14. Cotygodniowe czytanie Tory:

Transkrypt

1 14. Cotygodniowe czytanie Tory: Parsza Waera ו א ר א (Którym się objawił ) Szemot 6;2-9;35 Streszczenie parszy: W ostatnim tygodniu fragment Tory ( Szemot ) opowiadał, jak Mojżeszowi i Aaronowi zlecono iść do faraona i przekazać wiadomość Boga: "Wypuść mój lud, aby mogli obchodzić moje święto na pustyni." Faraon nie tylko odrzucił ten postulat, ale nałożył jeszcze ostrzejsze zarządzenia w stosunku do Żydów co powodowało, niezawinione cierpienia. Mojżesz zwrócił się do Boga, który zapewnił go, że faraon będzie w końcu tego żałował z powodu "przymuszenia" mocną ręka Boga do wypuszczenia jego ludu. W tym tygodniu parsza zaczyna się słowami: (ו א ר א) ). Objawiłem się א נ י י הו ה ( JHWH Bóg przemówił do Mojżesza i rzekł do niego: "Ja jestem Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi jako Bóg Wszechmocny El א ל שׁ דּ יSzaddai, ale mojego imienia JHWH ( וּשׁ מ י י הו ה ) Nie dałem im poznać. (Wj 6:2-3) Zauważ, że Imię Boże JHWH (י הו ה) było oczywiście już znane w sensie poznawczym przez przed mojżeszowych ojców, ale ten fragment (i towarzyszące objawieniu JHWH cztery czasowniki ["wyprowadzę... wybawię... wyratuję... wezmę cię "]) miały wskazywać, że bezpośrednie doświadczenie mocy i chwały JHWH nie było w pełni otrzymane przez patriarchów Izraela. Wtedy Bóg powiedział Mojżeszowi, że ma zamiar spełnić obietnicę daną Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi, wprowadzając Izraelitów do ziemi Kanaan, i że słyszał "jęk Izraelitów, których Egipcjanie uczynili niewolnikami" ( Wj. 6:5 ). Potem polecił Mojżeszowi, aby przekazał pięć obietnic dla ludu Izraela: " Ja jestem JHWH! Uwolnię was od jarzma egipskiego i wybawię was z niewoli, i wyswobodzę was wyciągniętym ramieniem i przez surowe kary. I wezmę sobie was za mój lud, i będę wam Bogiem, i przekonacie się, że Ja, JHWH, Bóg wasz, uwolniłem was spod jarzma egipskiego. Potem wprowadzę was do ziemi, którą z ręką podniesioną przysiągłem dać Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi. Dam ją wam na własność. Zaiste, Ja jestem JHWH! "(Wj 6:6-8). Należy pamiętać, że podczas Sederu Paschalnego, pijemy cztery kielichy wina by pamiętać każdą z tych czterech obietnic Bożych. Te kielichy są następujące: 1. Kielich Uświęcenia - "Ja cię wywiodę (tzn. hoceti: (הוֹצ את י z Egiptu". Pierwszy kubek "ustawia się osobno" w czasie Paschy (czyli Kiddusz). 2. Kielich Wyzwolenia - "Ja cię wybawię (tj. hicalti: (ה צּ ל תּ י z niewoli." Drugi kielich przedstawia historię Wyjścia (Maggid) i wspomina dziesięć plag (np. Eser ha-makot: ע שׂ ר,(ה מּ כּוֹת opisanych w Księdze Wyjścia. 3. Kielich Odkupienia - " Wykupię cię (tzn. ga'alti: (ג ל תּ י z Moją mocą." Trzeci kielich dotyczy odkupienia win przez Boga przez krew baranka na koniec posiłku (wznosi się gdy afikomen jest zjedzony). Był to kielich, który Jeszua poświęcił na pamiątkę "Krwi Przymierza", którą przelał na odpuszczenie grzechów ( Łk 22:20;. Mat 26:28 ). 4. Kielich Odnowienia - "Wezmę was (tzn. lakachti: (ל ק ח תּ י jako mój lud i będę waszym Bogiem". Ten kielich zamyka Seder Paschalny (Hallel). Jeszua powiedział swoim uczniom, że On nie będzie pić czwartego kielicha, ale obiecał zrobić to z nimi w przyszłym Królestwie (Mat. 26:29), może być nazywany Kielichem Odnowienia, ponieważ będzie on w pełni smakować dopiero gdy cały Izrael będzie zbawiony (Rz 11:26).

2 5. Kielich Eliasza - mędrcy, którzy skompilowany tradycyjny tekst do Hagady chcieli dodać piąty kielich w oparciu o obietnicę: "Oto zwiastuję wam (tj. heveti: (ה ב את י do ziemi, którą przysiągłem dać Abrahamowi, Izaakowi, i Jakuba "(Wj 6:8), choć w chwili kiedy Hagada została skomponowana, ta obietnica nie została jeszcze spełniona. "Piąty kielich" został więc umieszczony na stole Sederu jako "Kielich Eliasza" i symbolizuje obietnicę wyrażoną w nadziei: "W przyszłym roku w Jerozolimie!" Dzisiaj możemy powiedzieć: "W przyszłym roku w Jerozolimie obudowanej przez Mesjasza". (Ściśle rzecz biorąc, mędrcy powinna doliczyć jeszcze 6 kielich do Sederu, oparty na obietnicy, że Bóg da (tzn. latet wieki.) ziemię dla narodu żydowskiego jako własność na (נ ת תּ י) Kiedy Mojżesz powiedział Izraelitom dobrą nowinę o nadchodzącym odkupienia win przez Boga, ludzie nie chcieli słuchać ze względu na ich "słabości ducha" ( רוּח מ קּצ ר ) i ich trudy niewoli. Następnie Bóg przemówił do Mojżesza: "Idź i powiedz faraonowi, królowi egipskiemu, aby wypuścił lud Izraela z ziemi swojej." Mojżesz protestował, ponieważ nawet Izrael nie słuchał go, jak mógł mieć nadzieję, że przekona faraona? Opowiadanie nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie Mojżesza, choć powtarza, że Bóg "rozkazał" Mojżeszowi i Aaronowi wyprowadzić lud z Egiptu (Wj 6:13). Podana w parszy genealogia Mojżesza i Aarona, funkcjonuje jako swego rodzaju "preludium" do stwierdzenia: "I rzekł JHWH do Mojżesza:" Patrz, ustanowiłem cię bogiem (elohim) dla Faraona, a twój brat Aaron będzie twoim prorokiem. Będziesz mówić wszystko, co wam rozkażę, a twój brat Aaron będzie przemawiał do faraona, aby wypuścił synów Izraela z ziemi swojej "(Wj 7:1-2). Wtedy Bóg powiedział, że serce faraona uczyni ciężkim (akisze), tak że nie usłucha ich, co następnie spowoduje, że Bóg dokona wyroku na Egipcie za ucisk narodu żydowskiego. " Wtedy Ja położę rękę moją na Egipt i wyprowadzę zastępy moje, lud mój, synów izraelskich z ziemi egipskiej przez surowe wyroki." (Wj 7:4). Gdy faraon nie pozwolił ludziom udać się podróż na pustynię, aby oddać pokłon Bogu zaczęło się "starcie" między królestwem człowieka i królestwem Bożym. Tora mówi nam, że Mojżesz miał osiemdziesiąt lat, a Aaron osiemdziesiąt trzy lata, kiedy po raz pierwszy przemówili do faraona (Wj 7:7). W pierwszym cudzie, laska Aarona zamieniła się w węża i połknęła inne węże egipskich czarowników (Wj 7:9-13). Niemniej jednak, Faraon miał "twarde serce" i nie pozwolił Izraelitom wyjść. Wtedy Bóg zaczął wysyłać coraz ostrzejsze z serii plag na Egipcjan. Pierwsze dwie plagi (zamiana wody z Nilu w krew i roje żab) były powielane przez egipskich magów, więc faraon był niewzruszony. Gdy trzecia plaga (wszy/komary) dotknęła ziemi, magowie zaniepokoili się. Po czwartej pladze (roje owadów), faraon okazał się żal, a nawet zgodził się aby Izraelici czcili Boga lecz bez fizycznego opuszczania ziemi egipskiej. Jednak po ustaniu tej plagi, Faraon był nadal uparty ponownie i zmienił zdanie. Zarówno piąta plaga (zarazy) i szósta plaga (bolesne czyraki) nie zmieniły umysłu faraona. Podczas siódmej plagi, grzmoty, ogień i lód połączone w niszczący grad, który zabił zwierzęta i zniszczył roślinność w całym Egipcie. Nawet faraon uznał swoją grzeszność potwierdzając przy tym wielkość i prawość Boga. Mimo to widząc te wszystkie cuda, Faraon pozostał nadal dumny i nieporuszony. Ponieważ faraon jeszcze nie ustąpił Bóg dalej "zatwardził" jego serce, powodując nadejście końcowej plag na Egipt i umożliwił wielkie wyjście Izraela z Egiptu.

