BIULETYN Kolegium Sędziów ZPRP Nr 9/2002

Transkrypt

1 Związek Piłki Ręcznej w Polsce Warszawa, ul. Wawelska 5 sektor C BIULETYN Kolegium Sędziów ZPRP Nr 9/2002 Zawiera: 1. Wstęp. 2. Moim zdaniem. 3. Sprawy szkoleniowe. 4. Informacje i zarządzenia. Warszawa, r.

2 Szanowne Koleżanki! Szanowni Koledzy! Za nami kolejny sezon, a przed nami oczekiwany i zasłużony wakacyjny (urlopowy) wypoczynek. Tym razem koniec sezonu jest równocześnie kresem czynnego sędziowania na szczeblu centralnym naszych sympatycznych Kolegów: Henryka Kraszewskiego, Marka Królika i Krzysztofa Wolińskiego. Dziękując Wam za lata spędzone w naszym gronie, za rzetelność w sędziowaniu i za czas poświęcony naszemu wspólnemu hobby, życzę Wam w imieniu własnym i Kolegów z Kolegium, zdrowia, pomyślności, radości w życiu i dalszego zaangażowania się w pracy z młodymi adeptami sędziowskimi. W ostatnich dniach odbyły się dwie kursokonferencje (Warszawa, Gdańsk) trenerów zespołów ligowych, podczas których miałem sposobność zapoznać się z opiniami środowiska szkoleniowców na temat zakończonego sezonu, w aspekcie naszej pracy. Z satysfakcją wysłuchałem opinii o wyraźnym podniesieniu średniego poziomu sędziowania, o zadowoleniu z odważnego sięgania po młodych sędziów na szczeblu ligowym, a zarazem z niepokojem odnotowałem zgłaszane problemy, których rozwiązanie jest naszym pilnym obowiązkiem. Z dużą przyjemnością informuję, że nasza młodzież (Agnieszka, Edyta, Andrzej i Kuba) znakomicie reprezentowała polskie sędziowanie podczas turnieju rozgrywanego w Salonikach w ramach programu Young Referees Project. O szczegółach Ich występu opowiadają sami w dalszej części biuletynu, a Agnieszka dzieli się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi spraw szkoleniowych. Od nowego sezonu wymieniona czwórka biegać będzie po ligowych boiskach z nowym emblematem EHF For the future. Gratulując Wam osobistego sukcesu, życzę, aby następny etap, kończący się otrzymaniem nominacji na sędziów międzynarodowych EHF, był jak najkrótszy. W poprzednim biuletynie informowaliśmy o nowym trybie postępowania dla kandydatów na stopień sędziego związkowego. Niestety, nie wszyscy zgłoszeni przez Okręgi kandydaci jednakowo rzetelnie podeszli do swoich obowiązków, a tym samym odsunęli od siebie możliwość szybkiego otrzymania nominacji. Wielu jednak z tego grona, swoje prace kwalifikacyjne opracowało na wysokim poziomie, co może świadczyć, że niedługo wzbogacimy się o nowych sędziów związkowych. W części szkoleniowej publikujemy przykładową pracę napisaną przez Tomasza Głowackiego, w której autor dokonuje próby analizy części przepisów gry dotyczącej strefy zmian. Uznaliśmy, że sposób prezentacji zasługuje na umieszczenie tej pracy w biuletynie, traktując to jako wyróżnienie jej autora. Gratuluję! W końcowej części biuletynu umieściliśmy autorski materiał Andrzeja Jaworskiego, dotyczący przeprowadzenia kursu sędziowskiego na szczebel sędziego kandydata. Ciekawie i profesjonalnie opracowany konspekt może służyć pomocą wykładowcom i organizatorom sędziowskiego szkolenia podstawowego. Autor opracowa

3 nia przeprowadził tym trybem kilka kursów z dobrym efektem i oferuje swoją pomoc wszystkim zainteresowanym. Szczerze zachęcam do współpracy. Po wakacyjnym wypoczynku spotkamy się na kursokonferencji szkoleniowej właściwie przygotowani, ponieważ tylko pełne zaliczenie testów teoretycznosprawnościowych będzie upoważniało do sędziowania zawodów ligowych w nadchodzącym sezonie. Życzę miłych wakacyjnych wrażeń i dobrego przygotowania się do sierpniowego spotkania. Przewodniczący Kolegium Sędziów Henryk Szczepański - 3 -

4 2. Moim zdaniem. A n d rr zz ee j R aa j kk i ee w i cc zz, JJ aa kk u b T aa rr cc zz yy kk o w ss kk i Sprawozdaniie z udziiałłu w tturniiejju Young Referees Projjec tt Wor lld Schoollsportt Mee ttiing iin Handballll Sallon iikii,, r.. Wyjazd na turniej objęty programem Young Referees Project był przez nas długo oczekiwany. Przygotowania do wyjazdu rozpoczęliśmy już w styczniu po otrzymaniu informacji od Henryka Szczepańskiego o szansie uczestniczenia w turnieju w greckich Salonikach. Wiedzieliśmy, że może to być dla nas pierwsza i zarazem ostatnia szansa pokazania się, więc chcieliśmy być przygotowani na "najgorsze", czyli na największe wymagania, jak np. bieg shuttle-run. Okazało się jednak, że biegania nie było, nie pisaliśmy żadnych testów z przepisów gry. Prowadzący wyszli po prostu z założenia, że każdy sędzia, który przyjechał na turniej do Salonik musi bardzo dobrze znać przepisy. W Salonikach zostaliśmy zakwaterowani w pięciogwiazdkowym hotelu w samym centrum miasta. O randze turnieju świadczy to, że zajęcia z nami prowadzili tak znani ze słyszenia przedstawiciele EHF jak: Manfred Prause z Niemiec czy Allan Lund z Danii. Wszystkie zajęcia, jak i cały turniej, były bardzo dobrze zorganizowane, poczuliśmy na własnej skórze, jak bardzo są szanowani sędziowie na takich imprezach. Przez pierwsze trzy dni toczyły się gry eliminacyjne w miejscowościach oddalonych średnio około 100 km od Salonik. Z tego powodu na mecze wyjeżdżaliśmy o godz. 6.15, a wracaliśmy dopiero około Na każdej hali był obserwator i 2-3 pary z różnych krajów. Była więc okazja do wspólnych rozmów, żartów, szlifowania języków obcych. Zwłaszcza obserwatorzy okazali się niesamowicie przyjaźnie nastawieni do sędziów. Dzięki temu mecze sędziowane przez nas nie były tak stresującym wydarzeniem, jak się spodziewaliśmy. Właśnie podczas takich wspólnych rozmów po raz pierwszy dowiedzieliśmy się, że turniej ten i szkolenia zakończą się przyznaniem najlepszym parom emblematów "EHF for future". Nie trzeba mówić, jak w tym momencie podskoczył u nas poziom adrenaliny. Po jednym dniu przerwy, przeznaczonym na wycieczkę dla uczestników, toczyły się gry o miejsca, już w samych Salonikach. Wyróżnieniem było nominowanie nas na ćwierćfinał chłopców IRAN - FYROM. Po tym meczu mieliśmy możliwość osobistego poznania Prezydenta EHF - Steffana Holmqwista ze Szwecji. Była okazja do rozmowy, wspólnej fotki, jak i przekonania się, że człowiek z samego szczytu naszej dyscypliny jest sympatycznym, niesamowicie kontaktowym człowiekiem. Ostatniego dnia, tuż przed meczami finałowymi, było ostatnie oficjalne spotkanie wszystkich sędziów. Napięcie sięgało zenitu, bowiem właśnie w tym momencie zostały rozdane nominacje na sędziów "EHF for future". Wiedzieliśmy, że ze względu na wiek dla nas jest to praktycznie ostatnia szansa osiągnięcia szczebla międzynarodowego ścieżką Young Referees Project. Spośród 21 par wybrano 10, wśród których byliśmy i my, co przyjęliśmy z dużą radością i z poczuciem osiągnięcia zamierzonego celu. Teraz z niecierpliwością czekamy aż otrzymamy emblematy "EHF for future". Oznacza to, że jesteśmy już po pierwszym eta

