SPRAWOZDANIE Z MONITORINGU LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA RADOMIA NA LATA OKRES SPRAWOZDAWCZY:

Transkrypt

1 SPRAWOZDANIE Z MONITORINGU LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA RADOMIA NA LATA OKRES SPRAWOZDAWCZY:

2 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP METODOLOGIA PRZEPROWADZANIA MONITORINGU LPR ANALIZA OSIĄGNIETYCH WSKAŹNIKÓW POSZCZEGÓLNYCH PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH Wyliczenia matematyczne stopnia realizacji LPR pod względem rzeczowym 6 4. ANALIZA WYKONANIA FINANSOWEGO PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH Wyliczenia matematyczne stopnia realizacji LPR pod względem finansowym.7 5. ANALIZA OSIĄGNIĘTYCH WSKAŹNIKÓW LPR W KONTEKŚCIE ZAKŁADANYCH CELÓW WPŁYW CZYNNIKÓW WEWNĘTRZNYCH I ZEWNĘTRZNYCH NA SYTUACJĘ OBSZARÓW MIASTA UWZGLĘDNIONYCH W LPR PODSUMOWANIE 17

3 1. WSTĘP Rewitalizacja (od łac. re = znów + vitalis = zdolny do życia), czyli przywrócenie do życia jest pojęciem szeroko rozumianym. Oznacza kompleksowy, skoordynowany, wieloletni, prowadzony na określonym obszarze proces przemian przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, inicjowany przez samorząd terytorialny (głównie lokalny) w celu wyprowadzenia tego obszaru ze stanu kryzysowego, poprzez nadanie mu nowej jakości funkcjonalnej i stworzenie warunków do jego rozwoju, w oparciu o charakterystyczne uwarunkowania endogeniczne. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Radomia na lata przyjęty został Uchwałą Nr 415/2008 Rady Miejskiej w Radomiu z dn r. Dokument przygotowała we współpracy z Urzędem Miejskim w Radomiu i Radą Miejską w Radomiu firma WYG International. W kolejnych latach podlegał on aktualizacji, głownie ze względu na zmiany pojawiające się w projektach inwestycyjnych ( fiszkach ), tj. Załączniku 1 do Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Radomia na lata zmiany dotyczące zakresu rzeczowego czy finansowego inwestycji, jego okresu realizacji, a także wprowadzanie nowych fiszek dla nowych projektów inwestycyjnych oraz usuwanie projektów, których realizacja z różnych powodów nie doszłaby do skutku. Dodatkowo jedna z uchwał dotyczyła rozszerzenia obszaru rewitalizacji o teren (Uchwała 803/2010) o powierzchni przeszło 15 ha. Wykaz uchwał wprowadzających zmiany do Lokalnego Programu Rewitalizacji: 1. Uchwała Nr 550/2009 Rady Miejskiej w Radomiu z dnia r. 2. Uchwała Nr 586/2009 Rady Miejskiej w Radomiu z dnia r. 3. Uchwała Nr 608/2009 Rady Miejskiej w Radomiu z dnia r. 4. Uchwała Nr 621/2009 Rady Miejskiej w Radomiu z dnia r. 5. Uchwała Nr 764/2010 Rady Miejskiej w Radomiu z dnia r. 6. Uchwała Nr 804/2010 Rady Miejskiej w Radomiu z dnia r. 7. Uchwała Nr 118/2011 Rady Miejskiej w Radomiu z dnia r. 8. Uchwała Nr 486/2013 Rady Miejskiej w Radomiu z dnia r. Jednakże należy zaznaczyć, iż zaktualizowany dokument nie zmienił założeń (celów, kryteriów wyboru obszaru) wyznaczonych w pierwotnym kształcie. Obszar Rewitalizacji Miasta Radomia obejmuje swoim zasięgiem: 1054 ha teren Komendy Wojewódzkiej i Miejskiej Policji, Żwirki i Wigury, 11-go Listopada, Kozienicka, tory PKP, Słowackiego, Kwiatkowskiego, Fabryczna, Staroopatowska, Grzecznarowskiego, Jana Pawła II, Młodzianowska, tory PKP, Żakowicka, Wierzbicka, Toruńska, Limanowskiego, Maratońska, GPZ, Garbarska, Rawska, Okulickiego, Rzeka Mleczna, Stary Ogród, Stadion KS Start, Wernera, Szarych Szeregów, Potok Północny, Brandt, Parkowa, teren Niepublicznej Szkoły Podstawowej im. J. Słowackiego, Szarych Szeregów, 11- go Listopada, Chrobrego; 7 ha - tereny poprzemysłowe Potkanowa ul. Tokarska, Żelazna; 15ha 6891 m2 - obszar ulicami: Warszawską, Grójecką, Rybną i od strony zachodniej rzeką Mleczną. 3

