ZASTOSOWANIA ELEKTROMAGNETYZMU W NOWOCZESNYCH TECHNIKACH I MEDYCYNIE

Transkrypt

1 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 POLSKIE TOWARZYSTWO ZASTOSOWAŃ ELEKTROMAGNETYZMU Współorganizatorzy: POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA, WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY WOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY POLSKO-JAPOŃSKA WYŻSZA SZKOŁA TECHNIK KOMPUTEROWYCH POLSKI KOMITET NARODOWY MIĘDZYNARODOWEJ UNII NAUK RADIOWYCH XXIV SYMPOZJUM ŚRODOWISKOWE PTZE ZASTOSOWANIA ELEKTROMAGNETYZMU W NOWOCZESNYCH TECHNIKACH I MEDYCYNIE HUCISKO, 7-10 września 2014 r. 1

2 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 Sympozjum zorganizowano przy finansowej pomocy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Copyright by Polskie Towarzystwo Zastosowań Elektromagnetyzmu Warszawa 2014 ISBN

3 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 POLSKIE TOWARZYSTWO ZASTOSOWAŃ ELEKTROMAGNETYZMU XXIV SYMPOZJUM ŚRODOWISKOWE ZASTOSOWANIA ELEKTROMAGNETYZMU W NOWOCZESNYCH TECHNIKACH I MEDYCYNIE HUCISKO, 7-10 września 2014 r. Komitet naukowy Przewodniczący Lech Borowik Członkowie Barbara Atamaniuk Karol Bednarek Liliana Byczkowska-Lipińska Katarzyna Ciosk Romuald Kotowski Andrzej Krawczyk Roman Kubacki Jerzy Paweł Nowacki Anna Pławiak-Mowna Wanda Stankiewicz-Szymczak Mitsuhiko Toho Andrzej Wac-Włodarczyk Joanna Wyszkowska Komitet organizacyjny Ewa Łada-Tondyra przewodnicząca Agnieszka Byliniak Ewa Korzeniewska Beata Pala 3

4 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska

5 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 PROGRAM XXIV SYMPOZJUM PTZE Hucisko 2014 PROGRAMME OF 24 th SYMPOSIUM PSAE Hucisko :00 Rejestracja uczestników / Registration 19:00 Kolacja / Dinner NIEDZIELA / SUNDAY ( ) O T W A R C I E / O P E N I N G S E S S I O N 8:45 9:00 PONIEDZIAŁEK / MONDAY ( ) 9:00 9:30 REFERAT PLENARNY / PLENARY PRESENTATION (Chair: Lech Borowik) Bibliograficzne bazy danych w komunikacji naukowej Bibliographic databases in a scientific communication Witold Sygocki S E S J A I 9:30 11:00 TECHNICZNO-PRAWNE ASPEKTY ELEKTROMAGNETYZMU / TECHNICAL-LAW ASPECTS OF ELECTROMAGNETISM (Chair: Antoni Cieśla, Bojan Stumberger) 1. Agnieszka Bieńkowska Wpływ dojrzałości TQM na rezultaty działalności akredytowanych laboratoriów badawczych i wzorcujących funkcjonujących w Polsce TQM maturity influence on accredited reaserch laboratories and calibration laboratories operating in Poland 2. Paweł Bieńkowski, Paweł Cała Ekspozycja na PEM radiotelefonów doręcznych wybrane aspekty PEM exposure of walkie-talkies selected aspects 5

6 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Paweł Bieńkowski, Paweł Cała, Bartłomiej Zubrzak Techniczna eksploracja pasm mikrofalowych powyżej 40 GHz Technical exploration of microwave band over 40 GHz 4. Andrzej Krawczyk, Barbara Grochowicz, Katarzyna Ciosk Ryzyko i zagrożenie w polu elektromagnetycznym krytyczna analiza pojęć Risk and hazard in electromagnetic field critical terms analysis 5 Jaromir Sobiech, Jarosław Kieliszek, Robert Puta, Wanda Stankiewicz Wykorzystanie danych geoprzestrzennych w komputerowej analizie narażenia pracowników na pole elektromagnetyczne The use of geospatial data in computer analysis of employees exposure to electromagnetic field 11:00 11:30 Przerwa na kawę / Coffee break S E S J A II 11:30 13:00 ELEKTROMAGNETYZM W ELEKTROTECHNICE I ENERGETYCE / ELECTROMAGNETISM IN ELECTRICAL AND POWER ENGINEERING (Chair: Ewa Korzeniewska, Roman Kubacki) 1. Magdalena Chlewicka, Paweł Witkowski, Andrzej Krawczyk, Marek Kurkowski Rozwój technologii LED w aplikacjach oświetlenia drogowego Development of LED technology in road lighting applications 2. David Pánek, Ivo Doležel, Václav Kotlan Shape optimization of cylindrical inductor for induction pre-heating Optymalizacja kształtu cylindrycznej cewki w nagrzewaniu indukcyjnym 3. Peter Virtič, George E. Georghiou, Maria Hadjipanayi, Grigoris Papagiannis, Pablo de la Rosa, Jose Oliveira, Walter Martins, Anthi Charalambous, Harris Kordatos, Georgios C. Christoforidis, Noemie Poize, Patrick Biard, Peter Mrak Project PV-NET: Promotion of photovoltaic energy through net metering optimization Projekt PV-NET. Wspieranie energii fotowoltaicznej poprzez optymalizację opomiarowania 4. Franjo Pranjić, Peter Virtič Power production comparison of photovoltaic modules Porównanie produkcji energii w modułach fotowoltaicznych 5. Bojan Stumberger, Sebastijan Seme, Miralem Hadziselimovic A survey of modern electric machines for electric vehicles propulsion Przegląd nowoczesnych maszyn elektrycznych w zastosowaniu do pojazdów elektrycznych 6

7 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska :00 Obiad / Lunch S E S J A III 14:00 15:30 ELEKTROMAGNETYZM W ŚRODOWISKU / ELECTROMAGNETISM IN ENVIRONMENT (Chair: Andrzej Wac-Włodarczyk, Ivo Dolezel) 1. Paweł Bieńkowski, Hubert Trzaska Ekspozycja na PEM w biomedycynie i kompatybilności elektromagnetycznej Exposure on EMF in biomedicine and electromagnetic compatibility 2. Antoni Cieśla, Mikołaj Skowron, Przemysław Syrek, Wojciech Kraszewski Wpływ działania pola magnetycznego na kiełkowanie nasion Magnetic field influence on seed germination 3. Zygmunt J. Grabarczyk Ekspozycja na pole elektryczne z pasma Hz, analiza możliwości wnikania pola do wnętrza ciała człowieka Electric field exposure to Hz band - the analysis of potentiality of human body penetration 4. Jarosław Kieliszek, Jaromir Sobiech, Wanda Stankiewicz Ocena parametrów pola elektromagnetycznego w badaniach obiektów biologicznych The assessment of electromagnetic field parameters in biological objects research 5. Paweł A. Mazurek, Krzysztof Kisiel, Piotr Tomczyk, Maciej Wiak Analiza emisji elektromagnetycznej w środowisku przemysłowym na przykładzie Zakładów Azotowych Puławy S.A. The analysis of electromagnetic emmision in an industrial environment illustrated with an example of ZA Puławy S.A. 6. Agnieszka Piekarska, Andrzej Krawczyk, Ewa Korzeniewska Zastosowanie elektroporacji w medycynie i przemyśle The use of electroporation in medicine and industry 15:45 Wycieczka do zamków jurajskich / Sightseeing of jurrasic castles 19:30 Kolacja grillowa / Barbecue dinner 7

