Temat: Wykorzystanie narzędzi multimedialnych i IT do obróbki i montażu filmów

Transkrypt

1 Temat: Wykorzystanie narzędzi multimedialnych i IT do obróbki i montażu filmów Opracowanie: Dorota Dymek Etap edukacyjny: gimnazjum, liceum Przedmiot: informatyka Czas: 2 godziny lekcyjne (w tym projekcja fragmentów filmów) Po zajęciach uczeń będzie umiał: wymienić i zdefiniować podstawowe pojęcia związane z obróbką filmu; wymienić zasady kompozycji kadru; wprowadzić za pomocą urządzeń multimedialnych materiał z kamery do edytora; wymienić i stosować różne rodzaje kompresji i rozszerzenia plików; zastosować kodowanie dźwięku; wyjaśnić, co to są kodeki; wskazać różnice w rozdzielczości i proporcjach ekranu; zaplanować etapy pracy nad filmem; przygotować krótki film, wykorzystując narzędzia IT. Metody pracy: praca w grupach lub w parach, burza mózgów, miniwykład Środki dydaktyczne: program do obróbki filmów (np. Windows Movie Maker), komputer z głośnikami, materiał pomocniczy dla nauczyciela dołączony do scenariusza ( Pojęcia kluczowe: cyfrowa obróbka obrazu montaż multimedia 1

2 Przebieg zajęć: 1. Przedstaw uczniom temat zajęć. Na początku objaśnij znaczenie komputera jako centrum multimedialnego, wyposażonego w różne urządzenia do prezentacji informacji (takie jak karta dźwiękowa, głośniki, czytnik CD lub DVD oraz karta tunera TV i radiowego) i programy do ich obsługi (podstawowe sterowniki multimedialne, np. MS biblioteka DirectX, oraz odpowiednie oprogramowanie użytkowe, np. Windows Media Player czy Windows Movie Maker). 2. Poproś uczniów, aby w 3 4-osobowych grupach uzupełnili drugą i trzecią kolumnę w przygotowanej tabeli 1. Przeznaczenie Przykłady Opis prezentacja i przetwarzanie dźwięku głośnik mikrofon Zmienia sygnał elektryczny na akustyczny. Zamienia sygnał akustyczny na analogowy sygnał elektryczny. prezentacja i przetwarzanie obrazu karta dźwiękowa monitor drukarka Generuje sygnał cyfrowy i zamienia sygnał dźwiękowy na możliwy do odtworzenia przez głośniki. Umożliwia oglądanie multimediów. Drukuje obrazy, teksty. kamera internetowa Przekształca obraz w sygnał cyfrowy. cyfrowy aparat fotograficzny Wykonuje zdjęcia w postaci cyfrowej. czytnik CD Odtwarza prezentacje multimedialne, obrazy, dźwięki zapisane na płytach CD. 1 podręcznik Informatyka cz. I dla liceum ogólnokształcącego, G. Koba, Wydawnictwo MiGra, Wrocław,

