Katalog przedmiotów do wyboru dla studentów III roku ochrony środowiska w Collegium Polonicum UAM na rok akademicki 2011/2012

Transkrypt

1 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Collegium Polonicum w Słubicach Wydział Biologii Kierunek Ochrona Środowiska Katalog przedmiotów do wyboru dla studentów III roku ochrony środowiska w Collegium Polonicum UAM na rok akademicki 0/0 Słubice, dnia.0.0 r.

2 INFORMACJA OGÓLNE Programy studiów realizowanych na Wydziale Biologii zawierają elementy wybieralne, które realizowane są zgodnie z corocznym wyborem studentów. Dotyczy to również III roku studiów licencjackich na kierunku ochrona środowiska w Collegium Polonicum. INSTRUKCJA. Zapoznaj się z wykazem przedmiotów, a następnie z opisami przedmiotów, które możesz wybrać. Mogą to być, odpowiednio: wykłady monograficzne, moduły (ćwiczenia z wykładami), konwersatoria specjalistyczne w językach angielskim i niemieckim.. Wybierz przedmioty, którymi jesteś najbardziej zainteresowany, wpisując się do maja b.r. na listy wyłożone wraz z katalogiem w Dziekanacie. Zwróć uwagę na to, w którym semestrze (zimowym czy letnim) dane przedmioty mogą być realizowane.. W każdym semestrze III roku, należy wybrać po dwa przedmioty. Przedmiot Punkty ECTS Semestr V Semestr VI Badanie zanieczyszczenia ekosystemów rzecznych metalami ciężkimi - + Biologia i ekologia morza + - Świat ramienic- taksonomia, biologia i ekologia + - Zastosowanie bioindykacyjnej roli okrzemek bentosowych w - + monitoringu wód powierzchniowych Przyroda nieożywiona środkowej Europy - + Język angielski konwersacje z zakresu ochrony środowiska Język niemiecki konwersacje z zakresu ochrony środowiska + + +

3 Badanie zanieczyszczenia ekosystemów rzecznych metalami ciężkimi Dr Grażyna Głosińska Forma przedmiotu Wykład Laboratorium Zajęcia terenowe Ogólna liczba godzin System System System Forma zaliczenia Zaliczenie na ocenę Zaliczenie na ocenę Zaliczenie na ocenę Wykład poszczególnych wykładów Źródła zanieczyszczenia ekosystemów rzecznych metalami ciężkimi. 0,5 Procesy biologiczne i fizyczno-chemiczne zachodzące w poszczególnych elementach ekosystemów rzecznych (wody, osady korytowe i pozakorytowe). Analiza specjacyjna i frakcjonowanie analitów w próbkach środowiskowych. Metody oznaczania stężeń całkowitych oraz biodostępnych form metali ciężkich w osadach dennych i glebach. Klasyfikacja wód i osadów rzecznych. 0,5 Razem godzin 5,0 Laboratorium Przygotowanie powietrznie suchych próbek osadów. 0,5 Oznaczanie wilgotności i absolutnie suchej masy próbek osadów.,5 Oznaczanie zawartości materii organicznej w próbkach osadów. Oznaczanie zbliżonej do całkowitej zawartości metali śladowych w próbkach osadów - 8 ineralizacja próbek osadów w wodzie królewskiej. Oznaczanie przyswajalnych form metali ciężkich w glebie - ekstrakcje pojedyńcze w 7 wybranych ekstrahentach. Razem godzin 0 Zajęcia terenowe Zaplanowanie eksperymentu (cel badań, wybór i przygotowanie sprzętu). Wytyczenie punktów pobierania próbek osadów aluwialnych na równinie zalewowej Odry. Pobieranie próbek w/w osadów. Razem godzin 5 Literatura podstawowa: Siepak J. (red.), Analiza specjacyjna metali w próbkach wód i osadów dennych. Wydawnictwo UAM, Poznań, 998. Karczewska A., Metale ciężkie w glebach zanieczyszczonych emisjami hut miedzi formy i rozpuszczalność. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Nr 4, 00. Elbanowska H., Zerbe J., Siepak J., Fizyczno-chemiczne badania wód, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 999. Mocek A., Drzymała S., Maszner P., Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, 997. Myślińska E., Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 004.

