Ocean (łac. Oceanus, gr. Ὠκεανός Okeanos - u starożytnych Greków i Rzymian mityczna rzeka oblewająca cały świat, także nazwa jej boga) wielka część

Transkrypt

1 OCEANY

2 Ocean (łac. Oceanus, gr. Ὠκεανός Okeanos - u starożytnych Greków i Rzymian mityczna rzeka oblewająca cały świat, także nazwa jej boga) wielka część hydrosfery ziemskiej, stanowiąca rozległy obszar słonej wody. Wody słone pokrywają w sumie blisko 3/4 (70,8%) Ziemi. Powierzchnia oceanów wynosi ok. 361 mln. km², a ich łączna objętość ok. 1, m³.

3 W zależno ności od klasyfikacji, wyróżnia się jeden, trzy, cztery lub pięć oceanów w : Jeden ocean - Wszechocean, Trzy oceany - Ocean Spokojny (Pacyfik, Ocean Wielki), Ocean Atlantycki (Atlantyk) i Ocean Indyjski, Cztery oceany - Ocean Spokojny (Pacyfik, Ocean Wielki), Ocean Atlantycki (Atlantyk), Ocean Indyjski i Ocean Arktyczny (Morze Arktyczne, Ocean Lodowaty Północny), P Pięć oceanów - Ocean Spokojny (Pacyfik, Ocean Wielki), Ocean Atlantycki (Atlantyk), Ocean Indyjski, Ocean Arktyczny (Morze Arktyczne, Ocean Lodowaty Północny) P i Ocean Południowy udniowy.

4 Układy oceaniczne: W skład oceanów w (układ adów w oceanicznych) wchodzą także e mniejsze obszary wodne, jak morza, zatoki, kanały, zalewy i cieśniny niny,, które od pełnych wód w oceanicznych mogą być oddzielone półwyspami, wyspami bądź archipelagami.. Wszystkie te zasoby wodne Ziemi określa się łącznie mianem wszechoceanu

5 Skład wody: W wodzie oceanicznej znajduje się od 33 do 38 promili (licząc c wagowo) różnych soli nieorganicznych. Stęż ężenie to jest różne r w różnych r miejscach, lecz proporcje jonów są stałe. W kilogramie wody o stęż ężeniu 35 promili znajduje się: 19,353 g chloru Cl- 10,76 g sodu Na+ 2,712 g siarki S2-1,294 g magnezu Mg2+ 0,413 g wapnia Ca2+ 0,387 g potasu K+ 0,142 g dwuwęglanu CO32-0,067 g bromu Br- 0,008 g strontu Sr2+ 0,004 g boru B3+

6 Ukształtowanie towanie dna oceanicznego: Formy ukształtowania towania dna oceanicznego. Do głównych g form ukształtowania towania dna oceanicznego zalicza się: szelfy kontynentalne - fragmenty dna, stanowiące częś ęści bloków kontynentalnych zalane przez wody oceanów, sięgaj gają zazwyczaj do 200 m głęg łębokości, gdzie kończ czą się gwałtownym załomem, stoki kontynentalne - strome odcinki dna oceanicznego łącz czące ce szelfy z basenami oceanicznymi, baseny oceaniczne - rozległe, e, słabo s urozmaicone fragmenty dna położone one na głęg łębokości 4000 do 6000 m, zajmują aż 72% powierzchni oceanów, rowy oceaniczne - głębokie formy dna, sięgaj gają od 7000 do ponad m głęg łębokości, długie d na km, szerokie na km,

7 grzbiety śród d oceaniczne - systemy wzniesień dna oceanicznego, tworzące podwodne łańcuchy o łącznej długod ugości ok km. Powstają w strefach spreadingu dna oceanicznego, gdzie lawa wydostaje się na zewnątrz, a płyty oceaniczne rozchodzą się na boki. Grzbiety wznoszą się na 2000 do 3000 m ponad dna basenów w oceanicznych, w środkowej częś ęści grzbietów ciągn gną się głębokie rozpadliny, tzw. ryfty, wyspy - częś ęści grzbietów śród d oceanicznych oraz czynnych wulkanów wystające ponad powierzchnię oceanu. równina abisalna - płaskowyż oceaniczny - wzniesienie oceaniczne - ławica oceaniczna Obszar szelfu i stoku kontynentalnego sąs zbudowane ze skorupy kontynentalnej i przez geologów zaliczane do kontynentów. Obszary basenów w oceanicznych, rowów w oceanicznych i grzbietów śród d oceanicznych mają skorupę typu oceanicznego i tworzą właściwy wszechocean.