4 Zgodnie z wytycznymi Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego (RPO WM) do wyboru obszarów do objęcia rewitalizacją zaliczono: wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia, wysoki poziom przestępczości i wykroczeń, niski poziom wydajności energetycznej budynków. Podstawowym źródłem finansowania inwestycji w ramach LPR miało być działanie 5.2 Rewitalizacja miast RPO WM. Zgodnie z Działaniem 5.2. Rewitalizacja miast RPO WM beneficjentami, którzy mogli składać projekty do LPR byli: Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, Jednostki organizacyjne jst posiadające osobowość prawną, Spółki z większościowym udziałem JST, Instytucje kultury, Szkoły wyższe, Organizacje pozarządowe, Kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych, Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, TBS, Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną, Organy administracji rządowej, Podmioty działające w oparciu o zapisy Ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym. Niemniej jednak Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych w Warszawie ogłosiła w ramach działania 5.2 Rewitalizacja miast tylko jeden konkurs, który nie obejmował projektów z zakresu infrastruktury mieszkalnictwa (kategoria interwencji nr 78). W związku z tym potencjalni beneficjenci zgłoszeni w LPR, którymi były spółdzielnie, wspólnoty mieszkaniowe, TBS, pozbawieni zostali szansy ubiegania się o dotacje ze środków unijnych w ramach działania 5.2 RPO WM. Cele do osiągnięcia w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji: wzrost atrakcyjności opisanego terenu, zahamowanie wzrostu problemów społecznych, w tym: wzrost liczby miejsc pracy, wzrost liczby turystów, wzrost bezpieczeństwa mieszkańców. Źródła finansowania projektów: budżet Unii Europejskiej, budżet jednostek odpowiedzialnych za dany projekt, koszty utrzymania inwestycji po zakończeniu modernizacji pokrywane są ze środków własnych miasta lub budżetu jednostek odpowiedzialnych za dany projekt. 4

5 2. METODOLOGIA PRZEPROWADZANIA MONITORINGU LPR Monitoring Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Radomia na lata , dalej zwanego LPR służy badaniu i ocenie sposobu oraz efektywności dążenia do zaplanowanych założeń, a także poziomu ich osiągnięcia poprzez analizę zakresu rzeczowego zrealizowanych projektów inwestycyjnych. Obecny okres sprawozdawczy dotyczy 2013 roku. Dokonując analizy stopnia wykonalności LPR pod względem rzeczowym posłużono się następującą metodologią: Załącznik nr 1 do Uchwały nr 486/2013 Rady Miejskiej w Radomiu z dnia r. zawiera 102 zgłoszone przez poszczególne podmioty projekty inwestycyjne. Analizy wykonalności dokonano dla każdego zadania odrębnie (w %) w oparciu o dane nadesłane przez podmioty zgłaszające projekty inwestycyjne w formie Karty realizacji projektu. W każdym zadaniu przeanalizowano stopień realizacji poszczególnych wskaźników produktu i rezultatu (w %), tzn. wyliczono wartość faktycznie osiągniętego wskaźnika w stosunku do wartości uprzednio zaplanowanego w fiszce, a następnie uśredniono je poprzez podzielenie sumy wszystkich wartości procentowych przez liczbę wskaźników (produktu i rezultatu osobno). Wynik osiągnięty z uśrednienia wskaźników produktu potraktowano jako stopień (%) realizacji danego zadania. Zatem, chcąc dokonać analizy wykonalności całego LPR należało zsumować osiągnięte wartości - stopień realizacji danego zadania i podzielić je przez ich liczbę tj. 102 zadania inwestycyjne. Niestety pewna część jednostek zgłaszających uprzednio fiszki projektowe do LPR, podobnie jak w poprzednim okresie sprawozdawczym, nie wywiązuje się z przekazywania Gminie Miasta Radomia informacji niezbędnych do oceny stopnia realizacji przedmiotowego dokumentu, nie odpowiadają na pisma lub przesyłają bardzo nieprecyzyjne dane, co negatywnie wpływa na dokładność zakładanych wyliczeń. Są to głównie wspólnoty mieszkaniowe. W związku z tym dokonując analizy LPR przyjęto, iż w przypadku braku jakichkolwiek danych ze strony jednostki zgłaszającej projekt inwestycyjny jego stopień realizacji wynosi 0%. W sytuacji, kiedy nadsyłane informacje dotyczące uzyskania poszczególnych wskaźników w danym projekcie są nieprecyzyjne, nie zostały określone w dokładnie taki sam sposób jak wskaźniki planowane do osiągnięcia, dokonywano ich wyliczenia w oparciu o nadesłane dane w możliwie najbardziej miarodajny sposób. Ponadto dla określenia stopnia realizacji wskaźnika rezultatu, którego wartość w fiszce nie została ujęta za pomocą żadnej jednostki miary, tj. określony został w sposób ogólny, przyjęto, iż odpowiada on proporcjonalnie do uśrednionego stopnia realizacji (odpowiednich) wskaźników produktu odpowiedzialnych za uzyskanie danego wskaźnika rezultatu, np. wskaźnik rezultatu poprawa estetyki budynku został wykonany w 40%, gdyż uśredniona wartość 2 planowanych wskaźników produktu wynosi 40% tj. 1. wymiana stolarki okiennej 12szt. nie wykonano - 0% stopnia realizacji 2. termomodernizacja budynku mieszkalnego i wykonanie elewacji o pow m2 wykonano 1680 m2 80% stopnia realizacji. Z czego średnia wskaźników produktu wynosi 0% + 80% = 80% / 2 = 40%. W opracowaniu dokonano wyliczenia stopnia realizacji dokumentu nie tylko pod względem rzeczowym, ale i finansowym w analogiczny sposób jak wyżej. Wyliczono stopień realizacji każdej inwestycji z osobna poprzez stosunek faktycznie poniesionych wydatków do wartości uprzednio zakładanej, a następnie tak osiągnięte wyniki po zsumowaniu podzielono przez liczbę projektów inwestycyjnych, tj