3 Przechowywanie informacji czytnik DVD tuner TV płyta CD, DVD Odtwarza filmy i prezentacje multimedialne zapisane na płytach DVD. Umożliwia oglądanie transmisji TV na ekranie monitora. Jest nośnikiem obrazów, dźwięków, filmów. 3. Przedstaw uczniom podstawowe informacje na temat formatów plików obrazu i dźwięku. Możesz skorzystać z materiału pomocniczego dla nauczyciela. 4. Poproś uczniów, aby w parach wykonali następujące zadania: Obliczcie, ile pamięci zajmuje 1 sekunda obrazu wideo w systemie PAL i NTSC. Sprawdźcie, przez Panel Sterowania/Multimedia, jakie kodeki są zainstalowane w systemie. Wymieńcie najbardziej znane formaty zapisu danych wideo (MPEG, AVI, QuickTime i RealVideo). Po zakończeniu pracy poproś kolejno trzy pary o przedstawienie poprawnych odpowiedzi. 5. Zaprezentuj wybrane fragmenty filmów z Filmoteki Szkolnej np.: Popiół i diament, Iluminacja, Historia kina w Popielawach, Brzezina, czy Krótka historia jednej tablicy. 6. Podziel uczniów na grupy i poproś, aby zastanowili się, jakie efekty zostały zastosowane w wybranych sekwencjach filmowych każda grupa analizuje inny fragment. W trakcie analizy uczniowie powinni uwzględnić: sztuczki montażystów pozwalające budować napięcie (szybkie zbliżenia, wstawki, retrospekcje); wykorzystane środki wyrazu; zastosowanie określonego planu filmowego, kadru czy ujęcia. Poproś zespoły o prezentacje wyników ich prac. 7. Następnie zapytaj, dzięki jakim zabiegom technicznym było możliwe stworzenie takich obrazów. Po krótkiej wymianie zdań stwórzcie wraz z uczniami (prawdopodobnie mają jakieś doświadczenie) ranking programów służących do komputerowej obróbki filmów (np. Pinnacle Studio, Windows Movie Maker, Adobe Premiere, Adobe After Effects, Ulead VideoStudio itp). 8. Zapoznaj uczniów z poszczególnymi fazami cyfrowej obróbki obrazów wideo i szczegółowymi etapami montowania filmu w programach komputerowych możesz w tym celu przygotować prezentację multimedialną (wykorzystaj do tego materiał pomocniczy dla nauczyciela). 3

4 Po prezentacji zapytaj uczniów, czy przedstawione informacje są dla nich jasne, czy zrozumieli, na czym polega cyfrowa obróbka obrazów wideo oraz jakie kolejno czynności należy wykonać, aby zmontować w film komputerze. Wyjaśnij wszelkie wątpliwości. Podsumowanie i praca domowa: Zapytaj uczniów, co chcieliby uczynić tematem swojego pierwszego filmu. Wysłuchaj kilku propozycji. Wspólnie wybierzcie pięć najciekawszych tematów. Podziel klasę na pięć zespołów. Zadaniem każdego z nich będzie nakręcenie materiału na jeden z tych tematów. Zachęć uczniów, by przygotowali jak najwięcej scen i ujęć. Podczas następnych zajęć zajmą się ich obróbką i montażem. Pamiętaj, aby uczniowie mieli okazję porównania zmontowanych przez siebie materiałów i oceny pomysłów. Warto też zachęcić ich do upowszechnienia efektów ich pracy można wykorzystać w tym celu znane serwisy (np. YouTube) lub zaproponować uczniom założenie kont na portalu społecznościowym Filmoteki Szkolnej lub skorzystanie z portalu Centrum Edukacji Obywatelskiej i umieszczenie tam najlepszych etiud filmowych. Edutuba może być dla uczniów formą zabawy, sprawdzenia nowych możliwości multimediów, komunikacji z osobami o podobnych zainteresowaniach czy miejscem wymiany wiedzy i doświadczeń. Uwaga! To zadanie jest zespołowe można je rozbudować tak, by uczniowie mogli je zrealizować za pomocą metody projektu. Wtedy konieczne będzie dodatkowe wprowadzenie przypomnienie zasad metody projektu, ustalenie kryteriów oceny itp. Załącznik: Materiał pomocniczy dla nauczyciela Rodzaje formatów plików obrazu i dźwięku Obraz ruchomy (animowany) to ciąg pojedynczych obrazków (klatek - ang. frames), przedstawiających poszczególne fazy ruchu, które - przy wyświetlaniu z odpowiednio dużą szybkością - tworzą w naszym oku płynny obraz. Im większa liczba klatek jest wyświetlana w ciągu sekundy, tym ruch jest bardziej płynny. W europejskim standardzie telewizyjnym i wideo (zwanym PAL) wyświetlanych jest 25 klatek na sekundę, natomiast w amerykańskim (tzw. NTSC) liczba ta wynosi ok. 30 klatek na sekundę. Rozdzielczość obrazu w systemie PAL wynosi 720 x 576 pikseli, a w systemie NTSC X 480 pikseli, gdzie jeden piksel jest opisany 16 bitami informacji o kolorze. Łatwo policzyć, że zapisanie nawet jednej sekundy obrazu wymaga ogromnej ilości pamięci. Ilość danych niezbędnych do zapisania informacji o obrazie wideo jest tak olbrzymia, że bez dodatkowych zabiegów nie poradziłby sobie z nią żaden typowy komputer. Aby móc obrabiać, 4