8 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 WTOREK / TUESDAY ( ) S E S J A IV 9:00 11:00 ELEKTROMAGNETYZM W MEDYCYNIE I / ELECTROMAGNETISM IN MEDICINE I II SESJA SPECJALNA POLSKIEGO KOMITETU SEP DS. ZASTOSOWAŃ POLA ELEKTROMAGNETYCZNEGO W MEDYCYNIE (Chair: Andrzej Krawczyk, Aleksander Sieroń) 1. Aleksander Sieroń Medycyna i technika współczesność i przyszłość Medicine and engineering the present and the future 2. Bolesław Kalicki, Andrzej Krawczyk, Anna Jung, Agnieszka Lipińska-Opałka, Agnieszka Iwaniszczuk, Piotr Murawski, Józef Mróz, Janusz Żuber Efekty termiczne stosowania magnetostymulacji i magnetoterapii w obrazowaniu termograficznym - wyniki projektu TelMedNet II The thermal effect of magnetic stimulation and magnetotherapy in thermographic imaging - TelMedNet II project results 3. Bolesław Kalicki, Józef Mróz, Andrzej Krawczyk, Anna Jung, Agnieszka Lipińska-Opałka, Agnieszka Iwaniszczuk, Janusz Żuber, Piotr Murawski Odległe efekty leczenia rehabilitacyjnego z zastosowaniem pola elektromagnetycznego wielomiejscowego zespołu odruchowego typu I w badaniu termowizyjnym - wyniki projektu TelMedNet II Distant effects of rehabilitation treatment in selected disease with the use of electromagnetic field - TelMedNet II project results 4. Piotr Murawski, Andrzej Krawczyk, Bolesław Kalicki, Anna Jung, Janusz Żuber Wskaźnikowa analiza ilościowa termogramów medycznych pierwsze wyniki projektu "TelMedNet II" Index quantitative analysis of medical thermogram initial results of TeleMedNet II project 5. Joanna Wyszkowska, Maria Stankiewicz The influence of extremely low frequency electromagnetic field exposure on animal development Wpływ ekspozycji na pole elektromagnetyczne o niskiej częstotliwości na rozwój zwierząt 11:00 11:30 Przerwa na kawę / Coffee break Zebranie Plenarne Członków Polskiego Komitetu SEP ds. Zastosowań Pola Elektromagnetycznego w Medycynie (Chair: Bolesław Kalicki) 8

9 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 S E S J A V 11:30 13:30 ELEKTROMAGNETYZM W MEDYCYNIE II / ELECTROMAGNETISM IN MEDICINE II II SESJA SPECJALNA POLSKIEGO KOMITETU SEP DS. ZASTOSOWAŃ POLA ELEKTROMAGNETYCZNEGO W MEDYCYNIE (Chair: Anna Jung, Grzegorz Cieślar) 1. Grzegorz Cieślar, Janina Mrowiec, Jolanta Fiolka, Paweł Sowa, Aleksander Sieroń Wpływ stałego pola elektrycznego generowanego w otoczeniu linii przesyłowych wysokiego napięcia prądu stałego na metabolizm węglowodanów u szczurów Influence of strong static electric field generated nearby High Voltage Direct Current transmission lines on carbohydrates metabolism in rats 2. Łukasz Januszkiewicz Uproszczony model ciała człowieka do analizy systemów bezprzewodowych działających w pobliżu osób w różnych pozycjach Simplified human body model for the analysis of wireless systems operating nearby people in various positions 3. Maciej Łopucki, Agnieszka Grafka Badania dotyczące tzw. efektu termicznego w wyniku oddziaływania zmiennego pola magnetycznego wytwarzanego przez aparaturę medyczną stosowaną w trakcie zabiegów laparoskopowych na jajnikach operowanych kobiet The study concerning so called thermal effect as a result of varying magnetic field produced by medical equipment used during laparoscopic ovarian surgery of women operated on 4. Karolina Sieroń-Stołtny, Grzegorz Cieślar, Paweł Sowa, Aleksander Sieroń Wpływ pola elektromagnetycznego wysokiej częstotliwości generowanego przez telefon komórkowy na równowagę prooksydacyjno-antyoksydacyjną w sercu szczurów Influence of strong static electric field generated nearby High Voltage Direct Current transmission lines on carbohydrates metabolism in rats 5. Karolina Sieroń-Stołtny, Grzegorz Cieślar, Paweł Sowa, Aleksander Sieroń Wpływ pola elektromagnetycznego generowanego przez linie wysokiego napięcia prądu zmiennego na równowagę prooksydacyjno-antyoksydacyjną w sercu szczurów Influence of high frequency electromagnetic field generated by High Voltage Alternating Current transmission lines on prooxidant/antioxidant balance in heart of rats 13:30 Obiad / Lunch 14:30 15:00 REFERAT PLENARNY / PLENARY PRESENTATION (Chair: Ewa Łada-Tondyra) Rozwiązania firmy ANSYS dla analizy pól sprzężonych Solutions of ANSYS software company for the analysis of coupled field Mateusz Będkowski (firma SymKom) 9

10 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 S E S J A VI 15:00 17:00 POSTER SESSION (Chair: Peter Virtic, Joanna Wyszkowska) 1. Karol Bednarek, Paweł Byczyński Elektromagnetyczne oddziaływania w sieci zasilającej w budynku banku Electromagnetic effect in power supply network at bank building 2. Lech Borowik, Artur Cywiński Modernizacja i rozbudowa sieci trakcyjnej jako przykład proekologicznej inwestycji tyskich linii trolejbusowych Modernization and development/upgrading of contact line system as an example of Tychy Trolleybus green investment 3. Lech Borowik, Adam Jakubas Pomiary wybranych parametrów elektrycznych materiałów włókienniczych do zastosowań w odzieży inteligentnej Measurement of selected electrical parameters of textiles dedicated to application to intelligent clothing 4. Lech Borowik, Adrian Barasiński Instalacje elektroenergetyczne w budownictwie energooszczędnym w aspekcie bezpieczeństwa pożarowego Power networks in sustainable building industry from a fire security aspect 5. Liliana Byczkowska-Lipińska, Agnieszka Wosiak Techniki eksploracji danych w procesie oceny stanu transformatora energetycznego Data exploration techniques in assessment process of power transformer 6. Antoni Cieśla, Wojciech Kraszewski, Mikołaj Skowron, Przemysław Syrek Analiza rozkładu pola magnetycznego generowanego przez urządzenia do fizykoterapii The analysis of magnetic field distribution generated by physiotherapy equipment 7. Andriy Czaban, Marek Lis, Andrzej Popenda, Marek Patro, Marcjan Nowak Model matematyczny zespołu elektrycznego składającego się z transformatora mocy, silników indukcyjnych, odciążenia nieliniowego RL oraz baterii kompensacyjnej Mathematical model of the electrical set consisted of power transformer, induction motors, nonlinear load RL and battery of capacitors 8. Paweł Czaja, Andrzej Jąderko Ryzyko rażenia prądem w maszynach elektrycznych znajdujących się w stanie wybiegu Electric shock risk at electrical machines in coasting state 9. Paweł Drzymała, Henryk Welfle Szacowanie strat dodatkowych w uzwojeniach transformatorów z wykorzystaniem numerycznych metod polowych The estimation of additional losses in the transformer windings using numerical methods of field calculation 10

