Rynek obuwniczy w Polsce na przestrzeni lat The footwear market in Poland over the

Transkrypt

1 Rynek obuwniczy w Polsce na przestrzeni lat The footwear market in Poland over the Wioleta Serweta, Zbigniew Olejniczak Zakład Obuwia i Morfofizjologii Stopy, Instytut Przemysłu Skórzanego w Łodzi, ul. Zgierska 73, Łódź, * w.serweta@ips.lodz.pl Streszczenie W pracy omówiono wybrane statystyki branży obuwniczej w Polsce na przestrzeni lat Obserwacja dynamiki zmian, jakie nastąpiły w sektorze obuwnictwa pozwoliła na zobrazowanie współczesnych trendów i ocenę uwarunkowań bieżących całego sektora w odniesieniu do sytuacji gospodarczej kraju. Summary In this paper the selected indicators of footwear industry over were discussed. The rate of changes in this area gives a possibility to estimate current trends and determinants of whole sector with reference to economic situation in Poland. Słowa kluczowe: przemysł obuwniczy, zróżnicowanie wskaźników ekonomicznych, analiza rynku. Key words: footwear industry, economical ratios variance, market analysis. 1. Tło problemu. Rynek obuwniczy charakteryzuje się dość silną konkurencją [1, 2]. Dotyczy to zarówno rynków wewnętrznych, rozpatrywanych w odniesieniu do charakterystyki społeczeństwa danego kraju, jak również rynku światowego. Elementami determinującymi taki stan rzeczy są przede wszystkim: szeroka gama wzornictwa, cechy jakościowe obuwia, jego przeznaczenie oraz korespondowanie tychże cech razem wziętych z obowiązującymi standardami mody. Cechą charakterystyczną procesu produkcji obuwia jest jego dwutorowość: z jednej strony zmechanizowany proces produkcji, a z drugiej strony czynności pracochłonne, wymagające większego nakładu czasowego oraz precyzji. Dla przykładu celem wyprodukowania jednego buta do biegania (GelKayano firmy Asics) potrzeba 26 rodzajów materiałów, 65 różnych elementów i 360 czynności w procesie wytwórczym [3]. W ostatnich latach sprzedaż obuwia w skali globalnej nie podlegała znacznym wahaniom koniunkturalnym. Mimo recesji w wielu krajach rozwiniętych i ogólnego spowolnienia tempa rozwoju gospodarczego w latach , światowa sprzedaż obuwia rosła rocznie średnio o 4,6%, osiągając w 2014r. wartość 123,1 mld USD. W Europie jednak zanotowano spadek sprzedaży w tym okresie [4]. Przewiduje się, że do roku 2020 w wyniku ponownego wzrostu popytu w krajach wysoko rozwiniętych, znacząco wzrośnie globalna sprzedaż obuwia w tempie około 2% rocznie osiągając w 2020 roku poziom 211,5 mld USD [5]. Do wspomnianego wzrostu przyczynią się przede wszystkim: spodziewane zmiany w modzie, zwiększony popyt na produkty innowacyjne, z nowoczesnym designem. Istotną rolę odegra również rosnąca liczba ludności, oczekiwany wzrost dochodów dyspozycyjnych, a także coraz większa popularność zdrowego i aktywnego trybu życia. Na obuwie dla mężczyzn w 2018r. przypadnie 52% całej sprzedaży w skali globalnej. Jednak w prognozowanym okresie najwyższy wskaźnik (3,7%) osiągnie sprzedaż obuwia dziecięcego. Pozycję lidera pod względem produkcji obuwia utrzyma region Azji i Pacyfiku. Na tenże region przypadnie również największa część światowej sprzedaży - w 2018r. będzie to już 42%. Na drugim miejscu znajdzie się Europa z udziałem 21% i wzrostem sprzedaży na poziomie 1,7% (w 2017r. sprzedaż wyniesie 111,4 mld USD [5-6]). Aktualnie w światowej branży obuwniczej funkcjonuje ponad 31,5 tys. firm zatrudniających łącznie ponad 3 mln pracowników [4]. W odniesieniu do rynku polskiego od początku lat 90 ubiegłego wieku notuje się systematyczny spadek produkcji obuwia [1]. Dzieje się tak w dużej mierze dlatego, że na rynku europejskim (w tym również polskim) zaczęły pojawiać się masowo tanie wyroby z obszarów dalekiego wschodu, których cena jest niejednokrotnie mniejsza od kosztu surowca na rodzimym rynku. Co więcej przemysł skórzany jest [7] dość silnie uzależniony od importu. Na podstawie 14

