Duże i małe łódzkie pomniki

Transkrypt

1 www. dzienniklodzki.pl Czwartek 10 listopada 2016 Nr 411 FOT. ŁUKASZ KASPRZAK Światowy Honorowy Obywatel Łodzi Karl Dedecius, wybitny łodzianin, tłumacz i promotor polskiej literatury rzucił kiedyś hasło: Łodzianie wszystkich krajów, łączcie się!. Jesienią pierwszy raz do Łodzi przyjechała jego córka, Oktavia Baas STR. 11 Duże i małe łódzkie pomniki WEEKEND Targi Żeglarstwa i Sportów Wodnych Boatshow w hali Expo str. 4-5 WYDARZENIA Jak i gdzie będziemy celebrować Święto Niepodległości str. 8 WYDARZENIA Pierwsze w kraju Muzeum Wstążki powstanie w willi Schmidta? str. 7 Str. 8-9 FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK KULTURA Słynny Kronos Quartet otworzy Tansman Festival str. 14 REKLAMA

2 02//tygodnik OPINIE WIDZĘ ŁÓDŹ Dariusz Pawłowski Niełatwo być patriotą N ie jest łatwo dziś operować pewnymi pojęciami. Taki patriotyzm choćby. Dla jednych, na przykład, to równy marsz i stawianie murów, inni zaś zape wnia - ją, że to sprzątanie po sobie i płacenie podatków. Pierwsi nie dostając do patriotyzmu osobowości roztopiliby go w jednoro - dności, drudzy nie mogąc go unieść, unoszą się przyró wna - niem do przyzwoitości i dobrego wychowania. Są tacy, co u - ważają, iż wystarczy robić swoje, co nierzadko sprowadza się do wysublimowanego wypięcia na istnienie społeczności, inni chętnie wspólnotę wykreują, pod warunkiem, że na jedynie słusznych warunkach. Wariacji pojmowania patriotyzmu jest wiele. Świąteczny 11 listopada tradycyjnie już pokaże, że kompletnie nie pragnących do siebie przystawać. A co to znaczy być dziś patriotą w Łodzi? Nie jest to raczej głoszenie, że wyłącznie zachwyca, skoro rozsądnie rzecz biorąc nie zawsze zachwyca. Nie jest patriotyzmem godzenie się i znoszenie wszystkiego, według przypadłości, o którą czasem łodzian podejrzewam, że im jest im gorzej, tym bardziej się cieszą. Nie jest nim bezkrytyczne prześciganie się w fajerwerkach pomysłów, udawanie Mediolanu, Paryża, czy Nowego Jorku, bo niespodzianie może się to skończyć Detroit. Nie jest więc też radowanie się czymkolwiek, bo to infantylizm, jak i nie jest też nim sarkanie na każde działanie, bo to stetryczenie. Patriotyzmem nie jest jednoczenie się w obrażaniu nas obrażających, bo to zwykła zaściankowość. Nie należy do tych kategorii w końcu przywiązanie do dreso - we go kodu i spoglądanie spode łba, co niestety stało się jednym z symboli Łodzi, zbyt często po - za Łodzią podkreślanym. I nie są patriotami łodzianie, którzy niczego w swej stagnacji nie chcą zmieniać. Kto patriotą zatem jest? Nie filozuj, to się wie mawia przyjaciel, gdy pró buje - my rozbierać takie pojęcia, jak uczciwość, wierność, prawda... Czy zdołałaby przywrócić im podstawowe znaczenia? To dopiero byłby patriotyzm... Zdjęcie tygodnia b Świecowanie uszu oczyszczające zatoki, klawiterapia, zabiegi odmładzające, wróżby a także regionalna kiełbasa i oscypki to tylko część usług i produktów, które oferowano w sobotę i niedzielę podczas XXXII Festiwalu Zdrowia i Niezwykłości w hali Expo przy al. Politechniki FOT.GRZEGORZ GAŁASIŃSKI Po co nam niepodległość? Co tydzień Grudzień Jacek Grudzień C zytam informacje dotyczące możliwości wstrzymania budowy zachodniej obwodnicy Łodzi. Zapewne czytelnicy tej rubryki pamiętają, jak dzieliłem się radością z decyzji o zagwarantowaniu pieniędzy na tę inwestycję. Uważam, że właśnie droga S-14 oznacza skok cywilizacyjny dla mieszkańców województwa, aglomeracji i poprawę komfortu życia jej mieszkańców. I ta obwodnica jest ważniejsza dla uspokojenia ruchu i małego tranzytu niż jakakolwiek inna. Jeśli te informacje się potwierdzą, to jest to bardzo zła informacja. Bo łatwo sobie wyobrazić podróż z Pabianic do Zgierza trwającą zaledwie kilkanaście minut, zmiany w centrach tych miejscowości po tym jak zniknie z nich ruch tranzytowy. Dotyczy to także Łodzi. Chociaż największe zmiany moim zdaniem nastąpiłyby w Zgierzu. Bo S-14 to szansa na wyprowadzenie ogromnego ruchu samochodów poza centrum, co wiąże się nie tylko ze zwiększeniem komfortu życia w śródmieściu miasta ale też bezpieczeństwem, które z pewnością się zwiększy. Argumentów można by podawać mnóstwo i wydaje się, że nie ma takich, które dla lokalnej społeczności mogłyby oznaczać radość, że inwestycja może się przesunąć w czasie lub nie być realizowana. Zaglądam na strony interne to we przeglądając reakcje na te wiadomości i widzę, że ten absolutnie niepolityczny temat zamienia się w polityczną kłótnię. Niestety często tak się u nas zdarzało, że traciła, bo politycy nie potrafili mówić jednym głosem. Tak jak na przykład to się działo w Poznaniu, Krakowie, Wrocławiu. Nie chcę przytaczać argumentów z wyczytanych komentarzy tym bardziej, że wię kszość z nich niewiele miała wspólnego z debatą i merytoryczną dyskusją. Ale może warto zachęcać naszych lokalnych polityków do tego, żeby zobaczyli jak w innych regionach udaje się zabiegać o sprawy ważne dla mieszkańców, których politycy reprezentują. I ponieważ i my wyborcy i szczególnie ci, których wybieramy pamięć mają bardzo krótką, warto przypomnieć, że jeszcze całkiem niedawno takie ugrupowania jak PiS i PO szły ramię w ramię. Miały tworzyć wspólny rząd, tworzyły wyborcze kooalicje. Wielu komentatorów mówiło o możliwym zjednoczeniu ugrupowań, które programowo było tak blisko sobie. A nazwa POPiS nie była dziełem twórców literatury fantastycznej tylko często faktem. Dziś można odnieść wrażenie, że konflikt miedzy partiami trwa od pokoleń i nie ma takiego tematu, który by je łączył. A takim moim zdaniem powinien być projekt zachodniej obwodnicy Łodzi. Jutro dzień Niepodległości ważne święto dla każdego Polaka. W ostatnich latach relacje z tego wydarzenia mogły sprawiać wrażenie, że w całej Polsce z tej okazji odbywa się coś w rodzaju przeglądów klubów kibica. Zamaskowane twarze w barwach klubowych, burdy na ulicach Warszawy przysłaniały wydarzenia, dzięki którym można się przekonać, że Polacy potrafią pięknie świętować. Świetnym przykładem jest to co dzieje się na ulicach Poznania. To święto radości i uczczenie patrona miasta świętego Marcina. Myślę, że my łodzianie możemy być także dumni z tego co się od kilku lat dzieje na rynku Manufaktury. Między innymi dzięki bardzo młodym ludziom, którzy interesują się historią Polski udaje co roku organizować jej lekcję, w której uczestniczą coraz większe tłumy. Wśród wielu atrakcji, pokazów bardzo ciekawie zapowiada się występ ponad 300 chórzys tów, którzy będą śpiewali pieśni z tamtych lat. Ze świetną inicjatywą wystąpiło Muzeum Włókiennictwa. Tam będzie się odbywało zszywanie biało-czerwonej flagi, które ma słusznie przypominać, że nasz kraj odzyskał wolność po 123 latach, bo barwy biała i czerwona łączyły, a nie dzieliły. Z wydarzeń sprzed lat wiemy niewiele. Wspominamy ofiary, z których najbardziej znana jest historia 17-latka Stefana Linke, który zmarł w wyniku ran odniesionych podczas szturmu budynku policji. Historycy jako punkt zapalny, od którego rozpoczęło się rozbrajanie Niemców wskazują wydarzenia przed Grand Hotelem. Mała liczba udokumentowanych relacji z tego czasu sprawia, że żywe są miejskie legendy, jak ta, że rozbrajanie zaczęło się od meczu ŁKS Turyści. Według legendy do wystąpienia przeciwko Niemcom impuls dał jeden z braci Kowalskich, którzy stanowili podporę klubu kopiąc w tylną część ciała niemieckiego zawodnika. Oczywiście nie ma nikogo, kto by tę historię potwierdził, ale powtarzana z pokolenia na pokolenie w bardzo różnych wersjach też stała się częścią historii miasta. Podczas jutrzejszego święta życzę państwu radości i pięknej lekcji historii, bo mało który kraj ma tak niezwykłe dzieje jak nasz. ADRES REDAKCJI , ul. ks. Skorupki 17/19, kochamlodz@dziennik.lodz.pl REDAKTOR NACZELNY POLSKA DZIENNIK ŁÓDZKI Robert Sakowski, REDAKTOR ODPOWIEDZIALNY KOCHAM ŁÓDŹ Dariusz Pawłowski, tel./fax , d.pawlowski@dziennik.lodz.pl ZESPÓŁ Łukasz Kaczyński, tel , l.kaczynski@dziennik.lodz.pl, Anna Gronczewska, tel , a.gronczewska@dziennik.lodz.pl Fotoreporter Grzegorz Gałasiński, tel , g.galasinski@dziennik.lodz.pl MARKETING Krzysztof Druszcz, tel KIEROWNIK DZIAŁU OGŁOSZEŃ Magdalena Śliwińska, m.sliwinska@dziennik.lodz.pl PROJEKT GRAFICZNY Tomasz Bocheński WYDAWCA Polska Press Sp. z o.o., Oddział w Łodzi, , ul. ks. Skorupki 17/19, tel PREZES ODDZIAŁU W ŁODZI Marcin Polak PRENUMERATA Ruch SA, ; Kolporter, ; Prenumerata z bezpłatną dostawą gazety do domu , w. 166 oraz listonosze e-wydanie: egazeta.dziennik.lodz.pl

3 OPINIE tygodnik//03 Historia łódzkich ulic cz. 27 Jej mieszkańcy przed laty nazywali ją Lojzą i Luizą Ul. 28. Pułku Strzelców na mapach Łodzi pojawia się w 1840 roku. W latach siedemdziesiątych minionego wieku wybudowano na niej pierwsze domy mieszkalne. Obecna nazwa tej ulicy nawiązuje do stacjonującego w Łodzi 28. Pułku Strzelców Kaniowskich. Jest dziś dosyć długą ulicą. Rozpoczyna się przy ul. 1 Maja, a kończy przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie. Kiedyś była ul. św. Ludwiki. Jak twierdzi w książce Ulice Łodzi Zdzisław Konicki, w XIX wieku łodzianie nazywali ją Lojzą. Pewnie wie co mówi, bo przecież nieżyjący już łódzki archiwista, działacz Towarzystwa Przyjaciół Łodzi mieszkał na tej ulicy ponad trzydzieści lat. Okupujący podczas I wojny światowej Niemcy zmienili jej nazwę na Luisem Strasse. Ale łodzianie nazwali wtedy tę ulicę Luizą. Po zakończeniu wojny znów była ul. św. Ludwiki. A w latach w 1925 roku jej patronem stał się utworzony i stacjonujący w Łodzi 28. Pułk Strzelców Kaniowskich. Podczas II wojny światowej Niemcy zmienili jej nazwę na Tauentzienstraße. Po zakończeniu okupacji hitlerowskiej nie mogła znów stać się ulicą 28. Pułku Strzelców Kaniowskich. Sanacyjne wojsko było na cenzurowanym u nowej władzy. Dostała więc nowego patrona. Został nim Czesław Hutor. Urodził się w 1920 roku. Nosił pseudonim Czesiek, działał w konspiracji. W 1943 roku został zamęczony na śmierć przez gestapo. Na nowo ulicą 28. Pułku Strzelców Kaniowskich stała się w 1991 roku. Moja ulica, a wraz z nią mieszkańcy uzyskali kilka awansów po 1945 roku pisze w swojej książce poświęconej łódzkim ulicom Zdzisław Konicki. Stare latarnie gazowe wymieniono na elektryczne. Skanalizowano ulicę i wiele domów. Pobudowano nowe domy, szkołę, kościół. Położono asfalt. Po wojnie przy ul. 28. Pułku Strzelców Kaniowskich 53/57 wybudowano hotel Mazowiecki. Powstał z myślą o pracownikach amerykańskiej firmy Swindell-Dressler, która budowała odlewnię w Koluszkach. Byli oni pierwszymi mieszkańcami hotelu, który został oddany do użytku w 1973 roku. Z czasem przejęło go Przedsiębiorstwo Turystyczne, co podniosło standard hotelu. Zatrzymywali się w nim m.in. filmowcy, którzy kręcili filmy w znajdującej się niedaleko Wytwórni Filmów Fabularnych. Do legendy przeszedł już jeden z bankietów, kiedy w jednym z pokoi filmowcy postanowili urządzić sobie basen. W 1958 roku przy ówczesnej ul. Hutora 52/54 oddano do użytku Szkołę Podstawową nr 152. Po kilku latach jej patronką została Eliza Orzeszkowa. Natomiast w latach 90-tych minionego wieku przy ul. 28. Pułku Strzelców Kaniowskich wybudowano kościół św. Mateusza. 5 maja 1996 roku ks. arcybiskup Władysław Ziółek dokonał poświęcenia murów nowego kościoła i przewodniczył odprawionej w niej uroczystej mszy świętej. A ANNA GRONCZEWSKA FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK Liczba tygodnia 8,7 jest Kalendarium A Pierwsza w Łodzi projekcja filmu dźwiękowego amerykańskiego musicalu filmowego Statek komediantów w kinie Splendid przy ul. Narutowicza 20. proc. to stopień bezrobocia w województwie łódzkim we wrześniu. W ciągu 12 miesięcy spadło z 10,3 proc. To najlepszy wynik od 25 lat. W samej Łodzi poziom bezbrobocia sięga 8,4 proc. Najlepiej w województwie w powiecie skierniewickim 5,2 proc A Założenie Teatru Nowego przez grupę aktorów pod kier. Kazimierza Dejmka; pierwsze przedstawienie odbyło się w Domu Żołnierza przy ul. Przejazd (ob. ul. Tuwima) 34. DP Świadek Historii Gala podsumowująca IV łódzką edycję Nagrody Honorowej Świadek Historii odbędzie się w środę, 16 listopada, od godz. 10 w Sali Lustrzanej Muzeum Miasta Łodzi. Tegoroczni laureaci to: ppłk Tadeusz Barański, nauczyciel, kombatant; Stanisław Frątczak, nauczyciel, krajoznawca; dr Marek Kozłowski, historykregionalista; Janusz Stanisław Lange, współtwórca i prezes zarządu stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Łodzi; Grzegorz Turlejski, nauczyciel, samorządowiec; Mieczysław Wutke, współtwórca i honorowy prezes oddziału łódzkiego Związku Sybiraków. a Dariusz Pawłowski b Nagroda Świadek Historii jest lokalnym odpowiednikiem ogólnopolskiego Kustosza Pamięci Narodowej FOT. MATERIAŁY PRASOWE Rozmowa z Sebastianem Glicą, kierownikiem Oddziału Muzeum Sportu i Turystyki Muzeum Miasta Łodzi Nie dostrzegamy piękna Łodzi Ile lat jest Pan już związany z Łodzią? Już dwadzieścia jeden lat. Przyjechałem tu z Tarnobrzega. Miasto znałem wcześniej. Przyjeżdżałem tu jako dziecko. W Łodzi miałem rodzinę. Miasto robiło na mnie wielkie wrażenie. Pamiętam z tamtych czasów ulicę Piotrkowską, ruchome schody w łódzkich domach handlowych. Potem, gdy zamieszkałem w Łodzi, to szybko przyzwyczaiłem się do tego miasta. Od dwóch lat mieszkam w Zgierzu, ale czuje się łodzianinem. Ma Pan w Łodzi swoje ulubione miejsca? Bardzo doceniam wartość historyczną tego miasta. Choćby te miejsca, gdzie rodził się łódzki przemysł. Duże wrażenie robią na mnie stare osiedla mieszkaniowe. Jak choćby Montwiłła-Mireckiego. Jego budowa była dużym osiągnięciem socjalnym. Udało się wznieść osiedle z pięknymi mieszkaniami, z łazienkami, kuchnią. Pierwotnie były przeznaczone dla robotników. Nie do końca się to udało. Ale FOTKRZYSZTOF SZYMCZAK jak na tamte czasy osiedle Montwiłła-Mireckiego było bardzo nowoczesne. Podobają mi się też inne łódzkie osiedla. Choćby to na Stokach, tak zwany Berlinek... Jako historyk może Pan powiedzieć, że to miasto może się podobać ludziom, którzy przyjadą tu z zewnątrz? Może. Moja żona jest przewodnikiem po Łodzi. Ostatnio oprowadzała grupy z Krakowa, z Międzynarodowego Centrum Kultury. Miasto zrobiło na nich niesamowite wrażenie. Najbardziej podobała się im ta, którą nie do końca dostrzegamy. Te wszy - stkie pofabryczne budynki, osiedla robotnicze, na których dalej mieszkają ludzie. Wiele osób, które przyjeżdżają tu z zewnątrz mówi potem, że nie spodziewali się zobaczyć w Łodzi tak piękne, ciekawe rzeczy. My, którzy tu mieszkamy od lat, nie zawsze to piękno Łodzi zauważamy. Choć na pewno nie będzie ona nigdy takim miastem jak Kraków, Wrocław czy Gdańsk. Nie będą tu przyjeżdżać tłumy turystów, ale na pewno w Łodzi jest co oglądać. A ciekawa jest historia łódzkiego sportu? Bardzo ciekawa. Rodził się w XIX wieku, do II wojny światowej miał wielonarodowy charakter. Łódzki sport, podobnie jak łódzki przemysł, zakładali osadnicy. Pierwsze organizacje sportowe tworzyli Niemcy. Dopiero później Polacy, z czasem także Żydzi. Sport był wtedy czymś innym niż dzisiaj. Teraz to pieniądze, rywalizacja o zwycięstwo. Kiedyś stanowił część życia społecznego. Budowanie wspólnoty, postaw patriotycznych. Dbano o rozwój fizyczny młodego pokolenia. W jakich dyscyplinach byliśmy mocni? Na przykład w okresie międzywojennym łodzianie dominowali w tenisie stołowym. Najlepiej w ping ponga grali łódzcy Żydzi, którzy odnosili też sukcesy w szachach. Zawsze stosunkowo silne były drużyny piłkarskie. Mieliśmy dobrych lekkoatletów. Byliśmy potęgą w kolarstwie. Dziś mało kto o tym pamięta. Mamy jeden klub kolarski Społem. Kiedyś sekcję kolarską miało większość łódzkich towarzystw sportowych. Działało ich około czterdziestu. W dużej części była to turystyka. Łodzianie już przed wojną uczestniczyli w igrzyskach olimpijskich. I zdobywali na nich medale... Pierwszy medal olimpijski dla Łodzi i okolic zdobyła Jadwiga Wajsówna z Pabianic w rzucie dyskiem. W 1932 roku została brązową medalistką w rzucie dyskiem. Cztery lata później z olimpiady w Berlinie przywiozła już srebrny medal. Na tych samych igrzyskach brązowy krążek w rzucie oszczepem zdobyła Maria Kwaśniewska. Tak więc pierwszymi medalistkami olimpijskimi w Łodzi i okolicach były panie. Po II wojnie światowej łodzianie zdobyli jeszcze kilkanaście medali olimpijskich. Czym może się pochwalić Oddział Muzeum Sportu i Turystyki Muzeum Miasta Łodzi? Gdy nasze muzeum powstało w 1982 roku został utworzona Rada Programowa. Jej członkami zostali wybitni łódzcy sportowcy. Między innymi Jadwiga Wajs, Maria Kwaśniewska czy Władysław Król. Członkami byli też medaliści olimpijscy z lat powojennych: Jan Tomaszewski, Barbara Hermel- Niemczyk, Mieczysław Nowicki... Oni przekazywali nam swoje pamiątki, trofea sportowe. Nasze zbiory dokumentują historię, największe osiągnięcia łódzkiego sportu od czasów przedwojennych do współczesnych. ROZMAWIAŁA ANNA GRONCZEWSKA