8 Powstanie oceanów: Od czasu odkrycia w latach 50. XX w. zjawiska spreadingu,, czyli powstawania zupełnie nowej skorupy ziemskiej w strefach grzbietów śród oceanicznych, oraz w wyniku badań wieku osadów w oceanicznych i samej skorupy, rozwinęł ęły y się dwie konkurencyjne teorie geotektoniczne - powszechnie dziś akceptowana teoria tektoniki płytp i teoria ekspandującej Ziemi,, które w odmienny sposób b tłumaczt umaczą powstanie i rozwój j oceanów. Wg teorii tektoniki płyt p skorupa ziemska powstaje w takim samym tempie, w jakim jest niszczona w strefach subdukcji,, a łączna objęto tość oceanów w nie ulega zmianie (nie licząc c rozrostu i topnienia lodowców). w). Jedne oceany mogą powiększa kszać się tylko kosztem innych; w historii Ziemi istniały y zbiorniki oceaniczne, które zamknęł ęły y się na skutek ruchu kontynentów,, a ich osady wypiętrzy trzyły y się tworząc łańcuchy górskie. g Dzisiejsze oceany Atlantycki, Arktyczny i Indyjski są geologicznie młodymi m oceanami, które powstały y w erze mezozoicznej i rozrastają się obecnie kosztem Pacyfiku. Według teorii ekspandującej Ziemi powstanie oceanów w było o aktem jednorazowym. Rozrost skorupy powoduje powiększanie się wszystkich oceanów w i całej planety, był więc c taki moment, kiedy nie było o na Ziemi oceanów w w dzisiejszym znaczeniu.

9 Falowanie i inne zjawiska oceaniczne : Wiatry wiejące nad rozległymi obszarami wodnymi powodują powstawanie na powierzchni oceanu fal.. Katastrofalne zjawiska, takie jak podwodne trzęsienia ziemi,, wybuchy wulkanów czy rozległe osuwiska wywołuj ują niszczące ce fale tsunami. Dzięki stale wiejącym wiatrom, takim jak np. pasaty,, powstają prądy morskie. Siła przyciągania Księż ężyca i Słońca wywołuj ują ruchy mas wodnych, które noszą nazwę pływów. Nagłe e zmiany ciśnienia atmosferycznego wywołuj ują wahanie lustra wody morza lub zatoki. Zjawisko to nosi nazwę sejszy. Grupy organizmów żyjących w oceanach : walenie: wieloryby, delfiny skorupiaki, mięczaki plankton, kryl koralowce gąbki wodorosty ryby

10 UDZIAŁ OCEANÓW

11 UDZIAŁ OCEANÓW I KONTYNENTÓW

12 OCEAN ATLANTYCKI

13 Ocean Atlantycki (Atlantyk) drugi pod względem wielkości ocean na Ziemi pokrywający około jednej piątej jej powierzchni. Nazwa wywodzi się z mitologii greckiej i oznacza "Morze Atlasa". Ocean ten ma kształt pogrubionej i nieco rozciągniętej litery "S". Znajduje się pomiędzy: Europą i Afryką a Ameryką Północną i Ameryką Południową oraz Antarktydą. Ocean ten połączony jest z Oceanem Spokojnym poprzez Ocean Arktyczny na północy oraz Cieśninę Drake a na południu. Stworzonym przez człowieka połączeniem obu zbiorników jes tkanał Panamski. Na wschodzie linią oddzielającą Oceany: Atlantycki i Indyjski jest południk 20 E.