2 danych [7] stosunek importu do exportu w roku 2006 wyniósł 1,92. Trend w różnym stopniu nasilenia utrzymuje się do chwili obecnej. Siłę tych zależności i oddziaływanie w kontekście innych branż można zaobserwować na rysunku 1. Warto zauważyć również fakt, że uzależnienie od importu widoczne jest również dla tych gałęzi przemysłu, które są stowarzyszone ściśle z produkcją obuwia tj. gumowy i tworzyw (1,05) i włókienniczy (2,04) [7]. Utrzymanie pozycji, pozwalającej na realne konkurowanie na rynku nawet krajowym wymaga od przedsiębiorców coraz większych nakładów na inwestycje i optymalne zarządzanie produkcją z możliwie zaawansowanymi innowacjami już na etapie samego procesu produkcyjnego i okołoprodukcyjnego [8]. Idzie za tym w sposób naturalny konieczność stwarzania dogodnych warunków dla procesu produkcyjnego, nierzadko połączonego z gruntowną, a co za tym idzie wysokonakładową restrukturyzacją zakładów produkcyjnych. Aktualnie (2015r.) notuje się ożywienie w branży obuwniczej [9]. Wzrosty są zasługą zmiany polityki sprzedaży. Firmy kuszą krótkimi seriami i częstymi promocjami a nie, jak kiedyś dwa razy do roku, na zakończenie sezonu letniego i zimowego. Redukuje się koszty sprzedaży, np. poprzez ograniczanie liczby sklepów (w przypadku obuwniczych od 8,2 tys. w 2011r. do 7 tys. w 2014r.). Aby uniezależnić się od coraz ciaśniejszego polskiego rynku, firmy od kilku lat szukają swojej szansy za granicą (otwieranie salonów, stoisk, sklepów franczyzowych). Pobudzenie rynku to też zasługa sieci dyskontowych. Sprzyja temu również sytuacja w gospodarce. Występuje deflacja, a jednocześnie rosną płace, co oznacza, że Polacy mogą być skłonni do wydawania większych kwot m.in. na odzież, czy obuwie. Tezę o odbiciu na rynku odzieżowo-obuwniczym potwierdza Jarosław Frontczak, analityk handlu detalicznego w firmie doradczej PMR. W 2015 roku ten segment osiągnie w kraju wartość 32,5 mld zł., tj. o 2 mld zł więcej niż w 2014 r. (podczas gdy w latach widoczna była stabilizacja branży - jej wartość wynosiła wtedy 28 mld zł). Rok 2013 przyniósł oczekiwane odbicie, które trwa do dziś i z roku na rok przyspiesza. Zaskoczeniem był rok 2014, gdzie oczekiwano 4-procentowego wzrostu, a ostatecznie wyniósł on 5,5% [9]. 2. Charakterystyka ogólna branży obuwniczej w Polsce w latach na podstawie danych GUS. Handel zagraniczny i produkcja. Na chwilę obecną ogólnodostępne są szczegółowe analizy dotyczące rynku obuwniczego w Polsce przed rokiem 2010 [10,11]. Również firmy specjalizujące się w konsultingu (jak choćby PMR, czy PWC) cyklicznie opracowują na zlecenie własne raporty w tej tematyce. Dostępność do takich materiałów jest jednak ograniczona. Na bazie opracowań z Roczników Statystycznych Rzeczypospolitej Polskiej, jak Również Roczników Statystycznych Handlu Zagranicznego, których źródłem jest Główny Urząd Statystyczny, sporządzono możliwie szeroką, a zarazem ogólną analizę współczesnych trendów, które w sposób możliwie precyzyjny wyrażają trendy przyszłościowe. Jednym z głównych wskaźników, obrazujących stan polskiego obuwnictwa są zależności import-export. Przedstawiono je na rysunku 2. Rysunek 1. Poziom uzależnienia od importu dla poszczególnych branż w roku 2006 [7]. 15

3 Rysunek 2. Zależność import export dla obuwia i innych elementów odzieży (ceny bieżące w mln zł, kraje UE) [12]. Rysunek 3. Stosunek importu do exportu obuwia i elementów odzieży na przestrzeni lat i odniesienie do roku 2000 [12,13]. Podobna sytuacja ma miejsce dla wielkości importu w analizowanych latach. Wyraźnie widać (rys. 2) liniowy wzrost na przestrzeni badanych lat z jednoczesnymi fluktuacjami w odniesieniu do zmiennego poziomu stosunku importu do eksportu (rys. 3), które w latach 2013 i 2014 wykazują tendencję spadkową, inaczej niż na przykład w latach , gdzie zaobserwowano wzrost [12, 13]. Jedną z możliwości poszukiwania przyczyn takiego stanu rzeczy jest analiza