Informacja na temat zasad rozdziału środków na działalność statutową w latach

Transkrypt

1 Informacja na temat zasad rozdziału środków na działalność statutową w latach W latach dotacja na finansowanie działalności statutowej jednostek naukowych przyznawana była na podstawie ustawy z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. z 2008 r. Nr 169, poz. 1049) i wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 października 2007 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania oraz rozliczania środków finansowych na działalność statutową (Dz. U. Nr 205, poz. 1489, z późn. zm.). Zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o zasadach finansowania nauki, finansowanie podstawowej działalności statutowej obejmowało: badania naukowe lub prace rozwojowe, zakup lub wytworzenie aparatury naukowo-badawczej, związanej z prowadzeniem badań naukowych lub prac rozwojowych, współpracę naukową krajową lub zagraniczną, niezbędną do prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych, działalność wspomagającą badania, obejmującą: sporządzanie ekspertyz, opinii i ocen naukowych, tworzenie, przetwarzanie, udostępnianie i upowszechnianie informacji naukowych i naukowo-technicznych, upowszechnianie, promowanie i popularyzowanie osiągnięć naukowych lub naukowo-technicznych, promowanie przedsięwzięć innowacyjnych wykorzystujących wyniki badań naukowych lub prac rozwojowych, podejmowanie innych działań szczególnie ważnych dla rozwoju nauki, utrzymanie jednostki naukowej, z wyłączeniem kosztów związanych z jej działalnością inną niż omówiona wyżej. Wysokość dotacji na dany rok ustalana była po rozpatrzeniu wniosku jednostki i zaopiniowaniu go przez właściwe organy Rady Nauki, zgodnie z ustalanymi corocznie Wytycznymi do określenia dotacji podmiotowej na podstawową działalność statutową jednostek naukowych, określającymi sposób podziału środków budżetowych pomiędzy jednostki naukowe w danym roku, zasady ustalania wysokości dotacji bazowej dla poszczególnych jednostek, a także przypadki, w jakich możliwe było zwiększenie dotacji 1

2 bazowej (dotacje jednorazowe). Wytyczne te były opiniowane przez Komitet Polityki Naukowej i Naukowo-Technicznej oraz komisje Rady Nauki. Zgodnie z Wytycznymi, ustalonymi na poszczególne lata, przyznana jednostkom naukowym dotacja bazowa (bez zwiększeń jednorazowych, przyznanych po uwzględnieniu przypadków szczególnych oraz niezależnych od jednostki okoliczności losowych, a także związanych z zakupem aparatury naukowej, niezbędnej do realizacji badań statutowych): w 2008 r. - została utrzymana na poziomie kwoty bazowej dotacji na podstawową działalność statutową, przyznanej w 2007 r.; w 2009 r. została uzależniona od posiadanej przez jednostkę kategorii naukowej, ustalonej w wyniku oceny parametrycznej: jednostki naukowe posiadające 1 kategorię otrzymały dotację w wysokości 100% kwoty bazowej dotacji, otrzymanej w 2008 r., jednostki posiadające 2 kategorię 80% kwoty bazowej, 3 75%, 4 60%. Jednostki kategorii 5 nie uzyskały środków na podstawową działalność statutową. Dodatkowo, placówki naukowe PAN i jednostki badawczo-rozwojowe, posiadające 1 lub 2 kategorię, otrzymały zwiększenie kwoty bazowej o 3,9%; w 2010 r. została zróżnicowana w zależności od posiadanej kategorii - jednostki naukowe posiadające 5 kategorię nie otrzymały dotacji na dofinansowanie podstawowej działalności statutowej, posiadające 3 lub 4 kategorię otrzymały dotację w wysokości 92% dotacji otrzymanej w styczniu 2009 r., a jednostki posiadające 1 lub 2 kategorię dotację w wysokości 91% dotacji otrzymanej w styczniu 2009 r., powiększoną o kwotę wyliczoną z uwzględnieniem: kosztochłonności dyscypliny, w jakiej prowadzone są badania naukowe, liczby pracowników uczestniczących w badaniach, współczynnika uzależnionego od kategorii jednostki i współczynnika zależnego od pionu nauki. Obok dotacji bazowej, przyznawanej wg omówionych wyżej zasad, jednostki naukowe mogły otrzymać po złożeniu wniosku i zaopiniowaniu go przez właściwe organy Rady Nauki jednorazowe zwiększenie dotacji. Zwiększenie dotacji przyznawane było w przypadkach szczególnych, uzasadnionych ważnym interesem jednostki lub interesem społecznym, a także ze względu na podjęcie nowych zadań, konieczność zakupu lub wytworzenia niezbędnej aparatury naukowo-badawczej oraz w przypadkach losowych, 2

