Popularyzacja nauki. - pojęcie, historia. Jacek Rogoliński Damian Siejka Marek Glazer

Transkrypt

1 Popularyzacja nauki - pojęcie, historia Jacek Rogoliński Damian Siejka Marek Glazer

2 Dla kogo jest wiedza? Dla wybranych? Czy strzec dostępu do niej przed innymi i wykorzystywać dla własnych celów? (faraonowie,chiny, wojsko, nawet Kościół, patenty) [znajomość odkryć, praw przyrody, języków obcych, sztuki leczenia, etc.] Andrzej Maksymilian Fredro ( ), Jacek Kurski czy upowszechniać ją ogółowi?

3 popularyzacja - znaczenia: upowszechnianie nauki, sztuki, wiedzy o czymś Ludwik Hirszfeld ( ): Rzetelny naukowiec ma do spełnienia trzy zadania: Tworzenie nauki Wychowanie naukowców Popularyzację nauki

4 Nieco historii Biblioteki publiczne Biblioteka Aleksandryjska III w.p.ne., Ptolemeusz II stan obecny

5 Kamienie milowe popularyzacji wiedzy Euklides ( p.n.e.) stworzył prototyp podręcznika - Elementy Wynalazek druku Gutenberg, XV w. Leonardo da Vinci ( ) Erazm z Rotterdamu ( ) człowiek z natury jest dobry, zło zaś pochodzi z niewiedzy Giordano Bruno ( ) filozof racjonalista, spalony na stosie Pojawienie się prasy I poł. XVII w. La Gazette od 1631 Towarzystwa naukowe Royal Society zał Wielka Encyklopedia Francuska, wydawana w latach m.in. Denis Diderot redaktor, d Alembert, Voltaire, Jean-Jaques Rousseau

6 Nasz polski wkład ks. Bedykt Chmielowski Nowe Ateny, Albo Akademija wszelkiej sciencyi pełna na różne tytuły jak na classes podzielona, mądrym dla memoriału, idiotom dla nauki, politykom dla praktyki, melancholikom dla rozrywki erygowana) pierwsza w polskim piśmiennictwie encyklopedia powszechna. Ukazała się we Lwowie: tom pierwszy w 1745 roku, tom drugi w 1746.

7

8 Camera obscura Euklides, Hasan z Basry (1020), Roger Bacon, Leonardo da Vinci, Mikołaj Kopernik, Girolamo Cardano (1550)

9 (także inne) polskie encyklopedie Ignacy Krasicki Zbiór potrzebniejszych wiadomości, 1781 r. Samuel Linde, , leksykograf, językoznawca, Słownik języka polskiego Encyklopedia Powszechna Samuela Olgebranda, 28 tomów, Aleksander Brückner, slawista, Dzieje języka polskiego (1906)

10 Publikacje popularnonaukowe Okładka numeru 1 amerykańskiego miesięcznika Popular Science, 1872 r. Cechy publikacji popularnonaukowych Wprowadzanie akcentów humorystycznych, nawiązywanie osobistej więzi z publicznością, Podkreślanie wyjątkowości opisywanych zjawisk, formułowanie radykalnych opinii, Omawianie idei pomijanych przez specjalistów lub wykraczających poza zakres uznanych dyscyplin nauki, Uogólnianie, upraszczanie pojęd naukowych, Zwracanie się do publiczności z małym lub żadnym przygotowaniem naukowym i dokładniejsze wyjaśnianie ogólnych pojęd nauki, Budowanie syntez, które sięgają wielu dziedzin wiedzy i mogą mied zastosowanie w innych specjalnościach naukowych, Odwoływanie się do metafor i analogii dla wyjaśnienia trudnych, abstrakcyjnych pojęd naukowych, Bardzo ograniczone stosowanie formuł matematycznych lub innych skomplikowanych szczegółów.

11 Popularyzacja nauki (popularyzacja wiedzy) działania mające na celu uprzystępnienie wyników badao naukowych oraz przedstawienie problemów nauki szerokiej publiczności, podejmowane poza systemem szkolnictwa, jako jego uzupełnienie. Głównymi formami popularyzacji nauki są populacje popularnonaukowe w postaci książek oraz audycje w prasie, radiu, telewizji i ostatnio w internecie. Popularyzacji wiedzy służą też specjalne obiekty, jak centra nauki, planetaria, zajmujące się tym wyłącznie lub obok działalności podstawowej, np. muzea, skanseny, ogrody zoologiczne i botaniczne, biblioteki. Takąż działalnością zajmują się też stowarzyszenia i organizacje społeczne. Ważną rolę w działalności popularyzatorskiej odgrywają pozaszkolne konkursy, turnieje, olimpiady wiedzy, a także festiwale nauki oraz prelekcje. Działalnośd edukacyjna przedstawia zasób wiedzy naukowej powszechnie uznanej i ustalonej, natomiast popularyzacja nauki kładzie nacisk na naukę rozumianą jako proces badawczy, wskazuje na otwarte problemy naukowe i kwestie dyskusyjne.

