Zadania Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w rozpoznawaniu zagrożeń i w usuwaniu skutków awaryjnego zanieczyszczenia wód

Transkrypt

1 SEMINARIUM NA TEMAT WYNIKÓW WDRAŻANIA PROJEKTU UE RIVER SHIELD W POLSCE RS/PL/SEM.3/R.5 (Gorzów Wielkopolski, 23 kwietnia 2008 r.) Zadania Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w rozpoznawaniu zagrożeń i w usuwaniu skutków awaryjnego zanieczyszczenia wód mgr inż. Marek Demidowicz Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze

2 Kompetencje WIOŚ w zakresie zapobiegania i zwalczania poważnych awarii Do podstawowych zadań Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska (WIOŚ), określonych w art. 2, ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska należy: kontrola przestrzegania przepisów ochrony środowiska, badanie stanu środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, przeciwdziałanie poważnym awariom. Zadania WIOŚ szczegółowo opisano w tytule IV ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Poś).

3 Zadania/działania ciągłe WIOŚ Działalność WIOŚ w zakresie przeciwdziałania zanieczyszczeniom awaryjnym jest realizowana w 4 podstawowych obszarach: obszar 1 zapobieganie, obszar 2 działanie w trakcie awarii, obszar 3 usuwanie skutków awarii, obszar 4 sprawozdawczość.

4 Obszar 1 - zapobieganie Podstawowym elementem rozpoznawania zagrożeń wystąpienia poważnej awarii jest wiedza zgromadzona w trakcie działalności kontrolnej prowadzonej na podstawie uprawnień wynikających z ustawy o IOŚ oraz uzyskana z wymiany informacji pomiędzy poszczególnymi organami i służbami, w tym szczególnie z Państwową Strażą Pożarną, Policją, Państwową Inspekcją Sanitarną, Strażą Graniczną, Wojewodą, Marszałkiem, urzędami gmin i starostwami.

5 Obszar 1 - zapobieganie Art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o IOŚ Art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy o IOŚ Art. 29 pkt1 ustawy o IOŚ Art. 31 ust. 1 ustawy o IOŚ Kontrola eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem. Inicjowanie działań tworzących warunki zapobiegania poważnym awariom oraz usuwania ich skutków i przywracania środowiska do stanu właściwego. Kontrola podmiotów, których działalność może stanowić przyczynę powstania poważnej awarii. Inspekcja Ochrony Środowiska dokonuje co najmniej raz w roku kontroli w zakładach o dużym ryzyku, a co najmniej raz na 2 lata w zakładach o zwiększonym ryzyku.

6 Obszar 1 - zapobieganie Obowiązek prowadzenia kontroli w ZDR, co najmniej 1 raz w roku i ZZR, co najmniej 1 raz na dwa lata - to wynik implementacji do polskiego prawa dyrektywy Seveso II. WIOŚ, obok PSP, jest adresatem zgłoszeń zakładów dużego ryzyka (ZDR) i zwiększonego ryzyka (ZZR), jak również programów zapobiegania poważnym awariom (ZDR i ZZR) oraz raportów o bezpieczeństwie (ZDR). Wszelkie zmiany w raporcie o bezpieczeństwie, mogące wynikać np. ze zmiany stanów magazynowych substancji niebezpiecznych lub zmian w instalacjach procesowych, powinny być niezwłocznie zgłaszane do Komendanta Wojewódzkiego PSP i Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska.

7 Obszar 1 - zapobieganie Art. 12 ust. 1 ustawy o IOŚ Art. 12 ust. 3 ustawy o IOŚ Art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy i IOŚ Art. 12 ust. 4 pkt1 ustawy o IOŚ Art. 364 ustawy -Poś Wydaje zarządzenia pokontrolne Wydaje na podstawie odrębnych przepisów decyzje administracyjne Wszczyna egzekucję, jeżeli obowiązek wynika z mocy prawa lub decyzji administracyjnych. Żąda od kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej przeprowadzenia postępowania służbowego lub innego przewidzianego prawem postępowania przeciwko osobom winnym dopuszczenia do uchybień i poinformowania go, w określonym terminie, o wynikach tego postępowania i o podjętych działaniach. Może podejmować decyzje wstrzymujące działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych z ochroną środowiska lub naruszeniem warunków korzystania ze środowiska Może wydać decyzję w przedmiocie wstrzymania działalności powodującej naruszenie wymagań ochrony środowiska, jeżeli zachodzi bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia ludzi albo bezpośrednie zagrożenie zniszczenia środowiska w znacznych rozmiarach. Może wydawać decyzje o wstrzymaniu działalności prowadzonej przez podmiot korzystający ze środowiska albo osobę fizyczną, powodującej pogorszenie stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub zagrażającej życiu lub zdrowiu ludzi, w zakresie, w jakim jest to niezbędne dla zapobieżenia pogarszaniu się stanu środowiska.