6 3. ANALIZA OSIĄGNIĘTYCH WSKAŹNIKÓW POSZCZEGÓLNYCH PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH W badanym okresie, tj. do końca 2013 roku realizowanych bądź zrealizowanych powinno zostać 102 projekty inwestycyjne. Z czego 53 są inwestycjami zgłoszonymi przez jednostkę samorządu terytorialnego tj. Gminę Miasta Radomia, bądź podległe jej jednostki. Natomiast 49 projektów pochodzi z pozostałych sektorów, w tym w dużej mierze, bo 31 projektów to spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, 7 to kościoły, związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych, i inne. 3.1 Wyliczenia matematyczne stopnia realizacji LPR pod względem rzeczowym: 1. Stopień realizacji wskaźników produktu [WP] to: WUWP/LP=WP gdzie: 6 090,46% / 102 = 59,71 % WUWP - wartość uśrednionego wskaźnika produktu wszystkich projektów LP - liczba projektów 2. Stopień realizacji wskaźników rezultatu [WR] to: gdzie: WUWR/LP=WR 6 499,63% / 102 = 63,72 % WUWR wartość uśrednionego wskaźnika rezultatu wszystkich projektów LP - liczba projektów Jak wynika z powyższych wyliczeń, stosując się do zaprezentowanej metodologii przeprowadzenia monitoringu, Lokalny Program Rewitalizacji w całym okresie sprawozdawczości, (tj. od 2007 do 2013 roku) został wykonany w 59,71% (średnia wskaźników produktu). Jednakże realizacja zakładanych produktów LPR przekłada się na osiągnięcie rezultatów bezpośrednich i natychmiastowych efektów z realizacji inwestycji na poziomie już 63,72 %. 6

7 Wykres 1. Stopień realizacji wskaźników LPR (w %) Źródło: opracowanie własne Należy jednak mieć na uwadze, iż mimo braku realizacji niektórych zakładanych w analizowanym okresie projektów, to jednak pewna część inwestycji została zrealizowana w większym zakresie, aniżeli zadeklarowano w fiszce projektowej. 4. ANALIZA WYKONIA FINANSOWEGO PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH 4.1 Wyliczenia matematyczne stopnia realizacji LPR pod względem finansowym: ŚFW/ŚFZx100%=WFR ,52 zł / ,74 zł x 100% = 42,80 % gdzie: ŚFW - wartość środków finansowych wydatkowanych na realizację wszystkich projektów ŚFZ - wartość środków finansowych zaplanowanych w LPR na realizację wszystkich projektów WFR - wskaźnik finansowy realizacji Wg załącznika 1 do Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Radomia na lata koszt wszystkich zgłoszonych inwestycji wynosić powinien ,74 zł (dane z Tabeli nr 11 Lokalnego Programu Rewitalizacji), z czego na wkład własny (podmiotów realizujących projekt) składać się miała kwota ,82 zł. Pozostałe źródła finansowania pochodzić miały m.in. 7

