CHARYZMAT MARIANÓW według formuł profesji, obrzędów i modlitw zakonnych

Transkrypt

1 1 CHARYZMAT MARIANÓW według formuł profesji, obrzędów i modlitw zakonnych Studium z teologii życia konsekrowanego Wstęp Temat określony hasłem charyzmat marianów będzie przedstawiony w oparciu o znane i aktualnie praktykowane formuły profesji, obrzędy i modlitwy zakonne. Lecz zostaną uwzględnione także nowe teksty, proponowane przez odpowiednią komisję, a przewidziane jako projekt na kapitułę generalną (2017). Od nich zaczniemy analizę tematu; zapewne ożywią one zainteresowanie podjętą problematyką. Jednak sięgniemy także do tradycji, aby wydobyć z niej argumenty, które prowokują do rewizji lub skłaniają do uzupełnienia aktualnego zapisu/określenia charyzmatu w mariańskim prawie. Z elementów tworzących charyzmat będzie uwzględniony zwłaszcza wątek maryjny w aspekcie Niepokalanego Poczęcia NMP. Inne składniki zostaną tylko zaznaczone przy okazji prezentacji tekstów źródłowych. Część I. NOWE PROJEKTY I DAWNE DZIEJE Na początku obudźmy nieco naszą pamięć i rozwińmy fantazję. Przed nami naturalny obraz nieba. Zawsze w pogodny wieczór niebo jest pełne gwiazd i gwiazdeczek. Można się skupić na jednej z nich i kontemplować ją, jednak należy czynić to zawsze w całym kontekście kosmicznym, nie gubiąc właściwej perspektywy. Podobnie należy przeżywać określoną prawdę w obszarze wiary nadprzyrodzonej. Wiara dotyczy tajemnic czyli wydarzeń zbawczych (misteriów). Pojmowanie ich oraz powiązanie z życiem duchowym i apostolskim ma charakter żywy i dynamiczny, rozwojowy. Stanowi trwałe zadanie do realizacji pod patronatem Kościoła i w duchu jego magisterium. W depozycie wiary jest stale wiele spraw otwartych, godnych dalszej kontemplacji i odkrycia w nich świętych inspiracji. Razem z całym Kościołem trzeba studiować i kontemplować tak całość wiary jak wybrane i umiłowane elementy ewangelicznego dziedzictwa. Rzeczywiście, stale pojawiają się nowe ujęcia, studia i opracowania tych szczegółowych misteriów wiary. Niezależnie od uwarunkowań historycznych, które okresowo eksponują niektóre tajemnice w całym bogatym ich zbiorze, znajdujemy w nim wartości trwale inspirujące i zawsze aktualne. Dla Marianów jest to misterium Niepokalanego Poczęcia NMP. W tej tajemnicy Maryja pełni rolę gwiazdy zarannej czyli jutrzenki nowego początku. Jej obecność zwiastuje nowe stworzenie i nowy ład, nową ekonomię zbawienia (zob. KK 55, KKK 489). Ona, od swego poczęcia obdarowana łaską i cała piękna (gratia plena, tota pulchra), wskazuje na każde piękno zrodzone według praw natury i daru łaski. Ponadto, Maryja jest ikoną eschatologicznego przeznaczenia każdego człowieka i całego Kościoła. Po prostu jest Ona obrazem teraźniejszości i przyszłości - zakotwiczonej w misterium paschalnym Chrystusa.

2 2 I.1. Nowe określenia charyzmatu - projekty Dla uwyraźnienia prawdy, czym jest dla marianów tajemnica Niepokalanego Poczęcia NMP, najpierw zostaną przytoczone projekty nowych zapisów w konstytucjach i dyrektorium, przygotowane przez Komisję do spraw KiD [skrót: KKD] na najbliższą kapitułę (2017). Kapituła może przyjąć albo oddalić propozycje, albo wprowadzić do ich tekstu korektę rzeczową bądź redakcyjną. a/projekty KKD KKD proponuje nowe teksty w mariańskim prawie. Projekty na kapitułę brzmią następująco: K 2. Istota charyzmatu Misterium Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny jest istotą charyzmatu Zgromadzenia i od samego początku jego istnienia szczególnym znakiem, mocą i radością mariańskiego powołania. Z tego misterium wypływa tożsamość i misja Zgromadzenia. K 7. Z Maryją Niepokalanie Poczętą W podążaniu za Chrystusem drogę nam wskazuje i wspomaga nas Niepokalana Dziewica Maryja. Ona, od swego poczęcia, wolna od grzechu i pełna łaski, napełniona darmową miłością Ducha Świętego, jest owocem paschalnego zwycięstwa Chrystusa i pierwszą uczestniczką odkupienia; ukazuje stwórczą i zbawczą miłość Trójcy Przenajświętszej; stanowi obraz nowego człowieka zdolnego do relacji z Bogiem i ludźmi, początek nowego Ludu Bożego i zalążek nowej ludzkości. Współbracia razem z całym Kościołem kontemplując Niepokalane Poczęcie Maryi, niech to misterium poznają, miłują, wyznają, celebrują i głoszą. Z niego niech czerpią inspirację do życia duchowego, wspólnotowego i apostolatu. Przez to misterium Maryja pobudza współbraci do ufności w nieskończoną owocność dzieła odkupienia, do unikania wszelkiego grzechu, do ukochania czystości serca, do przepojenia całego życia łaską i miłością Bożą, do budowania Kościoła w jedności*, tak, aby był święty i nieskalany (Ef 5,27). *Uwaga. Warto rozważyć propozycję innego zakończenia, mianowicie w ten sposób: do budowania Kościoła według maryjnego pierwowzoru, aby - jak Maryja był święty i nieskalany, pełen łaski, bez skazy czy zmarszczki, cały piękny (zob. Ef 5, 27). List do Efezjan nie mówi o Kościele w aspekcie ekumenicznym [o jego jedności ], lecz o jego naturze i powołaniu. Już w okresie starożytnym w nurcie refleksji eklezjalnej/eklezjologicznej zrodziła się myśl o maryjnym pierwowzorze Kościoła; kontemplując Kościół zauważono jego osobową ikonę, świętą i nieskalaną, pełną łaski, NMP. D 5. Nabożeństwo do Niepokalanego Poczęcia NMP Ze szczególną miłością niech współbracia starają się praktykować i szerzyć nabożeństwo do Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, między innymi poprzez: uwielbianie i głoszenie miłości i miłosierdzia Boga, przyzywanie Ducha Świętego, aby czynił nas świętymi i nieskalanymi przed Obliczem Boga, umiłowanie i szerzenie czci Maryi Niepokalanie Poczętej, praktykowanie aktów zawierzenia Maryi Niepokalanej, częste sprawowanie Mszy św. wotywnej o NP NMP, odmawianie Godzinek o NP NMP, litanii i nowenn do NP NMP oraz koronki Dziesięciu cnót NMP*, promowanie wizerunków Maryi Niepokalanej**, propagowanie Bractwa i niebieskiego szkaplerza NP NMP. Ponadto, o ile pozwolą na to przepisy liturgiczne, w każdą sobotę niech odmówią*** liturgię godzin z oficjum maryjnego