3 spowodowanych okolicznościami zewnętrznymi, niezależnymi od jednostki i mogącymi zakłócić jej prawidłowe funkcjonowanie. Kwoty dotacji na podstawową działalność statutową w poszczególnych latach w podziale na placówki naukowe PAN, jednostki badawczo-rozwojowe, podstawowe jednostki organizacyjne uczelni oraz inne jednostki, przedstawiono w załączonej tabeli. Lp. Typ jednostki Dotacja w 2008 r. Dotacja w 2009r. Dotacja w 2010r. 1 Placówki naukowe PAN , , ,51 2 Podstawowe jednostki organizacyjne uczelni , , ,19 3 Jednostki badawczo-rozwojowe , , ,00 4 Inne jednostki organizacyjne , , ,00 Łącznie , , ,70 Struktura dotacji na podstawową działalność statutową w latach w podziale na rodzaje jednostek naukowych: Lp. Typ jednostki Dotacja w 2008 r. Dotacja w 2009r. Dotacja w 2010r. 1 Placówki naukowe PAN 28,43% 27,72% 30,02% 2 Podstawowe jednostki organizacyjne uczelni 34,41% 36,10% 33,27% 3 Jednostki badawczo-rozwojowe 36,13% 35,04% 35,54% 4 Inne jednostki organizacyjne 1,04% 1,13% 1,17% Łącznie 100,00% 100,00% 100,00% 3

4 Obok dotacji na podstawową działalność statutową, w ramach działalności statutowej jednostki otrzymywały środki finansowe na: 1) utrzymanie specjalnych urządzeń badawczych - rozumianych jako unikatowe urządzenie lub miejsce pracy badawczej o ogólnokrajowym lub regionalnym znaczeniu, którego koszty utrzymania stanowią znaczną część kosztów działalności statutowej jednostki. Dotacja przeznaczana była na bieżące koszty utrzymania urządzenia w gotowości do prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych albo świadczenia usług związanych z prowadzeniem tych badań. Wnioski o przyznanie dotacji na ten cel rozpatrywane były z uwzględnieniem następujących kryteriów: znaczenia dla rozwoju określonej dziedziny badan naukowych lub prac rozwojowych, zakresu i stopnia wykorzystania do realizacji badań naukowych lub prac rozwojowych oraz liczebności i poziomu naukowego środowiska naukowego wykorzystującego to urządzenie, zakresu i udziału współpracy krajowej i międzynarodowej w wykorzystaniu tego urządzenia. W 2008 r. przeznaczono na ten cel zł, w 2009 r zł, w 2010 r zł. 2) badania własne uczelni badania naukowe lub prace rozwojowe oraz zadania z nimi związane, służące rozwojowi kadry naukowej oraz specjalności naukowych w uczelni. Środki z tego strumienia mogły otrzymać uczelnie publiczne i niepubliczne, na wniosek nadzorujących je ministrów. Wnioski oceniane były z uwzględnieniem następujących kryteriów: zgodności rozwoju kadr naukowych i specjalności naukowych w uczelni z priorytetami wynikającymi z polityki naukowej i naukowo-technicznej państwa, wykorzystania przez uczelnię dotacji na badania własne w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku. Szczegółowego podziału środków w ramach uczelni dokonywał rektor, stosownie do reguł uczelnianej polityki w tym zakresie. Najczęściej podział ten odbywał się na 4

5 podstawie wewnętrznego konkursu projektów badawczych młodych pracowników w dziedzinach, określonych tematyka tych badań. Środki na badania własne w latach Uczelnie nadzorowane przez: Liczba uczelni 2008 Liczba uczelni 2009 Liczba uczelni 2010 Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Ministra Zdrowia Ministra Infrastruktury Ministra Obrony Narodowej Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji RAZEM ) badania wspólne sieci naukowych, czyli grupy jednostek naukowych podejmujących na podstawie umowy zorganizowaną współpracę związaną z prowadzonymi przez nie w sposób ciągły wspólnymi badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi, służącymi rozwojowi specjalności naukowej tej sieci. Dotacja ta była przeznaczana na: koordynację współpracy jednostek tworzących sieć naukową, związanej z prowadzonymi badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi, finansowanie wspólnych badań naukowych lub prac rozwojowych, uzupełniających w stosunku do zadań wykonywanych w ramach działalności statutowej, niezbędnych do rozwoju specjalności naukowej tej sieci, tworzenie i upowszechnianie informacji w zakresie działania sieci naukowej. Wnioski o przyznanie dotacji na ten cel rozpatrywano z uwzględnieniem następujących kryteriów: kategorii jednostek naukowych tworzących sieć naukową, zgodności specjalności naukowej sieci z badaniami naukowymi i pracami rozwojowymi prowadzonymi w ramach działalności statutowej jednostek tworzących sieć, 5