8 z funduszy unijnych i ze środków budżetu państwa. Źródło: opracowanie własne Dokonując analizy stopnia realizacji LPR pod względem finansowym wyliczono, iż na wszystkie projekty inwestycyjne w latach faktycznie wydatkowano ,52 zł, z czego na wkład własny poszczególne jednostki przeznaczyły ,07 zł (w tym Wspólnoty Mieszkaniowe wspomagały się kredytami na łączną kwotę ,69 zł), zaś ze źródeł zewnętrznych pochodziło ,45 zł (w tym: środki unijne tj. RPO WM ,75 zł, dotacja celowa z budżetu państwa (m.in. z MKiDN, MNiSzW) ,53 zł, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ,57 zł i inne ,60zł). Należy zatem podkreślić, iż w związku z brakiem dostępności funduszy unijnych w zakładanym uprzednio stopniu, beneficjenci zmuszeni byli pokryć o , 25 zł większy wkład, aniżeli planowali przeznaczyć na realizację swoich inwestycji. 8

9 Źródło: opracowanie własne Wykres 4. Porównanie zakresu finansowej realizacji projektów względem uprzednio planowanego w LPR w rozbiciu na lata (w zł) Źródło: opracowanie własne 9

10 Wykres 5. Porównanie zakresu finansowej realizacji projektów względem uprzednio planowanego w LPR w latach (w zł) Źródło: opracowanie własne Na realizację inwestycji 1 dot. infrastruktury drogowej Miejski Zarząd Dróg i Komunikacji w Radomiu przeznaczył kwotę ,18 zł, z czego ,80 zł pochodzi z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego, zł to dotacja celowa, ,33 zł to środki AIG Lincoln. Na realizację inwestycji 1 dot. infrastruktury edukacyjnej Gmina Miasta Radomia przeznaczyła ,00 zł, z czego zł to dotacja Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz ,50 to dotacja z programu rządowego Radosna Szkoła. Na realizację inwestycji 1 dot. infrastruktury ochrony zdrowia Radomski Szpital Specjalistyczny przeznaczył ,50 zł, z czego ,57 to środki WFOŚiGW, a ,57 to środki unijne. Na realizację inwestycji 1 związanych z mieszkalnictwem wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie (w tym także Spółka Rewitalizacja ,47 zł) przeznaczyły łącznie ,30 zł. Kościoły i związki wyznaniowe na realizację swoich projektów 1 przeznaczyły ,11 zł. 1 Mowa o inwestycjach o charakterze rewitalizacyjnym, ujętych w LPR i realizowanych na obszarze rewitalizacji. 10

11 * (np. infrastruktura zabawowo-rekreacyjna - parki miejskie, infrastruktura ochrony bezpieczeństwa - KWP, monitoring miejski, infrastruktura placówek opiekuńczych, stowarzyszeń) Źródło: opracowanie własne Mimo, iż stopień realizacji LPR pod względem finansowym kształtuje się na niższym niż zakładano poziomie (o ,22 zł), nie wynika to tylko z braku realizacji w terminie 35 zgłaszanych do przedmiotowego dokumentu projektów lub ograniczeniu zakresu rzeczowego inwestycji jest to także wynikiem właściwego zarządzania finansami podmiotów realizujących zadania inwestycyjne przez np. wybór tańszego wykonawcy, tańszych, aczkolwiek dobrej jakości materiałów budowlanych. Jednakże z wyżej wymienionych względów, tj. braku informacji nt. realizacji części projektów inwestycyjnych (niektóre jednostki nie udzieliły odpowiedzi na pisma - głównie wspólnoty mieszkaniowe), należy przyjąć, iż ostateczne wyniki dot. stopnia realizacji LPR pod względem rzeczowym, jak i finansowym są niedoszacowane. Być może część projektów inwestycyjnych, na temat których Gmina nie uzyskała żadnych informacji, ostatecznie została zrealizowana, a tym samym stopień realizacji LPR byłby większy. Ponadto część z nich traktujemy jako niezrealizowane, mimo, iż faktycznie prace nad nimi już się rozpoczęły, a nie zakończyły się w okresie sprawozdawczym - żaden wskaźnik nie został jeszcze osiągnięty, tzn. jest na poziomie 0. Dlatego też stopień realizacji takiego projektu zostałby osiągnięty prawdopodobnie w kolejnym roku kalendarzowym. Szczegółowy wykaz poszczególnych projektów inwestycyjnych wraz z indywidualnymi wyliczeniami stopnia realizacji pod względem rzeczowym i finansowym znajduje się w załączniku nr 1 do sprawozdania z monitoringu LPR Księdze zadań realizowanych. 11

