Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Sokoły

Transkrypt

1 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Sokoły E4Y Twoja energia Adam Chmielewski Białystok, ul. Transportowa 7/39

2 Zawartość 1. Podstawa opracowania Charakterystyka Gminy Sokoły Informacje ogólne Klimat Środowisko Demografia Gospodarka Mieszkalnictwo Stan zaopatrzenia Gminy Sokoły w ciepło Stan obecny Plany rozwoju Stan zaopatrzenia Gminy w gaz Stan obecny Plany rozwoju Stan zaopatrzenia Gminy w energię elektryczną Stan obecny Plany rozwoju Analiza możliwości wykorzystania lokalnych i odnawialnych źródeł energii Energetyka odnawialna w Polsce Energia wiatru Energia słoneczna Energia geotermalna Energia wodna Energia z biomasy Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej oraz paliw gazowych str. 2

3 8. Prognoza zapotrzebowania na energię Obszary objęte ochroną przyrody Narwiański Park Narodowy Obszary chronione Natura Pomniki przyrody Współpraca z innymi gminami Podsumowanie Spis Tabel Spis Wykresów Spis Rysunków Spis Załączników Materiały źródłowe str. 3

4 1. Podstawa opracowania Podstawę prawną opracowania projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Sokoły stanowi art. 19 ust. 1 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst pierwotny: Dz. U. z 1997 r., Nr 54, poz. 348, tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r., Nr 89, poz. 625 z późn. zm.), zgodnie z którym wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy co najmniej na okres 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata. Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Sokoły, pod względem redakcji spełnia wymagania określone Ustawą Prawo Energetyczne, tj. obejmuje następujące zagadnienia: ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliw gazowych, przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, zakres współpracy z innymi gminami. str. 4

5 2. Charakterystyka Gminy Sokoły 2.1. Informacje ogólne Gmina Sokoły jest częścią powiatu wysokomazowieckiego i leży w południowo zachodniej części województwa podlaskiego. Siedzibą Urzędu Gminy jest miejscowość Sokoły, wieś o charakterze miasteczka rolniczo przemysłowego. Rysunek 1. Mapa Gminy Źródło: Gmina od północy graniczy z gminami Kobylin Borzymy i Choroszcz, od wschodu z gminą Łapy, od południowego wchodu z gminą Poświętne, od południa z gminą Nowe Piekuty, od południowego zachodu z gminą Wysokie Mazowieckie, a od zachodu z gminą Kulesze Kościelne. str. 5

6 Rysunek 2. Mapa Gmin Łapy Poświętne Źródło: Klimat Klimat charakteryzuje się średnią roczną temperaturą 6,5ºC. Średnia temperatura miesiąca lipca wynosi 17,3ºC, zaś w lutym 6,2ºC. str. 6

7 W ciągu roku średnio 65 dni jest mroźnych, z temperaturą poniżej 0ºC i 26 dni gorących z temperaturą powyżej 25ºC. Rysunek 3. Rozkład temperatur. Źródło: Rysunek 4. Rozkład nasłonecznienia. Źródło: Z temperaturą powietrza ściśle związany jest okres wegetacyjny roślin i rozwoju roślin, który trwa w Gminie Sokoły średnio dni w roku. Początek okresu wegetacyjnego przypada od 1-5.IV, zaś koniec na 1-5.XI. Warunki klimatyczne tego regionu są silnie uzależnione od napływu wiosennych mas suchego powietrza arktycznego powodującego fale przymrozków w maju, a nawet czerwcu. str. 7

8 Rysunek 5. Okresy wegetacyjne. Źródło: Na analizowanym obszarze przeważają wiatry zachodnie, południowo-zachodnie i południowe. Średnia prędkość wiatru wynosi około 3 m/s. Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi od 90 do 110 dni i, od listopada do kwietnia. Wielkość opadów atmosferycznych, na analizowanym obszarze, oscyluje wokół wartości 550 mm w skali roku, z czego na okres wegetacyjny przypada 361 mm opadów. Rysunek 6. Roczna prędkość wiatru. str. 8

9 Rysunek 7. Roczne sumy opadów Źródło: Środowisko Gmina Sokoły położona jest w obrębie wschodniej części mezoregionu Wysoczyzny Wysokomazowieckiej, oraz częściowo mezoregionu Doliny Górnej Narwi, stanowiąc fragment makroregionu Niziny Północnopodlaskiej. Rzeźba terenu, dzięki licznym wzniesieniem morenowym jest bardzo urozmaicony. Najwyższy punkt terenu wynosi 164,1 m n.p.m. i zlokalizowany jest w południowej części gruntów wsi Sokoły. Najniższy punkt terenu znajduje w dolinie Narwi i wynosi 113 m n.p.m. Deniwelacja obszaru gminy wynosi 51,1 m. Krajobraz gminy Sokoły ma charakter staro glacjalny. Dominujące są moreny dennej falistej. Występują również pagórki moreny czołowej. Występujące na terenie gminy pagórki kemowe są niewielkie, o wysokościach względnych od 5 do 7 m i niewielkich nachyleniach stoków. Jedynie w okolicach wsi Perki kemy osiągają większe wysokości do 20 m. Dolina rzeki Narwi ma charakter zatorfionego obniżenia terenowego Demografia Gmina Sokoły ma charakter wiejski, co rzutuje na wskaźniki demograficzne. Gęstość zaludnienia gminy jest siłą rzeczy niższa niż przeciętne województwa, czy też powiatu. str. 9

10 Tabela 1. Powierzchnia i ludność w 2010 r. Wyszczególnienie Ludność Kobiety Powierzchnia na 100 ogólna w km 2 ogółem mężczyźni kobiety na km 2 mężczyzn Województwo podlaskie Powiat wysokomazowiecki Gmina Sokoły Źródło: Uwzględniając charakter demograficzny Gminy Sokoły porównano jej wskaźniki demograficzne ze wskaźnikami dotyczącymi innych terenów wiejskich. Na terenie województwa Podlaskiego 71,7 % ogółu ludności mieszka na terenach wiejskich. Wskaźnik dla kraju wynosi 67,3 % ludności mieszkającej na terenie wiejskim. Odnosząc się do wskaźników dotyczących gęstości zaludnienia, to wskaźnik dla terenów wiejskich dla Polski wynosi 50 na 1 km 2, dla województwa podlaskiego 26 na 1 km 2. W związku z tym można stwierdzić, że gęstość zaludnienia Gminy Sokoły jest o 42 % wyższa niż dla terenów wiejskich w województwie podlaskim, zaś o ok. 35 % niższa niż dla terenów wiejskich Polski Gospodarka Podstawowym działem gospodarki w Gminie Sokoły jest rolnictwo. Obszar produkcji rolnej Gminy charakteryzuje się wysoką jakością i wysokim poziomem intensywności. Z powierzchni ogólnej Gminy, która wynosi 156 km 2 użytki gospodarstw rolnych na terenie Gminy zajmują prawie 72 % powierzchni ogólnej. Z tego niecałe 76 % stanowią grunty orne, a powyżej 14 % pastwiska. Dobrze rozwinięty jest chów bydła mlecznego i trzody chlewnej. Warunki naturalne predysponują obszar do rozwoju upraw intensywnych. W 2005 r. na terenie Gminy Sokoły hodowano sztuk bydła, w tym krów. Trzoda chlewna występowała w ilości , w tym loch. Owiec było 46 sztuk, a koni 143. Drobiu było sztuk, w tym sztuk stanowił drób kurzy. Do większych gospodarstw rolnych należy zaliczyć fermy. Na terenie Gminy Sokoły z pośród 25 większych ferm hodowlanych aż 18 to fermy bydła (hodujące ponad 50 sztuk), 6 to fermy trzody chlewnej, oraz 1 ferma drobiu (50000 sztuk drobiu). str. 10