3 3 oraz odprawią Mszę świętą przy użyciu formularza maryjnego. (K19 [Devotiones peculiares]) Uwagi krytyczne (xmp) *Uwaga 1. W tym miejscu, wśród praktyk o/do NP NMP, tematycznie nie pasuje Koronka Dziesięciu Cnót NMP (może się znajdować w innym miejscu, lecz nie w $ 5)). Natomiast warto sięgać do Koronki Dwunastu Gwiazd o Niep. Pocz NMP (znanej i praktykowanej w zakonie pijarów, ułożonej prze ich założyciela, św. Józefa Kalasancjusza (zm. 1648), Nawiązuje ona do Niewiasty z Apokalipsy [12.1], komentowanej głównie w odniesieniu do Kościoła, wtórnie do NMP). Zakonne Ordo Immaculatae Conceptionis z własną regułą dla mniszek prawdopodobnie nie ułożyło i nie praktykuje koronki o Niep. Ppcz. N MP (zał. Saint Beatrice de Silva, na terenie Hiszpanii i Portugalii w XV/XVI w.); marianie mieli być zatwierdzeni na tę regułę, lecz nie była ona dostosowana do wspólnoty męskiej). Może z czasem marianie przygotują własną koronkę o NP NMP, sami dla siebie i dla dobra wiernych. **Uwaga 2.Wizerunki te należy promować z pełną ich symboliką, bez cięć i ograniczeń, ze znakami i symbolami nadprzyrodzoności, jakie od dawna są właściwe obrazom przedstawiającym NMP jako Tota pulchra lub Immaculata (od XV do XVIII w). Niestety, w okresie nowożytnym Niepokalanie Poczętą zaczęto przedstawiać jako Donnę, Piękną Panią, pełną fizycznego uroku i powabu, ale bez nadprzyrodzonośći i łaski Bożej. Taki kierunek artystyczny jest niepoprawny teologicznie. W mariańskich domach zakonnych mamy niestety wiele maryjnych wizerunków zubożonych i zdegradowanych. ***Uwaga 3. Od tego miejsca poprawny zapis w języku liturgicznym powinien brzmieć w ten sposób: niech odmówią oficjum Wspomnienia NMP w sobotę z liturgii godzin i tego dnia odprawią Mszę o NMP z mszału lub Zbioru mszy o NMP. Należy więc skasować niefachowe określenie formularz maryjny mszy. b/ Uzasadnienie potrzeby stworzenia nowych określeń charyzmatu Przytoczone projekty paragrafów K i D wspierają się przede wszystkim na treści Oblatio św. Ojca Założyciela. Ten akt oblacji został wypowiedziany publicznie i w przełomowym momencie historii Ojca Stanisława (11. XII 1670 roku, kiedy liczył 40 lat życia): Ja, Stanisław od Jezusa i Maryi Papczyński, według ciała syn Tomasza z Podegrodzia, z Diecezji Krakowskiej, mając lat czterdzieści, ofiaruję i poświęcam Bogu [ ] oraz Bogurodzicy, zawsze Dziewicy Maryi bez zmazy pierworodnej poczętej, moje serce, moją duszę, rozum, pamięć, wolę, uczucia, cały umysł, całego ducha, zmysły wewnętrzne i zewnętrzne, i ciało moje, niczego zupełnie sobie nie zostawiając, abym w taki sposób był odtąd cały sługą tegoż Wszechmogącego i błogosławionej Dziewicy Maryi. Przyrzekam Im przeto, że będę służył do końca mego życia w czystości i z gorliwością w tym Towarzystwie Księży Marianów Niepokalanego Poczęcia (które chcę z Bożej łaski założyć).. Wyznaję, że wierzę we wszystko, w co wierzy święty Kościół Rzymski i co w przyszłości poda do wierzenia; zwłaszcza zaś wyznaję, że Najświętsza Boża Rodzicielka Maryja poczęta została bez zmazy pierworodnej, i obiecuję, że będę szerzył Jej cześć i bronił jej [tej czci] nawet kosztem mego życia. Tak mi dopomóż Bóg i ta Święta Boża Ewangelia. Przytoczony akt oblacji posiada cechy ofiarowania i poświęcenia swego życia Bogu, ma walor kwasi konsekracji i ślubowania profesji zakonnej. W tym miejscu należy także przywołać słowa bł. Jerzego, odnowiciela i reformatora. Stanowią one opis mistycznego doznania; on sam wyraża znaczenie i miejsce maryjnego misterium w jego mariańskim powołaniu.

4 4 Dzięki Ci, Panie, za udzielone mi szczególne uczucia miłości względem Niepokalanego Poczęcia NMP. Dawniej trudno mi szła ta modlitwa, teraz zaś jakże słodko jest modlić się, przypadłszy do Jej stóp i zatapiać się w modlitwie (DD 42, 13 stycznia 1911; wtedy liczył 40 lat życia). W innym momencie kształtowania się jego maryjnej i mariańskiej duchowości, zapisał słowa serdecznej modlitwy: Panno Najświętsza, wyjednaj mi u Twego Syna tę łaskę, abym Ciebie coraz więcej miłował, coraz głębiej pokładał w Tobie ufność, coraz więcej cenił Twoją niezrównana opiekę. Przyjmij nasze Zgromadzenie pod swoją potężną opiekę, o Matko nasza. [ ]. Spraw, niech życie nasze będzie czyste i niepokalane (DD 84, 7 września 1911). Zachowała się także teologiczna refleksja Ojca Jerzego o dogmacie Niepokalanego Poczęcia NMP, zamieszczona w czasopiśmie Maryawita (1903/4, zob. kolejne numery). Znamienne jest to, że wyznane przez bł. Jerzego szczególne uczucia miłości względem Niepokalanego Poczęcia NMP nie znalazły wyrazu w konstytucjach przez niego zredagowanych (1910, 1927). Jednak urzeka klimat zawierzenia Matce Bożej, które jako stan ducha i akt religijny - zaproponował on każdemu z marianów w tychże ustawach (zob. KM [1930] $ 14; por. DD 84). Wniosek: Podsumujmy przedstawiony tok rozumowania. Wydaje się czymś oczywistym, iż cytowane osobiste wynurzenia i świadectwa Czcigodnych Ojców Zakonu trzeba mieć na uwadze zwłaszcza wtedy, kiedy chcemy kształtować nowe zapisy i określenia charyzmatu Zgromadzenia w jego prawie, w obrzędach i praktykach modlitewnych. I.2/Zarys dziejów kształtowania się własnych obrzędów i modlitw Zatrzymajmy się pokrótce przy zagadnieniu, jakie cechy charyzmatu i w jaki sposób zostały ujęte, opisane i zredagowane w mariańskiej przeszłości. a/ Do czasu włączenia Zgromadzenia w struktury zakonu reformatów (obserwantów), mariańskie elementy charyzmatyczne występowały zalążkowo w Oblatio Ojca Założyciela i w formule profesji, zamieszczonej w konstytucjach opracowanych przez niego pt. Norma vitae; własna księga obrzędów wtedy jeszcze nie istniała. Ponieważ Założyciel nie przewidywał w swoim zakonie innej normy prawnej, jak tylko własne konstytucje, przeto w XVII wieku marianie ślubowali na Ewangelię. W tekstach źródłowych, po formule profesji, znajduje się charakterystyczne zdanie: Niech mi dopomoże Bóg i ta święta Ewangelia ; końcowe słowa sugerują obecność księgi i jakiś gest skierowany do niej. W okresie odnowy zakonu na początku XX wieku powrócono do tej praktyki i w nowych rytuałach opisano ją bardziej szczegółowo. Oto konkretna ilustracja tematu oparta na źródłach. Przytoczone teksty źródłowe poddajmy wnikliwej analizie, poczynając od pierwszych konstytucji. Norma vitae (1694), rozdz. I. 6:

5 5 Wzór profesji,[ ], będzie następujący: Ja N., syn N., z diecezji N., lat N., dobrowolnie i bez przymusu, z czystej miłości do Boga, dla większej Jego chwały i czci Najwybrańszej Dziewicy, dla wspomagania zmarłych pozbawionych pomocy, zwłaszcza żołnierzy i zmarłych wskutek zarazy, ofiarowuję się Boskiemu Majestatowi i Bogurodzicy Dziewicy Maryi w Zgromadzeniu Zakonnym jej Niepokalanego Poczęcia Księży Rekolektów, czyli eremitów marianów, i to na zawsze i nieodwołalnie, oraz ślubuję ubóstwo, czystość i posłuszeństwo [wobec] jego przełożonego. Tak mi dopomóż Bóg i ta święta Ewangelia. b/ Z chwilą przyjęcia reguły dziesięciu cnót NMP, marianie uroczystą profesję ślubowali na Regułę, według ogólnej formy podanej w niej, własne zaś akcenty charyzmatyczne wyrażali w obrzędach towarzyszących, zwłaszcza w pytaniach i odpowiedziach poprzedzających akt ślubowania. Taka praktyka istniała nadal po uzyskaniu samodzielności w 1786 roku. A zatem istotna formuła profesji spełniała funkcję ogólną; była aktem konsekracji Bogu, prawomocnym w obliczu Kościoła, mającym znaczenie bardziej eklezjalne i kanoniczne niż charyzmatyczne i specyficznie mariańskie. Natomiast w obrzędach towarzyszących profesji, a także w odrębnym obrzędzie przywdziania habitu, równoznacznym w tamtej epoce z przyjęciem do zakonu, był zaznaczony wyraźnie nie tylko akt konsekracji Bogu i włączenia w misję Kościoła, lecz także charakter maryjny zakonu, z akcentem na Niepokalane Poczęcie. Profesji towarzyszył akt osobistego ofiarowanie się Najświętszej Maryi Pannie, z charakterystycznym wyrażeniem sługa Maryi i oddany Maryi na służbę (Mariae servus, Mariae mancipatus). Przymiot maryjny charyzmatu był dodatkowo zaznaczony w obrzędzie nałożenia szkaplerza Niepokalanego Poczęcia NMP (za zgodą teatynów, którym przysługiwał ten przywilej). Ponadto teksty obrzędu wymieniały modlitwę za zmarłych i charakter apostolski zakonu, rozbudowany stopniowo na kolejnych etapach rozwoju dzieł i posług, mianowicie od pomocy proboszczom, zwłaszcza w posłudze spowiedzi świętej, poprzez edukację prostego ludu w zakresie wiedzy i wiary oraz kaznodziejstwo, misje ludowe i kapelanie - aż po uniwersalizm potrzeb w Kościele. c/ Etap odnowy i reformy w XX wieku charakteryzuje się inną konfiguracją duchowych elementów; zostały one wyrażone także innym językiem. Aby je zauważyć, trzeba sięgnąć do źródeł. Zbadajmy ich treść i zauważmy, że NMP Niepokalanie Poczęta została zaznaczona wyłącznie w tytule i ustanowiona jakby tylko patronką instytucji zakonnej. Taka była ogólna praktyka powierzania dzieła lub instytucji określonemu patronatowi. Constitutiones Instituti Fratrum Marianorum (1910), nr. 50 Textus originalis: Formuła professionis haec est: Ego frater N. N. coram Beatissima Virgine Maria, Sanctis Apostolis Petro et Paulo et Omnibus Sanctis, voveo Deo Omnipotenti tria vota simplicia: paupertatis castitatis et obedientiae, secundum Constitutiones Congregationis Fratrum Marianorum sub titulo Beatae Mariae Virginis Immaculate Conceptae, ad annum - vel respective: ad triennium, vel in perpetuum.

6 6 Textus post correctionem S. Congr.: Formula professionis haec est: Ego frater N. N. coram Beatissima Virgine Maria, Sanctis Apostolis Petro et Paulo et Omnibus Sanctis, in manibus tuis, Reverendissime Pater, voveo Deo Omnipotenti tria vota simplicia: paupertatis, castitatis et obedientiae, secundum Constitutiones Congregationis Fratrum Marianorum sub titulo Beatae Mariae Virginis Immaculate Conceptae, ad annum - vel respective: ad triennium, vel in perpetuum. Vide: Leges marianae, ed. W. Mako, Romae 1999, 150. Zob. KONSTYTUCJE ZGROMADZENIA (1930), 94. Składa się profesję publicznie [ ], z zachowaniem przyjętego przez Zgromadzenie ceremonjału. Na znak złożonej profesji, współbracia otrzymują krzyż. Forma profesji jest następująca : Ja N. N., wobec Najświętszej Marji Panny, Świętego Józefa*, Świętych Apostołów Piotra i Pawła i Wszystkich Świętych, w ręce Twoje Przewielebny Ojcze, ślubuję Bogu Wszechmogącemu w Zgromadzeniu Księży Marjanów od Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marji Panny, według Konstytucji tegoż, trzy śluby proste: ubóstwa, czystości i posłuszeństwa na rok (lub: na zawsze). Tak niech mi dopomoże Bóg i ta święta Ewangelia. Po złożeniu ślubów współbracia przyrzekają wytrwać w Zgromadzeniu bez względu na największe trudności, duchowni zaś zobowiązują się nadto unikać ubiegania się o godności. * Zob. DD 98.Wspomnienie św. Józefa w formule profesji pojawi się jeszcze w Manuale rituum (1963) i w projekcie Ordo prof. religiosae in Congr. (1973). Nie występuje już w Rytuale Mar i w jego adaptacjach. Część II. STAN OBECNY OPISU CHARYZMATU Przejdźmy do tego, co obecnie określa charakter Zgromadzenia i w jaki sposób został on sformułowany czyli wyrażony w formule profesji, obrzędach i modlitwach. Dziś teologiczne myślenie o życiu konsekrowanym ukształtowane nowymi dokumentami Kościoła jest o wiele bogatsze. Mamy też lepszy dostęp do mariańskich źródeł i opartych na nich szczegółowych studiach. Sama zaś liturgia uroczystości Niepokalanego Poczęcia została odnowiona i wzbogacona. Przeto uzasadnione jest życzenie i oczekiwanie, aby cały ten dorobek jak najlepiej znalazł swój wyraz w formule profesji (II.1), w obrzędach (II. 2-4) i w modlitwach zakonnych (II.5). II.1. Formuła profesji

7 7 a/ Aktualna formuła, zapisana w prawie (K 176) Profesję składa się według następującej formuły: Ja N. N. na chwałę Boga oraz na cześć Najświętszej Maryi Panny i wszystkich Świętych, wobec całej Wspólnoty, na Twoje ręce, Najczcigodniejszy Ojcze, ślubuję Bogu Wszechmogącemu w Zgromadzeniu Księży Marianów Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, według konstytucji tego Zgromadzenia, trzy śluby: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa na rok (lub: na zawsze). Ta formuła profesji zakonnej [podana w Rytuale z 1983 roku, na podstawie Ordo professionis religiosae in Congregatione, Romae 1973 oraz propozycji zgłoszonych na Konwencie Gen. 1973] - ma charakter ogólny. Zawiera ona istotę życia konsekrowanego według rad ewangelicznych, mówi o mocy zobowiązania do tej formy życia (ponieważ jest aktem zwanym ślubowaniem Bogu ma więc wartość układu i przymierza wprost z Bogiem, a także pośrednio z Kościołem i Zgromadzeniem), wskazuje na nadrzędną motywację, a jest nią chwała Boża oraz cześć Najświętszej Maryi Panny i wszystkich Świętych. Natomiast, zauważmy to wyraźnie, szczegółowa specyfika mariańska jest obecna tylko w nazwie Zgromadzenia. b/ Projekt nowej formuły, zgłoszony przez KKD na kapitułę generalną (2017) KKD proponuje nowe brzmienie formuły profesji, aby była wyraźniej mariańska czyli lepiej wyrażała charyzmat Zgromadzenia (stąd skreślenia i dodatki): K176. Profesję składa się według następującej formuły: Ja N. N. na chwałę Boga w Trójcy Świętej Jedynego oraz na cześć Najświętszej Maryi Panny ku czci Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i wszystkich Świętych, dla wspierania zmarłych i szerzenia Królestwa Bożego wobec całej Wspólnoty, na Twoje ręce, Najczcigodniejszy Czcigodny Ojcze, ślubuję Bogu Wszechmogącemu w Zgromadzeniu Księży Marianów Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, według Konstytucji tego Zgromadzenia, trzy śluby: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa na rok (lub: na zawsze). Tak niech mi dopomoże Bóg i ta święta Ewangelia Niech Bóg tego we mnie dokona i niech mi dopomoże ta Ewangelia oraz wstawiennictwo Niepokalanej Maryi i Świętego Ojca Stanisława, naszego Założyciela i wszystkich świętych. Uwagi do projektu, razem cztery spostrzeżenia Uwaga.1.Trzeba odróżniać formułę o znaczeniu kanonicznym (w K) od formuły na użytek obrzędowy (w Rytuale). Ta druga ma dodane słowa Tak niech mi dopomoże Bóg i ta święta Ewangelia, po których następuje gest ucałowania księgi. Na ten dodatek tymczasem nie zgadza się rzymska Kongregacja, choć jest on wzięty z mariańskiej tradycji; urząd papieski oczekuje na piśmie dokumentacji o tak długotrwałej tradycji. Dlatego zostaje podany niżej Załącznik, przygotowany na zamówienie Ojca Generała. Załącznik ukazuje rację i sens zachowania w/w obrzędowego dodatku do formuły. Załącznik. Ta praktyka, zakotwiczona w akcie Oblatio Ojca Założyciela, istniała od początku zakonu i w całym okresie jego odnowy; jest zachowana do dzisiaj (zob. Rytuał z 2010 roku, nr 57 i 87. Można więc mówić nie tylko o stuletniej praktyce, lecz także o zakonnym