12 5. ANALIZA OSIĄGNIĘTYCH WSKAŹNIKÓW LPR W KONTEKŚCIE ZAKŁADANYCH CELÓW Jednym z zakładanych celów świadczących o sukcesie Programu Rewitalizacji jest wzrost atrakcyjności opisywanego terenu (obszaru rewitalizacji), a także zahamowanie wzrostu problemów społecznych, co przekłada się na wzrost liczby miejsc pracy, liczby turystów oraz na poprawę bezpieczeństwa mieszkańców. Podjęte w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji działania skutkują polepszeniem sytuacji przestrzennej, społecznej i gospodarczej na rewitalizowanym obszarze, co jest widoczne w wartościach wskaźników, przyjętych jako mierniki powodzenia procesu. Wskaźnikami osiągniętymi w analizowanym okresie są: 1. w grupie wskaźników produktu: - długość zmodernizowanych ulic i chodników w obszarach objętych rewitalizacją m (w tym długość ulic m, długość chodników m) Ponadto w projekcie nr 44 dot. przebudowy placu z fontannami przy pl. Konstytucji 3 Maja wskaźnik produktu informuje o przebudowie nawierzchni placu i ul. Focha o powierzchni 2000 m2, w projekcie nr 75 dot. zagospodarowania terenu przy Placówce Wielofunkcyjnej Słoneczny Dom wskaźnik produktu wskazuje na realizację wymianę chodników o powierzchni m2 oraz w projekcie nr 99 dot. adaptacji budynku Wydziału Transportu, zagospodarowania terenów przyległych do budynku Wydziału Sztuki oraz budynku Rektoratu wskaźnik produktu wskazuje na zagospodarowanie terenu poprzez układ komunikacji pieszej o powierzchni 500 m2, a także drogi pożarowe, drogi dojazdowe chodniki i parkingi przy budynku administracyjnym o powierzchni 5035 m2; - długość nowopowstałych ścieżek rowerowo-pieszych 1 199,50 m Ponadto w projekcie nr 14 dot. rewitalizacji parku Kościuszki wskaźnik produktu wskazuje na realizację modernizację ciągów pieszych, alejek na powierzchni 1,5 ha; - liczba nowopowstałej tzw. małej architektury: oświetlenie, ławki, ławostoły 149 ławek, 19 koszy na śmieci, W projekcie nr 27 Bezpieczne Miasto, ogrodzenia terenu + monitoring. Wykonanie placu zabaw dla dzieci zainstalowano 5 szt. elementów małej architektury, stojak dla rowerów, wymieniono kosze na śmieci, zamontowano ławki i stolik, uzupełniono istniejące oświetlenie terenu. W projekcie nr lecie parafii Fara p.w. Św. Jana Chrzciciela w Radomiu, jako centrum kulturalne dla regionu wykonano oświetlenie kościoła 80 lamp. Projekt 44 zakłada zaś przebudowę placu z fontannami 2 obrazy wodne oraz małą architekturę. - powierzchnia budynków poddanych renowacji 5 892,92 m2, - powierzchnia wyremontowanej i przebudowanej infrastruktury publicznej na terenie zrewitalizowanym ,85 m2, Ponadto zrewitalizowano infrastrukturę zabawowo-rekreacyjną: osiedla XV lecia, przy 4 przedszkolach, plac zabaw Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. Staroopatowskiej 12/16, budynek 12