11 Z ogólnej liczby gospodarstw rolnych w roku 2005 wynoszącej 1 041, około 88 % prowadziło wyłącznie działalność rolniczą; ok. 1 % prowadziło wyłącznie działalność pozarolniczą, ponad 7 % zajmowało się zarówno działalnością rolniczą, jak i pozarolniczą, zaś niecałe 4% nie prowadziło ani działalności rolniczej, ani pozarolniczej. Zmianę liczby podmiotów gospodarczych scharakteryzowano w przekroju lat Tabela 2. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych Ogółem Sektor publiczny Sektor prywatny w tym osoby fizyczne Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo Budownictwo Hotele, restauracje Przetwórstwo przemysłowe Handel i naprawa pojazdów Pośrednictwo finansowe Transport, gospodarka magazynowa Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Źródło: Pomimo wyraźnego spadku ogólnej liczby podmiotów gospodarczych w pierwszej połowie XXI wieku, tendencja ta wyhamowała, a nawet się odwróciła w roku Należy jednak zwrócić uwagę, iż zmiana ta nastąpiła za sprawą pozarolniczych gałęzi gospodarki, a zwłaszcza budownictwa, handlu i transportu. Co ciekawe znaczny wzrost zanotowano w liczbie podmiotów gospodarczych zajmujących się działalnością naukową i techniczną. Rozkład podmiotów gospodarki narodowej według jednostek terytorialnych Gminy w podziale na rodzaje działalności przedstawia Tabela 3. str. 11

12 Tabela 3. Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru regon. rolnictwo, leśnictwo, przemysł i ogółem usługi Jednostka terytorialna łowiectwo i budownictwo rybactwo Bruszewo Bruszewo-Borkowizna Bujny Chomice Czajki Drągi Dworaki-Pikaty Dworaki-Staśki Idźki Młynowskie Idźki Średnie Idźki-Wykno Jabłonowo-Kąty Jamiołki-Godzieby Jamiołki-Kowale Jamiołki-Piotrowięta Jamiołki-Świetliki Jeńki Kowalewszczyzna Kowalewszczyzna- Folwark Kruszewo-Brodowo Kruszewo-Głąby Kruszewo-Wypychy Krzyżewo Noski Śnietne Nowe Racibory Perki-Karpie Perki-Mazowsze str. 12

13 Pęzy Porośl-Kije Roszki-Sączki Roszki-Ziemaki Sokoły Stare Racibory Stare Truskolasy Truskolasy-Lachy Truskolasy-Niwisko Truskolasy-Olszyna Truskolasy-Wola Waniewo Razem Gmina Źródło: Głównym ośrodkiem jest miejscowość Sokoły pełniąca funkcje przemysłowo usługowe. Największymi podmiotami gospodarczymi na terenie gminy są m.in.: Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, Sokoły, ul. Sikorskiego 8 SEGROMET Sp. z o.o. Oddział Kruszewo, Sokoły, Kruszewo Brodowo 81 AG CHEMIA, Sokoły, ul. Kolejowa 33 B P.H.U. ZIEMPOL, Sokoły, Kruszewo Brodowo 79 P.H.U. Rolteks-Sokoły, Sokoły, ul. Kolejowa 33 HR-SPiB Trans-Rol, Sokoły,, Kruszewo Wypychy 29 Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Sokoły, ul. Kolejowa 31 Bank Spółdzielczy w Sokołach, Sokoły, ul. Sikorskiego 12 Tartak Julian Letko & Syn, Sokoły, ul. Tykocińska 29 Gospodarstwo Rolne Ryszard Piekarski, Sokoły, Waniewo 44 Wśród osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą najwięcej zajmuje się działalnością związaną z handlem i naprawą pojazdów ponad 36 %. Kolejną, najpopularniejszą działalnością gospodarczą jest przetwórstwo przemysłowe ok. 19 %. str. 13

14 Tabela 4. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w 2010 r. Rodzaj działalności gospodarczej Liczb osób Informacja i komunikacja 1 Budownictwo 44 Hotele, restauracje 7 Przetwórstwo przemysłowe 21 Handel i naprawa pojazdów 85 Pośrednictwo finansowe 5 Transport, gospodarka magazynowa 15 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 11 Pozostała działalność usługowa 13 Ogółem 232 Źródło: Mieszkalnictwo Na terenie Gminy Sokoły znajduje się ok mieszkań (dane za rok 2010). Łączna powierzchnia mieszkalna wynosi 165,4 tys. m 2. Zdecydowana większość budynków to budynki jednorodzinne będące własnością osób fizycznych. W zasobach komunalnych znajduje się 146 mieszkań o łącznej pow m 2 (dane GUS Baza danych regionalnych). Tabela 5. Zasoby mieszkaniowe w 2010 r. Powierzchnia Wyszczególnienie Mieszkania Izby użytkowa mieszkań w tys. m 2 Przeciętna liczba izb liczba osób na w 1 mieszkaniu mieszkanie powierzchnia użytkowa w m na 1 izbę mieszkania osobę Województwo podlaskie ,3 3,95 2,85 0, Powiat wysokomazowiecki ,6 4,47 3,39 0,76 97,6 28,8 Gmina Sokoły ,4 4,5 3,44 0,77 97,8 28,4 Źródło: str. 14

15 Zasoby mieszkaniowe gminy w porównaniu ze średnią wojewódzką wykazują lepszą przeciętną, natomiast są bardzo zbliżone do przeciętnej w powiecie wysokomazowieckim. 3. Stan zaopatrzenia Gminy Sokoły w ciepło 3.1. Stan obecny Na terenie gminy brak centralnej sieci ciepłowniczej pracującej na potrzeby zasobów mieszkalnych Gminy Sokoły, Istnieją natomiast lokalne kotłownie. Największa z nich zlokalizowana jest na terenie Zespołu Szkół Rolniczych im. Stefanii Karpowicz w Krzyżewie która oprócz budynków szkoły zasila ciepłem ok. 10 okolicznych mieszkań. Druga z nich zlokalizowana jest w Sokołach zasilając ok. 20 mieszkań. Obecnie wykorzystywane źródła energii cieplnej stanowią: węgiel kamienny (98%), oraz olej opałowy (1%) i drewno (1%). Odnawialne źródła takie jak np. energia słoneczna stosuje się w zakresie bardzo małym, raczej jako uzupełnienie indywidualnego układu ciepłowniczego w zabudowie jednorodzinnej. Wykres 1. Wykorzystanie źródeł energii 1% 1% 98% Węgiel kamienny Olej Pozostałe Analizując sposób ogrzewania mieszkań w Gminie Sokoły, według danych z Narodowego Spisu Powszechnego 2002, na 1558 mieszkań, 2 % ogrzewanych jest przy pomocy centralnego ogrzewana zbiorowego. Większość mieszkań, bo 61 % ogrzewanych jest indywidualnym centralnym ogrzewaniem. Na terenie Gminy spora liczba mieszkań, bo 36 % stosuje nadal ogrzewanie przy pomocy pieców. str. 15