3 Uzupełnienie: plagi egipskie Plagi egipskie (tzn. makot Mitzraim: מ כּוֹת (מ צ ר י ם odnoszą się do nieszczęścia, które spadło na Egipt z ręki Boga Izraela, jak to opisano w Księdze Wyjścia. Ponieważ było w sumie dziesięć różnych plag zesłanych na Egipt, są one również nazywane "dziesięć plag" (tzn. Eser ha-makot: ע שׂ ר.(ה מּ כּוֹת Choroby te są również wymienione w Psalmie 78:44-51 i Psalm 105: W parszy Wa'era, opisano pierwsze siedem z tych dziesięciu plag. 1. Makat - מ כּ ת) Dam :(ד ם Woda zamieniła się w krew (Wj 7:14-25) 2. Makat - מ כּ ת) Tzefarde'a :(צ פ ר דּ ע żaby z Nilu (Wj 7:25-8:11) 3. Makat - מ כּ ת) Kinim :(כּנּ ים komary (lub wszy) z pyłu (Wj 8:12-15) 4. Makat - מ כּ ת) Arov :(ע רוֹב roje much (lub dzikich zwierząt) (Wj 8:20-32) 5. Makat - מ כּ ת) Dever :(ד ב ר zaraza na bydło (Wj 9:1-7) 6. Makat - כּ תמ ) Szechin :(שׁ חין Wrzody (Wj 9:8-12) 7. Makat - מ כּ ת) Barad :(בּ ר ד grad i ogień (Wj 9:13-35) 8. Makat - מ כּ ת) Arbeh :(ר בּ ה Szarańcza (Wj 10:1-20) 9. Makat - מ כּ ת) Choszekh :(חוֹשׁ ך Ciemności (Wj 10:21-29) 10. Makat מ כּ ת) Bechorim :(בּ כוֹרוֹת Śmierć pierworodnych (zob. II Mojż 11:1-12:36) Exodus 12:12 Bóg mówi: "... nad wszystkimi bogami Egiptu będę wykonywać sądy." W ten sposób plagi są uważane za symbol upadku różnych bogów czczonych w starożytnej mitologii egipskiej (i okultyzm w ogóle): 1. Woda zamieniła się w krew - Hapi i / lub Num (bóg Nilu) 2. Żaby z Nilu - Heket (bogini płodności i wody) 3. Komary z prochu - Geb (bóg Ziemi) 4. Muchy - Khepri (bóg stworzenia, pan much i chrząszczy np. żuk skarabeusz) 5. Śmierć zwierząt - Apis (bóg zwierząt przedstawiany jako byk); Ozyrys 6. Wrzody to uderza w - Isis (bogini przyrody, uzdrowienia i pokój) 7. Grad i ogień - Nut (bogini nieba i siostra Geb) 8. Szarańcza wysyłana z wiatrem - Set (bóg burzy, ciemności i zaburzenia) 9. Trzy dni ciemności - Ra (bóg słońca) i Set (bóg ciemności) 10. Śmierć pierworodnych - faraon ("syn Ra"); Num / Amon (ram boga)

4 Akronim Dziesięciu Plag Podczas (Maggid część) Pascha Seder, wylewamy z drugiego kielicha recytując nazw dziesięciu plag. Powstała tradycja recytowania trzy skróty ("detzakh, adasz, be'achav"), i wylewania z kubka trzy razy: Midrasz o lasce Mojżesza W przypadku, gdy Mojżesz używał mateh (מ טּ ה) - "laskę" - zwykł wykonywać różne znaki i cuda według Pirḳe Avot 5:8, laska była jedną z dziesięciu rzeczy, które zostały utworzone pierwszego wieczoru przed zmierzchem Szabatu. Hebrajskie litery które były wyryte na tej lasce, tworzyły skrót od dziesięciu plag (akronim). Laskę otrzymał Adam w ogrodzie Eden, a on przekazał ją Henocha. Enoch przekazał Noemu, który z kolei dał Abrahamowi. Abraham dał ją Izaakowi, a Izaak dał Jakubowi, który przywiózł ją ze sobą do Egiptu. Kiedy Jakub umarł, Józef zabrał laskę, a kiedy i on zmarł, została ona umieszczona w pałacu faraona. Jitro, który był jednym z doradców faraona, później nabył ją, i zasadził w swoim ogrodzie w Madianie. Nikt nie był w stanie usunąć laski stamtąd aż do Mojżesza, który ją zabrał. Kiedy Jitro to zobaczył, był przekonany, że Mojżesz będzie jedynym z tych których użyje Bóg by wyzwolić Izraela z Egiptu, więc dał mu córkę Ciporę za żonę. (Zwróć uwagę na podobieństwo do opowieści o "Królu Arturze" i legendzie o mieczu w kamieniu). Postscriptum: Centralne miejsce Exodusu Exodus jest chyba najbardziej fundamentalnym wydarzeniem historii Żydów. Oprócz tego, że obchodzony co roku w czasie Paschy ( Wj 12:24-27;.. Lb 9:2-3;. Pwt 16,1 ), jest wyraźnie wymieniony w pierwszym z Dziesięciu Przykazań ( Wj 20:2. ), a należy to przypomnieć, co szabatu ( Pwt. 5,12-15 ). Święta Szawuot i Sukot również czerpią z niej (pierwszy przypominając nadanie Tory na górze Synaj, a drugi przypominając opiekę Boga nad pokoleniem Exodusu idącym z Egiptu do Ziemi Obiecanej). Rzeczywiście, prawie każde przykazanie z Tory (w tym prawa Świątynne i system ofiarny) mogą cofać nas wstecz do historii wyjścia z Egiptu. Co najważniejsze, Exodus zapowiada i jest przykładem dzieła odkupienia poprzez ofiarne życie Jeszui Mesjasza, prawdziwego Króla Żydów i Baranka Bożego. Równie ważne, jak Mojżesz w historii Wyjścia, jest, aby pamiętać, że tylko Bóg może być nazwany Wybawicielem lub Odkupiciel Izraela. To na Bogu a - nie Mojżeszu - słusznie koncentruje się historia Wyjścia (w istocie, tradycyjny tekst hagady na Paschę nawet nie wspomina imienia Mojżesza). Gdyby Mojżesz działał w swojej własnej sile, nie byłby typem Mesjasza. Mojżesz musiał nauczyć się cierpliwości i upokorzyć się na pustyni, zanim zdążył nauczyć się rozpoznawać obecność Boga... Dopiero po spotkaniu - " Anioła JHWH mówiącego z pośrodku ognia "- mógł być użyty i funkcjonować jako sługa Boga i mediator. Jeszcze dodatkowa myśli. Jest oczywiste, że jednym z głównych celów odkupienia przez Boga jest, aby nadać wolność i godność swojemu ludowi. Jak pokazuje historia faraona, Bóg nie odnosi się pozytywnie do oprawców, dyktatorów i innych megalomanii światowych przywódców, którzy zaprzeczają prawdzie i którzy dążą do zniewolenia ludzi stworzony na Jego obraz i podobieństwo. Tak jak Bóg osądził Egipt za ucisk i przemoc, tak pewnego dnia uderzy "władców tego świata" rózgą żelazną i roztrzaska ich w kawałki, jak naczynie garncarza (Psalm 2:9-10).

