NOMENKLATURA DIET W SZPITALU WOJEWÓDZKIM W ŁOMŻY

Transkrypt

1 Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 września 2011 roku, każdy Pacjent po przyjęciu do szpitala powinien mieć przeprowadzoną ocenę stanu odżywiania i dopasowany odpowiedni rodzaj diety leczniczej wyznaczonej przez lekarza prowadzącego. Przedstawione diety są dietami najczęściej zlecanymi w szpitalu, natomiast we wszystkich pozostałych przypadkach mogą i powinny być stosowane diety specjalne, indywidualnie opracowane dla konkretnego Pacjenta. Żywienie dietetyczne ma na celu dostarczenie niezbędnych składników pokarmowych z jednoczesnym dostosowaniem ich podaży do możliwości trawienia, wchłaniania i metabolizowania przez chorego. Posiłki powinny być spożywane we właściwych proporcjach i z odpowiednią częstotliwością tak aby warunkowały prawidłowe funkcjonowanie organizmu i pozwoliły utrzymać należytą wagę ciała. NOMENKLATURA DIET W SZPITALU WOJEWÓDZKIM W ŁOMŻY Układ diet objętych systemem dietetycznym: 1. Żywienie podstawowe. la. Dieta bogatoresztkowa. 2. Dieta łatwostrawna. 2a. Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu (wątrobowa) 2b. Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego (wrzodowa). 3. Dieta o zmienionej konsystencji papkowata. 3a. Dieta o zmienionej konsystencji płynna (kleikowa). 3b. Dieta o zmienionej konsystencji - płynna wzmocniona. 3c. Dieta o zmienionej konsystencji - do żywienia przez sondę (zgłębnik). 4. Dieta ubogoenergetyczna. 5. Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych (niskocholesterolowa). 6. Dieta bogatobiałkowa. 7. Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów (cukrzycowa). 8. Dieta niskobiałkowa. Diety specjalne: ziemniaczana, trzustkowa, dializacyjna, wysokokaloryczna, bezsolna, dieta miksowana bezmleczna R ; Diety eliminacyjne: bezmleczna, bezglutenowa. 1. ŻYWIENIE PODSTAWOWE (DIETA OGÓLNA) Żywienie podstawowe zaleca się chorym przebywającym na leczeniu w szpitalach, którzy nie wymagają żywienia dietetycznego. Zadania żywienia podstawowego: Żywienie podstawowe powinno spełniać wszystkie warunki racjonalnego żywienia ludzi zdrowych. Dozwolone są w tej diecie wszystkie produkty i potrawy oraz wszystkie techniki sporządzania posiłków. Wartość energetyczna pożywienia przy zbilansowanej wartości odżywczej może wahać się w zależności od wieku, masy ciała i płci. Założenie dla diety podstawowej: Białko ogółem g 80 Białko zwierzęce g 45 Tłuszcz g 80 Węglowodany przyswajalne g 325 Błonnik pokarmowy g Witamina B 1 mg 1,8 Witamina B 2 mg 2,2

2 Białko ogółem - 13% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcz - 30% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany - 57% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Dieta podstawowa stanowi podstawę do planowania diet leczniczych. 1a. DIETA BOGATORESZTKOWA Dieta bogatoresztkowa jest modyfikacją żywienia racjonalnego ludzi zdrowych, czyli diety podstawowej. Modyfikacja diety polega na zwiększeniu błonnika pokarmowego i płynów w diecie. Dieta bogatoresztkowa jest stosowana przede wszystkim w zaparciach spastycznych, a także w nadmiernej pobudliwości jelita grubego. Celem tej diety jest pobudzenie motoryki jelit, uregulowanie ich czynności. Istotna rolę w tej diecie odgrywa frakcja nierozpuszczalna błonnika (celuloza, hemiceluloza, lignina)lekarz może zalecić dietę bogatoresztkową również i w innych schorzeniach. Zadania diety : Zadaniem diety bogatoresztkowej jest pobudzenie motoryki jelit, uregulowanie ich czynności bez stosowania środków farmakologicznych. Założenie dla diety bogatoresztkowej: Białko ogółem g Białko zwierzęce g 45 Tłuszcz g Węglowodany przyswajalne g Błonnik pokarmowy g >40 Witamina B 1 mg 1,8 Witamina B 2 mg 2,2 Białko ogółem - 14% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcz - 30% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany - 56% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. 