Spotkanie ekspertów poświęcone kosztom wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Transkrypt

1 SKUTKI NIEPRZESTRZEGANIA ZASAD BHP PRÓBA OSZACOWANIA KOSZTÓW DLA UE-28 Spotkanie ekspertów poświęcone kosztom wypadków przy pracy i chorób zawodowych 1 Kontekst Niniejsze sprawozdanie stanowi zapis spotkania ekspertów mającego na celu wypracowanie, na poziomie UE-28, mechanizmu odpowiadającego na potrzeby szacowania kosztów niewłaściwego stosowania zasad BHP. Spotkanie było przedłużeniem realizowanego przez projektu pn. Oszacowanie kosztów wypadków przy pracy i chorób zawodowych przegląd metodyk (sprawozdanie i streszczenie przetłumaczone na osiem języków są dostępne pod adresem: Koszty wypadków przy pracy i chorób zawodowych mogą być znaczne: w 2007 r. w państwach UE skutek śmiertelny miało wypadków w miejscu pracy, a 2,9% pracowników uległo w pracy wypadkom, które doprowadziły do nieobecności dłuższej niż trzydniowa. Ponadto ze statystyk wynika, że w okresie 12 miesięcy około 23 mln osób borykało się z problemami zdrowotnymi, których przyczyną była praca zawodowa lub które pogłębiły się wskutek tej pracy 1. Dokładne oszacowanie całkowitych kosztów ponoszonych przez wszystkie zainteresowane strony na poziomie krajowym lub międzynarodowym, których źródłem są wypadki przy pracy i choroby zawodowe będące wynikiem nieprzestrzegania lub niepełnego przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), stanowi duże wyzwanie. Aby jednak umożliwić wdrożenie w tym obszarze polityki skutecznych środków, decydenci muszą zrozumieć zakres i skalę nieprzestrzegania lub niepełnego przestrzegania tych zasad. Wyżej wspomniany projekt, który ukończono w 2013 r., stanowi przegląd modeli oceny wpływu wypadków przy pracy i chorób zawodowych i ma służyć za punkt wyjścia do podejmowania przez EUOSHA prac nad stworzeniem ogólnoeuropejskiego modelu, które pozwoliłby oszacować koszty dla UE28. Celem spotkania ekspertów było omówienie głównych wniosków wynikających z projektu i wskazanie na tej podstawie czynników, które powinna uwzględnić przy szacowaniu kosztów w skali Europy, a mianowicie dotychczasowych ograniczeń i możliwych sposobów ich przezwyciężenia, oraz zasadniczo uzgodnienie najlepszego podejścia metodologicznego. Podczas porannej sesji miała miejsce prezentacja sprawozdania oraz argumentów przemawiających za zasadnością posiadania informacji na temat szacunkowych kosztów w skali Europy. Kolejnym punktem spotkania była prezentacja modelu australijskiego oraz sposobu, w jaki został on zastosowany w innym państwie (Singapur). Prezentacja ta miała na celu przybliżenie niektórych kwestii związanych z możliwością transferu metodyk między poszczególnymi państwami. Popołudniowa sesja była poświęcona dwóm głównym etapom niezbędnym do ilościowego oszacowania kosztu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, a mianowicie: (1) określeniu liczby przypadków i (2) przypisaniu tym przypadkom wartości pieniężnych. Ostatnia sesja miała formę pracy w grupach, po której nastąpiła ogólna dyskusja nad wynikami prac poszczególnych grup i podsumowanie dnia obrad. 1Eurostat (2010), Health and safety at work in Europe ( ): A statistical portrait [Zdrowie i bezpieczeństwo w pracy w Europie ( ) dane statystyczne]. [dostęp dnia 21 czerwca 2013 r.].