5 przechowywać i przesyłać dane tego rodzaju, niezbędne jest zmniejszenie ich objętości przez zastosowanie kompresji. Algorytmy kompresji obrazu wideo bazują na fakcie, że na poszczególnych klatkach zmienia się nie cały obraz, a tylko jego fragmenty (np. porusza się postać a tło jest nieruchome). Zamiast więc zapamiętywać informację o całych klatkach obrazu, komputer zapisuje informacje tylko o zmienionych fragmentach sąsiednich klatek. W ten sposób w sekwencji wideo wydzielone są klatki kluczowe (pamiętane w całości) oraz klatki pośrednie (pamiętane są tylko zmiany w stosunku do poprzedniej klatki). Aby dodatkowo zmniejszyć rozmiar klatek, są one poddawane różnym rodzajom kompresji stratnej, takim chociażby jak w formacie JPEG. Obraz wideo poddawany jest kompresji przy jego zapisie, oraz dekompresji przy odczycie (wyświetlaniu). Kompresji i dekompresji dokonują odpowiednie moduły programowe zwane kodekami (ang. codec - Compressor and Decompressor). Istnieje wiele kodeków mających różne zastosowanie, z których najbardziej znane to DV - używany w cyfrowych kamerach wideo, DivX - popularny kodek filmowy. Abyśmy mogli odtworzyć film skompresowany danym kodekiem, musi on być zainstalowany w naszym systemie. Narzędzia do montażu i produkcji filmów Oferowane obecnie na rynku programy do nieliniowej edycji video, zawierają różne narzędzia do montażu i produkcji filmów. Za ich pomocą możliwe jest przechwytywanie materiału wideo z dowolnego źródła, montowanie filmów, dodawanie napisów, przejść czy podkładów dźwiękowych. Umożliwiają one zastosowanie zaawansowanych technik (edycja na wielu ścieżkach), bogaty zestaw efektów, filtrów oraz rozbudowany edytor tytułów. Oczywiście obsługują wszystkie nowoczesne standardy i zapewniają możliwość zapisu w niemal dowolnym formacie na dowolnym nośniku. Za pomocą tego typu programów możliwe jest stworzenie swojej pierwszej produkcji i dołączenie do grona specjalistów. Przykłady przydatnych, dostępnych na rynku programów: Pinnacle Studio, Windows Move Maker, Adobe Premiere, Adobe After Effects, Ulead VideoStudio itp. Poszczególne fazy procesu cyfrowej obróbki obrazów wideo oraz montowania filmu w programach komputerowych. I. Przechwytywanie obrazu (ang. video capture) - wprowadzenie obrazu wideo do komputera. Przechwytywanie filmu z kamery analogowej (VHS) Przechwytywanie filmu z kamery cyfrowej Importowanie filmu z dysku DVD Aby przechwycić sygnał wideo z urządzenia analogowego, takiego jak np. tradycyjna kamera wideo albo odtwarzacz wideo, niezbędne jest posiadanie karty telewizyjnej. Na karcie takiej jest umieszczone odpowiednie złącze (np. S-VHS, antenowe), do którego podłączamy urządzenie. Konieczne jest też użycie odpowiedniego programu do łapania obrazu. 5