4 04//tygodnik 04//weekend WEEKEND Weekendowa wystawa kanarków oraz ptaków ozdobnych Żeglarskie święto na Łódzki Dom Kultury W sobotę i niedzielę w Łódzkim Domu Kultury zorganizowana zostanie wystawa kanarków i ptaków ozdobnych. Odbędzie się loteria fantowa. Alicja Zboińska a.zboinska@dziennik.lodz.pl Będzie można zobaczyć kilka ras kanarków, a także papugi faliste, rozelle, nimfy, łąkówki, nierozłączki, papugi nowozelandzkie (kozy), Aleksandretty, zeberki, amadyny. Jak podkreślają organizatorzy na wystawie znajdą się kanarki kolorowe (czerwone, żółte, żółto-zielone), kształtne ( glostery, garbusy japońskie, border miniatury, timbrado hiszpańskie), har ce - ń skie (szlachetne), czyli jedne z najlepszych ptasich śpiewaków. Wystawa odbędzie się w sali 304. W sobotę można się na nią wybrać w godz. 9-18, natomiast w niedzielę w godz Bilet wstępu kosztuje 5 zł (normalny) i 2 zł (ulgowy). Podczas wystawy można będzie zasięgnąć informacji na temat hodowli ptaków. Istnieje także możliwość nabycia klatek. To jeszcze nie wszystko, goście wystawy mogą wziąć udział w loterii fantowej. Organizatorzy to: Łódzkie Stowarzyszenie Hodowców Kanarków i Ptaków Ozdobnych oraz Łódzki Dom Kultury. A b W sobotę i niedzielę w Łódzkim Domu Kultury będzie można podziwiać kanarki i inne ptaki ozdobne Jarmark smaków oraz wielkie butobranie CH M1 W sobotę i niedzielę w Centrum Handlowym M1 odbędzie się jarmark tradycyjnej żywności. Będzie też można kupić buty ze zniżkami. Alicja Zboińska a.zboinska@dziennik.lodz.pl W galerii handlowej centrum pojawią się przedstawiciele lokalnych firm, którzy żywność przygotowują według tradycyjnych receptur. Będzie można kupić m.in. wędliny, chleb na zakwasie, miody, produkty pszczelarskie, sery, wiejskie jaja. Nie zabraknie chleba ze smalcem, ciast, sękaczy, soków, nalewek, kwasu chlebowego. Można także kupić przetwory. W sobotę jarmark jest czynny w godz. 9-21, natomiast w niedzielę w godz W sobotę i niedzielę w M! będzie można kupić obuwie ze zniżką. Organizowane jest bowiem tzw. butobranie. Promocje będą obowiązywały w dwunastu sklepach: 50 Style, Auchan, CCC, Christoph, Deichamann, Ecco, Economi - co, Martes Sport, Mona Lissa, Ray Obuwie, Szymczyk Moda Męska, Ryłko. Ceny będą niższe od standardowych od 10 do nawet 30 procent, w zależności od sklepu. W niektórych sklepach wysokość rabatu rośnie wraz z ilością kupionych rzeczy. W części sklepów przecenione są nie tylko buty, ale także dodatki i akcesoria. Zdarza się, że rabatem jest objęty cały asortyment. Pełna lista zniżek w poszczególnych sklepach jest dostępna na stronie internetowej centrum przy ul. Brzezińskiej 27/29. a FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK A Przez cały weekend w nowej hali Expo trwać będą Targi Żeglarstwa i Sportów Wodnych Boatshow Targi Matylda Witkowska m.witkowska@dziennik.lodz.pl Najnowsze jachty żaglowe i motorowe, wykłady na temat nawigacji, bezpieczeństwa i technik żeglowania, a na koniec dnia koncerty szant w targowej tawernie. Tak wyglądają atrakcje rozpoczynających się w piątek w Łodzi Targów Żeglarstwa i Sportów Wodnych Boatshow A Wystawa storczyków w palmiarni jest organizowana od 11 do 20 listopada. Kwiaty można oglądać w specjalnie wydzielonej szklarni w godzinach 9-16, z wyjątkiem poniedziałku. Na wystawie zgromadzono około 200 taksonów, czyli gatunków i odmian storczyków ze strefy tropikalnej. Podczas wystawy można poznać biologię oraz uprawę tych h roślin. Wystawie towarzyszy kiermasz roślin oraz akcesoriów do uprawy storczyków. Od piątku do niedzieli zaplanowano natomiast storczykowe prelekcje i warsztaty. SACH Wyjątkowo drogie jachty Już po raz 18. do Łodzi zjadą producenci jachtów, sprzętu żeglarskiego, marynarskich gadżetów oraz usług. Od piątku do niedzieli w nowej hali Expo (al. Politechniki 4) trwać będą targi Boatshow. W targach Boatshow bierze udział 156 wystawców z Polski, Chorwacji, Włoch, Niemiec, Grecji, Łotwy, Ukrainy oraz Szwecji. Zaprezentowanych będzie ponad 100 różnych łodzi. Nie zabraknie luksusowych jachtów motorowych takich jak Bayliner 842 Cuddy kosztujący 400 tys. zł jacht z największej na świecie stoczni. Będzie też Sea Ray 265 kosztujący 390 tys. zł jacht motorowy do pływania po słonecznych akwenach, czy seria jachtów motorowych ze stoczni Numo, których styl nawiązuje do lat 60- tych we Włoszech. Będzie też nowość z 2017 czyli Bayliner VR5CU, który podczas Miami International Boat Show otrzymał nagrodę za innowacyjność. Pojawią się też polskie konstrukcje: pełnomorski jacht żaglowy N Fun 30 w cenie 130 tys. zł czy jacht Vector 30, który brał udzuał w regatach żeglarzy samotników po Bałtyku. Nie zabraknie też łodzi specjalistycznych, przeznaczonych do uprawiania sportów wodnych takich jak wakeboarding czy parasailing a także domów na wodzie. Pojawi się m.in. Trend 29 duży houseboat, którym można sterować za pomocą telefonu komórkowego. Akcesoria i elektronika Targi Boatshow przeznaczone są nie tylko dla żeglarzy. Pokazane będą też kajaki, kanu i łodzie wiosłowe. Nowością na sezon 2017 będzie polski rodzinny kajak i Roteko Fiesta. Swoją ofertę zaprezentują też producenci osprzętu oraz akcesoriów dla żeglarzy. Będzie można kupić elektronikę jachtową, kapoki, zegarki dla żeglarzy, odzież sportową, a także marynarskie pamiątki i gadżety. Będzie też można poznać ceny czarterów jachtów na sezon 2017 oraz ofertę szkoleń, m.in. w szkole pod żaglami na Fryderyku Chopinie czyli drugim co do wielkości żaglowcu pod polską banderą. b Na targach Boatshow co roku prezentowane są rynkowe nowości. Nie brak Będzie seria jachtów, których styl nawiązuje do lat 60-tych we Włoszech Jak czytać morskie mapy Targom towarzyszyć będzie ponad 30 wydarzeń związanych z żeglarstwem i sportami wodnymi. Przykładowo w piątek o godz. 12 i 13 Zachodniopomorski Szlak Żeglarski przekonywać będzie do porzucenia żeglarstwa śródlądowego i pierwszego samodzielnego wyjścia na morze. Od piątku palmiarnia zaprasza na wystawę storczyków. Można podziwiać 200 gatunków i odmian b Podczas wystawy można nie tylko oglądać kwiaty, ale dowiedzieć się wszystkiego o ich hodowli FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK Szkoła żeglarstwa 4 Winds przez trzy dni prowadzić będzie szkolenia dla początkujących. Będzie można poznać m.in. zasady określania pozycji na morzu bez GPS-sa, specyfikę mapy morskiej i refowania żagli. Zaawansowani będą mogli m.in. poznać odpowiedzialność cywilną skipera jachtowego w prezentacji firmy Yacht Pool czy zalety jachtów mieczowych na morzu na wykładzie firmy Haber Yachts. Firma Globtourist podpowie gdzie można żeglować w Europie i na Seszelach, a Piotr Kasperszak zaprezentuje książkę Grecja dla żeglarzy Tom 1. Zatoka Sarońska, Argolidzka i Cyklady. b Wystawę można zwiedzać do 20 listopada FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK

5 WEEKEND weekend//05 tygodnik//05 targach w Łodzi uje też luksusowych łodzi motorowych Nie zabraknie też spotkań z praktykami. W piątek o godz. 14 Szymon Kuczyński opowie o swoim samotnym rejsie dookoła świata na 7-metrowym jachcie Maxus 22. Przez cały czas trwania targów działać będzie punkt informacji o przepisach żeglarskich oraz konkurs wiedzy o żeglarstwie. Poprowadzi je szkoła 4 Winds. Natomiast w targowej tawernie w piątek przygrywać będzie Mariusz Qucza Kuczewski i zespół Glassgo. W sobotę pojawią się Żeglarze Portowi i EKG Gdynia, a w niedzielę Flash Creep. W piątek i w sobotę o godz. 19 odbędą się wieczorne koncerty. Wstęp FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK b Łódzkie targi Boatshow przyciągają miłośników żeglarstwa oraz innych sportów wodnych kosztuje 10 zł. W piątek wystąpi Glassgo, w sobotę EKG Gdynia. W efekcie całodniowych prac powstanie niewielka, drewniana łódka Zbudują drewniany jacht W sobotę podczas targów będzie można wziąć udział w otwartych warsztatach budowy drewnianych łodzi. Miasto Szkutnia przygotuje w pełni wyposażoną pracownie stolarską, a zajęcia w niej będą prowadzić doświadczeni szkutnicy, konstruktorzy i żeglarze. W efekcie całodniowych prac powstanie niewielka łódka. Podczas targów będzie też można dowiedzieć się jak zdobyć pieniądze na własny jacht. Oficjalne zakończenie targów przewidziano na niedzielę na godz. 14. Wtedy wręczone zostaną nagrody oraz losowane nagrody dla uczestników. Targi można zwiedzać w piątek i sobotę od godz. 10 do 18 oraz w niedzielę od godz. 10 do 16. Bilet wstępu kosztuje 30 zł (po wypełnieniu ankiety 20 zł), a dwudniowy karnet 50 zł. Za bilet rodzinny zapłacimy 45 lub 60 zł. Ilu w Polsce jest żeglarzy Targi Boatshow są też partnerem badania polskich żeglarzy przeprowadzonego na zlecenie Polskiego Związku Żeglarskiego. Wynika z nich, że 5 proc. Polaków w wieku powyżej 15 lat jest w stanie poprowadzić samodzielnie, a 30 proc. miało jakąś styczność z żeglowaniem. Polscy żeglarze mają zazwyczaj wykształcenie co najmniej średnie i zasobniejszy niż przeciętny portfel. 56 proc. żegluje dla relaksu, 41 proc. jako ważny podaje kontakt z przyrodą. Najczęściej polski żeglarz ma między 25 a 39 lat. Najpopularniejszym miejscem żeglowania są Mazury. A ą FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK W skrócie PARK ŹRÓDLISKA I Wycieczka śladami łódzkiego sportu W niedzielę odbędzie się trzecia już z cyklu wycieczek rowerowych śladami łódzkiego sportu. Uczestnicy pojadą szlakiem łódzkich obiektów sportowych, które są zlokalizowane w parkach, ale nie tylko. Wycieczkę poprowadzi Sebastian Glica z Muzeum Historii Miasta Łodzi. Zbiórkę zaplanowano w parku Źródliska I przy wejściu palmiarni. Początek niedzielnej wycieczki w samo południe. SACH IKEA Kolekcja świąteczna już dostępna W łódzkiej Ikei można już wybierać artykuły ze świątecznej kolekcji. Główną inspiracją jest szwedzki folklor z końca XIX wieku. Artykuły są wykonane z przędzy, lnu, filcu, drewna, metalu, w naturalnych kolorach z dodatkiem czerwieni i złota. Na kolekcję składają się m.in. ozdoby świąteczne, świece, artykuły do pakowania prezentów, a także pościel i artykuły kuchenne. Można je znaleźć w sklepie lub na stronie. SACH ZIELONA ŁÓDŹ Warsztaty fotograficzne W sobotę odbędą się ostatnie tej jesieni warsztaty fotograficzne z cyklu jesień w parku. Tym razem zaplanowano je w parku nad Jasieniem. Początek sobotniego spotkania o godz. 11. Udział w zajęciach jest bezpłatny, ale obowiązują zapisy. Zgłoszenia należy wysłać mejlowo pod adres: foto@ulanka.net. SACH WYDARZENIE Festiwal śniadań w promocji W Łodzi trwa festiwal Śniadanko, w ramach którego można zjeść pierwszy posiłek dnia za 9 zł. Oferta obowiązuje od poniedziałku do piątku w siedmiu restauracjach: Cafe Loft, DaVella, Drukarnia, Pozytyvka, Tulipan, Spółdzielnia, SzybyLustra. By wziąć udział w akcji trzeba skorzystać z aplikacji Everytap. Bliższe informacje na temat tej akcji można znaleźć na stronie internetowej sniadanko.everytap.com. Festiwal kończy się 20 listopada. SACH POLESKI OŚRODEK SZTUKI Zajęcia plastyczne dla najmłodszych W sobotę w Poleskim Ośrodku Sztuki odbędą się zajęcia plastyczne dla dzieci. Uczestnicy stworzą swoje dzieła z wykorzystaniem różnych technik plastycznych, malarstwa i rękodzieła. W ramach zajęć dzieci będą m.in. ozdabiały teczki, tworzyły linoryty, a także trójwymiarowy widok z okna. Zajęcia rozpoczynają się o godz. 12 i trwają do godz. 14. Organizowane są co sobotę, wstęp jest płatny, opłata za miesiąc wynosi 70 zł. SACH MUZEUM KINEMATOGRAFII O mocy baśni oraz grze w teatr W niedzielę w Muzeum Kinematografii odbędą się zajęcia dla dzieci w wieku od 3 do 7 lat i opiekunów, podczas których dzieci rozłożą na części baśnie ludowe. Uczestnicy wezmą pod lupę Czerwonego Kapturka, obejrzą poza tym filmy animowane: Czerwony kapturek, Reksio aktor, Babcia Czerwonego Kapturka. Początek niedzielnych zajęć o godz. 12. Bilety na zajęcia kosztują 12 zł. SACH W piątek sklepy będą nieczynne Święto na basenie, w zoo, w schronie Handel Święto Niepodległości to jeden z tych dni w roku, gdy centra handlowe, duże sieci sklepów są pozamykane. Obowiązuje zakaz pracy w handlu. Alicja Zboińska a.zboinska@dziennik.lodz.pl O zawartość lodówek trzeba zadbać najpóźniej w czwartek, gdyż w piątek wiele sklepów będzie pozamykanych. Tego dnia przypada bowiem Święto Niepodległości, a to jeden z trzynastu dni w roku, gdy obowiązuje zakaz pracy w placówkach handlowych. Są nim objęte osoby zatrudnione na podstawie umów zleceń oraz o dzieło. Centra handlowe, markety, dyskonty w piątek będą nieczynne. Nieczynna będzie także galeria handlowa Manufaktury, ale działać za to będą restauracje, kino i miejsca rozrywki, jak kręgielnia. Pełna rozpiska otwartych lokali i miejsc jest dostępna na stronie internetowej Manufaktury. W sobotę wszystko wróci do normy i sklepy będą czynne w standardowych godzinach. Hipermarkety Tesco czynne standardowo w godzinach 6-24 zostaną zamknięte o północy 10 listopada i otwarte w sobotę o godz. 6. W niedzielę także będzie można zrobić zakupy bez przeszkód. Zakaz nie obejmuje stacji benzynowych oraz dyżurujących aptek. W poszczególnych dzielnicach mogą być czynne wybrane sklepy osiedlowe, ale pod warunkiem, że za ladą stanie właściciel, jego rodzina lub osoby, które pracują na podstawie umów zleceń oraz umów o dzieło. A Rozrywka 11 listopada, czyli w Święto Niepodległości, sklepy będą nieczynne, ale za to będzie można się zrelaksowac m.in. na basenie i w zoo. Alicja Zboińska a.zboinska@dziennik.lodz.pl Fala będzie czynna w godz Nie odbędą się zajęcia dla seniorów i poranne pływanie. Strefa saun będzie czynna do godz. 22, obowiązuje cennik świąteczny. Na zajęcia zaprasza także MOSiR. W godz będzie się można kąpać w Wodnym Raju, a od godz do godz. 20 ślizgać w Bombonierce (początek godzinnych ślizgów o godz , 13, 14.30, 16, 17.30, 19). Czynne będą też trzy orliki: na Stawach Jana (w godz ), przy ul. Karpackiej 61 (godz.14-22) oraz przy ul. Małachowskiego 5 ( godz ). W piątek czynne będzie także łódzkie zoo. Zwierzęta można oglądać w godz , kasa jest zamykana o godz W piątek, sobotę i niedzielę można będzie zwiedzić polski przedwojenny schron przeciwlotniczy, który znajduje się przy łódzkim zoo. Można się tam wybrać w godz , a oprowadzi po nim przewodnik. W schronie można obejrzeć umundurowanie i uzbrojenie żołnierzy na frontach II wojny światowej. Wstęp możliwy za dobrowolną opłatą na rzecz remontu obiekty i rozbudowy grupy rekonstrukcyjnej. Można też będzie kupić pamiątki ze schronu. W godz w piątek czynna jest palmiarnia, a kasa zamykana jest o godz a

6 06//tygodnik WYDARZENIA Obchody święta niepodległości A Główne uroczystości organizowane są przy Grobie Nieznanego Żołnierza. Zakończą się defiladą A Na Piknik Niepodległościowy zaprasza Manufaktura. Przyjedzie marszałek Józef Piłsudski Święto Niepodległości Matylda Witkowska m.witkowska@dzienniklodzki.pl Kilkanaście imprez patriotycznych zaplanowano w Łodzi z okazji piątkowego Narodowego Święta Niepodległości. 11 listopada o godzinie 10 mszą świętą w łódzkiej katedrze pod przewodnictwem arcybiskupa Marka Jędraszewskiego rozpoczną się wojewódzkie obchody Narodowego Święta Niepodległości. Po mszy świętej pod Pomnikiem Nieznanego Żołnierza nastąpi zmiana warty, złożenie wieńców i apel poległych. Uroczystość zakończy defilada kompanii honorowych. Po zakończeniu uroczystości czyli około godziny spod katedry wyruszy przemarsz ulicą Piotrkowską pod pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego na skwerze im. Związku Strzeleckiego Strzelec koło ŁDK-u. Tam złożone zostaną kwiaty. b Marszałek Józef Piłsudski jest co roku gościem Pikniku Niepodległościowego w Manufakturze Marsz organizują NSZZ Solidarność oraz Społeczny Komitet Obchodów Świąt i Rocznic Narodowych im. Grzegorza Palki. W Łodzi organizowanych jest również wiele imprez towarzyszących. Dziś wieczorem II Ognisko Patriotyczne organizuje parafia pw. Najświętszego Zbawiciela w Łodzi (al. Włókniarzy 187). Ognisko odbędzie się w po - bliżu miejsca pochówku żołnierzy walczących w bitwie łódzkiej. Będą śpiewy i wspomnienia. W piątek o godzinie 14 marsz Kod Niepodległości organizuje na Piotrkowskiej KOD. Ma on promować nowoczesny patriotyzm. Start w pasażu Schillera. W piątek o godzinie 11 w Manufakturze odbędzie się szósty FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK Piknik Niepodległościowy. Otworzy go przemarsz i koncert dudziarzy z grupy Pipes & Drums z Częstochowy. Wystąpi chór dziecięcy ze SP nr 36 oraz zespół flażolecistów. Harcerze ZHR poprowadzą śpiewanki patriotyczne, a o godzinie 13 na rynek wjedzie bryczką sam marszałek Józef Piłsudski. Odśpiewany zostanie hymn Polski, a bractwo kurkowe salutem armatnim da sygnał do rozpoczęcia wspólnego poloneza. O godzinie 14, trzynaście chórów i zespołów wokalnych rozpocznie na rynku Manufaktury śpiewy patriotyczne. O godzinie uczniowie Mundurowego Liceum Ogólnokształcącego i rekonstruktorzy z Radomia poprowadzą pokazy musztry, sztuki walki, uwolnienia zakładnika i szkoły obrony powietrznej. Podczas pikniku w Manufakturze grupy rekonstrukcyjne i służby mundurowe poprowadzą prezentacje. Goście zobaczą z bliska broń, wyposażenie oraz pojazdy wojskowe, m.in. motocykl Ariel, samochody wojskowe willys, honker i mercedes. Piknik zakończy się o godzinie 17 pokazem sztucznych ogni. Jednocześnie na kolor biały i czerwony podświetlona zostanie brama Manufaktury. To premiera oświetlenia zamontowanego podczas trwającego trzy miesiące remontu. W piątek o godzinie 11 w parku na Zdrowiu zacznie się III Łódzki Bieg Niepodległości. Natomiast w Centralnym Muzeum Włókiennictwa o godzinie 12 rozpocznie się zszywanie wielkiej flagi Polski. Happening poprowadzi artystka Anna Lehmann. Niepodległość świętować też będą restauracje. Od piątku do niedzieli w 14 łódzkich restauracjach i pięciu kawiarniach (m.in. Daleko Blisko w Off Piotrkowska czy Veranda przy ulicy Piotr - kow skiej 77) trwać będzie festiwal Smakujemy Niepodległość. Podawane będą dania z gęsiny w stałej cenie 25 złotych. Za deser z jabłek oraz napój zapłacimy 12 złotych. A ą Wypożycz człowieka jak książkę Darmowe badania przeciwko rakowi Centrum Dialogu Matylda Witkowska m.witkowska@dzienniklodzki.pl Były kleryk, osoba aseksualna, mama dziecka z in vitro są wśród bohaterów tegorocznej Żywej Biblioteki. W niedzielę w Centrum Dialogu im. Marka Edel - mana w Łodzi będzie można wypożyczyć ich i przez pół godziny pytać o co się chce. To czwarta edycja projektu podczas którego nietypowi, często postrzegani stereotypowo ludzie, traktowani są jak książki, które można wypożyczyć. Można zadać im dowolne pytanie, ale pod warunkiem zachowania szacunku i kultury osobistej. W tym roku Centrum Dialogu we współpracy z Fabryką Równości przygotowała ponad 20 tytułów do wypożyczenia. Będzie można porozmawiać między innymi z osobą z tikami nerwowymi, muzułmaninem, rodziną uchodźców Tatarów krym skich, mamą lesbijki, Żydem, edukatorką seksualną, polia morys tką, czyli kobietą żyjącą w dwóch równoległych związkach. Żywa Biblioteka organizowana jest w budynku centrum przy ulicy Wojska Polskiego 83 w niedzielę od godziny 11 do 19. Wstęp jest wolny. Organizatorzy zapewniają też opiekę dla dzieci. Pomysł na Żywą Bibliotekę narodził się w 2000 roku w Danii podczas festiwalu Rosklide. Od tego czasu przeniesiono go do wielu krajów świata. A ą Jubileusz koła łódzkich przewodników Turystyka Matylda Witkowska m.witkowska@dzienniklodzki.pl b Łódzcy przewodnicy od lat pokazują, jak zmienia się miasto FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK 65. rocznicę powstania świętuje w tym miesiącu Koło Przewodników im. Rajmuna Rembielińskiego działające przy łódzkim oddziale PTTK. Główne uroczystości odbędą się w przyszły piątek, 18 listopada o godzinie 13 w łódzkim magistracie. Koło powstało w 1951 roku z inicjatywy przedwojennych przewodników. Wówczas zmagało się ze stalinowską cenzurą i trudnościami transportowymi. Do organizacji wycieczek używano wozów konnych i ciężarówek. Obecnie skupia około stu osób: czynnych i emerytowanych przewodników po Łodzi i regionie. Spotykamy się po to, by się edukować i rozwijać. bowiem cały czas się zmienia mówi Elżbieta Pędziwiatr z zarządu koła. Spotkania przewodników odbywają się raz w miesiącu w sezonie jesienno-zimowym, gdy przewodnicy mają więcej czasu wolnego. A Ą Zdrowie W szpitalu im. WAM w Łodzi można bezpłatnie zrobić badanie kolonoskopowe. Pacjenci wciąż niechętnie do niego podchodzą, bo boją się bólu. Agnieszka Jędrzejczak a.jedrzejczak@dzienniklodzki.pl b Dr Krzysztof Kujawski przyznaje, że pacjenci boją się kolonoskopii. Mogą jednak zostać znieczuleni Rak jelita grubego jest najczęściej występującym nowotworem w naszym społeczeństwie. Kobiety chorują na niego niewiele rzadziej niż na raka piersi, a w przypadku mężczyzn wyprzedza go tylko rak płuc. Mało kto zdaje sobie sprawę, że nowotworowi jelita grubego można zapobiec w ponad 90 procentach przypadków. Jest to możliwe właśnie dzięki badaniu kolonos kopo - wemu, które wykrywa niepokojące zmiany. Aż 94 procent przypadków raka jelita grubego tworzy się z polipa. Jeszcze w trakcie badania, polegającego na obrazowaniu jelita od środka, można polipa bez problemu wykryć i usunąć. Pacjenci mogą wykonać bezpłatną kolonoskopię w szpitalu im. WAM przy ul. Żeromskiego w Łodzi. Placówka przystąpiła do programu profilaktycznego wykrywania raka jelita grubego. Finansuje go Ministerstwo Zdrowia. Chętnych na badanie jednak wciąż jest niewielu. Pacjenci boją się dyskomfortu i bólu. Krąży stereotyp, że badanie jest bolesne. Wszystko jednak zależy od układu anatomicznego jelit. Nasz zespół stara się przeprowadzić badanie tak, by było bezbolesne, a pacjent może być nawet znieczulony. Jeżeli są zgłaszane bóle to nawet przerywamy badanie i umawiamy pacjenta na inny termin. Ponowne badanie przeprowadzamy w narkozie. Jeśli ktoś chce, podajemy leki przeciwbólowe mówi dr Krzysztof Kujawski, kierownik pracownik endoskopii przewodu pokarmowego w szpitalu im. WAM w Łodzi. Nawet 30 procent badanych profilaktycznie pacjentów ma polipy. Jeśli polipy mają wielkość jednego centymetra i jest ich nie więcej niż dziesięć, lekarz usuwa je jeszcze w trakcie badania. Gdy zmiany są poważniejsze, pacjent jest od razu kierowany do szpitala na zabieg. Z badań profilaktycznych mogą skorzystać osoby w wieku od 50 do 65 lat bez objawów raka jelita grubego i które nie miały kolonoskopii w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Na badanie mogą zgłaszać się osoby w wieku od 40 do 65 lat, które objawów nie miały, ale u przynajmniej jednego z bliskich krewnych wystąpił rak jelita. Rejestracja telefoniczna: A ą FOT. PAWEŁ ŁACHETA