2 Spotkanie odbyło się w siedzibie Agencji w Bilbao, w dniu 19 czerwca 2014 r., a udział w nim wzięli eksperci, którzy aktywnie uczestniczyli w pracach przez cały czas jego trwania. Porządek obrad stanowi załącznik 1 niniejszej publikacji, w którym zawarto również odnośniki do prezentacji, a listę uczestników zawiera załącznik 2. W dalszej części publikacji omówiono główne kwestie będące przedmiotem dyskusji podczas obrad, odnoszące się do poszczególnych punktów porządku spotkania. 2 Wprowadzenie aktualny projekt i plany na przyszłość William Cockburn, p.o. kierownika Działu Profilaktyki i Badań (), przybliżył działalność EU- OSHA. Skupił się na aktualnym projekcie, który jest przeglądem szacunkowych danych na temat kosztów wypadków przy pracy i chorób zawodowych, oraz, co miało szczególne znaczenie w kontekście spotkania ekspertów, nakreślił przyszłe plany w tym obszarze, a mianowicie nowe działanie poświęcone korzyściom wynikającym z BHP, którego celem jest oszacowanie kosztów na poziomie UE Konieczność dysponowania szacunkowymi danymi dla UE-28 Jadwiga Tudek (Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego) zarysowała kontekst zagadnienia, jakim jest istotne znaczenie posiadania tego rodzaju szacunkowych danych przez Komisję Europejską. Rozpoczęła od omówienia Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), którego art. 153 traktuje o lepszym kształtowaniu środowiska pracy w celu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Następnie omówiła kolejne inicjatywy na szczeblu UE, które skorzystałyby na takich szacunkowych danych, w tym w szczególności niedawno opublikowane strategiczne ramy UE w zakresie BHP na lata , w których wyraźnie stwierdzono potrzebę dokonania oceny kosztów i korzyści do 2016 r., lecz także proces bieżącej oceny praktycznego wykonania dyrektyw UE w sprawie BHP w państwach członkowskich UE oraz oceny skutków. Po prezentacji na temat poziomu przestrzegania przepisów wywiązała się dyskusja. Niektórzy jej uczestnicy zwrócili uwagę, że większą wagę przywiązuje się do ustalania limitów niż do kontroli poziomu przestrzegania przepisów. Argumentowano, że może to w dużej mierze wynikać z braku porównywalnych danych w skali krajowej jest to jeden z powodów, dla których w nowych strategicznych ramach UE w sprawie BHP wyraźnie wskazuje się na konieczność posiadania danych dobrej jakości. Jeśli chodzi natomiast o przestrzeganie przepisów, panuje powszechne przekonanie, że wymagane poziomy są zasadniczo przestrzegane, jednak i w tym przypadku brak danych w dużym stopniu uniemożliwia uzyskanie wiarygodnego obrazu sytuacji. Dysponowanie dobrymi modelami i danymi zapewniającymi wiarygodne informacje na temat kosztów, w tym wymaganych inwestycji w BHP, stanowiłoby podstawę do podjęcia stosownych działań, nie po to, by porównywać poszczególne państwa, lecz by podjąć próbę monitorowania zmian w czasie. 4 Prezentacja sprawozdania Xabier Irastorza () przedstawił ogólny zarys projektu, wyjaśniając jego kontekst, główne cele oraz metodykę stosowaną na potrzeby przeglądu modeli. Zwrócił uwagę na dwa etapy procesu gwarantującego uzyskanie prawidłowych szacunków: (1) określenie liczby przypadków i (2) przypisanie tym przypadkom wartości pieniężnej, a następnie omówił rodzaje kosztów, które należy uwzględnić, oraz przedstawił różne zainteresowane strony, które te koszty ponoszą. Prelegent omówił kilka podstawowych kwestii związanych z procesem modelowania oraz możliwe założenia przyszłego projektu poświęconego korzyściom związanym z BHP, w ramach którego za cel postawiono uzyskanie szacunkowych danych na poziomie UE-28. Dyskusja koncentrowała się na kilku spośród problemów zasygnalizowanych w prezentacji. W odniesieniu do wartości jakości życia, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przeprowadziła badania 2