11 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Jerzy Filipiak, Grzegorz Steczko, Sebastian Kostrzewa, Łukasz Wcisło Parametry czujników przyśpieszenia z AFP Parameters of AFP acceleration sensors 11. Jerzy Filipiak, Grzegorz Steczko, Sebastian Kostrzewa, Łukasz Wcisło Podzespoły z akustyczną falą powierzchniową Components with surface acoustic wave 12. Piotr Gas, Eugeniusz Kurgan Wpływ rozmiaru szczeliny powietrznej na efektywność grzania w czasie śródmiąższowej hipertermii mikrofalowej Impact of the air gap size on the heating efficiency during Interstitial Microwave Hyperthermia 13. Aleksander Gąsiorski, Zdzisław Posyłek Wpływ wilgotności biomasy na straty mocy w torze falowodowym na pasmo X z wyciętym przelotowo otworem The biomass humidity influence on power loss in wave guide line for X band with a hole 14. Andrzej Jąderko, Michał K. Kowalewski Wyznaczanie parametrów wiatru w energetyce odnawialnej Wind parameters determining in renewable power sector 15. Andrzej Jąderko, Maciej Swadowski, Krzysztof Zygoń Optymalizacja nowoczesnych zasilaczy impulsowych Optimization of the modern Switch Mode Power Supplies 16. Beata Jakubiec Napęd bezszczotkowego silnika prądu stałego z rozmytym regulatorem prędkości Brushless direct current motor drive with fuzzy speed controller 17. Leszek Kasprzyk, Karol Bednarek Elektromagnetyzm a zagadnienia gromadzenia energii Electromagnetism and power accumulation issues 18. Grzegorz Komarzyniec Tłumienie prądu włączania transformatora nadprzewodnikowego The limitation of inrush current in superconducting transformer 19. Ewa Korzeniewska, Agnieszka Duraj, Andrzej Krawczyk Elektrody cienkowarstwowe jako elementy układów systemów telemedycznych Thin layer electrodes as telemedical systems elements 20. Ewa Korzeniewska, Adam Jakubas Pomiar rezystancji powierzchniowej warstw cienkich o dowolnych kształtach wytworzonych na podłożach elastycznych Surface resistance measurement of any shape thin layers created on elastic substrate 11

12 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Eugeniusz Kurgan, Piotr Gas Dependence of power losses in human tissues in nanoparticle hyperthermia Zależność straty energii w ludzkich tkankach w hipertermi nanocząsteczkowej 22. Marcin T. Leplawy Wspomaganie lokalizacji wewnątrz budynków za pomocą sieci WiFi oraz innych standardów sieciowych Indoors location backup with the use of WiFi and other network standards 23. Paweł Matuszczyk, Tomasz Popławski, Janusz Flasza Potencjał i możliwości energii promieniowania elektromagnetycznego Słońca The potential and possibilities of the Sun's electromagnetic radiation power 24. Arkadiusz Miaskowski, Andrzej Krawczyk, Ewa Łada-Tondyra Pole elektromagnetyczne w procedurze przezczaszkowej stymulacji magnetycznej Electromagnetic field in transcranial magnetic stimulation procedure 25. Jarosław Mirowski, Magdalena Chlewicka, Tomasz Popławski, Marek Kurkowski, Paweł Czaja Analiza parametrów rozruchu oświetlenia LED The analysis of starting parameters for LED lighting 26. Paweł Niedbalski, Stefan F. Filipowicz Problem Burst Suppresion w monitorowaniu CFM i diagnostyce mózgu wcześniaków Burst Suppresion problem in CFM monitoring and brain diagnostics of premature infants 27. Marcjan Nowak Analiza drgań giętnych wału w układzie napędowym z silnikiem PMSM Analysis of shaft transverse vibrations of PMSM-based drive system 28. Krzysztof Olesiak An algorithm for tuning a fuzzy controller in a drive control system of a permanent magnet synchronous motor Algorytm do regulacji rozmytego regulatora w systemie kontroli napędu silnika z trwałym magnesem 29. Danuta Pliś Pomiary wpływu klinów magnetycznych na składowe harmoniczne indukcji magnetycznej w szczelinie powietrznej na modelu silnika indykcyjnego Measurement of the magnetic wedges influence on magnetic induction harmonics in air gap in induction motor 30. Anna Pławiak-Mowna, Wojciech Zając, Grzegorz Andrzejewski Elektromagnetyzm w polityce ochrony zdrowia osób starszych Electromagnetism in health care policy for the elderly 12

13 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Andrzej Popenda, Sławomir Chwalba Koncepcja i realizacja prądnicy synchronicznej ze wzbudzeniem magnetostatycznym i elektromagnetycznym The concept and implementation of sychronous generator with magnetostatic and electromagnetic excitation 32. Tomasz Prauzner Skuteczność działania czujek magnetycznych w układach alarmowych The effectiveness of magnetic detectors in alarm systems 33. Tomasz Prauzner, Paweł Ptak Analiza parametrów pracy wybranych czujników pola magnetycznego The analysis of operating parameters of selected magnetic field detectors 34. Paweł Ptak, Lech Borowik Dokładność czujników indukcyjnych w defektoskopii warstw ochronnych urządzeń elektrycznych The accuracy of inductive sensors in the defectoscopy of protection layers in electric devices 35. Andrzej Rusek, Andriy Czaban, Marek Lis, Marek Patro, Tomasz Śliwiński Model matematyczny walcarki z elementami sprężystymi w linii transmisji ruchu o rozłożonych parametrach mechanicznych Mathematical model of a rolling mill including elastic elements in a power transmission line with the consideration of the distributed mechanical parameters 36. Antoni Cieśla, Mikołaj Skowron, Wojciech Kraszewski, Przemysław Syrek Oddziaływanie aplikatorów pola magnetycznego na otoczenie w zależności od kształtu sygnału zasilającego The impact of the magnetic field of applicators on the environment depending on the signal s parameters 37. Krzysztof Szewczyk Kształt powierzchni nabiegunnika wirnika hybrydowego silnika krokowego z magnesami stałymi jako element kształtujący moment obrotowy oraz hamujący Shape of field pole hybrid rotor surface of step motor with permanent magnets as a torque and braking torque modelling element 38. Rafał Trocki Wykorzystanie generatorów wiatrowych w wyrobiskach podziemnych The use of wind power generators in underground excavation 39. Rafał Trocki Wybrane aspekty projektowania generatora wiatrowego na potrzeby podziemnych zakładów górniczych Selected aspects of wind power generator designing for underground mining companies 40. Mykhaylo Zagirnyak, А. Serdiuk, T. Korenkova Method of determination of the boundaries of non-cavitational operation of electrohydraulic complex Metoda określania granic niekawitacyjnego działania zespołu elektrohydraulicznego 13