16 Wykres 2. Sposób ogrzewania mieszkań w Gminie Sokoły 1% 2% 36% 61% CO zbiorowe CO indywidualne piece inne Analizując sposób ogrzewania mieszkań pod kontem liczby mieszkańców, można stwierdzić, że podobnie jak liczba mieszkań ogrzewanych ze zbiorowego centralnego ogrzewania, liczba mieszkańców korzystających z tego sposobu ogrzewania wynosi 2 %. Jeżeli zaś chodzi o indywidualne centralne ogrzewania, to około 72 % liczby mieszkańców ma do niego dostęp. Natomiast z pieców korzysta 26 % ogólnej liczby mieszkańców Gminy Sokoły. Wykres 3. Mieszkańcy wykorzystujący poszczególne sposoby ogrzewania mieszkań 2% 26% 72% CO zbiorowe CO indywidualne piece Analizując powyższe dane w kontekście geograficznym, można stwierdzić, rozkład odbiorców ciepła koreluje z rozkładem populacji mieszkańców. Oznacza to iż 81 % odbiorców ciepła centralnego zbiorowego pochodzi z miejscowości Sokoły. Również, jeżeli chodzi o pozostałe sposoby ogrzewania mieszkań Sokoły stanowią znaczącą liczbę, gdyż 26% str. 16

17 ogółu mieszkańców korzystających z indywidualnego centralnego ogrzewania pochodzi z tej miejscowości. Natomiast udział Sokół w ogólnej liczbie mieszkańców korzystających z pieców jest proporcjonalnie mniejszy, bo stanowi 18 % ogólnej liczby. Analizując ogrzewanie mieszkań pod względem zużywanej ilości energii w poszczególnych źródłach ciepła otrzymujemy zapotrzebowanie na energię cieplną w poszczególnych źródłach wynoszące sumarycznie ok. 23,98 GWh. Wykres 4. Zapotrzebowanie mieszkań na energię według źródeł ogrzewania [GWh] 30,0 25,0 0,2 20,0 8,7 15,0 inne piece CO indywidualne CO zbiorowe 10,0 14,6 5,0 0,0 0,5 Źródło: Według danych GUS za rok 2004 średnie zapotrzebowanie na energię do celów grzewczych i socjalno-bytowych wynosi 55,4 GJ na mieszkanie. W Gminie Sokoły w roku 2002 znajdowało się 1558 mieszkań. Średnie roczne zapotrzebowanie na energię cieplna wynosi 86335,3 GJ ( GWh). Ponieważ 98 % mieszkań na gminy nie korzysta z ciepła sieciowego, można przyjąć, że ,6 GJ ( GWh) energii cieplnej rocznie pochodzi z indywidualnych źródeł ciepła. str. 17

18 Tabela 6. Mieszkania zamieszkane w Gminie Sokoły wg wyposażenia w łazienkę, ciepłą wodę i gaz stan na 2002 r. mieszkania ogółem Jednostka terytorialna ogółem łazienka ciepła woda bieżąca gaz z sieci gaz z butli [mieszk.] [mieszk.] [mieszk.] [mieszk.] [mieszk.] Bruszewo Bruszewo-Borkowizna Bujny Chomice Czajki Drągi Dworaki-Pikaty Dworaki-Staśki Idźki Młynowskie Idźki Średnie Idźki-Wykno Jabłonowo-Kąty Jabłonowo-Wypychy Jamiołki-Godzieby Jamiołki-Kowale Jamiołki-Piotrowięta Jamiołki-Świetliki Jeńki Kowalewszczyzna Kowalewszczyzna- Folwark Kruszewo-Brodowo Kruszewo-Głąby Kruszewo-Wypychy Krzyżewo Mojsiki Noski Śnietne Nowe Racibory str. 18

19 Perki-Bujenki Perki-Franki Perki-Karpie Perki-Lachy Perki-Mazowsze Perki-Wypychy Pęzy Porośl-Kije Roszki-Chrzczony Roszki Leśne Roszki-Sączki Roszki-Ziemaki Rzące Sokoły Stare Racibory Stare Truskolasy Truskolasy-Lachy Truskolasy-Niwisko Truskolasy-Olszyna Truskolasy-Wola Waniewo RAZEM GMINA Źródło: Wśród odbiorców ciepła zaliczanych do kategorii użyteczności publicznej, większość korzysta z ciepła wytwarzanego w źródłach spalających olej. Dane obrazujące zużywane ilości paliwa oraz moc źródeł ciepła obrazuje Tabela 7. str. 19

20 Tabela 7. Budynki użyteczności publicznej ogrzewane olejem Ilość Moc zużytego źródła w ciągu ciepła 2011 r. [kw] Nazwa jednostki paliwa [l] Zespół Szkół w Sokołach Urząd Gminy w Sokołach Szkoła Podstawowa w Bruszewie Gminny Ośrodek Kultury w Sokołach Ośrodek Zdrowia w Sokołach Szkoła Podstawowa w Kowalewszczyźnie Warsztaty Terapii Zajęciowej, Stare Racibory Ośrodek Rehabilitacyjno Edukacyjno Wychowawczy, Perki Karpie Razem Obiektami ogrzewanymi w wyniku spalania różnego rodzaju węgla są dwa obiekty związane z edukacją. Tabela 8. Budynki użyteczności publicznej ogrzewane węglem Ilość zużytego w ciągu Moc roku źródła paliwa ciepła Punkt odbioru [ton] [kw] OSP Sokoły, ul. Rynek Mickiewicza 10 7 b.d. Zespół Szkół Rolniczych w Krzyżewie Jedynym obiektem wykorzystującym gaz jako źródło ciepła jest Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "MD CARE" Sp. z o.o., Dworaki Staśki 46 zużywający rocznie ok. 310 tys. ton gazu. Wśród odbiorców zużywających ciepło na potrzeby bytowe przeważają odbiorcy indywidualni, ogrzewający domy jednorodzinne. Analizując budownictwo mieszkaniowe pod względem sposobu ogrzewania uzyskujemy dane które obrazuje Tabela 9. str. 20

21 Tabela 9. Sposób ogrzewania mieszkań w podziale na miejscowości stan na 2002 r. mieszkania ogółem Jednostka terytorialna ogółem CO zbiorowe CO indywidualne piece [mieszk.] [mieszk.] [mieszk.] [mieszk.] Bruszewo Bruszewo-Borkowizna Bujny Chomice Czajki Drągi Dworaki-Pikaty Dworaki-Staśki Idźki Młynowskie Idźki Średnie Idźki-Wykno Jabłonowo-Kąty Jabłonowo-Wypychy Jamiołki-Godzieby Jamiołki-Kowale Jamiołki-Piotrowięta Jamiołki-Świetliki Jeńki Kowalewszczyzna Kowalewszczyzna-Folwark Kruszewo-Brodowo Kruszewo-Głąby Kruszewo-Wypychy Krzyżewo Mojsiki Noski Śnietne Nowe Racibory Perki-Bujenki Perki-Franki str. 21