6 Takie programy są często dostarczane razem z kartą telewizyjną, można też skorzystać z programów freeware lub shareware (np. z bardzo wszechstronnego VirtualDub) albo z programów komercyjnych. Obraz wideo jest zapisywany najczęściej w formacie WVI, nadającym się później do obróbki. Warto już na tym wczesnym etapie zastosować jakiś rodzaj kompresji, bowiem pliki wideo osiągają bardzo duże rozmiary. W Internecie dostępnych jest wiele kodeków, oferujących różny stopień kompresji i przeznaczonych dla wolniejszych i szybszych komputerów. Niestety, takie przechwytywanie obrazu nie jest doskonałe. Po drodze sygnał analogowy ulega wpływowi wielu zewnętrznych czynników fizycznych, co powoduje pogorszenie jego jakości. O wiele lepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z cyfrowej kamery wideo. W kamerze takiej obraz zapisywany jest na taśmie w postaci cyfrowej i w takiej też formie (bez utraty jakości) jest przesyłany dalej. Aby podłączyć kamerę cyfrową do komputera, potrzeba łącza FireWire (zwanego także i.link lub IEEE-1394). Złącze takie jest wbudowane w niektóre komputery, można także dokupić odpowiednią kartę (do takich kart często dołączane jest oprogramowanie do edycji filmów). Podłączoną w ten sposób kamerą może sterować komputer (np. nie dotykając kamery, można włączyć odtwarzanie, przewijanie, zatrzymać taśmę). Efektem przechwytywania jest również plik zapisany na dysku w formacie AVI. II. Edycja obrazu wideo montaż, dodawanie napisów, dodawanie efektów specjalnych Mając do dyspozycji film zapisany w postaci cyfrowej, można przystąpić do jego edycji. Uzyskane za pomocą komputera efekty są tu tylko ograniczone naszą wyobraźnią, umiejętnościami i funkcjami używanego programu. Najbardziej znanym programem do edycji wideo jest program Premiere firmy Adobe. Podstawową jednostką w obróbce wideo jest scena. Scena to pewien fragment filmu, ograniczony czasowo lub np. zmianą ujęcia. Sceny można ze sobą łączyć, dzielić na mniejsze, ustawiać w różnej kolejności. Można także wstawić sceny z innego filmu lub stworzyć własne - choćby z ruchomymi napisami. Oczywiście można takie napisy lub obrazy nałożyć na sekwencje filmu. Bardzo popularne jest też stosowanie przejść - czyli animowanych zmian obrazu pomiędzy jedną a drugą sceną. Bardziej zaawansowane obrazy pozwalają na przyśpieszanie lub spowalnianie odtwarzania scen, używanie efektów specjalnych (sepia, negatyw, pikselizacja i inne). Dzięki tzw. linii czasu (ang. timeline) możliwe jest włączenie w odpowiednie miejsca własnej narracji, przez dodanie efektów dźwiękowych. W każdej chwili istnieje także możliwość prześledzenie zmontowanego filmu. 6

7 Funkcje edycji: poznajemy układ ekranu sposoby edycji widok filmy, sceny, pliki wyszukiwanie scen zmiana współczynnika proporcji ekranu układanie i przycinanie klipów na osi czasu dodawanie efektów przejść dodawanie tytułu filmu usuwanie klipów znaczniki klipów edycja ze wstawianiem edycja z blokowaniem wstawianie z blokowaniem ścieżki nakładkowanie wideo dodawanie efektów do filmu poprawa jakości filmu III. Zapis wideo w żądanej postaci na płycie CD, DVD, w postaci pliku. Jeżeli jesteśmy już zadowoleni z wyglądu zmontowanego filmu, możemy stworzyć jego końcową wersję, nadającą się do oglądania przez innych. Wymaga to zapisania filmu w odpowiedniej postaci. Mamy tutaj do wyboru kilka możliwości: zapisanie filmu na tradycyjnym magnetowidzie (komputer musi posiadać kartę graficzna z wyjściem S-VHS lub telewizyjnym), wygenerowanie płyty VideoCD lub DVD do odtworzenia w stacjonarnym odtwarzaczu DVD (komputer musi być wyposażony w nagrywarkę), zapisanie filmu w pliku MPEG, AVI (np. z kompresją DivX) lub Windows Media. 7

8 Przy generowaniu filmu mamy możliwość wyboru opcji dotyczących jego wielkości, jakości obrazu i jakości dźwięku, a co za tym idzie - wielkości pliku. Można więc np. wygenerować dwie wersje pliku - jedną o małej objętości do oglądania przez Internet i drugą, o dużych rozmiarach, lecz lepszej jakości do oglądania z płyty. Funkcje zapisu: edycja menu dysku DVD tworzenie dysku DVD zapisywanie filmu do pliku 8