14 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska :30 Obiad konferencyjny / Conference dinner ŚRODA / WEDNESDAY ( ) S E S J A VII 9:00 11:00 ELEKTROMAGNETYZM W MATERIAŁACH / ELECTROMAGNETISM IN MATERIALS (Chairman: Mykhaylo Zagirnyak, Anna Pławiak-Mowna) 1. Antoni Cieśla Badanie wpływu czynników zakłócających (elektrycznych) na ruch strugi naelektryzowanych ziaren w polu elektrycznym separatora odchylającego Investigation of influence of disturbing factors (electric) on the movement of the beam of electrified grains in electric field of the special separator 2. Aleksander Gąsiorski, Zdzisław Posyłek, Tomasz Dróżdż Prototypowe stanowisko laboratoryjne do badania topliwości popiołu metodą rurową Prototype lab station for ash fusibleness research using tubular method 3. Romuald Kotowski, Vladimir I. Alshits, Piotr Tronczyk, Jerzy P. Nowacki Spinowy charakter zjawiska magnetoplastyczności Magnetoplasticity phenomenon and its spin nature 4. Roman Kubacki, Salim Lamari Anteny mikropaskowe na bazie struktur metamateriałowych Microstip antennas based on metamaterial structures 5. Łukasz Januszkiewicz, Sławomir Hausman Analiza wrażliwości jednorodnego modelu ciała człowieka na parametry płynu symulującego tkanki The analysis of homogeneous human body model sensitivity to parameters of tissue stimulating liquid 6. Andrzej Wac-Włodarczyk, Andrzej Kaczor Wpływ zmiany parametrów reaktora plazmowego na wartości przewodzonych zaburzeń elektromagnetycznych w zakresie częstotliwości 150 khz 1 MHz Influence of some changes of the parameters of plasma reactors on conducted disturbances in the range of frequency 150 khz 1 MHz 11:00 11:30 Przerwa na kawę / Coffee break 14

15 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 S E S J A VIII 11:30 13:30 ELEKTROMAGNETYZM OBLICZENIOWY / COMPUTATIONAL ELECTROMAGNETISM (Chairman: Romuald Kotowski, Liliana Byczkowska-Lipińska) 1. Agnieszka Michalczuk, Damian Pęszor, Adam Świtoński, Henryk Josiński, Romualda Mucha, Konrad Wojciechowski Kwaternionowe wizualizacje ruchu wybranych stawów Quaternion visualization of selected joints movement 2. Stanisław Pawłowski, Jolanta Plewako Obliczanie zmodyfikowanych parametrów dla impedancyjnych warunków brzegowych na powierzchniach ekranowanych The calculation of modified parameters for impedance boundary conditions on shielded surface 3. Stanisław Pawłowski, Jolanta Plewako Zastosowanie IFSM do analizy pola rozproszenia trójwymiarowego modelu transformatora energetycznego z uwzględnieniem nieliniowości magnetycznej IFSM use for leakage field analysis of three-dimensional power transformer considering magnetic non-linearity 4. Andrzej Wac-Włodarczyk, Piotr Ziń, Tomasz Giżewski Pętla histerezy różnicowej w mostku Maxwell a dla różnych częstotliwości strumienia magnetycznego Differential hysteresis loop in Maxwell bridge for various magnetic flux frequency 5. Mykhaylo Zagirnyak, V. Prus, A. Miroshnykova Development of high-performance diagnostic devices for the cores of induction motor stators Rozwój wysokiej klasy urządzeń diagnostycznych do rdzeni stojanów silników indukcyjnych 6. Mykhaylo Zagirnyak, I. Shvedchikova, S. Tkach Multi-unit electromechanical structures automated synthesis using methods of genetic and geometric modeling Zautomatyzowana synteza wielojednostkowych struktur elektromechanicznych przy użyciu metod modelowania genetycznego i geometrycznego 13:30 Zakończenie konferencji / Closing Cremony 13:45 Obiad / Lunch 15

16 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska

17 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 SPIS REFERATÓW 1. Karol Bednarek, Paweł Byczyński Elektromagnetyczne oddziaływania w sieci zasilającej w budynku banku Electromagnetic effect in power supply network at bank building 2. Mateusz Będkowski Rozwiązania firmy ANSYS dla analizy pól sprzężonych Solutions of ANSYS software company for the analysis of coupled field 3. Agnieszka Bieńkowska Wpływ dojrzałości TQM na rezultaty działalności akredytowanych laboratoriów badawczych i wzorcujących funkcjonujących w Polsce TQM maturity influence on accredited reaserch laboratories and calibration laboratories operating in Poland 4. Paweł Bieńkowski, Paweł Cała Ekspozycja na PEM radiotelefonów doręcznych wybrane aspekty PEM exposure of walkie-talkies selected aspects 5. Paweł Bieńkowski, Paweł Cała, Bartłomiej Zubrzak Techniczna eksploracja pasm mikrofalowych powyżej 40 GHz Technical exploration of microwave band over 40 GHz 6. Paweł Bieńkowski, Hubert Trzaska Ekspozycja na PEM w biomedycynie i kompatybilności elektromagnetycznej Exposure on EMF in biomedicine and electromagnetic compatibility 7. Lech Borowik, Adam Jakubas Pomiary wybranych parametrów elektrycznych materiałów włókienniczych do zastosowań w odzieży inteligentnej Measurement of selected electrical parameters of textiles dedicated to application to intelligent clothing 8. Lech Borowik, Adrian Barasiński Instalacje elektroenergetyczne w budownictwie energooszczędnym w aspekcie bezpieczeństwa pożarowego Power networks in sustainable building industry from a fire security aspect 9. Lech Borowik, Artur Cywiński Modernizacja i rozbudowa sieci trakcyjnej jako przykład proekologicznej inwestycji tyskich linii trolejbusowych Modernization and development/upgrading of contact line system as an example of Tychy Trolleybus green investment 10. Liliana Byczkowska-Lipińska, Agnieszka Wosiak Techniki eksploracji danych w procesie oceny stanu transformatora energetycznego Data exploration techniques in assessment process of power transformer 17