7 WYDARZENIA tygodnik//07 Pierwsze w kraju Muzeum Wstążki ma powstać w zabytkowej willi Schmidta A Rezydencja ma niezwykłą historię. Wychował się w niej słynny żołnierz AK Stanisław Aronson, Rysiek z Kedywu, który walczył w powstaniu warszawskim i w wojnach toczonych przez Izrael Nowe w mieście Wiesław Pierzchała w.pierzchala@dzienniklodzki.pl b Na willi można dostrzec dwa style: odchodzącą secesję geometryczną i nadchodzący modernizm Pomysłodawcą Muzeum Wstążki jest Henryk Ulacha, prezes znanej firmy Varitex, do której należy stylowa, zabytkowa, starannie odnowiona willa Ferdynanda Schmidta z początku XX wieku przy skrzyżowaniu ulicy Żeromskiego i alei Mickiewicza w Łodzi (naprzeciw szpitala im. Wojskowej Akademii Medycznej). Plan zakłada, że w rezydencji już wkrótce znajdzie się nie tylko muzeum, ale i siedziba Vari teksu. Łodzianie zapewne doskonale pamiętają, że w tym miejscu jeszcze niedawno swoją siedzibę miał bank Paribas, który wynajmował tam pomieszczenia. Jesteśmy na etapie gromadzenia eksponatów do muzeum, które w najbliższych miesiącach ma powstać w wydzielonym miejscu na parterze rezydencji, do którego to miejsca prowadzi osobne wejście od zaplecza. Na ekspozycji chcemy pokazać jak dawniej wyglądała wstążka i jej produkcja, jak zmieniała się w ciągu lat i jak wygląda dzisiaj. Pragniemy też przedstawić historię tego miejsca, czyli willi i pobliskiej fabryki wstążek Ferdynanda Schmidta wyjaśnia Katarzyna Tyrlik z Variteksu. Dzięki temu w muzeum będzie można oglądać nie tylko wstążki, lecz także gabloty ze zdjęciami, planszami, dokumentami i pamiątkami związanymi z willą, jej mieszkańcami i fabryką. Nawiązaliśmy już współpracę z Kołem Dziewiarzy Wydziału Włókiennictwa Politechniki Łódzkiej, które udzieli nam fachowej pomocy przy szykowaniu ekspozycji. Ponadto prowadzimy rozmowy z pracownikami Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi w celu wypożyczenia eksponatów. Nie ukrywam, że jesteśmy dobrej myśli, iż nasza współpraca z CMW będzie bardzo owocna mówi Anna Górak-Plewka z Variteksu. Projekt nowego muzeum spodobał się między innymi służbom konserwatorskim. To bardzo dobry pomysł, który ma nasze pełne poparcie. Każde muzeum związane z włókiennictwem jest w Łodzi mile widziane i wręcz pożądane. Cieszymy się, że willa Schmidta będzie użytkowana i zagospodarowana. W sprawie tej spotkałem się z przedstawicielami Variteksu, którzy zapewnili mnie, że utworzenie Muzeum Wstążki nie będzie wiązało się z ingerencją w zabytkowy budynek i jego wyposażenie. Jeśli chodzi o wnętrza, to zostały one dość znacznie przekształcone, niemniej zachowały się ciekawe elementy dekoracyjne w głównej klatce schodowej. W sprawie tej ważne jest także to, że publiczność będzie mogła nie tylko zwiedzać muzeum, lecz także zapoznać się z historią tego willowo-ogrodowo-fabrycznego miejsca mówi Piotr Ugorowicz z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi. Przez wiele lat w publikacjach o dawnej Łodzi można W muzeum będą też ukazane dzieje ogrodu i fabryki oraz willi z jej mieszkańcami było przeczytać, że willę zbudowali Abram Aronson i Jakub Kaffeman. Wszystkich badaczy zmyliło to, że w kartuszu nad wejściem widnieją litery AK, czyli skrót od Aronson i Ka ffe - man. Tymczasem rezydencję zbudował inny fabrykant Ferdynand Schmidt, co wykazał Piotr Ugorowicz w wyniku kwerendy w archiwach. Dzieło Alwilla z Inflant, którego ściągnął Heinzel Rezydencję zbudował pochodzący z Prus Ferdynand Schmidt, który w kwietniu 1910 roku za 6,5 tysiąca rubli kupił pustą działkę przy ówczesnej ulicy Pańskiej 98 (dziś Żeromskiego) mówi Piotr Ugoro wicz. Tenże inwestor od 1889 roku razem z Robertem Weyauchem był właścicielem fabryki wstążek jedwabnych i półjedwabnych przy ulicy Lipowej 15. W 1909 roku z synem Maksymilianem założył własną firmę. Stąd zakup działki, na której wybudował willę i fabrykę wstążek. Pieniądze na ten cel pożyczył u znanego fabrykanta Rudolfa Kellera (jego pierwsza siedziba przy ulicy Gdańskiej 49 jest dziś własnością angielskiego aktora Maksa Ryana i od wielu lat stoi pusta) oraz od Towarzystwa FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK b Na wejściem głównym mamy datę 1911 i kartusz z literami AK Wzajemnego Kredytu Przedsiębiorców Łódzkich. Autorem projektu willi był pochodzący z Inflant Alwill Jankau, który przybył do Łodzi na zaproszenie znanego fabrykanta, barona Juliusza Heinzla, dla którego zaprojektował wspaniały pałac w Julianowie (został zbombardowany i rozebrany przez Niemców podczas drugiej wojny światowej). Przy byszowi tak przypadła do gustu, że postanowił w niej zamieszkać. Ożenił się z Marią córką fabrykanta Alojzego Ballego, dla którego wybudował kamienicę przy ulicy Piotrkowskiej 87. Ponadto zaprojektował browar dla Ludwika Anstadta przy ulicy Sę - dziow skiej na Bałutach. Wszystko wskazuje na to, że Ferdynand Schmidt przeinwestował i z powodu braku gotówki na spłatę kredytów musiał sprzedać nieruchomość z willą i fabryką. Podczas licytacji w kwietniu 1914 roku za 72,5 tysiąca rubli kupiło ją wspomniane Towarzystwo Wzajemnego Kredytu. W czerwcu 1920 roku Towarzystwo za 3 miliony marek polskich sprzedało nieruchomość Abramowi Aronsonowi i jego synom Leopoldowi i Waldemarowi oraz Jakubowi Kaffe - manowi mieszkającemu w kamienicy przy ulicy Wólczań - skiej 4 w Łodzi. Ich firma na początku nazywała się Dom Handlowo-Przemysłowy, po czym w 1926 roku zmieniła nazwę na Krajowa Fabryka Wstążek SA. To właśnie Kaffe man i Aro - n sono wie postanowili umieścić inicjały AK nad głównym wejściem do rezydencji. Rezydencja z ogrodem i kortem tenisowym W willi tej wychował się Stanisław Aronson, czyli słynny Rysiek z Kedywu (taki tytuł nosi książka o nim Patrycji Bukal - skiej). Podczas okupacji był żołnierzem Armii Krajowej i uczes tnikiem powstania warszawskiego. Natomiast po wojnie ścigało go UB i NKWD, dlatego musiał uciekać na Zachód. Osiedlił się w Izraelu i brał udział w wojnach arabsko-izraelskich. Obecnie ma 91 lat. Przed wojną wspominał. Wszyscy domownicy spotykali się w dużym, wysokim, pokrytym marmurami hallu na piętrze, którego już nie ma. Brakuje także balkonu od północy i schodów od zachodu biegnących na kort tenisowy znajdujący się między willą a ulicą Żeromskiego, która wtedy była bardziej oddalona do domu. Oczywiście kort też nie przetrwał. Podobnie jak stojące za fabryką stajnia, wozownia i garaż. W ich murach było zarówno auto, którym jeździł ojciec Waldemar, jak i powóz z dwójką koni, których używał do przejażdżek dziadek Jakub. Podczas drugiej wojny światowej do rezydencji wprowadzili się oficerowie Wehrmachtu, zaś w piwnicy urządzono więzienie. Tak przed laty twierdził dawny stróż w rozmowie z konserwatorami. Po wojnie willa razem z pobliskimi zakładami została przejęta przez państwo. W miejscu tym powstała później Fabryka Maszyn Jedwabniczych Polmatex Ma jed, od której willę kupił Varitex i ją odnowił. Organizatorzy muzeum apelują do naszych Czytelników, aby zgłaszali się jeśli mają zdjęcia, dokumenty i inne pamiątki związane z łódzkimi fabrykami wstążek. Mile są też widziane relacje na ten temat. W sprawie tej można kontaktować się telefonicznie z Katarzyną Tyrlik z Variteksu (tel ). a ą FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

8 08//tygodnik TEMAT TYGODNIA Od pomnika Tadeusza Kościuszki do ławeczki Juliana Tuwima A W Łodzi znajduje się kilkadziesiąt pomników. Niektóre wzniesiono w kilku ostatnich latach, jak te umpamiętniające św. Jana Pawła II czy Powstańców Warszawskich. Inne stoją w mieście od wielu lat. Niektóre zniknęły już z mapy Łodzi. Przykładem jest choćby pomnik Juliana Marchlewskiego Historia Anna Gronczewska a.gronczewska@dzienniklodzki.pl Najbardziej znany łódzki pomnik, który jest też symbolem naszego miasta stoi na placu Wolności. Decyzja o budowie właśnie w tym miejscu pomnika Tadeusza Kościuszki zapadła w 1917 roku, jeszcze przed zakończeniem I wojny światowej. Początkowo pomnik miał stanąć przy skrzyżowaniu alei Kościuszki (dawnej Spacerowej) i ulicy Struga (dawnej ulicy św. Andrzeja). W ten sposób chciano upamiętnić przypadającą w 1917 roku 100. rocznicę śmierci naczelnika Powstania Kościuszkowskiego. Jednak pomysłu nie udało się wtedy zrealizować. Powrócono do niego po odzyskaniu niepodległości. Wtedy ustalono, że pomnik stanie na placu Wolności. W 1921 roku ogłoszono konkurs na projekt. Pierwszy etap konkursu nie przyniósł rozstrzygnięcia. Drugi etap zakończono w styczniu Zwyciężył projekt artysty rzeźbiarza, inżyniera Mieczysława Lubelskiego. Pracował nad pomnikiem blisko cztery lata. Uroczystego odsłonięcia dokonano 14 grudnia 1930 roku. Mieczysław Lubelski dziadkiem aktorki Krystyny Podles - kiej, którą na pewno wiele osób pamięta z kultowej komedii Miś, gdzie zagrała narzeczoną głównego bohatera. W czasie drugiej wojny światowej, w nocy z 10 na 11 listopada 1939 roku Niemcy wysadzili w powietrze pomnik Kościuszki. Na jego miejsce ustawili cokół ze swastyką i germańskim orłem. Po wojnie nowe władze postanowiły odbudować jeden z symboli Łodzi. Mieczysław Lubelski mieszkał wtedy w Londynie. Po wojnie dziadek musiał czuć się strasznie, bo wiedział, że nie ma powrotu do Polski, a był wielkim patriotą opowiadała nam Krystyna Podleska. Aż tu nagle przyszła propozycja z robotniczej Łodzi. Przyjechał do miasta w 1960 roku na zaproszenie władz. Był to jego pierwszy pobyt w Polsce od zakończenia wojny. Dziadek bardzo przeżywał ten wyjazd. Ale cieszył się, że zapraszają go łodzianie dodaje Krystyna Podleska. Wyjazd był dla autora pomnika tak wielkim przeżyciem, że b Ławeczka Tuwima jest ulubionym miejscem spotkań łodzian przypłacił go zawałem. Dlatego nie mógł być na odsłonięciu odbudowanego pomnika, ale na uroczystość przyjechała jego rodzina: córka Urszula, zięć Czesław i dwie wnuczki. Pamiętam jak odwiedzaliśmy dziadka w szpitalu w Łodzi wspominała Krystyna Podles - ka. W jego sali było pełno kwiatów. On był wzruszony, że od - wiedza go tyle ludzi i dziękuje mu, że odbudował tak ważny dla Łodzi pomnik. Wiem, że został później Honorowym Obywatelem Łodzi dodaje. Krystyna Podleska pamięta tylko, że dziadek nad odbudową pomnika pracował kilka miesięcy. Pomagało mu cały czas kilku asystentów. Mieli wiele problemów i trudno im było pogodzić z się z nową, polską rzeczywistością powojenną. Julian Marchlewski nie przeżył nowych czasów. W 1991 roku łodzianie zdjęli go z cokoła Bohaterski ksiądz kapelan i harcerz Przy ulicy Piotrkowskiej, w pobliżu katedry znajduje się pomnik nawiązujący do Bitwy Warszawskiej i walk o niepodległość Polski. Jest on poświęcony bohaterskiemu księdzu Ignacemu Skorupce. 27-letni ksiądz był społecznikiem, harcerzem i kapelanem polskich żołnierzy. Zginął 14 sierpnia pod Osso - wem. Dwa lata wcześniej był przez rok wikariuszem w parafii Przemienienia Pańskiego w Łodzi. Komitet, który zajął się budową pomnika księdza Ignacego Skorupki powołano w 1926 roku. Miedzy rokiem 1926 a 1927 w siedzibie Komendy Chorągwi Łódzkiej Związku Harcerstwa Polskiego przy ulicy Roosevelta (dawniej ulica Ewangelicka) trwała wystawa projektów tego pomnika. Ostatecznie wybrano projekt autorstwa Franciszek Sługowski. Na cokole stoi figura Chrystusa niosącego krzyż. Na dole są cztery płaskorzeźby przed stawiające sceny z życia księdza kapelana. Na pierwszej widać księdza, któremu objawia się Chrystus. Na drugiej ksiądz Ignacy z krzyżem w ręku podrywa do walki żołnierzy. Na trzeciej niosą oni ciało swojego kapelana. Natomiast czwarta płaskorzeźba przedstawia Matkę Bożą Królową Polski pomiędzy orłami w koronie. Pomnik księdza Skorupki został w 1939 roku zniszczony przez hitlerowców, ale cudem ocalały płaskorzeźby. Udało się je przechować. Postać Chrystusa z krzyżem po wojnie wiele lat stała w katedrze. Pomnik księdza Ignacego Skorupki wrócił na Plac Katedralny dopiero w 1989 roku. Autor pomnika Kościuszki był dziadkiem Krystyny Podleskiej, aktorki znanej Misia Makulatura i butelki dla twórcy Ziemii Obiecanej W 1978 roku w centrum Łodzi stanął pomnik Władysława Reymonta. W ten sposób wielkiego pisarza, związanego z naszym miastem postanowił uczcić Cech Rzemiosł Metalowych. Pomnik miał być budowany w czynie społecznym. Pomysł zaakceptował Komitet Łódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1977 roku ogłoszono konkurs na projekt. Zgłoszono pięć prac. Wybrano projekt przedstawiony przez Wacława Wołosiewicza. Projekt Wołosiewicza był po prostu najlepszy mówił nam Włodzimierz Małek, łódzki fotograf który dokumentował powstawanie pomnika Reymonta. Urodzony w 1911 roku Wacław Wołosiewicz pochodził z Wil na. Po wojnie osiadł w Łodzi. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku wykładał w Katedrze Rzeźby Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych. Był on między innymi współautorem Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej, który stał w Parku im. Poniatowskiego oraz Pomnika Czynu Rewolucyjnego na Zdrowiu. Ale tworzył też różne rzeźby sakralne. Na przykład figury aniołów znajdujących się w kościele pw. Zesłania Ducha Świętego na Placu Wolności w Łodzi. Ustalono, że pomnik laureata literackiej Nagrody Nobla stanie na Placu Reymonta. 15 października 1977 roku pierwszy sekretarz KŁ PZPR, Bolesław Ko perski wmurował akt erekcyjny. Jak zanotowano w kronikach, Iwona Kapuś - cińska, uczennica klasy VII Szkoły Podstawowej nr 174 w Łodzi złożyła zobowiązanie, że łódzka młodzież szkolna będzie zbierała i sprzedawała surowce wtórne, a uzyskane pieniądze przekaże na budowę pomnika Reymonta. Po otrzymaniu niezbędnych zezwoleń, już w 1978 roku, przystąpiono do budowy pomnika. Odlewano go w łódzkich Zakładach Sprzętu Przeciwpożarowego Progaz. Pomnik ważył cztery tony i składał się z 21 elementów. Aż siedmiotonowy sokół pomnika Reymonta wykonano FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK w Borowskich Kamieniołomach w Borowie koło Strzegomia. Na uroczystość odsłonięcia pomnika, 21 października 1978 roku, przyszły tysiące łodzian. Nie zabrakło władz miasta i partii. Przybyli łódzcy pisarze, a także mieszkańcy miejscowości związanych z życiem Władysława Reymonta, a więc Kobieli Wielkich, Małkowa i oczywiście Lipiec Reymontowskich. Papieżowi stawialiśmu pomniki jeszcze za życia W Łodzi mamy kilka pomników Jana Pawła II. Najbardziej znany jest ten stojący przed łódzką katedrą. Jego autorami są Krystyna i Bogusław Solscy. To drugi pomnik Jana Pawła II, który był moim dziełem opowiadała nam Krystyna Fał - dyga-solska. Pierwszy stanął w Piotrkowie Trybunalskim. Spodobał się bardzo arcybiskupowi Władysławowi Ziółkowi, ówczesnemu ordynariuszowi łódzkiemu. Stwierdził, że w Łodzi też musi stanąć taki piękny pomnik. Bardzo lubiłam Jana Pawła II, byłam pod jego urokiem duchowym, fizycznym. Cieszyłam się, że taką pracę mogę zrealizować w Łodzi dodaje. Pierwszy poświęcony Karolowi Wojtyle pomnik odsłonięto w Łodzi 27 czerwca 1998 roku przed kościołem garnizonowym pw. św. Jerzego przy ulicy Jerzego. Pomnik Jana Pawła II stoi też na Widzewie-Wschodzie przed kościołem pw. św. Alberta Chmie lewskiego. Pomnik polskiego papieża został postawiony także na ulicy Obywatelskiej dokładnie między kościołem pw. św. Urszuli a Domem Zakonnym Sióstr Urszulanek. Pomnik Jana Pawła II stoi również przed Domem Pomocy Społecznej Włókniarz przy ulicy Krzemienieckiej 7/9 oraz w ogrodzie przed Domem Zakonnym Ojców Bonifratrów przy ulicy Kosynierów Gdyńskich 61a. Ten ostatni pomnik nawiązuje do spotkania dzieci komunijnych z papieżem na Lublinku. Figura Jana Pawła II została ustawiona również w niszy wieży dzwonnicy kościoła pw. św. Antoniego. Rzeźbę przedstawiającego siedzącego Ojca Świętego, a koło niego dwójkę dzieci można także podziwiać u łódzkich bonifratrów. W Łodzi nie brakuje też w Łodzi pomników poległych. To