6 nowoczesności specjalności rozwijanej przez sieć naukową, przydatności specjalności rozwijanej przez sieć dla nauki, społeczeństwa i gospodarki. Dotację na ten cel przyznano w 2008 r. w łącznej wysokości zł, z tego: placówki naukowe PAN otrzymały zł, jednostki badawczo-rozwojowe zł, a uczelnie zł. Od 2011 r. dotacja na działalność statutową przyznawana jest zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. Nr 96, poz. 615, z późn. zm.) oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 listopada 2010 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania oraz rozliczania środków finansowych na naukę na finansowanie działalność statutowej (Dz. U. Nr 218, poz. 1438, z późn. zm.). Zgodnie z art. 18 ust. 1 ww. ustawy kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. Nr 96, poz. 615, z późn. zm.), finansowane działalności statutowej obejmuje: 1) utrzymanie potencjału badawczego jednostki naukowej (tzw. dotacja bazowa), w tym: a) działania niezbędne do rozwoju specjalności naukowych lub kierunków badawczych oraz rozwoju kadry naukowej, w tym badania naukowe lub prace rozwojowe ujęte w planie finansowym jednostek naukowych, b) utrzymanie infrastruktury badawczej, w tym bibliotek i archiwów, c) koszty związane z zatrudnieniem niezbędnej kadry naukowej i inżynieryjnotechnicznej, d) zakup lub wytworzenie aparatury naukowo-badawczej związanej z realizacją zadań, o których mowa w lit. a, niestanowiącej dużej infrastruktury badawczej, e) współpracę naukową krajową i zagraniczną niezbędną do realizacji zadań, o których mowa w lit. a, f) działalność jednostki naukowej w zakresie upowszechniania nauki, g) koszty restrukturyzacji jednostek naukowych w zakresie zadań określonych w lit. a, c e; 6

7 2) utrzymanie specjalnego urządzenia badawczego w jednostce naukowej, a w zakresie infrastruktury informatycznej nauki również w uczelni, 3) działalność polegającą na prowadzeniu badań naukowych lub prac rozwojowych oraz zadań z nimi związanych służących rozwojowi młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich, finansowanych w wewnętrznym trybie konkursowym, 4) utrzymanie i poszerzanie naukowych baz danych. Ustawa zakłada premiowanie jednostek o najwyższej efektywności, co realizowane jest m.in. przez priorytetowe finansowanie jednostek naukowych posiadających najwyższą kategorię (obecnie kategorię A, po ocenie dokonanej przez Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych kategorię A+ i A). Zgodnie z ww. rozporządzeniem z dnia 5 listopada 2010 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania oraz rozliczania środków finansowych na naukę na finansowanie działalności statutowej, przyznawanie środków finansowych na działalność statutową jest dokonywane na podstawie wniosku, sporządzanego według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia, na podstawie kryteriów określonych odrębnie dla poszczególnych strumieni finansowania. Minister przyznaje dotacje w drodze decyzji, po zasięgnięciu opinii zespołów specjalistycznych, o których mowa w art. 52 ustawy o zasadach finansowania nauki. Funkcjonującą uprzednio dotację na podstawową działalność statutową zastąpiła obecnie dotacja na utrzymanie potencjału badawczego jednostki naukowej. W 2011 r. po raz pierwszy przy ustalaniu wysokości środków na utrzymanie potencjału badawczego (z wyłączeniem kosztów restrukturyzacji) zastosowano algorytm, szczegółowo opisany w załączniku nr 2 do ww. rozporządzenia. Otrzymywana przez jednostkę naukową dotacja na utrzymanie potencjału badawczego (tzw. dotacja bazowa), stanowi sumę kwoty wynikającej z przeniesienia części dotacji bazowej otrzymanej w poprzednim roku (współczynnik przeniesienia ustala corocznie Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego w przedziale 0,6 0,9) oraz kwoty wynikającej z algorytmu uwzględniającego: kategorię jednostki naukowej, liczbę osób (w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy) zatrudnionych w jednostce przy prowadzeniu badań naukowych lub prac rozwojowych na podstawie stosunku 7