12 Na rzecz popularyzacji nauki w Polsce działają: Administracja publiczna - Wydział Działalności Upowszechniającej Naukę w MNiSW - Rada Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN Organizacje i instytucje społeczne - Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk, Fundacja Popierania Nauki Kasa im. Józefa Mianowskiego, zał Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych, Polska Akademia Umiejętności, Kawiarnia Naukowa od Polskie Stowarzyszenie Dziennikarzy Naukowych - Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej Działalność odczytowa - Uniwersytet Otwarty Uniwersytetu Warszawskiego - Medyczna Środa przy Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika - Gliwicka Wszechnica PAU Konkursy, turnieje, olimpiady - Disce Puer, Dolny Śląsk - Popularyzator Roku, Serwis internetowy Nauka w Polsce i MNiSW - Złoty Umysł Mistrz Popularyzacji Wiedzy, konkurs PAN Inne imprezy popularnonaukowe - Warszawski Festiwal Nauki, prof. Magdalena Fikus - Donośląski Festiwal Nauki, prof. Aleksandra Kubicz - Śląski Festiwal Nauki, Noce nauki - Śląska Kawiarnia Naukowa

13 Popularyzatorzy nauki S. Hawkins Krótka historia czasu R. Dawkins Samolubny gen R. Wrangham Walka o ogień Ignacy Krasicki Stanisław Staszic Jędrzej Śniadecki Julian Ursyn Niemcewicz Joachim Lelewel Z poszczególnych dziedzin nauki: - historia Aleksander Krawczuk, Jerzy Łojek, Wiktor Zin, Janusz Tazbir, Stanisław Nicieja - archeologia Kazimierz Michałowski - nauki ścisłe Stefan Banach, Hugo Steinhaus - filozofia Tadeusz Kotarbiński, Władysław Tatarkiewicz, Leszek Kołakowski, Barbara Skarga - teologia Jacek Salij, Anna Świderkówna, Tadeusz Żychiewicz - medycyna Ludwik Hirszfeld, Julian Aleksandrowicz, Antoni Kępiński, Kazimierz Dąbrowski - biologia Jan Żabiński, Jan Dembowski, Władysław Kunicki-Goldfinger, Magdalena Fikus, Jerzy Vetulani - socjologia - Ludwik Krzywicki, Stefan Ossowski, Jan Szczepański - romanistyka Tadeusz Boy-Żeleński - językoznawstwo Walery Pisarek, Jan Miodek, Jerzy Bralczyk

14 Kultowe czasopisma popularnonaukowe Ukazuje się od 1974 r. Ukazuje się od 1948 r. Ukazuje się od 1932 r

15 Programy telewizyjne Eureka emitowana od Dziennikarstwo naukowe Emitowana Zdzisław Kamiński, Andrzej Kurek Maciej Iłowiecki, 1969

16 Książki niezapomniane Janusz Wojciechowski, 1962 Paul Henry de Kruif, 1926 Szczepan Jeleński, 1926

17

18 PROGRAM KONFERENCJI PROFILAKTYKA SCHORZEŃ NOWOTWOROWYCH Gliwice, 10 czerwca 2013 < OTWARCIE Prof. dr hab. Mieczysław Chorąży Wprowadzenie: Co to jest nowotwór? Co to jest rak? Debata panelowa pytania od mediów: - Czy warto wzorować się na Angelinie Jolie? PROFIL EPIDEMIOLOGICZNY Mgr Barbara Włodarczyk-Marciniec Epidemiologia (występowanie) najczęstszych nowotworów na Śląsku Mgr Elżbieta Garmulewicz Profilaktyka nowotworów a styl życia Mgr Tomasz Robert Banasik Ocena zmian ryzyka najczęściej występujących nowotworów złośliwych na Śląsku Przerwa na kawę PROFIL BIOLOGICZNY Mgr Karolina Tęcza Podłoże raka - współdziałanie czynników genetycznych i środowiskowych Dr n. med. Jolanta Pamuła-Piłat Przykłady nowotworów dziedzicznych Dr n. med. Maria Konopacka Składniki diety chroniące przed nowotworami Dr n. med. Magdalena Olbryt Czerniak skóry najbardziej agresywny nowotwór skóry Przerwa na kanapki PROFIL MEDYCZNY Dr n. med. Adam Wędrychowicz Rola lekarza pierwszego kontaktu w prewencji nowotworów złośliwych Lek. med. Piotr Wojcieszek Rak gruczołu krokowego Lek. med. Agata Celejewska Profilaktyka raka piersi Lek. med. Małgorzata Kraszkiewicz Rak szyjki macicy Przerwa na kawę Lek. med. Marta Mianowska Rak jelita grubego i rak żołądka Lek. med. Piotr Malec Rak jądra Lek. med. Błażej Bojanowski Nowotwór płuc Lek. med. Łukasz Michalecki Nowotwory głowy i szyi ZAKOŃCZENIE, WRĘCZENIE CERTYFIKATÓW UCZESTNICTWA

