II Szczecińska Konferencja Regionalistyczna

Transkrypt

1 II Szczecińska Konferencja Regionalistyczna Polityka Spójności i jej przyszłość w optyce i działaniach samorządu terytorialnego Doświadczenia Państwa i Samorządu z wdrażaniem polityki spójności przestrzeń dla dialogu Szczecin,

2 POLITYKA SPÓJNOŚCI W POLSCE OD 2004 ROKU 2020+??? UMOWA PARTNERSTWA Step 1 NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA NARODOWY PLAN ROZWOJU Podstawy Wsparcia Wspólnoty 12,5 mld euro 67,3 mld euro 82,5 mld euro??? Member Deloitte Firms Consulting and DTTL: 2016 Insert appropriate copyright (Go Header & Footer to edit this text) 2

3 Narodowy Program Rozwoju ,6 tys. projektów na łączną kwotę ponad 57,4 mld PLN W 2009 r., gdy Polska była jedynym krajem w Unii Europejskiej, który uniknął recesji, połowa wzrostu PKB była wynikiem realizacji polityki spójności; NPR poprawa dostępności transportowej; np. skrócenie czasu przejazdu między Łodzia a Poznaniem o 30 % do 2008 r. zatrudnienie w Polsce wzrosło dzięki realizacji polityki spójności od 46 do 124 tys. osób, co stanowiło 2,1 5% ogólnego wzrostu zatrudnienia 3

4 NSRO efekty rzeczowe Poprawa dostępności transportowej Długość wybudowanych/ przebudowanych autostrad i dróg ekspresowych: km, Długość wybudowanych/ przebudowanych dróg krajowych i wojewódzkich: km, Długość wybudowanych/ przebudowanych dróg powiatowych i gminnych: km, Długość wybudowanych/ przebudowanych linii kolejowych: km, Liczba zakupionych/zmodernizowanych jednostek taboru komunikacji miejskiej: szt. Zrównoważony rozwój, ekologia Długość wybudowanej/ zmodernizowanej sieci kanalizacyjnej: km, Długość wybudowanej/ zmodernizowanej sieci wodociągowej: km, Liczba wybudowanych/przebudowanych oczyszczalni ścieków: 522, 710 inwestycji w zakresie OZE oraz inwestycji związanych z podnoszeniem efektywności energetycznej i kogeneracji. Inwestycje w kapitał ludzki Liczba utworzonych nowych miejsc pracy w ramach EFRR i FS: etatów, w tym etaty badawcze, Liczba utworzonych nowych miejsc pracy w ramach EFS: etatów (dane pozyskane z wniosków o płatność). 4 źródło: MR, dane stan na r

5 NSRO efekty rzeczowe ICT Długość wybudowanej sieci Internetu szerokopasmowego: km, Liczba gospodarstw domowych, które otrzymały dofinansowanie dostępu do Internetu: 239 Liczba nowych e-usług: B+R+I Liczba objętych wsparciem ośrodków badawczych: 653, Liczba pomysłów innowacyjnych inkubowanych dzięki wsparciu: 2 918, Liczba projektów badawczych i rozwojowych w ośrodkach badawczych: 231, Liczba utworzonych/ zmodernizowanych laboratoriów: 1 950, Liczba wdrożonych technologii: Rozwój przedsiębiorczości Liczba przedsiębiorstw objętych systemem B2B: , Liczba wspartych funduszy pożyczkowych i poręczeniowych: 168, Liczba wspartych instytucji otoczenia biznesu: 250, Powierzchnia wspartych terenów inwestycyjnych: ha. źródło: MR, dane stan na r 5

6 SAMORZĄD TERYTORIALNY - OTOCZENIE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA INTERESARIUSZE Kapitał z zagranicy Kapitał regionalny $ MONTAŻ FINANSOWY Fundusze unijne Kapitał krajowy Mieszkańcy o specjalnych potrzebach Mieszkańcy Administracja publiczna MŚP i korporacje Instytucje otoczenia biznesu Organizacje pozarządowe i media lokalne ZAANGAŻOWANIE ŚRÓDKÓW PRYWATNYCH - ZACHĘTY PARTYCYPACJA