5 Ważne jest, aby pamiętać, że Pan nas zbawia, abyśmy stali się Jego dziećmi i dlatego możemy być obleczeni na wieczność w godność/chwałę... Nasze odkupienie czyni nas dziedzicami Królestwa Bożego i obywatelami nieba. Nigdy nie wolno nam postępować jak niewolnicy - nie do państwa, a nie banki, nie bać, a nie do obrzędów religijnych i propagandy (Gal. 5:1). Bóg oddał swego Syna dla nas, abyśmy mogli stać się wolnym, aby żyć jako Jego umiłowane dzieci... Wszystkie zagrożenia, systemu światowego - ekonomiczne, religijne, społeczne, itp. - są puste i próżne wobec chwalebnego odkupienia, danego nam w Jeszui, naszym Zbawiciela. Celem Bożego odkupienia jest dla nas być stworzeni w wolności i godności jako ukochane dzieci Boże... Jesteśmy zbawieni przez wzgląd na miłość Boga i na jego chwalę... Parafrazując słowa CS Lewisa: Bóg nie kocha nas, bo jesteśmy dobrzy, ale Bóg uczyni nas dobrymi, ponieważ On nas kocha... Czytanie z Haftory Księga Jechezkel/Ezekiel 28:25-29:21: Tak powiedział Jahwe Pan: Kiedy zgromadzę dom Izraela spośród ludów, pomiędzy którymi był rozproszony... będą mieszkać na swojej ziemi... będą na niej mieszkać bezpiecznie. Będą budować domy i uprawiać winorośl... I będą wiedzieć, że Ja jestem Jahwe, Bóg ich. (Ezekiel 28:25-26) Prorok Ezekiel opisuje wizję powrotu narodu wygnanego po zniszczeniu Jerozolimy przez Babilon jako proces dwustopniowy. Po pierwsze - naród doświadczy fizycznego odkupienia - będzie "zamieszkiwał swoją własną ziemię... bezpiecznie... budował domy i uprawiał winorośl". Po drugie, doświadczy duchowego odkupienia - będą "wiedzieli, że ja jestem Jahwe, ich Bóg". Ten dwustopniowy proces jest paralelny do dwustopniowego procesu w Exodusie, którego część jest wspomniana w dzisiejszej porcji Tory (Waera). W naszej parszy Bóg mówi: "Uwolnię was od pracy dla Egipcjan i wyprowadzę z ich niewoli... I zrobię z was swój lud i będę waszym Bogiem." (Wj 6:6-7). A zatem, w opowieści o wyzwoleniu, fizyczne bezpieczeństwo i spokój poprzedzają duchowe zrozumienie i spełnienie. Dobra kondycja w wymiarze fizycznym i ekonomicznym jest warunkiem możliwości duchowego rozwoju. Tradycja żydowska dostrzega niezwykle mocną potrzebę osiągnięcia poczucia godności i szacunku dla samego siebie. Musi ona być spełniona, aby człowiek był gotów stanąć prosto i w pełni sił przed Bogiem. Bóg nie pragnie, aby jego lud był słaby i podatny na zranienie, ale by był silny i niezależny, aby rozpoznał świętość tkwiącą w zasobach danych im przez Boga. I aby potrafił wykorzystać je do budowania świata odzwierciedlającego obecność i doskonałość Boga. Abraham Joszua Heschel powiedział: "Poprzez nasz kontakt z rzeczami najbliższymi, dotykamy najdalszych. Nawet poczucie zadowolenia z powodu zaspokojenia potrzeb fizycznych może być uświęconym aktem. Może najważniejszym przesłaniem judaizmu jest to, że robiąc rzeczy skończone, możemy dotknąć nieskończoności". Czytanie z Brith Chaddasza List do Rzymian 9;14-33: Apostoł Paweł rozważa tu trudny problem; czy miłujący Bóg może nienawidzić, nienawiścią, która wydaje się w dodatku całkowicie arbitralna? Na usta mogą się cisnąć słowa: to niesprawiedliwe ze strony Boga. Ap. Paweł skupiając się zarówno na wszechwładzy Boga, jak i na Jego sprawiedliwości odpowiada: Nigdy w życiu! On Skałą, dzieło Jego doskonałe, bo wszystkie drogi Jego są słuszne; On Bogiem wiernym, a nie zwodniczym, On sprawiedliwy i prawy (Dewarim 32,4). Dalej pada trudne stwierdzenie, że Bóg czyni zatwardziałym (tu serce faraona). Rodzi to pytanie o moralną sprawiedliwość w świecie. Jeśli to Bóg czyni mnie zatwardziałym, to czemu mnie wini za tę zatwardziałość? Paweł nie specjalnie nas pociesza, gdy na swój typowo żydowski sposób na pytanie odpowiada pytaniem: Kimże ty jesteś, marny człowieku, byś mógł się spierać z Bogiem? Raszi zwraca uwagę, na fakt, że faraon pięciokrotnie dostał szansę nawrócenia się (przez pięć pierwszych plag), ale sam zatwardział swoje serce, i dopiero wtedy Bóg przypieczętował tę jego decyzję. Bóg nie zatwardza niczyjego serca, z wyjątkiem serca zdeklarowanego buntownika. Dalsze wersety pokazują, że Boże miłosierdzie objawia się wyraziściej, cudowniej, chwalebniej, jeszcze miłosierniej, gdy wyraźnie postrzegamy rzeczywistość sądu.