przepływów zagranicznych w odniesieniu do komponentów obuwniczych. Przykładowo prześledzić można (rys. 4) ogólny trend w odniesieniu do poziomu exportu i importu skór i artykułów z nich wykonanych [12,13]. Liniowe zależności przepływów (rys. 4) międzynarodowych w zakresie materiałów obuwniczych, jaki stanowią skóry oraz przewaga importu nad exportem przenoszą poprzednio (rys. 2) zaobserwowane relacje [12,13]. Zauważyć można również (rys. 5 [12,13]), że przewaga importu nad exportem w latach uległa stabilizacji i nie widać znaczących odchyleń od przyjętego trendu. Obserwuje się w tym kontekście wyraźny spadek w stosunku do roku 2000, gdzie poziom uzależnienia kraju od importu skór i materiałów z nich był najwyższy spośród badanych lat. Zagadnienie eksportu i importu obuwia ściśle wiąże się z jego produkcją na rodzimym rynku. To właśnie ilość wyprodukowanych produktów, a także zużytych 16

4 półproduktów jest kolejnym elementem, za pomocą którego można dokonać oceny stanu tej gałęzi przemysłu w Polsce. Rysunek 4. Zależność import export dla skór i materiałów z nich ogółem (ceny bieżące w mln zł, kraje UE) [13]. Rysunek 5. Stosunek importu do exportu skór i artykułów z nich na przestrzeni lat i odniesienie do roku 2000 [12, 13]. 17

5 Rysunek 6. Produkcja obuwia w latach (w milionach par) [13]. Rysunek 7. Produkcja skór w Polsce w latach i odniesienie do roku 2005 [13]. Z danych przedstawionych na wykresie (rys. 6) wynika, że obuwie z wierzchami skórzanymi stanowi o wiele mniejszy zasób rynku niż obuwie z wierzchami syntetycznymi, gumowymi lub tekstylnymi [13]. Co więcej fluktuacje wielkości produkcji są niewielkie na przestrzeni lat Idzie za tym fakt, że nie ma wyraźnie zarysowanego trendu. Jednorazowe maksimum, przypadające na rok 2014 w badanym zakresie czasu można potraktować incydentalnie, tym bardziej, że rozstęp do wartości minimalnej wynosi 3,1 mln par czyli niecałe 21% różnicy. Z kolei produkcja obuwia (w tym gumowego) z wierzchami nieskórzanymi utrzymuje się z prawdopodobieństwem 0,76 na liniowym poziomie. Liniowość tę w sposób punktowy zaburza wielkość produkcji z roku Biorąc pod uwagę wielkości liczbowe można orzec, że produkcja obuwia z wierzchami skórzanymi stanowi odsetek około 30% ogółu i trend ten utrzymuje się na przestrzeni badanego okresu. Niemniej w porównaniu z rokiem 2005 pozostaje w zbliżonej relacji. Naturalnym kontekstem do produkcji obuwia jest analiza produkcji skór (rys. 7) [13]. Zaprezentowane na rysunku 7 wyniki produkcji skór w Polsce w latach korespondują z poziomem produkcji obuwia (rys. 6) [13]. Widać wyraźnie, że produkcja skór bydlęcych z licem na obuwie jest zdecydowanie (na poziomie 40%) mniejsza niż pozostałych i utrzymuje stałą wartość na przestrzeni 18

6 analizowanych lat. Niewielkie z kolei fluktuacje obserwowane dla grupy skór bydlęcych wyprawionych nie korespondują istotnie z ilością skór miękkich. Maksima, jeśli chodzi o wielkość produkcji przypadają na lata 2011 i Wyniki te można uogólnić na szerszy horyzont czasowy (do roku 2005), gdzie trend ten jest podtrzymany. Zauważyć można również, że po wejściu Polski w struktury UE nie zmienił się znacząco poziom produkcji skór w Polsce. W przemyśle obuwniczym znaczącą rolę odgrywają inne oprócz skór materiały, zwłaszcza te, które wykorzystywane są na materiały podeszwowe, podpodeszwowe, wyściółkowe i spodowe. Należeć będą do nich komponenty takie, jak: materiały syntetyczne - PVC, PU, kauczuk i inne materiały polimerowe; materiały tekstylne tkane lub nietkane głównie używane na poszewki, wierzchy i wyściółki, materiały łączone (np. sztuczne skóry na bazie PU i PVC); inne materiały (np. celulozowe lub na bazie wtórnej skóry na podpodeszwy). Na rysunkach 8 i 9 [13] pokazano główne trendy, jakie dominują na rynku przetwórstwa tworzyw sztucznych. Wzięto pod uwagę surowce takie, jak: kauczuk syntetyczny (stosowany do produkcji spodów