22 Perki-Karpie Perki-Lachy Perki-Mazowsze Perki-Wypychy Pęzy Porośl-Kije Roszki-Chrzczony Roszki Leśne Roszki-Sączki Roszki-Ziemaki Rzące Sokoły Stare Racibory Stare Truskolasy Truskolasy-Lachy Truskolasy-Niwisko Truskolasy-Olszyna Truskolasy-Wola Waniewo Źródło: Większość odbiorców ciepła korzysta z indywidualnego sposobu ogrzewania. W tym wypadku trudno jest precyzyjnie ustalić rodzaj paliwa. Jednak z dostępności paliw można wnioskować, iż jest to węgiel 98 %, drewno 1 % i olej opałowy 1 %. Nieliczna grupa odbiorców korzystająca z CO zbiorowego przyłączona jest do kotłowni pracujących jako podstawowe źródło ciepła na potrzeby innych obiektów. Około 10 mieszkań przyłączonych jest do kotłowni opalanej ekogroszkiem w Zespole Szkół Rolniczych Imienia Stefanii Karpowicz w Krzyżewie. Kotłownia ta zużywa około 180 ton paliwa rocznie. Natomiast 20 mieszkań w budynku mieszkalnym przy ul. Tykocińskiej w Sokołach korzysta z CO zbiorowego opalanego węglem zużycie około 33 ton tego paliwa rocznie. Wśród odbiorców ciepła technologicznego na terenie Gminy Sokoły, w trakcie konsultacji z Urzędem Gminy została wytypowana grupa przedsiębiorców, którzy mogą posiadać znaczące w skali gminy źródła ciepła. Do tej grupy zaliczono: str. 22

23 Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska ul. Sikorskiego Sokoły AG CHEMIA Andrzej Gąsowski ul. Kolejowa 33 B Sokoły P.H.U. "Rolteks-Sokoły" M. Kruszewski ul. Kolejowa Sokoły P.H.U. ZIEMPOL Włodzimierz Łętowski Sokoły Kruszewo Brodowo Sokoły HR-SPiB Trans-Rol Andrzej Remisiewicz Kruszewo Wypychy Sokoły Spółdzielnia Kółek Rolniczych ul. Kolejowa Sokoły Bank Spółdzielczy w Sokołach ul. Sikorskiego Sokoły SEGROMET Sp. o.o. Oddział Kruszewo Kruszewo Borowo Sokoły Do wytypowanych firm została wystosowana ankieta. W odpowiedzi uzyskano jedynie dwie odpowiedzi. Firma AG CHEMIA Andrzej Gąsowski ul. Kolejowa 33 B, Sokoły jako podstawowe paliwo do produkcji ciepła wykorzystuje węgiel (55 ton rocznie) spalając go w źródle ciepła o mocy 350 kw. Natomiast rezerwowe źródło ciepła o mocy 525 kw opalane jest olejem. Drugą firmą która udzieliła odpowiedzi na ankietę jest Spółdzielnia Kółek Rolniczych ul. Kolejowa 31, Sokoły. Firma jako podstawowe źródło ciepła wykorzystuje opalany ekogroszkiem piec o mocy 50 kw, natomiast rezerwę stanowi źródło ciepła o mocy 28 kw wykorzystujące jako paliwo olej Plany rozwoju Aktualnie na terenie Gminy Sokoły nie planuje się żadnych inwestycji związanych z rozbudową sieci ciepłowniczej ogólnodostępnej dla wszystkich mieszkańców gminy. Zaopatrzeniem w ciepło własnych obiektów zajmuje się bezpośrednio sama Gmina co przy niewielkiej liczbie obiektów należących do gminy, spełnia swoje zadanie. Możliwym kierunkiem rozwoju branży ciepłowniczej na terenie Gminy Sokoły powinna być poprawa efektywności energetycznej budynków i źródeł ciepła oraz oszczędzanie zasobów energetycznych. Możliwe jest to poprzez zwiększenia zakresu termomodernizacji budynków oraz zapewnienie należytego poziomu technicznego infrastruktury ciepłowniczej polegające na wymianie na urządzenia o wyższej sprawności oraz na przystosowaniu do spalania paliw ekologicznych (głównie zastąpienie kotłów węglowych kotłami na paliwa ekologiczne). Jednocześnie należy uwzględnić możliwość przygotowania c.w.u. za pomocą kolektorów słonecznych. str. 23

24 4. Stan zaopatrzenia Gminy w gaz 4.1. Stan obecny Dystrybucją gazu ziemnego na terenie Gminy Sokoły zajmuje się Mazowiecka Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Białystok. Gaz ziemny wysokometanowy dostarczany jest dla celów komunalno bytowych i ogrzewania mieszkań oraz na potrzeby usług jedynie w okolicach miejscowości Dworaki Staśki. Rysunek 8. Sieć gazowa na terenie Gminy Sokoły Do sieci gazowej podłączonych jest 9 przyłączy gazowych, w tym 7 budynków mieszkalnych. str. 24

25 Wykres 5. Długości przyłączy gazowych na terenie Gminy Sokoły [m] średniego ciśnienia Na terenie Gminy Sokoły znajduje się jedna stacja redukcyjno pomiarowa wysokiego ciśnienia zlokalizowana w miejscowości Dworaki Staśki. Zasila ona sieć gazową średniego ciśnienia. Sieć gazowa wykonana jest z polietylenu. Instalacja ta została wybudowana w 1994 roku i jej stan techniczny, według oceny dystrybutora, jest dobry. Wykres 6. Charakterystyka sieci gazowej na terenie Gminy Sokoły sieć gazowa [m] 0 średnie ciśnienie wysokie ciśnienie str. 25

26 Sieć gazową na terenie Gminy Sokoły nożna uznać za słabo rozwiniętą. Jedynymi odbiorcami są odbiorcy zlokalizowani w pobliżu stacji redukcyjno pomiarowej. Przedsiębiorstwem świadczącym usługi obrotu gazem jest PGNiG S.A. Mazowiecki Oddział Obrotu Gazem w Warszawie Gazownia Białostocka. Przedsiębiorstwo to obsługuje na terenie Gminy Sokoły 10 odbiorców w okolicach miejscowości Dworaki Staśki. Tabela 10. Ilości odbiorców gazu na terenie Gminy Lata Odbiorcy Gospodarstwa domowe Przemysł Handel i usługi Odbiorcy gazu na terenie Gminy Sokoły zużyli w 2011 r około 35 tys m 3 gazu Tabela 11.Zużycie gazu na terenie Gminy Lata Zużycie gazu w tys. m 3 Gospodarstwa domowe Przemysł Handel i usługi ,9 0 16, ,9 0 23, ,1 0 27, ,5 0 31,3 str. 26

27 Wykres 7. Zużycie gazu przez odbiorców indywidualnych [tys. m 3 ] 4,0 3,5 3,0 2,9 2,9 3,1 3,5 2,5 2,0 1,5 1,0 0, Wykres 8. Zużycie gazu przez handel i usługi [tys. m 3 ] 35,0 31,3 30,0 27,0 25,0 23,3 20,0 16,7 15,0 10,0 5, str. 27