6 DALSZE MYŚLI O PARSZY WAERA (Którym się ukazał) 2 Mojż. 6:2-9:35 Pan Bóg przedstawia się Mojżeszowi oraz obiecuje wyprowadzić naród z ziemi egipskiej i dać im w dziedzictwo ziemię Kanaan Przedniejsi domu Lewiego Mojżesz i Aaron stają przed faraonem Zatwardziałość faraona Znak węża Plaga krwi Plaga żab Plaga komarów Oddzielenie ziemi Goszen znakiem odkupienia Droga trzech dni Plaga chmar (robactwa lub dzikich zwierząt) Plaga zarazy bydła Plaga wrzodów Plaga gradu Słowa czytania nowego miesiąca, zaczynają się od zagadnienia poznania Boga pod Jego Imieniem. To wielka prawda i skomplikowane zagadnienie teologiczne. W jaki sposób poznanie Boga zmienia się przez poznanie Jego Imienia. Czy plagi, moc działania Bożego były objawieniem mocy i strasznej potęgi Jego Imienia? Czy potop, zagłada Sodomy, zburzenie świątyni, ogień z nieba, który grozi teraźniejszemu światu ukazują chwałę Bożego Imienia? Słowa wersetu 9:16 zdawałyby się to potwierdzać. Również zalecona ostrożność w obchodzeniu się z Bożym aniołem, który później prowadził Izraela po puszczy, w którym było Imię Boże (2 Mojż. 23:21). Ale znów potem, gdy Salomon wybudował dom Imieniowi Bożemu (2 Sam. 7:13, 1 Król. 5:5 lub 19), chwała tego Imienia była raczej piękna niż straszna, również wtedy gdy Imię to znalazło się na czołach sług Bożych. Czym jest poznanie Boga pod Jego Imieniem? Być może czytanie opisu pierwszych siedmiu plag spadających na Egipt pomoże nam odpowiedzieć sobie na to pytanie. Pan Bóg przedstawił się Abrahamowi jako Bóg Wszechmogący, El Szaddaj (1 Mojż. 17:1). Jego synom przedstawia się już jako Bóg ojca ich Abrahama (1 Mojż. 26:24; 1 Mojż. 28:13). Mojżeszowi Pan Bóg przedstawia się jako Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba, ale odtąd będzie się już identyfikował jako ten, który wyprowadził naród Izraela z ziemi egipskiej. Tak podpisze się Pan Bóg swoim własnym palcem na kamiennych tablicach przymierza: Jam jest JHWH Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemi Egipskiej, z domu niewoli 2 Mojż. 20:2. Ten rodzaj identyfikacji Stworzyciela nieba i ziemi aktualny jest do dzisiaj, choć niedaleko już są dni, gdy nie będzie się więcej mówić Jako żyje JHWH, który wywiódł synów Izraelskich z ziemi Egipskiej. Ale: Jako żyje JHWH, który wywiódł synów Izraelskich z ziemi północnej, i ze wszystkich ziem, do których ich był wygnał (Jer. 16:14-15). We wszystkich tych rodzajach identyfikacji Pana Boga jedna rzecz jest wspólna: Pan Bóg jest tym, który wyprowadza. Pan Bóg wyprowadził Abrahama z ziemi ojców, Pan Bóg wyprowadził Izrael z ziemi egipskiej i Pan Bóg wyprowadza Izraela, a wraz z nim cały świat, z ziemi północnej, z królestwa pogan, których władzy świat został poddany po upadku królestwa Izraela. Gdy faraon proponuje Mojżeszowi, by swoje święto obchodzili w ziemi Goszen, Mojżesz odpowiada, że nie byłoby to możliwe, gdyż ofiara Izraela byłaby obrzydliwością dla Egipcjan i nie mogłaby uwielbić Boga. Warunkiem złożenia czystej ofiary było wyjście na pustynię na odległość trzech dni od Egiptu (2 Mojż. 8:27). Odłączenie się, wyjście, jest istotą naszego identyfikowania się z Bogiem. Wiarę okazujemy przez opuszczenie ziemi ojców, chcąc złożyć Bogu czystą ofiarę opuszczamy Egipt, a przyjdzie czas, że będziemy również musieli pozytywnie odpowiedzieć na wołanie ludu mój, wyjdź z Babilonu i razem ze współczesnym narodem Izraela opuścić porządek ziemi północnej, by udać się na Syon. Nasz Bóg jest Bogiem wyjścia, Bogiem Exodusu. Pamiętaj! Nie da się chwalić Boga czystą ofiarą w ziemi egipskiej. Cokolwiek by to dla Ciebie nie oznaczało, musisz opuścić dom niewoli. Pan Bóg nasz jest Bogiem, który nas wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli. I jeszcze ciekawostka chronologiczna wynikająca z czytania tego tygodnia: Niewola Egipska nie mogła trwać 430 lat, a liczbę 430 lat z 2 Mojż. 12:40 trzeba jakoś objaśnić. Jako że: Kaat, syn Lewiego wszedł ze swym ojcem i z dziadkiem Jakubem do Egiptu (1 Mojż. 46:11), Kaat umarł mając 133 lata (2 Mojż. 6:18), jego syn Amram przeżył w niewoli 137 lat (2 Mojż. 6:20), Syn Amrama, Mojżesz stanął przed faraonem mając 80 lat (2 Mojż. 7:7). Tak więc nawet gdyby Kaat był wniesiony do Egiptu na rękach jako roczne niemowlę, gdyby w roku śmierci spłodził Amrama, a Amram w roku śmierci spłodził Mojżesza,

7 to i tak niewola mogłaby trwać co najwyżej 350 lat. Na podstawie innych danych umiemy wyliczyć, że od przybycia Jakuba do Egiptu do oswobodzenia ludu Bożego upłynęło 210 lub 215 lat. Nieobrzezane wargi Jakoż mię usłucha Faraon? a jam nie obrzezanych warg. 2 Mojż. 6:12,30 Mojżesz trzy razy wymawiał się od zaszczytnej służby podając za powód trudności w mowie. Pierwszy raz, przy krzaku, użył określeń ciężkie usta, ciężki język (2 Mojż. 4:10). Potem, już w Egipcie, gdy Bóg wysyła go do faraona, dwukrotnie mówi o swych nieobrzezanych wargach. Trzy wspomniane organy mają największy udział w artykulacji mowy. Usta swym układem kształtują samogłoski począwszy od u do a, barwa dalszych samogłosek e do i kształtowana jest przez uniesienia języka. Usta i język odpowiedzialne są za większość zwarć kształtujących spółgłoski. Ciężkie usta i język utrudniają właściwe uformowanie samogłosek, nieobrzezane wargi uniemożliwiają artykulacje spółgłosek. Człowiek o ciężkich ustach i języku oraz nieobrzezanych wargach nie może wyraźnie mówić. Słowo nieobrzezany, po hebr. aral oznacza, że coś jest zablokowane, zatamowane, zatarasowane. W dosłownym zastosowaniu tego słowa napletek (hebr. aralah ) skrywa i blokuje tę część członka, która umożliwia rozmnażanie. Ale słowo to pojawia się także w zastosowaniach symbolicznych, gdy mowa jest o nieobrzezanych uszach (Jer. 6:10), czyli uszach zatkanych, niezdolnych do słyszenia, o nieobrzezanym sercu (Jer. 9:26 lub 25), czyli sercu, które nie potrafi uzewnętrzniać właściwych uczuć, o nieobrzezanym rozumie (Abak. 2:16) zatarasowanej zdolności pojmowania spraw. Przepis z 3 Mojż. 19:23 mówi o nieobrzezce drzew, czyli nieczystym przez trzy lata owocu drzew przejętych po poganach. Trudno powiedzieć, na czym w rzeczywistości polegała trudność wymowy Mojżesza. Czy rzeczywiście się jąkał, jak domyślają się jedni, czy też chodziło o trudność w posługiwaniu się językiem egipskim po czterdziestu latach na emigracji, jak sądzą inni. A może chodzi o to, że Mojżesz nie był człowiekiem słowa, ale czynu. Potrzebował rzecznika. Mojżesz miał koncepcję, wiedział jak, ale ktoś musiał to ubrać w słowa. Wymownie zilustrował to w operze Mojżesz i Aaron, Arnold Schönberg, który Aaronowi pozwala wyśpiewywać swoje kwestie, podczas gdy Mojżeszowi każe mówić bez melodii. Każdy z wierzących, który powoływany jest przez Boga do jakiejś służby, ma swoje ułomności. Zwykle głos Boży dociera do nas właśnie wtedy, gdy poczucie słabości i nieużyteczności dominuje w naszym myśleniu i działaniu. Jeśli to nie obłudna, ukryta zazdrość ani nie kokieteria, lecz prawdziwa pokora i niska samoocena skłania nas do myślenia, że się nie nadajemy, to często oznacza to, że właśnie wtedy nadajemy się najbardziej. Najlepszymi nauczycielami nie są ci, którzy z natury są w jakiejś dziedzinie lepsi od innych, ale tacy, którzy na drodze do mistrzostwa pokonali wiele trudności. Powracając do trudności wymowy często obserwujemy, jak ludzie mający łatwość wymowy pokrywają nią brak treści. Trudność w formułowaniu poglądów połączona z pracą nad umiejętnością wypowiadania się prowadzi niekiedy do fantastycznych rezultatów. Ów trud pokonywania zapory warg przejawia się często w niezwykłym bogactwie tych nielicznych słów, które pokonują barierę ciężkich ust. Biada nam, gdy pojawia się w naszych sercach uczucie, że zostaliśmy wybrani do jakiejś służby Bożej dlatego, że jesteśmy od innych lepsi, bardziej utalentowani. Zdaje się, że w takim stanie możemy się przydać tylko Szatanowi do wykonania jego dzieła. Bóg tymczasem czeka aż zakończą się nasze czterdzieści lat uganiania się za owcami po pustyniach Synaju. Niełatwo to sobie wyobrazić jeden z najwyższych urzędników egipskich, znakomicie wykształcony i wyszkolony dowódca, być może wynalazca fonetycznego zapisu mowy przez czterdzieści lat pracuje jako najemny pasterz. Zawód wyuczony oficer, zawód wykonywany pastuch. Dopiero po czterdziestu latach pastuszenia nadawał się na Bożego sługę. Bóg ma czas. Jeśli nam się czasami śpieszy, to wtedy diabeł się najbardziej cieszy.