gumowych i z mieszanek TR) oraz chemiczne włókna syntetyczne, pełniące rolę surowca dla materiałów wierzchnich, wyściółkowych czy podpodeszwowych. Oceniając ogólne trendy w produkcji wybranych surowców wykorzystywanych w obuwnictwie w latach (rys. 8) [13], można zauważyć wyraźną tendencję spadkową w odniesieniu do produkcji włókien chemicznych syntetycznych: ze 103 tys. ton w roku 2005 do 46,1 tys. ton w roku Na przestrzeni tychże lat zaobserwowano więc spadek o 123%. Odwrotna sytuacja z kolei miała miejsce dla poziomu produkcji kauczuku syntetycznego najniższy poziom produkcji wystąpił w roku 2005 (na poziomie 108 tys. ton), zaś w kolejnych latach kształtował się on w przedziale tys. ton z wartościami skrajnymi przypadającymi na rok 2010 i 2012 (minimalna i maksymalna, odpowiednio). Jedną z wielu przyczyn takiego stanu rzeczy może być poziom międzynarodowej wymiany handlowej tychże produktów (rys. 9) [12]. Rysunek 8. Produkcja wybranych surowców wykorzystywanych w obuwnictwie w latach i porównanie do roku 2005 [13]. 19

7 Rysunek 9. Zależność import export dla tworzyw sztucznych i kauczuku oraz materiałów z nich do krajów UE w latach w odniesieniu do roku 2000 [12]. Zauważyć można (rys. 9) istotny wzrost zarówno importu (554%), jak i exportu (184%) tychże produktów w latach w porównaniu z rokiem 2000 [12]. W latach zaobserwowano niewielki trend wzrostowy, w zakresie poziomu exportu. W przypadku importu z kolei, zaznacza się niski poziom liniowej prognozowalności, który koresponduje z nieznacznymi fluktuacjami wskaźników liczbowych. Podsumowując według ostatniego ogólnodostępnego raportu European Confederation of the Footwear Industry z 2012 roku [14], Polska zajmuje 24 miejsce w świecie, jeżeli chodzi o eksporterów obuwia oraz 19, jako importer. Rysunki 10 i 11 przedstawiają charakterystykę głównych partnerów handlowych Polski w zakresie obuwnictwa w roku poprzedzającym publikację raportu, czyli w Najwięcej produktów obuwniczych eksportowanych jest do Rosji oraz Niemiec (rys. 10), zaś jeśli chodzi o kierunek przeciwny dominuje rynek niemiecki oraz chiński (rys.11) [14]. Rysunek 10. Główne rynki zbytu obuwia w zakresie eksportu oraz ich udział procentowy w całości w 2011r. [14]. 20

8 Rysunek 11. Główne rynki zbytu obuwia w zakresie importu oraz ich udział procentowy w całości [14]. 3. Charakterystyka ogólna branży obuwniczej w Polsce w latach na podstawie danych GUS. Budżety gospodarstw domowych. Na tle gospodarek europejskich Polska znajduje się w grupie krajów, które na obuwie i odzież wydają relatywnie mało. Największe wydatki w Europie ponoszono [15] na powyższe dobra w Norwegii i Luksemburgu. Główną rolę, która determinuje taki stan rzeczy odgrywają takie czynniki, jak: poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, czynniki o charakterze kulturowym, historycznym, a nawet politycznym. Zaspokajanie potrzeb w zakresie ubioru powinny uwzględniać możliwość uczestniczenia w różnych formach aktywności począwszy od pracy, poprzez rekreację i wszelkie inne aspekty działalności człowieka. Zatem potrzeby w kontekście zakupu ubiorów będą determinowane przez styl życia, strefy klimatyczne, ograniczenia budżetowe. W pracy [16] autor sygnalizuje, że struktury wydatków w krajach słabiej rozwiniętych gospodarczo, będą wraz z upływem czasu zbliżać się do struktur wydatków w krajach wysoko rozwiniętych. Scenariusz taki jest możliwy do zrealizowania, gdyż wydatki na dobra użytkowe zależą przede wszystkim od [17] przychodów, statusu społecznego, wykształcenia oraz dynamiki zmian ludności. Elementy te wzięte razem odzwierciedlają sytuację materialną gospodarstw domowych oraz kształtują zachowania adaptacyjne, a tym samym wyrażają poziom i jakość życia całej rodziny. Największe prawdopodobieństwo dorównania do poziomu krajów Europy Zachodniej będą mieli ludzie zamożniejsi, aniżeli te grupy, które z powodów finansowych