7 WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE. DEMOGRAFIA W województwie zachodniopomorskim w roku 2015 mieszkało osób co stanowiło 4,45% ludności kraju. W porównaniu do roku poprzedniego liczba mieszkańców zmalała o osób, natomiast od 2010 roku liczba ta zmalała o osób. Wskaźnik gęstości zaludnienia od ponad 5 lat utrzymuje się na stałym poziomie 75 osób na kilometr 2 przy wartości dla kraju na poziomie 123 osób na kilometr 2. INFRASTRUKTURA w ostatnich latach, nastąpiła poprawa dostępności transportowej województwa, jednak stan ten wciąż pozostaje niezadawalający. Łączna długość dróg ekspresowych i autostrad w województwie zachodniopomorskim w 2014 r. wynosiła 160 km, w porównaniu do roku 2010 nastąpił wzrost o 17 km (zaledwie o 12, 1%, przy wartości dla kraju wynoszącej 96,1%). Województwo posiadało w 2015 r km linii kolejowych normalnotorowych (blisko 6,2% długości linii w kraju), a ich długość w stosunku do stanu z 2010 r. zmniejszyła się o 1,7%. GOSPODARKA Na przestrzeni lat wartość Produktu Krajowego Brutto (PKB) wytworzonego w województwie zachodniopomorskim wzrosła z poziomu mln zł do mln zł. W przeliczeniu na 1 mieszkańca na przestrzeni lat PKB regionu wzrósł z poziomu zł do złotych. Dało to wzrost w wysokości 11,6%, podczas gdy w skali kraju wyniósł on średnio 14,7%. Województwo zajmowało w 2014 roku 9. pozycję wśród polskich województw pod względem wartości PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca z nieznaczną przewagą nad województwami lubuskim i kujawsko pomorskim. RYNEK PRACY Począwszy od 2012 roku na Pomorzu Zachodnim następuje znacząca poprawa sytuacji na rynku pracy. Tendencja ta jest silniejsza niż przeciętnie w kraju i zaczęła się rok wcześniej niż w całej Polsce. W okresie stopa bezrobocia rejestrowanego obniżyła się w województwie zachodniopomorskim z 18,2% do 13,3% (o 4,9 p.p.) podczas gdy średnio w Polsce z 13,4% do 9,8% (o 3,6 p.p.). Był to szósty najdynamiczniejszy spadek bezrobocia, nieco bardziej intensywny niż przeciętny w kraju. ŚRODOWISKO JAKOŚĆ ŻYCIA Pozytywne zmiany zachodzą w regionie pod względem wyposażenia ludności w infrastrukturę komunalną. W ciągu ostatnich lat nastąpił przyrost długości sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i gazowej oraz odsetka osób korzystających z urządzeń sieciowych. W latach długość czynnej rozdzielczej sieci wodociągowej zwiększyła się o 14,8%, a odsetek korzystających z wodociągu wyniósł w 2014 r. 96,2%. W Diagnozie społecznej 2015 województwo zachodniopomorskie wymienione zostało jako jeden z regionów o najniższej jakości życia w Polsce.

8 MEGATRENDY W ROZWOJU OBSZARÓW ZURBANIZOWANYCH Jednym z najważniejszych trendów wpływających na rozwój miast są zmiany demograficzne, odnoszące się przede wszystkim do starzejącego się społeczeństwa oraz przeludniania lub wyludniania się miast. W obszarze ekologii upowszechniają się rozwiązania mające na celu zapobieganie degradacji środowiska naturalnego. Coraz większą rolę odgrywa rozwój technologii, który zmienia sposób planowania i prowadzenia polityki miejskiej. 1 Demografia 2 Środowisko 3 Technologie Globalny odsetek osób żyjących w miastach * Energia z odnawialnych źródeł jako % globalnej produkcji energii 12% 668% 10% 6% 4% 2% 0% Użytkownicy Internetu na świecie (mld osób) 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, Metropolii w 2030 (10 mln+ mieszkańców) ** Zanieczyszczeń 22% środowiska pochodzi ze spalin samochodowych 21 Bln urządzeń podłączonych do Internetu w 2020* Wyzwaniem dla miast Polski jest postępująca depopulacja, czego przyczyną jest zarówno ujemny przyrost naturalny, jak i odpływ mieszkańców. * ** Wyzwaniem dla miast Polski jest uświadomienie zarządzającym miastami i ich mieszkańcom konieczności tworzenia miasta zielonego, przy wykorzystaniu Eko rozwiązań. Wyzwaniem dla miast Polski jest nadrobienie zaległości technologicznych w dostępie do Internetu, poprawie efektywności działań przy wykorzystaniu e-rozwiązań oraz budowaniu większej świadomości w wykorzystaniu technologii w rozwoju miasta (Smart City).