8 Pokarm dla ścisłego umysłu...lat żywota Kaatowego było sto i trzydzieści i trzy lata... lat żywota Amramowego było sto i trzydzieści i siedem lat. 2 Mojż. 6:16-20 Umysły ludzi rozmiłowanych w matematyce i innych naukach przyrodniczych jak i same te nauki zwykło się określać przymiotnikiem ścisłe. Słowo to ma kilka znaczeń, a jego powiązanie ze światem liczb i wzorów wynika pewnie z tego, co Słownik Języka Polskiego podaje na drugim miejscu, pisząc 2. wierny szczegółom, faktom; wykonany lub wykonujący coś z dużą dbałością o szczegóły; dokładnie określony, sprecyzowany; skrupulatnie przestrzegany. Jakże trafnie definicja ta określa Biblię oraz ludzi, którzy ją chętnie czytają. Oby tylko słowo ścisły odniesione do umysłu człowieka wierzącego nigdy nie oznaczało ciasny... Wracając jednak do szlachetnego znaczenia ścisłości Biblia doprawdy napisana jest z wielką dbałością o szczegóły. Jakże jesteśmy za to wdzięczni jej autorom. Gdyby bowiem nie te kilka liczb, które podkreśliliśmy w przewidzianym do czytania na ten tydzień tekście, dreptalibyśmy może w ciemnościach jak chodzi o długość pobytu Izraelitów w Egipcie. Nieco dalej w księdze imion przeczytamy, że czasu mieszkania synów Izraelskich, którego mieszkali w Egipcie, było cztery sta lat, i trzydzieści lat. (2 Mojż. 12:40). Na tej podstawie wielu współczesnych naukowców przyjęło, że od przybycia Jakuba do Egiptu do osiemdziesiątego roku Mojżesza upłynęło 430 lat. Co wiadome było uczonym od tysięcy lat, tym pogardzili współcześni, dla których skorupa z ziemi nie wiadomo przez kogo i kiedy napisana ważniejsza jest od biblijnego świadectwa. Tymczasem Biblia sama wyjaśnia, że od przybycia rodziny Józefa do Egitu do zabicia pierworodnych egipskich nie mogło upłynąć 430 lat. Z zapisu 1 Mojż. 45:11 wynika, że Kaat przybył ze swym ojcem Lewim do Egiptu, a jego syn Amram był ojcem Mojżesza. Na podstawie tych danych można ustalić jaka jest najwyższa liczba lat, które mogły upłynąć od przybycia Jakuba do Egiptu do osiemdziesiątego roku życia Mojżesza (2 Mojż. 7:7), czyli do wyjścia Izraelitów z Egiptu. Gdyby Kaat miał 1 rok w czasie przeprowadzki jego rodziny z Kanaanu do Egiptu, gdyby spłodził syna Amrama w 133 roku życia, czyli przy samym końcu życia, gdyby Amram także spłodził swego syna Mojżesza w roku swej śmierci, czyli w 137 roku życia, to od przybycia Jakuba do Egiptu do osiemdziesiątego roku życia Mojżesza upłynęłoby =350 lat. Oczywiście jest to liczba uzyskana z przyjęciem krańcowych założeń, a rzeczywista długość tego okresu musiała być mniejsza. Ową rzeczywistą liczbę, niesprzeczną z powyższymi danymi można ustalić na podstawie oświadczenia Pawła, że od zawarcia przymierza z Abrahamem do ustanowienia Przymierza przy wyjściu Izraela z Egiptu upłynęło 430 lat (Gal. 3:17). Jeśli przymierze z Abrahamem zawarte było w 75 roku jego życia (1 Mojż. 12:4), a Izaak urodził się 25 lat później (1 Mojż. 21:5), któremu w wieku 60 lat (1 Mojż. 25:26) urodził się syn Jakub, a ten przybył do Egiptu mając 130 lat (1 Mojż. 47:9), to łatwo można policzyć, że od 75 roku Abrahama do 130 roku Jakuba upłynęło =215 lat. Oznacza to, że od przybycia Jakuba do Egiptu do wyjścia Izraela upłynęło czyli 215 lat. Niektórzy opierając się jedynie na zapisach Starego Testamentu wyliczają tę liczbę na 210 lat. Jak zatem należy rozumieć ową liczbę 430 lat mieszkania Izraelitów w ziemi Egipskiej (2 Mojż. 12:40)? Pomyłka w Biblii? Z pewnością nie. Ale nad tym niechaj się każdy zastanowi sam, a i my może powrócimy do tego zagadnienia w komentarzu do czytania przyszłego tygodnia. Zniszczony plagami Egipt... Najprawdopodobniej 10 plag kompletnie zmieniło na dość długi czas do tej pory bezpieczny i dostatni kraj. Podobnie raczej stabilny porządek feudalny drugiego tysiąclecia naszej ery przeorały dwie wielkie zawieruchy wojenne w pierwszej połowie XX wieku i swoista trzecia biada plaga komunistycznej ideologii zupełnie nieadekwatnej do ziemskiej, samolubnej natury materialności pleniąc się w wielu krajach Europy i Trzeciego Świata po drugiej wojnie światowej. Bezpośrednim skutkiem 10 plag jest nadanie pięknego prawa narodowi wybranemu. W Prawie Mojżeszowym liczba 10 odgrywa podstawowe znaczenie.