3 w celu określenia, ile ludzie skłonni byliby zapłacić, aby zabezpieczyć swój poziom jakości życia. Średnią wartość czyli koszt liczony w dniach roboczych określono na 6000 dni dla Singapuru. Zakrojone na szeroką skalę prace przeprowadzone przez WHO niewątpliwie zasługują na uwzględnienie. Ta konkretna kwestia była również przedmiotem badań przeprowadzonych w Nowej Zelandii, w wyniku których oszacowano, że koszt bólu i cierpienia stanowi 95% całkowitych ogólnych kosztów ponoszonych przez społeczeństwo w związku z nieprzestrzeganiem zasad BHP, a zatem bezdyskusyjnie wymaga uwzględnienia. Wspomniano również, że należy mieć na względzie zjawiska, których miarą jest PKB, oraz zadać sobie pytanie, czy faktycznie możemy wyrazić koszt nieprzestrzegania zasad BHP jako ułamek PKB, zważywszy, że oba wskaźniki są miarą różnych zjawisk. Zwrócono uwagę, że bardziej celowe przy określaniu ilościowo wpływu BHP mogą być próby ustalenia wskaźnika wypadków/chorób w przeliczeniu na pracownika i sektor. W kwestii wyboru między współczynnikiem chorobowości (ang. prevalence) a współczynnikiem zachorowalności (ang. incidence) argumentowano, że metoda oparta na współczynniku chorobowości daje wyższy wynik nie tylko dlatego, że uwzględnia przypadki z lat ubiegłych, lecz także dlatego, że w przeszłości miało miejsce więcej wypadków. Współczynnik zachorowalności natomiast informuje o aktualnych warunkach pracy. Jednak stosując ten wskaźnik zaniża się liczbę przypadków z przeszłości, których koszty nadal są ponoszone. Wiarygodne obliczenie liczby przypadków komplikuje również okres utajenia, a wybór między współczynnikiem chorobowości a zachorowalności nie jest jednoznaczny w dużej mierze będzie on zależał od dostępnych danych, przy czym można dowodzić, że współczynnik chorobowości umożliwia uzyskanie realniejszego obrazu, ponieważ mierzy zaistniałą już sytuację oraz rzeczywiste bieżące koszty, bez względu na to, kiedy dane przypadki faktycznie wystąpiły. 5 Australijski model kalkulacji kosztów Richard Webster (Safe Work Australia) przedstawił australijski model powszechnie uznawany za jeden z modeli umożliwiających uzyskanie najbardziej wiarygodnych szacunków w skali międzynarodowej. Jedną z kwestii, na którą zwrócił uwagę, a o której wspomniano już wyżej, jest konieczność interpretowania danych szacunkowych: stanowią one miarę, która umożliwia w drodze porównania spojrzenie na zjawisko z określonej perspektywy, jednak nie odzwierciedla faktycznego ubytku PKB ani utraconej aktywności gospodarczej. W modelu tym są uwzględnione różne aspekty i chociaż kilka z nich może być szkodliwych z punktu widzenia efektów BHP, to z pewnością przyczyniają się one do wzrostu PKB. Ponadto prelegent podkreślił konieczność uwzględnienia także kosztów przestrzegania przepisów BHP. Oczekuje się, że najnowsze szacunki dla Australii, najpewniej za rok budżetowy 2012/13, będą dostępne najpóźniej w styczniu 2015 r. Co do zasady, szacowanie liczby przypadków powinno przebiegać niezależnie od faktycznego procesu kalkulacji kosztów według określonej metodyki, ponieważ są to różne etapy procesu, natomiast sam proces kalkulacji kosztów powinien opierać się bezpośrednio na informacjach o liczbie przypadków które to informacje powinny być łatwo dostępne. Na potrzeby australijskich szacunków przyjęto uwzględnianie współczynnika zachorowalności, przy czym nie uwzględnia się w nich szkód materialnych, o ile nie mają one wpływu na ludzi. W modelu tym uwzględnia się osoby nieobecne w pracy przez tydzień, mając na uwadze zróżnicowaną sytuację w poszczególnych stanach, co