4 Biologia i ekologia morza Dr Aleksandra Pełechata Forma przedmiotu Wykład Ogólna liczba godzin 5 Forma zaliczenia Zaliczenie na ocenę Wykład poszczególnych wykładów. Klasyfikacja mórz. Morfometria oceanów. Dno oceaniczne. Specyfika ekologiczna środowiska morskiego. Czynniki biologiczne, fizyczne i chemiczne wpływające na rozmieszczenie organizmów (temperatura, światło, ciśnienie, obecność lodu, zasolenie, ruchy wód, cyrkulacja wód, gazy rozpuszczone w wodzie). Adaptacje organizmów do środowiska. Ubarwienie zwierząt morskich. Zjawisko bioluminescencji.. Przegląd organizmów morskich. Formacje ekologiczne.. Produkcja biologiczna w morzu. 4. Stosunki populacyjne w morzu. 5. Morze Bałtyckie jako przykład morza słonawego specyfika wód słonawych. Morfometria i podział Bałtyku. Życie w Morzu Bałtyckim. Eutrofizacja Morza Bałtyckiego. Zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego. 6 4 Razem godzin 5 Literatura podstawowa: Pliński M., 99. Hydrobiologia ogólna. Uniwersytet Gdański. Pliński M Biologia organizmów morskich. Różańska Z Ekologia środowiska morskiego, Wydawnictwo ART. Literatura uzupełniająca: Wolnomiejski N., Pawlikowski T Zarys ekologii i ochrony mórz. Cz., Wyd. UMK, Toruń. Majewski A. 99. Oceany i morza. PWN, Warszawa. Dera J. 00. Fizyka morza. PWN, Warszawa. Demel K Życie morza. Wydawnictwo Morskie Gdańsk.

5 Świat ramienic- taksonomia, biologia i ekologia Dr Andrzej Pukacz Forma przedmiotu Wykład Laboratorium Ogólna liczba godzin 5 0 Forma zaliczenia zaliczenie zaliczenie Krótki opis tematyki przedmiotu Ramienice, jako makroskopowe glony z grupy zielenic, będące jedną z najstarszych filogenetycznie grup roślin wodnych. Podział ramienic ze względu na ich pochodzenie oraz przynależność taksonomiczną. Cechy budowy oraz oznaczanie ramienic na poszczególnych poziomach taksonomicznych. Charakterystyka budowy oospor i ich wykorzystanie w diagnozowaniu taksonów ramienic. Siedliskowe uwarunkowania występowania oraz amplituda ekologiczna ramienic. Współzależności pomiędzy ramienicami a innymi organizmami w biocenozie jeziornej. Rola łąk ramienicowych w modyfikowaniu warunków siedliskowych ekosystemów wodnych. Ramienice jako czułe wskaźniki jakości wody, wykorzystywane w metodach oceny jakości wód i stanu ekologicznego jezior. Występowanie ramienic w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Ziemi Lubuskiej. Charakterystyka najrzadszych gatunków w skali świata i Polski oraz metody ich ochrony. Wykład poszczególnych wykładów. Filogeneza i klasyfikacja systematyczna ramienic. Budowa i fizjologia ramienic.. Budowa i zmienność morfologiczna oospor. 4. Ekologia i występowanie ramienic. 5. Środowiskotwórcza rola ramienic. 6. Znaczenie ramienic w fitoindykacji i ich wykorzystanie w ocenie stanu ekologicznego 7. Rzadkie i zagrożone ramienice i sposoby ich ochrony. Razem godzin 5 Laboratoria Charakterystyka budowy ramienic. Metody pozyskiwania i konserwacji ramienic. Metody oznaczania ramienic występujących we florze Polski 5 Razem godzin 0 Literatura podstawowa: M., Pełechata A., Pukacz A., 007. Flora i roślinność ramieniowa na tle stanu troficznego jezior Pojezierza Lubuskiego (środowo-zachodnia Polska). Bogucki Wydawnictwo Naukowe. Poznań 007, 7 pp. Pełechaty M., Pukacz A., 008. Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 80pp. Dąmbska I. (96): Ramienice Ziemi Lubuskiej. Zielnik Ramienic Polski. Fasc. VIII, Nr 4-60, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Poznań, 9 pp. Dąmbska I. (964): Charophyta - Ramienice. Flora Słodkowodna Polski, Polska Akademia Nauk, Instytut Botaniki, Warszawa, : 6 pp.