28 Jak widać wśród odbiorców indywidualnych jak i też wśród odbiorców zaliczonych do grupy handel i usługi występuje trend wzrost zużycia paliwa gazowego, przy czym dużo wyższą dynamikę wykazuje wzrost zużycia odbiorców z grupy handel i usługi. Należy jednak zwrócić uwagę, iż wzrost zużycia nie wynikał ze wzrostu liczby odbiorców gazu przyłączonych do infrastruktury sieciowej, a jedynie ze wzrostu zapotrzebowania. Oprócz gazu sieciowego, na terenie gminy wykorzystywany jest gaz z butli. Tabela 12. Liczba mieszkań korzystających z gazu z butli [szt.] Jednostka terytorialna ogółem gaz z butli Bruszewo Bruszewo-Borkowizna 7 7 Bujny Chomice Czajki Drągi Dworaki-Pikaty Dworaki-Staśki Idźki Młynowskie Idźki Średnie Idźki-Wykno Jabłonowo-Kąty Jabłonowo-Wypychy Jamiołki-Godzieby Jamiołki-Kowale Jamiołki-Piotrowięta Jamiołki-Świetliki 5 5 Jeńki Kowalewszczyzna Kowalewszczyzna-Folwark Kruszewo-Brodowo Kruszewo-Głąby Kruszewo-Wypychy str. 28

29 Krzyżewo Mojsiki Noski Śnietne Nowe Racibory Perki-Bujenki 9 8 Perki-Franki Perki-Karpie Perki-Lachy Perki-Mazowsze Perki-Wypychy Pęzy Porośl-Kije Roszki-Chrzczony 12 9 Roszki Leśne 10 9 Roszki-Sączki 8 8 Roszki-Ziemaki Rzące Sokoły Stare Racibory 6 6 Stare Truskolasy Truskolasy-Lachy Truskolasy-Niwisko Truskolasy-Olszyna Truskolasy-Wola 10 8 Waniewo Źródło: Stopień gazyfikacji Gminy Sokoły jest słaby. Z ogólnej liczby 1324 mieszkań posiadających dostęp do gazu, aż 99,4 % mieszkań korzysta z gazu z butli. Dane te obrazuje Wykres 9 str. 29

30 Wykres 9. Stopień gazyfikacji mieszkań w gminie Sokoły 8 gaz z butli gaz z sieci Plany rozwoju Mazowiecka Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Białystok nie planuje obecnie inwestycji w infrastrukturę sieciową na terenie Gminy Sokoły w perspektywie roku Jednocześnie PGIiG S.A. Mazowiecki Oddział Obrotu Gazem w Warszawie Gazownia Białostocka szacuje iż na terenie Gminy Sokoły nastąpi stagnacja zapotrzebowania na gaz. 5. Stan zaopatrzenia Gminy w energię elektryczną 5.1. Stan obecny Dystrybucją energii elektrycznej na terenie Gminy Sokoły zajmuje się PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok. Firma ta pełni funkcję Operatora Systemu Dystrybucyjnego (OSD) odpowiedzialnego za przesył energii elektrycznej a w szczególności za utrzymanie i rozwój infrastruktury sieciowej. str. 30

31 Na terenie Gminy Sokoły nie znajduje się żadna stacja 110/15 kv. Odbiorcy z terenu Gminy Sokoły zasilani są dwiema liniami SN 15 kv Ruś 1 i Ruś 2 wyprowadzonymi ze stacji 110/15 kv Wysokie Mazowieckie zlokalizowanej poza terenem gminy. Tabela 13. GPZ-ty zasilające Gminę Sokoły (stan na r.) Lp. Nazwa stacji WN/SN Napięcie transformacji Ilość transformatorów Moc Transformatorów Łączna Moc Stacji WN/SN 1 Wysokie Mazowieckie 110/15 kv 2 2 x 25 kva 50 kva Przez teren Gminy przebiega jedna linia napowietrzna WN 110 kv. Sieć elektroenergetyczna SN i nn na terenie Gminy Sokoły jest w dobrym stanie technicznym. Ogólna ocena stanu technicznego sieci 15 kv jest dobra. Linie 15 kv posiadają dwustronne zasilanie, natomiast niektóre stacje 15/0,4 kv pracujące w odgałęzieniach linii 15 kv zasilane są jednostronnie.. We wszystkich liniach występują rezerwy przesyłowe. Rysunek 9. Topografia sieci elektroenergetycznej na terenie Gminy Sokoły str. 31

32 Rysunek 10. Schemat ruchowy sieci elektroenergetycznej na terenie Gminy Sokoły Elektroenergetyczna sieć rozdzielcza na terenie Gminy Sokoły w przeważającej części oparta jest na liniach napowietrznych. Jedynie około 3 % sieci niskiego napięcia jest zbudowana jako kablowa (są to głównie przyłącza). W oczywisty sposób wpływa to na awaryjność pracy tej sieci. Charakteryzuje się ona dużą wrażliwością na oddziaływanie warunków atmosferycznych. Tabela 14. Elektroenergetyczna sieć rozdzielcza Sieć napowietrzna Rodzaj sieci [km] Sieć kablowa [km] Sieć wysokiego napięcia WN 5,6 - Sieć średniego napięcia SN 66,1 - Sieć niskiego napięcia nn 73,75 2,24 str. 32

33 Na terenie gminy zlokalizowanych jest ponad 70 stacji transformatorowych SN/nn. Są to w przeważającej ilości stacje niewielkie około 21 % stacji ma moc 100 kva, zaś ponad 35 % moc 63 kva. Jest to charakterystyczne dla sieci tzw. wiejskich. Tabela 15. Wykaz stacji SN/nn na terenie Gminy Sokoły Nr Miejscowość Nazwa Moc [kva] Typ 184 Bruszewo Bruszewo STSa20/ Bruszewo Bruszewo 2 63 STSa20/ Bruszewo Bruszewo 3 63 STSa20/ Jamiołki Piotrowięta Jamiołki Piotrowięta 63 STSa20/ Jamiołki Godzieby Kłosy Jamiołki Godzieby 63 STSa20/ Racibory Nowe Racibory Nowe STSa20/ Porośl Kije Porośl Kije 63 STSa20/ Drągi Pęzy Drągi Pęzy 63 STSa20/ Dworaki Staśki Dworaki Staśki 63 STSa20/ Perki Wypychy Perki Wypychy 63 ŻH 15B 204 Perki Mazowsze Perki Mazowsze 100 ŻH 15B 205 Perki Lachy Perki Lachy 63 ŻH 15B 206 Perki Franki Perki Franki 63 ŻH 15B 207 Perki Bujenki Perki Bujenki 63 ŻH 15B 208 Roszki Sączki Roszki Sączki 30 ŻH 15B 211 Roszki Leśne Roszki Leśne 63 ŻH 15B 212 Roszki Chszczony Roszki Chszczony 63 ŻH 15B 213 Bujny Bujny 30 STSa20/ Noski Śnietne Noski Śnietne 100 SB2J 216 Noski Śnietne kol. Noski Śnietne kol. 50 ŻH 15B 218 Bruszewo Borkowizna Bruszewo Borkowizna 50 ŻH 15B 219 Sokoły Sokoły ul. Mazowiecka 160 STSa 20/ Sokoły Sokoły ul. Nowy Świat 75 STSa 20/ Sokoły Sokoły ul. Kościelna 250 STSa 20/ Sokoły Sokoły ul. Ogrodowa 160 STSa20/ Sokoły Sokoły ul. Kolejowa 100 STSa20/250 str. 33