5 pie, na drodze do otrzymania pełnych uprawnień sędziów międzynarodowych. Teraz oczekujemy na powołania na kolejne turnieje, jak np. Eliminacje Młodzieżowych Mistrzostw Europy lub Świata w maju 2003, do sędziowania których już jesteśmy uprawnieni. Turniej w Salonikach był dla nas niesamowitym doświadczeniem. Zmienił w nas podejście do prowadzonych zawodów, o czym przekonaliśmy się już w pierwszych meczach po powrocie z Grecji. Przed każdym spotkaniem przypominamy sobie słowa często powtarzane w Salonikach, że najważniejsze jest sędziowanie z własnym stylem i uśmiechem. Na turnieju w Grecji szczególną uwagę zwracano na komunikację i współpracę sędziów z delegatem. Podniesiony kciuk, mrugnięcie okiem, czy uśmiech na twarzy były to często stosowane elementy, które pomagały w prowadzeniu zawodów, jak i we wzajemnej współpracy sędziów z delegatem. Naszym celem jest stosowanie tych elementów również w naszym kraju, bowiem czujemy, że sędziowanie w takiej atmosferze, gdy sędziowie i delegat tworzą całość bardzo pomaga w prowadzeniu zawodów. A g n i ee ss zz kk aa O l ee śś kk ó w Uwagii po semiinariium w Salloniikach (Grecjja) Uczestnictwo w szkoleniu w Salonikach, nad którym sprawowali pieczę panowie Manfred Prause, Allan Lund, Gustav Burziwal, Stefan Popov oraz Frantisek Taborsky, dało nam możliwość zdobycia nowego doświadczenia, spojrzenia na piłkę ręczną z nowej, jak dotąd dla nas nieznanej, perspektywy i obudziło prawdziwą chęć przeżywania widowiska jakim jest mecz. Tylko opieszałość uczestników mogłaby zrodzić myśl, że przecież my to wszystko już wiemy i nie musimy się kształcić. Jesteśmy dobrzy, najlepsi. Aby utwierdzić się w przekonaniu, jak błędne jest to stwierdzenie, wystarczyło spojrzeć na produkt naszej pracy. Nie ma meczu bez błędów. Każdy sędzia popełnia błędy, a tylko ich ilość i jakość decyduje o jakości przesędziowanego meczu i obrazie pary sędziowskiej. I od tej pierwszej lekcji pokory zaczęło się nasze spotkanie z piłką ręczną poza granicami kraju. Założenia prowadzących były następujące : 1. Nauka i wybór kandydatów (do grupy sędziów perspektywicznych EHF). 2. Czytanie gry. 3. Komunikacja. 4. Postawa sędziego i jego osobowość. Nasze zadania skupiały się więc wokół następujących zagadnień : 1. Zawodnicy, a nie sędziowie stanowią TOP. 2. Satysfakcja z gry. 3. Kreowanie atmosfery zawodów. 4. Znajomość przepisów gry. 5. Zaufanie i respekt. 6. Komunikowanie i wyjaśnianie podjętej decyzji. W następnej kolejności, pan Manfred Prause zaprezentował problematykę zachowań skierowanych na piłkę lub/i na zawodnika z piłką lub bez piłki. Tym samym wskazał na obszar bardzo niebezpiecznych zachowań zawodników w czasie gry, na które musieliśmy zwrócić szczególną uwagę, gdyż stanowiły przedmiot obserwacji delegatów

6 Czego oczekuje się od sędziego? większego wyczucia gry, rozróżnienia : przytrzymywanie piłki/ zawodnika, właściwej oceny faulu w ataku zawodnika z piłką i bez piłki, oceny ataku skierowanego na zawodnika, oceny szansy gry piłką, umiejętności oceny typów ataku na przeciwnika, egzekwować prawo korzyści w pierwszej kolejności, a następnie karać winnego zawodnika. Należy się zdecydowanie wystrzegać : udzielania prawa korzyści po błędach kroków (błąd kroków i konsekwencje), przerywania prawa korzyści zbyt szczegółowym egzekwowaniem przepisów gry. PIRAMIDA KARANIA PROGRESYWNEGO. Dyskwalifikacja 2 2 Upomnienie Niewerbalne zachowania - kontakt wzrokowy, sposób poruszania się i kontakt słowny AGRESJA A SYSTEM OBRONNY GRY. 1:0+5 6:0 5:1 4:2 3:2:1 3:1:2 3:3 5:0+1 4:1+1 3:0+3 pressing pressing / pushing (pchanie, uderzanie) - 6 -

7 KATALOG ZACHOWAŃ SKIEROWANYCH NA PRZECIWNIKA. 1. Skierowane na piłkę nie karać progresywnie. 2. Walka o piłkę przytrzymywanie karanie progresywnie w przypadku zachowań skierowanych na przeciwnika. 3. Zachowanie skierowane na zawodnika bez piłki karać progresywnie +/- natychmiast. 4. Pchanie / uderzanie karać natychmiast, 2 min. 5. Niesportowe zachowanie 2 min / D w zależności od przewinienia. Próby czystego wygarnięcia piłki nie należy karać progresywnie. Zapis dotyczy również oceny próby wygarnięcia piłki zawodnikowi wykonującemu rzut z pozycji skrzydłowej lub wykonującemu podanie. POJĘCIE SYTUACJI. Sytuacja to tylko drobne ogniwo łańcucha współzależnych akcji tworzących mecz. Na ocenę sytuacji na boisku ma wpływ całokształt sprzężonych czynników i nie należy izolować sytuacji bieżącej od poprzednich. WYNIK MECZU CZAS GRY CO STAŁO SIĘ WCZE- ŚNIEJ? SYTUACJA KTO PODJĄŁ NAJ- WAŻNIEJSZĄ DE- CYZJĘ? CO POWINNIŚMY ZROBIĆ WCZEŚNIEJ? JAKA JEST RÓWNOWAGA PODEJ- MOWANYCH DECYZJI? UWAGI POMECZOWE. 1. CHRONIĆ ZDROWIE ZAWODNIKÓW; POKAZAĆ, ŻE GRA ZALEŻY OD NAS SĘ- DZIÓW. 2. Delegat i sędzia to partnerzy. Rolą delegata jest pomóc sędziemu we właściwym prowadzeniu zawodów. 3. Obserwacja zegara. 4. Nie zatrzymywać czasu przy udzielaniu kary upomnienia. 5.? Uderzenie bramkarza w głowę odczekać na moment, gdy któraś z drużyn przejmie piłkę i Time Out. (Prause) 6. Nie zatrzymywać czasu na zawiązanie butów

8 7. Nie nadużywać władzy nakaz wkładania koszulek w spodenki, nie nakazywać przepraszać. 8. Nie zaleca się biegania tyłem, a zwłaszcza w ataku szybkim. 9. Nie ukrywać emocji: SĘDZIA = STYL (KLASA) + UŚMIECH. 10. Nie ma gestu grać dalej. 11. Notowanie dyskrecja po wznowieniu gry przez drużynę. 12. Losowanie przed prezentacją. 13. Przy zmianie piłki zaleca się wziąć Time Out. 14. Gra na czas wskazać przy ponownym ostrzeżeniu na ramię. 15. Kara poczekać, aż winny, leżący zawodnik wstanie. 16. Operowanie gwizdkiem. 17. Ustawienie i poruszanie się sędziego po boisku w sytuacji zawodnika wyłączonego z gry ( singiel ). 18. Oszczędność w sygnalizowaniu znaków objaśniających niektóre z nich niosą różne konsekwencje (tj. dodatkowe karanie). 19. Przy zarządzeniu Czasu dla drużyny, wskazać ręką drużynę, która prosi o Czas dla drużyny, a następnie położyć piłkę w miejscu, z którego rozpoczniemy grę. 20. Jak będziemy zachowywać się w sytuacji naszego błędu: przeprosić czy szukać alibi? Psychologia sędziowania - BODY LANGUAGE (B.L.) B.L. jest częścią zachowań sędziego w czasie prowadzenia spotkania i stanowi integralną część decyzji sędziowskiej. Sędzia nie powinien koncentrować się tylko i wyłącznie na egzekwowaniu przepisów. Powinien również posiąść świadomość własnego ciała, tego jak ono się zachowuje i wykorzystać właściwie gest do opanowania sytuacji (np. wyjaśnić, co się stało) oraz nie okazywać zawodnikom, że sędzia jest w trakcie głębokiego procesu analizy. Stąd należy skupić się na oszczędności, lecz i jasności podejmowanych decyzji, oraz unikać nadgestykulacji i redundancji sygnałów