9 Trzy wielkie klęski, kończące Drugie Tysiąclecie po Chrystusie zdaje się że dają nadzieję iż Wiekuisty (niech będzie uwielbione Jego Wielkie Imię) zmęczony karaniem materialności trudnym wiekiem XX, otworzy zasoby Dobroci i Łaski by (choćby tylko cichych i spokojnych w sądzie i postępowaniu) błogosławić w nadchodzącym Trzecim Tysiącleciu naszej ery. Abyś poznał, że Pan Bóg nasz nie ma sobie równego... Te słowa pokazują cel jakiemu służyło karanie Egiptu. Metoda Bożego postępowania z grzesznym faraonem, a także czującym się bezpiecznie narodem egipskim, żyjącym dostatnio nad błogosławiącym Egipt Nilem to cierpienie. Nie było sensem tego karania jedynie uwolnienie Żydów z jarzma niewoli albo zadanie bólu Egipcjanom - ale manifestacja mocy Pana Boga, wydanie świadectwa o Jego potędze... Głębokim pragnieniem piszącego komentarz jest by w naszych czasach zmienił się akcent w Bożym działaniu z karania nieposłusznych na błogosławienie pokornych i szukających Boga. Jest to nieśmiałe marzenie, z respektem czytające przepowiednie kar, klęsk - które mają dosięgnąć ludzi w czasach ostatecznych. Być może te czynności karzące współcześnie żyjących, niepoprawnych samolubów i błogosławienie cichych i pokornego serca mogą iść z sobą w parze... Oby słowa proroctwa Izajasza wyrażały uczucia Pomazańca Pańskiego, Jezusa, który w swej Paruzji być może jest mocen jednocześnie ten czas uczynić błogosławieniem, miłościwym rokiem Boga, a także dniem pomsty dla tych, co stanowczo odmawiają pokuty: Izaj. 61:1-3 1.Duch Jahwe Pana nade mną, bo Jahwe mnie namaścił. Posłał mnie, abym głosił dobrą nowinę ubogim, bym opatrywał rany serc złamanych, żebym zapowiadał wyzwolenie jeńcom i więźniom swobodę; 2. abym obwieszczał rok łaskawości Jahwe i dzień pomsty naszego Boga; abym pocieszał wszystkich zasmuconych, 3. bym rozweselił płaczących na Syjonie, abym im wieniec dał zamiast popiołu, olejek radości zamiast szaty smutku, pieśń chwały zamiast przygnębienia na duchu. Nazwą ich terebintami sprawiedliwości, szczepem Jahwe dla Jego chwały. (Biblia Tysiąclecia) Oby Mesjasz - sprawiając radość płaczącym w Syonie - uwielbił swojego Ojca, Boga Abrahama, Izaaka i Jakuba... I tak oto srogie ukaranie Egiptu plagami przenosi nasze zmęczone bólem serca, przejęte pokutą umysły, ozdobione pokorą uczucia w być może bliski już czas błogosławienia tych co płaczący w Syonie... Dygresja o próbach posługiwania się laską - na podobieństwo Mojżesza i Aarona Piszący komentarz chciałby pokrótce zastanowić się czym dla niego i dla naśladowców pokornego Mojżesza, elokwentnego Aarona - tudzież wpatrzonych w przykład Jezusa chrześcijan - może być zdecydowane ujęcie laski, sprawne i skuteczne posługiwanie się nią w służbie dla Boga i bliźnich. Myślą moją jest, że to oznacza poznanie prawdy o tym, jakie jest moje miejsce w planach Bożych, w Jego sercu. Choćby zarys tej wiedzy - zobaczonej jakoby w zamazanym zwierciadle, w odbiciu tylko pokazujący osobistą, wielką miłość Bożą dla nas - daje nam moc do zapanowania nad swoimi namiętnościami... Wierzę, że doskonałe posługiwanie się laską-berłem to kwestia niosącej pełne zrozumienie wieczności, w której każde Boże stworzenie będzie królowało, będzie miało swoją koronę i wieniec zwycięstwa - a także insygnia władzy (czasem tylko ograniczonej do kierowania swoją świadomością, wielbienia w wieczności w sposób doskonały Wiekuistego). Bardzo się cieszymy z posiadania w naszym ręku na razie tylko pielgrzymiego kija. Służąc nam w trudach poświęconego życia, w naszej drodze pielgrzyma przez życie - może po wielu latach poświęcenia - już w tym życiu - stanie się Bożą Mocą dającą nam więcej sposobności do służenia, do oddawania chwały Bogu. A może dopiero za zasłoną śmierci zmieni swój całkiem pospolity wygląd w kosztowność

10 książęcej buławy, insygnia władzy i kontroli przede wszystkim nad swoją świadomością, Wolą, Sercem, myślami. Oby nawet już w tym życiu to znamię Boże miłości było nam podarowane i potrafiło oddalić od nas, od naszego otoczenia dokuczliwe plagi, klęski, utrapienia ducha, słabości, błędy... Demoniczne pytanie I zatwardził JHWH serce Faraona... 2 Mojż. 9:12 Jak to? Bóg zatwardził serce faraona, a potem go za to karał pyta mój skłonny do wątpienia umysł. Martin Buber opowiada (Der Weg des Menschen, s. 7-13), że raw Salman z Reussen, gdy był przesłuchiwany w Petersburgu, usłyszał z ust komendanta pytanie: Jak to można zrozumieć, że wszechwiedzący Bóg pytał Adama 'gdzie jesteś'. W odpowiedzi cadyk skierował uwagę komendanta na to, że Bóg pyta każdego człowieka, gdzie się znajduje, czy jest zadowolony ze swego położenia, czy nie chciałby się zmienić. Komentując tę opowieść Martin Buber pisze: Istnieje demoniczne pytanie, pytanie pozorne, które jedynie przedrzeźnia pytanie Boże, pytanie prawdy (tamże, s. 13). Dlatego zamiast zadawać demoniczne pytanie, które jedynie podnieca mój umysł, pytam sam siebie, jakie jest moje serce? Twarde czy mięsiste? A jeśli twarde, to dlaczego nie ulega skruszeniu. Skruszone serce będzie zdolne zapytać Boga, dlaczego wcześniej było zatwardziałe. Tymczasem jednak nie umie zadać Bożego pytania, pytania Prawdy, pytania, które zmienia, które ustanawia Archimedesowy punkt podparcia, umożliwiający poruszenie całego świata. Mojżesz i Bóg nie byli zbyt wiarygodni w oczach uwięzionych w Egipcie Izraelitów. Słowa Mojżesza o wyzwoleniu spowodowały jedynie jeszcze większe opresje. Bóg zapewnia Mojżesza, że prędko objawi swoją moc. Już na początku tej parszy czytamy jednak, że oto Bóg ponownie zwraca się do Mojżesza. Czy nie dość już było słów? Co Bóg może powiedzieć w takiej chwili, co byłoby pomocne, a nie szkodliwe dla Izraelitów? Przypomnij im, mówi Bóg Mojżeszowi, że znajdują się w drodze. Przypomnij im, że droga ta rozpoczęła się dawno temu, wraz z pierwszymi krokami ich przodków - Awrahama, Icchaka i Jaakowa - którzy także musieli się nauczyć, że związana z przymierzem obietnica nie wypełni się za ich życia. Bóg zdaje się mówić, że Izrael znajdzie siłę, by trwać i wierzyć w nadchodzące wyzwolenie, gdy nauczy się patrzeć w przeszłość - na cierpienie i wyzwolenie, jakiego doświadczyli jego przodkowie. Izrael musi pamiętać, że przymierze nie zaczęło się z tym pokoleniem i nie zakończy się wraz z opuszczeniem Egiptu. "Wyprowadzę was... Wybawię was... Wezmę was dla Siebie jako naród... Zaprowadzę was do ziemi, którą przysiągłem dać Abrahamowi, Icchakowi i Jakubowi". To jest proces, który trwa. W każdym pokoleniu - mówimy w czasie pesachowego sederu - musimy nauczyć się myśleć o sobie tak, jakbyśmy osobiście doświadczyli wyzwolenia z Egiptu. My, podobnie jak nasi przodkowie, mamy skłonność koncentrowania się na tej, konkretnej chwili, która trwa, z jej problemami, zagrożeniami. Ale być Żydem to wiedzieć, że jesteśmy częścią procesu, który zaczął się dawno temu i nie zakończy się za naszego życia. Może nie być żadnej nagrody. Może niecierpliwić nas to, że nie widzimy natychmiast wyników naszych starań. Jak Mojżesz i synowie Izraela w Egipcie możemy jednak znaleźć pocieszenie w tym, że jesteśmy cząstką trwającego dzieła Przymierza.