8 8 zwyczaju liczącym trzysta lat. Warto go zachować. Motywacja za jest poważna i aktualna. UZASADNIENIE Współcześnie Kościół wyraźnie podkreśla prymat Ewangelii w życiu konsekrowanym. Ostateczną normą życia zakonnego jest naśladowanie Chrystusa ukazane w Ewangelii. Wszystkie instytuty winny więc uznać ją za swoją najwyższą regułę tak orzeka Sobór Watykański II, w Dekrecie o przystosowanej do współczesności odnowie życia zakonnego Perfectae caritatis [28 X 1965],2a; zob. List KIŻKiSŻA, Rozpoznawajcie. Do osób konsekrowanych podążających szlakiem znaków Bożych [8 IX 2014], Warszawa 2014, nr 4, s ; napisano w nim, iż niczego [nawet własnego charyzmatu założycielskiego] - nie można stawiać ponad radykalnym pójściem za Chrystusem (sequela) (s. 24). Soborowy dekret mówi o uznaniu Ewangelii za regułę. Dotyczy to sfery mentalności i teologicznych przesłanek. Natomiast rytuał w sposób sobie właściwy, a więc w znakach i gestach - praktycznie i symbolicznie - stawia ją w centrum religijnego aktu o randze sacramentale; jego istotą jest misterium ofiarowania się człowieka Bogu oraz zobowiązanie do naśladowania Chrystusa ukazanego w Ewangelii. Stąd hasło sequela Christi. WNIOSEK: Warto zachować obrzęd, który wydobywa i podkreśla prymat Ewangelii w życiu konsekrowanym. [Licheń sierpnia 2016 roku]. Uwaga.2. Rzymska Kongregacja zapewne nie wyrazi zgody na poszerzony obrzędowy dodatek do formuły profesji zaproponowany przez KKD (zob. ostatnie zdanie cytowanego wyżej projektu K 176), ponieważ propozycja została zbyt rozbudowana, a zawarte w niej elementy można wyrazić albo już są obecne - w innych momentach obrzędu. Wspomnienie Ojca Założyciela w końcowej frazie wydaje się zbyteczne, ponieważ - zgodnie z zatwierdzonym Rytuałem - występuje dwukrotnie, w Pytaniach i w Litanii (nr 82 i 85). Propozycję nowego dodatku trzeba widzieć w kontekście całego obrzędu, podanego w Rytuale i nie dublować zapisu. Uwaga. 3. Formuła profesji powinna być krótka i esencjalna. Tak było kiedyś i taka jest współczesna zasada, chociaż nie została wyrażona formalnie w rzymskiej księdze wzorcowej (Ordo prof. religiosae, editio typica, 1970). Formuła profesji ma zawierać nadprzyrodzoną motywację i ślubowanie rad ewangelicznych, chyba że określony zakon przewiduje/praktykuje dodatkowe śluby w określonej materii. W Zgromadzeniu Marianów nie ma ślubowania celów szczegółowych, bo wynikają one z natury charyzmatu. Temat charyzmatycznych celów zakonu ma być uwzględniony w dialogu poprzedzającym ślubowanie. Może kiedyś wypadnie pogłębić i zredagować na nowo tekst dialogu+czyli+pytań+w+nowym+wydaniu+rytuału.tymczasem+są+tylko+pytania+i+odpow iedzi+i+na+nich+poprzestać.. A zatem wypada obstawać za zachowaniem aktualnej krótkiej formuły profesji zakonnej podanej w konstytucjach, a w pracy formacyjnej i w komentarzu do obrzędu profesji wypada więcej uwagi poświęcić treści dialogu zamieszczonego w aktualnym Rytuale (2010). Uwaga. 4. Inna propozycja formuły profesji Jeśli Kongregacja okaże się przychylna wprowadzeniu zmian w formule mar. prof. zakon., to warto przeredagować ją, lecz w inny sposób; może warto pójść za propozycją podaną niżej (w wersji a/ i b/).

9 9 a/ Ja N. N. na chwałę Boga w Trójcy Świętej Jedynego i na cześć Niepokalanego Poczęcia Bogurodzicy Maryi oraz dla wspierania zmarłych i szerzenia Królestwa Bożego/Chrystusowego, na Twoje ręce, czcigodny Ojcze, wobec całej Wspólnoty, ślubuję Bogu Wszechmogącemu w Zgromadzeniu Księży Marianów Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, według Konstytucji tego Zgromadzenia, trzy śluby: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa na rok (lub: na zawsze). Albo b/ Ja N. N., / na chwałę Boga w Trójcy Świętej Jedynego / i dla szerzenia Królestwa Chrystusowego, / czci Niepokalanego Poczęcia Bogurodzicy Maryi/ oraz wspierania zmarłych, / na Twoje ręce, czcigodny Ojcze, / wobec całej Wspólnoty, ślubuję Bogu Wszechmogącemu w Zgromadzeniu Księży Marianów Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, według Konstytucji tego Zgromadzenia, trzy śluby: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa na rok (lub: na zawsze). Tak mi dopomóż Bóg. (jeśli Kongregacja nie odrzuci tego tekstu). W przytoczonej propozycji (wer.b/) widać główną motywację ślubowania rad ewangelicznych ( na chwałę Boga, słusznie wymienia się Trójcę, według Credo) oraz obiektywne uporządkowanie środków/celów [ dla ]. Do tych drugorzędnych wartości, dla których warto poświęcić swoje życie, należy Chrystus i Jego Kościół, NMP Niepokalanie Poczęta oraz bliźni w termin alnej/granicznej sytuacji życia. Do posługiwania tym nadprzyrodzonym osobowym wartościom, skłania marianina żywa wiara i miłość ofiarna, według których w odpowiedzi na dar mariańskiego powołania - składa on profesję i poświęca samego siebie Dla Chrystusa i Kościoła, na wzór Niepokalanej i św. Pawła Apostoła. Powyższa propozycja zwieńcza długi wątek refleksji o formule profesji zakonnej w Zgromadzeniu, aby była wyraźniej mariańska. II.2. Obrzędowe pytania poprzedzające ślubowanie Z chwilą przyjęcia reguły dziesięciu cnót NMP, marianie ślubowali uroczystą profesję na Regułę,według podanej w niej ogólnej formy, własne zaś akcenty charyzmatyczne wyrażali w obrzędach towarzyszących, zwłaszcza w pytaniach i odpowiedziach poprzedzających akt ślubowania. Taka praktyka istniała nadal po uzyskaniu samodzielności w 1786 roku. A zatem istotna formuła profesji spełniała funkcję ogólną; była aktem konsekracji Bogu, prawomocnym w obliczu Kościoła, konsekwentnie mającym znaczenie bardziej eklezjalne i kanoniczne niż charyzmatyczne, specyficznie mariańskie Współczesny akt ślubowania poprzedza swoisty, jakby obrzędowy egzamin; jest to akt badania serca, motywacji i intencji kandydata, inny niż poza-obrzędowy sprawdzian, który zwykle przeprowadza mistrz nowicjatu w rozmowie z nowicjuszem, sam osobiście lub z udziałem+ wyznaczonych+ zakonników. W przytoczonych niżej tekstach trzeba zauważyć w nich wspomnienie Ojca Założyciela i obecność ważnych elementów charyzmatu Zgromadzenia. Oto teksty godne uwagi:

10 10 a/ Rytuał profesji zakonnej zatwierdzony przez KKBiDS (2009), wyd. w 2010 r. Pytania (nr 82): Po zakończeniu homilii i po odpowiednim czasie skupiena kandydaci wstają i podchodzą do celebransa, stają przed nim; celebrans, siedząc w miejscu przewodniczenia lub przed ołtarzem, zadaje im pytania, na które odpowiadają wspólnie, lecz każdy z nich mówi Tak, chcę we własnym imieniu. Celebrans pyta: Drodzy bracia, przez chrzest święty umarliście już dla grzechu i zostaliście poświęceni Bogu. Pytam każdego z was: Czy chcecie teraz należeć pełniej do Boga na mocy nowego i ostatecznego tytułu wieczystej profesji w mariańskiej wspólnocie zakonnej? Kandydaci wszyscy razem odpowiadają: Tak, chcę. Celebrans: Czy chcecie z pomocą Bożą przyjąć i zachować aż do śmierci sposób życia w doskonałej czystości, posłuszeństwie i ubóstwie, który wybrał błogosławiony/święty/ Ojciec Założyciel, naśladując przykład Jezusa Chrystusa? Kandydaci: Tak, chcę. Celebrans: Czy chcecie zgłębiać i głosić misterium Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, żyć nim na co dzień i na wzór Niepokalanej Maryi niepodzielnym sercem służyć Chrystusowi i Kościołowi? Kandydaci: Tak, chcę. Celebrans: Czy chcecie żyjących prowadzić drogą świętości, a zmarłych wspomagać modlitwą i ofiarą, służąc dziełu zbawienia [także całym waszym] ewangelicznym sposobem życia? Kandydaci: Tak, chcę. Celebrans potwierdza ich decyzję tymi lub podobnymi słowami: Bóg, który rozpoczął w was dobre dzieło, niech dopomoże wam swoją łaską. Jemu chwała na wieki. W. Amen.

11 11 Dla porównania, zob. formuły dialogu w dawnych mariańskich rytuałach, np. z 1791 roku. b/[rituale], w: Reguła i Statuty Zakonu Xięży Marianów (1791), s PYTANIA (...), PO POLSKU TEŻ SAME DLA BRACISZKÓW CZYNIĄCYCH PROFESSYĘ: Sup: Czy masz szczerą i prawdziwą wolą w czasie całego życia twego, w tym Świętym Zakonie statecznie przetrwać? 0dp: Mam, i jako najpokorniej przyjąć mnie upraszam, i najgoręcej pragnę. Sup: Chceszże prawdziwie Regule naszej, Ustawom i rozkazom Przełożonych bez utyskiwania być posłusznym? Odp: Chcę z wszelkim zdania własnego wyrzeczeniem się. Sup: Masz ufność w Panu, iż będziesz mógł zachować śluby Solenne, to jest: Czystość, Posłuszeństwo i Ubóstwo? Odp: Ufam za Łaską Boską, jako i chcę. Sup:. Obiecujeszże Tajemnicę Niepokalanego Poczęcia Błogosławionej Panny MARYI utrzymywać, i wszelką usilnością Honor Jej wywyższać? Odp: Obiecuję, i na to całego siebie Tejże Pannie Najświętszej oddaję. Sup: Obiecujeszże Najbłogosławieńszę Pannę w Cnotach Ewangelicznych naśladować, i w ślady Jej wstępować? Odp: Obiecuję, i Onęż za Panią i Matkę moją wiecznie obieram. Sup: Obiecujeszże Duszom w Czyścu będącym według sił : twoich i wszelkiego przemożenia ratunek dawać? Odp:. Obiecuję, i o ratunek ich starać się będę. Sup: Obiecujeszże nieumiejętnych Nauki Chrześciańskiej, według Obrządku Kościoła Świętego Rzymskiego z rozkazu Przełożonych, ile się okazja poda, nauczać i oświecać? Odp: Obiecuję z miłości bliźniego, i to jak najdoskonalej wypełnić usiłować będę. Sup: Więc mocno i szczerze chcesz przyjąć Regułę Naśladowania Najchwalebniejszej Pani naszej Panny MARYI, i śluby solenne Czystości, Posłuszeństwa i Ubóstwa uczynić? Odp: Chcę, i siebie BOGU Wszechmogącemu, jako i Bożej Rodzicielce Pannie MARYI za wiecznego niewolnika* dobrowolnie i chętnie oddaję. Sup: Więc Bracie Najmilszy przystąp do uczynienia Professyi. Tu już czyni professją w sposobie wyżej opisanym. *Czytaj: sługę.

12 12 II.3. Przyrzeczenie wytrwania na znak więzi ze Zgromadzeniem i Kościołem Nowym elementem rytów odnowionego Zgromadzenia stało się składanie Przysięgi wytrwania w Zgromadzeniu. Praktyka powstała na tle odnowy zakonu w konspiracji m apostolskiego posługiwania w trudnych, złożonych warunkach, zwłaszcza na Wschodzie. Takie przyrzeczenie jest nadal przewidziane, lecz tylko w połączeniu z obrzędem profesji wieczystej, z praktyką odnowienia ślubów zakonnych ex devotione w uroczystość tytularną (8 grudnia) i z okazji jubileuszu profesji zakonnej. Rzymska Kongregacja jest przeciwna utrzymaniu nadal takiej przysięgi, ponieważ zobowiązanie do więzi z zakonem wynika z aktu profesji. Zgromadzenie zaś podtrzymuje swoja prośbę o pozytywne rozwiązanie tej sprawy, chce bowiem zachować stuletnią praktykę składania przyrzeczenia wytrwania w mariańskim powołaniu, która nadal jest sensowna i godna wyodrębnienia. STUDIUM I KOMENTARZ Specjalne studium na temat omawianego zwyczaju zostało przygotowane na zamówienie Przełożonego Generalnego. Temat: Przyrzeczenie wytrwania w Zgromadzeniu Zadanie: Uzasadnienie stuletniej praktyki składania przyrzeczenia po formule ślubów OBJAŚNIENIE Akt religijny, o którym mówi tytuł opracowania, nie był znany dawnym marianom. Dopiero w odnowionym Zgromadzeniu zaczęto praktykować składanie Przysięgi/przyrzeczenia wytrwania w Zgromadzeniu. To był nowy element obrzędów profesji zakonnej. I jest on respektowany także dzisiaj jako sensowny. Ma on sens także w zakresie ożywiania więzi profesa z Kościołem poprzez wierność zakonowi, zatwierdzonemu/uznanemu przez ten Kościół. GENEZA Praktyka powstała w szczególnych okolicznosciach odnowy zakonu w konspiracji i posługiwania współbraci w trudnych, złożonych warunkach apostolskich, zwłaszcza na Wschodzie, pod rosyjskim zaborem. Takie przyrzeczenie jest nadal przewidziane; aktualny Rytuał mówi o trzech przypadkach składania przyrzeczenia: w połączeniu z obrzędem profesji wieczystej, z praktyką odnowienia ślubów zakonnych ex devotione w uroczystość tytularną (8 grudnia) i z okazji jubileuszu profesji zakonnej. UZASADNIENIE UTRZYMANIA PRAKTYKI Za zachowaniem omawianego obrzędu przemawia nasza tradycja pochodząca od bł. Jerzego Matulewicza, odnowiciela zakonu. Jest to element stale obecny w rytuale ponad sto lat. I nadal wyraźnie ceniony w naszej duchowości. Ponadto trzeba uwzględnić racje teologiczne i sytuacyjne, właściwe naszym czasom. Powszechnie wiadomo, że do wierności powołaniu zobowiązuje sama profesja, to jest oczywiste. Lecz obrzędowe wydobycie wierności zakonowi czyli położenie akcentu na wytrwanie w Zgromadzeniu staje się także zrozumiałe i uzasadnione wobec licznych