9 3. Sprawy szkoleniowe Kurs sędziowski na szczebel sędziego kandydata (opracował Andrzej Jaworski) konspekt; materiał dla wykładowcy: Spis treści: Część I. Wprowadzenie. (~35 min.) Część II. Wykłady dotyczące przepisów piłki ręcznej, zajęcia praktyczne. (~10 godz.) Przepis 1 Boisko Przepis 2 Czas gry Przepis 3 Piłka Przepis 4 Drużyna Przepis 5 Bramkarz Przepis 6 Pole bramkowe Przepis 7 Gra piłką Przepis 8 Zachowanie się wobec przeciwnika Przepis 9 Zdobycie bramki Przepis 10 Rzut rozpoczynający grę Przepis 11 Rzut z linii bocznej Przepis 12 Rzut od bramki Przepis 13 Rzut wolny Przepis 14 Rzut karny Przepis 15 Wykonywanie rzutów Przepis 16 Kary Przepis 17 Sędziowie Przepis 18 Sędzia sekretarz i mierzący czas Sygnalizacja. Objaśnienia. Regulamin strefy zmian. Część III. Kompetencje i obowiązki sędziego sekretarza i mierz. czas w praktyce. Protokół zawodów. (~1 godz.) Część IV. Analiza przykładowych zachowań na boisku materiał wideo.(~1.5 godz.) Część V. Osoba sędziego piłki ręcznej. Analiza materiału wideo. (~1 godz.) 1. Zachowanie w sytuacjach przed meczem, w czasie meczu i po meczu. 2. Sytuacje różne i nietypowe. Część VI. Test pisemny i analiza błędów. (~1 godz.) Część VII. Piłka ręczna plażowa, jako doskonały trening i zabawa. (~1 godz.) Bibliografia i materiały pomocnicze

10 Część I Wprowadzenie Czas: Forma: 35 min. dyskusja 1. Dlaczego warto znać przepisy gry w piłkę ręczną? Jako zawodnik lepiej rozumiem decyzje sędziowskie. Mogę wykorzystać znajomość przepisów w celu osiągnięcia korzyści dla swojej drużyny, np. podanie do bramkarza, zachowanie odległości 3 m. Chcę zostać sędzią piłki ręcznej. 2. Dlaczego chcę zostać sędzią piłki ręcznej? Hobby, zainteresowanie dyscypliną. Niemożliwość kontynuowania kariery zawodniczej, np. spowodowana kontuzją. Chęć poznania przepisów gry. Utrzymać kontakt z dyscypliną. Chęć wzbogacenia się. Rozwój osobowy (intelektualny i emocjonalny). 3. Jakie korzyści można uzyskać zostając sędzia piłki ręcznej? A. cechy osobowe: pewność siebie, zdecydowanie, stanowczość, pokonywanie własnych słabości, opanowanie, obiektywizm, sprawiedliwość, krytycyzm wobec siebie, B. kontakt z dyscypliną: nauka czytania gry, poznawanie jej zasad i taktyki, C. poznawanie nowych ludzi, D. rozwój analitycznych procesów myślowych i przewidywania, E. kształtowanie własnego, niestandardowego image, kreowanie własnej osoby, akceptowanie siebie. BYCIE SĘDZIĄ TO PEWIEN NIECODZIENNY STYL ŻYCIA

11 Część II Wykłady dotyczące przepisów piłki ręcznej, ćwiczenia praktyczne. Czas łączny: ok. 10 godz. Forma: wykład, dyskusja, zajęcia praktyczne Pomoce dydaktyczne: przepisy gry w piłkę ręczną, tablice obrazujące elementy boiska do gry (bramka, boisko, linie zmian i strefy zmian). Przepis 1 Boisko 1. Linie: długość, szerokość, kolor. 2. Bramki: j.w. 3. Strefa zmian, stolik sędziowski. Przepis 2 Czas gry 1. Kategorie wiekowe. 2. Podział na roczniki. 3. Czas gry dla poszczególnych roczników. 4. Zwrócić uwagę na przepisy 2:5 i 2:6. 5. Interpretacja przepisów 2:4, 2:8, 2:10. Przepis 3 Piłka 1. Wymiary piłki: obwód, ciężar dla poszczególnych kategorii wiekowych. 2. Inne cechy piłki do gry: kształt, sprężystość, materiał. 3. Zmiana piłki w czasie gry. 4. Interpretacja przepisu 3:2. 1. Jak rozumiesz przepis mówiący o tym, że warunki panujące na boisku w czasie spotkania nie mogą być zmienione na korzyść jednej z drużyn? 2. Z jakiego materiału musza być wykonane bramki i jak muszą być umocowane? 3. Czy linie boiska mogą być różnokolorowe? 4. Podaj dł. linii bramkowej i rzutów karnych. 5. Jak rozumiesz zdanie, że linie należą do powierzchni boiska lub pola, które określają lub ograniczają? 6. Podaj wymiary boiska i bramki. (dł. * szer. * głębokość) 1. Kto decyduje o wznowieniu i zatrzymaniu czasu gry? 2. Jak rozumiesz przepis 2:4 Wszelkie naruszenia przepisów gry oraz niesportowe zach. przed sygnałem kończącym grę, stwierdzone przez sędziów, musza być wyegzekwowane? 3. Co zrobić jeśli nie ma oficjalnego zegara? 4. Kiedy zatrzymanie czasu gry jest obowiązkowe? 5. Przerwa dla drużyny omówić. 1. Jaki warunki musi spełniać piłka do gry? 2. Czy można dokonać zmiany piłki w czasie gry? 3. Kto decyduje o zmianie piłki?

12 Przepis 4 Drużyna 1. Układ drużyny, liczba zawodników na boisku. 2. Osoby towarzyszące. 3. Liczba zawodników niezbędna do rozpoczęcia gry. 4. Uprawnienie zawodnika do gry. 5. Zmiany zawodników. 6. Zawodnik dodatkowy na boisku. 7. Ubiór zawodników. 8. Krwawiący zawodnik na boisku. 9. Interpretacja przepisów 4:9, 4:10, 4: Kontuzja zawodnika, wejście oficjeli na boisko. Przepis 5 Bramkarz 1. Możliwości bramkarza wynikające z przepisów gry. 2. Interpretacja przepisu 5:6. Przepis 6 Pole bramkowe 1. Karalne i nie karalne naruszenie pola bramkowego. 2. Rozmyślne zagranie piłką do własnego pola bramkowego. 3. Piłka w polu bramkowym. 4. Interpretacja przepisu 6:7b. 1. Ilu zaw. jednej drużyny może przebywać na boisku? 2. Ilu bramkarzy musi posiadać drużyna, aby przystąpić do gry? 3. Co najmniej ilu zawodników musi mieć drużyna, aby przystąpić do zawodów? 4. Liczba zaw. jednej drużyny poprzez wykluczenia zmalała poniżej 5. czy sędziowie powinni przerwać zawody? 5. Jaki zawodnik jest uprawniony do gry? 6. Jak uprawnić do gry zawodnika, który spóźnił się na zawody? 7. Jak karać niezgodna z przepisami zmianę zawodników? 8. Zawodnik wykluczony wszedł na boisko przed upływem czasu wykluczenia. Jak należy potraktować tego zawodnika? 9. Czy zawodnik może w trakcie meczu zmienić koszulkę? Jeśli tak, to jakie musi spełnić warunki? 1. Czy bramkarz może zmienić zawodnika z pola gry? 2. Czy jednocześnie na boisku może przebywać 2 bramkarzy? 3. Czy jednocześnie na boisku może przebywać 2 bramkarzy tej samej drużyny? 4. Czy bramkarz może opuścić pole bramkowe z piłką? 5. Czy bramkarz może rozmyślnie zagrać opanowaną piłkę poza własną linię końcową? 6. Czy bramkarz może odbić piłkę nogą, która zmierza w kierunku pola gry? 7. Czy bramkarz może wrócić z pola gry do pola bramkowego z opanowana piłką? 1. Zawodnik z piłką stoi na linii pola bramk. (nie przekracza jej). Decyzja sędziego? 2. Bramkarz trzyma piłkę w dłoni stojąc w polu bramkowym. Zawodnik z pola gry czysto wygarnia mu piłkę z dłoni i zdobywa bramkę. 3. Rzut na bramkę, piłka odbija się od obrońcy i bramkarz broni piłkę w polu bramkowym (po bloku)