9 TEMAT TYGODNIA tygodnik//09 między innymi Grób Nieznanego Żołnierza przed łódzką katedrą, Pomnik Ofiar Komunizmu, Pomnik Ofiar Hitleryzmu na Ra - dogoszczu, Pomnik Upamiętniający Martyrologię Dzieci w par - ku im. Szarych Szeregów czy Pomnik Upamiętniający Mar - tyrologię Żydów Radegast. Biało-czerwone maszty z orłami wojskowymi Józef Piłsudski uznawany jest za symbol walki o niepodległość Polski. Marszałek w swoim życiorysie ma również łódzki epizod. Do Łodzi przyjechał w 1899 roku i zamieszkał w kamienicy przy ulicy Wschodniej 19. Tam drukował Robotnika. W tej też kamienicy, na początku 1900 roku został aresztowany i trafił do więzienia przy ulicy Długiej (dziś ulica Gdańska). Zarówno na ulicy Wschodniej, jak i na Gdańskiej są dziś wmurowane tablice poświęcone marszałkowi Piłsudskiemu. Co ciekawe, wydarzenia z przełomu wieku sprawiły, że chyba nie lubił Łodzi. W swoich wspomnieniach z 1900 roku pisał o niej jako o złym, brudnym mieście. W okresie międzywojennym odwiedził tylko raz i to będąc tu przejazdem. Zatrzymał się na chwilę na Dworcu Kaliskim, w drodze do Poznania. A kiedy niedługo po odzyskaniu niepodległości przyznano mu honorowe obywatelstwo Łodzi, to przyjmował je w Warszawie, na Zamku Królewskim. Po wielu latach, w 1997 roku odsłonięto w naszym mieście pomnik Józefa Piłsudskiego. Stanął on na w pobliżu Łódzkiego Domu Kultury, u zbiegu ulic Kilińskiego i Traugutta. Dokładnie na skwerze im. Związku Strzeleckiego Strzelec. Autorem rzeźby jest łódzki artysta, nieżyjący już Zbigniew Władyka. Później koło pomnika marszałka umieszczono ośmiometrowe, biało-czerwone maszty z trzema orłami: strzeleckim, legionowym oraz Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej Polskiej. Są zrobione z brązu, a zaprojektowała je córka autora pomnika, Zofia Władyka-Łu czak. Jest ona też autorką jednego z najmłodszych łódzkich pomników przedstawiającego Rajmunda Rembieliń skie go, który stanął przed Sukcesją. To nie jedyna jej praca, którą możemy oglądać w Łodzi. Wiele prac wiąże się z ojcem Zbigniewem Władyką, znanym łódzkim rzeźbiarzem mówiła nam Zofia Władyka. Część z nich zro biliśmy razem. Taką pierwszą, symboliczną dla mnie pracą, była fontanna w parku im. Sienkiewicza. Zlecenie otrzymał ojciec, ale musiałam ją dokończyć sama dodaje. Inną pracą autorki jest pomnik synagogi w Łodzi. Znajduje si przy skrzyżowaniu alei Kościuszki i ulicy Zielonej. To pomnik tej Wielkiej Synagogi, która stała w tym miejscu przed wojną. Dzieło nie ma oficjalnej nazwy, więc nazywamy je pomnikiem synagogi. b Pomnik Tadeusza Kościuszki to jeden z symboli Łodzi b Pomnik Juliana Marchlewskiego stał na Starym Rynku b Pomnik Władyslawa Reymonta ufundowali robotnicy FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK FOT. ARCHIWUM FOT. FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK Natomiast 1 sierpnia tego roku odsłonięto najmłodszy łódzki pomnik poświęcony powstańcom warszawskim. Stanął przy skrzyżowaniu alei Palki i ulicy Wojska Polskiego. Jego autorem jest profesor Michał Gałkiewicz. Dotychczas w Łodzi nie było żadnego śladu upamiętniającego Powstanie Warszawskie mówił nam profesor Gałkie - wicz. Starania o to podjęli profesor Maria Gołębiowska i jej mąż Henryk, uczestnicy powstania. Wcześniej utworzono Skwer Powstańców Warszawskich. Spot kaliśmy się z panią Gołę - biowską, rozmawialiśmy na temat pomnika. Ja miałem wielki granit i postanowiłem go ofiarować na rzecz pomnika upamiętniającego powstańców. Zrobiłem jego projekt. Władze miasta nie miały pieniędzy. Na pomnik mieli składać się kombatanci. Potem na sesji Rady Miasta Łodzi Maria Gołębiowska wygłosiła piękną mowę, dostała oklaski na stojąco. Znalazło się parę groszy na budowę pomnika. Współpracowałem z panią architekt, bo jest tam mnóstwo roboty przestrzennej opowiadał Michał Gałkiewicz. Nie dla Admii Czerwonej i Marchlewskiego Niektóre pomniki zniknęły już z mapy Łodzi. Przykładem może być pomnik Juliana Mar - chlewskiego, który stał niemal w samym centrum Łodzi, bo na Starym Mieście. Autorami projektu byli Elwira i Jerzy Ma zur - czykowie. Pomnik odsłonięto 30 kwietnia 1962 roku, a rozebrano w 1991 roku. Kapitalizmowi było nie po drodze z Mar chlew skim, który na kartach historii zapisał się przede wszystkim jako marksista, główny ideolog Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy oraz twórca Mię dzyna ro - dówki Komunistycznej. W 1918 roku Mar chlew ski przeciwstawiał się od zyskaniu przez Polskę niepodległości. Powojenna miała wyjątkową słabość do Mar chlew skie - go, który pod koniec XIX wieku pracował w fabryce Izraela Poznańskiego i prowadził tam działalność rewolucyjną. Po zakończeniu okupacji został patronem zakładów. Dlatego w Łodzi doczekał się pomnika. Gdy zmienił się ustrój spadł z cokołu. Podobno jego pomnik trafił do magazynów łódzkiej Zieleni Miejskiej. Nie ma już w Łodzi Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej, który stał w Parku im. Poniatowskiego. Zbudowano go zaraz po wyzwoleniu, na polecenie Ros - jan. Budowali go żołnierze Armii Czerwonej pod dowództwem kapitana Małczenki mówi Wojciech Źródlak, kustosz Muzeum Tradycji Niepodległościowych Oddział Rado goszcz. Ale pomnik ten został wysadzony. Ładunek podłożyli żołnierze podziemia niepodległościowego. Na ich czele stał Władysław Sta - nile wicz. Mieliśmy materiały zebrane z różnych niewybuchów, niewypałów wspominał nieżyjący już Władysław Sta nile wicz. Ale obliczyłem, że to za mało, by wysadzić w powietrze pomnik. W hurtowni farmaceutycznej Władysław Stanilewicz zakupił 10 czy 15 kilogramów chloranu potasu. Z niego zaczął robić materiał wybuchowy zwany sze - dytem. Władysław brał nocne dyżury w aptece przy ulicy Pomorskiej. Przez kilkanaście wieczorów wytwarzał materiał wybuchowy. W dużych naczyniach mieszał chloran potasu z olejem. Do akcji Naczelnik doszło 12 lutego 1946 roku. Wzięło w niej udział pięć osób. Oprócz Władysława Stanilewicza, także Anna i Andrzej Stanilewiczowie, Zbigniew Suwalski i Stanisław Lam - precht. Zima była bardzo mroźna. Dzięki temu żołnierze pilnujący pomnika wartę pełnili przed nim tylko w dzień. Po zapadnięciu zmroku młodzi konspiratorzy zakradli się do parku i podłożyli materiały wybuchowe. Z pomnika została sterta gruzu. Przez 5 lat Urząd Bezpieczeństwa nie trafił na ślad grupy Władysława Stanilewicza. Spiskowcy wpadli przez przypadek. Jeden z nich został zatrzymany w innej sprawie. Chodziło o broń, którą zakopano, gdy Niemcy wycofywali się z Łodzi. Aresztowany był przekonany, że został zatrzymany w zwiżaku z wysadzeniem pomnika. Po przesłuchaniu prawa wyszła na jaw. Władysława Stanilewicza aresztowano 5 grudnia 1950 roku. Tego samego dnia urodził się jego starszy syn Olgierd Władysław. Stanilewicza skazano na 15 lat więzienia. Wyszedł po pięciu. Pomnik szybko odbudowano. Ponownie odsłonięto go 7 listopada 1946 roku w rocznicę wybuchu Wielkiej Rewolucji Październikowej. Podobno do jego budowy użyto macew z kir holu przy ulicy Brackiej i płyt z łódzkich cmentarzy ewangelickich. Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej zniknął ostatecznie z mapy Łodzi w 1991 roku. Ławeczka Tuwima to dziś jedno z ulubionych miejsc spotkań w Łodzi. Trudno znaleźć łodzianina, a nawet gościa, który nie zrobiłby sobie zdjęcia z Julianem Tuwimem na ulicy Piotr - kowskiej. Autorem ławeczki jest Wojciech Gryniewicz. W końcu lat dziewięćdziesiątych pojawiła się idea stworzenia pomnikowej wersji Juliana Tuwima, urodzonego w Łodzi, który pięknie łódzkie nastroje opisał w Kwiatach polskich opowiadał nam rzeźbiarz. Inspiracja tym poematem wyreżyserowała w mojej myśli taką wersję Tuwima, poety łódzkiego, któru spogląda z przekąsem na. Rzeźbę związałem z ruchem chodnikowym, ławeczką na której można przysiąść, odpocząć. Sama ławeczka ma też swoją stylizację architekturą. W jej kształcie widać łódzką secesję. ma też pomniki, które znalazły się na szlaku Bajkowa. Swej mosiężnej figury doczekali się Miś Uszatek, wróbel Ćwir Ćwirek czy bohaterowie Zaczarowanego ołówka. a ą

10 10//tygodnik ROZMOWA TYGODNIA Muzyka odnaleziona i uratowana z pożogi w darze dla łodzian Wywiad Z Andrzejem Wendlandem, dyrektorem Tansman Festival w Łodzi, rozmawia Łukasz Kaczyński Jaki jest bilans 20 lat festiwalu i konkursu realizowanych pod patronatem Aleksandra Tansmana? Czy Stowarzyszenie Promocji Kultury im. Tansmana może powiedzieć, że idee mu przyświecające zostały zrealizowane? Aby zobrazować dorobek Tans - man Festival zostało opublikowane duże wydawnictwo. Og - raniczę się do krótkiego podsumowania w liczbach i kilku faktów. Na festiwalu wystąpiło około 6 tysięcy artystów, zaprezentowano ponad 450 godzin muzyki, w tym 51 koncertów symfonicznych i oratoryjnych, 10 spektakli operowych, baletowych i multimedialnych, 183 koncerty kameralne, ponad 270 wykonań utworów Tansmana w tym liczne premiery światowe i polskie. Nasze koncerty były retransmitowane w TVP, Polskim Radiu i kilkunastu krajach Unii Europejskiej zrzeszonych w EBU. Po raz pierwszy w Łodzi zaprezentowali się wielcy artyści i zespoły np. Krzysztof Pen - derecki, Jordi Savall, Al Di Me - ola czy Orkiestra Sinfonia Var - sovia. Dla festiwalu pisali utwory wielcy kompozytorzy jak Henryk Mikołaj Górecki (IV Symfonię Tansman Epizody ), Michael Nyman i Krystof Marat - ka. Wydano też 16 płyt CD i 4 książki. W konkursie zanotowaliśmy około 1100 zgłoszeń z ponad 70 krajów świata. Proszę przypomnieć jakie jest miejsce Aleksandra Tansmana w światowej muzyce. Patron festiwalu stał się prawdziwym klasykiem muzyki XX wieku, w obu znaczeniach tego słowa: dosłownym i przenośnym. Zaliczany jest do najwybitniejszych przedstawicieli neoklasycyzmu obok Strawińskie - go, Hindemitha, Poulenca. Muzyka Tansmana jest wykonywana i nagrywana w wielu krajach w tym, co najważniejsze, w Polsce. To nie koniec. Podczas tegorocznego festiwalu łódzcy melomani będą mogli być świadkami sensacyjnych wydarzeń. Mam na myśli nowo odkrytą operę Tansmana Złote runo, która będzie wystawiona we współpracy z Teatrem Wielkim czy światowe premiery utworów jednego z największych mistrzów batuty XX wieku Pawła Kleckiego, który znany jest na świecie jako szwajcarski dyrygent, a przecież urodził się w Łodzi i był przyjacielem z b Andrzej Wendland, prezes Stowarzyszenia Promocji Kultury im. A. Tansmana w Łodzi, muzyk, muzykolog, edytor, publicysta podwórka Tansmana i Juliana Tuwima. Jak to możliwe, że Klecki jest niemal nieobecny w świadomości łodzian, w przestrzeni miasta, a jego utwory grane są sporadycznie? Czy to nie mówi czegoś o zjawiskach i tendencjach na naszym podwórku, które nie zmieniają się dostatecznie szybko mimo upływu czasu? Klecki do pewnego stopnia podzielił los Tansmana. Został kompletnie zapomniany w rodzinnym mieście. Na świecie uznany był za jednego z największych dyrygentów swej epoki. Był najmłodszym dyrygentem prowadzącym Filharmonię Berlińską i pewnie zostałby pierwszym Polakiem, następcą wielkiego Wilhelma Fur - twänglera, gdyby nie to że Hitler doszedł do władzy i Klecki, który był pochodzenia żydowskiego, wraz ze swymi dziełami został wpisany na listę twórczości zdegenerowanej. Jego protektor nie był w stanie mu pomóc. Klecki musiał uciekać, by chronić życie. Był także utalentowanym kompozytorem wydawanym przez największe oficyny muzyczne Niemiec, ale jego dzieła hitlerowcy spalili, a matryce mosiężne, z których drukowano nuty kazali stopić! Cudownie jednak ocalały jego rękopisy. Ich odnalezienie to prawdziwie sensacyjna i filmowa historia. Za zgodą spadkobierców dokonaliśmy ponownego opracowania partytur Złote runo tropiliś - my w Paryżu, Wied - niu, Mediolanie. Wsparła nas córka kompozytora i głosów orkiestrowych, by można było je dziś wykonywać. Druga część pana pytania to poważny problem. ma swoją krótką aczkolwiek burzliwą i niezwykłą historię. Był taki okres, zaledwie dwóch ostatnich dekad XIX wieku, kiedy narodziło się kilku wybitnych łodzian i każdy z nich zrobił międzynarodową karierę, sławiąc przy tym nasze miasto. W kolejności urodzenia byli to: pianista Artur Rubinstein, Aleksander Tansman, Paweł Klecki. Poza Rubinsteinem o dwóch pozostałych zapomniano, jakby ci, którzy od wielu lat decydują o rozwoju Łodzi nie byli zainteresowani ważną częścią naszego dziedzictwa kulturowego. A przecież jak mówił Czesław Miłosz miasto, które nie pamięta o swoich poetach przemija i umiera. W naszym przypadku mam na myśli oczywiście poetów dźwięku. Concertino op. 34 Kleckiego to nie jedyne odkrycie i światowa premiera festiwalu. Jak długo trwało poszukiwanie, nomen omen, Złotego runa Tansmana i jakimi drogami się odbywało? A przecież trzeba też było je potem zrekonstruować. Wiele lat temu uznałem, że muzyka XX wieku nie jest kartą zamkniętą. Zapewne czeka nas jeszcze wiele odkryć i niespodzianek. Od początku intrygował mnie tytuł opery, nawiązujący do starogreckiego mitu, ale też określenie kompozytora opera komiczna. Dzieło widniało w katalogu jednego z największych światowych wydawców Editions Max Eschig w Paryżu. Zwróciłem się do wydawcy o wypożyczenie partytury do wglądu. Bez rezultatu. W końcu dyrektor Gerald Hugon przeprosił i poinformował, że partytury nie ma. Nie było jej też w archiwum kompozytora w Paryżu, o czym poinformowały mnie jego córki. Wiedząc, w których wydawnictwach na świecie kompozytor wydawał dzieła, skierowałem kroki kolejno do Wiednia (Universal), Mediolanu (Ricordi), Londynu (Universal) i ponownie do Paryża. Wielokrotnie byłem bliski rezygnacji. Dziś wiem, że musiałem czekać, by spotkać na swej drodze odpowiednich ludzi, takich jak Maria Sartova, Łukasz Borowicz, Paweł Gaba - ra. Ostatnia próba kontaktu z Mireille Tansman spowodowała, że córka kompozytora przypomniała sobie, że kiedyś podarowała różne pamiątki Bibliotece Narodowej w Paryżu. I tam odnalazł się rękopis partytury. Był on świetnie zachowany, gorzej było z wyciągiem fortepianowym, a głosów orkiestrowych nie było wcale. Wymagało to rekonstrukcji, poprawiania niezgodności, przystosowania do wymogów współczesnego wykonawstwa. To długotrwała i bardzo kosztowna praca. Po kilkunastu miesiącach Tansman Festival, Instytut Muzyki Polskiej i firma Fabryka Nut przygotowały materiał do wykonania. tak oto łódzka publiczność będzie miała okazję jako pierwsza na świecie uczestniczyć w tym surkonwencjonal - nym spektaklu. Gwiazda festiwalu, Kronos Quar - tet, wykona program przygotowany z myślą o Tansman Jak został on pomyślany? Powszechnie znany jest fakt, że wszystkie kwartety smyczkowe Henryk Mikołaj Górecki napisał dla Kronos Quartet. Legendarny amerykański zespół współpracujący z największymi gwiazdami muzyki, w tym także muzyki pop jak Paul McCart - ney, David Bowie czy legendą jazzu Modern Jazz Quartet, szczycił się przyjaźnią z Góreckim. Podczas jednego z koncertów, na którym był polski kompozytor, Kronos wykonali na bis Purple Haze Jim my e - go Hendrixa. Po występie Górecki gratulował zespołowi i powiedział, że chciałby, by jego muzyka brzmiała tak dziko. Kiedy zwróciłem się z prośbą do Kronosów o specjalny program dla nas, ich szef David FOT. M.. ZACHAROW / MAT. FESTIWALU Informacje i konkurs A Międzynarodowy Festiwal i Konkurs Indywidualności Muzycznych im. A. Tansmana organizuje Stowarzyszenie Promocji Kultury (także jego imienia). Pier - wsza edycja odbyła się w 1996 r. pod patronatem UNESCO, w 30. rocznicę śmierci Tansmana. Podczas inauguracji festiwalu w 2014 r. Stowarzyszeniu wręczono Nagrodę Pro Publico Bono 25-lecia Odrodzenia Niepodległej Rzeczypospolitej. Jej inicjatorem i pierwszym przewodniczącym Kapituły był Jan Nowak-Jeziorański, który chciał, by nagroda była polskim Noblem za pracę społeczną. A Konkurs Dla Czytelników mamy egzemplarz książki Górecki. IV Symfonia Tansman Epizody. Fenomen, Żywioł, Tajemnica A. Wendlanda (jej promocja 17 listopada w Muzeum Kinematografii o g. 19). Otrzyma ją ten, kto pierwszy na adres kultura@dziennik.lodz.pl prawidłowo odpowie na pytanie: ile symfonii napisał za życia Henryk Mikołaj Górecki? Harring ton wiedział już o IV Symfonii Tansman Epizody, mojej książce poświęconej muzyce Góreckiego i ostatniej światowej premierze jego utworu symfonicznego. Zaproponował prawdziwą opowieść, podróż z muzyką świata osnutą wokół pierwszego spotkania Kronos Quartet, Góreckiego i amerykańskiego kompozytora Ter ry ego Rileya w Nowym Yorku. Centralną kompozycją pierwszej części będzie I kwartet smyczkowy Już się zmierzcha, a finałem utwór Rileya. Na koniec osobiste pytanie: Czym dla Pana są te lata z festiwalem? Wielką przygodą życiową, czasem intensywnych doświadczeń, realizacją wielu projektów, którymi mogłem się podzielić z łódzką publicznością. Poznałem wspaniałych ludzi, wielkich artystów i twórców, wielkie dzieła. Rozmowy z nimi wiele mnie nauczyły. Z wieloma łączy mnie coś więcej niż tylko znajomość. Jeden z amerykańskich muzykologów zwrócił mi kidyś uwagę, że dotykam papieru nutowego, na którym pisali wielcy kompozytorzy, że często pracuję z partyturami, które były własnością królów, książąt, wielkich mecenasów sztuki. A dziś jeśli taki rękopis pojawiłby się na aukcji, na jego zakup byłoby stać tylko milionerów. Ten amerykański punkt widzenia Ale choć przez chwilę poczułem się szczęściarzem. a ą

