WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 Sygn. akt I OSK 1385/14 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Dnia 11 marca 2016 r. Przewodniczący: sędzia NSA Maria Wiśniewska sędzia NSA Jolanta Rudnicka sędzia del. WSA Jacek Hyla (spr.) Protokolant sekretarz sądowy Julia Chudzyńska po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2016 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej S.Ś. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 12 lutego 2014 r. sygn. akt III SA/Kr 870/13 w sprawie ze skargi S. Ś. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w N. z dnia [...] maja 2013 r. nr [...] w przedmiocie skierowania na badania psychologiczne oddala skargę kasacyjną

2 UZASADNIENIE Wyrokiem z dnia 12 lutego 2014 r. sygn. akt III SA/Kr 870/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie po rozpoznaniu sprawy ze skargi S. Ś. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w N. z dnia [...] maja 2013 r., nr [...] w przedmiocie skierowania na badania psychologiczne oddalił skargę. Wyrok wydany został w następujących okolicznościach sprawy: Decyzją z dnia [...] marca 2013 r., nr [...] wydaną z upoważnienia Starosty Powiatowego w N. orzeczono o skierowaniu S. Ś. na badanie psychologiczne w zakresie posiadanych kategorii prawa jazdy. W uzasadnieniu organ I instancji wskazał na przekroczenie przez skarżącego liczby 24 pkt karnych za naruszenia przepisów ruchu drogowego. W odwołaniu S. Ś., działający przez pełnomocnika zarzucił decyzji rażące naruszenie prawa, polegające na sprzecznym z zebranymi dowodami dowolnym uznaniu wyłącznie na podstawie wniosku Policji z dnia [...] lutego 2013 r., że skarżący przekroczył liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego, podczas gdy w rzeczywistości liczba ta powinna wynosić 23, bowiem jak wynika z treści mandatu karnego z dnia [...] lutego 2013 r., nr [...] skarżący przekroczył dopuszczalną prędkość o 31 km i powinien zostać ukarany 6 punktami karnymi, a nie 8 pkt, co łącznie daje liczbę 23 pkt, a nie 25 pkt i nie powoduje konieczności poddania się badaniu psychologicznemu. W uzasadnieniu odwołania wskazano potwierdzony notarialnie odpis mandatu karnego z dnia [...] lutego 2013r., z którego bezsprzecznie wynika, że dopuszczalna prędkość została przekroczona o 31 km/godz., a nie 41 km/godz. w miejscu o dopuszczalnej prędkości 50 km/godz. Decyzją z dnia [...] maja 2013 r., Nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w N., działając na podstawie art pkt 1 k.p.a. oraz art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151 ze zm.) utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy wskazał, że skarżący złożył skargę w związku z nieprawidłowym w jego ocenie naliczeniem punktów karnych otrzymanych w dniu [...] lutego 2013r. za przekroczenie dopuszczalnej prędkości. W aktach sprawy znajduje się odpowiedź udzielona w dniu [...] marca 2013 r. przez Naczelnika Wydziału Ruchu

3 Drogowego Komendy Wojewódzkiej Policji w K. z której wynika, że skarżący przekroczył prędkość o 41 km. Pomiaru dokonano przy pomocy urządzenia laserowego. Policjanci poinformowali kierowcę o możliwości odmowy przyjęcia mandatu karnego, ale z tego prawa odwołujący się nie skorzystał. Powyższą okoliczność potwierdza dokumentacja przesłana z Komendy Miejskiej Policji w T. i brak jest podstaw, aby kwestionować prawidłowość przypisania za powyższe naruszenie liczby 8 pkt karnych w sytuacji, gdy odwołujący się poruszał się z prędkością 91 km na dopuszczalną prędkość 50 km. Kolegium wskazało, że organy administracji prowadzące postępowanie w niniejszej sprawie nie są uprawnione do korygowania wpisów dokonywanych przez organ prowadzący ewidencję i związane są domniemaniem prawdziwości informacji zawartych w dokumencie urzędowym tj. sformalizowanej informacji Naczelnika Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Wojewódzkiej Policji w K., co do uzyskania przez S. Ś. 25 punktów karnych w okresie od 2 marca 2012 r. do dnia 1 lutego 2013 r. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie S. Ś. zarzucił zaskarżonej decyzji: I. naruszenie przepisów ustawy o kierujących pojazdami mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.: a) art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b poprzez niesłuszne przyjęcie przez organ, iż w sprawie zachodzą przesłanki do wydania decyzji o skierowaniu skarżącego na badanie psychologiczne w zakresie posiadanych kategorii prawa jazdy, podczas gdy S. Ś. nie przekroczył przewidzianych prawem 24 punktów karnych za naruszenie przepisów ruchu drogowego, b) art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. b poprzez niesłuszne przyjęcie przez organ, iż Starosta jako organ pierwszej instancji (z uwagi na fakt związania domniemaniem prawdziwości informacji zawartych w dokumencie urzędowym, tj. sformalizowanej informacji Naczelnika Wydziału Ruchu Drogowego KWP w K.) nie jest władny do samodzielnego ustalenia czy zachodzą materialno - prawne przesłanki do skierowania skarżącego na kontrolne badanie psychologiczne, o którym mowa powyżej, podczas gdy przepisy ustawy o kierujących pojazdami wyłączną kompetencję (właściwość) zastrzegają dla Starosty, zwłaszcza w sytuacji gdy organowi przedstawione zostały przez stronę dowody (m.in. w postaci mandatu karnego z dnia [...] lutego 2013 r. nr [...], jak również wypowiedzi funkcjonariusza policji przeprowadzającego kontrolę drogową o przekroczeniu przez skarżącego dozwolonej

4 administracyjnie prędkości o 31 km/h - potwierdzonej zeznaniami świadków tj. skarżącego oraz jego ojca będącego wówczas pasażerem samochodu) wskazujące na sprzeczność wyżej wymienionego dokumentu z prawem, c) art. 130 poprzez niesłuszne uznanie przez organ, iż prowadzona przez Policję tzw. ewidencja kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego w zakresie, w którym dotyczy skarżącego zawiera informacje prawdziwe, podczas gdy przedstawione przez skarżącego dowody w postaci, m.in. mandatu karnego z dnia [...] lutego 2013 r. nr [...], jak również wypowiedzi funkcjonariusza policji przeprowadzającego kontrolę drogową (potwierdzone zeznaniami skarżącego oraz jego ojca pasażera samochodu) wskazujące, iż przyczyną zatrzymania samochodu kierowanego przez skarżącego było naruszenie przez wyżej wymienionego dozwolonej prędkości administracyjnej wynoszącej nota bene 50 km/h o 31 km/h (za które skarżący winien był otrzymać 6, a nie 8 pkt karnych) bezspornie potwierdzają, iż S. Ś. nie przekroczył łącznie - jak wynika to z przedmiotowej ewidencji 24 pkt karnych, II. naruszenie przepisów rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz.U. z 2012 r. poz. 488), tj. załącznika nr 1 do wyżej wymienionego rozporządzenia, poprzez niesłuszne przyjęcie, iż za przekroczenie dozwolonej administracyjnie prędkości o 31 km/h kierujący pojazdem tj. skarżący winien był otrzymać 8 pkt karnych, podczas gdy zgodnie z wytycznymi zawartymi w wyżej wymienionym załączniku kierujący pojazdem za przekroczenie prędkości administracyjnie dozwolonej w przedziale od 31 km/h do 40 km/h winien był otrzymać 6 pkt karnych, III. naruszenie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.: a) art. 7 poprzez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy polegające na niesłusznym przyjęciu, iż skarżący S. Ś. w okresie od 2 marca 2012 r. do 1 lutego 2013 r. przekroczył dozwoloną prawem liczbę 24 pkt otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego, podczas gdy jak wynika z okoliczności sprawy skarżący w okresie, o którym mowa powyżej otrzymał łącznie 23 pkt, b) art. 76 poprzez niesłuszne przyjęcie przez organ, iż w niniejszej sprawie nie zachodzą okoliczności uzasadniające obalenie domniemania prawdziwości informacji zawartych w -