18 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Magdalena Chlewicka, Paweł Witkowski, Andrzej Krawczyk, Marek Kurkowski Rozwój technologii LED w aplikacjach oświetlenia drogowego Development of LED technology in road lighting applications 12. Antoni Cieśla Badanie wpływu czynników zakłócających (elektrycznych) na ruch strugi naelektryzowanych ziaren w polu elektrycznym separatora odchylającego Investigation of influence of disturbing factors (electric) on the movement of the beam of electrified grains in electric field of the special separator 13. Antoni Cieśla, Mikołaj Skowron, Przemysław Syrek, Wojciech Kraszewski Wpływ działania pola magnetycznego na kiełkowanie nasion Magnetic field influence on seed germination 14. Antoni Cieśla, Wojciech Kraszewski, Mikołaj Skowron, Przemysław Syrek Analiza rozkładu pola magnetycznego generowanego przez urządzenia do fizykoterapii The analysis of magnetic field distribution generated by physiotherapy equipment 15. Antoni Cieśla, Mikołaj Skowron, Wojciech Kraszewski, Przemysław Syrek Oddziaływanie aplikatorów pola magnetycznego na otoczenie w zależności od kształtu sygnału zasilającego The impact of the magnetic field of applicators on the environment depending on the signal s parameters 16. Grzegorz Cieślar, Janina Mrowiec, Jolanta Fiolka, Paweł Sowa, Aleksander Sieroń Wpływ stałego pola elektrycznego generowanego w otoczeniu linii przesyłowych wysokiego napięcia prądu stałego na metabolizm węglowodanów u szczurów Influence of strong static electric field generated nearby High Voltage Direct Current transmission lines on carbohydrates metabolism in rats 17. Andriy Czaban, Marek Lis, Andrzej Popenda, Marek Patro, Marcjan Nowak Model matematyczny zespołu elektrycznego składającego się z transformatora mocy, silników indukcyjnych, odciążenia nieliniowego RL oraz baterii kompensacyjnej Mathematical model of the electrical set consisted of power transformer, induction motors, nonlinear load RL and battery of capacitors 18. Paweł Czaja, Andrzej Jąderko Ryzyko rażenia prądem w maszynach elektrycznych znajdujących się w stanie wybiegu Electric shock risk at electrical machines in coasting state 18

19 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Paweł Drzymała, Henryk Welfle Szacowanie strat dodatkowych w uzwojeniach transformatorów z wykorzystaniem numerycznych metod polowych The estimation of additional losses in the transformer windings using numerical methods of field calculation 20. Jerzy Filipiak, Grzegorz Steczko, Sebastian Kostrzewa, Łukasz Wcisło Parametry czujników przyśpieszenia z AFP Parameters of AFP acceleration sensors 21. Jerzy Filipiak, Grzegorz Steczko, Sebastian Kostrzewa, Łukasz Wcisło Podzespoły z akustyczną falą powierzchniową Components with surface acoustic wave 22. Piotr Gas, Eugeniusz Kurgan Wpływ rozmiaru szczeliny powietrznej na efektywność grzania w czasie śródmiąższowej hipertermii mikrofalowej Impact of the air gap size on the heating efficiency during Interstitial Microwave Hyperthermia 23. Aleksander Gąsiorski, Zdzisław Posyłek Wpływ wilgotności biomasy na straty mocy w torze falowodowym na pasmo X z wyciętym przelotowo otworem The biomass humidity influence on power loss in wave guide line for X band with a hole 24. Aleksander Gąsiorski, Zdzisław Posyłek, Tomasz Dróżdż Prototypowe stanowisko laboratoryjne do badania topliwości popiołu metodą rurową Prototype lab station for ash fusibleness research using tubular method 25. Zygmunt J. Grabarczyk Ekspozycja na pole elektryczne z pasma Hz, analiza możliwości wnikania pola do wnętrza ciała człowieka Electric field exposure to Hz band - the analysis of potentiality of human body penetration 26. Andrzej Jąderko, Michał K. Kowalewski Wyznaczanie parametrów wiatru w energetyce odnawialnej Wind parameters determining in renewable power sector 27. Andrzej Jąderko, Maciej Swadowski, Krzysztof Zygoń Optymalizacja nowoczesnych zasilaczy impulsowych Optimization of the modern Switch Mode Power Supplies 28. Łukasz Januszkiewicz, Sławomir Hausman Analiza wrażliwości jednorodnego modelu ciała człowieka na parametry płynu symulującego tkanki The analysis of homogeneous human body model sensitivity to parameters of tissue stimulating liquid 19

20 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Beata Jakubiec Napęd bezszczotkowego silnika prądu stałego z rozmytym regulatorem prędkości Brushless direct current motor drive with fuzzy speed controller 30. Łukasz Januszkiewicz Uproszczony model ciała człowieka do analizy systemów bezprzewodowych działających w pobliżu osób w różnych pozycjach Simplified human body model for the analysis of wireless systems operating nearby people in various positions 31. Bolesław Kalicki, Andrzej Krawczyk, Anna Jung, Agnieszka Lipińska-Opałka, Agnieszka Iwaniszczuk, Piotr Murawski, Józef Mróz, Janusz Żuber Efekty termiczne stosowania magnetostymulacji i magnetoterapii w obrazowaniu termograficznym - wyniki projektu TelMed Net II The thermal effect of magnetic stimulation and magnetotherapy in thermographic imaging - TelMed Net II project results 32. Bolesław Kalicki, Józef Mróz, Andrzej Krawczyk, Anna Jung, Agnieszka Lipińska-Opałka, Agnieszka Iwaniszczuk, Janusz Żuber, Piotr Murawski Odległe efekty leczenia rehabilitacyjnego z zastosowaniem pola elektromagnetycznego wielomiejscowego zespołu odruchowego typu I w badaniu termowizyjnym - wyniki projektu TeleMedNet II Distant effects of rehabilitation treatment in selected disease with the use of electromagnetic field - TelMed Net II project results 33. Leszek Kasprzyk, Karol Bednarek Elektromagnetyzm a zagadnienia gromadzenia energii Electromagnetism and power accumulation issues 34. Jarosław Kieliszek, Jaromir Sobiech, Wanda Stankiewicz Ocena parametrów pola elektromagnetycznego w badaniach obiektów biologicznych The assessment of electromagnetic field parameters in biological objects research 35. Grzegorz Komarzyniec Tłumienie prądu włączania transformatora nadprzewodnikowego The limitation of inrush current in superconducting transformer 36. Ewa Korzeniewska, Agnieszka Duraj, Andrzej Krawczyk Elektrody cienkowarstwowe jako elementy układów systemów telemedycznych Thin layer electrodes as telemedical systems elements 37. Ewa Korzeniewska, Adam Jakubas Pomiar rezystancji powierzchniowej warstw cienkich o dowolnych kształtach wytworzonych na podłożach elastycznych Surface resistance measurement of any shape thin layers created on elastic substrate 20