13 Przepis 7 Gra piłką 1. Możliwości: 3 sek., kroki, kozłowanie, przekładanie piłki z dłoni do dłoni. 2. Gra piłka klęcząc, leżąc, siedząc. 3. Łamanie przepisu: błędy chwytu, piłka niesiona, noga, rozmyślne zagranie piłki poza linię lub w zawodnika, gra na czas. 4. Status piłki, która dotknęła sędziego. 5. Interpretacja dot. przepisu gry pasywnej. 1. Czy można piąstkować piłkę na boisku? 2. Czy można toczyć piłkę po podłożu? 3. Czy znasz pojęcie kroku zerowego? Podaj przykłady. 4. Kiedy błąd chwytu nie jest karany? 5. Zawodnik rzucił celowo piłkę w nogę przeciwnika. Decyzja sędziego? 6. Jak rozumiesz grę pasywną? Przepis 8 Zachowanie się wobec przeciwnika 1. Możliwości zawodnika ukierunkowane na zdobycie piłki. 2. Podaj własną interpretację faulu w ataku. 1. Czy można zastawiać ciałem przeciwnika? 2. Faul w ataku. 3. Na czym polega progresja karania? 3. Gra ostra a gra na faul różnica. 4. Kiedy zawodnik powinien być zdyskwalifikowany? Podaj przykłady. 4. Przykłady dyskwalifikacji. 5. Interpretacja dotycząca usunięcia. Przepis 9 Zdobycie bramki praca z tablicą nr A1. 1. Kiedy bramka jest zdobyta (piłka w 1. Piłkę zmierzającą do bramki złapał kibic 2 locie lub na linii bramkowej). m. przed nią. Czy należy uznać bramkę? 2. Bramka samobójcza. 2. Czy można anulować zdobyta bramkę? 3. Uznanie bramki pomimo, że piłka 3. Piłka zmierza do pustej bramki i gdy jest na nie wpadła do bramki. 2 m. przed bramką następuje sygnał kończący grę, a piłka wpada do bramki. Decyzja sędziów? Przepis 10 Rzut rozpoczynający grę 1. Kto wykonuje rzut rozpoczynający grę? 2. Warunki wykonania rzutu gdzie mają znajdować się zaw. każdej z drużyn? 3. Interpretacja przepisu 10:3. 1. Wyjaśnij różnicę pomiędzy rzutem rozpoczynającym mecz i rzut po utracie bramki? 2. Jakie warunki musi spełnić zawodnik wykonujący ten rzut? 3. Gdzie muszą znajdować się zawodnicy poszczególnych drużyn w chwili wykonywania rzutu rozpoczynającego grę?

14 Przepis 11 Rzut z linii bocznej 1. Warunki wykonania rzutu: kto wykonuje, miejsce, ustawienie zawodnika wykonującego rzut i zawodnika drużyny przeciwnej. Przepis 12 Rzut od bramki 1. Okoliczności zarządzenia rzutu od bramki. 2. Kiedy uważa się, że rzut został wykonany? 3. Kiedy uważa się, że piłka jest opanowana przez bramkarza? Przepis 13 Rzut wolny 1. Kiedy i za co zarządza się rzut wolny? 2. Miejsce wykonania rzutu wolnego, zawodnik wykonujący rzut i jego partnerzy, ustawienie przeciwnika. 3. Omówić przepis 13:3, 13:4 a, b, c. 4. Interpretacja przepisu 13:2. Przepis 14 Rzut karny 1. W jakich sytuacjach zarządza się rzut karny? 2. Warunki wykonywania rzutu karnego. 3. Warunki, jakie musi spełniać zawodnik wykonujący rzut i pozostali zawodnicy. 4. Interpretacja sytuacji pewnej do zdobycia bramki (Objaśnienia nr 8). 1. Czy rzutem z linii bocznej można zdobyć bramkę? 2. Zawodnik świadomie wyrzuca piłkę poza linię boczną. Decyzja sędziów? 3. Zawodnik wykonujący rzut z linii bocznej stoi gotowy do jego wykonania. W pewnym momencie kładzie piłkę na boisku. Do piłki podbiega jego kolega i rzutem bezpośrednim zdobywa bramkę. Decyzja sędziów? 1. Bramkarz wykonuje rzut od bramki. W momencie podania piłki przekracza linię pola bramkowego. Decyzja sędziów? 2. Czy zawodnik z pola może wykonać rzut od bramki? 3. Czy można zdobyć bramkę samobójczą rzutem od bramki? 1. W momencie wykonywania rzutu wolnego z linii 9 m. zawodnicy drużyny wykonującej ten rzut znajdują się w polu pomiędzy 6 9 m. Decyzja sędziów? 2. Czy za dyskwalifikację zawodnika należy zarządzić rzut wolny? 3. Kiedy rzut wolny wykonuje się na gwizdek? Podać przykłady. 1. Zawodnik drużyny atakującej przekroczył linię rzutów wolnych zanim piłka opuściła rękę rzucającego. Decyzja sędziów? a. gdy piłka wpadła do bramki, b. gdy piłka nie wpadła do bramki. 2. Kiedy można zagrać piłką po wykonaniu rzutu karnego? 3. Zawodnik w szybkim ataku minął linię środkową boiska i został sfaulowany przez bramkarza, który wbiegł do pola gry. Nie było obrońców na połowie przeciwnika. Decyzja sędziów

15 Przepis 15 Wykonywanie rzutów 1. Ogólne warunki wykonywania rzutów. 2. Kiedy sędzia rozpoczyna grę na gwizdek? 3. Zawodnik wykonujący rzut: ustawienie, kiedy może ponownie zagrać piłką? Przepis 16 Kary 1. Upomnienie: za co, ile upomnień może otrzymać drużyna i oficjele, komu należy pokazać żółtą kartkę? 2. Wykluczenie: przykłady, ile wykluczeń może otrzymać zawodnik, drużyna, oficjele, czas wykluczenia (od kiedy zlicza się karę), wykluczenie przed końcem I połowy meczu. 3. Dyskwalifikacja: przykłady, konsekwencje dla ukaranego i dla drużyny. 4. Usunięcie: przykłady, konsekwencje dla drużyny i zawodnika ukaranego. 5. Różnica pomiędzy kara dyskwalifikacji a usunięciem. 6. Interpretacja przepisów: 16:1, 16:3d komentarz, 16:6, 16:12. Niesportowe zachowanie (przed meczem, w czasie przerwy meczu i po spotkaniu) i przykłady: gesty mimika, słownictwo wpływające na sportową atmosferę spotkania, naruszenie kilku przepisów niesportowego zachowania. 1. Jakimi rzutami można bezpośrednio zdobyć bramkę? 2. Podczas wykonywania rzutu zawodnik przekazuje piłkę partnerowi. Decyzja? 1. Czy zawodnik może otrzymać karę wykluczenia siedząc na ławce zmian? 2. Od kiedy zlicza się czas kary wykluczenia? 3. Czy zawodnik siedzący na ławce zmian może zostać wykluczony? 4. Czy można wykluczyć oficjela? 5. Czy można usunąć osobę odpowiedzialną za drużynę za czynne znieważenie? 6. Trener otrzymał karę dyskwalifikacji. Jakie konsekwencje poniesie drużyna? 7. Jak traktować zawodnika wykluczonego, który popełnia następne przewinienie zanim gra zostanie wznowiona na gwizdek? 8. Kto zastępuje ukaranego bramkarza? 9. Czy wykluczony oficjel musi opuścić strefę zmian? 10. Grożenie (zagrażanie) karane musi być dyskwalifikacja czy usunięciem? 11. Więcej niż jedno naruszenie przepisów w tej samej sytuacji podaj przykłady