znajdują się w permanentnej deprywacji (robotnicze oraz rolnicze gospodarstwa domowe). Kształtowanie się wydatków w dziedzinach, gdzie może występować obuwie przedstawiają dane na rysunku 12 [13]. Na przestrzeni lat można zauważyć niewielkie fluktuacje, jeśli chodzi o wydatki na odzież i obuwie. Przeciętny Polak w latach wydawał od 51,69 zł (2012) do 57,78 zł (2014). Nieco więcej inwestowano w rekreację i kulturę od 69,22 zł w roku 2013 do 88,55 zł w roku 2012 [13]. Rozpatrywanie działu rekreacja i kultura wyczerpuje analizę rynku w zakresie obuwia sportowego i wykorzystywanego do działań rekreacyjnych. Na przestrzeni analizowanego okresu wydatki w budżetach domowych, uwarunkowane są różnymi czynnikami. Tempo rozwoju gospodarczego oraz towarzyszące mu przemiany społeczne takie, jak: wpływ zewnętrznych kultur, podnoszenie poziomu wiedzy, wdrażanie w życie wzorców w zakresie aktywnego spędzania wolnego czasu, w sposób wydatny wpływają na kształtowanie się struktury budżetów domowych, w tym wydatków na poszczególne dobra konsumpcyjne. Przykładem takiej tendencji [14, 18] może być zauważalny na przestrzeni ostatniej dekady wzrost poziomu uczestnictwa członków gospodarstw domowych w zajęciach sportowych lub rekreacji ruchowej. Zatem analiza jakiejkolwiek branży w tym choćby obuwnictwa musi uwzględniać szereg czynników, które w sposób naturalny generują sieć wzajemnych powiązań. Wielkość budżetu domowego oraz zaspokajanie potrzeb domowników wpływa również na kształtowanie się poziomu cen obuwia. Rysunek 13 przedstawia przebieg cen obuwia skórzanego na podeszwie nieskórzanej na przestrzeni analizowanych lat [13]. 21

9 Rysunek 12. Przeciętne miesięczne wydatki w zł na osobę w gospodarstwie domowym [13]. Rysunek 13. Ceny detaliczne obuwia skórzanego na podeszwie nieskórzanej za parę w latach i rok 2005 porównawczo [13]. Można zauważyć (rys. 13- [13]), że największe nakłady ponoszą uczestnicy gospodarstw domowych na obuwie damskie typu kozaki. Tutaj obserwowany jest systematyczny, choć stosunkowo płaski trend wzrostowy. Ceny pozostałych rodzajów obuwia począwszy od męskich, poprzez damskie, aż po dziecięce pozostają na stałym, pozbawionym zauważalnych wahań poziomie. 4. Sytuacja bieżąca na rynku obuwniczym. Według informacji zawartych w Biuletynie Branżowym Analizy Sektorowe z dnia 22 stycznia 2016 roku [19], oceniającym sytuację ekonomiczno finansową sektora przedsiębiorstw na podstawie danych GUS po trzecim kwartale 2015 roku zanotowano stabilizację (dobre wyniki połączone z wyhamowaniem dynamiki wzrostu) w odniesieniu do produkcji skór i wyrobów ze skór oraz wyrobów z tworzyw sztucznych. Niewielkie spowolnienie zanotowano w sektorze produkcji odzieży. I tak w odniesieniu do branży produkcji skór i wyrobów ze skór wyprawianych, wyniki plasowały się powyżej średniej w przetwórstwie przemysłowym. Co więcej tendencja zmian przychodów, kosztów i wyników finansowych wobec analogicznego okresu porównawczego daje podstawy do prognozowania stabilizacji branży. O sytuacji sektora decyduje głównie 22

10 kondycja producentów obuwia. Ilościowo wzrost o 3,5% (rok do roku) produkcji skór w trzecim kwartale 2015 roku pozostaje w kontrze z malejącą (o 11,4%) produkcją obuwia skórzanego. Ceny obuwia w okresie styczeń wrzesień 2015 roku obniżyły się o 4,3% w stosunku do adekwatnego horyzontu badawczego w roku poprzednim. Polska wraz z krajami takimi, jak Włochy, Hiszpania, Portugalia i Rumunia należy do grupy dużych producentów obuwia skórzanego w Unii Europejskiej. Branża ta koncentruje się wokół małych i średnich przedsiębiorstw, gdzie zatrudnionych jest około 14 tysięcy osób. Schemat zatrudnienia w branży obuwniczej i sektorach okołobranżowych na przestrzeni lat , a w odniesieniu do roku 2005 przedstawia rysunek 14 [13]. Poziom zatrudnienia przy produkcji skór i wyrobów skórzanych na przestrzeni lat pozostaje na uśrednionym poziomie 