prowadzi do zaniżenia liczby przypadków. Zidentyfikowano cztery rodzaje chorób wyraźnie związanych z pracą, a dane wskazują, że chociaż nastąpił wzrost liczby chorób, liczba stałych przypadków spadła. Wskaźnik dyskonta zastosowany w modelu obliczono na podstawie kosztów alternatywnych uwzględniając oficjalne stopy procentowe odpowiadające oprocentowaniu długoterminowych obligacji i wskaźników inflacji. Na koniec prelegent dodał, że zanotowany wzrost odsetka całkowitych kosztów ponoszonych przez pracowników jest bezpośrednio związany ze wzrostem płac. Dyskusja, która wywiązała się po prezentacji, koncentrowała się na różnorodności systemów odszkodowań funkcjonujących w poszczególnych państwach członkowskich UE oraz wpływie tego stanu rzeczy na możliwość porównywania istniejących statystyk krajowych. Zauważono, że zamiast analizować kwestię odszkodowań, należy raczej skoncentrować się na liczbie utraconych lat oraz uwzględniać zmianę poziomu wynagrodzeń we wskaźniku dyskonta. Układ kosztów w rozbiciu na 3

4 ponoszące je podmioty będzie się oczywiście różnił w poszczególnych państwach na przykład pracodawcy w Australii mają mniejszy udział w całkowitych kosztach niż pracodawcy w Zjednoczonym Królestwie. Dyskutowano, do jakiego momentu można nadal zakładać, że wskaźniki wydajności będą rosły, a także sposób uwzględniania w modelach rosnącego odsetka starzejących się pracowników, którzy przez całe swoje życie będą się zmagali z chorobami. Niemniej jednak, chociaż wydajność poszczególnych pracowników może spadać, wydajność ogółem na poziomie społeczeństwa najprawdopodobniej będzie rosła wraz z upływem czasu. 6 Transfer modeli między poszczególnymi państwami ostatnie doświadczenia związane z zastosowaniem australijskiej metodyki w Singapurze Jukka Takala (Workplace Safety and Health Institute, Singapur) zaprezentował singapurskie dane szacunkowe opracowane na podstawie australijskiej metodyki. Łączne szacunkowe koszty dla Singapuru są niższe niż dla Australii, co w dużej mierze wynika z różnicy w wysokości wynagrodzeń w tych dwóch państwach. Prelegent przekonywał jak wspomniano już wcześniej że w szacunkach powinno się faktycznie uwzględniać koszt bólu i cierpienia, ponieważ stanowi on znaczą część ostatecznych kosztów ponoszonych przez społeczeństwo problem ten był przedmiotem prowadzonych na szeroką skalę prac w Nowej Zelandii. Konieczne jest uzyskanie wiedzy na temat czasu trwania zatrudnienia, ponieważ odsetek osób, które przechodzą na emeryturę przed 55 rokiem życia, różni się w poszczególnych państwach, a wskaźnik ten ma, rzecz jasna, wpływ na społeczeństwo oraz funkcjonowanie systemów zabezpieczenia społecznego. Referent pochwalił model brytyjski, jednak zwrócił uwagę na możliwe zaniżenie liczby wypadków w brytyjskich danych. Odnośnie do wpływu prowadzonych projektów na szacowanie kosztów dodał, że niektóre państwa już podjęły stosowne działania w wyniku realizacji takiego projektu zmodyfikowano ramy prawne w Norwegii, stawiając sobie za cel bardziej wyrównany podział obciążeń pomiędzy poszczególnymi zainteresowanymi stronami. Kwestia ta sprowokowała wiele komentarzy: uczestnicy zgodzili się, że warto mieć obraz kosztów ponoszonych przez każdą z zainteresowanych stron, aby skuteczniej wspierać decyzje kształtujące politykę. Wywiązała się dyskusja na temat kwestii związanych z transferem rozwiązań między poszczególnymi państwami, które mają zróżnicowaną strukturę sektorową. Zgodzono się, że konieczne jest przeprowadzenie oceny struktury sektorowej w poszczególnych państwach, co może doprowadzić do powstania różnych grup państw w zależności od ich struktury gospodarczej. Proces modelowania można by następnie przeprowadzić na