2. DIETA ŁATWOSTRAWNA. Cel i zadania diety łatwostrawnej: Wskazana jest w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit, w nowotworach przewodu pokarmowego, w zespole jelita nadwrażliwego, w chorobach infekcyjnych z gorączką, w chorobach płuc, opłucnej o przebiegu ostrym, w przewlekłych chorobach układu oddechowego, w okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych, u osób w wieku podeszłym i u chorych długo leżących. Jest modyfikacją żywienia racjonalnego ludzi zdrowych. Powinna pokrywać zapotrzebowanie energetyczne i dostarczyć takiej ilości składników jak dieta podstawowa. Różnica między dietą podstawową polega tylko na doborze produktów łatwo strawnych i technik sporządzania posiłków. Ogranicza się w niej produkty i potrawy tłuste, smażone, pieczone, wzdymające, ostro przyprawione. W zależności od masy ciała pacjenta oraz choroby dieta może ulec modyfikacji pod względem energetycznym, składników pokarmowych lub produktów spożywczych. Dieta bezsolna (nisko solna) Stosowana jest w niewydolności krążenia, nadciśnieniu tętniczym, ostrym zapaleniu kłębków nerkowych, ostrej niewydolności nerek, zespole nerczycowym, kamicy nerkowej. W zależności od rodzaju schorzenia redukcja soli w diecie może być różna. Zalecane normy energii i składników odżywczych są różne w zależności od jednostki chorobowej. Należy unikać potraw smażonych i tłustych. Potrawy należy przygotowywać gotując w wodzie, na parze, duszone, czy pieczone w folii.

3 Założenie dla diety łatwostrawnej: Białko ogółem g 80 Białko zwierzęce g Tłuszcz g Węglowodany przyswajalne g Błonnik pokarmowy g 25 Białko ogółem - 13,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcze - 30% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany - 56,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. 2a. DIETA ŁATWOSTRAWNA Z OGRANICZENIEM TŁUSZCZÓW. Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu ma zastosowanie między innymi w: - ostrym i przewlekłym zapaleniu wątroby, - ostrym i przewlekłym zapaleniu trzustki, - przewlekłym zapaleniu pęcherzyka i dróg żółciowych, - kamicy żółciowej (pęcherzykowej i przewodowej), - okresie zaostrzenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Celem diety jest ochrona wyżej wymienionych narządów przez zmniejszenie ich aktywności wydzielniczej.. Zadania diety i jej charakterystyka: Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu (nr 2a) powinna dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych, a jej wartość energetyczna powinna zapewniać utrzymanie należnej masy ciała. W diecie ogranicza się zawartość tłuszczów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, z powodu na upośledzone jego trawienie i wchłanianie. Całkowicie wyklucza się smalec, słoninę, boczek, produkty ciężko strawne, wzdymające oraz ostro przyprawione. Należy także ograniczyć ilość błonnika - wykluczone jest pieczywo razowe, a inne produkty zawierające błonnik, jak warzywa i owoce są podawane prawie wyłącznie w postaci gotowanej. Białko zalecane jest w normie fizjologicznej(tylko niektórych przypadkach chorobowych powyżej normy). Założenie dla diety łatwostrawnej z ograniczeniem tłuszczów: Białko ogółem g Białko zwierzęce g 50 Tłuszcz g 40 Węglowodany przyswajalne g 375 Błonnik pokarmowy g <25