6 Dąmbska I. (966): Zbiorowiska ramienic Polski. Prace Komisji Biologicznej, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, : -76. Groves J., Bullock-Webster, G.R., 90. The British Charophyta. I. Nitelleae. Ray Society, London. Groves J., Bullock-Webster, G.R., 94. The British Charophyta.. Chareae. Ray Society, London. Krause, W., 997. Charales (Charophyceae). Süsswasserflora von Mitteleuropa. Band 8. Gustav Fischer Verlag, Jena. Wood, R.D.; Imahori, K., 964. Iconograph of the Characeae. In: R.D. Wood & K. Imahori - A revision of the Characeae. Vol. II. Cramer, Weinheim. Migula, W., 95. Charophyta (Charales). In: A. Pascher (ed.) - Die Süsswasser-Flora Deutschlands, Österreich und der Schweiz. Vol. : Heterokontae, Phaeophyta, Rhodophyta, Charophyta. Gustav Fischer Verlag, Jena. Literatura uzupełniająca: Krause W. (98): Characeen als Bioindicatoren für den Gewässerzustandt. Limnologica. Berlin. (): Van den Berg M.S., Scheffer M., Coops H., Simons J. (998): The role of characean algae in the management of eutrophic shallow lakes. J. Phycol., 4: Van Donk E., Van de Bund W. J. (00): Impact of submerged macrophytes including charophytes on phyto- and zooplankton communities: allelopathy versus other mechanisms. Aquatic Botany, 7: Jeppesen E., Jensen J. P., Søndergaard M., Lauridsen T., Landkildehus F. (000): Trophic structure, species richness and biodiversity in Danish lakes: changes along a phosphorus gradient. Freshwater Biology, 45: 0-8. Pełechaty M., Pukacz A. (006): Charophytes species and communities of different types of water ecosystems of the Ziemia Lubuska region (Western Poland). Biodiversity: Research and Conservation, -:8-4. Pełechaty M., Pukacz A. (006): The application of charophytes in phytoindication. Ekologia i Technika, 4 (): 98-0 Pełechaty M., Pełechata A., Pukacz A., Burchardt L. (006): Interrelationships between macrophytes (including charophytes) and phytoplankton and the ecological state of lakes. Ecohydrology and Hydrobiology, 4 (-): Pukacz A., Pełechaty M. (006): The significance of charophytes in assessment of the ecological status of lakes. Ekologia i Technika, 4 (): 0-06 Pełechaty M., Pukacz A., 008. The state of preservation of charophytes (Characeae) in the waters of the Ziemia Lubuska region (mid-western Poland). Oceanological and Hydrobiological Studies. Institute of Oceanography, University of Gdańsk, 7(), -7