11 O TYM SIĘ MÓWI tygodnik//11 Karl Dedecius: kurtka dla Filipowicza, piwo dla Różewicza, łóżko dla Herberta A Karl Dedecius, wybitny łodzianin, tłumacz i promotor polskiej literatury rzucił kiedyś hasło: Łodzianie wszystkich krajów, łączcie się!. Jesienią pierwszy raz do Łodzi przyjechała jego córka Wydarzenie Łukasz Kaczyński l.kaczynski@dziennik.lodz.pl b Oktavia Baas przy pulpicie ojca i opiekunka jej wizyty Marta Skłodowska z Muzeum Miasta Łodzi Dwie charakterystyczne czarnobiałe fotografie z grupą ludzi na tle bożonarodzeniowej choinki. Na pierwszej główna postać to Karl Dede cius, urodzony w Łodzi wybitny tłumacz i popularyzator polskiej poezji, Honorowy Obywatel Łodzi, na drugiej jeden z tych, dla których dom Dede - ciusów we Frankfurcie był bramą do wydawców i czytelników wolnej Europy, poeta Zbigniew Herbert. Fotografie łączy osoba młodej córki Dede ciusa. W jesienny poniedziałek 24 października Okta via Baas obejrzała siebie sprzed lat podczas wizyty w Muzeum Miasta Łodzi, pierwszej wizyty w mieście rodziców. Oficjalnie przekazała w depozyt do MMŁ mahoniowy pulpit translatorski, przy którym jej ojciec pracował w ostatnich latach. Program niespełna dwudniowej wizyty obejmował m.in. odwiedzenie domu urodzenia Dedeciusa (ul. Wólcza ńska 146), miejsca, gdzie chodził do podstawówki, dawnego Niemieckiego Gimnazjum Reformowanego, w którym uczyła się jego narzeczona, a potem żona Elwira Roth (al. Kościuszki 65, do niedawna był tam Wydział Filologiczny UŁ). Z córką Dedeciusa i jej mężem Hors - tem udało nam się spotkać przed dawnym Gimnazjum im. Żeromskiego na ul. Roosevelta (dawniej Ewangelickiej). To tam młody Karl podjął pierwsze próby translatorskie z łaciny i stamtąd uciekał do pobliskiego kościoła ewangelickiego (dziś prowadzą go jezuici), by słuchać muzyki. Wychowywał na liberalnie, ale ciężar edukacji przeniósł na dziadków i naszą mamę wspomina Okta via. Na początku, gdy byliśmy mali, był bardzo zajęty, ale wiedział, że wszystko dobrze funkcjonuje. Rozbudział w nas zainteresowanie muzyką, łaciną i innymi językami, literaturą i sztuką, resztę zostawiał szkole. Pytana, czy oczekiwał, że dzieci mogą być sukcesorami lub kontynuatorami jego literackiego dzieła, Baas zaznacza, że dawał zawsze wolność wyboru i bardzo to sobie cenił. Ale dzieci mogły do woli korzystać z książek w jego bibliotece. Gdy zaś byli w Paryżu, to na Oktavii spoczywało rozmawianie z Francuzami on nie znał tego języka. Zawsze zajęty, podkreślał, że przez wojnę i pobyt w łagrze stracił dziesięć lat, nie mógł studiować. I musiał to nadrobić. Spędzaliśmy wspólnie urlopy i razem dużo czasu, ale tata zaznaczał, że nie jest pedagogiem. I nie stawiał tylko na klasyczną edu kcję dodaje Oktavia Baas. Sam w szkolnej orkiestrze grał na skrzypcach, my uczyliśmy się gry na pianie, mój brat także na gitarze muzyki big-beato wej. Nie stawiał problemów także wtedy, gdy mój mąż wszedł do naszej rodziny. Rzeczywiście, był liberalny. Proszę sobie wyobrazić nas wtedy, byliśmy młodzi, lubiliśmy tańczyć, byliśmy trochę nieprzewidywalni. Dziwne było wtedy znaleźć się w jego domu dodaje Horst Baas. Ale zostałem zaakceptowany. Był to przyjazny dom, ze wspaniałą atmosferą. I wspaniale tam gotowano, także polskie potrawy. Gdy przyszedłem tam pierwszy raz, zaczął rozmawiać ze mną po łacinie. Był Tadeusz Różewicz tęsknił do piwa wypitego w ogrodzie domu Karla Dedeciusa dumny, że ją zna. To mi dawało dobrą pozycję na wejściu, bo łaciny uczyłem się od dziewięciu lat, próbowaliśmy nawet żartować w tym języku. Powiem więcej, miałem wtedy przewagę: łacinę znałem lepiej od niego. Oktavia Baas przypomina, że rodzice mówili też po rosyjsku (Dedecius zaczął się go uczyć w łagrze, gdzie tłumaczył m.in. wiersze Lermontowa). Po polsku mówił lepiej od żony. Przekazany dzieciom obraz rodzinnego miasta obejmował wspomnienie przyjaciół z młodości i promieniujący charakter wielo kul tu - rowości w Łodzi. Po wojnie nie miał nic, także możliwości stu - dio wania. Sam ustalił sobie program zdobywania wiedzy wspomina Horst. Musiał zacząć życie bez rodziny, bez wsparcia rodziców i dziadków dodaje Oktavia. Tak naprawdę miał dwa życia. Pierwsze to literatura i wszy - stko, co się z tym wiązało. Drugim to praca w firmie ubezpieczeniowej Allianz, którą podjął, by zapewnić byt sobie, żonie i dzieciom. Ale nie lubił tej pracy zaznacza zięć Dede ciusa. Sława Lisiecka, łodzianka, najlepsza polska tłumaczka literatury niemieckojęzycznej, jedna z pierwszych laureatek Nagrody im. Dedeciusa i niedawno nagrodzona za dzieło życia, została przez Dedeciusa wskazana jako jedyna osoba, która może na polski przełożyć jego wspomnienia Europejczyk z Łodzi. Wspominając zmarłego w lutym tłumacza, mówiła DŁ, że miał duszę poetycką, inaczej nie słyszałby tylu głosów poetyckich. Tłumaczył jak poeta, nie do końca wiernie, wymyślał swój sposób na przetłumaczenie wiersza podkreśla. Przez lata wiadomo było, że poza młodzieńczymi próbami De decius nie pisywał wierszy lub je ukrywał. Wojna zniszczyła mi je. Potem przyszyły lata niewoli (refleksji), które nauczyły mnie nie brać siebie zbyt serio i z uwagą przysłuchiwać się innym pisał w rozważaniach o poetach i tłumaczach. Ale po śmierci ojca znalazła nieznany wiersz. Podyktował go Ilonie Cze chowskiej, sekretarzowi, którą przekazały mu Europejski Uniwersytet Via drina i Fundacja Boscha. Wiersz dotyczy wnuczek, z których Dedecius był bardzo dumny. To był ostatni wiersz, ale jest przygotowywana książka dotykająca jego czasów w szkole i wierszy tego okresu zdradza Oktavia. Pisywał wiersze, ale nie był z nich zadowolony i mówił: nie FOT. ŁUKASZ KASPRZAK b Karl Dedecius (po prawej) i wybitny poeta Stanisław Barańczak jestem zbyt dobry, zbyt kreatywny, by wyrażać takie rzeczy jak na przykład Szymborska dorzuca Horst Baas. Ale gdy pewnego razu nocujący u nas Tadeusz Różewicz komplementował ojca: napisałeś to lepiej w swoim języku niż ja w moim wspomina cóka Dede - ciusa. Przyjaźń Różewicza z De - de ciusem jest dobrze znana. Podobnie jak listy, w których ten pierwszy tęsknił do piwa wypitego w przydomowym ogrodzie we Frankfurcie. Należeli do jednego pokolenia, przeszli podobną edukację. Ze swych dwóch synów Różewicz stracił jednego w tym roku, co mój tata swojego przyznaje Oktavia Baas. Częstym gościem był też Herbert, który zostawał na dłużej. Mama mówiła, że śniadanie gotowe, a on wciąż śpi. Irytowała się. Ale prowadzili tzw. dom otwarty. Również Wisława Szymborska zostawała u nich na dłużej. W tym czasie nocleg w hotelu był dla wielu Polaków dużym wydatkiem. Ale mieli bliskich niemieckich przyjaciół mówi Horst Baas. Oktavia przypomina mu, jak sprezentował swoją kurtkę Kornelowi Fili po wiczowi, prozaikowi, wieloletniemu partnerowi Szym borskiej (jeden z jego synów mieszka w Łodzi). W domu rozmawialiśmy po niemiecku. Gdy mieliśmy osiem, dziewięć lat, dał nam książkę do polskiego, ale nie miał czasu nas uczyć. W owym czasie nie było dobrze widzane, gdy ktoś mówił po polsku. W przedszkolu na takie dzieci mówiło się Polacken, co brzmiało pejoratywne mówi Oktavia Baas. To był czas trudnych relacji. Reputacja Polaków w Niemczech Zachodnich nie była tak dobra jak w latach 50. i 60. PRL była krajem komunistycznym, co komplikowało relacje dodaje Horst Baas. Łatwo moża było być posądzonym o komunistyczne sympatie. Służby specjalne przyglądały się takim osobom. Ale właśnie Karl Dedecius przyłożył się do przełamania tego komunikacyjnego impasu, zaczął rozmowę. Nie było tak ważne, czy my mówimy po polsku. Ważniejsza była możliwość trzymywania kontaktów i udzielania pomocy podkreśla dzisiaj Oktavia Baas. Później, gdy był chory, zapytałam go leżącego w łóżku, czy chce jeszcze coś dodać do Europejczyka z Łodzi. Nie było niczego takiego. W odpowiedzi jeszcze pocałował mnie w dłoń, pierwszy i ostatni raz, dziękując. To był taki polski pocałunek w rękę. A ą FOT. ARCHIWUM K. DEDECIUSA / COLLEGIUM POLLONICUM W SŁUBICACH

12 12//tygodnik STRONA MŁODYCH Co ma czajnik do płodności? A Młodzi mężczyźni mogą przysłużyć się nauce, a przy tym uzyskać zestaw wyników dotyczących parametrów ich nasienia oraz układu hormonalnego, w ważnych badaniach łódzkich uczonych Nauka Maciej Kałach m.kalach@dzienniklodzki.pl Uniwersytet Medyczny w Łodzi oraz Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera poszukują mężczyzn w wieku od 19 do 30 lat do przeprowadzenia badań dotyczących wpływu czynników środowiskowych na płodność mężczyzn. Naukowcy z obu współpracujących instytucji przedstawiają badania jako unikatowe: po raz pierwszy w naszym kraju mają odpowiedzieć na pytanie, czy syntetyczne czynniki środowiskowe mogą mieć wpływ na poziom hormonów u młodych mężczyzn a tym samym na ich płodność. b Prof. Jolanta Słowikowska-Hilczer (z tyłu) oraz dr hab. Renata Walczak-Jędrzejowska z UMed w Łodzi Po pomoc do łódzkich studentów Obecnie około 30 procent mężczyzn w Polsce ma obniżoną płodność można przeczytać w zaproszeniu do badań, które pojawiło się na największych łódzkich uczelniach (między innymi na Politechnice Łódzkiej). Czytamy dalej: Fta lany, para beny, bisfenol A to substancje chemiczne, obecne powszechnie w naszym otoczeniu, między innymi w kosmetykach do pielęgnacji ciała (de zo doran tach, antyper spi ran tach i żelach do mycia ciała) czy opakowaniach do żywności (folie, puszki, plastikowe butelki). Przykładem przenikania niepożądanych substancji do organizmu może być gotowanie wody w plastikowym czajniku (lepiej robić to w szklanym lub ze stali nierdzewnej). Kontakt z tymi substancjami może wpływać na czynność układu hormonalnego na przykład przez zmniejszenie produkcji testosteronu, czego wynikiem staje się obniżona płodność. Naukowcy zwrócili się o pomoc w rekrutacji uczestników do kilku uczelni, ponieważ liczą, że przyniesie to lepszy skutek niż rozsyłanie zaproszeń do losowo wybranych młodych łodzian. Półtora tysiąca adresów mężczyzn w wieku od 19 do 30 lat przekazał naukowcom magistrat jesienią 2015 roku oraz zimą 2016 roku. Niestety, na zaproszenie odpowiedziało i pojawiło się na badaniach tylko około 60 mężczyzn. Dzięki innym działaniom naukowcy skutecznie zaprosili dotąd kolejną setkę chętnych. Aby uzyskać reprezentatywną grupę, potrzeba jeszcze około 200 mężczyzn. Panowie ze starszych przedziałów wiekowych na podobne badania zgłaszają się chętniej (także ze względu na pogarszający się ich stan zdrowia) co sprawia, że są grupą znacznie lepiej przebadaną niż młodzi. Łódzkie badania to wspólny projekt Zakładu Endokrynologii Płodności Katedry Andrologii i Endokrynologii Płodności Uniwersytetu Medycznego, którym kieruje profesor Jolanta Słowikowska-Hilczer, FOT. GRZEGORZ GAŁASIŃSKI oraz Zakładu Epidemiologii Środowiskowej Instytutu Medycyny Pracy, pod kierownictwem profesora Wojciecha Hanke. Do tej pierwszej jednostki, mieszczącej się przy ulicy Sterlinga 5, zapraszani są chętni do udziału w badaniu mężczyźni w wieku od 19 do 30 lat. Można się zgłosić już teraz wysyłając wiadomość na adres poczty elektronicznej: renata.walczak-jed rzejow z wpisanym tytułem ba danie czynniki środowiskowe. Naukowcy przewidują, że zapisy potrwają przynajmniej przez pół roku, ale warto się spieszyć. Liczymy, że odzew studentów pozwoli nam dokończyć nasze badania mówi profesor Słowikowska-Hilczer. Badają, nie tylko wpływ substancji, ale i styl życia Uczestnictwo w badaniu będzie polegało na dwóch wizytach w Zakładzie Endokrynologii Płodności w odstępie sześciu miesięcy, w wyznaczonym przez nas terminie opowiada, pracująca w zakładzie, dr hab. Renata Walczak-Ję - drzejowska. Podczas obu wizyt pobrane zostaną próbki krwi i moczu, mężczyźni będą między innymi zmierzeni i zważeni. Dokonana zostanie też analiza składu ich ciała. Dodatkowo, każdy uczestnik będzie mógł oddać nasienie (w czasie pierwszej wizyty), co pozwoli na ocenę liczby plemników oraz ich ruchu, żywotności i budowy morfologicznej. Badania wyznaczane są na godziny poranne (od 8 do 10), ponieważ właśnie wtedy u mężczyzn utrzymuje się odpowiedni poziom testosteronu we krwi. Wyniki z pozyskanych próbek materiału biologicznego naukowcy skojarzą z odpowiedziami na pytania w ankietach wypełnianych przez uczestników badania. Pytania dotyczą różnych elementów stylu życia, bo on także ma ogromny wpływ na ewentualne problemy z płodnością. Od lat mówi się, że zdrowe odżywianie, bogate w witaminy z warzyw i owoców, ma ogromne znaczenie dla płodności przypomina dr hab. Renata Walczak-Jędrzejowska. Należy przede wszystkim ograniczyć spożywanie tłuszczów i słodzonych napojów gazowanych, a także żywności zawierającej konserwanty. Z przeprowadzanych wcześniej badań wynika, że korzystny dla płodności jest aktywny tryb życia, jednak intensywne uprawianie sportu na przykład triath lonu czy bieganie bardzo długich dystansów przejściowo może ograniczyć płodność. Podobny wpływ ma przebywanie w wysokiej temperaturze lub siedzący tryb życia. Nawyk trzymania nagrzanego laptopa w bliskości jąder też nie pomoże panom, którzy planują zakładanie rodziny. Negatywne skutki dla płodności może mieć także palenie papierosów czy spożywanie w dużych ilościach alkoholu. Indywidualne wyniki badania nasienia będą dostępne dla zgłaszających się już w dzień wizyty lub nazajutrz, wyniki związane z układem hormonalnym kilka miesięcy później. Natomiast opracowywanie wniosków z badań z całego łódzkiego projektu potrwa nawet dwa-trzy lata. a ą Walczą z rakiem... wąsami Filolodzy też będą żegnać uniwerek z biretem Profilaktyka Jacek Losik j.losik@dzienniklodzki.pl Studenci medycyny z Łodzi zachęcają do... zapuszczania wąsów. Dlaczego? Mamy listopad i na całym świecie organizowana jest akcja Movember, mająca edukować mężczyzn na temat raka jąder i prostaty. W projekt włączyli się również adepci medycyny z IFMSA-Poland Oddział (międzynarodowego stowarzyszenia studentów medycyny. Symbolem solidarności z mężczyznami chorymi na nowotwory jądra i prostaty są wąsy, organizujemy konkurs fotograficzny na facebooku Mo - vember, gdzie uczestnicy mogą przesyłać swoje zdjęcia z wąsami (niekoniecznie prawdziwymi) i wziąć udział w losowaniu nagród mówi Adrianna Lorens, organizator akcji. Konkurs rozpoczyna się 18 listopada i potrwa do 1 grudnia. Ponadto studenci będą edukować na temat nowotworów na uczelniach wyższych, obiektach rekreacyjnych oraz w łódzkich centrach handlowych. a ą Uniwersytet Łódzki Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkiego dołącza do jednostek tej uczelni, które żegnają swoich wychowanków galą absolwenta. Maciej Kałach m.kalach@dzienniklodzki.pl b Gala absolwentów na Wy - dzia le Zarządzania UŁ FOT. GRZEGORZ GAŁASIŃSKI Pierwsza w historii Gala Absolwenta Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego została zaplanowana na 10 grudnia. W ten sposób wydział uhonoruje osoby, które w minionym roku akademickim obroniły tam dyplom studiów drugiego stopnia i zapisały się na wydarzenie (można to zrobić jeszcze do 20 listopada za pośrednictwem strony internetowej WF UŁ). Uroczystość odbędzie się w gmachu Wydziału Filologicznego (przy ulicy Pomorskiej 171/173). Jeśli magister zdążył już odebrać swój dyplom zwraca go do dziekanatu, aby otrzymać dokument w uroczystej oprawie. Do 20-złotowej opłaty wydział wliczył koszty wypożyczenia togi na czas uroczystości oraz cenę biretu akademicki z wyhaftowaną nazwą wydziału, który absolwenci otrzymują na własność, a także skromny poczęstunek (lampka szampana i słodycze) po zakończeniu gali. Nie zabraknie zbiorowego podrzucenia biretów, symbolizującego koniec studiów, ponadto można przyjść z dumną rodziną, aby zrobić sobie z nią zdjęcie na tle wydziałowego banneru. W ciągu ostatnich lat gale swoich absolwentów zaczęły organizować dwie inne z wielkich jednostek Uniwersytetu Łódzkiego: Wydział Zarządzania i Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny. a ą

13 NA WŁASNE OCZY tygodnik//13 b Kotów nie stresował tłum odwiedzający wystawę w hali Społem i nie traciły ochoty na zabawę b Miłośnicy kotów długo potrafią wyliczać zalety ich osobowości. Międzynarodowi sędziowie oceniali je pod innym kątem. Wybierali m.in. najlepszego najlepszego dorosłego kota, kastrata czy kociaka b Sfinksy Kanadyjskie stworzono specjalnie dla alergików, bo nie tylko nie mają sierści, ale też rzęs b XIII i XIV Międzynarodowa Wystawa Kotów przyciągnęła podczas weekendu do hali Społem przy ul. Północnej tysiące łodzian. Zaprezentowało się na niej kilkaset kotów b Chociaż koty musiały stanąć przed jury złożonym z sędziów pochodzących z Czech, Szwecji, Białorusi, Norwegii i Polski, nie stresowały się przed poszczególnymi prezentacjami Kocie piękności FOT. GRZEGORZ GAŁASIŃSKI b Przesąd, że czarny kot przynosi pecha, nie istnieje wśród miłośników kotów b Paloma Mon Sasti pod koniec października zobyła tytuł World Winner 2016 podczas World Cat Show w Wiedniu Kilkaset kotów zaprezentowano w sobotę i niedzielę podczas XIII i XIV Międzynarodowej Wystawie Kotów w hali Społem. Maine Coon i Brytyjskie na topie Średnio 2-2,5 tys. trzeba wydać na kota z rodowodem. Rankingi popularności nadal biją Koty Brytyjskie i rasy Maine Coon. Łódzka wystawa była dla niektórych kotów jedną z kolejnych w ostatnim czasie. Pod koniec października na światowej wystawie kotów World Cat Show w Wiedniu, prezentowała się Paloma Mon Sasti, roczna kotka rasy Cornish Rex. Zdobyła tytuł World Winner 2016 jako jedyny prawdziwy polski kot podkreśla Aneta Świechowska, właścicielka Palomy i dodaje, że na wystawie były jeszcze prezentowane koty wyhodowane w Polsce, ale należące do Szwedów czy polskie koty mieszkające w Niemczech. A Paloma pochodzi z polskiej hodowli i mieszkamy w Polsce. AMAG