14 Atlantyk wraz z przyległymi morzami zajmuje powierzchnię ok km², a bez nich km². Przybliżona objętość tegoż oceanu wynosi km³ (z morzami) i km³. (bez mórz). Średnia głębokość: 3600 m; największa Rów Portorykański 9220 m. Długość linii brzegowej: km (najbardziej urozmaicona w części północnej). Rozciągłość równoleżnikowa w największym przewężeniu między wybrzeżami Ameryki Południowej i Afryki wynosi 2800 km, a km licząc od zachodnich krańców Zatoki Meksykańskiej do wschodniego brzegu Morza Czarnego.

15 Ukształtowanie dna Charakterystyczne dla dna Oceanu Atlantyckiego są wzniesienia Grzbietu Śród atlantyckiego rozciągające się przez środek dna. Głębia Romanche (7 758 m) dzieli Grzbiet Śród atlantycki na północnoatlantycki i Południowoatlantycki. Na wschód od Grzbietu Śród atlantyckiego występują baseny oceaniczne Angolski, Afrykańsko-Antarktyczny, Gwinejski, Hiszpański, Islandzki, Kanaryjski, Przylądkowy, Sierra Leone, Zachodnioeuropejski i Zielonego Przylądka, natomiast zachodnia część Oceanu Atlantyckiego zawiera baseny Argentyński, Brazylijski, Gujański, Labradorski i Północnoamerykański.

16 KLIMAT Ocean Atlantycki położony jest we wszystkich strefach klimatycznych. Warunki klimatyczne Atlantyku kształtują się pod wpływem dużej rozciągłości południkowej i cyrkulacji powietrza, stałej nad oceanem i zmiennej nad sąsiadującymi kontynentami. Huragany mogą występować głównie u wybrzeży Ameryki Środkowej od maja do grudnia, ale najczęstsze są w miesiącach od sierpnia do listopada. Sztormy są powszechne na Północnym Atlantyku (szczególnie podczas zimy) czyniąc przekraczanie oceanu trudnym i niebezpiecznym

17 TEMPERATURA I ZASOLENIE Temperatura wody powierzchniowej kształtuje się w zimie od +27 C (w okolicy równika) do -1 C (w okolicach biegunów), w lecie na poziomie od +26 C (wybrzeża Afryki) do -1 C (przy biegunach), średnia temperatura wód powierzchniowych Oceanu Atlantyckiego wynosi 16,9 C. Zasolenie wynosi od 3,7% (strefy zwrotnikowe) do 3,4% (okolice Antarktydy), średnie zasolenie wód powierzchniowych wynosi 3,53%.

18 FLORA I FAUNA Flora Oceanu Atlantyckiego jest mało urozmaicona, składa się z brunatnic (strefa przybrzeżna Północnego Atlantyku), tasiemnic (przy ujściach rzek), zielenic (strefa gorąca). Na plankton roślinny składają się okrzemki, bruzdnice, kokolitofory i sinice. Faunę Oceanu Atlantyckiego tworzą ssaki morskie (płetwonogie i wieloryby), ptaki oceaniczne, rurkopławy, krążkopławy, oraz niezliczone gatunki ryb. Ocean Atlantycki, a w szczególności jego północna część stanowi ogromne łowisko rybne (prawie 1/2 połowów światowych), łowi się tu głównie dorsze, makrele, śledzie, tuńczyki i sardyny.

19 OCEAN SPOKOJNY

20 OCEAN SPOKOJNY, (Pacyfik), Ocean Wielki największy, najgłębszy i najstarszy na świecie zbiornik wodny. Z powierzchnią równą 178,7 mln. km² zajmuje jedną trzecią całej Ziemi. Największą rozciągłość południkową osiąga między Arktycznym Morzem Beringa a Morzem Rossa przy brzegach Antarktydy i wynosi ona aż km. Z kolei największą rozciągłość równoleżnikową osiąga między wybrzeżem Indonezji Kolumbii i Peru i wynosi km czyli prawie połowę obwodu kuli ziemskiej i pięć razy więcej niżśrednica Księżyca. Granicami oceanu są: Ameryki Północna i Południowa na wschodzie, Azja i Australia na zachodzie oraz lodu Arktyki i Antarktydy odpowiednio na północy i południu.