7 Zastosowanie bioindykacyjnej roli okrzemek bentosowych w monitoringu wód powierzchniowych Dr Mikołaj Kokociński Forma przedmiotu Wykład Laboratorium Ogólna liczba godzin 5 5 System System Forma zaliczenia Zaliczenie na ocenę Zaliczenie na ocenę Krótki opis tematyki przedmiotu W ramach przedmiotu omówiona zostanie tematyka dotycząca zastosowania okrzemek w monitoringu wód powierzchniowych. Na kolejnych wykładach i ćwiczeniach studenci zapoznają się z szczegółową budową pancerzyków okrzemkowych oraz występowaniem i ekologią poszczególnych gatunków a także cechami, które sprawiają, że stanowią one ważną grupę organizmów wskaźnikowych. Ponadto przedstawiony zostanie przegląd różnych indeksów okrzemkowych wykorzystywanych w Polsce i w krajach europejskich do oceny stanu jakości wód powierzchniowych. Wykład poszczególnych wykładów Wykład. Charakterystyka i budowa okrzemek. Przedstawiona zostanie budowa komórki oraz szczegóły budowy pancerzyka okrzemek ze szczególnym zwróceniem uwagi na cechy morfologiczne wykorzystywane przy identyfikacji taksonomicznej. Ponadto omówione zostanie występowanie oraz rola okrzemek w środowisku. Wykład. Zastosowania bioindykacyjnej roli okrzemek w diagnozowaniu środowiska. Omówiona zostanie ekologia okrzemek z podaniem przykładów okrzemek eury- i stenotopowych względem wybranych parametrów środowiskowych i wykorzystanie tych cech dla celów bioindykacyjnych. Wykład Monitoring wód powierzchniowych w ujęciu Ramowej Dyrektywy Wodnej Omówione zostaną wytyczne RDW dotyczące monitoringu wód w oparciu o fitobentos. Przedstawiony zostanie przegląd indeksów okrzemkowych stosowanych w monitoringu wód powierzchniowych w różnych krajach europejskich oraz zasady ich stosowania. Wykład 4 Monitoring wód powierzchniowych w Polsce w oparciu o wskaźniki okrzemkowe Przegląd dotychczasowych metod stosowanych w Polsce w monitoringu wód powierzchniowych w oparciu o okrzemki bentosowe, przedstawienie najnowszych wytycznych oraz proponowanych indeksów okrzemkowych do wyznaczania stanu ekologicznego rzek i jezior w naszym kraju Razem godzin 5 Laboratorium Laboratorium Metody poboru próbek przedstawione w terenie przy poborze próbek z rzeki Odry. Wstępna analiza próbek środowiskowych w celu określenia udziału żywych komórek w zebranym materiale. Laboratorium Czyszczenie i preparowanie zebranego materiału. Gotowanie w perhydrolu próbek 4 4

8 środowiskowych a następnie wykonywanie preparatów stałych z wykorzystaniem żywicy syntetycznej Naphrax. Przeprowadzenie analizy jakościowej w celu określenia składu gatunkowego okrzemek Laboratorium 4 Przeprowadzenie analizy ilościowej w celu wytyczenia gatunków dominujących. Laboratorium 4 Policzenie odpowiednich indeksów okrzemkowych przy wykorzystaniu programów komputerowych oraz ocena stanu ekologicznego badanych rzek. Podsumowanie Student w trakcie zajęć laboratoryjnych przygotowuje zebrany materiał i wykonuje okrzemkowe preparaty stałe, charakteryzuje i rozpoznaje okrzemki bentosowe, wykonuje analizę ilościową na przygotowanych preparatach okrzemkowych. Ponadto zapoznaje się z programami obliczającymi indeksy okrzemkowe i ocenia wybrane parametry wód na podstawie otrzymanych wyników. Razem godzin 5 Literatura podstawowa: W. Lampert, U. Sommer. Ekologia wód śródlądowych. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 996. J. David Allan. Ekologia wód płynących. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 998. K. Starmach. Plankton roślinny wód słodkich. PWN Warszawa-Kraków 989.

9 Przyroda nieożywiona środkowej Europy Dr Michał Lorenc Forma przedmiotu Wykład Ogólna liczba godzin 0 System Forma zaliczenia Zaliczenie na ocenę Krótki opis tematyki przedmiotu Cele: Poznanie historii geologicznej Europy ze szczególnym uwzględnieniem Środkowej Europy; poznanie procesów geologicznych, które ukształtowały współczesną przyrodę nieożywioną kontynentu, ze szczególnym uwzględniłem jego budowy geologicznej oraz ewolucji topografii i klimatu; poznanie zróżnicowania i walorów geologicznych kontynentu, również w aspekcie ich ochrony. Wykład poszczególnych wykładów,. Czas geologiczny podstawy stratygrafii (podziału na ery, okresy itd.). Zarys ewolucji 8 paleogeografii i klimatu obszaru współczesnej Europy w paleozoiku i mezozoiku. Występowanie, geneza i wykształcenie paleozoicznych i mezozoicznych skał oraz skamieniałości.. Zarys ewolucji paleogeografii i klimatu obszaru współczesnej Europy w trzeciorzędzie. Występowanie, geneza i wykształcenie utworów trzeciorzędowych oraz skamieniałości. 4 4,5. Zarys ewolucji paleogeografii i klimatu obszaru współczesnej Europy w czwartorzędzie. Charakterystyka poszczególnych zlodowaceń (glacjałów) i okresów międzylodowcowych 8 (interglacjałów). Występowanie, geneza i wykształcenie utworów czwartorzędowych. Razem godzin 0 Literatura podstawowa: Borówka R.K Wielka Encyklopedia Geografii Świata, Tom III, Ewolucja Ziemi. Wyd. Kurpisz, Poznań. Borówka R.K. 00. Dzieje Ziemi i rozwój życia. Wyd. Kurpisz, Poznań. Mizerski W., Ormowski S. 00. Geologia historyczna dla geografów. PWN, Warszawa. Starkel L. (red.) Geografia Polski. Środowisko Przyrodnicze. PWN. Warszawa.