13 Przychodni Specjalistycznych oraz budynek główny Radomskiego Szpitala Specjalistycznego, budynek kościoła p.w. Św. Jana Chrzciciela, znaczną część ulic w mieście: układ komunikacyjny Chrobrego, Malczewskiego, Wernera, Struga, Kelles-Krauza, Betonowa, ponadto Dębowa, Główna, Kilińskiego, Malczewskiego, Mickiewicza, Mireckiego i Limanowskiego, Nowospacerowa, Reja, Wałowa, Żeromskiego oraz ulice przy Rynku Miasta Kazimierzowskiego. Rewitalizacji także poddano tereny KWP zs. w Radomiu, częściowo budynek Galerii Łaźnia RKŚTiG, obiekty Wojewódzkiej Inspekcji Transportu Drogowego, częściowo budynek i dziedziniec Domu Rzemiosła oraz zamontowano monitoring na Osiedlu XV Lecia i Planty. - liczba budynków poddanych renowacji 47 obiektów, - liczba budynków wyremontowanych na cele edukacyjne 15 obiektów, 2. w grupie wskaźników rezultatu: - powierzchnia terenów objętych rewitalizacją 1054 ha, - powierzchnia terenów turystycznych, które stały się dostępne i bezpieczne dla turystów i mieszkańców ,43 m2, Ponadto do terenów turystycznych zalicza się rewitalizacja Miasta Kazimierzowskiego poprzez remont i przebudowę zabytkowych kamienic oraz ulic, infrastruktura zabawowo-rekreacyjna Osiedla XV Lecia, place zabaw przy przedszkolach i PSP, budynek Galerii Łaźni RKŚTiG, budynki kościołów: p.w. Św. Jana Chrzciciela, p.w. Św. Rodziny, budynek Parafii Ewangelicko-Augsburskiej. Nad bezpieczeństwem turystów czuwać będą kamery monitoringu miejskiego, w tym na Osiedlu XV Lecia i Planty. Biorąc pod uwagę powyższe wskaźniki należy jednak mieć na uwadze, iż nie odzwierciedlają one ze 100-procentową dokładnością wartości faktycznie osiągniętej. Wynika to z faktu, iż nie każdy z analizowanych projektów uwzględniał wszystkie spośród ww. wachlarza wskaźników. Jednostki zgłaszające do LPR fiszki projektowe miały pełną dowolność w doborze wskaźników i ich jednostek miary. Same je określały dla potrzeb realizacji inwestycji (nie były one narzucane beneficjentom odgórnie przez ), stąd też nie zawsze pokrywają się one z tymi wyżej wymienionymi. Np. projekt nr 23 termomodernizacja budynku PSP nr 13 będzie brany pod uwagę do wyliczenia wskaźnika pn. liczba budynków poddanych renowacji oraz liczba budynków wyremontowanych na cele edukacyjne, ale nie można go już uwzględnić we wskaźnikach pn. powierzchnia wyremontowanej i przebudowanej infrastruktury publicznej na terenie zrewitalizowanym czy powierzchnia budynków poddanych renowacji. Wynika to z faktu, iż zgłoszona przez beneficjenta fiszka przedmiotowego projektu nie zawierała danych pozwalających na wskazanie wartości dla 2 ostatnich wskaźników, mimo, iż z logicznego punktu widzenia ww. inwestycja powinna być w nich uwzględniona. Dlatego też wartości ww. wskaźników zaczerpnięte są tylko z tych projektów, w których daną jednostkę miary udało się oszacować. Gdyby jednak poszczególne projekty zawierały szerszy zakres wskaźników uwzględniałyby dany produkt w kilku jednostkach miary np. zarówno w długości (m), powierzchni (m2), liczbie (szt.), to z pewnością przytoczone wyżej wartości zarówno wskaźników produktu, jak i rezultatu osiągnęłyby dużo większe wartości. 13

14 6. WPŁYW CZYNNIKÓW WEWNĘTRZNYCH I ZEWNĘTRZNYCH NA SYTUACJĘ OBSZARÓW MIASTA UWZGLĘDNIONYCH W LPR Określając obszar rewitalizacji miasta posłużono się kilkoma kryteriami wymienionymi w załączniku nr 6 do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata Jednym z nich był wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia. Kryterium to oszacowano na podstawie wskaźnika zaczerpniętego z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, tj. liczba osób korzystająca z zasiłków pomocy społecznej. W 2008 roku wskaźnik ten na obszarze rewitalizacji kształtował się na poziomie środowisk (osób lub rodzin), w 2011 wynosił środowisk (9 053 osoby), w 2012 wynosił środowisk (7 966 osób), natomiast w 2013 roku wynosił środowisk (8 217 osób). Należy zaznaczyć, iż od 2010 roku obszar rewitalizacji został zwiększony o tereny ograniczone ulicami: Warszawska, Grójecka, Rybna oraz rz. Mleczną (obszar III), gdzie ww. wskaźnik w 2011 r. kształtował się na poziomie 22 środowiska (44 osoby), w 2012 r. na poziomie 23 środowiska (53 osoby), zaś w 2013 r. kształtował się na poziomie 22 środowiska (40 osób). Chcąc porównać w perspektywie lat ten sam obszar bez uwzględnienia obszaru III stwierdzono, iż przedmiotowy wskaźnik kształtuje się na poziomie niższym niż w 2008 roku. Mimo, iż jest to wskaźnik dość wysoki istotne jest to, że w omawianym okresie nie odnotowano jego przyrostu, a wręcz przeciwnie tendencja jest spadkowa (najniższa jak dotąd wartość osiągnięta w 2012 roku). Można zatem przypuszczać, iż podjęte działania rewitalizacyjne w mieście korzystnie wpłynęły na sytuację społeczną jego mieszkańców. Nie jest to z pewnością jedyny powód występującego spadku wskaźnika. Znaczenie ma tu także miejska polityka w zakresie pomocy społecznej. Jednakże w obliczu istniejącego kryzysu ogólnoświatowego, przedmiotowy wskaźnik prawdopodobnie mógłby kształtować się na dużo wyższym poziomie, gdyby nie uwzględniono rewitalizacji znacznej części tkanki miejskiej. Wykres 7. Liczba środowisk korzystająca z pomocy społecznej na obszarze rewitalizacji 2 Źródło: dane z MOPS w Radomiu 2 ze względu na rozszerzenie w 2010 roku obszaru rewitalizacji w mieście (o obszar ograniczony ulicami: Warszawską, Grójecką, Rybną i od strony zachodniej rzeką Mleczną) dane z wykresu za 2008 rok nie uwzględniają przedmiotowego obszaru 14