13 13 dziś faktów odejścia ze wspólnoty zakonnej z powodów socjologicznych lub psychologicznych i przybiera formę ucieczki, wycofania się z pierwotnych wyborów, decyzji i zobowiązań dokonanych i wypowiedzianych przed Bogiem, w świetle wiary. Współczesna mentalność sekularyzacji, konsumpcji i tymczasowości sprzyja słabości ludzkiej także w obszarze życia konsekrowanego. A przecież słabość, chwiejność i niestałość natury należy zamieniać na odpowiedzialność, wytrwałość i wierność. Trzeba to czynić w imię wyższych wartości i w imię raz dokonanych życiowych/egzystencjalnych wyborów. Wytrwanie w Zgromadzeniu ma przecież głębsze, bo nadprzyrodzone motywacje. Bóg daje powołanie i jest zawsze wierny/stały w takim obdarowaniu. Teologia stałości i wytrwania zawiera coś więcej niż same racje psychologiczne i sytuacyjne; trudności trzeba przezwyciężać, modląc się o łaskę wierności i stabilności. Przytoczona tu eschatologiczna przestroga Jezusa odnosi się także do obecnej teraźniejszości: A ponieważ wzmoże się nieprawość, oziębnie miłość wielu, przeto kto wytrwa do końca, ten będzie zbawiony (Mt 24, 12-13). Zazwyczaj na drodze pójścia za Panem, pierwsza miłość domaga się próby, udoskonalenia i transformacji w miłość ofiarną, na kształt krzyża. DOKUMENTACJA Źródła (wybrane) wykazujące istnienie stuletniego zwyczaju w odnowionym Zgromadzeniu: 1. BROLIU MARIJONU ÁPEIGOS (Mariampoli 1922): pars II. 5 (pag. 7) Na etapie kształtowania się rytuału, jeszcze brak w nim odrębnego obrzędu profesji wieczystej, dlatego podano taką zasadę: Post professionem neoprofes mówi: Pariter promitto ad annum me in Congregatione, quantum in me erit, /Deo adiuvante, perseverare curaturum, /neque unquam ob mandata brachii saecularis, /ob difficiles conditiones sociales /vel etiam ob ipsas persecutions, Congregationi valedicturum / aut [etc]. 2. CONSTITUTIONES CONGREGATIONIS CC. RR. Marianorum (Romae 1930), nr. 94 Emittatur professio publice, [ ]et quidem servato ritu in Congregatione praescripto [etc.]. Emissis votis sodales promissionem permanendi in Congregatione gravissimis difficultatibus non obstantibus faciunt, clerici autem promittunt etiam procurationem dignitatum vitare. 3. MANUALE RITUUM CONGREGATIONIS, (Romae 1963), pars I, pag. 44 Professione facta, sodales promissionem permanendi in Congregatione gravissimis difficultatibus non obstantibus, simul faciunt: Pariter promitto 4. ORDO PROFESSIONIS RELIGIOSAE IN CONGREGATIONE MARIANORUM (Romae 1973), pars III, pag. 11 [Post professionem]: osculatur librum Evangeliorum. [ ] Quo facto, [ ], promissionem permanendi in Congregatione gravissimis difficultatibus non obstantibus simul facit: Promitto me in perpetuum in Congregatione [ ] perseverandi, etc. Vide: Exemplar Ordinis, in: Curia Generalis, Romae. Zob. Rytuał Mariański Polskiej Prowincji Opatrzności Bożej, Warszawa 1983, s. 84

14 14 Po złożeniu podpisu[pod formułą], ślubujący klęka (klękają) przed przełożonym i składa (składają) przyrzeczenie wytrwania w Zgromadzeniu bez względu na trudności: Nadto przyrzekam 5. RYTUAŁ PROFESJI ZAKONNEJ, zatwierdzony przez KKBiDS (2009), Rzym 2010, nr 89. Gdy wszyscy złożą śluby, ponownie klękają przed celebransem i razem mówią przyrzeczenie wytrwania w Zgromadzeniu bez względu na trudności: Nadto przyrzekam WNIOSEK Zgromadzenie chce zachować stuletnią praktykę składania przyrzeczenia wytrwania w mariańskim powołaniu, złączoną z obrzędem profesji zakonnej. Licheń, sierpnia 2016 roku. II.4. Symbole przekazywane podczas celebracji obrzędu profesji W zakresie symboli szczególną wymowę miał obrzęd przywdziania habitu oraz nałożenia szkaplerza Niepokalanego Poczęcia; wręczenie zaś koronki dziesięciu cnót NMP było oczywiste ze względu na wiążącą regułę. W dniu ślubów neoprofes otrzymywał krzyż. Niektóre znaki zostały później zaniechane, na przykład franciszkański sznur (chorda) zastąpiono pasem (cingulum) [dekret konwokacji generalnej w Korabiu, 1 X 1780 r.]; inne zmiany nastąpiły po usamodzielnieniu się Zgromadzenia (1786). Pierwsze konstytucje odnowionego Zgromadzenia (1910) przewidywały przekazywanie następujących znaków: nowicjusz miał otrzymać medalik z wyobrażeniem z jednej strony Serca Pana Jezusa a z drugiej NMP Niepokalanie Poczętej, a neoprofes przy pierwszych ślubach krzyż. Brak tu wzmianki o przedmiocie symbolicznym, który byłby przekazywany z okazji profesji wieczystej, a to prawdopodobnie ze względu na szczególny walor przypisany pierwszej, a nie wieczystej profesji, w duchu ówczesnych poglądów o doniosłości pierwszego kroku na zakonnej drodze; dziś, idąc za Ordo professionis religiosae, akcent jest położony odmiennie, na profesję wieczystą czyli uroczystą, do której kandydat dojrzewa realizując etapy formacji. Według rytuału Broliu Marijonu Ápeigos (1922) postulant otrzymywał świecę, nowicjusz - medalik (jak wyżej), nazwany signum Congregationis, a neoprofes znak krzyża; tę symbolikę i takie określenie medalika mianem znaku Zgromadzenia zachowało Manuale rituum (1950 i 1963). Trzeba zauważyć, że wymienione wyżej rytuały w licznych miejscach podejmują bardzo wyraźnie motyw Niepokalanego Poczęcia NMP i ofiarowania się Matce Bożej. Posiadają też modlitwę za Zgromadzenie według słów bł. Ojca Odnowiciela Panie Jezu Chryste, Zbawicielu nasz. Natomiast brakuje w nich tematu niesienia pomocy zmarłym, ponieważ w ustawach to dzieło było zawężone do praktyk pobożnych (pia exercitia). Jedynie w Manuale rituum (1950) przewidziano błogosławieństwo i wręczenie szkaplerza Niep. Pocz. NMP oraz włączenie neoprofesa w uczestnictwo w dobrach duchowych, przywilejach i odpustach Zgromadzenia (admissio ad participationem). Stan obecny: Według Ordo Professionis Religiosae in Congregatione Marianorum (1973) i rytuałów tymczasowych ( i 2005) postulant miał otrzymać księgę Pisma św., nowicjusz