4 Witamina C mg >70 Białko ogółem - 15% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcze - 16% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany - 69% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. 2b. DIETA ŁATWOSTRAWNA Z OGRANICZENIEM SUBSTANCJI POBUDZAJĄCYCH WYDZIELANIE SOKU ŻOŁĄDKOWEGO. Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego ma zastosowanie: w chorobie wrzodowej, żołądka i dwunastnicy, w przewlekłym nadkwaśnym nieżycie żołądka, w refluksie żołądkowo-przełykowym (przez zwiększone wydzielanie kwasu solnego więcej się go dostaje do przełyku, nasilając objawy refluksu), w refluksie żołądkowo-przełykowym (przez zwiększone wydzielanie kwasu solnego więcej się go dostaje do przełyku, nasilając objawy refluksu), w dyspepsjach czynnościowych żołądka (dolegliwości nie mające podłoża zmian organicznych). Zadania diety: Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego (2b) ma za zadanie przede wszystkim: - dostarczyć organizmowi potrzebną ilość składników odżywczych i tyle energii, aby pacjent mógł utrzymać należną masę ciała, - rozcieńczać lub neutralizować sok żołądkowy lub też redukować wydzielanie kwasu przez żołądek, - nie drażnić mechanicznie, chemicznie i termicznie błony śluzowej żołądka. Z diety należy wykluczyć mocne rosoły, buliony, esencjonalne wywary warzywne, grzybowe, kwaśne napoję, wody gazowane, mocną herbatę, kawę naturalną, produkty marynowane, słone oraz potrawy smażone, potrawy pikantne i ostre przyprawy. Założenie dla diety łatwostrawnej z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego: Białko ogółem g Białko zwierzęce g 55 Tłuszcz g 80 Węglowodany przyswajalne g 320 Błonnik pokarmowy g 25 Białko ogółem - 14% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcze - 30% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany - 56% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego.

5 3. DIETA PAPKOWATA Zastosowanie i cel diety. Dieta ma zastosowanie: - w chorobach jamy ustnej i przełyku; - przy utrudnionym gryzieniu i połykaniu; - w niektórych chorobach przebiegających z gorączką; - po niektórych zabiegach operacyjnych. Celem diety jest zapewnienie choremu wszystkich niezbędnych składników pokarmowych. Zadania diety i jej charakterystyka Dieta papkowata wartością energetyczną i zawartością składników odżywczych nie różni się od diety łatwo strawnej, powinna wobec tego wykazywać cechy prawidłowego żywienia ludzi zdrowych. Dieta papkowata stanowi dość prostą modyfikację diety łatwo strawnej polegającą jedynie na tym, że produkty i potrawy w diecie papkowatej podawane są w takiej formie, że nie wymagają gryzienia. Założenie dla diety papkowatej: Białko ogółem g 85 Białko zwierzęce g 55 Tłuszcz g Węglowodany przyswajalne g Błonnik pokarmowy g 20 Witamina C mg >70 Białko ogółem - 14,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcze - 30% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany - 55,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. 3a. DIETA PŁYNNA (KLEIKOWA). Dietę płynną stosuje się przede wszystkim w przypadkach, w których chory nie toleruje pożywienia (nudności, wymioty, brak łaknienia, biegunka) a także w innych przypadkach wg wskazań lekarza. Zadania diety i jej charakterystyka: Głównym zadaniem diety płynnej jest złagodzenie pragnienia i dostarczenie niezbędnej ilości płynu, nie bierze się natomiast pod uwagę wartości energetycznej i odżywczej diety. Najprostszym przykładem diety płynnej są tzw. płyny obojętne jak woda przegotowana, napar rumianku lub innego ziela (wg wskazań lekarza) słaba herbata bez cukru, odgazowana woda mineralna (wg wskazań lekarza). W skład diety płynnej może również wchodzić gorzka lub lekko osłodzona herbata ew. z cytryną; może być także zalecony odtłuszczony rosół (dostarcza pewnej ilości sodu), bardzo rozcieńczony kleik (tylko przecedzony, a nie przecierany), klarowny sok owocowy (dostarcza pewnej ilości potasu). Kleiki sporządzamy z kaszy manny, jęczmiennej, ryżu, płatków owsianych. - kleik jęczmienny działa obojętnie, wzdymająco; - kleik ryżowy zapierająco; - kleik z płatków owsianych rozwalniająco;

