PUBLICZNY TRANSPORT ZBIOROWY W ZADANIU TRANSPORTOWYM DUALNYM

Transkrypt

1 PUBLICZNY TRANSPORT ZBIOROWY W ZADANIU TRANSPORTOWYM DUALNYM DR INŻ. ANDRZEJ KRYCH POLITECHNIKA POZNAŃSKA VIII KONFERENCJA NAUKOWO TECHNICZNA NOWOCZESNY TRANSPORT PUBLICZNY W OBSZARACH ZURBANIZOWANYCH - POZNAŃ 2011

2 MODEL MIKROEKONOMICZNY: max (B-C) ZADANIE TRANSPORTOWE KLASYCZNE: min C { B = const ZADANIE TRANSPORTOWE DUALNE: max [B (C T + C E ) B -korzyść C -koszt C T -koszt czasu podróży C E -energetyczny koszt podróży 1

3 Tezą zasadniczą pierwszego stopnia jest, że badanie reakcji popytu na zróżnicowane zadaniem transportowym warunki podażowe w sieciach różnych środków transportu oraz w zagęszczonych lub zatłaczanych sieciach transportu wymaga respektowania struktury kosztów podróży w sposób dualny lub co najmniej ułomny dualnie (quasi dualny). 1a

4 Tezą drugiego stopnia jest, żee respektowanie wpływu dualnej struktury kosztów w modelowaniu decyzji podróżnych jest również podstawowym warunkiem właściwego sformułowania normatywnego zadania transportowego. 1b

5 Tezy te mają istotne znaczenie praktyczne, a być może otwierają pewne nowe pola dla prac badawczych. Dotyczy to także ograniczeń, na jakie natrafiamy w przestrzeni wartości społecznych i kulturowych, takich jak wartości przestrzeni, energii, czasu, wizerunku dobrego życia, składających się na lokalny lub grupowy paradygmat kulturowy spójny system wartości. Zadanie transportowe postawione w sposób dualny jest tymi ograniczeniami uwarunkowane w sposób szczególny. 1b

6 ZADANIE TRANSPORTOWE DUALNE: max [B (C T + C E )] dla B = const : min (C T + C E ) = min (c T t + c E d) dla alternatywy: C T C E C T -koszt czasu podróży C E -energetyczny koszt podróży c T -wartość czasu c E -wskaźnik kosztu t -czas podróży d -odległość 2

7 ZADANIE TRANSPORTOWE DUALNE: Gdy B = const: dla alternatywy środka transportu: t c E dla alternatywy trasy: t d б= C E / C T, б = (1-γ)/γ, gdzie: γ- względne znaczenie drogi, 1-γ- względne znaczenie czasu (BENSCH, SIDORENKO) Gdy c E = const: dla alternatywy celu podróży: B C T 3

8 wybór środka transportu dokona się pomiędzy: środkiem wprawdzie droższym ale za to odpowiednio szybszym, a wolniejszym -za to odpowiednio tańszym wybór trasy dokona się pomiędzy: trasą dłuższą, za to odpowiednio szybszą, a wolniejszą, za to odpowiednio krótszą 4

9 I i II zasada Wardropa wydajność sieci samolubny gen a cena anarchii (Nash) rozkład opisowy a rozkład normatywny (Steenbrink) klasyczne zadanie transportowe a klasyczne zadanie grawitacyjne (Erlander) 5

10 Dla wszystkich (n) podróży, korzyści (B n ), kosztów zależnych od czasu (C Tn ), kosztów energetycznych podróży ( C En ): wydajność sieci transportowej efektywność systemu transportowego spójność systemu z otoczeniem rozwój gospodarczy (PKB) n max [B n -(C Tn + C En )] max[ n B n ( n C Tn + n C En )] 6

11 Podaż sieci drogowej Jakość alternatyw Struktura urbanizacji Opłaty i ich przepływy Sieć kanałów redystrybucji między systemem transportowym i jego otoczeniem związek między decyzjami mikroekonomicznymi oraz skutkiem makroekonomicznym PĘTLA T T (ATRAKTOR DYSYPACJI) KANAŁY NIEZRÓWNOWAŻONE 7

12 WSPÓŁPRACY KONKURENCJI 8

13 ENERGETYCZNY KOSZT PODRÓŻY min { C T + [c E d + (Σ r c Tr t r q r C T )]} q r 1,0 ekwiwalentne wskaźniki wysiłku 9

14 decyzja w łańcuchu (n) podróży: max Σ n (B n C n ) decyzja o lokalizacji domu (d) i/lub miejsca pracy (p): [(B d1 + B p1 )-C 1 ] (B d2 + B p2 ) C 2 ] opłaty samochodowe, abonamenty wieloprzejazdowe itp.; np. dla (d) w decyzji o lokalizacji: B d C d 10

15 B d C d wizja - decyzje niedualne dni, tygodnie, miesiące, lata decyzje dualne Kompensata bonusu w strukturach nierównowagowych godziny, minuty 11

16 W podróżach uwarunkowanych czasem kooperatywnym, czas planowany przez podróżnego zawiera naddatek czasowy (czas zyskany) zależny od siły kooperacji i poziomu niezawodności środka podróży. W pewnych podróżach badany naddatek czasowy może być miarą niezawodności. 12

17 teoria ośrodków centralnych a niedualny model mikroekonomiczny zasada rynkowa a zasada komunikacyjna: max(b-c) 13

18 14

19 ν = L d / L t Poj.km/Poj.godz. = km/h Zasada kompensacji rozwój spójnej sieci zasada kompensacji logika interwencji 15

20 SZYBKI WYGODNY NIEZAWODNY rozwój spójnej sieci zasada kompensacji logika interwencji 16

21 Aspekt dualnej struktury kosztów znajduje stosunkowo proste podstawy zarówno w interpretacji retrospektywnej rozwoju transportu, jak we współczesnej praktyce rozwoju transportu ujmowanej w sposób systemowy. Ma to istotne znaczenie dla formowania struktury pojęciowej i teorii w inżynierii transportu a także profesjonalnego rozwiązywania problemów transportowych, szczególnie transportu publicznego. 17

22 Dualna formuła zadania transportowego zadania o dychotomicznej, nie addytywnej strukturze kosztu czasu i kosztu energetycznego podróży - ma znaczenie z trzech powodów: Po pierwsze zawsze trafniej wnioskujemy, gdy ułomne dualnie elementy modelowania, wynikające z ograniczeń teorii modelowania potoków podróży są stosowane w zadaniach dualnych w sposób świadomy; Po drugie - świadomość tego upraszczania jest istotna dla badań i rozwoju samej teorii; 18

23 Dualna formuła zadania transportowego zadania o dychotomicznej, nie addytywnej strukturze kosztu czasu i kosztu energetycznego podróży - ma znaczenie z trzech powodów: Po trzecie - każdy model jest w jakimś stopniu uproszczonym obrazem rzeczywistości warto w niej wyodrębnić te jej aspekty, które można rozwiązywać na sposób dualny, od innych problemów, które takiego postawienia problemu nie wymagają. 19

24 Wiele uwarunkowań paradygmatem kulturowym wskazuje, że nie zawsze wzory najlepszej praktyki na jednym gruncie sprawdzają się na innym. Wniosek ten nie ma wprawdzie istotnego związku z dualną strukturą zadania transportowego, ale dotyczy to każdego zadania, którego struktura formalna rozbija się o granice tego, co uchodzi za prawdę a pozostaje niewypowiedzialne. Interpretacja dualna zadania transportowego tylko te granice przesuwa. 20

25