu pozwu wymaga zbadania, czy doszło do zmiany stosunków, o której mowa w ww. przepisie. Sąd obowiązany jest, zatem porównać stan istniejący w dacie uprawomocnienia się poprzedniego orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego ze stanem istniejącym w dacie orzekania w niniejszej sprawie. W myśl z art k.r. i o., zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcie usprawiedliwionych potrzeb nie ma jednoznacznej definicji. Generalnie jednak rozmiar usprawiedliwionych potrzeb dziecka, niezdolnego jeszcze do samodzielnego utrzymania się, stymulowany jest zasadą utrzymania równej stopy życiowej rodziców i dzieci. Potrzeby te mają wymiar indywidualny i należy je określać w świetle okoliczności konkretnego przypadku. Jednak zawsze górną granicą świadczeń alimentacyjnych są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (art k.r.o.), chociażby nawet w tych ramach nie

6 znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji (SN z dnia 20 stycznia 1972 r., III CRN 470/71, Inf.Pr. 1972, nr 1-2, poz. 15; GSiP 1972, nr 9). Możliwości zarobkowe zobowiązanego nie zawsze jednak mogą być utożsamiane z faktycznie osiąganymi zarobkami. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że przez ustawowe określenie możliwości zarobkowe i majątkowe należy rozumieć nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane ze swego majątku, lecz te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, zakres potrzeb dziecka, które powinny być zaspokajane przez rodziców, wyznacza treść art. 96 k.r. i o. Stosownie do dyrektywy zawartej w tym przepisie, rodzice w zależności od swych możliwości są obowiązani zapewnić dziecku środki zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych jak i duchowych, a także środki wychowania według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku. Przy ocenie, które z potrzeb uprawnionego powinny być uznane za potrzeby usprawiedliwione, należy z jednej strony brać pod uwagę możliwości zobowiązanego, z drugiej zaś zakres i rodzaj potrzeb. Zawsze jednak każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia zapewniającego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie zawodowe i podstawowe oraz na ochronę jego osoby i majątku. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już od osobistych cech dziecka oraz od zamożności i przyjętego przez zobowiązanego modelu konsumpcji. Najszerszy zakres usprawiedliwionych potrzeb przysługuje dziecku, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Przyjmuje się, że ten zakres powinien być ustalony w taki sposób, aby w razie zaspokojenia stopa życiowa dziecka była taka sama jak stopa życiowa rodziców. Sąd Najwyższy podkreślił, że zgodnie z utrwaloną w orzecznictwie zasadą, dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami i to zarówno wtedy, gdy żyją z nimi wspólnie, jak i wtedy, gdy żyją oddzielnie. Oznacza to, że rodzice powinni zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w jakich sami żyją. Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie nie miała miejsca zmiana

7 stosunków, uprawniająca w myśl art. 138 k.r. i o. do ponownego określenia ciążącego na powodzie obowiązku alimentacyjnego względem małoletnich dzieci. Od daty wydania poprzedniego orzeczenia w tym przedmiocie minęło zaledwie parę miesięcy i w tym bardzo krótkim okresie nie zmniejszyły się potrzeby małoletnich, nie ulega też wątpliwości, że koszty ich utrzymania będą rosły, co jest naturalnie związane z rozwojem dzieci. Pozwani nadal zamieszkują z matką i ojcem, korzystają z dodatkowych zajęć odpłatnych. Nie zmieniły się możliwości zarobkowe przedstawicielki ustawowej. Nadal pozostaje bez pracy a w związku z orzeczonym stopniem niepełnosprawności trudno jej podjąć pracę w zakładzie pracy chronionej a co za tym idzie nie zmieniły się jej możliwości zarobkowe. Sytuacja majątkowa przedstawicielki ustawowej zmieniła się tylko o, tyle, że od grudnia 2010 roku jej rodzice wspierają ją finansowo spłacając kredyt hipoteczny zaciągnięty na dom oraz opłacają rachunki. Na tą okoliczność zeznawała matka przedstawicielki ustawowej Maria W (k ), która podała, że od stycznia 2011 roku wraz z mężem spłaca kredyt hipoteczny zaciągnięty przez byłych małżonków C na budowę domu a także opłacają wszystkie rachunki za dom. Ponadto podczas budowy domu przekazali na ten cel łącznie kwotę około złotych. Odnosząc się natomiast do możliwości zarobkowych powoda, wskazać należy, że również od czasu orzekania przez Sąd w sprawie o rozwód nie uległy one zmianie. Przede wszystkim okoliczność, na którą wskazywał powód, iż do końca czerwca 2011 roku musi zlikwidować swoją działalność gospodarzą na MADRO była okolicznością uprzednio już znaną powodowi na tyle wcześnie, że mógł się do niej przygotować. Zmiana osoby właściciela rynku MADRO oraz wiążące się z tym wymogi w zakresie wyglądu i wystroju straganów oraz zawiązanych z tym nakładów jest od dawna wiadoma osobom prowadzącym tam działalność, co potwierdzają zeznania świadka Wojciecha G (k. 65). Świadek ten zeznał, że utrzymywał z pozwanym kontakty koleżeńskie dokąd sam pracował na MADRO, tj. do czerwca 2010roku, kiedy to on otrzymał wypowiedzenie i zaprzestał działalności handlowej. Stąd nie ulega wątpliwości, że powód już w tej dacie znał oczekiwania i warunki stawiane przez nowego właściciela i winien przedsiębrać odpowiednie kroki, przy czym ta okoliczność była mu znana już w dacie zakończenia sprawy o rozwód i ustalania