23,28 tysięcy. W porównaniu z rokiem 2005, przy 31,5 tys. osób zatrudnionych zanotowano spadek. Jednakże tendencja spadkowa okazała się incydentalną. Niejako odwrotna sytuacja ma miejsce dla branży wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych. Tu z kolei poziom zatrudnienia ze 128,2 tys. w roku 2005 wzrósł do 157,4 w roku 2010, a następnie ustabilizował się wokół 166,22 tys. zatrudnionych [13]. Z ogólnych danych, opisujących w sposób ilościowy sytuację na rynku obuwniczym w Polsce, warto zasygnalizować, że w okresie styczeń wrzesień 2015 roku eksport obuwia plasował się na poziomie 807 mln euro (+15% r/r), import 1208 mln euro (+17 r/r). Ujemne saldo w handlu zagranicznym, jakie daje przewaga importu nad exportem zwiększyło się tym samym z 333 do 402 mln euro [13]. Według przewidywań analityków w najbliższych kwartałach wyniki ekonomiczne branży pozostaną na stabilnym poziomie. Przesłanki takie uzasadnione są wzrostem wynagrodzeń i poprawy sytuacji na rynku pracy. Niebezpieczeństwem dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw jest napływ tanich wyrobów z Chin i Wietnamu, w wyniku zniesienia kontroli importu obuwia z tychże rejonów. Duże firmy z kolei aspekt ten mogą wykorzystać in plus, gdyż zlecając produkcję w krajach azjatyckich, zmniejszają koszty wytwarzania. Ponadto rozwinięta sieć handlowa w połączeniu z dużymi nakładami na jakość i wzornictwo daje efektywne przeciwdziałanie taniej konkurencji. Wobec niepewnej sytuacji gospodarczej na Ukrainie i w Rosji, pojawiła się w ostatnich czasach tendencja rozszerzenia produkcji w Polsce [19]. Głównymi podmiotami, które podjęły takie działania ograniczające ryzyko były firmy z sektora dużych przedsiębiorstw takie, jak: CCC, Gino Rossi i Wojas. Rysunek 14. Przeciętne zatrudnienie (w tysiącach) w sektorze obuwniczym oraz przy produkcji wyrobów tekstylnych, wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych [13]. 23

11 Rysunek 15. Wybrane wskaźniki oceny płynności ekonomicznej dla branży produkcji skór i wyrobów ze skór wyprawianych [19]. te trendy w zakresie technologii i produktów, które Analiza wybranych wskaźników (rys [19]), w sposób znaczący będą wpływać na rozwój głównie takich, jak: wskaźnik rentowności netto sprzedaży (stopa zysku netto), rentowności kapitału (stopa rentowności kapitału własnego) oraz rotacji zapasów, konfirmują wcześniejsze postulaty orzekające o stabilizacji w branży produkcji skór. Analiza taka daje możliwie kompletny obraz sytuacji, która w sposób istotny rzutuje na rynek obuwniczy w Polsce. gospodarki w tym również obuwnictwa. Należą do nich m.in. inteligentne materiały tekstylne, rozwiązania tekstroniczne, jako systemy inteligentne monitorujące stan zdrowia i zachowania użytkownika, reagujące na bodźce, lub sygnały zewnętrzne, czy też technologie ekologiczne [21], przyjazne dla środowiska (BAT) [22-24]. Istotna jest również jak najniższa energochłonność procesów wytwórczych. Podobnie, jak w innych 5. Wnioski końcowe oraz kierunki rozwoju branży gałęziach przemysłu, dużą rolę odgrywać będą obuwniczej. nowoczesne techniki projektowania i wytwarzania Przedstawiona analiza stanowi ogólną charakterystykę obuwia oraz kopyt obuwniczych oparte na branży obuwniczej w Polsce w latach Istnieje jednak szereg innych zależności, które mogą wpływać na sytuację gospodarczą sektora począwszy od sytuacji na rynkach walutowych, poprzez czynniki popytowe, podażowe, czy oczekiwania inflacyjne, zależące ściśle od sytuacji społeczno politycznej w danym okresie czasu. Dokonanie spójnej analizy technologiach CAD i CAM w wersjach 2D i 3D. Włączenie w ten proces precyzyjnej obróbki ploterami tnącymi oraz wycinarkami laserowymi, możliwe jest dokonanie automatyzacji procesu rozkroju elementów cholewki obuwia. Z kolei sterowane komputerowo maszyny szwalnicze dają efekty wysokiej wydajności, zapewniając jednocześnie najwyższą jakość