14 14//kultura Od lewej: John Sherba (skrzypce), Sunny Yang (wiolonczela), Hank Dutt (skrzypce) i David Harrington (skrzypce), czyli Kronos Quartet A We wtorek Kronos Quartet zainauguruje Tansman Festival 2016 Odkrycia i nowości w salonie pełnym arcydzieł muzyki XX wieku Muzyka Aida Stępniak kultura@dziennik.lodz.pl Od ponad dwóch dekad organizowany co dwa lata Tansman Festival jest jednym z ciekawszych wydarzeń artystycznych w kraju organizatorzy szczycą się m.in. licznymi premierami, ponad 50 koncertami symfonicznymi, 10 operami, multimedialnymi i baletowymi, kilkuset koncertami kameralnymi, 270 wykonaniami kompozycji Aleksandra Tansmana, sesjami naukowymi, wystawami, książkami, wydawnictwami płytowymi i transmisjami w licznych mediach. Patron Festiwalu, Aleksander Tansman, przyjaciel Juliana Tuwima, był kompozytorem, który urodził się i pierwsze muzyczne kroki stawiał właśnie w Łodzi, m.in. w Łódzkiej Orkiestrze Symfonicznej Tadeusza Mazurkiewicza. Artysta znany jest jako jeden z pierwszych, który przestał komponować w estetyce neoromantycznej, a zwrócił się ku nurtowi neoklasycznemu. Wśród jego utworów znajdują się dzieła orkiestrowe, fortepianowe i gitarowe o różnej proweniencji. Tansman zyskał uznanie na całym świecie dość wspomnieć medal przyznany przez cesarza Japonii, nominację do Os - cara za muzykę do filmu Gre - gory ego Ratoffa Paris Underground, fotel belgijskiej Królewskiej Akademii Nauk, Literatury i Sztuki czy zamówienia kompozytorskie składane m.in. przez UNESCO. Rok 2016 ma szczególnie rocznicowy charakter, bo przypada w nim 30. rocznica śmierci Tansma na, a sam Festiwal obchodzi 20-lecie. Z tej okazji hasłem przewodnim stały się Odkrycia i nowości, które mają przybliżyć publiczności arcydzieła XX-wiecznej muzyki polskiej, także te nie całkiem znane rzeszom melomanów. We wtorek 15 listopada podczas inauguracji Festiwalu melomani w Teatrze Wielkim (pl. Dąbrowskiego) będą mogli wysłuchać koncertu jednego z najlepszych kwartetów smyczkowych na świecie. Chodzi oczywiście o Kronos Quartet, który przygotował na tę okazję specjalny program, wracając m.in. do utworów dawno niewykonywanych. Skupieni w San Francisco artyści znani są z występów dopracowanych pod względem muzycznym i wizualnym, poszerzonym o świetlne i dźwiękowe instalacje. Artyści współpracują z twórcami nurtu muzyki poważnej, ale nie stronią też od nurtu popularnego, by wskazać kooperację z Paulem McCartne - yem, poetą Allenem Ginsbergiem czy Tomem Waitsem. Pojawienie się na Tansman 2016 Kronos Quartet ma szczególny kontekst znana jest ich współpraca z Henrykiem Mikołajem Góreckim, który ostatnią z symfonii ( Tansman Epizody ) napisał z inspiracji dyrektora festiwalu, Andrzeja Wendlanda. W Teatrze Wielkim zespół wykona zaś m.in. I Kwartet smyczkowy Już się zmierzcha Góreckiego, ale też utwory z kręgu muzyki świata (m.in. Dadra in Raga Bhairavi, czyli indyskie ragi N. Rajama) czy Salome Dances for Peace amerykańskiego minimalisty Terry Riley. Początek koncertu o godz. 19. Bilety kosztują: 40, 60 i 80 zł. Głównym sponsorem koncertu jest firma Atlas. W czwartek 17 listopada o g. 19 w Muzeum Kinematografii zacznie się wydarzenie pn. Górecki: Tansman Epizody, poświęcone pamięci pierwszego laureata Nagrody Tansman za wybitną indywidualność muzyczną i bezkompromisowość, H.M. Góreckiego. W programie spotkanie wokół książki o jego IV Symfonii Tans man Epizody, pokaz filmu V. Rotter-Kozery Please find. Henryk Mikołaj Górecki, promocja albumu IV Symfonia Tansman Epizody nagranej przez Orkiestrę Symfoniczną Filharmonii Śląskiej i Mirosława Jacka Błaszczyka. Wstęp wolny. a ą AIDA STĘPNIAK FOT..KRONOSQUARTET.ORG / JAY BLAKESBERG. W skrócie FILHARMONIA Z Wieniawskiego do Rubinsteina Laureaci 15. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego zagrają (w ramach nagrody pozaregulaminowej) w piątek 11 listopada w Filharmonii Łódzkiej im. A. Rubinsteina (ul. Narutowicza 22). Veriko Tchumburidze (Gruzja/Turcja) skrzypce (I nagroda), Seiji Okamoto (Japonia) skrzypce (II nagroda), Richard Lin (Tajwan/USA) skrzypce (V nagroda) wystąpią z Orkiestrą FŁ pod batutą Piotra Sułkow - skiego. Program koncertu to: Koncert skrzypcowy e-moll op. 64 Mendelssohna-Barthol - dy ego, II Koncert skrzypcowy d-moll op. 22 Wieniawskiego, I Koncert skrzypcowy a-moll op. 77 Szostakowicza. Spotkanie przedkoncertowe poprowadzi z nimi Piotr Matwiejczuk (Program 2 Polskiego Radia). Bilety są już wyprzedane, ale godzinę przed koncertem w kasach będą dostępne wejściówki (w ograniczonej liczbie). ŁK MUZYKA Ludzie Ørganka W sobotę 12 listopada w klubie Wytwórnia zagra Ørganek to kwartet sygnowany nazwiskiem lidera, autora muzyki i tekstów, Tomasza Organka. Bilety kosztują 45 i 50 zł (w dniu koncertu 50 i 55 zł). ŁK SZTUKA Sztuka czerpania W czwartek 17 listopada w Galerii A Teatru Lalek Arlekin (ul. 1 Maja 2) o g. 18 zacznie się wernisaż wystawy prac z papieru czerpanego Agnieszki An - druszkiewicz, absolwentki Międzywydziałowego Instytutu Papiernictwa i Poligrafii PŁ. ŁK LITERATURA Suplement Leszka Engelkinga W czwartek 17 listopada gościem Domu Literatury w Łodzi (ul. Roosevelta 17) będzie prof. Leszek Engelking, historyk literatury, poeta i krytyk literacki, w latach członek ka - piuły łódzkiej Nagrody Literackiej im. J. Tuwima. Spotkanie będzie dotyczyć jego nowej książki Suplement, a poprowadzi je Przemysław Owczarek, dyrektor DL. ŁK SZTUKA Bliżej Mony Lisy Wykład o arcydziełach m.in. Leonarda da Vinci wygłosi w sobotę w Muzeum Sztuki ms 2 (ul. Ogrodowa 19) o g Marta Wlazeł. ŁK MUZYKA Piękne głosy śpiewają charytatywnie W poniedziałek o g. 18 w klubie Wytwórnia (ul. Łąkowa 29) w koncercie Trzech polskich tenorów i sopranistki dla Adasia urodzonego z rzadkim zespołem Aperta. Zaśpiewają: Adam Zdunikowski, Dariusz Stachura, Adam Sobieraj - ski, Sylwia Strugińska i Aleksandra Wiwała. ŁK MUZYKA Panie, czyli panowie We wtorek o g. 19 w Teatrze Muzycznym zacznie się koncert nowego łódzkiego zespołu Panie, który gra psychohard - pop, a tworzą go: Paweł Erd - man (baryton Teatru Muzycznego, tu: wokalista i gitarzysta), Bogdan Graczyk (bas) i Piotr Pa - tolski (perkusja). ŁK b Jerzy Hoffman będzie gościem Kinematografu FILM Jerzy Hoffman i odrodzony Potop W środę o g. 18 w Muzeum Kinematografii (pl. Zwycięstwa 1) zacznie się spotkanie z Jerzym Hoffmanem, twórcą najbardziej widowiskowych polskich filmów. Spotkanie połączone będzie z pokazem filmu Potop. Redivivus, czyli od - restaurowanej i na nowo zmontowanej przez reżysera wersji filmowego przeboju. Wstęp wolny. ŁK MUZYKA Śląsk w filharmonii Hej te nasze góry, Taniec chustkowy, Krakowiaka i Tańce górali podhalańskich wykona Zespół Pieśni i Tańca Śląsk podczas koncertu w Filharmonii Łódzkiej 12 listopada. Początek o g. 19. Bilety: 100 i 120 zł. ŁK MUZYKA Spotkaj wikingów Zespół Wardruna, autorzy muzyki do serialu Wikingowie, z jednym koncertem w Polsce wystąpi w klubie Wytwórnia w niedzielę o g. 20. Bilety: 130 i 150 zł. ŁK FOT.MIKOLAJ SUCHAN / POLSKAPRESS

15 Atramentowa Celińska i barokowa L Arpeggiata A 20. Festiwal Kultury Chrześcijańskiej nabiera mocy. Gości m.in. Scenę Plastyczną KUL, L Arpeggiatę oraz Stanisławę Celińską Pod patronatem DŁ Aida Stępniak kultura@dziennik.lodz.pl b Christina Pluhar wystąpi ze swym ansamblem L Arpeggiata Już po raz dwudziesty w Łodzi odbywa się Festiwal Kultury Chrześcijańskiej impreza, której początki sięgają 1997 roku, gdy Teatr Logos świętował 10- lecie swojego istnienia. Impreza tradycyjnie zaczęła się w pierwszą niedzielę po Zaduszkach i potrwa dwa tygodnie, w trakcie których nie zabraknie spektakli, koncertów i przedstawień nie tylko z Polski, ale i z całego świata. Nad całością czuwa ks. Waldemar Sondka, duszpasterz środowisk twórczych archidiecezji łódzkiej. W czwartek 10 listopada o godz. 19 w Wytwórni (ul. Łąkowa 29) rozpocznie się prapremiera spektaklu Gorset przygotowana przez Scenę Plastyczną KUL i warszawską ASP. Dzień później w Sali Teatru Logos (ul. M. Skłodowskiej-Curie) dwukrotnie będzie można zobaczyć przedstawienie Schron w reżyserii Bogusława Kierca na podstawie poezji Julesa Super - vielle a. Początek inscenizacji o godz. 18 i o godz. 20. W sobotę 12 listopada o godz. 20 w Kościele Matki Boskiej Zwycięskiej (ul. Łąkowa 42) rozpocznie się koncert międzynarodowego zespołu L Arpeggiata pod kierunkiem Christiny Pluhar. Zabrzmi materiał ze słynnej płyty Via Crucis, która jest muzyczną wersją pasji barokowej Chwalebne Misterium Męki Pańskiej. Usłyszymy, nierzadko w zaskakujących FOT. MATERIAŁY PRASOWE FESTIWALU aranżacjach, muzykę takich kompozytorów jak Ferrari, Do - nati, Sances, Monteverdi, ale też tradycyjne melodie korsykań - skie i włoskie. W niedzielę w Kościele Środowisk Twórczych odbędzie się msza święta w intencji twórców kultury pod przewodnictwem ks. bp Marka Marczaka. Eucharystia o godz. 11, a dziewięć godzin później w Kościele MBZ zacznie się koncert Stanisławy Celińskiej z zespołem zatytułowany Atramentowa. W poniedziałek 14 listopada na Małej Scenie Teatru Powszechnego warszawski Teatr Dramatyczny zaprezentuje sztukę Tadeusza Słobodzianka Niedźwiedź Wojtek w reż. Ondreja Spišăka, opowiadający historię brunatnego niedźwiedzia przygarniętego przez polskich żołnierzy 2. Korpusu Polskiego. Początek o godz. 19. Dzień później o tej samej porze w Zespole Szkół Salezjańskich (ul. Wodna 34) zacznie się koncert muzyki góralskiej w wykonaniu Hanki Rybki z Zespołem. W środę 16 listopada w Kościele Środowisk Twórczych będzie można wziąć udział w konferencji W kręgu chorału protestanckiego prowadzonej przez prof. Marka Dyżewskiego (początek o godz. 19), a w czwartek w tym samym miejscu o tej samej porze wystąpi młoda wrocławska artystka Rozalia Kierc z koncertem fortepianowym. Bezpłatne wejściówki na wydarzenia FKCh można odebrać w Biurze Festiwalu (ul. Skłodowskiej-Curie w godz ). a ą AIDA STĘPNIAK kultura//15 Jazzowy gawędziarz i basowe dziedzictwo Muzyka Tydzień w klubie na ulicy Łąkowej 29 będzie bogaty w wizyty znakomitych instrumentalistów z różnych muzycznych światów i części globu. Aida Stępniak kultura@dziennik.lodz.pl b Richard Bona znany jest z miłości do jazzu i... pierogów Freddy Cole to młodszy brat piosenkarza i pianisty Nata Kinga Cole a. Przede wszystkim jest to jednak światowej sławy wokalista i pianista jazzowy. Od dziec - ka otaczała go go muzyka w jego rodzinnym domu w Chicago bywali m.in. Duke Ellington, Count Basie i Lionel Hampton. W 1951 roku przeniósł się do Nowego Jorku, studiował w Jui - lliard School of Music, a wpływ mieli na niego m.in. John Lewis, Oscar Peter son i Teddy Wilson. Choć istnieją podobieństwa w barwie jego głosu, upodabniające go do brata, to głos Fre - ddy ego jest bardziej zachrypnięty, płaczliwy. Jest on też niezrównanym jazzowym gawędziarzem. Właśnie odwiedza Polskę, by zagrać dwa koncerty jeden z nich w klubie Wytwórnia w czwartek 10 listopada. Początek o godz. 20. Bilety kosztują do 170 do 205 zł. W środę 16 listopada na scenie przy Łąkowej o godz. 19 pojawi się Richard Bona Trio. Lider zespołu jest producentem, kompozytorem, wokalistą, basistą i twórcą piosenek. Bliska jest mu muzyka łączącą elementy jazzu, afro-beatu, bossa novy, funku oraz tradycyjnych songów. Pochodzący z Kameru nu artysta, który może się pochwalić współpracą z takimi sławami jak Bobby McFerrin, Chick Corea, Joni Mitchell i Herbie Hancock. Przez lata związany był też z super-grupą Pata Metheny. W Łodzi Bona, zapamiętały miłośnik polskich pierogów i żurku (który nauczył się gotować) zagra utwory z dawniejszych albumów i z najnowszej płyty Her - itage ( Dziedzictwo ). Bilety kosztują 100 zł (normalne) i 90 zł (ulgowe). 17 listopada w Wytwórni zagrać miał Tommy Em - manuel, australijski mistrz gitarowych technik slap ping i fin - gerstyle. Odwołał jednak całą trasę z powodów zdrowotnych. Bilety można zwracać w miejscu zakupu. Muzyk wyraża nadzieję, że wiosną, po zakończeniu leczenia, wróci do Łodzi. a ą FOT. PIOTR KRZYZANOWSKI/POLSKAPRESSE W skrócie LITERATURA Kra od Strumyka W piątek 11 listopada o godz. 19 w Domu Literatury w Łodzi (u. Roosevelta 17) zacznie się spotkanie z poetą Grzegorzem Strumykiem, urodzony w Łodzi poetą, prozaikiem, malarzem i fotografikiem związanym także z Pomorzem. O jego nowym tomie poetyckim krytyk literacki Karol Maliszewski napisał: Trudno mi zapisać dane tu doświa dczenie czytelnicze. Obcuję z czymś wybitnym, tyle wiem. Nie są ważne pomysły na opowiadanie, ważna uroda słów, niemal dźwiękowa i plastyczna, a potem samorodne, kruche piękno przemyśleń, ich niezwykła naturalność, prosta prawda. Spotkanie poprowadzi prof. Tomasz Cieślak (UŁ). Kra wyszła dzięki dofinansowaniu Miasta Łodzi. ŁK MUZYKA Łobuzerscy neoklezmerzy W piątek 11 listopada w klubokawiarni Żarty Żartami (ul. Wólczańska 40) o g. 20 zacznie się koncert pochodzącej z Lublina formacji NeoKlez. Po sukcesie debiutanckiego albumu Pięć stron świata Stanisław Leszczyński (skrzypce), Damian Szymczak (klarnet), Piotr Tomala (akordeon), Kacper Bardzki (gitara basowa), Kamil Wróblewski (perkusja) podróżują Polskce i Europie pokazując jak na łobuzerski sposób rozumieją muzykę klezmerską. ŁK MUZYKA XXANAXX czyli duo XXANAXX, duet z Warszawy, który tworzą wokalistka Klaudia Szafrańska i producent Michäl Wu, zagra w piątek w klubie Wytwórnia (ul. Łąkowa 29). Promuje on wydany w czerwcu krążek FWRD. Bilety: 40 i 45 zł. ŁK LITERATURA Osiołkiem ze Stasiukiem, czyli elegia na odejście silnika spalinowego Jeden z najbardziej oryginalnych i najważniejszych polskich pisarzy przyjedzie w środę do Poleskiego Ośrodka Sztuki (ul. Krzemieniecka 2a), by opowiedzieć o swojej nowej książce pt. Osiołkiem. Andrzej Stasiuk, bo o nim mowa, snuje w niej sowizdrzalską elegię na odejście silnika spalinowego, opowiada o swojej miłości do samochodów, a przy okazji przemierza Ukrainę, Rosję i całą Azję, napotyka ludzi, duchy i policjantów. Jako, że narrator jest Polakiem w wieku dojrzałym, jego podróż przez post- Sowiety budzi nie tylko historyczne refleksje Mam wrażenie, że książka jest dość żywa, autoironiczna i śmieszna. Spotkanie współorganizowane przez Instytut Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego, a poprowadzi je Natalia Lemann. Początek o g. 18. ŁK b Stasiuk opowie w Łodzi o swej sowizdarzalskiej elegii FOT, ARCHIWUM Nowy festiwal jazzowy W dniach listopada odbędzie się 1. Freedom Jazz Festival. Noce i dnie ze światowym jazzem Organizatorom przyświeca idea przypomnienia dużego znaczenia Łodzi dla polskiego jazzu. W Sali koncertowej Akademii Muzycznej (ul. Żubar - dzka 2a) w piątkowym, koncercie wystąpi sam Włodek Paw - lik, szef artystyczny imprezy. Wykona materiał z albumu Night in Calisia nagrodzonego Grammy Award Będą mu towarzyszyć muzycy, którzy przyczynili się do powstania krążka: solista Randy Bre - cker (trąbka), Paweł Pańta (kontrabas), Cezary Konrad (perkusja) i Myślenicka Orkiestra Kameralna Concertino pod dyrekcją Michała Maciaszczyka. Bilety: 75 zł. Sobota zacznie się w tym samym miejscu warsztatami z Randy Breckerem, zakończy koncertem w Piwnicy b Za kształt FJF odpowiada Włodek Pawlik, laureat Grammy Artystycznej Przechowalnia z udziałem artystów, m.in. trio Witolda Janiaka wykona materiał z płyty Zagraj mi swoją muzykę. Wstęp wolny. FJF zakończy Filharmonii Łódzkiej koncert m.in. Łukasza Pawlika, Pawła Pańty, Mike Stern i Dave Weckl Band. Bilety: 95 zł. ŁK FOT. ARCHIWUM AP