6 - kleik z kaszy manny obojętnie. Po dwóch dniach, o ile obserwuje się poprawę stanu zdrowia chorego, można rozszerzyć dietę na zlecenie lekarza dodając jajo, np. do kleiku lub żelatynę przecedzonego soku owocowego. Początkowo ilość płynu podawana jednorazowo co godzinę wynosi tylko mi. W miarę obserwowanej poprawy ilość płynu jest stopniowo zwiększana, a następnie chory przechodzi na dietę płynną wzmocnioną. 3b. DIETA PŁYNNA WZMOCNIONA Dieta płynna wzmocniona ma zastosowanie w przypadkach, w których chory nie może przyjmować stałego pożywienia oraz według wskazań lekarza. Zadania diety i jej charakterystyka: Dieta ta poza tym, że ma płynną konsystencję, dostarcza w odróżnieniu od diety płynnej wystarczających ilości energii i składników odżywczych. Wartość energetyczna diety powinna być ustalona indywidualnie dla każdego pacjenta w zależności od masy ciała, wieku, płci i rodzaju schorzenia. Dieta płynna wzmocniona ma chronić jamę ustną i cały przewód pokarmowy przed podrażnieniem mechanicznym, chemicznym i termicznym. W związku z tym dieta jest, łatwo strawna i uboga w błonnik a ten, który się w diecie znajduje, jest zmiękczony przez gotowanie i rozdrobniony przez przecieranie lub zmiksowanie. Pokarmy stałe po rozdrobnieniu są odpowiednio rozcieńczane dla nadania posiłkom konsystencji płynnej. Dieta pozbawiona jest drażniących przypraw; potrawy mają smak łagodny. Temperatura przyjmowanych pokarmów jest albo równa pokojowej (20-25OC), albo zbliżona do temperatury ciała (ok. 37 C). Dieta spożywana jest drogą doustną, a gdy żywienie doustne jest niemożliwe pożywienie podawane jest przez sondę. 3c. DIETA DO ŻYWIENIA PRZEZ ZGŁĘBNIK (SONDĘ) LUB PRZETOKĘ Omawiana dieta może być zastosowana w bardzo różnych przypadkach, a mianowicie: - w niektórych schorzeniach jamy ustnej i urazach twarzoczaszki - w stanach po oparzeniach przełyku i żołądka; - w nowotworach przełyku i wpustu żołądka; - u chorych nieprzytomnych; - w innych stanach chorobowych (według opinii lekarza). Zadania diety: Pożywienie do podawania przez zgłębnik musi mieć odpowiednią wartość energetyczną i zawierać potrzebne składniki odżywcze. Omawiana dieta musi być: - dobrze tolerowana przez chorego, aby nie wywoływała wymiotów, - łatwo trawiona, nie powodująca wzdęć, biegunki, zaparcia, - o odpowiedniej konsystencji, aby łatwo przechodziła przez zgłębnik. Najczęściej stosowane są trzy rodzaje pożywienia do podawania przez zgłębnik. W pierwszym przypadku podstawą diety jest mleko z niewielkim tylko dodatkiem innych produktów, w drugim pożywienie jest mieszane i poddane dokładnemu rozdrobnieniu przez zmiksowanie, natomiast w trzecim - stosowane są gotowe preparaty albo w postaci płynnej albo sproszkowanej i wówczas preparat miesza się z odpowiednią ilością mleka lub wody. Według danych z piśmiennictwa, proporcje białek, tłuszczów i węglowodanów powinny być zbliżone do tej, którą zaleca się w żywieniu człowieka zdrowego. Pamiętać należy, że sposób dawkowania zależy od stanu zdrowia chorego: od tolerancji podawanego przez zgłębnik pożywienia. W każdym więc przypadku rytm podawania posiłków i ich objętości ustala lekarz.