5 stanowiącym podstawę wydania zaskarżonej decyzji - dokumencie urzędowym tj. sformalizowanej informacji Naczelnika Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Wojewódzkiej Policji w K., co do uzyskania przez skarżącego 25 punktów karnych w okresie od 2 marca 2012 r. do 1 lutego 2013 r., podczas gdy skarżący przedstawił stosowne środki dowodowe m.in. przedmiotowy mandat karny, z których bezspornie wynika, iż wniosek właściwego Komendanta Policji zawiera informacje nie odpowiadającego istniejącemu stanowi rzeczy, c) art. 80 poprzez dokonanie przez organ dowolnej, a nie swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności odmówienie wiarygodności mandatowi karnemu z dnia [...] lutego 2013 r. w części, w której wynika z niego, iż skarżący przekroczył dozwoloną prędkość o 31 km/h. Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji, jak i decyzji ją poprzedzającej, ewentualnie stwierdzenie ich nieważności w przypadkach prawem przewidzianych oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w N. w całości podtrzymało swoje dotychczasowe stanowisko w tej sprawie i wniosło o jej oddalenie. W uzasadnieniu wyroku oddalającego skargę Sąd wskazał, że zgodnie z jednolitym orzecznictwem sądowoadministracyjnym wpis punktów karnych do ewidencji prowadzonej przez komendanta wojewódzkiego Policji stanowi czynność materialnoprawną, o której mowa w art. 3 2 pkt 4 p.p.s.a. a zatem przysługuje od niej prawo wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. W przypadkach spornych więc, tylko sąd administracyjny może stwierdzić nieprawidłowość dokonanego wpisu do wspomnianej wyżej ewidencji. Inny organ administracyjny, w toku prowadzonego przez siebie postępowania, takich kompetencji nie posiada i jest związany treścią danych zawartych w ewidencji. Nie ulega więc wątpliwości, że w przedmiotowym postepowaniu organy administracji nie były uprawnione do weryfikowania poprawności przypisania skarżącemu ilości punktów karnych za popełnione w dniu [...] lutego 2013 r. wykroczenie. W konsekwencji nie były również uprawnione do dokonywania oceny prawidłowości wystawionego w dniu [...] lutego 2013r. mandatu karnego. Skarżący chcąc kwestionować wpisy w ewidencji kierowców prowadzonej przez Policję co do ilości wpisanych punktów, mógł wystąpić do tego organu o usunięcie niezasadnie wpisanych tam dwóch punktów, a w razie odnowy bądź też milczenia organu

6 skorzystać z przysługującej jej skargi do sądu. Jeżeli jednak z tej drogi nie skorzystał, to w postępowaniu dotyczącym skierowania go na badania psychologiczne nie może skutecznie kwestionować ilości punktów wpisanych do ewidencji. Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł S. Ś., domagając się uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Krakowie oraz zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Sądowi pierwszej instancji skarżący zarzucił naruszenie przepisów postępowania w sposób istotnie wpływający na wynik sprawy, polegające na: - bezpodstawnym zastosowaniu art. 151 p.p.s.a. i jednocześnie niezastosowaniu art pkt 1 lit. c p.p.s.a., w sytuacji istotnego naruszenia przez organy obydwu instancji art i 2 k.p.a. oraz załącznika nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2012 r. w sprawie kursu reedukacyjnego w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii oraz szczegółowych warunków i trybu kierowania na badania lekarskie lub badania psychologiczne w zakresie psychologii transportu (Dz.U. z 2013 r., poz. 9), polegającego na pominięciu w sentencji decyzji obligatoryjnego elementu rozstrzygnięcia, jakim jest wskazanie celu skierowania Skarżącego na badania psychologiczne, a tym samym zakresu tych badań; - bezpodstawnym zastosowaniu art. 151 p.p.s.a. i jednocześnie niezastosowaniu art pkt 1 lit. c p.p.s.a., w sytuacji istotnego naruszenia przez organy obydwu instancji obowiązku wyczerpującego informowania strony o okolicznościach faktycznych i prawnych mających wpływ na rozstrzygnięcie, wyrażonego w art. 9 k.p.a., a polegającego na braku pouczenia skarżącego, że jego zarzuty dotyczące ilości punktów wpisanych do ewidencji prowadzonej przez komendanta wojewódzkiego Policji winny być zweryfikowane