16 Przepis 17 Sędziowie 1. Przygotowanie do zawodów, sprawdzenie: boiska, bramek, protokołu, zawodników i porządku w strefie zmian. 2. Prowadzenie zawodów, obowiązki sędziego w polu i bramkowego. 3. Sygnalizacja gwizdkiem i rozbieżność decyzji sędziowskich omówić przepis 17:8. 4. Kwestionowanie decyzji sędziowskich. 5. Przerwanie zawodów. 6. Wygląd sędziego i postawa na boisku. 7. Interpretacja przepisów: 2:8, 2: Przed rozpoczęciem gry sędziowie mają obowiązek sprawdzić Są rozbieżności co do wyboru piłki do gry. Kto decyduje w takim przypadku? 3. W trakcie meczu jeden z sędziów doznał kontuzji. Czy sędzia mierzący czas może go zastąpić? 4. Obaj sędziowie sygnalizują przekroczenie przepisów przez tą samą drużynę, ale ich decyzje są rozbieżne. 5. Obaj sędziowie sygnalizują przekroczenie przepisów, a ich decyzje są rozbieżne. Kto decyduje? 6. Kto może rozmawiać z sędziami w trakcie trwania meczu? 7. Jakie kary powinny być dodatkowo opisane w protokole? 8. Kiedy sędziowie maja prawo przerwać lub zakończyć spotkanie? Przepis 18 Sędzia sekretarz i mierzący czas 1. Obowiązki sędziego sekretarza. 1. Zawodnik spóźnił się na mecz i w trakcie 2. Obowiązki sędziego mierzącego trwania zawodów zgłosił się do stolika sędziowskiego czas. w celu uprawnienia do gry. Jak powinien zachować się sędzia sekretarz? 2. Do końca I połowy pozostały 2 sek. i wykonywany jest rzut wolny? Jak powinien zachować się sędzia mierzący czas? Sygnalizacja omówienie i demonstracja. Objaśnienia. Objaśnienia pkt.1. Wykonanie rzutu wolnego po sygnale kończącym grę. 1. Wykonanie rzutu wolnego przez drużynę, która nie jest zainteresowana możliwością zdobycia bramki. 2. Ustawienie zawodników ataku i obrony w czasie wykonywania rzutu bezpośredniego nie doprowadzać do karykaturalnych sytuacji. 1. Zawodnik drużyny, która ma wykonać rzut wolny po sygnale kończącym grę, jest zadowolony z wyniku i kładzie piłkę na podłożu. Decyzja sędziego? 2. Dwóch zawodników drużyny, która wykonuje rzut wolny po sygnale kończącym grę, trzyma piłkę w dłoniach. Czy można dać sygnał na wykonanie tego rzutu?

17 Objaśnienia pkt. 2. Zatrzymanie czasu gry time out (2:8) 1. Podać sytuacje kiedy sędziowie mają obowiązek wzięcia pod uwagę zatrzymanie czasu gry. 2. Jak sędziowie powinni interpretować zatrzymanie czasu gry: czy przerwa w grze działa na niekorzyść jednej z drużyn, czy możemy 1. Po rzucie, piłka wpada na trybuny, a kibice nie chcą jej oddać, ponieważ ich drużyna wygrywa. Czy należy zatrzymać czas gry, czy wprowadzić piłkę rezerwową? 2. Czy należy zatrzymać czas gry kiedy zawodnik świadomie opóźnia wykonanie rzutu wolnego? przewidzieć długość przerwy w grze. Objaśnienia pkt. 3. Przerwa dla drużyny (2:10) 1. Okoliczności przyznania czasu dla drużyny. 2. Kto może zwrócić się o przerwę dla drużyny? 3. Zachowanie sędziów zatrzymanie czasu gry, sygnalizacja, ustawienie drużyn na boisku. 4. Naruszenia przepisów w czasie dla drużyny. 5. Interpretacja dotycząca przerwy dla drużyny. Objaśnienia pkt. 4. Gra pasywna (7:10 11) 1. Umiejętność rozpoznawania gry pasywnej. 2. Umiejętność rozpoznawania taktyki gry drużyn. 3. Właściwe stosowanie i sposób sygnalizacji gry pasywnej. Demonstracja. 4. Symptomatyczne zachowania gry pasywnej. 1. Zawodnik z ławki zmian położył zieloną kartkę na stoliku sędziowskim. Decyzje sędziów? 2. Drużyna przystąpiła do gry z 7 zawodnikami i wszyscy są na boisku. Nie ma też osoby odpowiedzialnej za zespół. Kto może zwrócić się o przerwę dla drużyny? 3. Kiedy sędzia mierzący czas uruchamia oddzielny zegar do pomiaru czasu przerwy dla drużyny? 4. Gdzie powinni znajdować się zawodnicy drużyny, której przyznano czas dla drużyny? Gdzie powinna znajdować się drużyna przeciwna? 1. W jakim celu wprowadzono przepis o grze pasywnej? 2. Zawodnik podaje piłkę w kierunku własnej połowy mimo, że nie jest to wymuszone zachowanie zawodnika. Decyzja sędziego? 3. Jak długo, po zasygnalizowaniu gry pasywnej, sędziowie muszą odczekać, aby zagwizdać rzut wolny? 4. W momencie zasygnalizowania gry pasywnej, trener zespołu atakującego zwrócił się o czas dla drużyny. Jak powinni zachować się sędziowie po wznowieniu gry?

18 Objaśnienia pkt. 5. Niesportowe zachowanie (8:4, 16:1 d) 1. Podać przykłady niesportowego 1. Czy powtarzającą się obronę piłki nogą zachowania. należy traktować jako niesportowe zachowanie? 2. Jak potraktować zawodnika, który głośnym krzykiem symuluje faul w ataku? 3. Czy tupanie nogami w trakcie wykonywania rzutu karnego przez przeciwnika jest niesportowym zachowaniem? Objaśnienia pkt. 6. Wybitne niesportowe zachowanie (8:6, 16:6 d) 1. Podać przykłady wybitnie niesportowego zachowania. acji pewnej do zdobycia bramki. Sędziowie 1. Zawodnik drużyny A jest faulowany w sytu- 2. Omówić dokładnie punkt dotyczący podyktowali rzut karny, ale zawodnik domaga się dodatkowej kary dla faulującego obrazy słownej, gestem, kontaktem cielesnym. zawodnika. Kiedy tej kary nie ma rewanżuje się, uderzając łokciem faulującego. Decyzja sędziów? 2. Rzut karny. Bramkarz drużyny broniącej nie zgadza się z decyzją sędziów, opiera się o słupek bramki i nie zamierza bronić. Decyzja sędziów? Objaśnienia pkt. 7. Rzut rozpoczynający grę (10:3) 1. Prawidłowa interpretacja przepisu 1. Po utracie bramki drużyna spieszy się z 10:3. wykonaniem rzutu rozpoczynającego grę. 2. Umiejętne dostosowanie się do warunków panujących na różnych bokową zanim sędzia daje sygnał na wzno- Zawodnik tej drużyny przekracza linię środiskachwienie gry. Decyzja sędziów? 2. Jak rozumiesz słowa przepisu:...tolerancja przy wykonywaniu rzutu nie może doprowadzić w efekcie do przewagi drużyny go wykonującej lub dowolności miejsca jego wykonania i braku jasności w tym względzie? Objaśnienia pkt. 8. Sytuacja pewna do zdobycia bramki (14:1) 1. Omówić punkty a, b, c, i d: przykładowe sytuacje pewne do zdobycia środ. i mija bramkarza, który wbiegł do pola 1. Kontratak, zawodnik z piłką jest już za linią bramki. gry. W momencie rzutu jest faulowany i nie 2. Zwracać uwagę, czy zawodnik był trafia do pustej bramki. Decyzja sędziów? w posiadaniu piłki czy nie. 2. Kontratak, zawodnik jest za linią środkową boiska i czeka na podanie od partnera, który w momencie podania zostaje sfaulowany. Gdyby zawodnik otrzymał piłkę byłby w sytuacji pewnej do zdobycia bramki. Decyzja sędziów?

19 Objaśnienia pkt. 9. Przerwanie gry przez sędziego mierzącego czas (18:1) 1. Przerwanie gry przez sędziego mierzącego czas z powodu złej zmiany. 2. Zachowanie sędziów stolikowych w przypadkach przewinień innych niż zła zmiana. 3. Omówić niesportowe zachowania, na które powinni reagować sędziowie stolikowi i sposób ich przekazania sędziom prowadzącym. 1. Czy sędzia mierzący czas przerywając grę z powodu przekroczenia przepisów o złej zmianie, powinien kierować się zasadami dotyczącymi stosowania prawa korzyści? 2. Gra została przerwana przez sędziego mierzącego czas, wskutek naruszenia przepisów gry przez drużynę broniącą się, w momencie kiedy drużyna atakująca była w sytuacji pewnej do zdobycia bramki. Decyzja sędziów? 4. Generalna zasada: naruszenie 3. Kierownik jednej z drużyn zachowuje się przepisów gry stwierdzone przez sędziów stolikowych (za wyjątkiem przypadków określonych w przepisach niesportowo i obraża sędziego sekretarza. Jak powinni zachować się w takiej sytuacji sędziowie stolikowi? 4:2, 3, 5, 6) nie stanowią pod- stawy do nakładania kar osobistych. Regulamin strefy zmian. 1. Miejsce, wymiary strefy zmian. 2. Kto może przebywać w strefie zmian? 3. Opuszczenie strefy zmian przez zawodnika w trakcie meczu. 4. Ubiór zawodników i oficjeli. 5. Zadania sędziego sekretarza i sędziego mierzącego czas w związku z przestrzeganiem regulaminu strefy zmian. 6. Zachowanie osób towarzyszących drużynie: zachowania dozwolone i zabronione. 7. Niesportowe zachowania w strefie zmian zauważone przez sędziów sekretarza, mierzącego czas i delegata. 1. Jak powinien zachować się zawodnik, który chce opuścić strefę zmian w czasie meczu? 2. Czy zawodnik rezerwowy może zdjąć koszulkę siedząc na ławce zmian? 3. Zawodnik rezerwowy będący w strefie zmian podchodzi do kibica i pluje mu w twarz. Jak powinni zachować się sędziowie w takiej sytuacji? 4. Zawodnik rezerwowy rozgrzewa się za linią końcową boiska. Nie przeszkadza on bramkarzowi i innym zawodnika na boisku. Decyzja sędziów? Bibliografia i materiały pomocnicze 1. Czerwiński J., (1988), Piłka ręczna, Wydawnictwo Uczelniane w Gdańsku. 2. Postanowienia ZPRP, Warszawa Przepisy gry w piłkę ręczną obowiązujące od 1 sierpnia 2001 r., ZPRP. 4. Prause M., Jaglic H., (1998), EHF REFEREE TEACHING VIDEO. 5. Biuletyn no 7/2001, Kolegium Sędziów ZPRP