7 4. DIETA UBOGOENERGETYCZNA Dieta ubogoenergetyczna przewidziana jest dla osób z nadwagą lub otyłych. Może mieć ona (z niewielkimi modyfikacjami) również zastosowanie w początkowych okresach rekonwalescencji po przebytych niektórych chorobach, jeśli chory musi stopniowo dochodzić do żywienia o pełnej wartości energetycznej. Zadania diety i jej charakterystyka: Zadaniem diety ubogoenergetycznej jest zmniejszenie masy ciała u osoby z nadwagą lub otyłej do tzw. masy należnej. Cel ten uzyskuje się przez znaczne ograniczenie ogólnej ilości spożywanych pokarmów, co w efekcie daje wartość energetyczną pożywienia niższą od zapotrzebowania i tym samym ujemny bilans energetyczny. Ograniczenie pożywienia musi być tak realizowane, aby ilości składników odżywczych (poza tłuszczem i węglowodanami) dostarczanych w diecie były możliwie bliskie zapotrzebowania człowieka zdrowego. A więc dieta o zmniejszonej wartości energetycznej powinna dostarczać odpowiednią ilość białka i możliwie maksymalnie zbliżone do zalecanych norm ilości składników mineralnych i witamin. Wytyczne do planowania diet ubogoenergetycznych są dlatego prawie takie same jak do planowania prawidłowego żywienia w ogóle. Zmniejszoną wartość energetyczną diety uzyskuje się przede wszystkim przez ograniczenie w całodziennym pożywieniu ilości tłuszczu dodanego i zawartego w produktach, a także przez ograniczenie produktów bogatych w węglowodany, głównie cukru. Obniżenie masy ciała powinno przebiegać w sposób łagodny i równocześnie ciągły, aby organizm bez szkody mógł przystosować się do zmienionego sposobu żywienia. 5. DIETA O KONTROLOWANEJ ZAWARTOŚCI KWASÓW TŁUSZCZOWYCH Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych, przewidziana jest dla chorych w hiperlipidemii, miażdżycy lub w profilaktyce niedokrwiennej choroby serca. Zadania diety i jej charakterystyka: Zadaniem diety o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych jest obniżenie poziomu lipidów a szczególnie cholesterolu w surowicy krwi. Omawiana dieta pod względem zawartości składników odżywczych dostarczających energii jest zgodna z wytycznymi racjonalnego żywienia. Natomiast najistotniejszą, charakterystyczną cechą tej diety jest ograniczenie nasyconych kwasów tłuszczowych (NKT) i częściowe zastąpienie ich jednonienasyconymi kwasami tłuszczowymi (JKT) oraz wielonienasyconymi (WKT) - głównie kwasem linolowym. Ograniczenie w diecie nasyconych kwasów tłuszczowych ma zapobiegać wzrostowi stężenia cholesterolu we krwi. Tłuszcze Tłuszcze w diecie o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych dostarczają ogólnie przyjętą w żywieniu człowieka ilość energii a mianowicie 25-30%. Zasadniczą jednak rolę odgrywa rodzaj tłuszczu. Chodzi mianowicie o zachowanie właściwego wzajemnego stosunku poszczególnych kwasów tłuszczowych. Przyjęto stosunek wielonienasyconych kwasów tłuszczowych do jednonienasyconych i do nasyconych kwasów tłuszczowych jak 0,8-1; 1,5-1,2 ;0,7-1. Aby uzyskać podany stosunek kwasów tłuszczowych należy uwzględnić dość znaczny dodatek olejów roślinnych a więc oleju sojowego lub słonecznikowego a także oliwy lub oleju rzepakowego w celu wzbogacenia diety w JKT. Cholesterol Obok ograniczenia w diecie tłuszczów zwierzęcych, ze względu na wysoką zawartość NKT, ogranicza się również produkty zwierzęce bogate w cholesterol w takim stopniu, aby jego ilość w całodziennej racji pokarmowej kształtowała się na poziomie niższym niż 300 mg. Zmniejszenie ilości cholesterolu w diecie uzyskuje się przede wszystkim przez wyeliminowanie z niej żółtek jaj, masła, oraz podrobów, które są szczególnie bogate w cholesterol. Założenie dla diety o zwiększonej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych: Białko ogółem g 80 Białko zwierzęce g 55