21 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Romulad Kotowski, Vladimir I. Alshits, Piotr Tronczyk, Jerzy P. Nowacki Spinowy charakter zjawiska magnetoplastyczności Magnetoplasticity phenomenon and its spin nature 39. Andrzej Krawczyk, Barbara Grochowicz, Katarzyna Ciosk Ryzyko i zagrożenie w polu elektromagnetycznym krytyczna analiza pojęć Risk and hazard in electromagnetic field critical terms analysis 40. Roman Kubacki, Salim Lamari Anteny mikropaskowe na bazie struktur meta materiałowych Microstip antennas based on metamaterial structures 41. Eugeniusz Kurgan, Piotr Gas Dependence of power losses in human tissues in nanoparticle hyperthermia Zależność straty energii w ludzkich tkankach w hipertermi nanocząsteczkowej 42. Marcin T. Leplawy Wspomaganie lokalizacji wewnątrz budynków za pomocą sieci WiFi oraz innych standardów sieciowych Indoors location backup with the use of WiFi and other network standards 43. Maciej Łopucki, Agnieszka Grafka Badania dotyczące tzw. efektu termicznego w wyniku oddziaływania zmiennego pola magnetycznego wytwarzanego przez aparaturę medyczną stosowaną w trakcie zabiegów laparoskopowych na jajnikach operowanych kobiet The study concerning so called thermal effect as a result of varying magnetic field produced by medical equipment used during laparoscopic ovarian surgery of women operated on 44. Paweł Matuszczyk, Tomasz Popławski, Janusz Flasza Potencjał i możliwości energii promieniowania elektromagnetycznego Słońca The potential and possibilities of the Sun's electromagnetic radiation power 45. Paweł A. Mazurek, Krzysztof Kisiel, Piotr Tomczyk, Maciej Wiak Analiza emisji elektromagnetycznej w środowisku przemysłowym na przykładzie Zakładów Azotowych Puławy S.A. The analysis of electromagnetic emmision in an industrial environment illustrated with an example of ZA Puławy S.A. 46. Arkadiusz Miaskowski, Andrzej Krawczyk, Ewa Łada-Tondyra Pole elektromagnetyczne w procedurze przezczaszkowej stymulacji magnetycznej Electromagnetic field in transcranial magnetic stimulation procedure 47. Agnieszka Michalczuk, Damian Pęszor, Adam Świtoński, Henryk Josiński, Romualda Mucha, Konrad Wojciechowski Kwaternionowe wizualizacje ruchu wybranych stawów Quaternion visualization of selected joints movement 21

22 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Jarosław Mirowski, Magdalena Chlewicka, Tomasz Popławski, Marek Kurkowski, Paweł Czaja Analiza parametrów rozruchu oświetlenia LED The analysis of starting parameters for LED lighting 49. Piotr Murawski, Andrzej Krawczyk, Bolesław Kalicki, Anna Jung, Janusz Żuber Wskaźnikowa analiza ilościowa termogramów medycznych pierwsze wyniki projektu "TeleMedNet II" Index quantitative analysis of medical thermogram initial results of TeleMedNet II project 50. Paweł Niedbalski, Stefan F. Filipowicz Problem Burst Suppresion w monitorowaniu CFM i diagnostyce mózgu wcześniaków Burst Suppresion problem in CFM monitoring and brain diagnostics of premature infants 51. Marcjan Nowak Analiza drgań giętnych wału w układzie napędowym z silnikiem PMSM Analysis of shaft transverse vibrations of PMSM-based drive system 52. Krzysztof Olesiak An algorithm for tuning a fuzzy controller in a drive control system of a permanent magnet synchronous motor Algorytm do regulacji rozmytego regulatora w systemie kontroli napędu silnika z trwałym magnesem 53. David Pánek, Ivo Doležel, Václav Kotlan Shape optimization of cylindrical inductor for induction pre-heating Optymalizacja kształtu cylindrycznej cewki w nagrzewaniu indukcyjnym 54. Stanisław Pawłowski, Jolanta Plewako Obliczanie zmodyfikowanych parametrów dla impedancyjnych warunków brzegowych na powierzchniach ekranowanych The calculation of modified parameters for impedance boundary conditions on shielded surface 55. Stanisław Pawłowski, Jolanta Plewako Zastosowanie IFSM do analizy pola rozproszenia trójwymiarowego modelu transformatora energetycznego z uwzględnieniem nieliniowości magnetycznej IFSM use for leakage field analysis of three-dimensional power transformer considering magnetic non-linearity 56. Agnieszka Piekarska, Andrzej Krawczyk, Ewa Korzeniewska Zastosowanie elektroporacji w medycynie i przemyśle The use of electroporation in medicine and industry 22

23 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Danuta Pliś Pomiary wpływu klinów magnetycznych na składowe harmoniczne indukcji magnetycznej w szczelinie powietrznej na modelu silnika indykcyjnego Measurement of the magnetic wedges influence on magnetic induction harmonics in air gap in induction motor 58. Anna Pławiak-Mowna, Wojciech Zając, Grzegorz Andrzejewski Elektromagnetyzm w polityce ochrony zdrowia osób starszych Electromagnetism in health care policy for the elderly 59. Andrzej Popenda, Sławomir Chwalba Koncepcja i realizacja prądnicy synchronicznej ze wzbudzeniem magnetostatycznym i elektromagnetycznym The concept and implementation of sychronous generator with magnetostatic and electromagnetic excitation 60. Tomasz Prauzner Skuteczność działania czujek magnetycznych w układach alarmowych The effectiveness of magnetic detectors in alarm systems 61. Tomasz Prauzner, Paweł Ptak Analiza parametrów pracy wybranych czujników pola magnetycznego The analysis of operating parameters of selected magnetic field detectors 62. Paweł Ptak, Lech Borowik Dokładność czujników indukcyjnych w defektoskopii warstw ochronnych urządzeń elektrycznych The accuracy of inductive sensors in the defectoscopy of protection layers in electric devices 63. Andrzej Rusek, Andriy Czaban, Marek Lis, Marek Patro, Tomasz Śliwiński Model matematyczny walcarki z elementami sprężystymi w linii transmisji ruchu o rozłożonych parametrach mechanicznych Mathematical model of a rolling mill including elastic elements in a power transmission line with the consideration of the distributed mechanical parameters 64. Aleksander Sieroń Medycyna i technika współczesność i przyszłość Medicine and engineering the present and the future 65. Karolina Sieroń-Stołtny, Grzegorz Cieślar, Paweł Sowa, Aleksander Sieroń Wpływ pola elektromagnetycznego wysokiej częstotliwości generowanego przez telefon komórkowy na równowagę prooksydacyjno-antyoksydacyjną w sercu szczurów Influence of high frequency electromagnetic field generated by mobile phone on prooxidant/antioxidant balance in heart of rats 23

24 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Karolina Sieroń-Stołtny, Grzegorz Cieślar, Paweł Sowa, Aleksander Sieroń Wpływ pola elektromagnetycznego generowanego przez linie wysokiego napięcia prądu zmiennego na równowagę prooksydacyjno-antyoksydacyjną w sercu szczurów Influence of high frequency electromagnetic field generated by High Voltage Alternating Current transmission lines on prooxidant/antioxidant balance in heart of rats 67. Jaromir Sobiech, Jarosław Kieliszek, Robert Puta, Wanda Stankiewicz Wykorzystanie danych geoprzestrzennych w komputerowej analizie narażenia pracowników na pole elektromagnetyczne The use of geospatial data in computer analysis of employees exposure to electromagnetic field 68. Krzysztof Szewczyk Kształt powierzchni nabiegunnika wirnika hybrydowego silnika krokowego z magnesami stałymi jako element kształtujący moment obrotowy oraz hamujący Shape of field pole hybrid rotor surface of step motor with permanent magnets as a torque and braking torque modelling element 69. Rafał Trocki Wykorzystanie generatorów wiatrowych w wyrobiskach podziemnych The use of wind power generators in underground excavation 70. Rafał Trocki Wybrane aspekty projektowania generatora wiatrowego na potrzeby podziemnych zakładów górniczych Selected aspects of wind power generator designing for underground mining companies 71. Peter Virtič, George E. Georghiou, Maria Hadjipanayi, Grigoris Papagiannis, Pablo de la Rosa, Jose Oliveira, Walter Martins, Anthi Charalambous, Harris Kordatos, Georgios C. Christoforidis, Noemie Poize, Patrick Biard, Peter Mrak Project PV-NET: Promotion of photovoltaic energy through net metering optimization Projekt PV-NET. Wspieranie energii fotowoltaicznej poprzez optymalizację opomiarowania 72. Franjo Pranjić, Peter Virtič Power production comparison of photovoltaic modules Porównanie produkcji energii w modułach fotowoltaicznych 73. Andrzej Wac-Włodarczyk, Andrzej Kaczor Wpływ zmiany parametrów reaktora plazmowego na wartości przewodzonych zaburzeń elektromagnetycznych w zakresie częstotliwości 150 khz 1 MHz Influence of some changes of the parameters of plasma reactors on conducted disturbances in the range of frequency 150 khz 1 MHz 24