poziomie tych grup, ponieważ stwierdzono, że realizacja projektu oddzielnie dla każdego państwa członkowskiego byłaby bardzo skomplikowana. Ponadto istotne jest uwzględnienie zróżnicowanej struktury wiekowej w poszczególnych państwach (zdolność do pracy oraz wiek emerytalny). Zgodnie z wnioskami z dyskusji poświęconej PKB oraz mając na względzie różnice pomiędzy poszczególnymi państwami stwierdzono również, że szacunkowe dane dla UE musiałyby uwzględniać ocenę wewnątrzunijnych transakcji, aby lepiej zrozumieć zjawiska, które odzwierciedla PKB, a także sposób, w jaki sposób w poszczególnych państwach dane pochodzące z innych państw są uwzględniane przy obliczaniu krajowego wskaźnika PKB. Ponadto wspomniano o czym już wcześniej była mowa że rachunek kosztów jest użyteczny i ciekawy, ale prezentowanie tego wskaźnika jako ułamka PKB nie jest może najlepszym i najbardziej odpowiednim sposobem osiągnięcia zamierzonego celu. Padło również kilka uwag na temat związku między cyklem gospodarczym a efektami BHP, do którego należy się ustosunkować i który należy uwzględnić w procesie modelowania. Jego źródła należy dopatrywać się w tym, że wzrost aktywności gospodarczej będzie najprawdopodobniej prowadził do wzrostu liczby wypadków. Jednak po osiągnięciu pewnego pułapu dzięki działaniom prewencyjnym i 4

5 zwiększonej świadomości w następstwie zmiany postaw w społeczeństwie będzie można oczekiwać spadku wypadkowości. Ta zmiana postaw jest ważna i wraz ze wzrostem aktywności gospodarczej można będzie z pewnością oczekiwać większej świadomości. Jukka Takala przedstawił również projekt kalkulacji globalnych szacunkowych kosztów obciążeń związanych z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi, w którym wykorzystano pochodzące z Eurostatu ogólnounijne dane, skorygowane jednak na podstawie danych krajowych. W odniesieniu do chorób zawodowych wykorzystano metodę umożliwiającą przypisanie procentowego wskaźnika określonym czynnikom ryzyka (ang. attributable fractions), jak miało to miejsce w Finlandii, jednak tym razem dla całej UE. Wybór czynnika ryzyka, który zostanie uwzględniony, musi być przedmiotem decyzji i stąd musi być odpowiednio udokumentowany i uzasadniony. W kalkulacjach dotyczących nowotworów pochodzenia zawodowego uwzględniono informacje z bazy danych CAREX, jednak konieczne jest uwzględnienie również innych czynników ryzyka rozwoju nowotworów, nie tylko substancji chemicznych. 7 Ustalenie liczby przypadków mających związek z pracą Heidi Edwards (Health and Safety Executive, HSE) przedstawiła brytyjski model realizowany przez HSE, koncentrując się na pierwszym etapie procesu modelowania, a mianowicie ustaleniu liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Prelegentka wyjaśniła, że w latach r. ważny przegląd metodologiczny wpłynął na określanie liczby wypadków i ich ciężkości, przy czym dodała, że istnieje prawdopodobnie potrzeba ciągłej modyfikacji i aktualizacji modelu w świetle dodatkowych dowodów i badań. Dotyczyłoby to np. kosztów finansowych bólu doświadczanego przez pracownika który uległ wypadkowi, ponieważ od zawsze próbowano uwzględnić ten element i odzwierciedlić go w modelu. Model kalkulacji kosztów związanych z nowotworami pochodzenia zawodowego prawdopodobnie będzie gotowy w 2014/2015 r. i o ile będą dostępne dane dobrej jakości, można go będzie wykorzystać do obliczenia kosztów innych chorób o długim okresie utajenia. To właśnie jakość danych jest dużym problemem, ponieważ stanowią one istotny element procesu. Ze względu na niską jakość dotychczasowych danych postanowiono usunąć z modelu np. wypadki nieskutkujące obrażeniami. Podobnie jest z ustawowym sprawozdaniem na temat obrażeń, które jest dobrym źródłem informacji na temat wypadków śmiertelnych, jednak urazy nieprowadzące do śmierci są w nim znacznie niedoszacowane. Należy przypomnieć w tym miejscu, że urazy niepodlegające zgłoszeniu to zdarzenia, które skutkują nieobecnością w pracy krótszą niż siedem dni w wartościach bezwzględnych ich liczba jest bardzo duża, jednak związane z nimi koszty są małe. Duże wyzwanie stanowi również oszacowanie liczby osób, które nigdy już nie wrócą do pracy. 