8 alimentów w dotychczasowej wysokości. Co więcej sam powód potwierdził, że sytuacja finansowa podczas rozprawy rozwodowej była tak samo zła jak w chwili obecnej a więc nie ma tu mowy o zmianie stosunków. Na rozprawie w dniu 20 kwietnia 2011 roku (k.62) podał: Ja zapożyczam się, nie stać mnie na płacenie tak wysokich alimentów. Ta trudna sytuacja finansowa z obniżeniem się zarobków trwa przynajmniej od roku, kiedy skończyły się zapasy z dotacji., tj. od końca grudnia 2009 roku. Ewentualne zakończenie działalności handlowej na MADRO w przyszłości nie zwalnia jeszcze powoda od obowiązku poszukiwania nowych rozwiązań w celu uzyskiwania dochodów niezbędnych do utrzymania siebie i swoich małoletnich dzieci i nie uzasadnia zmniejszenia obowiązku alimentacyjnego na rzecz dzieci. Należy zauważyć, że dochód powoda za rok 2009 wynosił złotych (k akt Sądu Okręgowego w Białymstoku w sprawie I C 463/10) a zatem jest dochodem znacznie wyższym niż deklarowany na użytek sprawy i można oceniać, że podobna sytuacja była w roku Powód na okoliczność swojej bardzo złej sytuacji finansowej powołał świadków w osobach brata Marka C (k ) i kolegi z bazaru Madro Wojciecha G (k. 65). Marek C brat powoda zeznał, iż pożyczał mu drobne kwoty, które jednak zostały już uregulowane oraz że pożyczył mu jednorazowo kwotę złotych i tylko tej sumy powód mu dotychczas nie oddał, gdyż jego działalność gospodarcza nie przynosi dochodów. Tak samo świadek Wojciech G zeznał, iż prowadzona przez powoda działalność gospodarcza nie przynosi mu wystarczających dochodów a twierdzenie to opiera na fakcie, iż często pożyczał mu różne kwoty pieniędzy a także na fakcie, iż sam do czerwca 2010 roku prowadził działalność na Madro i wie, jakie dochody można tam osiągnąć. Świadkowie ci zeznawali jedynie, co do okoliczności, iż pozwany pożyczał od nich różne kwoty pieniędzy tłumacząc się trudnościami finansowymi i brakiem możliwości zarobienia na swoje utrzymanie. Przy czym wszystkie pożyczki zaciągane są od około roku i przeważnie związane były z prowadzoną działalnością. W tym zakresie Sąd dał wiarę zeznaniom świadków. Powołane wyżej fakty nie zmieniają oceny możliwości zarobkowych Adama C ani jego wydatków jak na przykład okoliczność spłaty we wcześniejszych okresach przez niego jak i również przez byłą małżonkę kredytu hipotecznego oraz kredytów konsumpcyjnych. Kredyt hipoteczny został przez nich zaciągnięty jeszcze przed

9 wydaniem orzeczenia w sprawie o rozwód. Już wówczas powód miał świadomość konieczności spłaty zadłużenia z tego tytułu, znał wysokość przypadających do spłaty rat i czas, w którym zobowiązanie to będzie go obciążać. Okoliczność ta także była uwzględniona przez Sąd rozwodowy w dacie wydania orzeczenia w przedmiocie alimentów, w związku z tym obecnie nie może stanowić ona podstawy do zmiany prawomocnego orzeczenia w tym zakresie. Stąd też, na mocy art. 138 k.r. i o., art k.r. i o., art k.r. i o. powództwo należało oddalić jako niezasadne. O kosztach rozstrzygnięto stosownie do art.102 kpc, zgodnie, z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.