8 Obszar 1 - zapobieganie Szczególnie restrykcyjny jest zapis zawarty w art. 12, ust 4 pkt 1 ustawy o IOŚ, który stanowi: 4. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska może upoważnić inspektora do wydania w trakcie kontroli decyzji w przedmiocie wstrzymania: 1) działalności powodującej naruszenie wymagań ochrony środowiska, jeżeli zachodzi bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia ludzi albo bezpośrednie zagrożenie zniszczenia środowiska w znacznych rozmiarach.

9 Obszar 1 - zapobieganie Występowanie do organu administracji państwowej oraz organu samorządu terytorialnego o udzielenie informacji lub udostępnienie dokumentów i danych związanych z ochroną środowiska. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w działalności tych organów w zakresie przepisów o ochronie środowiska WIOŚ kieruje do nich wystąpienie, którego treścią może być w szczególności wniosek o: 1) wszczęcie postępowania administracyjnego, 2) dopuszczenie do udziału w toczącym się postępowaniu. W przypadku skierowania wystąpienia, o którym mowa, WIOŚ przysługują prawa strony w postępowaniu administracyjnym i postępowaniu przed sądem administracyjnym.

10 Obszar 1 - zapobieganie Udostępnianie informacji następuje w postaci rejestrów kontroli dostępnych w Biuletynie Informacji Publicznej oraz formie informacji, komunikatów i corocznych raportów o stanie środowiska, zarówno będący przedmiotem publikacji w formie papierowej, elektronicznej, jak i udostępnianej na stronach internetowych WIOŚ. W raportach o stanie środowiska zawarte są informacje o zakładach stwarzających potencjalne źródło poważnych awarii oraz o zdarzeniach, w tym również poważnych awariach w województwie lubuskim, z opisem ich przebiegu i skutków dla środowiska.

11 Obszar 2 działanie w czasie awarii W przypadku wystąpienia awarii z udziałem substancji niebezpiecznych WIOŚ, na podstawie art. 29 pkt 3 ustawy o IOŚ, jest zobowiązany do badania przyczyn powstawania oraz sposobów likwidacji skutków poważnych awarii dla środowiska.

12 Obszar 2 działanie w czasie awarii Art. 29 pkt3 ustawy o IOŚ Do IOŚ należy badanie przyczyn powstawania oraz sposobów likwidacji skutków poważnych awarii dla środowiska. Art. 30 ustawy o IOŚ Art.30ustawy o IOŚ Art. 247 ust. 1 ustawy -Poś Sprawowanie nadzoru nad usuwaniem skutków poważnej awarii. Współdziałanie w akcji zwalczania poważnej awarii z organami właściwymi do jej prowadzenia oraz sprawowanie nadzoru nad usuwaniem skutków tej awarii. W razie wystąpienia awarii możliwość wydania przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska decyzji w sprawie: 1) zarządzenia przeprowadzenia właściwych badań dotyczących przyczyn, przebiegu i skutków awarii, 2) zakazów lub ograniczeń w korzystaniu ze środowiska.

13 Obszar 2 działanie w czasie awarii Art. 247 ust. 5 ustawy - Poś Art. 15 ustawy o IOŚ 7 R. M. Infrastruktury w sprawie szczegółowego trybu postępowania w związku z wypadkami żeglugowymi na śródlądowych drogach wodnych Uprawnienie do egzekwowania ustnych poleceń w zakresie egzekwowania obowiązków wynikających z decyzji, o której mowa wyżej, w granicach określonych ustawą z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Kierowanie do organu powołanego do ścigania przestępstw zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Podejmowanie działań przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska w przypadku zgłoszenia przez właściwego dyrektora żeglugi śródlądowej spowodowania przez statek żeglugi śródlądowej poważnej awarii w rozumieniu ustawy Prawo ochrony środowiska.