15 Jedną z przyczyn ww. zjawisk jest bezrobocie, co zostało mocno zaakcentowane w LPR. Wg stanu na dzień roku liczba zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Radomiu wynosiła osób zameldowanych na obszarze rewitalizacji. Z danych Powiatowego Urzędu Pracy w Radomiu wynika, iż liczba zarejestrowanych bezrobotnych na dzień roku, zamieszkałych na terenie objętym rewitalizacją wynosiła osób, w styczniu 2013 r osób, zaś na dzień roku wynosiła już osoby. Mimo, iż w 2010 roku rozszerzono obszar rewitalizacji odnotowano w tym czasie spadek bezrobocia na analizowanym obszarze. Jednakże lata następne, tj przyniosły znaczny wzrost bezrobotnych. Sytuacja ta może wynikać z faktu, iż w całym mieście już od 2009 roku następował stopniowy wzrost bezrobocia rejestrowanego. Z lokalnych danych Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie wynika, iż w latach sytuacja na radomskim rynku pracy kształtowała się na dużo gorszym poziomie, aniżeli obecnie, tj. liczba bezrobotnych sięgała nawet 28 tys. osób. Jednakże po krótkotrwałym spadku (w latach r.) ponownie wystąpiła tendencja wzrostowa. Przełożyło się to w oczywisty sposób na jego niekorzystny poziom na monitorowanym obszarze rewitalizacji. Wyznaczony obszar rewitalizacji stanowi jedynie 9,63% obszaru całego miasta, natomiast biorąc pod uwagę liczbę bezrobotnych zarejestrowanych na przedmiotowym terenie w 2013 roku stanowiła ona przeszło 50 % wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych w mieście (najmniej w 2010 roku 30% wszystkich bezrobotnych). Koncentracja tak dużej liczby mieszkańców pozbawionych pracy na obszarze rewitalizacji pokazuje, iż jest to teren szczególnie wrażliwy na zjawisko bezrobocia. Wymaga dalszych prac, nie tylko inwestycyjnych, ale przede wszystkim prospołecznych (rewitalizacji społecznej) skierowanych do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Powyższe dane wskazują na trudną sytuację społeczno-gospodarczą w całym mieście, a zwłaszcza na obszarze wyznaczonym w ramach LPR, oraz na konieczność podjęcia szeregu działań zmierzających do poprawy warunków życia radomian. Wykres 8. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Radomiu 3 Źródło: opracowanie własne na podst. danych z PUP w Radomiu i BDL 3 ze względu na rozszerzenie w 2010 roku obszaru rewitalizacji w mieście (o obszar ograniczony ulicami: Warszawską, Grójecką, Rybną i od strony zachodniej rzeką Mleczną) dane z wykresu za 2008 rok nie uwzględniają przedmiotowego obszaru 15

16 Kolejne kryterium to wysoki poziom przestępczości i wykroczeń wskazany przez Komendę Miejską w Radomiu na podstawie liczby przestępstw i wykroczeń na obszarze rewitalizacji. W 2008 roku KMP odnotowała na obszarze rewitalizacji interwencji, w 2011 roku interwencje, w 2012 roku już tylko interwencji, zaś w 2013 roku interwencji. Zmalała także liczba kradzieży z 994 w 2008 roku do 647 w 2011 roku, 222 w 2012 roku i 416 w 2013 roku, liczba rozbojów ze 148 w 2008 roku do 59 w 2011 roku, 43 w 2012 roku i 70 w 2013 roku oraz liczba uszkodzeń ciała z 89 w 2008 roku do 24 w 2011 roku, 22 w 2012 roku i 33 w 2013 roku. Mimo, iż obszar rewitalizacji został powiększony zaobserwowano na przestrzeni lat znaczny spadek interwencji Policji oraz spadek przestępstw i wykroczeń (najniższy w 2012 roku). Ożywienie wyznaczonego w LPR obszaru rewitalizacji wpłynęło korzystnie na zachowania społeczne, istotny jest w tym przypadku rozwój monitoringu miejskiego, a także zacieśnienie współpracy pracowników monitoringu Urzędu Miejskiego w Radomiu z Komendą Miejską Policji w Radomiu oraz Strażą Miejską w Radomiu. Wykres 9. Liczba interwencji Policji odnotowanych na obszarze rewitalizacji interwencje Źródło: dane z KMP w Radomiu 4 ze względu na rozszerzenie w 2010 roku obszaru rewitalizacji w mieście (o obszar ograniczony ulicami: Warszawską, Grójecką, Rybną i od strony zachodniej rzeką Mleczną) dane z wykresu za 2008 rok nie uwzględniają przedmiotowego obszaru 16