34 226 Kruszewo Głąby Kruszewo Głąby 100 STSa20/ Sokoły Sokoły ul. Wspólna 250 STSa 20/ Kruszewo Wypychy Kruszewo Wypychy 63 STSa20/ Czajki Czajki 1 50 STSa20/ Truskolasy Stare Truskolasy Stare 40 STSa20/ Truskolasy Lachy Truskolasy Lachy 100 STSa20/ Truskolasy Wola Truskolasy Wola 1 63 STSa20/ Truskolasy Olszyna Truskolasy Olszyna 30 STSa20/ Idźki Średnie Idźki Średnie 63 STSa20/ Jabłonowo Wypychy kol. Jabłonowo Wypychy kol. 63 STSa20/ Sokoły Sokoły CN. 250 STSa20/ Kruszewo Brodowo Kruszewo Brodowo 100 STSa20/ Jabłonowo Kąty Jabłonowo Kąty 63 STSa20/ Jabłonowo Wypychy Jabłonowo Wypychy 63 STSa20/ Krzyżewo Krzyżewo Szkoła 100 STSa 20/ Ciechanowiec C-c Internat LO 100 STSa 20/ Roszki Ziemaki Roszki Ziemaki 75 STSa20/ Krzyżewo Krzyżewo wieś 75 STSa20/ Truskolasy Lachy kol. Truskolasy Lachy kol. 30 STS 20/ Kruszewo Brodowo kol. Kruszewo Brodowo kol. 25 STSa20/ Krzyżewo Krzyżewo PGR 250 STSa20/ Racibory Nowe Racibory PKP 160 STSa20/ Rzące, Racibory Stare Rzące Racibory Stare 100 STSa20/ Bruszewo Bruszewo kol. 40 STSa20/ Sokoły Sokoły PPPPBWZP 250 STS 20/ Idźki Młynowskie Idźki Młynowskie STSa20/ Idźki Wykno Idźki Wykno 3 63 STSa20/ Jamiołki Godzieby Kłosy kol Jamiołki Godzieby Kłosy kol 40 STSa20/100 WSTPx778 Sokoły Sokoły PZZ 630 B20/630 x792 Sokoły Sokoły Oczyszczalnia 100 STSa 20/ Sokoły Sokoły Zajazd Sokól 30 STSa20/ Truskolasy Wola Truskolasy Wola 2 20 STSa20/100 str. 34

35 818 Truskolasy Olszyna Truskolasy Olszyna Hydrofornia 100 STSa20/ Racibory Nowe Racibory Nowe 2 63 STSa20/ Truskolasy Niewisko Truskolasy Niewisko 75 STSa20/ Dworaki Pikaty Dworaki Pikaty 50 STSa20/ Jamiołki Kowale Jamiołki Kowale 63 STSa20/ Czajki Czajki 2 63 STSa20/ Bruszewo Bruszewo Hydrofornia 63 STSa20/ Sokoły Sokoły ul. Popiełuszki 160 STSa20/ Sokoły Sokoły ul. Wyszyńskiego 100 STSa20/250 x861 Drągi Hydrofornia Drągi Hydrofornia 100 STSa20/ Noski Śnietne Noski Śnietne 2 63 STSa 20/250 x884 Sokoły Sokoły Warsztat 40 STSa 20/ Truskolasy Olszyna Truskolasy Olszyna Tartak 75 STSp 20/100 Na terenie gminy brak jest elektrowni lokalnych współpracujących z siecią. Podmiotem pełniącym rolę Sprzedawcy z Urzędu na terenie działania PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok - PGE Obrót S.A. Oddział z siedzibą w Białymstoku. Podmiotami posiadającymi zawarte generalne umowy o świadczenie usług dystrybucji, umożliwiające sprzedaż energii elektrycznej odbiorcom przyłączonym do sieci PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok, są (stan na lipiec 2012): 3 Wings Sp. z o.o. Alpiq Energy SE Centrozap S.A. CEZ Trade Polska Sp. z o.o. CORRENTE Dalkia Polska S.A. EGL AG Elektrix Sp. z o.o. Elektrociepłownia Andrychów Sp. z o.o. Enea S.A. ENERGA Obrót SA str. 35

36 Energetyczne Centrum S.A. Energia dla Firm Sp. z o.o. ERGO SWISS Sp. z o.o. Everen Sp. Z o.o Fiten S.A. GDF SUEZ Energia Polska S.A. Iberdrola Generacion S.A.U. Inter Energia S.A. JES Energy Sp. z o.o. KI Energy Trading Polska S.A. KOPEX Spółka Akcyjna KRI Marketing and Trading S.A. Metro Group Energy Production Sp. z o.o. Nida Media Sp. z o.o. PGE Górnictwo i Energetyka Konwecjonalna S.A. PGE Obrót S.A. PGE S.A. PGNiG Energia S.A. PKP Energetyka Sp. z o.o. Powerpol Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Energetyczne ESV Spółka Akcyjna Przedsiębiorstwo Obrotu Energią Sp. z o.o. RWE Polska S.A. Slovenske Elektrane S.A.Oddział w Polsce TAURON Sprzedaż Sp. z o.o. TelePolska Sp. z o.o. Telezet Edward Zdojek Tradea Sp. z o.o. Vattenfall Sales Poland Sp. z o. o. Zakład Elektroenergetyczny H. Cz. ELSEN S.A. ZOMAR S.A. str. 36

37 Na ternie Gminy Sokoły jest około 2500 indywidualnych odbiorców energii elektrycznej oraz około 300 odbiorców przemysłowych. Odbiorcy indywidualni pobierają energię elektryczną na własne potrzeby i są rozliczani w taryfie G. Natomiast odbiorcy przemysłowi są rozliczani w taryfach A, B i C, z czego na terenie Gminy Sokoły odbiorcy przemysłowi zużywają ok. 2,33 GWh energii elektrycznej rocznie. Dane na temat ilości odbiorców i ich zużycia w poszczególnych latach przedstawiono poniżej. Tabela 16. Ilości odbiorców Gminy Sokoły i zużycie energii elektrycznej Odbiorcy indywidualni Odbiorcy przemysłowi Zużycie Zużycie Rok Ilość Ilość energii energii [Szt.] [Szt.] [GWh] [GWh] , , , , , ,33 Ciekawym trendem jest wzrost, w okresie lat , zużycia energii elektrycznej przez odbiorców indywidualnych o ponad 3 % przy jednoczesnym 2 % spadku ich liczby. Wykres 10. Zużycie w latach energii elektrycznej na terenie Gminy Sokoły Odbiorcy indywidualni [GWh] 6,1 6,05 6 5,95 6,02 6,06 5,9 5,85 5,85 5,8 5,75 5, Natomiast w tym samym okresie, pomimo prawie 35 % wzrostu liczby odbiorców przemysłowych zanotowano w tej grupie jedynie ok. 9 % wzrost poboru energii elektrycznej. Faktycznie oznacza to spadek indywidualnego zużycia odbiorców przemysłowych. str. 37