9 KIERUNKI DZIAŁAŃ Kierunki działań oraz polityki stosowane przez samorządy są bezpośrednią odpowiedzią na światowe megatrendy REWITALIZACJA Zintegrowane programy polityki miejskiej mające na celu poprawę jakości życia mieszkańców poprzez rozwiązania planistyczne, infrastrukturalne, organizacyjne i polityczne, wdrażane z aktywnym udziałem mieszkańców. SMART CITY Inteligentne rozwiązania urbanistyczne stosowane w wielu miastach na świecie. Zastosowanie nowych technologii we wdrażaniu nowych rozwiązań sprzyjających rozwojowi miast i poprawiających jakość życia mieszkańców. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Idea wieloaspektowego rozwoju przestrzeni biorąca pod uwagę przyrodę i chroniąca jej różnorodność. 4 INTELIGENTNA POLITYKA SPOŁECZNA Odpowiedzią na nieefektywność działań samorządowych z zakresu polityki społecznej jest stworzenie odpowiednich mechanizmów organizacyjnych oraz koordynujących sektorowe polityki.

10 REWITALIZACJA TERENÓW ZURBANIZOWANYCH (1/2) Proces degradacji przestrzeni dotyczy większości miast w Polsce i na świecie. By przeciwdziałać temu negatywnemu zjawisku, na samorządy nałożono obowiązek opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji stanowiącego podstawę działań w zakresie odnowy przestrzeni miast. Podejmowana interwencja powinna mieć charakter kompleksowy i uwzględniać zarówno aspekty infrastrukturalne jak i społeczno-gospodarcze. Działania rewitalizacyjne mają na celu nie tylko pobudzenie do życia zdegradowanych fragmentów miasta, ale również poprawę szeroko rozumianej jakości życia. Deloitte, posiadając bogate doświadczenie w zakresie projektów odnowy miasta (np. rewitalizacja obszarowa centrum Łodzi), wspomaga gminy w działaniach rewitalizacji terenów zurbanizowanych. Podział na etapy i moduły pozwala na skonstruowanie oferty najbardziej odpowiadającej potrzebom danej gminy i sytuacji. PODEJŚCIE Podstawą działań podejmowanych przez Deloitte jest pogłębiona analiza sytuacji wyjściowej i przygotowanie strategiczne, obejmujące: analizę wyjściowej sytuacji społeczno-gospodarczej, identyfikację istniejących barier oraz grup interesariuszy przeprowadzenie inwentaryzacji budynków i lokali przeznaczonych do rewitalizacji analizy sektorowe analizy najlepszych praktyk światowych i europejskich WYZWANIA Zapobieganie degradacji przestrzeni miejskiej oraz podnoszenie jej atrakcyjności jest możliwe dzięki podjęciu zaplanowanych działań, w oparciu o misję i wizję obszaru zdegradowanego po podjęciu niezbędnych działań. Założenia procesu rewitalizacji powinny zostać określone w Gminnym Programie Rewitalizacji, który stanowi dokument strategiczny jednostki samorządu terytorialnego PRODUKTY Diagnoza społeczno-gospodarcza Wyznaczony obszar zdegradowany Wyznaczony obszar rewitalizacji Gminny Program Rewitalizacji Lokalny Program Rewitalizacji Specjalna Strefa Rewitalizacji Raporty z konsultacji społecznych Studium wykonalności dla przedsięwzięć z GPR/LPR Dokumentacja systemu monitorowania DOŚWIADCZENIE Rewitalizacja Obszarowa Centrum Łodzi Zarząd Dróg i Transportu Miasta Łodzi Biuro ds. rewitalizacji UMŁ listopad 2015 wrzesień 2016 Zakres projektu obejmuje między innymi: Kompleksowe planowanie urbanistyczne dla obszarów czterech programów priorytetowych. Opracowanie docelowej struktury funkcjonalnej, rozwiązań transportowych, rozwiązań w zakresie smart city. Opracowanie podejścia organizacyjnego do wdrożenia projektu, planowania inwestycji. Wyznaczenie rozwiązań z zakresu finansowania, łącznie z rozwiązaniami z obszaru inżynierii finansowej, wniosków o dofinansowanie z UE, optymalnych programów pomocy publicznej, podatków. Zapewnienie wysokiego stopnia partycypacji społecznej w projekcie, wysokiego poparcia kluczowych grup interesariuszy i wszystkich zezwoleń formalnych. Przygotowanie szczegółowej dokumentacji dla 36 wybranych inwestycji na tych obszarach (w tym budynki, drogi, parki etc.). Poziom operacyjny Poziom strategiczny

11 REWITALIZACJA TERENÓW ZURBANIZOWANYCH (2/2) Etapy planowania strategicznego miast Poziom strategiczny: dokumenty krajowe i regionalne, strategia obszaru funkcjonalnego, strategia ZIT, strategia miasta Masterplan - strategia zagospodarowania terenu Poziom operacjonalizacji strategii: programy rozwojowe w tym np. program zrównoważonej mobilności miejskiej, program rewitalizacji Studium, koncepcja, PFU Analiza funkcjonalna zagospodarowania terenu Inne: projekty wykonawcze, analizy możliwości pozyskania operatorów, koncepcje uszczegóławiające.