19

20 Debata panelowa: Czy warto wzorować się na Angelinie Jolie? ANGELINA JOLIE Przed i po Paneliści: prof. Katarzyna Lisowska, prof. Ewa Grzybowska, dr Elżbieta Nowicka, dr Ryszard Szumniak

21

22

23

24

25

26

27

28

29 Choćby też Gliwicka Wszechnica PAU WYKŁAD INAUGURACYJNY Prof. Janusz Sylwester (Zakład Fizyki Słooca Centrum Badao Kosmicznych PAN we Wrocławiu) Słooce: coraz lepiej badamy, lecz nie do kooca rozumiemy Prof. Piotr Skubała (Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski w Katowicach) Czy dobre czasy się skooczłyy? Stan ekosystemów i ich usług na naszej planecie Prof. Jerzy Janik (Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczaoskiego PAN w Krakowie) Fizycy a problem boga. Pokora fizyka Prof. Jerzy Vetulani (Instytut Farmakologii PAN w Krakowie) Dlaczego myślimy i jak możemy się mylid w interpretacji świata Prof. Leonora Bużaoska (Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN w Warszawie) Komórki macierzyste: nadzieja chorych i dylematy Dr nauk ekonomicznych Krzysztof Lachowski (Krajowa Rada Spółdzielczości w Warszawie) Spółdzielczośd przeszłośd czy przyszłośd? Prof. Marek Szczepaoski (Instytut Socjologii, Uniwersytet Śląski w Katowicach) Pożegnanie Małych Ojczyzn? Prof. Kazimierz Grotowski (Instytut Fizyki, Uniwersytet Jagiellooski w Krakowie) Czy niebo mówi nam całą prawdę? Dr hab. Katarzyna Lisowska (Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach) Inżynieria genetyczna czy w służbie ludzkości, czy też korporacji? Prof. Jan Miodek (Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego we Wrocławiu) Kultura i polszczyzna młodych pokoleo Prof. Piotr Sztompka (Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellooskiego w Krakowie) Idea sprawiedliwości społecznej w kulturze europejskiej Prof. Jerzy Kłoczowski (Instytut Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie) Polska w Europie w latach Zimnej Wojny ( )

30 Prof. Zbigniew Mikołejko (Instytut Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie) Ukryte mechanizmy przemocy Prof. Henryk Samsonowicz (Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie) Miejsce Polski w Europie Dr Andrzej Kobos (Polska Akademia Umiejętności w Krakowie) Najdłuższy świt rzecz o początkach sztuki człowieka Prof. Jerzy Puchalski (Ogród Botaniczny PAN w Warszawie) Historyczne i współczesne ogrody botaniczne świata Prof. Jacek Purchla (Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie) Dziedzictwo a rozwój Prof. Stanisław Nicieja (Rektor Uniwersytetu Opolskiego w Opolu) Kresowa Atlantyda historia i mitologia miast kresowych Prof. Marek Kimmel (Rice University, Houston,TX, USA oraz Politechnika Śląska w Gliwicach Teoria ewolucji w świetle postępów w biologii Prof. Zygmunt Woźniczka (Uniwersytet Śląski w Katowicach) Walka Polaków o wolnośd w XX wieku Prof. Franciszek Ziejka (Uniwersytet Jagiellooski w Krakowie) Wigilia polska w literaturze i sztuce Dr Stanisław Bajtlik (Centrum Astronomiczne PAN w Warszawie) Czy istnieje życie poza Ziemią? Prof. Andrzej Paszewski (Instytut Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie) Biologiczny i kulturowy wymiar człowieka Dr Piotr Orleaoski (Centrum Badao Kosmicznych PAN w Warszawie) Polskie projekty satelitarne Prof. Adam Zagajewski (prof. wiz. University of Chicago) Czym jest czym była polska szkoła poezji Prof. Krzysztof Zanussi (Studio Filmowe TOR w Warszawie) Czy los da się wyliczyd? Prof. Marian Zembala (Śląskie Cenrum Chorób Serca w Zabrzu) Transplantacje szansą i nadzieją w ratowaniu życia i zdrowia Prof. Andrzej Dworak (Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN w Zabrzu) Materiały polimerowe XXI wieku: szanse i zagrożenia

31 Gliwicka Wszechnica PAU

32 Jerzy Vetulani Czy liberalizm tkwi w genach? "Godot jestem". "Jeśli nie macie nic do mnie, to żegnam" Mózg trzeba ćwiczyć w każdym wieku Powiedz mi, jak chodzisz, a powiem ci, kiedy umrzesz Analiza statystyczna zależności śmiertelności od szybkości chodu wykazała, że tzw. Indeks Youdena osiąga maksimum przy 2.95 km/h.

33 Przypadek z życia Ludwika Hirszfelda.

34 Do tego momentu przedstawiono konwencjonalne metody rozpowszechniania nauki. Obecnie, w erze internetu, możliwości popularyzacji nauki zdecydowanie się zwiększyły