8 pracy, dla których jednostka jest podstawowym miejscem pracy, wskazanym w pisemnym oświadczeniu złożonym pracodawcy, przynależność jednostki naukowej do jednej z grup wymienionych w art. 2 pkt 9 ustawy o zasadach finansowania nauki, współczynnik kosztochłonności prowadzonych przez jednostkę badań, ogłaszany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w formie komunikatu w Biuletynie Informacji Publicznej. W 2011 r. współczynnik przeniesienia ustalono na poziomie 0,9 dotacji bazowej otrzymanej w 2010 r., a w 2012 r. na poziomie 0,8 dotacji bazowej otrzymanej w 2011 r. Kwoty dotacji w podziale na poszczególne lata i rodzaje jednostek przedstawiono w załączonej tabeli. Zestawienie środków wydatkowanych w latach na utrzymanie potencjału badawczego (dotacja bazowa) wg grup jednostek Lp. Typ jednostki Dotacja* w 2011 r. Dotacja w 2012 r Jednostki naukowe PAN , ,00 2 Podstawowe jednostki organizacyjne uczelni , ,00 3 Instytuty badawcze , ,00 4 Inne jednostki organizacyjne , ,00 Łącznie , ,00** *W kwocie dotacji uwzględniono zwiększenia, przyznane jednostkom naukowym posiadającym kategorię A i B w IV kwartale 2011 r., w kwocie ogółem zł. **Kwota wstępna, przed wejściem w życie nowelizacji ww. rozporządzenia. 8

9 Struktura dotacji na utrzymanie potencjału badawczego w latach wg grup jednostek naukowych Lp. Typ jednostki Dotacja w 2011 r. Dotacja w 2012 r Jednostki naukowe PAN 27,48% 27,18% 2 Podstawowe jednostki organizacyjne uczelni 37,53% 38,63% 3 Instytuty badawcze 34,07% 33,77% 4 Inne jednostki organizacyjne 0,92% 0,42% Łącznie 100,00% 100,00% Dotacja na utrzymanie potencjału badawczego stanowi zasadniczą część środków przekazywanych jednostkom w ramach dotacji na działalność statutową. Obok dotacji bazowej, jednostki naukowe mogą uzyskać: 1) dotację na restrukturyzację jest ona przyznawana jednostkom naukowym podejmującym wysiłek restrukturyzacji w celu podniesienia poziomu swej działalności naukowej i jej efektywności. Działania restrukturyzacyjne powinny podejmować przede wszystkim jednostki naukowe, które w wyniku przeprowadzonej w 2010 r. oceny parametrycznej otrzymały najniższą kategorię i w związku z tym ich dotowanie w zakresie utrzymania potencjału badawczego zostało ograniczone w czasie do 6 miesięcy. Udogodnieniem wychodzącym naprzeciw potrzebom jednostek jest możliwość składania wniosków o przyznanie dotacji na pokrycie kosztów restrukturyzacji w dowolnym terminie. Zespół specjalistyczny przeprowadza ocenę wniosku o przyznanie dotacji na ten cel, biorąc pod uwagę: planowany zakres i cel restrukturyzacji, wpływ planowanych działań na jakość badań naukowych i prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę, 9