8 Przypisanie kosztów Michael Zand (Health and Safety Executive, HSE) w swoje prezentacji skupił się na drugim etapie procesu wyliczaniu kosztów. W głównym złożeniu metodologicznym procesu wyliczania kosztów przewidziano zastosowanie kosztów alternatywnych. Największymi składnikami kosztów okazują się utrata jakości życia (o czym wspomniano wyżej) oraz koszty wydajności, na ogół związane z nieobecnością w pracy. Zjawisko określane angielskim terminem presenteeism (negatywny wpływ na wydajność wynikający z obecności w pracy pomimo częściowej niezdolności do pracy z powodu wypadku/choroby) stanowi jeden z istotnych czynników wpływających na wydajność, lecz bardzo trudno je oszacować, a zatem powinno być uwzględniane w modelu tylko wówczas, gdy istnieje wystarczająco dobra metodologia i źródło danych. Nie uwzględnia się również kosztów przestrzegania przepisów, ponieważ trudno je określić. Jako koszt ponoszony przez pracodawców uwzględniane są składki ubezpieczeniowe. Po prezentacji jeden z uczestników podzielił się informacjami na temat istniejących szacunków dotyczących utraty jakości życia, pochodzących z sektora transportu drogowego. Mają one charakter danych ex ante opisujących sytuację przed zaistnieniem zdarzenia, np. wypadku drogowego ze 5

6 skutkiem śmiertelnym. Można dyskutować o ograniczonych możliwościach transferu rozwiązań między poszczególnymi państwami, jednak zarówno UE, jaki i OECD dysponują stosownymi szacunkami. Podobne uwagi padały w kontekście zróżnicowania systemów opieki zdrowotnej i systemów odszkodowań w poszczególnych państwach oraz wiążących się z tym komplikacji dla procesu kalkulacji kosztów. 9 Dyskusja ogólna praca w grupach W ramach sesji plenarnej uczestników podzielono na dwie grupy w celu dalszego omówienia głównych wyzwań metodologicznych oraz czynników, które powinna uwzględnić przy formułowaniu założeń szacunkowej oceny dla UE 28. W tej części publikacji zaprezentowano streszczenie dyskusji w obu grupach oraz sesji podsumowującej, która odbyła się na forum ogólnym. Za punkt wyjścia dyskusji o liczbie wypadków zaproponowano przyjęcie danych z badania LFS (choroby stanowią pod tym względem większe wyzwanie) oraz opracowanie badań mających na celu walidację informacji na temat stanu zdrowia, których źródłem jest samoocena dokonywana przez pracowników. Ponieważ w przypadku określonych komórek mogą istnieć niewielkie próby, dobrym pomysłem byłoby zbiorcze potraktowanie poszczególnych państw. Pomysł ten spotkał się z uznaniem, jako że uczestnicy obawiali się, że przeprowadzenie modelowania na poziomie krajowym dla każdego państwa członkowskiego może być niewykonalne. W każdym razie również w celu uzyskania możliwie najpełniejszego obrazu sytuacji dane z badania LFS dotyczące zarówno wypadków, jak i chorób zawodowych powinny zostać uzupełnione danymi krajowymi. Pomiędzy poszczególnymi państwami występują rozbieżności oraz przypadki wyraźnego zaniżenia danych (np. nieuwzględnienie natężenia ruchu i dojazdów do pracy), dlatego konieczna jest analiza danych na obu poziomach. Należy pamiętać, że LFS wnosi również element zróżnicowania kulturowego, ponieważ opiera się na samoocenie stanu zdrowia dokonywanej przez samych pracowników, co może być źródłem pewnych