15 15 egzemplarz konstytucji, neoprofes medalik (od kapituły generalnej w 2005 r. - szkaplerz i ewentualnie medalik), wieczysty profes znak krzyża. Taka praktyka została utrwalona w rytuale wydanym w 2010 roku. Sprawa ewentualnego powrotu do habitu będzie podjęta na najbliższej kapitule generalnej (2017). II.5. Modlitwy zakonne marianów Podejmując temat modlitwy, warto mieć w świadomości istnienie od dawna paru zbiorów różnych praktyk. Dawniejsze mariańskie modlitewniki to m.in.: Ramelhete (Lizbona 1757), Sługa Niepokalanej (Łomża 1932), Adveniat Regnum Tuum (Marjampol 1933), Preces matutinae et vespertinae (Romae 1936 i następne wydania). Swoista twórczość i duch posoborowej adaptacji w obszarze modlitewnych tekstów dotyczących charyzmatu pojawiły się w nowych zbiorach redagowanych w językach współczesnych. Świadectwem tego procesu są Modlitwy Marianów prowincji polskiej, Warszawa 1983; Marian Prayers, [Chicago 1986]; Sługa Niepokalanej, Stockbridge- Warszawa 1990; Prayers of the Marian Communities, Fawley Court 2002; Com a Imaculada, Curitiba 2002; Modlitwy mariańskie odmawiane po liturgii godzin, Warszawa 2005, 2010, Ten ostatni zbiór modlitw ukazał się w tłumaczeniu na język angielski (2005, 2010, 2012, 2014), włoski (2006 i 2012), francuski (2006), portugalsko - brazylijski (2011) i hiszpański (2012). Od dawna (zwłaszcza od 2005 r.) jest redagowany pełny i obszerny modlitewnik Zgromadzenia. Ma on szansę ukazać się na początku 2017 roku, po uzyskaniu zatwierdzenia nowych tekstów przewidzianych na obchód wspomnienia św. Stanisława, Ojca Założyciela. według norm kalendarza liturgicznego. Komentarz Czas po Soborze Watykańskim II przyniósł postulat opracowania na nowo nie tylko obrzędów profesji zakonnej, lecz także modlitw zakonnych. Po wydaniu Liturgii godzin, określonej jako codzienna modlitwa Ludu Bożego, nastąpił okres pewnego zaniedbania modlitw własnych. A przecież wiadomo, że oprócz obrzędów, doniosłe znaczenie mają modlitwy i praktyki pobożne właściwe danemu instytutowi zakonnemu; są one ważnym nośnikiem i znakiem duchowości każdej wspólnoty życia konsekrowanego (por. Vita Consecrata, 93). Dlatego Kapituła Generalna (1999, zalecenie 3) zobowiązała Zarząd Generalny do powołania Komisji, która opracuje rytuał i modlitewnik dla całego Zgromadzenia w taki sposób, aby zawierały modlitwy i znaki zakorzenione w duchowym dziedzictwie Zgromadzenia. Modlitewnik powstał jako wypełnienie wspomnianego zalecenia Kapituły. Zawiera on kalendarz liturgiczny, własne teksty liturgiczne naszego Zgromadzenia (msza św. i liturgia godzin), modlitwy codzienne i okolicznościowe, modlitwy związane z mariańską tradycją, a także inne modlitwy i nabożeństwa, uznane za szczególnie bliskie duchowości naszego Zgromadzenia.

16 16 Aby zauważyć mariański rys proponowanych modlitw i nabożeństw w w/w Modlitewniku, wystarczy wnikliwie odczytać spis jego zawartości. Przytoczony niżej spis treści Modlitewnika mówi m. in. o specjalnym nabożeństwie do Niep. Pocz. NMP (trzy formy), podaje Litanię o NP NMP, mieści nowe teksty liturgiczne o Ojcu Założycielu, uwzględnia szczegółowo Błogosławionych i Patronów Zgromadzenia. SPIS TREŚCI Część I: Celebracje liturgiczne i modlitwy Rozdział 1: Oficja i msze św. o św. Ojcu Założycielu i mariańskich Błogosławionych 1. Oficjum i msza o bł. Jerzym Matulaitisie-Matulewiczu, Odnowicielu Zgromadzenia (27 stycznia) 2. Oficjum i msza o św. Stanisławie Papczyńskim, Założycielu Zgromadzenia (18 maja) nowe teksty, zgłoszone do zatwierdzenia przez Kongregację Kultu Bożego - 3. Oficjum i msza o bł. Jerzym Kaszyrze, Antonim Leszczewiczu, prezbiterach, i Towarzyszach męczennikach (12 czerwca) Rozdział 2: Uroczystość tytularna Zgromadzenia Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny (8 grudnia) 1. Nowenna przed uroczystością Niepokalanego Poczęcia NMP Wersja I Wersja II Wersja III (do łączenia z Modlitwą w ciągu dnia) 2. Obrzęd odnowienia profesji w dniu 8 grudnia - Obrzęd połączony z mszą św. - Obrzęd poza mszą św. Rozdział 3: Celebracja i nabożeństwo o Niepokalanym Poczęciu NMP (poza 8 grudnia) Propozycja I: Celebracja słowa Bożego Wzór A Wzór B Propozycja II: Nabożeństwo Rozdział 4: Oficja i msze św. związane z duchowością Zgromadzenia 1. Msze o Matce Bożej 2. Oficjum i msza o NMP Licheńskiej (2 lipca) - Oficjum - Msza św. 3. Wspomnienie patronów 4. Msze za zmarłych 5. Msze o Opatrzności Bożej, o Miłosierdziu Bożym i o Duchu Świętym 6. Oficjum sobotnie o Najświętszej Maryi Pannie 7. Nieszpory o NMP (wersja ludowa) Rozdział 5: Dzień zadośćuczynienia i pokuty 1. Msza konwentualna 2. Celebracja pokutno-przebłagalna w formie liturgii słowa 3. Adoracja Najświętszego Sakramentu Rozdział 6: Modlitwy odmawiane codziennie 1. Modlitwy poranne odmawiane po Liturgii godzin 2. Modlitwy odmawiane w ciągu dnia 3. Modlitwy wieczorne odmawiane po Liturgii godzin

17 4. Teksty alternatywne 5. Modlitwy przy posiłkach Rozdział 7: Modlitwy w dniu miesięcznego skupienia 1. Rozpoczęcie dnia skupienia 2. Rachunek sumienia 3. Zakończenie dnia skupienia 4. Rachunek sumienia propozycje pytań Rozdział 8: Modlitwy za wstawiennictwem patronów, św. Ojca Założyciela, mariańskich Błogosławionych i sług Bożych oraz modlitwy z tradycji Zgromadzenia 1. Modlitwy za wstawiennictwem patronów Zgromadzenia 2. Nowenna za wstawiennictwem Świętego Ojca Założyciela 3. Nowenna za wstawiennictwem Błogosławionego Ojca Odnowiciela 4. Modlitwy za wstawiennictwem mariańskich Błogosławionych 5. Modlitwy o kanonizację mariańskich błogosławionych i o beatyfikację sług Bożych 6. Modlitwy różne a) Modlitwy z tradycji Zgromadzenia - Akt ofiary codziennej według słów św. O. Założyciela - Prośba o pomoc Wszechmogącego Boga (z pism św. Ojca Założyciela) - Akt ofiarowania się Zbawicielowi według słów św. Ojca Założyciela - Modlitwa o łaskę wierności powołaniu według słów św. Ojca Założyciela - Wyznanie wiary o. Kazimierza Wyszyńskiego - Modlitwy z Ramelhete, przypisane o. Kazimierzowi: - Akt dziękczynienia - Akt wiary, nadziei i miłości - Powierzenie się Panu Bogu naszemu - Powierzenie się Maryi Dziewicy Matce i Pani naszej - Dziękczynienie Panu Bogu naszemu - Modlitwa do Maryi Dziewicy naszej Pani - Modlitwa przed mszą świętą - Modlitwa dziękczynna po Mszy świętej - Modlitwa za Zgromadzenie według słów bł. Ojca Odnowiciela - Modlitwa do Najświętszej Maryi Panny według słów Ojca Odnowiciela - Modlitwa o ewangelicznego ducha w naszym Zgromadzeniu według słów Ojca Odnowiciela - Modlitwa o wytrwanie w powołaniu zakonnym według słów Ojca Odnowiciela - Modlitwa o powołania do naszego Zgromadzenia według słów Ojca Odnowiciela - Udziel nam Twego Ducha Świętego - Daj nam, Panie, ducha apostolskiego, ducha prawdziwej gorliwości - Święty Kościele katolicki - Boże, jakie to szczęście mieć nieomylnego nauczyciela! - Wierzę we wszystko, coś objawił - Daj, Panie, abym w Twoim Kościele był jak ścierka, aby tylko w Twoim Domu było czyściej - Boże, mój Boże, jakże Cię kocham - Daj, bym spłonął jak świeca na ołtarzu b) Modlitwy współczesne - Akt poświęcenia się marianów Niepokalanemu Sercu Maryi 17