8 Tłuszcz g Węglowodany przyswajalne g 300 Błonnik pokarmowy g >35 Witamina C mg >70 Białko ogółem - 16% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcze - 26% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany - 58% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. 6. DIETA BOGATOBIAŁKOWA Jako typowe przykłady schorzeń, w których zwiększona ilość białka w całodziennej racji pokarmowej jest konieczna, można wymienić wyniszczenie organizmu, silne oparzenia lub zranienia, choroby gorączkowe, w chorobach nowotworowych, dla rekonwalescentów po przebytych chorobach. Zadania diety: Zadaniem diety bogatobiałkowej jest dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości białka o wysokiej wartości odżywczej, przede wszystkim dla celów anabolicznych takich jak: budowa i odbudowa komórek i tkanek ustroju, tworzenie białka ciał odpornościowych, enzymów, hormonów. W praktyce omawiana dieta jest bogata głównie w produkty obfitujące w białko pochodzenia zwierzęcego a więc mleko, sery, jaja, mięso i jego przetwory, ryby. CHARAKTERYSTYKA DIETY: Dieta bogatobiałkowa powinna zawierać znaczną ilość pożywienia, które stanowi możliwie skoncentrowane źródło białka. Określa się, że ok. 2/3 ogólnej ilości tego składnika w całodziennej racji pokarmowej powinno pochodzić z produktów zwierzęcych, których białko wykazuje wyższą wartość aniżeli białko z produktów roślinnych. Za diety bogatobiałkowe uważa się te, które dostarczają 1,5-2 g białka na kilogram należnej masy ciała. W wartościach bezwzględnych diety bogatobiałkowe dostarczają g białka, przy wartościach energetycznych tych diet zbliżonych do 2500 kcal (10,4 MJ). Procent energii pokrywanej przez białko wynosi wówczas 16-20%. Te same ilości białka ( g) w dietach wysokoenergetycznych nie nadają im charakteru bogatobiałkowych. W niektórych stanach chorobowych ilość białka w całodziennym pożywieniu musi być wyższa niż wspomniano, np. przy silnych oparzeniach dużej powierzchni ciała, zaleca się 2-3 g białka na kilogram należnej masy ciała na dobę, a. niekiedy nawet i więcej. Założenie dla diety bogatobiałkowej: Białko ogółem g 120 Białko zwierzęce g 80 Tłuszcz g 70 Węglowodany przyswajalne g 320 Błonnik pokarmowy g >30

9 Białko ogółem - 20% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcze - 26% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany - 54% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. 7. DIETA Z OGRANICZENIEM ŁATWOPRZYSWAJALNYCH WĘGLOWODANÓW Zastosowanie i cel diety: Dieta ma zastosowanie w cukrzycy przy upośledzonej tolerancji glukozy. Celem diety jest obniżenie stężenia glukozy we krwi i poprawa metabolizmu. Charakterystyka diety: Dieta polega na ograniczeniu lub wykluczeniu z żywienia glukozy, fruktozy, sacharozy (a zatem słodyczy), a zwiększeniu podawania węglowodanów złożonych (skrobi i błonnika pokarmowego). Dietę opracowuje się indywidualnie dla danego pacjenta. Przy planowaniu diety należy brać pod uwagę : płeć, wiek, wzrost, masę ciała rzeczywistą, masę ciała należną, aktywność fizyczną, stan zdrowia i choroby współistniejące. Zadaniem diety jest: - ustalenie jak najbardziej prawidłowego poziomu cukru we krwi przy możliwie najmniejszych wahaniach w ciągu doby; - zapobieganie powstawaniu kwasicy i śpiączki; - zapewnienie pożądanego stanu zdrowia, dobrego samopoczucia i normalnej aktywności. Rozkład energii i węglowodanów na posiłki: 6 posiłków na dobę 5 posiłków na dobę I śniadanie 20% lub 25% I śniadanie 25% II śniadanie 10% II śniadanie 10% Obiad 30% lub 25% Obiad 25% lub 30% Podwieczorek 10% Podwieczorek 15% lub 10% Kolacja 20% Kolacja 25% Posiłek przed snem 10% 4 posiłki na dobę I śniadanie 30% II śniadanie lub podwieczorek 15% Obiad 30% Kolacja 25% Każdy posiłek w kolejnych dniach powinien być równoważny pod względem energii i składników odżywczych. Stosowanie wymienników pokarmowych zapewnia urozmaicenie jadłospisów. Przyrządzanie potraw - ograniczenie tłuszczu, gotowanie - nie rozgotowywać produktów zbożowych i jarzyn, pieczenie, duszenie. 8. DIETA NISKOBIAŁKOWA Dieta niskobiałkowa znajduje głównie zastosowanie w chorobach nerek i wątroby przebiegających z niewydolnością tych narządów.