14 Obszar 2 działanie w czasie awarii Postępowanie WIOŚ i upoważnionych inspektorów w przypadku poważnej awarii Po uzyskaniu informacji o wystąpieniu poważnej awarii (oraz każdego innego zdarzenia mającego znamiona poważnej awarii) pracownicy na stanowiskach dyżurnych w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska i w Delegaturze w Gorzowie Wlkp. podejmują następujące czynności: 1. weryfikują wiarygodność informacji, we współdziałaniu z: służbą dyżurną Wojewody Lubuskiego (lub odpowiedniego starosty), oficerem dyżurnym Komendy Wojewódzkiej (lub powiatowej) PSP, oficerem dyżurnym Komendy Wojewódzkiej (lub powiatowej) Policji, innymi właściwymi organami administracji publicznej; 2. potwierdzoną informację o wystąpieniu poważnej awarii przekazują Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska lub kierownikowi Delegatury;

15 Obszar 2 działanie w czasie awarii 3. zweryfikowaną informację o poważnej awarii WIOŚ przekazuje do Departamentu Przeciwdziałania Poważnym Awariom Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w formie jednolitego dokumentu Karty zgłoszenia ; 4. dyrektor Departamentu Przeciwdziałania Poważnym Awariom GIOŚ po dokonaniu rozpoznania sytuacji informuje Głównego Inspektora o wystąpieniu zdarzenia oraz o podjętych działaniach w związku z jego wystąpieniem; współdziała w razie potrzeby z Krajowym Centrum Koordynacji Ratownictwa, Wojewodą i WIOŚ;

16 Obszar 2 działanie w czasie awarii 5. WIOŚ zapewnia bieżący, sprawny obieg informacji w sprawach poważnej awarii w formie komunikatów lub meldunków w ramach współdziałania ze służbami Wojewody Lubuskiego i odpowiedniego terytorialnie starosty, Państwową Strażą Pożarną i innymi organami administracji publicznej; 6. wprzypadku wystąpienia poważnej awarii upoważnieni przez WIOŚ pracownicy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska współdziałają z dowódcą akcji ratowniczej, określając zakres niezbędnych działań wzakresie ochrony środowiska;

17 Obszar 2 działanie w czasie awarii 7. w prowadzonej akcji ratowniczej w razie potrzeby współpracują również z organami Wojewody lub odpowiedniego starosty, organami administracji zespolonej, a także innymi organami administracji publicznej; 8. w ramach udziału w akcji ratowniczej upoważnieni inspektorzy podejmują następujące działania: zgodnie z potrzebami informują i alarmują o wystąpieniu poważnej awarii inne organy administracji publicznej, także poza wchodzącymi z urzędu w skład Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, czy powiatowych zespołów do spraw ppoż. i ratownictwa,

18 Obszar 2 działanie w czasie awarii prowadzą rozpoznanie na miejscu wystąpienia poważnej awarii, prowadzą badania stopnia zanieczyszczenia środowiska; w przypadku toksycznych skażeń gazowych lub innych niezidentyfikowanych (szczególnie groźnych), pobór prób, pomiary i badania wykonują na granicy ograniczonego dostępu do miejsca awarii, przy ścisłym współdziałaniu z Państwową Strażą Pożarną i innymi właściwymi organami, prowadzą kontrole sprawcy poważnej awarii lub podejrzanego o jej spowodowanie,

19 Obszar 2 działanie w czasie awarii przygotowują projekty zarządzeń pokontrolnych i decyzji WIOŚ oraz sprawdzają ich realizację; przedmiotem zarządzeń pokontrolnych może być m.in.: zabezpieczenie obiektu przed wystąpieniem poważnej awarii, zabezpieczenie instalacji i ich stanu technicznego, nadzór nad przebiegiem procesu technologicznego, przeprowadzenie niezbędnych badań środowiska zanieczyszczonego w wyniku poważnej awarii, wydają zakazy lub ograniczenia w korzystaniu ze środowiska,

20 Obszar 2 działanie w czasie awarii proponują zakres niezbędnych działań podejmowanych przez jednostki ratownictwa w zakresie ochrony środowiska, podejmują działania i stosują środki, określone przez Wojewodę niezbędne do usunięcia zagrożenia i jego skutków, przygotowują projekt wystąpienia WIOŚ do odpowiedniego organu ochrony środowiska: Marszałka (w przypadku obiektów zaliczonych do inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi, określonych w odrębnych przepisach) lub starosty (w pozostałych przypadkach).