20 3.2.Strefa zmian (opracował Tomasz Głowacki) przykładowa praca kwalifikacyjna kandydata na stopień sędziego związkowego piłki ręcznej: Sport uczy wygrywać z dumą a przegrywać z honorem. E. Hemingway W dobie XXI wieku zawody sportowe stały się widowiskiem, a nawet możemy niektóre nazwać spektaklem. Minęły czasy, gdy rozgrywki miały charakter lokalnej rywalizacji klubów przyzakładowych, a końcowe ich pozycje w tabeli były często z góry założone i wiadome. Dzisiejszy poziom rozgrywek krajowych w wielu dyscyplinach sportu jest nieporównywalnie inny jest wyższy od tego sprzed lat. Związki prowadzące dane rozgrywki ligowe dokonują wielu zabiegów i poczynań (zmieniają liczebność lig, zespołów, systemu rozgrywek itp.), by zawody sportowe stały się coraz większym widowiskiem, a jednocześnie, aby ich poziom sportowy i organizacyjny nieustannie wzrastał. Samo spotkanie się dwóch zespołów walczących o ligowe punkty jest tylko częścią spektaklu, w którym główną rolę odgrywają zawodnicy. Wokół meczu odbywa się szereg działań, by każdy i kolejny mecz stał się sportowym spektaklem. Grupy tańczących dziewcząt, prezentacja zespołów i sędziów, muzyka w przerwach, to tylko nieliczne elementy mające wpływ na zwiększenie poziomu danych zawodów. Niewątpliwie jednak najważniejszym aktem każdego widowiska jest mecz. Jego główni bohaterowie zawodnicy obu drużyn, przy pomocy sędziów, tworzą widowisko, na które przybywają większe lub mniejsze rzesze kibiców, by dopingować swoich ulubieńców. To właśnie sędziowie, obok zawodników, mają największy wpływ na przebieg danego meczu. Jednak nie mogą być oni reżyserami tego spotkania, a osobami, które poprzez swoje decyzje poprowadzą oba rywalizujące zespoły zgodnie z przepisami w walce, w duchu zasady fair play. Praca sędziów boiskowych jest bardzo odpowiedzialna i trudna. To oni odpowiadają za przebieg gry, czas i wynik. Sędziowie boiskowi do pomocy mają sędziów stolikowych w osobach sędziego sekretarza i sędziego mierzącego czas. Zadania sędziów boiskowych i stolikowych są zgoła odmienne i różniące się od siebie. Nad całością czuwa, zasiadający również przy stoliku sędziowskim, Delegat ZPRP. Tylko właściwa współpraca w/w sędziów ze sobą na odpowiednim poziomie jest gwarancją sprawnego przebiegu danego meczu. W niniejszej pracy rozważaniom poddany zostanie oczywiście mecz piłki ręcznej, a w szczególności jego aspekty dotyczące strefy zmian i bezpośrednio z nią związane. Głównymi dokumentami stanowiącymi o strefie zmian są: -) regulamin strefy zmian, -) przepis 4, zawarte w Przepisach gry w piłkę ręczną obowiązujących od r

21 Regulamin strefy zmian stanowi m.in.: 1. określa dokładnie lokalizację położenia strefy zmian (początek i koniec), miejsca ułożenia ławek zmian (punkty początkowe ławek), miejsce usytuowania stolika sędziowskiego i jego długość (wytyczne dot. boiska i bramek) oraz odległość, co najmniej 8 m w jedną i drugą stronę od linii środkowej, gdzie nie mogą znajdować się jakiekolwiek przedmioty i urządzenia stałe lub ruchome. Rys.1. Rys.1 Schemat rozmieszczenia strefy zmian na zawodach piłki ręcznej strefa zmian strefa zmian 4,5 m 4,5 m Stolik s. Ławka zmian 7 m Ławka zmian 2. określa dokładną liczbę zawodników i osób towarzyszących (przepis 4:1-2): a. drużyna składa się nie więcej niż 12 zawodników, b. drużyna może mieć nie więcej niż 4 osoby towarzyszące, c. jeśli zachodzi potrzeba obecności tłumacza to zajmuje on miejsce za ławką zmian. Wszyscy zawodnicy i osoby towarzyszące znajdujące się w strefie zmian muszą być wpisane do protokółu zawodów. Jedna z osób towarzyszących (podkreślona w protokóle) jest wyznaczona jako odpowiedzialna za drużynę i wyłącznie ona jest upoważniona do komunikowania się z sędziami: sekretarzem i mierzącym czas oraz ewentualnie sędziami boiskowymi. 3. zawodnicy i osoby towarzyszące znajdujące się w strefie zmian muszą posiadać kompletny ubiór sportowy lub cywilny. a. wyposażenie zawodników musi być zgodne z przepisami 4: określa prawa i obowiązki osób towarzyszących: a. osoby towarzyszące drużynie powinny ją prowadzić w sposób zgodny z przepisami i duchem sportowej rywalizacji. Zasadniczo powinny one siedzieć na ławce zmian. Jednakże zważywszy na charakter dyscypliny i temperament większości szkoleniowców zezwala się na poruszanie w granicach strefy zmian w celu: - dokonania zmiany zawodników, - przekazania taktycznych zaleceń zawodnikom, - udzielenia pomocy medycznej,

22 - zażądania przerwy dla drużyny, - porozumienia się z sędziami stolikowymi dot. osoby odpowiedzialnej za zespół w sytuacjach opartych o przepis 4:2. Jedna z osób towarzyszących ma prawo, w oparciu o przepis 2:10, sygnalizacji zamiaru wykorzystania przerwy dla drużyny, poprzez położenie zielonej kartki na stoliku sędziowskim (objaśnienie nr 3). b. osoby towarzyszące nie mają prawa wchodzić na boisko, za wyjątkiem sytuacji, gdy sędziowie wyrażą na to zgodę (sygnalizacja nr 17). Wówczas na boisko mogą wejść maksymalnie 2 osoby towarzyszące. c. osobom towarzyszącym zabrania się okazywania w różny sposób swojego niezadowolenia, opuszczania strefy zmian, co mogłoby mieć wpływ na przebieg spotkania, a także poruszania się wzdłuż linii bocznych boiska. Nieprzestrzeganie wyżej opisanych zasad podlega karaniu w oparciu o przepisy 8:4, 16:1d, 16:3d, 16:6b. 5. określa prawa i obowiązki zawodników przebywających w strefie zmian: a. zasadniczo zawodnik powinien siedzieć na ławce zmian, jednakże zezwala im się poruszanie bez piłki za ławką w celu dokonania rozgrzewki, o ile nie zakłóci to przebiegu spotkania, b. zawodnikom zabrania się okazywania w różny sposób swojego niezadowolenia, opuszczania strefy zmian, co mogłoby mieć wpływ na przebieg spotkania, poruszania się wzdłuż linii bocznych boiska, również w celu przeprowadzenia rozgrzewki. Nieprzestrzeganie wyżej opisanych zasad podlega karaniu w oparciu o przepisy 8:4, 16:1d, 16:3d, 16:6b. Sędziowie mają obowiązek przestrzegania niniejszego regulaminu, a jego naruszenie nakłada obowiązek podjęcia decyzji zgodnie z przepisami 16:1d, 16:3c-d, 16:6b,d,g. Głównym elementem strefy zmian jest ławka zmian. Jest to urządzenie obok boiska (rys.1), które zasadniczo w sposób siedzący zajmują w czasie meczu zawodnicy, aktualnie nie biorący udziału w grze oraz osoby towarzyszące. To właśnie z ławki zmian, w obrębie strefy zmian, zawodnicy dokonują wejścia na boisko. Następuje to wyłącznie przez linię zmian własnej drużyny. Opuszczenie boiska wykonywane jest tą samą drogą, w sposób odwrotny do uprzednio opisanego (tzw. zmiana zawodników). Ponieważ strefa zmian określona jest ściśle wymiarami i przepisami, zmiany zawodników muszą również odbywać się zgodnie z przepisami. Nad prawidłowością przebiegu zmian czuwają sędziowie stolikowi, gdyż różne sposoby dokonywania zmian są mniej lub bardziej kontrowersyjne, co w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości niesie za sobą konsekwencje w postaci kar