10 Zadania diety i jej charakterystyka Zadaniem diety niskobiałkowej jest utrzymanie możliwie dobrego stanu odżywienia chorego, przez dostarczanie potrzebnej ilości energii, składników mineralnych i witamin, przy zmniejszonej ilości białka w stosunku do zapotrzebowania człowieka zdrowego. Stosowanie diety niskobiałkowej pociąga za sobą konieczność stałej kontroli ilości i jakości spożywanego białka, kontroli elektrolitów głównie takich jak sód, potas, wapń, fosfor, oraz kontroli pobieranych płynów. Dieta niskobiałkowa ustalana jest indywidualnie, gdyż ilość białka musi być ograniczana w stopniu zależnym od tolerancji tego składnika przez organizm chorego. Wartość energetyczna diety Przy stosowaniu diety niskobiałkowej bardzo ważne jest dostarczanie takiej ilości energii, która jest zgodna z zapotrzebowaniem chorego, aby nie dopuszczać do niedoborów energetycznych. W tym celu usuwa się produkty bogato energetyczne i ubogo białkowe - węglowodany oraz tłuszcze. Dla dorosłych przyjmuje się ilość energii wynoszącą ok. 35 kcal (174 kj) na kilogram należnej masy ciała, tj kcal (8,4-10,5 MJ), niekiedy nawet ok. 50 kcal (209 kj) na kilogram należnej masy ciała czyli kcal (12,6-14,7 MJ) na dzień. Białko Ilość białka w diecie, jak wspomniano, jest ustalana w zależności od tolerancji tego składnika przez organizm i może być zmieniana w czasie trwania choroby. Chodzi bowiem o utrzymywanie dodatniego bilansu azotowego we wszystkich fazach choroby. Przy dużych ograniczeniach białka, jego zawartość w diecie powinna być niższa aniżeli 0,5 g na kilogram należnej masy ciała na dzień. Diety dostarczają wówczas tylko g białka. Mniej drastyczne ograniczenie omawianego składnika pozwala na dietę dostarczającą g białka, czyli 0,6-0,7g/kg n.mc. Założenie dla diety łatwostrawnej: Białko ogółem g 40 Białko zwierzęce g 25 Tłuszcz g 70 Węglowodany przyswajalne g Błonnik pokarmowy g 25 Fosfor mg 768 Potas mg 3196 Wapń mg 482 Sód mg 514 Białko ogółem - 7% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcze - 27% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany - 66% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego. Zasady żywienia pacjenta Przy przyjęciu do szpitala: Pacjent, który do godziny zostaje przyjęty na oddział w ramach żywienia otrzymuje: - na obiad: zupę, dodatek węglowodanowy i surówkę. - na kolację: pieczywo, masło i napój. Pacjent przyjęty na oddział po godzinie nie otrzymuje żadnego wyżywienia. Zaprowiantowanie żywieniowe rozpoczyna się dla danego pacjenta w następnej dobie szpitalnej po wyznaczeniu diety przez lekarza.

11 Wyjątek stanowią pacjenci: z dietą cukrzycową, dzieci, pacjentki położnictwa i matki karmiące, pacjenci onkologiczni oraz pacjenci psychiatryczni, którzy niezależnie od godziny przyjęcia na oddział, otrzymują pełne wyżywienie. W dniu wypisu: Pacjent, który w danym dniu wypisywany jest ze szpitala, w ramach wyżywienia otrzymuje tylko śniadanie. Wyjątkiem są pacjenci z dietą cukrzycową, pacjentki położnictwa i matki karmiące, pacjenci dializowani i pacjenci ze specjalnymi wskazaniami. UWAGA! Pacjent zgłaszający się do szpitala powinien mieć ze sobą sztućce i kubek.