10 Język niemiecki konwersacje z zakresu ochrony środowiska Mgr Astrid Kapler Imiona, nazwiska oraz tytuły / stopnie członków zespołu dydaktycznego -mgr Dorota Kulakowska-Turek mgr Anna Wiącek mgr Urszula Biermann mgr Barbara Loock mgr Artur Kopka Forma przedmiotu Ćwiczenia Ogólna liczba godzin 0 Forma zaliczenia test zaliczeniowy po każdym semestrze Krótki opis tematyki przedmiotu Celem lektoratu jest wykształcenie umiejętności czynnego posługiwania się językiem niemieckim w zakresie tematycznym ochrony środowiska. Ćwiczenia Zagadnienia specjalistyczne: podstawowe słownictwo związane z ochroną przyrody, lokalne i globalne zmiany w środowisku (zanieczyszczenie wody, powietrza, gleby; efekt cieplarniany, dziura ozonowa; zanieczyszczenia w środowisku i ich wpływ na zdrowie człowieka, zmiany klimatu; klasyfikacja, rozprzestrzenianie, wpływ na środowisko i organizmy żywe), zmiany w środowisku: wycinanie lasów, powodzie, erozja gleby, recykling, utylizacja odpadów, alternatywne źródła energii, 0 Razem godzin 0 Literatura podstawowa: Umwelt und Gesellschaft, landeskundliches Programm von Inter Nationes, Bonn 996 Literatura uzupełniająca: Materiały dydaktyczne opracowane przez lektora na podstawie specjalistycznych źródeł prasowych i internetowych

11 Język angielski konwersacje z zakresu ochrony środowiska Mgr Astrid Kapler Imiona, nazwiska oraz tytuły / stopnie członków zespołu dydaktycznego mgr Agnieszka Skwarek mgr Aleksandra Jaworowska mgr Kamilla Kędzierska-Kolendo mgr Adrian Sternik mgr Joanna Rycerz mgr Anna Kopko mgr Charmalee Albert-Seidemann mgr Timothy O Neill Forma przedmiotu Ćwiczenia Ogólna liczba godzin 60 Forma zaliczenia test zaliczeniowy po każdym semestrze Krótki opis tematyki przedmiotu Celem zajęć jest wykształcenie umiejętności czynnego posługiwania się językiem angielskim w zakresie tematycznym związanym z ochroną środowiska. Ćwiczenia Zagadnienia specjalistyczne: podstawowe słownictwo związane z ochroną przyrody, lokalne i globalne zmiany w środowisku (zanieczyszczenie wody, powietrza, gleby; efekt cieplarniany, dziura ozonowa; zanieczyszczenia w środowisku i ich wpływ na zdrowie człowieka, zmiany klimatu; klasyfikacja, rozprzestrzenianie, wpływ na środowisko i organizmy żywe), zmiany w środowisku: wycinanie lasów, powodzie, erozja gleby, ochrona gatunkowa roślin i zwierząt; wybrane zagadnienia, np. eksperymenty na zwierzętach, żywność modyfikowana genetycznie, recykling, utylizacja odpadów, alternatywne źródła energii, wybrane zagadnienia z dziedziny chemii środowiska. 60 Razem godzin 60 Literatura podstawowa: English for Environmental Engineering, M. Grzegożek, I. Starmach, Kraków, 004. Pollution and Environmental Protection, Chemical Aspects and Related Considerations, Klaus-Dieter Asmus, Wydawnictwo Naukowe UAM Literatura uzupełniająca: Materiały dydaktyczne opracowane przez lektora na podstawie specjalistycznych źródeł prasowych i internetowych.