12 SMART CITY Inteligentne rozwiązania urbanistyczne stosowane w wielu miastach na świecie. Zastosowanie nowych technologii we wdrażaniu nowych rozwiązań sprzyjających rozwojowi miast i poprawiających jakość życia mieszkańców. Przyszłość Smart City Naszym celem jest wsparcie władz miast i regionów w zakresie zmian obszarów miejskich według strategii Miasto 3.0 Około 75% wartości gospodarki cyfrowej będzie pochodzić ze zwiększonej produktywności, konkurencyjności oraz zdolności do tworzenia miejsc pracy na bazie istniejącego przemysłu i przedsiębiorstw w Europie, w tym przedsiębiorstw społecznych. Inteligentne wykorzystanie technologii cyfrowych jest kluczowym czynnikiem wzrostu konkurencyjności i stanowi ogromny potencjał dla europejskich przedsiębiorców i MŚP Aktywni Mieszkańcy Zrozumienie Myślenie o przyszłości Wspólna wizja Współpraca Technology Szacuje się, że 1,5 miliona dodatkowych miejsc pracy może zostać utworzonych w UE, jeśli wszystkie państwa członkowskie byłyby w stanie dopasować wydajność cyfrową do poziomu Stanów Zjednoczonych, czy Szwecji. Szczególnie małe i średnie przedsiębiorstwa mogą rozwijać się dwa-trzy razy szybciej, gdy opierają swoją działalność na rozwiązaniach cyfrowych. The City 1990 The City 2.0 The City 3.0

13 ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Zrównoważony rozwój jest kierunkiem zmian, które zachodzą już od dłuższego czasu w gospodarkach europejskich. Jest to koncepcja, która pozwala na stosowanie efektywnych rozwiązań w gospodarce, które współgrają ze środowiskiem. Koncepcja Green City Koncepcja Green City Jakość aktywów ekologicznych (powietrze, woda, ziemia oraz bioróżnorodność) Efektywne zużywanie surowców (woda, energia, ziemia oraz materiały) Koncepcja Green City odnosi się do miasta, które posiada wysoki udział ekologii w odniesieniu do kilku głównych obszarów Łagodzenie i dostosowanie się do zmian klimatycznych Najlepsze praktyki w ramach rozwoju Green Cities na świecie, zakładają działania na różnych poziomach, w tym przede wszystkim zdecentralizowane działania promocji obszarów środowiskowych rozpoczynające się na poziomie lokalnych samorządów Istotne jest skupienie się na wszechstronnym podejściu, które swoim zakresem odnosi się do takich kwestii takich jak: Systemy publiczne (transport, energia, odpady komunalne itp.) Wpływ środowiska na miasto (np. w przypadku klęsk żywiołowych) Połączenie idei Green City z celami ekonomicznymi i społecznymi, a także stworzenie jednego sprawnego systemu Zaangażowanie sektora prywatnego w realizację idei Green City Współpraca z organizacjami pożytku publicznego

14 WSPARCIE SYSTEMU POLITYKI SPOŁECZNEJ Polityka społeczna - zespół długofalowych działań administracji publicznej oraz samorządu terytorialnego, mających na celu zaspokajanie potrzeb oraz rozwiązywanie problemów społecznych. Odpowiednio zaprojektowany model operacyjny polityki społecznej jest kluczem do realizacji znaczącej części celów strategicznych, zwłaszcza w kontekście trendów demograficznych. Polityka mieszkaniowa Zauważalne problemy: Np. nadużycia związane z błędnie wypłacanymi świadczeniami z pomocy społecznej Pomoc społeczna Kultura Polityka Społeczna Edukacja Polityka rynku pracy Zdrowie publiczne Wniosek Polityka społeczna to znacznie więcej niż tylko pomoc społeczna. Obejmuje wiele polityk publicznych, które charakteryzują się jednym celem: zaspokojeniu potrzeb społeczności lokalnej. Niewidoczne problemy: Nieprawidłowości w modelu operacyjnym polityki społecznej powodujący nadużycia Identyfikacja tych problemów jest możliwa tylko dzięki kompleksowej analizie modelu. Diagnoza modelu polityki społecznej powinna opierać się o szereg analiz, m.in.. prawną, interesariuszy, procesów, płynności, komunikacji; dzięki którym możliwe będzie zidentyfikowanie podstawowych problemów oraz ich przyczyn, a także zaplanowanie działań w celu ich rozwiązania.

15 KONTAKT Agnieszka Dawydzik Menadżer w Zespole ds. sektora publicznego Mobile: adawydzik@deloittece.com 2016 Deloitte Consulting S.A.