18 18 - Modlitwa za Zgromadzenie Księży Marianów - Modlitwa o Ducha Świętego dla Zgromadzenia Marianów - Modlitwa o ducha ewangelizacji na wzór św. Pawła Apostoła - Modlitwa w intencji prac konwentu (kapituły) - Modlitwa przed wizytacją prowincjalną (generalną) - Modlitwa za solenizanta w dniu imienin Rozdział 9: Modlitwy za konających i za zmarłych 1. Modlitwy za konających a) Modlitwa za konających b) Modlitwy przy konających - Wezwania - Czytania biblijne - Litania - Modlitwy 2. Modlitwy za zmarłych a) Nieszpory za zmarłych (wersja ludowa) b) Litania za zmarłych c) Modlitwy za zmarłych na każdy dzień tygodnia d) Akt miłosierdzia za pozostających w czyśćcu Część II: Nabożeństwa Rozdział 1: Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny Rozdział 2: Koronka 10 Cnót Najświętszej Maryi Panny Rozdział 3: Nabożeństwo majowe Rozdział 4: Nabożeństwo czerwcowe Rozdział 5: Nabożeństwo różańcowe Rozdział 6: Nabożeństwo do Miłosierdzia Bożego 1. Koronka do Miłosierdzia Bożego 2. Nowenna przed uroczystością Miłosierdzia Bożego Rozdział 7: Droga krzyżowa Wersja I: Rozważania biblijne Wersja II: Rozważania z pism Ojca Założyciela Rozdział 8: Droga światła Rozdział 9: Nabożeństwa i praktyki eucharystyczne Część III: Antyfony, hymny, litanie Rozdział 1: Antyfony maryjne 1. Antyfony maryjne w języku polskim - Królowo nieba - Matko Odkupiciela - Pod Twoją obronę - Stała Matka boleściwa - Witaj, Królowo - Witaj, niebios Królowo 2. Antyfony maryjne w języku łacińskim - Alma Redemptoris Mater

19 19 - Ave maris stella - Ave Regina caelorum - Maria, Regina mundi - Regina caeli - Salve Mater misericordiae - Salve Regina - Stabat Mater - Stella caeli - Sub tuum praesidium - Tota pulchra Rozdział 2: Hymny 1. Hymny w języku polskim - Hymn Zgromadzenia - Ciebie, Boga, wysławiamy - O Stworzycielu, Duchu, przyjdź - Przybądź, Duchu Święty - Sław, języku, tajemnicę 2. Hymny w języku łacińskim - Canticum Beatae Mariae Virginis (Magnificat) - Canticum Zachariae (Benedictus) - Hymnus Congregationis - Pange lingua gloriosi - Te Deum - Veni, Creator Spiritus - Veni, Sancte Spiritus Rozdział 3: Litanie a) Litanie do odmawiania publicznego 1. Litania do Najświętszego Imienia Jezus 2. Litania do Najświętszego Serca Pana Jezusa 3. Litania do Najdroższej Krwi Chrystusa Pana 4. Litania loretańska do Najświętszej Maryi Panny 5. Litania do świętego Józefa 6. Litania do Wszystkich Świętych b) Litanie do odmawiania prywatnego 1. Litania do Opatrzności Bożej 2. Litania do Miłosierdzia Bożego 3. Litania do Najświętszego Serca Maryi 4. Litania o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny 5. Litania do św. Pawła Apostoła 6. Litania do św. Stanisława od Jezusa i Maryi Papczyńskiego 7. Litania do bł. Jerzego Matulaitisa-Matulewicza 8. Litania za zmarłych Zakończenie Każda wspólnota życia konsekrowanego posiada własny koloryt i charakter charyzmatyczny. W zakresie obrzędowości przejawia się on nie tyle w istotnej formule profesji, ponieważ jej

20 20 elementy z zasady są natury ogólnej i kanonicznej, co raczej w formułach i symbolach towarzyszących ślubom zakonnym, a zatem w odpowiedziach na stawiane pytania w ramach wstępnego dialogu, w modlitwach i symbolicznych znakach, które są wręczane ślubującym. W tego rodzaju elementach obrzędów dawne pokolenie marianów wyrażało swoją duchowość eklezjalną i apostolską, maryjną i eschatologiczną. Również dziś podejmuje się próby, aby uwzględnić i zaznaczyć te wartości i specyfikę mariańskiej wspólnoty zakonnej. Marian Pisarzak MIC Tekst został przygotowany podczas mariańskiej renowacji, w dniu św. Teresy od Dz. Jezus, w Grzybowie. Prezentacja tematu odbyła się 4 października b.r. Referat/wykład został uzupełniony i przeredagowany w listopadzie 2016 roku w Licheniu. Szczegółowe badanie tematu zawierają następujące publikacje (poza Immaculatą), zestawione chronologicznie: Z badań nad elementem eschatologicznym w duchowości i apostolacie Marianów, Studia Płockie 5(1977) 57-66; Maryjna specyfika Zgromadzenia Marianów, Częstochowskie Studia Teologiczne 9-10 ( ), ; Ordo professionis religiosae w Zgromadzeniu Marianów na tle liturgii profesji zakonnej w Kościele Zachodnim, w: W służbie Bogu i ludziom. Księga pamiątkowa poświęcona ks. Prof. Dr. Hab. Władysławowi Głowie, red. H. Słowińska, Lublin 2005, (bez bibliografii); Prezentacja Rytuału Mariańskiego. Studium obrzędowości zakonnej, w: K. Konecki (red.), Laudate Dominum. Księdzu Profesorowi Jerzemu Stefańskiemu z okazji 65-lecia urodzin i 40-lecia kapłaństwa, Gniezno 2005, ; Wspieranie zmarłych w charyzmacie Marianów. Aspekt historyczny i teologiczny, w: Błogosławiony Stanisław Papczyński ojcem i przewodnikiem mariańskiego powołania, red. J. M. Rokosz, Warszawa-Rzym 2009, Święty Paweł Apostoł w duchowości Marianów; tekst referatu przedstawiony w 2011roku 17 maja w Licheniu podczas Międzyn. Konf. SPM - został oddany do druku, w: Ephemerides Marianorum 4 (2015); Troska o życie godne i święte. Klucz do scalenia charyzmatu marianów. Ephemerides Marianorum 4 (2015); zob. wwwpadrimariani (2015). Obrzędy profesji zakonnej w tradycji mariańskiej. Zarys dziejów i teksty źródłowe, mps, tekst przyg. do druku w: Ephemerides Marianorum 4 (2015); zob. wwwpadrimariani (2015).