17 Wykres 10. Liczba przestępstw i wykroczeń na obszarze rewitalizacji kradzieże rozboje uszkodzenia ciała Źródło: dane z KMP w Radomiu 7. PODSUMOWANIE Podsumowując należy stwierdzić, iż Lokalny Program Rewitalizacji został osiągnięty w dość zadawalającym stopniu, gdyż w przypadku wskaźników dla poszczególnych projektów (zakres rzeczowy): produktu jest to wartość bliska 60 %, a w przypadku wskaźników rezultatu to blisko 64% zakładanego uprzednio pułapu. Jest to o tyle zadawalający poziom, iż na realizację inwestycji w ramach LPR nie było tyle dostępnych środków unijnych, aniżeli uprzednio zapowiadano na ten cel. Jednakże najistotniejszy jest efekt społeczny, jaki udało się osiągnąć na przedmiotowym obszarze rewitalizacji, tj. znacznie niższy niż przed przystąpieniem do realizacji LPR poziom ubóstwa i wykluczenia poprzez spadek liczby środowisk korzystających z pomocy społecznej, dużo niższy poziom przestępczości i wykroczeń. Niestety nie udało się wykonać uprzednio zakładanych 100 % Programu, którego realizacja dobiegła końca w 2013 roku. Znaczna część spośród niezrealizowanych inwestycji wynika z braku środków finansowych jednostek odpowiedzialnych za ich realizację. Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe wpisując swoje projekty do LPR-u upatrywały szansy aplikowania o dotacje ze środków unijnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata j.w. 17

18 Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych w Warszawie nie ogłosiła jednak planowanego wstępnie konkursu dla przedmiotowej grupy Beneficjentów dla działania 5.2 Rewitalizacja miast w ramach kategorii interwencji Infrastruktura mieszkalnictwa. Zamiast tego w 2011 roku uruchomiono nowy mechanizm finansowy JESSICA, realizowany w formie pożyczek, którego celem jest wspieranie rozwoju obszarów miejskich oraz ich rewitalizacja w aspekcie ekonomicznym i społecznym. Dotyczy wykorzystania części funduszy strukturalnych w postaci instrumentów zwrotnych na rzecz projektów dotyczących trwałego rozwoju obszarów miejskich. Polega na przekazaniu części środków z RPO WM Funduszowi Powierniczemu, a następnie dofinansowaniu z tego źródła Funduszu Rozwoju Obszarów Miejskich. W związku z tym Zarząd Województwa Mazowieckiego zadecydował, że do Funduszu Powierniczego JESSICA na Mazowszu przekazane zostaną środki z trzech działań RPO WM, w tym z działania 5.2. Rewitalizacja miast ponad 65,9 mln zł (ponadto działanie 4.3. oraz 1.6.). Należy jednak stwierdzić, że wsparcie w ramach funduszu Jessica, jest dla beneficjentów znacznie mniej korzystne, niż planowane wcześniej dotacje. Realizacja tak licznej grupy projektów w ramach LPR przyczyniła się z pewnością do poprawy walorów estetycznych miasta, jego bezpieczeństwa, i przywrócenia istotnych funkcji społecznych w wielu obszarach. Jednakże nie wpłynęła znacząco na poziom bezrobocia, które stanowi podstawowy problem w mieście. W związku z powyższym nie tylko przed władzami miasta, ale i licznymi środowiskami mającymi wpływ na jego poziom jest do podjęcia szereg działań w tej trudnej kwestii. Należy podkreślić, iż skala, zakres, a tym samym poziom finansowania działań rewitalizacyjnych w mieście są dużo większe, aniżeli zaprezentowano w przedmiotowym sprawozdaniu. Władze miasta realizują szereg przedsięwzięć wpływających na poprawę sytuacji w mieście zarówno rewitalizację o charakterze inwestycyjnym, jak i społecznym. Jednakże w przedmiotowym dokumencie analizowane mogły być jedynie projekty zgłaszane przez Beneficjentów w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji miasta Radomia na lata Bez wątpienia jednym z najważniejszych celów rozwojowych miasta musi być kontynuacja i ciągła poprawa jakościowa procesów rewitalizacyjnych. Dlatego konieczne będzie opracowanie i wdrożenie kolejnego programu rewitalizacji na najbliższe lata. Na obecnym etapie problemem jest jednak brak nowych wytycznych (zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym), co do zasad tworzenia programów rewitalizacji, elementów jakie powinien zawierać jak i wymogów, jakie dokument ten powinien spełniać. Opracowując więc nowy program rewitalizacji można na razie bazować jedynie na dobrych praktykach, nie mając jednakże pewności, że tak opracowany dokument spełni wszystkie warunki później opracowanych przez Ministerstwo i Urząd Marszałkowski wytycznych. 18