16 16//kultura Obcy, którzy przybyli bez ujawniania swoich celów Sci-fi Nowy początek, USA, 116 min., reż. Denis Villeneuve, wyst. Amy Adams, Jeremy Renner, Forest Whitaker, Michael Stu - hlbarg, Mark O Brien Kobiety i gangsterzy A Na ekrany kin wchodzi film Pitbull. Niebezpieczne kobiety Sensacja Opr. Dariusz Pawłowski d.pawlowski@dziennik.lodz.pl b Amy Adams Wybitna lingwistka, Louise Banks (w tej roli Amy Adams) zostaje wezwana przez siły obronne kraju, by spróbować porozumieć się z wysłannikami innej cywilizacji po tym, jak gigantyczny obiekt zawisł nieruchomo tuż nad Ziemią. Nikt tak naprawdę nie wie, czy obcy przybyli na Ziemię w celach pokojowych, czy może są zwiastunem inwazji. W zespole badawczym wspomagają ją pułkownik Weber (Forest Whita - ker) i wybitny fizyk, Ian Don - nelly (Jeremy Renner). Marzyłem o tym, by zrobić film science fiction, od kiedy miałem dziesięć lat opowiada reżyser Denis Villeneuve ( Sica - rio, Labirynt ), który zach - wycił się scenariuszem na podstawie wielokrotnie nagradzanego zbioru opowiadań Teda Chian ga Historia twojego życia. To gatunek wyjątkowy, jest w nim tyle przestrzeni, tyle siły i narzędzi, którymi można badać i pokazywać naszą rzeczywistość. Chiang zaś dodaje: Producenci pokazali mi Pogorzelisko Denisa, abym miał punkt odniesienia i pojęcie o twórcy, który byłby odpowiedzialny za film. Sprawiło to, że zacząłem poważnie myśleć o ekranizacji. Gdybym dostał konwencjonalną hollywoodzką pakę, prawdopodobnie zignorowałbym to. Film od jutra, piątku, w Ci - ne ma City, Multikinie Silver Scree nie. a DP FOT. UNITED INTERNATIONAL PICTURES Jak podkreślają producenci nowego filmu Patryka Vega Pit - bull. Niebezpieczne kobiety, w ubiegłym roku 40 procent funkcjonariuszy przyjętych do policji stanowiły kobiety. Poś - ród nich są Zuza (w tej roli Joanna Kulig) i Jadźka (Anna De - reszowska). Na drodze świeżo upieczonych policjantek los szybko stawia starszych kolegów po fachu: Gebelsa (Andrzej Grabowski) i Majamiego (Piotr Stramowski). Ich doświadczenie okaże się bezcenne w starciu funkcjonariuszek ze skorumpowanymi przełożonymi, takimi jak Izabela Zych ps. Somalia (Magdalena Cielecka) oraz brutalnym przestępczym światem mafii paliwowej, której macki sięgają dalej niż można sobie wyobrazić. Życie prywatne bohaterek jest równie skomplikowane. Jadźka na co dzień zmaga się z nieobliczalnym mężem (Artur b Pitbull. Niebezpieczne kobiety, Polska, 135 min., reż. Patryk Vega, wyst. Alicja Bachleda Curuś Żmijewski), pracownikiem wywiadu skarbowego, powiązanym z mafią, natomiast Zuza niefortunnie wikła się w romans z Remkiem ps. Cukier (Sebastian Fabijańs ki), socjo - paty cznym gangsterem, którego dziewczyna, Drabina (Alicja Bachelda-Curuś) właśnie wychodzi z więzienia. Po dużym sukcesie frekwe - ncyjnym filmu Pitbull. Nowe porządki, który miał premierę w styczniu tego roku, Patryk Vega zrealizował jego kontynuację, zapowiada też już kolejną część. To inny film niż poprze - dni. Bardziej sięga do emocji kobiet, pokazując ich życie, pro - blemy i całą sferę uczuciową. Moja żona powiedziała, że to mój pierwszy film interesujący dla kobiet. Ja się w nim nie mądrzyłem, tylko oddałem głos policjantkom, bohaterkom, z którymi spędziłem wcześniej wiele godzin rozmów mówi. Film od jutra, piątku, w Ci - ne ma City, Multikinie Silver Scree nie, Heliosie, Charlie. a DP FOT. ANNA GOSTKOWSKA, ENT ONE INVESTMENTS Kacza miłość i wredna czarodziejka Lasse i Maja przeciw sycylijskiej mafii Animacja Zakwakani, Rosja/Chiny/USA, 81 min., reż. Viktor Lakisov, głosy: Mateusz Weber, Wojciech Żołądkowicz, Weronika Humaj, Rafał Zawierucha Dawno temu, gdy drób cieszył się wolnością, na odległej wyspie doszło do wydarzeń, które odmieniły los kaczego rodu. Kaczy mędrzec o magicznych mocach przewodził tam swemu kochającemu spokój stadu. b Kaczka urodziwa FOT. MONOLITH FILMS Pewnego dnia Zła Czarodziejka pragnąca zachować wie czną młodość, postanowiła po rwać mędrca, by wykorzystać jego zdolności. Traf chciał, że w tym czasie na wyspie wylądowała eskadra bojowych kaczek z dalekiego kraju. Żółtodziób dzie - lny syn mędrca i Erica piękna córka dowódcy eskadry musieli połączyć siły, by przekonać ojców do współpracy, nim Czarodziejka zrealizuje plan. Film od jutra, piątku, w Ci - ne ma City, Multikinie Silver Screenie, Heliosie. a DP Familijny Biuro detektywistyczne Las s - ego i Mai. Stella Nostra, Szwecja, 71 min., reż. Pontus Klän - ge, Walter Söderlund, wyst. Lukas Holgersson b Młodzi detektywi FOT. AB SVENSK FILMINDUSTRI W szwedzkim miasteczku Va - lleby trwają przygotowania do ślubu dwojga młodych właścicieli miejscowej kawiarni: Dina Paniniego i Sary Bernard. Młodzi detektywi Lasse i Maja pomagają przyjaciołom w przygotowaniach do uroczystości. Kiedy jednak do Valleby przybywają krewni pary młodej, o - kazuje się, że należą do zwalczających się nawzajem sycylij - skich rodzin mafijnych. Na czele obu z nich stoją dwie prawdziwe matki chrzestne: Bresa - ola i Clara. Ślub Dina i Sary wisi na włosku, a z sejfu ginie drogocenny klejnot jednej z rodzin diament Stella Nostra. Czy Lassemu i Mai uda się zapobiec wojnie mafii? Film od jutra od dziś, piątku, w kinie Charlie. a DP REKLAMA W skrócie DRAMAT, SERBIA/CHORWACJA/ BOŚNIA I HERCEGOWINA Dobra żona Milena jest kobietą w średnim wieku, żoną i matką, żyjącą beztrosko i wygodnie w ekskluzywnej dzielnicy Belgradu. Pewnego dnia podczas sprzątania odkrywa taśmę wideo, stanowiącą dowód obciążający jej męża strasznymi zbrodniami wojennymi. Tajemnica ta nieodwracalnie zmieni jej życie. Reż. i wyst. Mirjana Karanović, 90 min. Charlie. DRAMAT, WLK. BRYTANIA Dzieciństwo wodza Historia chłopca przebywającego w podparyskiej wsi tuż po I wojnie światowej. Ojciec dziecka jest wysłannikiem amerykańskiego rządu Wood - rowa Wilsona i bierze udział w pracach nad Traktatem Wersalskim. Matka to sfrustrowana kosmopolitka i konserwatywna protestantka w jednej osobie. Uwagę chłopcu poświęca jedynie guwernantka. Wysokie IQ podszeptuje mu coraz bardziej radykalne formy buntu... Obserwujemy narodziny tytułowego wodza. Reż. Brady Corbet, wyst. Béré - nice Bejo, 115 min. Charlie. DP

17 kultura//17 Kina a HELIOS al. Politechniki 1, tel /71 Zwierzęta nocy (2D,napisy) -Przedpremiera, czw g. 20:30 Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć (3D,dubbing)-Przedpremiera, czw g. 19 Nowy początek (2D,napisy)-Premiera, pt, sb, nd, pn, wt, śr g. 14:45, 17:15, 20:15, czw g. 10:45, 17:15, 21 Pitbull. Niebezpieczne kobiety (2D,pl)-Premiera, pt, sb, nd, pn, wt, czw g. 11, 14, 17, 20, śr g. 14:05, 17, 20, pt, sb, nd, pn, wt, śr g. 10, 13, 16, 19, 22, czw g. 10, 13, 16, 22, pt, sb, nd, pn, wt, śr, czw g. 15, 18, 21 Zakwakani (2D,dubbing)-Premiera, pt, sb, nd, wt, czw g. 10:30, 12:30, 14:45, 16:45, 18:45, pn g. 12:30, 14:45, 16:45, 18:45, śr g. 10:15, 12:15, 14:45, 16:45, 18:45 Zakwakani (2D,dubbing) - GR, pn g Maraton Pitbulla, pt.g 23, pt g Światło między oceanami - Kino Kobiet śr g.18:30 W spirali_kultura Dostępna - Kultura Dostępna czw g. 18 Wołyń KNT - Kino na Temat, śr g. 11 Za niebieskimi drzwiami - Kino na Temat, śr g. 11 Doktor Strange (2D,napisy), pt, sb, nd, pn, wt, śr, czw g. 19:45 Doktor Strange (3D,dubbing) pt, sb, nd, pn, wt, śr, czw g. 13 Doktor Strange (3D,napisy), pt, sb, nd, pn, wt, śr, czw g. 10:30, 15:30 Inferno (2D,napisy), sb, nd, pn, wt, śr, czw g. 21:15 Jestem mordercą (2D,pl), pt, sb, nd, pn, wt, śr, czw g. 10:15, 18:45, 22:15 Królestwo (2D,lektor) - GR, sr g. 10 Księgowy (2D,napisy), pt, sb, nd, pn, wt, śr, czw g. 15:45 Ostatnia Rodzina (2D,pl) - GR, wt g Ouija: Narodziny zła (2D,napisy) pt, sb, nd, pn, wt, śr g. 21, czw g. 21:30 Przełęcz ocalonych (2D,napisy) pt, sb, nd, pn, wt, śr, czw g. 12:45, 17:30, 20:30 Trolle (2D,dubbing) pt, sb, nd, pn g. 11:45, 14, 16:15, 18:30, wt g. 14, 16:15, 18:30, śr g. 11:45, 14, 16:15, czw g. 11:15, 13:30, 15:45 Trolle (2D,dubbing) - GR wt g. 9 Trolle (3D,dubbing) pt, sb, nd, wt g. 10:15, 12:45, 15:15, pn g. 10:15, 12:30, 15:15, sr g. 10:30, 12:45, 15:15, czw g. 10, 12:15, 14:30, Wołyń (2D,pl) - GR pt, sb, nd, wt g. 12, 20:45, pn g. 20:45, śr g. 11:45, 21:45, czw g. 12, Wołyń (2D,pl) - GR pn g. 10 Za niebieskimi drzwiami (2D,pl) pt, sb, nd, wt g. 10:45, 12:45, 18:15, pn, śr g. 12:45, 18:15, czw g. 10, 13:15, 15:15 Za niebieskimi drzwiami (2D,pl) - GR pn g. 11, czw g. 9 a CHARLIE ul. Piotrkowska 203/205, tel Wszystkie nieprzespane noce, pt g. 12, 17, sb g , 15, nd g , 17. pn g , wt.g 12.50, 14.40, śr g. 12, 17, czw g , 16.30, Pitbull. Niebezpieczne kobiety pt g , 18.30, 21, sb g , 18.10, 20.40, nd g, , 18.10, , pn g , 18.10, 20.40, wt g , 18.10, śr g , 18.20, 20.50, czw g , 18.20, , Ostatnia rodzina, pt g.16.20, sb g, 16.50, nd g. 10, 14.50, pn g. 16, wt g. 16,. śr g , czw g , Biuro Detektywistyczne Lassego i Mai. Stella Nostra, pt g , 16.20, sb g , 9.50., 14.40, nd g , 14.30, pn g. 11, 16.30, wt g , 16.30, ś r g , czw g , 17.20, Jestem mordercą, pt. g , 18.50, sb g. 13, 19, nd g , 18.50, pn g , 20.30, wt g. 14, 18.50, śr g , czw g , 20.45,. Jak Bóg da pt g , 17.40, sb g, 13.,10., 16, 17.30, nd g., 13, , 17.20,. pn g wt g , śr g , 17.50, czw g , 18.40, Służąca, pt. g , sb g. 21, nd g ,pn g. 18, wt g śr g , cw g , Ja, Daniel Blake, pt g 11.50, 21, sb g., 19, nd g , , pn g , wt g , śr g , czw g Królestwo, pt g.13.40, sn g ,. nd g , pn g. 12, wt.g 13, śr g. 16, czw g , Zagubieni, pt g.19.10,.sb g , nd g , pn g wt g , śr g , czw g , Życie animowane pt g.11.50, sn g , pn g ,. wt g. 14, śr g. 16, czw g , Hannah. Nieznana historia Buddyzmu, pt g , 17.40, sb g. 13, 17.20,. nd g , pn g , 19.30, wt g śr g , czw g , Nawet nie wiesz jak bardzo Cię kocham, pt g. 15, sb g , nd g , pn g wt g śr g , Serce Psa, pt g , sb g. 16, pn g czw g Dobra żona, pt g g 19.20, sb g 21, nd g pn g wt.g 15.30, śr g , 19.10, czw g. 22, Dzieciństwo wodza, pt g. 21, sb g. 19, nd g , 20.45, pn g , wt g. 12, 18.50, śr g , czw g , Wołyń, pb g , n g ,. śr g , czw g. 11, a CINEMA CITY ul. Drewnowska 58, tel Fantastyczne zwięrzęta i jak je znaleźć 3D dubbing, g 18 A Fantastyczne zwięrzęta i jak je znaleźć 3D napisy, g A Światło między oceanami, g A Nowy początek, g. 11,40, 14.10, 16.40, 19.10, Pitbull. Niebezpieczne kobiety, g , 12, 13.20, 14.50, 16.10, 17.40, 19, 20.30, 21.,50 Zakwakani,10.30, 12.30, 14.30, 16.30, Asy bez kasy 2D,g B, A Bridget Jones 3, 18 B, Doktor Strange 2D dubbing, g. 10 Doktor Strange 2D napisy, g , 17.,30, 20, Doktor Strange 3D dubbing, g. 15 Dziewczyna z pociągu, g.17, 19.30, B Inferno, g.11, 15.40, B, 21 Jestem mordercą, g , 16,20, A, B, B, A Księgowy, g Osobliwy dom Pani Peregrine 2D napisy, g Ouija: Narodziny zła, g B, A, B Przełęcz ocalonych g , 15.40, 18.30, Wołyń 2D, g.12.10, 17.50, B Wszystkie nieprzespane noce, g , 22 Za niebieskimi drzwiami, g , 13.30, Bociany 2D, 10, 12, 14, Wołyń 2D, g.12.10, 17.50, B Bociany 2D, g. 11, 13.10, 15.20, Dzielna Syrenka i Piraci z Kraboidów 2D, g Sekretne Życie Zwierzaków 2D g , 13.40, 16 Trolle 2D, g , 13.40, 15.50, 18 Trolle 3D, g.10.30, 12.40, a IMAX ul. Drewnowska 58, tel Doktor Strange 3D dubbing IMAX, g , 14 Doktor Strange 3D napisy IMAX, g , 19 C, C, A, D Przedpremierą: Fantastyczne zwięrzęta i jak je znaleźć 3D IMAX napisy, g. 19 A D A - seans wyświetlany w dniu w dniu B - seans nie wyświetlany w dniu w dniu C - seans nie wyświetlany w dniach 16 i D - seans wyświetlany w dniu a KINEMATOGRAF pl. Zwycięstwa 1, tel Buntownicy kamery: Palacz zwłok,czw g. 18 Zagubieni, czw g.19.45, Wołyń,pt g. 17, nd g., 17,15, Ostatnia rodzina, pt g , nd g. 15, Prosta historia o morderstwie, sb g. 17, nd g. 20, wtr g , Prolog 26. Festiwalu Mediów Człowiek w Zagrożeniu: Nie płacz kiedy odjadę + spotkanie ze Sławomirem Grünbergiem sb g. 19 Mały Kinematograf: Baśń moc opowieści i gra w teatr: warsztaty wokół Czerwonego kapturka + projekcja filmów animowanych: Bajki Bolka i Lolka: Czerwony Kapturek, Reksio: Reksio aktor, Kuba i Śruba: Babcia Czerwonego Kapturka, nd g, 15 Akademia Polskiego Filmu: Wykład dr hab. Nataszy Korczarowskiej-Różyckiej + Rysopis, Bariera (reż. J. Skolimowski),, nd g Życie animowane,wt g. 18 Tansman Festiwal: Please find Henryk Mikołaj Górecki reż. Violetta Rotter-Kozera + spotkanie z Andrzejem Wendlandem i Violettą Rotter-Kozerąb, czw g. 19 a ŁDK ul. Traugutta 18, tel (w sobotę i czwartek nieczynne) Argentyna, Argentyna, pt g. 15, sb g. 18, nd g , ś g ,cz w g Wołyń, pt g. 19, Dziewczyna z pociągu, pt g , sb g. 20nd g , śr g. 16, czw g a SILVER SCREEN ul. Piłsudskiego 5, tel Światło między oceanami (2D, napisy), wt g. 19 Biuro Detektywistyczne Lassego i Mai. Stella Nostra 2016, pt, sb, nd g. 10:15, pt, sb, nd g. 12 Bridget Jones, pt, sb, nd, śr g. 15:40 Doktor Strange 2 D napisy, pt, sb, nd, śr g. 13:40, 17:45, 20:15, pn, wt g. 15:15, 17:45, 20:15, czw g. 19:45 Doktor Strange 2 D dubbing, pt, sb, nd g. 11:10, pn, ś g.10:30, wt g. 10:30, 13:40, czw g. 10:30, 14:20 Dziewczyna z pociągu, pt, sb, nd, śr g. 15:05, pn, wt, czw g. 15:30 Globe on Screen: Ryszard II, pn g. 19 Inferno, pt, sb g. 18:15, 22:50, nd, śr g. 18:15, pn g. 22, czw g. 12, 21:55 Jestem mordercą, pt, sb g. 15:15, 20:55, 22:50, nd, śr g. 15:15, 20:55, pn, wt, czw g. 16:30, 20:40 Kenneth Branagh: Theatre Company: Złodziej czw g. 19 Nowy początek, pt, sb, nd, śr 13:05 g. 18:20, 20:55, pn, wt, czw g. 13:55, 18:20, 20:55 Osobliwy dom Pani Peregrine 3D dubbing, pt, sb, nd, pn, wt, śr g. 10:10 PIt bull: niebezpieczne kobiety pt g. 10:15,13:40, 16:35, 17:05, 19:30, 20, sb g. 13:40, 16:35, 17:05, 19:30, 20, 22:20, nd g. 13:40, 16:35, 17:05, 19:30, 20, pn, wt, śr, czw g. 10:50, 13:40, 16:35, 17:05, 19:30, 20, pt, sb, nd, śr g. 17:35, 19, 20:30, 21:55, pn, wt g. 19, 21:55, czw g. 19, pt, sb, nd, pn, wt, śr, czw g. 12:40, 15:35, 18:05, 21, Poranki: Tomek i przyjaciele: Wuelki wyścig, pt, sb, nd g. 10:30 Przełęcz ocalonych pt, sb g. 16:05, 20:40, 22:45, nd, śr g. 16:05, 20:40, pn, wt, czw g. 18, 20:55 Wołyń, pt g. 13, 19:45, sb, nd g. 10, 13, 19:45, pn, wt g. 10:25, 15:15, 19:45, śr g. 10, 19:45, czw g. 10:25, 15:15 Wszystkie nieprzespane noce, pt-pn, śr g.19, wt g , czw g Za niebieskimi drzwiami, pt, sb, nd g. 11, pn g. 10:20, 13:15, wt g. 11, 13:15, śr g. 10:20, 13:45, czw g. 10:30, 13:15 Bociany, pt, sb, nd g. 10:30, 12:55, pn, wt g. 10:15, 13:20, śr g. 10:15, 12:55, czw g. 10:15 Sekretne życie zwierzaków domowych, pt, sb, nd g. 11:05, 13:10, 16:10, pn g. 10:10, 13:10, 16:50, wt g. 10:10, 13:10, 16:10, śr g. 10, 13:10, 16:10, czw g. 13:10, 16:50 Trolle (2D,Dubbing), pt, sb, nd g. 10:35, 11:35, 12:45, 14:55, 15:55, 18:30, png. 10, 11:35, 12:30, 14:40, 15:55, 18:30, wt, śr, czw g. 10, 11:35, 12:45, 14:55, 15:55, 18:30 Trolle (3D,Dubbing), pt, sb, nd, pn, wt, śr, czw g. 13:45 Zakwakani (2D,Dubbing), pt, sb, nd g. 11:45, 13:45, 15:45, 17:45, pn, wt, śr, czw g. 10:05, 13:45, 15:45, 17:45 a BODO ul. Rewolucji 1905 r. 78/80, tel Życie animowane, pt g , Serce psa,pt g , pn g. 21, wt g , czw g Dzieciństwo wodza,pt g , sb g , nd g. 19, wt g , czw g Don t look back, nd g. 13, on g. 19, Parauszek i przyjaciele, sb g. 13, StopTrik 2016,pt g. 19 (Konkurs 1), g (Konkurs 2), sb g. 17 (Konkurs 3), g (Konkurs Pogranicza ) Festiwal Stop Motion Montreal,sb g SRR VS RPA. - kolejna potyczka wojen reklamowych,czw g a WYTWÓRNIA 3D ul. Łąkowa 29, tel Słońce, które mnie oślepiło, czw g 19, pt g , 18.55, sb g , nd g. 11 Królestwo, czw g. 16, sb g. 13 Służąva, czw g , pt g , 21.15, sb g , 18.55, nd g , Ja, Daniel Blake, sb g. 11, nd g Wszystkie nieprzespane noce, czw g , 19.25, sb g , 21.35, nd g , a TATRY ul. Sienkiewicza 40, tel REKLAMA