dodatkowych rozbieżności między poszczególnymi państwami. Podkreślono, że źródłem największych różnic będzie struktura gospodarcza poszczególnych państw, w rozbiciu na sektory działalności. Opierając się na szacunkach dotyczących liczby wypadków, można założyć konieczność zastosowania metody attributable fractions, w którym to przypadku jak wspomniano wyżej konieczne będzie odpowiednie udokumentowanie przyjętych założeń. W sprawozdaniu omówiono różne metody obliczania kosztów ponoszonych przez pracowników i pracodawców. W tym kontekście wywiązała się dyskusja na temat tego, czy właściwe byłoby po prostu dodanie do sobie danych liczbowych uzyskanych z użyciem różnych metod. Na przykład, podejście, w którym uwzględnia się kapitał ludzki, rzeczywiście sprawdza się w przypadku pracowników, natomiast niekoniecznie w przypadku pracodawców, ponieważ nie myślą oni w tych samych kategoriach. Koszty można względnie łatwo określić, jednak nie zawsze istnieje możliwość bezpośredniego zsumowania ich w rzetelny i prawidłowy sposób. Niezależnie od tego, jak zauważono nie raz podczas spotkania, w ramach projektu koniecznie będzie przyjęcie określonych założeń, które muszą być należycie udokumentowane, aby zapewnić otwartość i przejrzystość przy podejmowaniu wszystkich decyzji. Transfer modeli kalkulacji kosztów między poszczególnymi państwami może podlegać pewnym ograniczeniom i również w tym przypadku niekoniecznie będzie to prosty proces. Zalecono, by nie uwzględniać kosztów pośrednich, takich jak utrata marki lub szkody materialne, lecz by skupić się na szkodach osobowych. W odniesieniu do kosztów produkcji należałoby zastosować jakiś współczynnik ważenia dla poszczególnych państw, natomiast w kontekście wartości ludzkiego życia dyskutowano nad kwestią uwzględniania bądź nieuwzględniania zróżnicowanych wartości dla poszczególnych państw. Niektórzy uczestnicy twierdzili, że wskaźnik ten powinien mieć wszędzie taką samą wartość, jednak inni wskazywali, że poszczególne państwa w różny sposób wyceniają ból i cierpienie. Możliwym rozwiązaniem mogłoby być wyrażenie tych wartości według parytetu siły nabywczej. Dyskutowano nad wyborem samego wskaźnika, który ma być stosowany, zastanawiając się, czy użyć poziomu wynagrodzenia, czy też PKB na mieszkańca, oraz jak zapewnić bez względu na dokonany wybór spójne stosowane tego wskaźnika we wszystkich państwach uwzględnianych w obliczeniach. 6

7 Podniesiono również kwestię wykorzystania wyników pochodzących z modelu. Na przykład szacunki HSE są wykorzystywane w praktyce przez użytkowników, umożliwiając im: zobrazowanie skali i stawek we wspólnej walucie, uzyskanie informacji na temat rozkładu kosztów w rozbiciu na poszczególne zainteresowane strony, monitorowanie zmian w czasie, uzyskanie kosztów jednostkowych, które są przydatne przy dokonywaniu ocen. Stwierdzono, że należy przybliżyć ograniczenia, jakim podlegają te informacje, aby możliwie jak najskuteczniej zapobiec ich niewłaściwemu wykorzystaniu. Dlatego też należy z rozwagą zastanowić się nad sposobem informowania o wynikach modelowania. Istotne będzie również zaangażowanie zainteresowanych stron nie tylko w proces identyfikacji/walidacji istniejących danych, lecz także w dyskusję nad pierwszą zaproponowaną metodyką. Zwrócono również uwagę na znaczenie opracowywania szacunków w kontekście innych danych, takich jak wskaźnik DALYs 2, by spróbować udostępnić informacje w rozbiciu na sektory i rodzaje zagrożenia, ponieważ informacje łączące różne dane zwykle umożliwiają dostrzeżenie prawdziwego obrazu sytuacji. Mając na względzie ograniczenia, na które zwracano uwagę w toku dyskusji, oraz koncentrując się na wartości dodanej projektu, uczestnicy