10 zasadność wnioskowanych środków dla osiągnięcia zakładanego efektu restrukturyzacji, potencjał naukowy jednostki, w tym posiadaną infrastrukturę, niezbędną do prowadzenia prac badawczych, a także znaczenie badań naukowych i prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę dla realizacji celów polityki naukowej i naukowotechnicznej państwa oraz dla wzrostu innowacyjności, strukturę zatrudnienia oraz planowane po restrukturyzacji rozwiązania strukturalne i organizacyjne, harmonogram działań restrukturyzacyjnych oraz przedstawiony biznesplan. Przy ocenie wniosku uwzględnia się również prawidłowość i zasadność wykorzystania wcześniej przyznanych środków na działalność statutową. W 2011 r. wydano decyzje przyznające środki na restrukturyzację w wysokości zł, w tym: Rodzaj jednostki Kwota dotacji Jednostki naukowe PAN Podstawowe jednostki organizacyjne uczelni Instytuty badawcze Inne jednostki 0 RAZEM ) dotację na utrzymanie specjalnych urządzeń badawczych jest ona przyznawana na utrzymanie unikatowych urządzeń lub miejsc pracy badawczej o ogólnokrajowym lub regionalnym znaczeniu, których koszty utrzymania stanowią znaczącą część kosztów utrzymania potencjału badawczego jednostki naukowej. Oceniając wnioski jednostek naukowych o przyznanie dotacji na utrzymanie specjalnych urządzeń badawczych, zespoły specjalistyczne dokonują analizy: zakresu i stopnia wykorzystania tego urządzenia, potencjału organizacyjnego i ludzkiego oraz poziomu doświadczenia jednostki starającej się o dofinansowanie, zakresu i udziału współpracy krajowej i międzynarodowej w wykorzystaniu tego urządzenia, przychodów jednostki uzyskanych ze świadczenia usług z wykorzystaniem specjalnego urządzenia badawczego w stosunku do kosztów jego utrzymania, możliwości korzystania z tego urządzenia przez pracowników innych jednostek. Ustalając wysokość dotacji Minister bierze pod uwagę opinię zespołu oraz znaczenie urządzenia dla rozwoju badań naukowych lub prac rozwojowych, w szczególności dla rozwoju dziedzin nauki uznanych za priorytetowe w polityce naukowej państwa. 10

11 W 2011 r. na utrzymanie w jednostkach naukowych specjalnych urządzeń badawczych przyznano łącznie zł, a na utrzymanie specjalnych urządzeń badawczych w zakresie infrastruktury informatycznej nauki zł. Dotacja na utrzymanie specjalnych urządzeń badawczych w jednostkach naukowych (w podziale na rodzaje jednostek) w 2011 r. kształtowała się następująco: Rodzaj jednostki Kwota dotacji Jednostki naukowe PAN Podstawowe jednostki organizacyjne uczelni Instytuty badawcze Inne jednostki RAZEM Dotacja na utrzymanie specjalnych urządzeń badawczych w zakresie infrastruktury informatycznej nauki (w podziale na rodzaje jednostek) w 2011 r. kształtowała się następująco: Rodzaj jednostki Kwota dotacji Jednostki naukowe PAN Uczelnie Instytuty badawcze RAZEM ) dotację na działalność polegającą na prowadzeniu badań naukowych lub prac rozwojowych oraz zadań z nimi związanych służących rozwojowi młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich jest to nowy strumień finansowania, a wysokość dotacji na ten cel ustala się na podstawie algorytmu, określonego w załączniku nr 3 do ww. rozporządzenia. Algorytm podziału dotacji uwzględnia: kategorię jednostki naukowej, współczynnik kosztochłonności prowadzonych badań, liczbę stopni naukowych nadanych w jednostce młodym naukowcom (osobom prowadzącym działalność naukową, które nie ukończyły 35. roku życia) w ostatnich 2 latach poprzedzających rok złożenia wniosku, liczbę zatrudnionych młodych naukowców, którzy uzyskali stopień naukowy poza zatrudniającą ich jednostką, 11

12 liczbę uczestników studiów doktoranckich oraz osób mających otwarty przewód doktorski, niebędących uczestnikami studiów doktoranckich. Środki finansowe na realizację badań prowadzonych przez młodych naukowców i uczestników studiów doktoranckich, przekazywane są jednostkom naukowym w formie dotacji celowej. Są one rozdzielane w jednostkach w wewnętrznym trybie konkursowym, a informacje o obowiązującym regulaminie lub zasadach podziału przyznanych środków, jednostka zobowiązana jest dołączyć do raportu z wykorzystania dotacji. Podlega on analizie zespołu specjalistycznego, a prawidłowość wykorzystania przyznanej dotacji stanowi jedno z kryteriów oceny wniosku na kolejny rok. Stwierdzenie, że raport został sporządzony nieprawidłowo lub jest nierzetelny, stanowi podstawę do wstrzymania dalszego finansowania oraz może skutkować żądaniem zwrotu przekazanych jednostce środków finansowych. Łącznie na działalność polegającą na prowadzeniu badań naukowych lub prac rozwojowych oraz zadań z nimi związanych, służących rozwojowi młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich, w 2011 r. jednostki naukowe otrzymały dotacje w wysokości zł, z tego: Rodzaj jednostki Kwota dotacji Jednostki naukowe PAN Podstawowe jednostki organizacyjne uczelni Instytuty badawcze Inne jednostki 0 RAZEM