23 1. przepis 4:4 Zawodnicy rezerwowi mogą w każdej chwili, bez zgłaszania sędziom stolikowym być wielokrotnie wprowadzani do gry, o ile zawodnicy, których zmieniają, uprzednio opuścili boisko. Dotyczy to także bramkarzy. a. Przepisy o zmianach stosuje się również w czasie przerwy w grze, z wyjątkiem przerwy dla drużyny. Rys. 2. Przykład prawidłowo wykonanej zmiany. Stolik s. Ławka zmian Ławka zmian Rys.2. Bardzo wyraźnie obrazuje prawidłowo wykonana zmianę zawodnik z lewej strony opuścił boisko i następnie jeden z rezerwowych (zawodnik z prawej strony) dokonuje wejścia na boisko. Wszystko odbywa się w obrębie własnej strefy zmian, przez linię zmian swojej drużyny. 2. przepis 4:5 Przepis ten stanowi o konsekwencjach nieprawidłowo wykonanych zmian. Zmiana wykonana w sposób niezgodny z przepisami karana jest 2-minutowym wykluczeniem winnego jej popełnienia zawodnika. Jeśli więcej niż 1 zawodnik tego samego zespołu popełni w danej sytuacji błąd złej zmiany, wówczas karę otrzymuje tylko zawodnik, który jako pierwszy naruszył przepisy o zmianie. Rys. 3. Przykład błędnej zmiany. Stolik s. Ławka zmian Ławka zmian

24 Zawodnik wchodzący znajduje się na placu gry przed opuszczeniem go przez partnera z zespołu. Konsekwencją jest kara wykluczenia dla zawodnika wchodzącego na boisko (przepis 4:5 i 16:3). Rys. 4. Przykład błędnej zmiany. Stolik s. Ławka zmian Ławka zmian Zawodnik wchodzący wchodzi równolegle na plac gry z zawodnikiem schodzącym. Konsekwencją jest kara wykluczenia dla zawodnika wchodzącego na boisko (przepis 4:5 i 16:3). Rys. 5. Przykład błędnej zmiany. Stolik s. Ławka zmian Ławka zmian Zawodnik wchodzący dokonuje zmiany po za strefą zmian. Konsekwencją jest kara wykluczenia dla zawodnika wchodzącego na boisko (przepis 4:5 i 16:3)

25 Rys. 6. Przykład błędnej zmiany. Stolik s. Ławka zmian Ławka zmian Zawodnik wchodzący na boisko jest zawodnikiem dodatkowym. Konsekwencją jest kara wykluczenia dla zawodnika wchodzącego na boisko (przepis 4:6 i 16:3). Praca ta jest próbą głębszej analizy sekwencji Przepisów gry w piłkę ręczną dotyczącą strefy zmian. Pokazuje jednocześnie, jak ważne są wytyczne i przepisy związane z tą strefą i ze zmianami zawodników oraz jak odpowiedzialna powinna być praca sędziów stolikowych i ich współpraca z sędziami boiskowymi

26 4. Informacje i zarządzenia Zgodnie z wcześniejszą informacją, kursokonferencja sędziów oraz delegatów odbędzie się w Gdańsku na obiektach AWFiS przy ul. Wiejskiej, w dniach r. 1. Rozpoczęcie zajęć w czwartek ( ) obiadem o godz Przyjazd uczestników powinien nastąpić do godz ( ). Jest możliwość wcześniejszego przyjazdu (w środę). Opłata za nocleg wynosi 30 zł. W tej sprawie prosimy o kontakt z Przewodniczącym KS ZPRP Henrykiem Szczepańskim. 3. Program I dnia kursokonferencji (czwartek): - przyjazd do Gdańska, zakwaterowanie, wniesienie opłat do godz , obiad, rozpoczęcie kursokonferencji, test video + omówienie, testy teoretyczne (w tym sprawdzający posługiwanie się przepisami gry), kolacja, dalszy ciąg testów teoretycznych. Szczegółowy program zajęć w następnych dniach podany zostanie na miejscu. Uwaga: W trakcie kursokonferencji przeprowadzony zostanie pokazowy test sprawności specjalnej, w którym uczestniczyć będą: Marek Baranowski, Mirosław Baum, Edyta Bochniarz, Andrzej Dutka, Marek Góralczyk, Bogdan Lemanowicz, Michał Małek, Arkadiusz Nowak, Agnieszka Oleśków, Andrzej Rajkiewicz, Arkadiusz Sołodko, Leszek Sołodko, Jakub Tarczykowski i Zbigniew Uszyński. Udział w tym teście nie zwalnia z obowiązku zaliczenia testu Cooper a. 4. Sędziowie oraz delegaci zobowiązani są zabrać ze sobą: - żółte i czerwone kartki, - licencje, - stroje sportowe, - karty zdrowia (nie dotyczy delegatów), - przepisy i postanowienia, - zdjęcia z krótkim opisem swojej dotychczasowej kariery. 5. W nowym sezonie 2002/2003 obowiązują następujące opłaty: - licencja sędziów (wszystkich) 200 zł, - licencja delegatów 100 zł, - opłata na sprawy organizacyjne 50 zł. Wszystkie opłaty należy uiścić na miejscu do godz (czwartek). 6. Sędziowie zdawać będą test Cooper a (bieg na 2400 m 12 min.) oraz testy pisemne i video. 7. Delegaci zdawać będą testy pisemne oraz testy video. 8. Uwaga! Od nowego sezonu funkcji delegata ZPRP nie będzie można łączyć z funkcją sędziego na boisku (w tym na szczeblu rozgrywek regionalnych). 9. W czasie kursokonferencji będzie możliwość zakupu delegacji sędziowskich w cenie 2 zł za 1 szt

27 LISTA POWOŁANYCH SĘDZIÓW i DELEGATÓW NA KURSOKONFERENCJĘ W GDAŃSKU S ĘD ZIOWIE 1. ADAMIEC KAROLINA 2. AFTAŃSKI CEZARY 3. BARANOWSKI MAREK 4. BAUM MIROSŁAW 5. BEDNAREK TOMASZ 6. BEJNAR PIOTR 7. BIELSKI WOJCIECH 8. BOCHNIARZ EDYTA 9. BOROWSKI SŁAWOMIR 10. BOSAK WOJCIECH 11. BRENK PIOTR 12. BRODA MICHAŁ 13. BUDZIOSZ GRZEGORZ 14. BUJNOWICZ WŁODZIMIERZ 15. CHMAJ ARTUR 16. CHMIELECKI WŁODZIMIERZ 17. CHODYSZ JAN 18. CHRIST GRZEGORZ 19. CHRIST TOMASZ 20. CHUDZICKI PIOTR 21. CIEŚLIŃSKI IRENEUSZ 22. CZOCHRA JAN 23. DADURA ANDRZEJ 24. DĄBROWSKI KAMIL 25. DĘBSKI IGOR 26. DUTKA ANDRZEJ 27. EICHLER PIOTR 28. FIGARSKI CEZARY 29. FILIPIAK JANUSZ 30. FRANCZAK PAWEŁ 31. GAJOS JANUSZ 32. GÓRALCZYK MAREK 33. GRUCHAŁA WOJCIECH 34. GRZEŚKA KRZYSZTOF 35. GWÓŹDŹ STANISŁAW 36. HAGDEJ MIROSŁAW 37. HERRA MACIEJ 38. IWANKOWSKI MARIUSZ 39. JAROSZ JACEK 40. JAWORSKI ANDRZEJ 41. KACZOROWSKA JOANNA 42. KAJA ROBERT 43. KAŁUŻNY MARIUSZ