procesu uwzględniającej możliwie wiele czynników, zszywania [25-28]. Wirtualne projektowanie obuwia uwzględniającej także siłę ich wzajemnych powiązań w technologii 2D lub 3D pozwala na szybkie wyczerpałoby temat. W pracy tej skoncentrowano projektowanie szerokiej gamy wzorów oraz uwagę na tych elementach, które w sposób najbardziej ogólny, a zarazem obrazowy, przybliżają sytuację w branży obuwniczej w Polsce. Pomijając szczegółowe bezkosztowe eliminowanie nietrafionych koncepcji, ograniczając tym samym czaso- i pracochłonność oraz wysokie nakłady finansowe modelowania ręcznego. analizy szerokiej gamy wskaźników makro Nowe możliwości otwiera również zastosowanie i mikroekonomicznych, wyselekcjonowano takie, które z jednej strony oddają sytuację bieżącą sektora, a z drugiej pozwalają na postawienie szacunkowych drukarek 3D, dzięki którym droga od projektu do prototypu ulega znacznemu skróceniu [23-25, 29]. Innym kierunkiem rozwoju technologicznego branży prognoz ilościowych na lata kolejne. obuwniczej jest zastosowanie innowacyjnych technologii takich, jak: plazmowa obróbka powierzchni Według dostępnych raportów [20,21] (np. The Global materiałów polimerowych [30-32, 34], czy Technology Resolution 2020), można wskazać również zastosowanie produktów nanotechnologii do wytwarzania i wykańczania materiałów, będących 24

12 komponentami obuwniczymi. Ważnym aspektem w tym zakresie jest stosowanie innowacyjnych surowców i materiałów takich, jak: nowoczesne funkcjonalne materiały polimerowe, czy materiały wierzchnie (membrany, ocieplenia, dzianiny dystansowe). Stosowanie ich w znacznym stopniu poprawia właściwości obuwia, zwłaszcza specjalistycznego [35-40]. Przedstawiona analiza pokazuje kierunki rozwoju w branży obuwniczej w Polsce. Widać, że wpływ nowoczesnych technik wytwarzania i produkcji, wraz z zastosowaniem innowacji surowcowych i materiałowych, będzie dominującym, chociażby w kontekście dokonywania prognoz produkcji, sprzedaży oraz poziomu konsumpcji tychże dóbr na rynku krajowym. 6. Literatura: 1. Sałek R.: Mikrologistyczne uwarunkowania przedsiębiorstw branży obuwniczej w ujęciu innowacji procesowych, Logistyka 6, 2014, Globalny przemysł obuwniczy w zarysie, Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie, Kraków- Warszawa, Cotance and industriall: Społeczny i środowiskowy raport Europejskiego Przemysłu Skórzanego, Bruksela (Pracownia Badań Rynków Zagranicznych: Zróżnicowane tendencje na światowym rynku obuwia, ) 5. (Pracownia Badań Rynków Zagranicznych: Spodziewany wzrost światowego rynku obuwia, ) 6. (Pracownia Badań Rynków Zagranicznych: Europejski rynek obuwia, ) 7. Rachwał T.: Wpływ kryzysu na zmiany produkcji przemysłowej w Polsce, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków Karpiński A.: Przemiany strukturalne w procesie transformacji Polski w latach , SGH, Warszawa Ożywienie w branży odzieżowo-obuwniczej. Firmy wchodzą na giełdę ( ) 10. Ożegalska Trybalska J., Sowa - Jadczyk A.: Własność intelektualna teoria i praktyka. Poradnik dla Branży Skórzanej, Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego MARR SA, Kraków Sobolewska A.: Podążać za śladami. W stronę odpowiedzialnego przemysłu obuwniczego, Raport Agencji Fair Trade Center, Kraków Warszawa Roczniki Statystyczne Handlu Zagranicznego , Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa. 13. Roczniki Statystyczne Rzeczypospolitej Polskiej , Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa. 14. European Footwear Sector: Structure, Social Dialogue, Future, Report Piekut M.: Komparatywna analiza wydatków na odzież i obuwie w europejskich gospodarstwach domowych, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania 36 (1), Niemczyk A.: Wzory konsumpcji gospodarstw domowych w Polsce i w wybranych krajach Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie 716, Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej, Informacje