wskazali na konieczność wyraźnego rozróżnienia dwóch etapów procesu, tzn. ustalania liczby przypadków i kalkulacji średniego kosztu każdego z przypadków. Co ciekawe, omawiany projekt mógłby również stanowić świetną okazję do zidentyfikowania luk w zbiorze danych, czego można by dokonać przeprowadzając dokładny przegląd aktualnego stanu dostępnych danych. Zgodnie z końcową sugestią, mogłaby opracować i przyjąć za punkt wyjścia względnie prosty szacunkowy wskaźnik kosztów, aby w nieodległej przyszłości dysponować już jakimś modelem, a następnie pracować nad jego doskonaleniem, zważywszy na korzyści związane z faktem posiadania gotowego rozwiązania, które można zaprezentować, o którym można dyskutować i które można upowszechniać. 10 Podsumowanie i dalsze działania Przedstawiciele - William Cockburn, Dietmar Elsler i Xabier Irastorza- zakończyli spotkanie, dziękując uczestnikom za ich aktywny udział w dyskusji oraz cenne uwagi, które będą stanowiły impuls do dalszych działań. Do końca 2014 r. opublikuje w Internecie podsumowanie najważniejszych kwestii omówionych na spotkaniu ekspertów oraz ogłosi postępowanie o udzielenie zamówienia dotyczącego projektu opracowania szacunkowych danych na temat kosztów dla UE-28, które według wstępnych założeń powinny być gotowe do końca 2016 r. O przebiegu postępowania będą informowani zaangażowani eksperci oraz zainteresowane strony. 2 ang. Disability-Adjusted Life Years (lata życia utracone w wyniku przedwczesnej śmierci i niepełnosprawności). 7

8 ZAŁĄCZNIK 1: PORZĄDEK SPOTKANIA SKUTKI NIEPRZESTRZEGANIA ZASAD BHP PRÓBA OSZACOWANIA KOSZTÓW DLA UE-28 Spotkanie ekspertów poświęcone kosztom wypadków przy pracy i chorób zawodowych 19 czerwca 2014 r. 09:00-09:10 09:10-09:20 09:20-09:30 09:30-10:15 10:15-11:00 Wprowadzenie (w tym prezentacja uczestników) Xabier Irastorza i Dietmar Elsler, Aktualny projekt i plany na przyszłość William Cockburn, Konieczność posiadania szacunkowych danych dla UE-28 Jadwiga Tudek, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego Prezentacja sprawozdania Xabier Irastorza, Australijski model kalkulacji kosztów Richard Webster, Safe Work Australia 11:00-11:30 Przerwa kawowa 11:30-12:15 12:30-13:30 Obiad 13:30-14:15 14:15-15:00 Transfer modeli między poszczególnymi państwami ostatnie doświadczenia związane z zastosowaniem australijskiej metodyki w Singapurze Jukka Takala (Workplace Safety and Health Institute, Singapur) Ustalenie liczby wypadków mających związek z pracą Heidi Edwards, Health and Safety Executive (HSE) Przypisanie kosztów Michael Zand, Health and Safety Executive (HSE) 15:00-15:30 Przerwa kawowa 15:30-17:00 17:00-17:15 Dyskusja ogólna Czynniki do uwzględnienia Ograniczenia/szanse Podejście metodologiczne (wszyscy uczestnicy) Podsumowanie i dalsze działania Xabier Irastorza i Dietmar Elsler, 8

9 ZAŁĄCZNIK 2: UCZESTNICY Imię i nazwisko Organizacja Kraj Heidi EDWARDS HSE Health and Safety Executive Wielka Brytania Ana María GARCÍA ISTAS (Instytut Badawczy CC OO), Universidad de Valencia Hiszpania Ernst KONINGSVELD Niezależny ekspert Holandia Lesley RUSHTON Desislava STOILOVA Occupational Epidemiology, Imperial College London Południowo-Zachodni Uniwersytet im. Neofita Rilskiego, Wydział Ekonomii Wielka Brytania Bułgaria Jukka TAKALA Workplace Safety and Health Institute Singapur Antonis TARGOUTZIDIS Jadwiga TUDEK ELINYAE Helleński Instytut Bezpieczeństwa i Higieny Pracy DG ds. Zatrudnienia Komisja Europejska Grecja Komisja Europejska Richard WEBSTER Safe Work Australia Australia Mike ZAND HSE Health and Safety Executive Wielka Brytania William COCKBURN Dietmar ELSLER Xabier IRASTORZA Elke SCHNEIDER Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy 9