38 Wykres 11. Zużycie w latach energii elektrycznej na terenie Gminy Sokoły Odbiorcy przemysłowi [GWh] 2,4 2,35 2,3 2,25 2,36 2,33 2,2 2,15 2,14 2,1 2, Dane te pokazują typowy dla Polski trend rozwoju energochłonności gospodarstw domowych przy jednoczesnej optymalizacji energochłonności przemysłu i usług Plany rozwoju Na terenie Gminy Sokoły planowane są następujące zadania w zakresie budowy i modernizacji systemu elektroenergetycznego: - w roku 2012 budowa przyłączy wraz z układami pomiarowymi: kablowych 4 szt., napowietrznych 8 szt. - w roku 2013 budowa słupowych stacji transformatorowych wraz z transformatorami w ilości 2 sztuk. Budowa linii SN napowietrznych 1,1 km, linii nn napowietrznych 2,4 km, przyłączy napowietrznych wraz z układami pomiarowymi 55 szt. Jednocześnie, jak wynika ze Studium uwarunkowania i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Sokoły, do listy inwestycji publicznych wynikających ze strategii rozwoju województwa podlaskiego, a zlokalizowanych na terenie Gminy Sokoły, wpisano następujące inwestycje: - budowa linii energetycznej WN 110 kv relacji Zambrów Sokoły do linii 110 kv kierunek Białystok, - budowa stacji transformatorowej 110/15 kv w Sokołach wraz z linią zasilającą 110 kv RPZ II Zambrów (proj.) Sokoły linia istniejąca 110 kv Wysokie Mazowieckie Białystok, - budowa linii napowietrznej 400 kv relacji GPZ Narew GPZ Ełk. str. 38

39 6. Analiza możliwości wykorzystania lokalnych i odnawialnych źródeł energii 6.1. Energetyka odnawialna w Polsce Za odnawialne źródła energii uznaje się źródła energii, których używanie nie wiąże się z długotrwałym ich deficytem ich zasób odnawia się w krótkim czasie. Do takich źródeł zalicza się: - promieniowanie słoneczne, - energia wiatru, - energia spadku wód, - energia z biomasy - energia geotermalna, - energia przypływów i odpływów mórz oraz różnicy temperatury wody powierzchniowej i głębinowej. Ustawia Prawo energetyczne definiuje odnawialne źródło energii jako źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także z biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych. Rysunek 11. Energetyka Odnawialna fragment Polski Północnowschodniej Źródło URE, data aktualizacji danych: str. 39

40 Tabela 17. Instalacje energetyki odnawialnej w Polsce Typ instalacji Ilość instalacji Moc [MW] elektrownie biogazowe elektrownie biomasowe wytwarzające z promieniowania słonecznego elektrownie wiatrowe elektrownie wodne elektrownie realizujące technologię współspalania Źródło URE, data aktualizacji danych: RAZEM 1, Tabela 18. Instalacje energetyki odnawialnej w powiecie wysokomazowieckim Typ instalacji Ilość instalacji Moc [MW] elektrownia wiatrowa na lądzie elektrownia wodna przepływowa do 0,3 MW Źródło URE, data aktualizacji danych: Energia wiatru Energia wiatru jest energią pochodzenia słonecznego, powstaje w wyniku różnicy temperatur mas powietrza. Energia wiatru jest jedną z najstarszych energii wykorzystywanych przez człowieka. Wiatry wiejące nad powierzchnią lądów mają potencjał energetyczny równy 40TW. Aby wykorzystanie energii wiatru było opłacalne średnia roczna prędkość wiatru musi być większa od 4 m/s dla małych turbin wiatrowych lub większa od 5,5 m/s dla dużych elektrowni wiatrowych. Energia wiatru jest szeroko dostępna. Turbiny wiatrowe mogą być budowane na lądzie jak i na wodzie przy czym większą efektywnością charakteryzują się farmy budowane na morzu. str. 40

41 Rysunek 12. Strefy energetyczne wiatru w Polsce W Polsce odpowiednie warunki wiatrowe panują na Pomorzu, Suwalszczyźnie, w Tatrach i w centralnej Polsce strefa I wybitnie korzystna. Lokalizacja elektrowni wiatrowej musi uwzględniać różne aspekty topograficzne, m.in. wpływ przeszkód terenowych na przepływ wiatru. Zawirowania powietrza zmniejszają znacznie wydajność elektrowni, w związku z tym należy unikać lokalizacji w strefach turbulentnych. Współcześnie dostępne turbiny oferowane są w szerokiej gamie od kilkudziesięciu kw, po duże kilku megawatowe urządzenia. Do zalet technologii wykorzystujących energię wiatru można zaliczyć: brak zanieczyszczeń środowiska, możliwość lokalizacji na nieużytkach i terenach zanieczyszczonych oraz fakt, iż energia wiatru jest darmowa. Z kolei jako wady tej technologii wymienia się: cykliczność pracy (z powodu zmiennej prędkości wiatru), wysokie koszty inwestycji, wysokie koszty eksploatacji, hałas, zagrożenie dla ptaków. Moc zainstalowana w energetyce wiatrowej w Polsce to MW (stan , źródło URE). Energia wiatrowa odgrywa coraz większą rolę w światowym bilansie energetycznym. Największy wpływ na ten fakt miał przede wszystkim dotychczasowy rozwój dużych farm wiatrowych. Jednak to małe i mikro źródła mają być w najbliższym czasie źródłami wspieranymi zarówno przez prawodawstwo jak i środki pomocowe z Unii Europejskiej. str. 41

42 Wśród małych elektrowni wiatrowych przeważają instalacje zasilające budynki mieszkalne, niewielkie gospodarstwa rolne, czy też obiekty do których nie zawsze opłacalne jest doprowadzenie linii zasilających w energię elektryczną takie jak domki letniskowe. W zależności od zużycia energii oraz dostępnych lokalnie zasobów wiatru, do zasilenia budynku jednorodzinnego może być stosowana elektrownia wiatrowa o mocy od kilkudziesięciu do kilkuset Watów. Elektrownia wiatrowa jest podłączona do budynku za pośrednictwem falownika, który synchronizuje ją z siecią elektroenergetyczną. Rysunek 13. Przykładowa konfiguracja małej elektrowni wiatrowej Źródło: eko-diuna.pl Małe i mikro elektrownie wiatrowe najczęściej nie są jedynym źródłem zasilania. Najczęściej energia w nich wyprodukowana służy zmniejszeniu poboru energii z sieci elektroenergetycznej. Ze względu na charakter pracy, źródła takie wymagają najczęściej magazynowania w akumulatorach wyprodukowanej energii, tak aby była ona dostępna bez względu na to czy wiatr wieje czy też nie. Inną metodą gromadzenia energii uzyskanej z wiatru, dzięki podłączeniu generatora do bojlera, jest wykorzystanie wyprodukowanej energii elektrycznej do ogrzewania wody Energia słoneczna Energia słoneczna, a dokładnej energia promieniowania słonecznego jest energią, która wykorzystywana w urządzeniach bezpośrednio przetwarzających tę energię, nie powoduje negatywnych skutków dla środowiska. Wynika to z faktu, iż przy wykorzystaniu tej energii brak jest efektów ubocznych, szkodliwych emisji oraz zubożenia zasobów naturalnych. str. 42

43 Rysunek 14. Rozkład sum promieniowania na jednostkę powierzchni płaskiej. Pozyskanie energii słonecznej uzależnione jest od warunków klimatycznych, które na terenie Polski charakteryzują są dużą różnorodnością. Roczna gęstość promieniowania słonecznego na płaszczyznę poziomą waha się w granicach kwh/m 2, zaś przeciętna liczba godzin słonecznych (tzw. usłonecznienie) w ciągu roku to około Cechą charakterystyczną jest się bardzo nierówny rozkład promieniowania słonecznego w cyklu rocznym. Około 80% całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na sześć miesięcy sezonu wiosenno - letniego, od początku kwietnia do końca września, przy czym czas operacji słonecznej w lecie wydłuża się do 16 godzin dziennie, natomiast w zimie skraca się do 8 godzin dziennie. Rysunek 15. Przeciętny miesięczny rozkład nasłonecznienia w Polsce Źródło: str. 43