21 Obszar 3 likwidacja skutków awarii Jeśli po przeprowadzonej akcji ratowniczej stan środowiska odbiega od stanu wyjściowego, WIOŚ podejmuje następujące działania: 1. występuje do sprawcy zanieczyszczenia o przeprowadzenie badań dotyczących przyczyn, przebiegu i skutków awarii, 2. zgłasza Wojewodzie Lubuskiemu wystąpienie bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku (art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie,

22 Obszar 3 likwidacja skutków awarii 3. kontroluje działania sprawcy zanieczyszczenia mające na celu doprowadzenie środowiska do stanu właściwego, 4. informuje Wojewodę Lubuskiego o przebiegu i zakończeniu działań naprawczych,

23 Obszar 3 likwidacja skutków awarii 5. ponadto WIOŚ podejmuje następujące czynności: - nadzoruje działania mające na celu ograniczenie wtórnego skażenia środowiska, - prowadzi badania stopnia zanieczyszczenia środowiska lub zarządza ich przeprowadzenie przez sprawcę zanieczyszczenia, - prowadzi analizę przyczyn powstawania i sposobów likwidacji skutków poważnej awarii, - dokonuje ocen szkód w środowisku, - współpracuje z organami ścigania w zakresie wnioskowania o ukaranie sprawców poważnej awarii, - w uzasadnionych przypadkach nadzór nad doprowadzeniem środowiska do stanu właściwego prowadzi we współpracy z innymi organami administracji publicznej.

24 Obszar 4 - sprawozdawczość Art. 29 pkt. 4 ustawy o IOŚ Prowadzenie rejestru zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku, w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska. Art. 31 ust. 2 ustawy o IOŚ Prowadzenie rejestru poważnych awarii. Art. 30 ust. 2 pkt. 3 ustawy -Poś Prowadzenie baz danych i udostępnianie informacji w nich zawartych za pośrednictwem publicznych sieci telekomunikacyjnych.

25 Obszar 4 - sprawozdawczość WIOŚ wykorzystuje następujące bazy danych: 1. Sprawcy rejestr potencjalnych sprawców poważnych awarii, obejmujący zakłady dużego ryzyka (ZDR) i zwiększonego ryzyka (ZZR) oraz inne zakłady mogące być przyczyną awarii, ale nie spełniające kryteriów dyrektywy Seveso tzw. 3. grupa zakładów (np. rurociąg PERN Przyjaźń, mniejsze chłodnie amoniakalne itp.), 2. Zakłady Seveso rejestr obejmujący wyłącznie zakłady zakwalifikowane do ZDR i ZZR,

26 Obszar 4 - sprawozdawczość 3. Ekoawarie obejmująca wszystkie zdarzenia, również te, które nie zostały sklasyfikowane jako poważna awaria, ale skutkowały zanieczyszczeniem środowiska w ograniczonych rozmiarach albo stanowiły potencjalne zagrożenie dla środowiska lub ludzi, 4. Awarie UE rejestr poważnych awarii przemysłowych w rozumieniu ustawy Poś, wymagających zgłoszenia w ramach dyrektywy Seveso II.

27 Obszar 4 - sprawozdawczość Uaktualnione bazy danych są co kwartał przesyłane do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska Departamentu Przeciwdziałania Poważnym Awariom w Gdańsku, gdzie są analizowane, a ich zawartość jest źródłem raportów znajdujących się na stronie GIOŚ

28 Podsumowanie Zakres uprawnień WIOŚ został określony bardzo szeroko. Są to nie tylko uprawnienia do kontroli, ale również do wydawania decyzji w trakcie i po zdarzeniach awaryjnych, a także prowadzenie rejestrów i udostępnianie informacji społeczeństwu.

29 Dziękuję za uwagę

30 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze Delegatura w Gorzowie Wlkp. Marek Demidowicz Kierownik Delegatury w Gorzowie Wlkp. m.demidowicz@gorzow.pios.gov.pl