25 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska Andrzej Wac-Włodarczyk, Piotr Ziń, Tomasz Giżewski Pętla histerezy różnicowej w mostku Maxwell a dla różnych częstotliwości strumienia magnetycznego Differential hysteresis loop in Maxwell bridge for various magnetic flux frequency 75. Joanna Wyszkowska, Maria Stankiewicz The influence of extremely low frequency electromagnetic field exposure on animal development Wpływ ekspozycji na pole elektromagnetyczne o niskiej częstotliwości na rozwój zwierząt 76. Mykhaylo Zagirnyak, А. Serdiuk, T. Korenkova Method of determination of the boundaries of non-cavitational operation of electrohydraulic complex Metoda określania granic niekawitacyjnego działania zespołu elektrohydraulicznego 77. Mykhaylo Zagirnyak, V. Prus, A. Miroshnykova Development of high-performance diagnostic devices for the cores of induction motor stators Rozwój wysokiej klasy urządzeń diagnostycznych do rdzeni stojanów silników indukcyjnych 78. Mykhaylo Zagirnyak, I. Shvedchikova, S. Tkach Multi-unit electromechanical structures automated synthesis using methods of genetic and geometric modeling Zautomatyzowana synteza wielojednostkowych struktur elektromechanicznych przy użyciu metod modelowania genetycznego i geometrycznego 25

26 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska

27 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 WPROWADZENIE Tegoroczne XXIV Sympozjum PTZE odbywa się w miejscowości Huciska, w gminie Włodowice. Jako że nazwy obu miejscowości nie są powszechnie znane, dlatego sprecyzujmy, że są one położone w Jurze Krakowsko Częstochowskiej, 50 km od Czestochowy, nieopodal zamków w Mirowie i Bobolicach. Tradycją spotkań konferencyjnych PTZE jest to, że odbywają się one w ciekawych miejscach Polski. Najczęściej odwiedzamy miejsca historyczne, takie jak Kraków, Rydzyna, Zamość, Książ, Lubliniec, Sandomierz, ale też co kilka lat organizujemy nasze spotkanie w miejscu ważnym dla jego walorów krajobrazowych wspomnieć można Białowieże, Zakopane, Ciechocinek, Worliny czy Mikołajki. Tym razem wybrane zostało miejsce z urokliwym krajobrazem, ale tez z ciekawą historią. Na wapiennych wzgórzach pomiędzy Krakowem a Wieluniem zbudowane zostały imponujące zamki i warownie, a droga prowadząca przez owe budowle znana jest jako Szlak Orlich Gniazd. Orle Gniazda powstawały w XIV wieku za czasów panowania Kazimierza Wielkiego. Ich zadaniem była ochrona granic Polski, a w szczególności królewskiego miasta Krakowa. Nazwa orle gniazda pochodzi z połowy XIX wieku i wzięła się prawdopodobnie z usytuowania zamków umieszczane one były na wysokich, trudno dostępnych, skałach. Szlak Orlich Gniazd to zamki królewskie w Będzinie, Bobolicach, Brzeźnicy, Krzepicach, Lelowie, Ojcowie, Olkuszu, Olsztynie, Ostrężniku, Rabsztynie, Wieluniu oraz w Żarnowcu. Są też zamki prywatne: w Białym Kościele, Bydlinie, Dankowie, Korzkwi, Koziegłowach, Mirowie, Morawicy, Morsku, Pieskowej Skale, Pilicy, Smoleniu, Ogrodzieńcu, Tęczynie, Udorzu i warownie: w Mirowie, Dubiu, Gieble, Kluczach, Kwaśniowie, Łutowcu, Przewodziszowicach, Ryczowie, Siedlcu, Suliszowicach, Wiesiółce, Złotym Potoku. Organizatorzy konferencji planują wycieczkę do zamków w Bobolicach i Mirowie, z krótkim spacerem między tymi obiektami. Konferencje Polskiego Towarzystwa Zastosowań Elektromagnetyzmu mają od pierwszej swojej edycji charakter interdyscyplinarny. Spotykają się na nich inżynierowie elektrycy, energetycy, elektronicy, ale też fizycy, biolodzy i lekarze. W różnych okresach różnie układały się realcje ilościowe między poszczególnymi dziedzinami. W ostatnich latach daje się zauważyć rosnącą liczbę referatów z obszaru zastowania pola elektromagnetycznego w medycynie. I to nie tylko ze strony lekarzy, którzy, nawiasem mówiąc, coraz liczniej uczestniczą w konferencji, ale też od strony inżynierów i fizyków. To rosnące zainteresowanie się aplikacjami elektromagnetyzmu w medycynie dało efekt w postaci powołania w 2012 roku podczas XXII Sympozjum PTZE grupy roboczej, funkcjonującej w strukturze Stowarzyszenia Elektryków Polskich jako Polski Komitet SEP ds. Zastosowań Pola Elektromagnetycznego w Medycynie. Podczas poprzedniego XXIII Sympozjum w Mikołajkach odbyła się I Sesja Specjana tego Komitetu, w ramach tegorocznego sympozjum planowana jest II Sesja Specjalna, połączona z zebraniem plenarnym członków Komitetu. Na koniec chcę podziękować wszystkim, którzy swoją pracą, dobrymi pomysłami, a czasem dobrym słowem, uczestniczyli w organizacji XXIV Sympozjum PTZE. Dziękuję też instytucjom, które wspomogły nas finansowo, a przede wszystkim Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego. 27

28 XXIV Sympozjum PTZE, Huciska 2014 Życzę PT Uczestnikom sympozjum owocnych i twórczych debat, na sali konferencyjnej i poza, życzę znajdowania obszarów współpracy, zawierania interesujących znajomości, a w chwilach wolnych od debatowania i rozwiązywania Ważnych Problemów życzę, aby mieli Państwo dużo radości z przebywania w pięknej scenerii skał jurajskich i zadumy nad historią Polski, uprzedmiotowioną w zamkach jurajskich. Andrzej Krawczyk, Prezes PTZE 28