11 PYTANIA i ODPOWIEDZI do Parszy WAERA Parsza: Wa'era [ו א ר א] objawił się Rozdziały: Exodus 6:2-9:35 Streszczenie W ubiegłym tygodniu parsza (Szemot) opowiadała, jak Mojżeszowi i Aaronowi zlecono by zanieśli faraonowi wiadomości od Boga: "Wypuść mój lud, aby mogli obchodzić moje święto na pustyni (Księga Wyjścia 5:1). Faraon nie tylko to odrzucił, ale ustanowił surowe dekrety przeciwko Izraelitom, które spowodowały ich jeszcze większe cierpienia. Mojżesz odwołał się do Boga, który zapewnił go, że Faraon ostatecznie ustąpi przymuszony silną ręką Bożej mocy do wypuszczenia ludu. W tej parszy, Bóg powiedział Mojżeszowi, że zamierza spełnić swoją obietnicę daną Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi, dając Izraelitom ziemię Kanaan, i że słyszał "Jęk wzdychania Izraelitów, których Egipcjanie zmuszali do niewolniczej pracy" (Wj 6:5). Dlatego Bóg polecił Mojżeszowi, aby powiedzieć ludziom: " Ja jestem Jahwe. Ja was uwolnię od ciężkiej pracy dla Egipcjan i wyprowadzę z tej niewoli. Wybawię was moją wyciągniętą prawicą po dokonaniu bardzo surowego sądu nad nimi. I wezmę sobie was za mój lud, i będę wam Bogiem, i przekonacie się, że Ja, jestem Jahwe Bóg wasz, uwolniłem was spod jarzma egipskiego. Potem wprowadzę was do ziemi, którą z ręką podniesioną przysiągłem dać Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi. Dam ją wam na własność. Zaiste, Ja [jestem] Jahwe! (Wj 6:6-8) (te cztery wypowiedzi są czasami nazywane "czterema wyrażeniami wykupu"). Pomimo tych wielkich obietnic ludzie jednak nie byli w stanie ich słuchać ze względu na upadek ducha spowodowany przemęczeniem niewolniczą pracą. Następnie Bóg powiedział do Mojżesza: "Idź, i powiedz Faraonowi, królowi egipskiemu, aby pozwolił Izraelitą wyjść z ziemi swojej. "Mojżesz protestował, ponieważ Izraelici nie słuchali go, jak mógł kiedykolwiek mieć nadzieję, że przekona faraona? Narracja nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie Mojżesza, choć Bóg powtarza, Mojżeszowi i Aaronowi, że wyprowadzi lud z Egiptu (Wj 6:13). Dalej podano genealogię Mojżesza i Aarona, co może służyć jako wstęp do ustalenia ich autorytetu wśród ludu Izraela: "I rzekł JHWH do Mojżesza: Oto ustanawiam cię bogiem dla faraona, a brat twój Aaron będzie twoim prorokiem. Ty powiesz mu wszystko, co ci rozkażę, a Aaron, brat twój, będzie przemawiał do faraona, ażeby wypuścił Izraelitów ze swego kraju. " (Wj 7:1-2). Tora mówi nam, że Mojżesz miał osiemdziesiąt lat, a Aaron osiemdziesiąt trzy lata, kiedy po raz pierwszy stanęli przed faraonem. Następnie Bóg zapowiedział, że zatwardzi serce faraona tak, że nie będzie ich słuchać, co następnie spowoduje sprowadzenie wyroku na Egipt za uciskanie narodu żydowskiego. Ale faraon nie usłucha was. Wtedy Ja położę rękę moją na Egipt i wyprowadzę zastępy moje, lud mój, synów izraelskich z ziemi egipskiej przez surowe wyroki. (Wj 7:4). Gdy faraon ponownie odmówił ludowi prawa do wyjścia na pustynię, aby wielbić Boga, nastąpiła ostateczna rozgrywka pomiędzy królestwem ludzi a Królestwem Bożym. Pierwszy znak, laska Aarona zamieniła się w węża, który połknął w całości laski egipski magów. Niemniej jednak, Faraon miał "twarde serce" i nie pozwolił Izraelitom odejść. Bóg następnie zaczął wysyłać serię coraz cięższych plag na Egipcjan. W pierwszej, wody Nilu zamieniły się w krew, a następnie roje żab pojawiły się na ziemi. Wszy (komary) następnie pojawił się z prochu, a następnie stada szkodliwych i wściekłych zwierząt. Zaraza zaczęła zabijać zwierzęta domowe, podczas gdy bolesne czyraki dotknęły Egipcjan. W siódmej pladze, zesłał Bóg grad "ognia i lodu" z niebios, niszcząc duży obszar ziemi. Mimo, że faraon był świadkiem wszystkich tych cudów, jednak pozostał dumny i niewzruszony. Gdy Faraon nadal nie ustąpił, Bóg dalej "zatwardzał" jego serce, następnie zapowiedział zesłanie ostatecznych plag na Egipt i wielki Exodus Izraela. PYTANIA:? (ו א ר א ( "wa'era" 1. Co znaczy słowo 2. Dlaczego Bóg mówi do Mojżesza: "Ja jestem JHWH?" (Wj 6:2)? ) א ל שׁ דּ י ( Szaddai 3. Co znaczy El ), יהוה ( Jahwe 4. Dlaczego Bóg mówi, że On nigdy nie dał się poznać patriarchom pod imieniem zwłaszcza, że nazywano go już wcześniej JHWH? (6:3) 5. Jakie cztery obietnice Boga są upamiętnione przez użycie czterech kielichów wina podczas tradycyjnej wieczerzy sederowej? (6:6-8)

12 6. Jak ludzie zareagowali na obietnice Boże? (6:9) 7. Kiedy Bóg powiedział Mojżeszowi, aby poszedł do faraona, i zażądał uwolnienia ludu Izraela, co Mojżesz powiedział w odpowiedzi? (6:10-12) 8. Dlaczego Mojżesz miał wadę wymowy? (6:12) 9. Dlaczego Bóg nie uzdrowił Mojżesza z jego wady wymowy? 10. Jak Bóg postąpił wobec słabości Mojżesza, że był "nieobrzezanych warg"? 11. Dlaczego ród Lewiego poprzedzają Ruben i Symeon? (6:14-16) 12. Co było głównym powodem wykupienia (wyprowadzenia) z Egiptu? 13. Wymień trzech synów Lewiego, syna Jakuba (6:16) 14. Jakie było imię ojca Mojżesza? (6:17-19) 15. Z kim ożenił się Amram? (6:20) 16. Jakie były imiona dzieci Jocheved? 17. Z kim ożenił się Aaron? (6:22) 18. Czy możesz wymienić czterech synów Aarona? (6:23) 19. Kim był Korach ( (קר ח i jego synowie (6:24-25)? 20. Kto to był Pinchas (tzn., Finesz)? (6:25) 21. W jaki sposób Mojżesz był "bogiem" dla faraona, a Aaron jego prorokiem? (7:1) 22. Dlaczego Mojżesz był "bogiem" dla Faraona, czy to ironia? 23. Dlaczego Bóg zatwardział serce faraona, tak że nie pozwolił Izraelitom wyjść? 24. Jeśli Bóg zatwardził serce faraona, przez co uczynił go upartym, jak faraon mógł być odpowiedzialny za swoje czyny? Dlaczego tak surowo go ukarano? (7:3, Rz 9:17-ff.) 25. Ile lat miał Mojżesz, kiedy zaczął konfrontacje z faraonem? (7:6-7) 26. Jaki był pierwszy znak użyty do uwierzytelniania poselstwa Mojżesza? (7:8-9) 27. Co się stało, gdy egipscy magicy powtórzyli ten znak? (7:11-13) 28. Jakie jest hebrajskie słowo oznaczające "plagę"? 