i opracowania statystyczne, GUS, Gawrońska A., Cygański R.: Analiza sytuacji finansowej przemysłu skórzanego w Polsce w latach Biuletyn Branżowy Analizy sektorowe, raport roczny, PKO BP, World Footwear Yearbook 2012 (data up to 2011), APICCAPS, Porto, Przyjemska L.: Perspektywy rozwoju i zagrożenia dla krajowego i europejskiego przemysłu obuwniczego i skórzanego w czasach globalizacji rozdział w monografii Obuwie Bezpieczeństwo Funkcjonalność, Kraków Gajewski R., Olszewski P.: Najlepsze dostępne techniki w przemyśle skórzanym, Świat Butów 3, 2016, Starzec M.: Inwestycje w nowe energooszczędne i ekologiczne technologie i maszyny, jako warunek wzrostu innowacyjności i konkurencyjności firm, monografia: Innowacje, Nowoczesne Zarzadzanie i Ekologia w Przemyśle Skórzanym i Obuwniczym, Kraków Olszewski P., Gajewski R.: Najlepsze dostępne techniki (BAT) jako narzędzie ograniczenia wpływu przemysłu skórzanego na środowisko, monografia: Innowacje, Nowoczesne Zarządzanie i Ekologia w Przemyśle Skórzanym i Obuwniczym, Kraków Starzec M.: Innowacje w technologii produkcji obuwia, monografia: Innowacje Ekologia i badanie Wyrobów Przemysłu Lekkiego, Kraków Praca zbiorowa: Innowacyjne technologie w mikroprzedsiębiorstwach obuwniczych i odzieżowych, Radom

13 27. Starzec M., Plucińska K: Modelowanie obuwia z wykorzystaniem techniki komputerowej, Monografia: Obuwie Badania i Innowacyjne Techniki Wytwarzania, Kraków Pograniczny M.: Technika laserowa w obuwnictwie i przemyśle skórzanym, monografia Innowacje, Nowoczesne Zarządzanie i Ekologia w Przemyśle Skórzanym i Obuwniczym, Kraków Gąsiorski K. i. in.: Innowacyjne wytwarzane modeli spodów obuwia metodą druku 3D z elastomerów w postaci żyłki, monografia Innowacje, Nowoczesne Zarządzanie i Ekologia w Przemyśle Skórzanym i Obuwniczym, Kraków Krawczyk Kłys I., Tyczkowski J., Woźniak B.: Plazmowa obróbka powierzchni elastomerów przyszłością modyfikacji w celu poprawy ich właściwości adhezyjnych do klejów poliuretanowych, Przegląd Włókienniczy Włókno, Odzież, Skóra 10, 2009, Tyczkowski J., Krawczyk Kłys I., Kuberski S., Makowski P.: Chemical nature of adhesion: Plasma modified styrene butadiene elastomer and polyurethane adhesive joints, European Polymer Journal 46 (4), Tyczkowski J., Krawczyk I., Woźniak B.: Czysta modyfikacja powierzchni elastomerów w celu poprawy adhezji z zastosowaniem plazmy niskotemperaturowej, Przemysł Chemiczny 87, 2008, Dufrancy J. i. in.: Advanced development in atmospheric plasma devices and processing, Monografia: Innowacje, Nowoczesne Zarządzanie i Ekologia w Przemyśle Skórzanym i Obuwniczym, Kraków Krawczyk-Kłys I., Jaruga I.: Innowacyjna metoda modyfikacji materiałów polimerowych w celu nadania im właściwości sanityzujących, Monografia: Innowacje, Nowoczesne Zarządzanie i Ekologia w Przemyśle Skórzanym i Obuwniczym, Kraków Olejniczak Z., Mileszczak A.: Analiza właściwości frykcyjnych materiałów stosowanych na spody obuwia, Przegląd Włókienniczy Włókno, Odzież, Skóra 1, Olejniczak Z., Woźniak E., Mileszczak A.: Właściwości nowoczesnego obuwia ochronnego, Technologia i Jakość Wyrobów 3-4, 2012, Olejniczak Z., Woźniak B., Kowalski K.: Dziane materiały o właściwościach konduktywno dyfuzyjnych na wewnętrzne elementy obuwia, Materiały IX Międzynarodowej Konferencji Naukowej MAT-ECO-SHOES, Kraków 2006, Opalska A. in.: Ekologiczne metody przygotowania kauczuków termoplastycznych w procesie klejenia- aktywacja plazmowa, monografia Innowacje, Nowoczesne Zarządzanie i Ekologia w Przemyśle Skórzanym i Obuwniczym, Kraków Malewska E., Prociak A.: Elastyczne biopianki poliuretanowe modyfikowane krzemionką, monografia Innowacje, Nowoczesne Zarzadzanie i Ekologia w Przemyśle Skórzanym i Obuwniczym, Kraków Piszczyk Ł. i in.: Nanokompozyty poliuretanowe zawierające zredukowany tlenek grafenu, materiały I Krajowej Konferencji: Grafen i inne materiały 2D, Szczecin