29 ELEKTROMAGNETYCZNE ODDZIAŁYWANIA W SIECI ZASILAJĄCEJ W BUDYNKU BANKU Karol Bednarek, Paweł Byczyński EVER Sp. z o.o. Wprowadzenie We wszelkich obszarach działalności człowieka wykorzystywane są powszechnie elementy i urządzenia elektryczne. Z uwagi na niezwykle dynamiczny rozwój gospodarczy sektorów związanych z produkcją, przetwarzaniem informacji, działalnością menadżersko-administracyjną, naukowodydaktyczną oraz usługowo-handlową poziom zaawansowania technicznego wykorzystywanego w tych jednostkach osprzętu elektrycznego nieustannie wzrasta. Wraz z rozwojem osprzętu elektrycznego, elektronicznego i informatycznego wzrasta niebezpieczeństwo powstawania i oddziaływania zaburzeń, czyli zagrożeń prawidłowości pracy (niezawodności) występujących obok siebie urządzeń, a także mają miejsce tendencje wzrostowe obciążeń mocą bierną, co może generować dodatkowe znaczne koszty eksploatacyjne (wzrost opłat za zużycie energii elektrycznej) [1-5]. Istnieje zatem potrzeba właściwej identyfikacji i zapobiegania oddziaływaniu zaburzeń oraz wprowadzenia racjonalizacji gospodarowania energią. W pracy zajęto się analizą jakości energii i efektywności energetycznej w obiekcie, jakim jest budynek banku, z charakterystyczną dla niego infrastrukturą odbiorników energii. Rozważania mają na celu określenie bilansu energetycznego oraz oddziałujących zaburzeń w sieci budynku banku pod kątem możliwości ograniczenia powstawania zakłóceń w pracy wykorzystywanego osprzętu elektrycznego oraz optymalizacji opłat za energię elektryczną (racjonalizacji gospodarowania energią). Oddziaływania elektromagnetyczne z uwagi na specyfikę odbiorników W każdym miejscu, gdzie występuje napięcie i przepływają prądy powstają pola elektromagnetyczne. Z oddziaływaniem pól elektromagnetycznych na układy lub urządzenia elektryczne wiążą się zagadnienia powstawania i oddziaływania zaburzeń, które mogą wywołać zakłócenie prawidłowego funkcjonowania osprzętu elektrycznego bądź jego awarie. Typ oraz charakter powstających i oddziałujących zaburzeń zależy od specyfiki wykorzystywanych urządzeń. Układy, w których zachodzą częste stany łączeniowe elementów biernych (cewek i kondensatorów) mogą mieć tendencje do generowania przepięć (powstających w stanach przejściowych) szczególnie groźnych dla pracy podzespołów elektronicznych (półprzewodnikowych). Występujące w układach elementy o silnych nieliniowościach sprzyjają powstawaniu odkształceń sygnałów napięciowych i prądowych (generowaniu wyższych harmonicznych) [1-5]. Dynamiczne załączanie i wyłączanie dużych obciążeń może być przyczyną powstawania zapadów napięcia. Ponadto zarówno elementy nieliniowe, jak również podzespoły bierne mogą wywoływać powstawanie dodatkowych strat energetycznych bądź opłat za ponadnormatywny pobór energii biernej, wprowadzając dodatkowe koszty w realizowanych procesach. Do niedawna charakter odbiorników energii w sieci elektroenergetycznej był najczęściej rezystancyjno-indukcyjny (związany głownie z funkcjonowaniem wszelkiego typu maszyn elektrycznych i przetworników elektromechanicznych). Obecnie często zdarzają się przypadki, że charakter odbiorników jest rezystancyjno-pojemnościowy. Ma to miejsce głownie w centrach komputerowych bądź w obiektach, w których pracują zasilacze impulsowe, elektroniczne układy prostownicze, stabilizujące, filtrujące, elektroniczne układy sterowania oświetleniem wyładowczym itp. Duże obiekty związane z działalnością człowieka, jak hale produkcyjne, centra handlowe, budynki administracji, centra przetwarzania informacji itp., mają swoją określoną, im charakterystyczną specy- 29

30 fikę, związaną z gospodarowaniem energią oraz powstawaniem i oddziaływaniem zaburzeń. Jednym z takich obiektów (o charakterystycznym typie obciążeń) jest budynek banku. Głównymi elementami odbiorczymi są w nim rozbudowane systemy informatyczne, jak również układy oświetlenia, klimatyzacji oraz drobny sprzęt biurowy. Z uwagi na funkcjonowanie dużej liczby elementów i układów nieliniowych, pracujących impulsowo, zawierających układy prostownicze, stabilizacyjne oraz filtrujące, charakter występującego tam obciążenia jest rezystancyjno-pojemnościowy i powstają znaczne odkształcenia przebiegu pobieranego prądu (generowane są wyższe harmoniczne). Ze względu na oczekiwaną niezawodność działania znacznej części osprzętu stosowane są tam systemy zasilania gwarantowanego, również często obciążające sieć mocą bierną pojemnościową. Wyniki pomiarów w budynku banku Pomiary zrealizowano w budynku banku, gdzie jako odbiorniki energii funkcjonują głównie: 23 komputery, serwery, 2 urządzenia wielofunkcyjne (drukarko-kopiarki), drukarka laserowa, system zasilania gwarantowanego UPS, bankomat, 4 układy klimatyzacji, układy oświetlenia energooszczędnego oraz drobny sprzęt biurowy. Z rezultatów zrealizowanych pomiarów (rys. 1a) wynika jednoznacznie, że w badanym obiekcie ma miejsce duży pobór mocy biernej pojemnościowej (rzędu 3 kvar), co dotkliwie odczuwane jest przez użytkownika (zgodnie z udostępnionymi do wglądu rachunkami kwoty opłat za pobór energii biernej pojemnościowej są wyższe od opłat za pobór energii czynnej). Ewidentnie widać również (rys. 1b), że szczególnie w obwodzie zasilania gwarantowanego (serwery, komputery) występuje problem odkształceń prądu (wyższych harmonicznych). Współczynnik THD i przekracza wartość 60%. a) b) Rys. 1. Wyniki pomiarów zrealizowanych w budynku banku: a) pomiary napięć, prądów, mocy oraz współczynników mocy w obiekcie, b) przebiegi prądów fazowych pobieranych przez odbiorniki zasilane z UPS Wnioski Z przeprowadzonych pomiarów wynika jednoznacznie, że zdecydowana większość odbiorników charakterystycznych dla obiektu, jakim jest budynek banku, wprowadza silne odkształcenia pobieranego prądu (oddziaływanie harmonicznych), a jednocześnie obciąża układ zasilania (obok mocy czynnej) mocą bierną pojemnościową. Efektem tego mogą być nieprawidłowości funkcjonowania osprzętu wrażliwego na oddziaływania wyższych harmonicznych, a na bieżąco bardziej dotkliwym skutkiem jest zwiększenie opłat za użytkowanie energii elektrycznej, wynikające z powstawania dodatkowych strat energetycznych związanych z oddziaływaniami harmonicznych, a przede wszystkim z poboru z sieci zasilającej energii biernej pojemnościowej (która jest około trzykrotnie droższa od energii czynnej użytecznej i na którą nie ma żadnego limitu nieodpłatnych poborów). 30