w odrębnym trybie, tj. wniosku o usunięcie niezasadnie wpisanych 2 punktów i ewentualnej skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego; - bezpodstawnym zastosowaniu art. 151 p.p.s.a. i jednocześnie niezastosowaniu art pkt 1 lit. c p.p.s.a., w sytuacji istotnego naruszenia przez organy obydwu instancji art pkt 4 oraz art. 100 k.p.a., polegającego na zaniechaniu zawieszenia postępowania w sprawie wydania decyzji w przedmiocie skierowania na badania psychologiczne do czasu rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego, dotyczącego prawidłowości wpisu liczby 25 (zamiast

7 23) punktów do ewidencji prowadzonej przez komendanta wojewódzkiego Policji, a także zaniechaniu wystąpienia o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego we własnym zakresie lub zaniechaniu wezwania skarżącego do wystąpienia o to w oznaczonym terminie; albo: - bezpodstawnym zastosowaniu art. 151 p.p.s.a. i jednocześnie niezastosowaniu art pkt 1 lit. c p.p.s.a. oraz art. 135 i art. 146 p.p.s.a., polegającym na zaniechaniu dokonania we własnym zakresie oceny czynności wpisania do ewidencji prowadzonej przez komendanta wojewódzkiego Policji liczby 25 (zamiast 23) punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, która jest niezbędna dla końcowego załatwienia sprawy o skierowanie skarżącego na badania psychologiczne. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Zgodnie z art ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej jako p.p.s.a.), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie występują enumeratywnie wyliczone w art powołanej ustawy przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Z tego względu, przy rozpoznaniu sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej. Skarga kasacyjna nie opierała się na usprawiedliwionych podstawach. Odnosząc się do powołanych w skardze kasacyjnych podstaw ograniczających się do naruszenia przepisów postępowania (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.) należy przede wszystkim podkreślić, że ich skuteczność uzależniona jest od tego, czy zarzucane uchybienia mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Nie budzi wątpliwości, że istotnie tytuł decyzji organu I instancji nie zawiera pełnej treści określonej w załączniku nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2012 r. w sprawie kursu reedukacyjnego w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii oraz szczegółowych warunków i trybu kierowania na badania lekarskie lub badania psychologiczne w zakresie psychologii transportu (Dz.U. z 2013 r., poz. 9), określającym wzór takiej decyzji. Tytuł ten bowiem zgodnie z powołanym załącznikiem brzmieć powinien: Decyzja nr... o skierowaniu na badanie psychologiczne przeprowadzane w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwskazań psychologicznych do kierowania

8 pojazdem. Nie jest to jednak usterka, która miałaby istotny wpływ na wynik sprawy. Zarówno art. 99 ust. 1 pkt 3 lit b) ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151 ze zm.) jak i powołane wyżej rozporządzenie stanowią, że skierowanie dotyczyć ma badania psychologicznego w zakresie psychologii transportu. W decyzjach organów obu instancji prawidłowo wskazano powyższą podstawę prawną. Należy zwrócić uwagę, że art. 11 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy o kierujących pojazdami stanowi, że prawo jazdy jest wydawane osobie, która uzyskała orzeczenie psychologiczne o braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem, zaś z art. 3 ust. 1 powołanej wyżej ustawy wynika, że kierującym pojazdem może być osoba, która osiągnęła wymagany wiek i jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym. Z powyższych regulacji wynika niewątpliwie, że jeśli ustawa o kierujących pojazdami odnosi się do warunków psychologicznych jakim powinien odpowiadać kierujący, to wymaga sprawności pod względem psychicznym, oraz braku przeciwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem. Jeśli zatem ustawa posługuje się pojęciem badań z zakresu psychologii transportu, to oczywistym jest, że badania te dotyczyć muszą uwarunkowań psychologicznych mających wpływ na zdolność do kierowania pojazdem. Zatem pominięcie wymaganego powołanym przepisem rozporządzenia tytułu decyzji o skierowaniu na badanie psychologiczne nie stanowi jego istotnej wady, mogącej skutkować trudnością w jej wykonaniu. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie budzi obecnie żadnych wątpliwości to, że argumenty kierującego pojazdem zmierzające do wykazania, że w rzeczywistości powinna być mu przypisana ilość punktów karnych mniejsza niż 24 mogą być podnoszone w postępowaniu, którego przedmiotem jest czynność odmowy usunięcia punktów karnych z ewidencji dokonana przez właściwy organ policyjny. Natomiast w sprawie, której przedmiotem jest skierowanie kierowcy na badanie psychologiczne, poza kompetencją organów administracji i sądu administracyjnego jest weryfikacja zasadności wpisu punktów karnych do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Wiążąca pozostaje ilość punktów wynikająca z wypisu z ewidencji, chyba że wypis ten budzi wątpliwości na przykład co do ram czasowych, którymi jest objęty lub obejmuje wpisy podwójne, ewentualnie inne błędy o charakterze logicznym, które nie wiążą się z merytoryczną oceną zasadności przypisania określonej ilości punktów. Organ administracji prowadzący postępowanie w przedmiocie skierowania na badanie psychologiczne nie może dokonywać samodzielnych ustaleń w zakresie objętym ewidencją

9 (por. wyroki NSA z dnia 13 sierpnia 2009 r., sygn. I OSK 1371/08, z dnia 20 maja 2014r. sygn. akt I OSK 2697/12 i szereg innych dostępnych w Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych - orzeczenia.nsa.gov.pl). W tej sytuacji zarzut niezastosowania art pkt 1 lit. c p.p.s.a. oraz art. 135 i art. 146 p.p.s.a., przez zaniechanie dokonania we własnym zakresie oceny czynności wpisania do ewidencji prowadzonej przez komendanta wojewódzkiego Policji liczby punktów karnych był oczywiście nieuzasadniony. W aktach administracyjnych znajduje się odmowna odpowiedź Naczelnika Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Wojewódzkiej Policji w K. na żądanie skarżącego usunięcia kwestionowanych punktów z ewidencji. Z akt tych nie wynika jednak, by skarżący od 18 marca 2013 r. reprezentowany przez adwokata, uczynił użytek z przysługującej mu możliwości wniesienia na powyższą czynność skargi do sądu administracyjnego. Dopiero wszczęcie postępowania sądowoadministracyjnego wskutek wniesienia skargi na czynność odmowy przez organ policyjny usunięcia wpisu punktów z ewidencji mogłoby stanowić podstawę do zawieszenia postępowania administracyjnego czy też sądowoadministracyjnego. Skoro skarżący nie podjął skutecznej, efektywnej próby podważenia ilości przypisanych mu punktów karnych, to nie zachodziły podstawy do zawieszenia postępowania w sprawie dotyczącej skierowania na badanie psychologiczne, gdyż nie toczyło się żadne postępowanie zmierzające do wyjaśnienia kwestii o charakterze prejudycjalnym. Pozbawiony usprawiedliwionej podstawy był zatem także i zarzut naruszenia art pkt 1 lit. c p.p.s.a., w związku z art pkt 4 oraz art. 100 k.p.a. Wreszcie należy zwrócić uwagę, że skarżący w toku postępowania począwszy od daty wydania decyzji przez organ I instancji był reprezentowany przez adwokata. Art. 9 zd. 2 k.p.a. stanowi, że organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Należy przyjąć domniemanie, że w przypadku strony reprezentowanej przez adwokata nie zachodzi niebezpieczeństwo poniesienia szkody z powodu nieznajomości prawa, a zatem obowiązek udzielania wyjaśnień i wskazówek o którym mowa w cytowanym przepisie w stosunku do takiej strony nie obciąża organu administracji. Nietrafny był zatem także i zarzut naruszenia art pkt 1 lit. c p.p.s.a. w związku z art. 9 k.p.a. W tym stanie sprawy skarga kasacyjna podlegała oddaleniu na podstawie art.184 p.p.s.a.