18 18//kultura Chłopak, który został muzykiem, bo nie urósł i nie szalały za nim panny A Andrzej Krzywy z zespołu De Mono o sobie i rzeczywistości Literatura Dariusz Pawłowski d.pawlowski@dziennik.lodz.pl Opowieści artystów ze złotych lat polskiej muzyki rockowej i popowej zawsze wywołują dreszczyk emocji. Przecież o - sią gnęli popularność w barw - nym okresie, wszystko było świe że i fantastyczne, a ich życie, jak wiadomo, musiało przebiegać pod znakiem sex, drugs and rock n roll. Tymczasem... Kolejne książki z opowieściami polskich gwiazdorów przynoszą konstatację, że i pod tym względem w niewielkim stopniu unoszono się ponad rodzimą przaśność, a muzycznym środowiskiem targały te same co dziś zawiści, fałsze, niewyjaśnione pretensje. Że cały ten show-business w zatrważająco olbrzymim stopniu opiera się na szczęściu i możliwości spotkania odpowiednich ludzi. Że nasi idole z dawnych lat to ludzie o dość zwyczajnych przy - warach i pragnieniach. Że cały ów magiczny, niedostępny dla przeciętnych fanów świat ma w sobie wiele tandety, buty i pretensjonalności. Że za wieloma słowami niewiele jest tre - ści. A najmniej w tym wszystkim sztuki. Na początku lat 90. Andrzej Krzywy i zespół De Mono byli na polskim szczycie. Rzeczywistość od tamtego czasu nieco się zmieniła. Wokalista dość swobodnie opowiada o okresie niezwykłej popularności, ambicjach, które kierowały członkami grupy i niekomfortowej obecnie okoliczności polegającej na tym, że w Polsce grają dwa zespoły o tej samej nazwie. Wspomina swoje dzieciństwo, b Andrzej Krzywy jest gitarzystą, kompozytorem, wokalistą, liderem zespołu De Mono. W latach występował w zespole Daab, najpierw jako gitarzysta, a później także wokalista NA KRZYWY RYJ Andrzej Krzywy Wydawnictwo Edipresse Książki powody, którymi się kierował wybierając karierę muzyka, o tym, że mając 15 lat założył pierwszy zespół. Pięć lat później był już członkiem słynnego wtedy Daabu. Mając 23 dołączył do De Mono. Szczerze opowiada o imprezach, po których do domu wracało się polewaczkami. O trasie koncertowej po Ameryce, kiedy w czasie podróży marzli tak, że ubierali się we wszystko, co zabrali z kraju i pili na umór, żeby jakoś dojechać, gdzie pierwszy raz zobaczył stół do bilarda i palił najlepsze zioło, jakie pamięta, a Jack Daniels stał się siódmym członkiem De Mono. Poznajemy kobiety życia muzyka, ale też fanki i wcale nie tak rzadkie wśród nich psychofan - ki. Trochę anegdot, jeszcze więcej przetworzonych przez pamięć wspomnień. Ciekawe i dla miłośników De Mono, i dla tych, którzy za tym zespołem nie przepadali i nie przepadają. Chociażby po to, by utwierdzić się w przekonaniu, że naprawdę wielkich było, jest i będzie niewielu. a REKLAMA FOT. ARKADIUSZ DEMBINSKI DVD USA, dramat, reż. Paul Duddridge, wyst. Christina Ri - cci, Courteney Cox, dystr. Monolith Films Matka jest tylko jedna Rigby Gray ma ambicje stać się jedną z najlepszych fotografek muzycznych w USA. Jej dobrze zapowiadającą się karierę przerywa nieoczekiwana ciąża. Powoli godząc się z wydarzeniem, które za chwilę prze kie - ruje jej życie na nowe tory i starając się zrozumieć, czym tak naprawdę jest macierzyństwo, rozpoczyna serię zdjęć dokumentujących różne jego odmiany. Czy będzie to dla niej pierwszy krok do naprawienia relacji z własną matką, z którą nie rozmawia od lat? Solidne, niegłupie i przejmujące. Nie tylko dla pań. DP Płyty Gypsy Lover, Jazz Sound Faith i Branko Cygańska bezceremonialność i bałkańska żywiołowość mocne połączenie. W dodatku fantastycznie asymilujące mnóstwo innych zapożyczeń i inspiracji. Serbski skrzypek Branko i angielska akordeonistka Faith na swojej debiutanckiej płycie dodali jeszcze do tego nieco humoru, przewrotności, sentymentu i mnóstwo autentycznych emocji. Porywają od pierwszych dźwięków i pozostawiają w stanie nienasycenia. Szalona energia zderza się tu z surowością i realizmem egzystencji. Znakomita, niepokorna, nieoczywis - ta, zaczepna, melancholijna płyta. DP Książki Olga Rudnicka, Prószyński i S-ka Idol z ulicy Egipt/Wlk. Brytania, biograficzny, reż. Hany Abu-As - sad, wyst. Tawfeek Barhom, dystr. Monolith Films Prawdziwa historia Mohammada Assafa, młodego Palestyńczyka mie - szkającego w Strefie Gazy. Chłopiec występując w popularnym programie telewizyjnym Arab Idol, porusza serca wszystkich. Do głosowania na niego zachęca sam palestyński prezydent, słów uznania nie szczędzi mu palestyński premier. Mohammad staje się dla pogrążonych w konflikcie Palestyńczyków iskrą nadziei, że mogą się na nowo zjednoczyć. Schematyczne, ale krzepiące i buzujące niepospolitą energią. O uniwersalności marzeń. DP Musica In forma di rosa, Dux Dariusz Przybylski Tradycyjnie, a zarazem niezwykle pomysłowo i odważnie. Tak komponuje Dariusz Przybylski i przedstawia utwory skomponowane w latach : Koncert akordeo - nowy, Koncert wiolonczelowy, Mu - sica in forma di rosa na skrzypce i orkiestrę oraz Katabasis dzieło orkiestrowe z udziałem 20 młodych wykonawców. Wszystkie kompozycje nagrane zostały przez Narodową Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia pod batutą Szymona Bywalca, Michała Klauzy i Pawła Kotli. Orkiestrze towarzyszą znakomici soliści, a wszystko zachwyca urodą. DP Iwona Żytkowiak, Prószyński i S-ka Granat poproszę! Emilia Przecinek ma 39 lat, 156,5 cm wzrostu oraz prawie 10 kg nadwagi. Jest autorką powieści romantycznych, a także matką dwojga nastoletnich dzieci i przykładną małżonką Cezarego, który postanawia zostać szczęśliwym mężem innej kobiety. Tymczasem bank domaga się spłaty kredytu, kochanka męża zostaje znaleziona martwa, a rodzina, mimo że daje Emilii alibi, zdaje się nie wierzyć w jej niewinność. I zaczyna się totalny galimatias, z którym kobieta musi sobie sama poradzić. Zgrabne i dowcipne. DP Świat Ruty Mglisty poranek rozpoczyna kolejny dzień życia Ireny. Z chwili zamyślenia wyrywa ją pisk hamulców, tępy odgłos uderzenia i huk ciała uderzającego o jezdnię. Targana wyrzutami sumienia Irena postanawia pojechać z poszkodowaną do szpitala. Tak poznaje Rutę i jej rodziców. I kiedy wydaje się jej, że będzie musiała zmierzyć się z oskarżeniami, poznaje świat drugiego człowieka. Fabuła rozpięta między przeszłością a przyszłością, realizmem a metafizyką, smutna a zarazem zastanawiająca. O braku miejsca i niespełnieniu. DP

19 NASZ PATRONAT tygodnik//19 Powidoki rozpoczną Camerimage A Jeden z najbardziej wyczekiwanych filmów tego roku, zrealizowany w dużej części w Łodzi Powidoki Andrzeja Wajdy otworzy w sobotę w Bydgoszczy 24. edycję festiwalu Camerimage Wydarzenie Dariusz Pawłowski d.pawlowski@dziennik.lodz.pl b W rolę Władysława Strzemińskiego w Powidokach wcielił się Bogusław Linda FOT. ANNA WŁOCH Powidoki to ostatni film zma - rłego niedawno wielkiego pols - kiego reżysera Andrzeja Wajdy. Obraz opowiada o mieszkającym w Łodzi wybitnym artyście, Władysławie Strzemińskim i jego zmaganiach z obowiązującym za jego życia w Polsce systemem komunistycznym. W główną rolę wcielił się Bogusław Linda, a na ekranie zobaczymy także m.in. Bronisławę Zamachowską, Szymona Bobrowskiego, Andrzeja Konopkę, Krzysztofa Pieczyńskiego, Mariusza Bonaszewskiego, Ale - ksandrę Justę, Dorotę Kolak, Zofię Wichłacz, Irenę Melcer. Film trafi do kina w całym kraju 13 stycznia przyszłego roku. Już w sobotę film zobaczą widzowie gali otwierającej 24. Międzynarodowy Festiwal Sztu - ki Autorów Zdjęć Filmowych Camerimage w Operze Nova w Bydgoszczy. Gośćmi pokazu będą operator Paweł Edelman oraz aktorzy: Bronisława Zama - chowska, Zofia Wichłacz i Szymon Bobrowski. W tym roku na festiwali nagrody specjalne odbierze kilkoro znakomitych artystów: Mi - chael Chapman za Całokształt Twórczości (autor zdjęć m.in. Wściekły byk, Ścigany, Ta - ksówkarz ); Paul Sarossy i A - tom Egoyan dla Duetu: Autor Zdjęć Reżyser; Michael Apted za Całokształt Twórczości dla Reżysera ( Goryle we mgle, Córka górnika ); Dennis Gas - sner dla Scenografa ze Szczególną Wrażliwością Wizualną; Jessica Lange Nagroda Im. Krzysztofa Kieślowskiego ( Too - tsie, Błękit nieba, Listonosz zawsze dzwoni dwa razy ); Robert Lantos dla Producenta ze Szczególną Wrażliwością Wizualną. Wśród gości Camerimage będą również m.in. Alan Parker, Vittorio Storaro, Mike Figgis i inni. a Nie daj się cukrzycy zbadaj się! Światowy Dzień Cukrzycy Wzmożone pragnienie, suchość w ustach, ciągłe uczucie zmęczenia i zaburzenia ostrości widzenia mogą świadczyć o cukrzycy Kamila Sochacka dziennik@dziennik.lodz.pl Na bezpłatne badania pomagające zdiagnozować lub wykluczyć cukrzycę zaprasza Centrum Medyczne ARGO (, Zespół Dżem akustycznie i kolejny koncert New York Festiwal Muzyka W klubie New York (ul. Piotrkowska 62) zagra akustyczny koncert legendarny zespół Dżem. Trwa też tegoroczna edycja New York Festiwal. Dariusz Pawłowski d.pawlowski@dziennik.lodz.pl Koncert Dżem Akustycznie rozpocznie się w piątek, 11 listopada, o godz. 21. Zespół to prawdziwa polska legenda, twórcy utworów przebojowych i niezwykle ważnych. Od początku kariery imponowali konsek - wencją i żonglowaniem stylami. Prawdą i nie zważaniem na mody. Poruszali przekazem, a także skomplikowanymi, nie wolnymi od dramatów dziejami. Bilety na koncert kosztują 100 zł w przedsprzedaży/120 zł w dniu koncertu. b Dżem zagra akustycznie W klubie trwa też tegoroczny New York Festiwal. W środę, 16 listopada, od godz. 20, zagrają: Mike & Epicentrum (Kroto - szy ce), Maciej Jankowski Świę - ty & Przyjaciele (Częstochowa), The Navy Blue (). Grupę Mike & Epicentrum tworzą: Mike vocal gitara (Michał), Vishous bass (Łukasz), FOT. MATERIAŁY PRASOWE ul. Sterlinga 27/29, biurowiec Cotton House). Centrum uczestniczy w programie profilaktycznym Urzędu Marszałkowskiego Łódzkie ma pomysł na zdrowie Nie daj się cukrzycy. Każda osoba, która zgłosi się do centrum w dniach listopada, w godz. 8 11, będzie miała pobraną bezpłatnie krew na badanie poziomu glukozy, cholesterolu, trójglicerydów, frakcji lipidowych HDL i LDL. Jest to typowy zestaw analiz umożliwiający wstępne wykrycie cukrzycy i niektórych innych zaburzeń metabolicznych. Jeżeli wynik będzie odbiegał od stanu prawidłowego, pacjent zostanie bezpłatnie przyjęty przez specjalistę diabetologa i otrzyma zalecenia co do dalszego postępowania mówi dr Agnieszka Lipińska, spcjalista diabetolog z Centrum Medycznego ARGO. Nieprawidłowy jest wynik badania poziomu glukozy na czczo wyższy niż 100 mg%. Wynik pomiędzy 101 a 125 mg% wymaga dalszej diagnostyki. a Elvis perkusja (Marcin), Roman gitara (Adrian). Maciej Jankowski Święty to autor tekstów, wokalista, kompozytor i gitarzysta, lider zespołu Paragraf 64. Grupa wy - s tąpiła na wielu festiwalach muzycznych, brała też udział w programach radiowych i telewizyjnych. W Łodzi muzykowi towarzyszyć będą: Marcin Grodzki Martinez perkusjo - nalia, Maciej Korzeniewski Kor keyboard i Daria Pacuda (studentka Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kejstura Ba - cewiczów w Łodzi) skrzypce. Tworzący zaś The Navy Blue: Piotr Krzemiński (wokal, gitara), Artur Górkiewicz (gitara, chórki), Michał Moneta (gitara basowa) i Mariusz Sławik (perkusja) grają indie rocka. Zespół powstał w roku 2015, a na początku tego roku do sieci trafił pierwszy singiel grupy zatytułowany Magic V. A ARTYKUŁ SPONSOROWANY Polsko-norweskie muzykowanie Dzisiaj (w czwartek 10 listopada) o godz w Sali Koncertowej Akademii Muzycznej w Łodzi przy ul. Żubardzkiej odbędzie się koncert z udziałem muzyków z Polski i Norwegii. Orkiestra Smyczkowa PRIMUZ oraz Telemark Chamber Orchestra wykonają wspólnie utwory Fryderyka Chopina, Wolfganga Amadeusza Mozarta, Edvarda Griega i Haralda Sæveruda. Koncert jest jednym z wydarzeń promujących efekty prac konserwatorsko-rewitalizacyjnych prowadzonych w Pałacu Karola Poznańskiego głównej siedzibie Akademii. Zanim akcja koncertowa na dobre powróci w 2017 roku do remontowanych wnętrz zabytkowej siedziby łódzkiej Akademii, uczelnia zaprasza melomanów do Sali Koncertowej przy ul. Żubardzkiej na kilka koncertów, podczas których będzie przybliżać łodzianom postępy prac w Pałacu Muzyki. Dzisiejszy koncert poprzedzi fotorelacja prezentująca remontowane wnętrza. Koncert w Akademii Muzycznej zapowiada się przebojowo, bowiem w programie znajdują się m.in. znane Wariacje B-dur op. 2 na fortepian i orkiestrę Fryderyka Chopina, skomponowane na temat arii La ci darem la mano W. A. Mozarta. Robert Schumann, recenzując tę kompozycję, napisał o Chopinie: Panowie, kapelusze z głowy, oto geniusz!. Wirtuozowską partię solową w Wariacjach wykona ceniony pianista i pedagog, profesor łódzkiej Akademii Mariusz Drzewicki. Pianiście towarzyszyć będzie zespół połączonych orkiestr kameralnych z Telemarku i Łodzi, pod kierunkiem norweskiego dyrygenta Larsa-Erika ter Junga. W zespole zagrają wspólnie muzycy z Orkiestry Smyczkowej PRIMUZ, która działa w Akademii Muzycznej w Łodzi od 2012 roku pod kierunkiem Łukasza Błaszczyka, oraz goście z Orkiestry Kameralnej z Telemarku, z którą łódzka Akademia współpracuje od 2014 roku. W programie ich wspólnego koncertu poza Wariacjami Chopina są również dwa utwory Wolfganga Amadeusza Mozarta: Divertimento D-dur KV 136 i jedna z wczesnych symfonii. Symfonia A-dur nr 29 KV 201 uznawana jest za przełomowe dzieło, łączące w sobie intymny, kameralny nastrój z charakterystyczną dla Mozarta żywiołowością. Z kolei w świat muzyki skandynawskiej publiczność zostanie wprowadzona za sprawą kompozycji zmarłego w 1992 roku Haralda Sæveruda Jej ostatnia kołysanka op. 22a nr 3 oraz utworów Edvarda Griega: Przy kołysce op. 68 nr 5 i Śmierć Azy z suity Peer Gynt op. 46. Polsko-norweski koncert jest częścią projektu Organizacja norwesko-polskich działań upowszechniających rezultaty projektu Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi w ramach inwestycji Stworzenie nowoczesnej przestrzeni koncertowej i zachowanie historycznego dziedzictwa kulturowego Łodzi poprzez realizację prac konserwatorsko-rewitalizacyjnych w Pałacu Karola Poznańskiego. Prace w Pałacu Muzyki toczą się dzięki wsparciu z funduszy norweskich i funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, oraz środków krajowych z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Bezpłatne wejściówki na koncert są jeszcze dostępne w kasie biletowej Akademii Muzycznej w Łodzi (ul. Żubardzka 2a), kasa czynna od godz ; więcej informacji: Akademia Muzyczna w Łodzi

20 20//tygodnik Dziennik Łódzki pisał... TWARZE ŁODZI LAT TEMU P. prezydent m. Łodzi zawiadamia, że według istniejących przepisów z nastaniem obecnej zimnej pory roku, przy mrozie po nad cztery stopnie, roboty budowlane w mieście Łodzi winny być zawieszone. Ponieważ roboty te, bez względu na zimna dotąd są prowadzone na wielu budowlach, w celu więc zapobieżenia nieszczęśliwym wypadkom, p. prezydent najsurowiej zabrania dalszego ich prowadzenia, ostrzegając, że będzie pociągał winnych do odpowiedzialności LAT TEMU Demokratyczna Republika Wietnamu nadal jest obiektem barbarzyńskich bombardowań. W środę piraci powietrzni USA koncentrowali swe ataki 130 km na południe od Hanoi. Obrzucano bombami mosty, drogi oraz obiekty przemysłowe. Były wiceprezydent USA, Nixon ponownie wypowiedział się za eskalacją wojny w Wietnamie. W dniu 8 bm. lotnictwo USA dokonało nalotu na miasto Viet Chi, w którym znajduje się ważny kompleks przemysłowy Demokratycznej Republiki Wietnamu podaje Agencja VNA. Napastnicze samoloty bombardowały i ostrzeliwały dzielnice mieszkaniowe, obiekty przemysłowe, jak również okoliczne wioski. Według oficjalnej statystyki amerykańskiej, od 1 stycznia do 5 listopada br. USA straciły w Wietnamie żołnierzy. b Dzisiaj prezentujemy kolejne dwa zdjęcia z archwium rodzinnego naszej Czytelniczki Elżbiety Woszczyk., lata 30. XX wieku. Harcerze z XIII Drużyny Harcerskiej im. Józefa Bema na charakterystycznych rowerach. Koła przypominają dzisiejsze rowery górskie, ale wtedy nazywano je balonówami. Drugi z prawej to Józef Wróbel, wuj naszej Czytelniczki. FOT. ARCHIWUM BIBLIOTEKI PIŁSUDSKIEGO W ŁODZI...25 LAT TEMU W niedzielę zakończą się, trwające przez tydzień, Dni Łodzi w Wilnie. Wiadomo już, że najsłabszą stroną imprezy była jej promocja, a właściwie totalna dezinformacja. Zarówno mieszkańcy Wilna, jak również uczestnicy łódzkiej delegacji nie orientowali się co, gdzie i o której godzinie. W piątek nad ranem przyjechał do Wilna wojewoda łódzki Waldemar Bohdanowicz, który kilka godzin przedrzemał w hotelowej recepcji. Ostatnie dni pobytu łodzian w Wilnie przebiegały pod znakiem rozmów dotyczących przyszłej współpracy. Najbardziej zadowoleni z nich są przedstawiciele kultury, trudno jednakże przewidzieć czy ich efektem będzie konkretna współpraca między obu miastami. Wczoraj łódzcy przemysłowcy i przedstawiciele naszego samorządu spotkali się z przedstawicielami Rady Miasta Wilna oraz z tamtejszymi rzemieślnikami i handlowcami. (...) (PP) (Zachowano oryginalną pisownię) Twarze Łodzi b, rok Tak kiedyś handlowało się na dzisiejszym Placu Barlickiego, czyli Zielonym Rynku. Można było tam kupić miedzy innymi miotły i różne wyroby z wikliny. A Pokażcie nam swoje twarze prosimy o jeszcze Serdecznie dziękujemy za zdjęcia dawnej Łodzi i jej mieszkańców, które Państwo odnajdujecie w starych albumach i domowych szufladach. To dzięki nim wspólnie ratujemy od zapomnienia codzienną historię naszego miasta. Zachęcamy do dalszych poszukiwań. Przypominamy, że mogą to być zdjęcia zarówno z końca wieku dziewiętnastego, z początku wieku dwudziestego, międzywojnia, jak FOT. ARCHIWUM BIBLIOTEKI PIŁSUDSKIEGO W ŁODZI i lat siedemdziesiątych, osiemdziesiątych czy dziewięćdziesiątych. To przecież także już historia, młodemu pokoleniu Czytelników często nieznana. Prosimy o nadsyłanie fotografii w formie elektronicznej z opisem e- b, 1 kwietnia 1973 roku. Zbiórka pułku Obrony Terytorialnej Kraju. Z prawej Jan Rygiel, ojciec naszej Czytelniczki Elżbiety Woszczyk. mailem na adresy: d.pawlowski@dziennik.lodz.pl lub s.sowa@dziennik.lodz.pl, ewentualnie w formie tradycyjnej pocztą na adres: Polska Dziennik Łódzki, ul. ks. Skorupki 17/19, z dopiskiem Kocham. Zapraszamy również do osobistego przynoszenia zdjęć, po wcześniejszym telefonicznym ustaleniu terminu: nr. tel Przypominajmy łodzianom twarz miasta, która buduje naszą tożsamość. DP FOT. ARCHIWUM BIBLIOTEKI PIŁSUDSKIEGO / ŁÓDŹ