44 Nakłady finansowe związane z instalacjami fotowoltaicznymi są na tyle wysokie, że w polskich warunkach klimatycznych stosowanie urządzeń wykorzystujących energię słoneczną do produkcji energii elektrycznej, bez wsparcia ze środków pomocowych, nie jest opłacalne. Oczywiście dostęp do środków unijnych powoduje, że budowa takich instalacji staje się opłacalna, jednak mimo wszystko, w polskich warunkach, są to inwestycje o stosunkowo długim okresie zwrotu. Warunki meteorologiczne w Polsce sprzyjają natomiast stosowaniu kolektorów słonecznych. Zadaniem kolektora słonecznego jest pobieranie energii z promieniowania bezpośredniego, rozproszonego i odbitego, a następnie przekazywanie jej do instalacji grzewczej. Zasada działania kolektorów sprowadza się do ogrzania przez promieniowanie słoneczne umieszczonego w kolektorze absorbera. Absorber pochłania promieniowanie słoneczne i zamienia je w ciepło, przy czym efektywność tego procesu uzależniona jest od rodzaju absorbera. Od absorbera ogrzewa się czynnik grzewczy (może to być woda lub płyn niezamarzający), który przepływa przez kolektor. Ogrzany płyn przepływa do zasobnika. Tam oddaje ciepło ogrzewanej wodzie użytkowej, znajdującej się w zasobniku, i ochłodzony wpływa z powrotem do kolektora. Wielkość kolektora powinna być taka, żeby uzyskać z niego średnio 85 95% ciepłej wody użytkowej w półroczu letnim. Można przyjąć, że czteroosobowa rodzina potrzebuje kolektora: płaskiego o powierzchni 1 1,5 m² na 1 osobę, czyli 4 6 m² albo rurowego o powierzchni 0,6 0,8 m² na 1 osobę, czyli 2,4 3,2 m². Jeśli instalacja solarna ma współpracować z instalacją centralnego ogrzewania, przyjmuje się, że na 1 m² budynku przypada od 0,3 do 0,5 m² powierzchni płaskiego kolektora rurowego Energia geotermalna W Polsce wody geotermalne mają na ogół temperatury nie przekraczające 100 o C. Wynika to z tzw. stopnia geotermicznego, który w Polsce waha się od 10 do 110 m, a na przeważającym obszarze kraju mieści się w granicach od m. Wartość ta oznacza, że temperatura wzrasta o 1 o C na każde m. Zasoby cieplne wód geotermalnych na terenie Polski oszacowane zostały na około 4 mld Mg toe (4 miliony ton oleju umownego). Jako źródła ciepła mogą być wykorzystywane wody w poziomach wodonośnych na głębokościach m. Budowa systemów geotermalnych opłaca się gdy możliwy jest odbiór ciepła w stałej wysokości i dużej ilości oraz gdzie występują odpowiednie warunki geotermalne. str. 44

45 Atrakcyjność budowy instalacji uzależniona jest od wykonania otworów geotermalnych, które zapewnią odpowiednio wysoki strumień wody o odpowiedniej temperaturze większej od 60 o C, a przy zastosowaniu pomp ciepła od 40 o C. Rysunek 16. Okręgi geotermalne Energia geotermalna jest to energia która może być pozyskiwana lokalnie jedynie w pobliżu miejsca użytkowania. Wykorzystanie energii geotermalnej nie powoduje niekorzystnego wpływu na krajobraz, a zasoby energii geotermalnej są, w przeciwieństwie do energii wiatru czy energii słońca dostępne zawsze, niezależnie od warunków pogodowych. Do produkcji elektryczności nadają się tylko bardzo gorące wody, których temperatura przekracza 150 o C. Wody o niższych temperaturach znajdują zastosowanie w ciepłownictwie, w rolnictwie i ogrodnictwie (do upraw szklarniowych), w hodowli ryb. Stosuje się je również przemysłowo, na przykład pasteryzując mleko czy też susząc drewno. Oceniając wielkości zasobów eksploatacyjnych należy wziąć pod uwagę następujące uwarunkowania: czy energia może być wykorzystywana w miejscach wydobywania wód; ze względu na znaczną kapitałochłonność inwestycji geotermalnych, lokalny rynek ciepłowniczy powinien być bardzo atrakcyjny, zdolny do przyciągnięcia inwestorów; budowa instalacji geotermalnych w naturalny sposób ograniczona jest do obszarów, gdzie występują wody geotermalne o optymalnych własnościach. str. 45

46 Opłacalność wykorzystania zasobów wód i energii geotermalnej zależy od wielu czynników, do najważniejszych należy zaliczyć: czynniki zależne od warunków hydrogeotermalnych występujących na danym obszarze, czynniki zależne od sposobu obciążenia instalacji ciepła geotermalnego, czynniki zależne od makrootoczenia (polityka państwa, dostępność kredytów), koszt wierceń na jednostkę pozyskanej energii geotermalnej, odległość między miejscem pozyskania wody geotermalnej a użytkownikiem energii geotermalnej, koncentracja zapotrzebowania na energię geotermalną w obszarze jej odbioru, nominalna moc instalacji geotermalnej, roczny współczynnik obciążenia systemu odbioru energii geotermalnej. Ewentualne inwestycje wymagają oszacowania potencjału energii wód geotermalnych za pomocą próbnych odwiertów. Badania wskazują, że budowa systemów geotermalnych może być opłacalna w większych miejscowościach. Związane jest to z możliwością odbioru ciepła o stałej mocy i dużej ilości. Preferuje to w pierwszej kolejności duże aglomeracje o dużej gęstości zabudowy z dobrze rozwiniętym systemem ciepłowniczym. Inny rodzaj wykorzystania energii wnętrza Ziemi to ogrzewanie bądź też ochładzanie za pomocą pomp ciepła. Działanie pompy ciepła jest oparte na prostym mechanizmie. Pompy ciepła pobierają ciepłą energię ze źródła, którego temperatura jest niższa niż w miejscu odbioru energii i przetwarza (pompuje) to ciepło tak, aby miało wyższą temperaturę niż na początku. Ten sposób działania można przyrównać do pracy lodówki, która pobiera ciepło z zawartych w niej produktów i oddaje to ciepło otoczeniu. Odpowiednia instalacja pompy ciepła (np. układ rurek wypełnionych glikolem z wodą) pobiera ciepło z gleby, powietrza czy wody gruntowej, następnie kondensuje to ciepło za pomocą sprężarki i oddaje swojemu otoczeniu. Urządzenia tego typu mogą być stosowane w domach jednorodzinnych w terenach o rozproszonej zabudowie. Zaletami układu ogrzewania z pompą ciepła są: - 75% energii zużywanej przez układ czerpane jest z odnawialnego (bezpłatnego) źródła, jakim jest środowisko naturalne, - brak emisji zanieczyszczeń do atmosfery w miejscu lokalizacji układu, str. 46