28 44. KAMOLA RAFAŁ 45. KIERCZAK ANDRZEJ 46. KLAUS DARIUSZ 47. KMIECIK EDYTA 48. KOŁODZIEJ SŁAWOMIR 49. KONDZIELA TOMASZ 50. KOPIEC MICHAŁ 51. KOSSACKI JANUSZ 52. KOWALEWSKI MARIUSZ 53. KOWALSKI TOMASZ 54. KOZIŃSKI KRZYSZTOF 55. KOZIŃSKI TOMASZ 56. KRAWCZYK RAFAŁ 57. KRUPA JACEK 58. KRZEMIENIEWSKI MIKOŁAJ 59. KUCHARSKI MARCIN 60. KUJAWIŃSKA MAŁGORZATA 61. KWAPISZ PAWEŁ 62. LAŃSKI MAREK 63. LEMANOWICZ BOGDAN 64. LESZCZYŃSKI BARTOSZ 65. LESZCZYŃSKI ROBERT 66. ŁABANC EMIL 67. ŁOBODA MAREK 68. MACIEJEWSKI JAROSŁAW 69. MAJCHROWSKI MIROSŁAW 70. MAJEWSKI TOMASZ 71. MAJKA MAREK 72. MALINOWSKI DARIUSZ 73. MAŁEK MICHAŁ 74. MARKIEWICZ JAN 75. MARTYNIUK ROBERT 76. MAZUR PAWEŁ 77. MICHALIK WOJCIECH 78. MIECHOWSKI MICHAŁ 79. MIKOŁAJCZAK ADAM 80. MIKOŁAJCZAK ANDRZEJ 81. MŁYŃSKI GRZEGORZ 82. MOSKALCZYK JACEK 83. MOSZCZYŃSKI ZBIGNIEW 84. MROZIEWICZ PIOTR 85. MUSIALIK PAWEŁ 86. MUSIAŁ KRZYSZTOF 87. NALEŹNY ADAM 88. NIEDBAŁA ŁUKASZ 89. NOWAK ARKADIUSZ 90. OLEKSYK PIOTR 91. OLESIŃSKI TOMASZ 92. OLEŚKÓW AGNIESZKA 93. OPIOŁA TOMASZ 94. PAŁKOWSKI DARIUSZ 95. PATYK SEBASTIAN

29 96. PAZUR LESZEK 97. PELCZAR ROBERT 98. PIECHOTA MARCIN 99. PISAREK TOMASZ 100. POLOCZEK KAMIL 101. POTĘPA MAREK 102. PUSZKARSKI RAFAŁ 103. PYTLIK KRZYSZTOF 104. RAJKIEWICZ ANDRZEJ 105. RODACKI ARTUR 106. ROSZKOWSKI JANUSZ 107. SCHIWON GRZEGORZ 108. SIEKAŃSKI WIESŁAW 109. SIKORA OLGIERD 110. SKOWRONEK AGNIESZKA 111. SMYKOWSKI RYSZARD 112. SOLECKI MICHAŁ 113. SOŁODKO ARKADIUSZ 114. SOŁODKO LESZEK 115. STANISZEWSKI RADOSŁAW 116. STANKIEWICZ TOMASZ 117. STĘPNIAK PAWEŁ 118. STĘŻOWSKI PRZEMYSŁAW 119. STRZELCZYK MAREK 120. SZEJMO MARTA 121. SZMYD ANDRZEJ 122. SZUMAŃSKI IRENEUSZ 123. SZYNKLARZ ANDRZEJ 124. SZYNKLARZ JAROSŁAW 125. SZYNKLARZ MARIUSZ 126. TARCZYKOWSKI JAKUB 127. TARCZYKOWSKI ZBIGNIEW 128. TOCZYŃSKI GRZEGORZ 129. TUPAJ ZBIGNIEW 130. USZYŃSKI ZBIGNIEW 131. WEDEŁ DARIUSZ 132. WĘGRZYN GRACJAN 133. WIŚNIEWSKI ARTUR 134. WOJDYR PIOTR 135. WOJEWODZIC IWONA 136. WOJTYCZKA GRZEGORZ 137. WOŁOWICZ MARIUSZ 138. WRONA MARCIN 139. WRONA TOMASZ 140. WRÓBLEWSKA MAŁGORZATA 141. ZAJĄC KAROL 142. ZAJĄCZKOWSKI TOMASZ 143. ZUBEK MARCIN 144. ŻAK DARIUSZ

30 DELEGACI 1. ARCISZEWSKI WŁADYSŁAW 2. BOŃCZAK JERZY 3. CHOCIANOWSKI ANDRZEJ 4. CŁAPIŃSKI SŁAWOMIR 5. CZAPLA ZBIGNIEW 6. CZERWIŃSKI JANUSZ 7. DEMIAŃCZUK WOJCIECH 8. HELEMEJKO RYSZARD 9. KLIMKOWICZ RYSZARD 10. KOWALSKI JANUSZ 11. ŁODZIŃSKI RYSZARD 12. MACHNACZ WŁADYSŁAW 13. MADEJAK ALEKSANDER 14. MAJCHRZAK WOJCIECH 15. MANYŚ KRZYSZTOF 16. MUSIAŁ MAREK 17. OLEJNICZAK JÓZEF 18. PASOŃ JERZY 19. PICHEN LEON 20. POLAK JERZY 21. PUSZKARSKI STANISŁAW 22. SZAJNA MAREK 23. SZYMANOWSKI GRZEGORZ 24. ŚWIĘTOŃ JANUSZ 25. TWAROWSKI LEON 26. WIERCIŃSKI MACIEJ 27. WILCZAK PIOTR 28. WRZESKI ALFRED 29. ZAPIÓRKOWSKI ANDRZEJ 4.2. Na wniosek Kolegium Sędziów decyzją Zarządu Związku Piłki Ręcznej w Polsce zgłoszono do Europejskiej Federacji Piłki Ręcznej (EHF) na sezon 2002/2003 następujące pary sędziowskie oraz delegatów (w kolejności alfabetycznej): Sędziowie: Lista A: Marek Baranowski - Bogdan Lemanowicz (status EHF) Mirosław Baum - Marek Górlaczyk (status IHF) Andrzej Dutka - Zbigniew Uszyński (status IHF) Arkadiusz Sołodko - Leszek Sołodko (status IHF) Lista B: Michał Małek - Arkadiusz Nowak Delegaci: Janusz Czerwiński Marek Góralczyk (piłka plażowa) Zdzisław Jeziorny Krzysztof Manyś Marek Szajna Henryk Szczepański Jacek Wróblewski

31 4.3. Z ostatniej chwili: Informujemy, iż na VI Kongresie Europejskiej Federacji Piłki Ręcznej (EHF), który odbył się w dniach r. w Salzburgu w Austrii, na członka do spraw sędziowskich Komisji Technicznej EHF został wybrany Węgier Sandor Andorka. Jednocześnie EHF podziękował za wieloletnią ( ) współpracę dotychczasowemu członkowi tej Komisji Niemcowi Manfredowi Prause Zestawienie ilości prowadzonych spotkań przez sędziów w sezonie 2001/ Ilość prowadzonych spotkań przez sędziów ekstraklasy: Nazwiska sędziów Ekstraklasa kobiet Ekstraklasa mężczyzn I liga II liga SUMA Baranowski Marek - Lemanowicz Bogdan *** Baum Mirosław - Góralczyk Marek ** Bosak Wojciech - Hagdej Mirosław ** Brenk Piotr - Chudzicki Piotr * Budziosz Grzegorz - Olesiński Tomasz ** Bujnowicz Włodzimierz - Jarosz Jacek * Chodysz Jan - Tarczykowski Zbigniew * Cieśliński Ireneusz - Tupaj Zbigniew Dutka Andrzej - Uszyński Zbigniew Franczak Paweł - Michalik Wojciech Klaus Dariusz - Smykowski Ryszard * Majchrowski Mirosław - Wojdyr Piotr * Majka Marek - Wojtyczka Grzegorz *** Małek Michał - Nowak Arkadiusz * Mikołajczak Adam - Mikołajczak Andrzej *** Rajkiewicz Andrzej - Tarczykowski Jakub * Sikora Olgierd - Zubek Marcin Sołodko Arkadiusz - Sołodko Leszek * Szynklarz Jarosław - Szynklarz Mariusz *** * Puchar Polski; + 3 ¼, ½ lub finał MMP