21 Temperatura wód Oceanu Spokojnego waha się od bliskiej zeru w okolicach podbiegunowych do ok. 30 C w pobliżu równika. Zasolenie również zmienia się stopniowo. Woda opodal równika jest mniej słona (ok. 30 ) z powodu obfitych deszczy nawiedzających te rejony od tej znajdującej się na zwrotnikach (ponad 35 ). Również niższe zasolenie niż w strefie zwrotnikowej cechuje rejony polarne, gdyż niska temperatura hamuje tam parowanie. Cyrkulacja powierzchniowa wody w północnej części oceanu jest zgodna z ruchem wskazówek zegara, a w części południowej jest odwrotnie. Główne prądy ciepłe: Północno- i Prąd Południowo-równikowy, Równikowy Prąd Wsteczny, Kuro-siwo, Północnopacyficzny, Aleucki oraz Prąd Wschodnioaustralijski. Natomiast prądy zimne to głównie Antarktyczny Prąd Okołobiegunowy Dryf wiatrów zachodnich) i jego odnoga Prąd Zachodnioaustralijski, a także Prąd Kalifornijski i Prąd Oja-siwo.

22 KLIMAT

23

24 OCEAN INDYJSKI, Indyk, najmniejszy i najmłodszy z oceanów na Ziemi, położony w większości na półkuli południowej, między Azja, Afryką, Australią i Antarktydą. Umowna granica między Oceanem Atlantyckim biegnie od Przylądka Igielnego (20 długości geograficznej wschodniej) do Antarktydy, natomiast z Oceanem Spokojnym od cieśniny Malakka, wzdłuż południowych brzegów Archipelagu Malajskiego do wyspy Timor, przylądka Talbot w Australii, przez Cieśninę Bassa do przylądka Portland na Tasmanii i wzdłuż 147 długości geograficznej wschodniej do Antarktydy.

25 OCEAN ARKTYCZNY

26 OCEAN ARKTYCZNY Zajmuje w dużym przybliżeniu okrągły basen o powierzchni około km² ze wszystkich stron otoczony masami lądowymi. Podwodny Grzbiet Łomonosowa dzieli Ocean Arktyczny na 2 baseny: Euroazjatycki lub Nansena ( mm głębokości) i Północnoamerykański lub Basen Beauforta o głębokości w okolicach 4000 m. Najniższy punkt znajduje się na dnie Morza Beauforta i ma m. Drugi lecz mniej wyraźny Grzbiet Mendelejewa, przebiega równolegle do Grzbietu Łomonosowa pomiędzy wyspami Ellesmere a Wrangla. W obrębie Oceanu Arktycznego wyróżnia się morza szelfowe: Baffina, Barentsa, Beauforta, Białe, Czukockie, Grenlandzkie, Karskie, Lincolna, Łaptiewów, Norweskie, Wschodniosyberyjskie.

27 Klimat polarny kształtuje wyż arktyczny, wyż grenlandzki. Odznacza się stale ujemnymi temperaturami powietrza, do kilkudziesięciu stopni Celsjusza poniżej zera, oraz małymi rocznymi sumami opadów. Klimat subpolarny charakteryzuje się nieustającymi niskimi temperaturami oraz ich niewielkimi wahaniami. Średnia dobowa temperatura powietrza najcieplejszego miesiąca osiąga 10 C. Późną kalendarzową jesienią i wczesną zimą panuje noc polarna, warunki pogodowe są stabilne, a niebo bezchmurne. W czasie dnia polarnego, gdy panuje lato polarne, pogoda jest wilgotna i mglista, występują słabe burze śnieżne i deszcze.

28 Obszar ten charakteryzuje delikatny ekosystem, podatny na szkody po których odnawia się w bardzo powolnym tempie. Tam, gdzie lód pokrywa powierzchnię wody, życie morskie jest bardzo słabo rozwinięte. Za to w wolnym oceanie stworzeń morskich jest o wiele więcej. Roślinność oceanu ogranicza się do fitoplanktonu.

29 KONIEC