29. Czy Abraham przewidział wyjście z Egiptu? (Rdz 15:13-14) 30. Co Bóg miał na myśli, kiedy powiedział, że serce faraona było "uparte"? (7:14) 31. Dlaczego Bóg kazał iść Mojżeszowi do faraona rano, kiedy ten wychodził z wody Nilu? (7:15-16) 32. Bóg rozpoczął serię dziesięciu plag (eser ha-makkot). Jaka była pierwsza plaga? 33. Dlaczego Bóg uderzy na początku Nil? (7:17-18) 34. Dlaczego wody Nilu zamieniły się w krew? 35. Czy magowie Egiptu potrafili powtórzyć pierwszą plagę? (7:22) 36. Ponieważ faraon nie zmienił swego serca, Bóg zesłał kolejną plagę. Ile dni minęło, zanim Bóg zesłał drugą plagę? (7:25) 37. Co było drugą plagą? (7:26-29) 38. Dlaczego laska Aarona została wykorzystana do rozpoczęcia dwóch pierwszych plag? 39. Czy egipscy magicy byli zdolni do powtórzenia tej plagi? (8:3) 40. Dlaczego faraon prosił, by żaby zniknęły następnego ranka? (8:5-7) 41. Co zrobił faraon gdy zobaczył, że żaby zaczęły wymierać? (8:11) 42. Jaka była trzecia plaga, i dlaczego czarownicy uznali to za znak od Boga? (8:12) 43. Jaka była czwarta plaga? (8:16-23) 44. Jak Faraon próbował targować się z Mojżeszem? (8:24-25) 45. Czy faraon wreszcie ustąpił gdy skończyła się czwarta plaga? (8:28) 46. Jaka była piąta plaga? (9:1-6) 47. A co była szóstą plagą? (9:8-12) 48. W jaki sposób zaraza wśród zwierząt Egipcjan, mogła nie zabić ich wszystkich podczas piątej plagi? 49. Jaka była siódma plaga? (9:13-35) 50. Dlaczego Bóg po prostu nie zgładził faraona i Egipcjan? (9:15-16) 51. Dlaczego Tora wspomina, że po siódmej pladze len i jęczmień zostały zniszczone, ale pszenica i orkisz nie były? (9:31-32) 52. Jak Faraon zareagował na cudowny grad, który spadł? (9:27-28) 53. Jak każdy z czterech kielichów odpowiada o każdej z czterech obietnic? Jak widzisz zbawienie dane w Mesjaszu w odniesieniu do każdego kielicha? Co z kielichem dla Eliasza?

13 ODPOWIEDZI: 1. Słowo "wa'era" jest w pierwszej osobie, prostą, bierną formą czasownika ra'ah ( ר ה ), "widzieć", które znaczy "widziałem" lub "i ukazał się" (tj. Bóg ukazał się Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi). 2. W Torze gdy Bóg przemówił do Mojżesza, jest używane wyrażenie: "I rzekł JHWH do Mojżesza.(א לה ים ( Elohim ), z wyjątkiem przypadków, gdzie jest użyte słowo ו י ד בּ ר י הו ה א ל משׁ ה לּ אמר ( mówiąc: Z Imieniem JHWH jest związane współczucie i miłosierdzie Boże, a Elohim jest związany z Bożą sprawiedliwością i prawością. Wedle niektórych mędrców, Bóg udzielił Mojżeszowi w nagany za jego wcześniejszą prośbę o wyjawienie pełnej tajemnicy Jego Imienia (3:13), lub za ujawnienie, że sąd Boży przeciwko Egiptowi był jednocześnie Jego współczuciem dla Izraela. 3. Imię El Szaddai ( א ל שׁ דּ י ) jest często tłumaczone jako "Bóg Wszechmocny", prawdopodobnie dlatego, że tłumacze Septuaginty (czyli greckiego przekładu Starego Testamentu) myśleli, że Szaddai pochodzi od czasownika głównego (szadad), że oznacza "obezwładnić" lub "zniszczyć". Łacińska Wulgata również tłumaczy tak słowo "Szaddai" ( Bóg jest tak przytłaczający, że On jest uważany za "Wszechmogącego." Jest jednak bardziej prawdopodobne, że imię Szaddai pochodzi od szadajim ( (שׁ ד י ם hebrajskiego słowa "piersi", wskazując na wystarczalność i pokarm (np. piersi matki, która ukazują Rachamim, współczucie). Rzeczywiście, nazwa (El Szaddai) jest regularnie związana z płodnością i urodzajnością pierwszych rodzin izraelskich. 4. Ponieważ każdy z patriarchów wzywał imienia JHWH (zob. Rdz 12:7-8, 26:25, 32:9; 28:16, 49:18, itd.), możemy zrozumieć, że oznacza to, ujawnienie atrybutów Boga jako potężnego Odkupiciela Izraela było nowym objawieniem. Rzeczywiście niektórzy pytają, czy "znaki i cuda" z plag były przeznaczone bardziej dla Izraelitów niż dla Egipcjan, gdyż Izraelici byli uciskani przez siły Egiptu do tego stopnia, że "utracili ducha nadziei ". Tradycyjne żydowskie komentarze mówią, że oświadczenie Boga (tj." ale mojego imienia JHWH nie dałem im poznać ") była rzeczywiście forma nagany prośby Mojżesza o poznanie wewnętrznego znaczenia imienia Boga. Patriarchowie mieli doskonałą ufność w Bogu i nie naciskali, by ujawnił pełnię Swej tożsamości. 5. Cztery obietnice to " wyprowadzę cię", "dam ci", "Będę ci" i "ustanowię Cię moim ludem" Należy jednak pamiętać, że w rzeczywistości jest więcej niż cztery obietnice w tym fragmencie: "wprowadzę was do ziemi " i "i dam wam ziemię jako własność na wieki." 6. Oni nie słuchali Mojżesza z powodu "upadku ducha" spowodowanego ciężarami niewolnictwa. 7. Mojżesz logicznie argumentował (kal vahomer - od jasnego do ciężkich), że jeśli Izraelici nie usłuchali go, gdy dał przesłanie nadziei, jak mógł oczekiwać, że faraon, usłucha go, gdy przekaże wiadomość o zagładzie? Ponadto Mojżesz przypomniał Bogu, że miał wadę wymowy, która uczyniła go słabym mówcą. Myśl, że miał "obrzezane wargi" oznacza, że uważał swoje usta za nie przydatne do przekazania słów Boga (por. Wj. 4:10). 8. Według midrasz (Szemot Rabba), jako bardzo młody chłopak Mojżesz raz widział raz rzucanie złotej korony faraona na ziemię. Dowiedziawszy się o tym akcie bezczelności, faraon opracował test, aby sprawdzić, czy dziecko rozumie konsekwencje swoich czynów. Dlatego też przyniesiono, talerz z kawałkiem złota i kawałkiem żarzącego się węgla. Pokazano to Mojżeszowi i nakazano by mały chłopiec wybrał jedną z tych rzeczy. Jeśli Mojżesz wybrałby złoto, to oznacza, że rozumiał swoją wartość, a zatem może zostać zabity. Z drugiej strony, gdyby Mojżesz wybrał żarzący kawałek węgla, to będzie oszczędzony, ponieważ nie był w stanie odróżnić złota i świecącego węgla. Mojżesz zaczął sięgać po złoto, ale anioł przesunął jego rękę w bok i złapał zamiast złota węgiel. Mojżesz natychmiast położył rękę na ustach, tak niefortunnie, że spalił swoje wargi i język, tak bardzo, że w konsekwencji miał stałą trudność wymowy. Później, gdy Bóg zlecił Mojżeszowi przemawiać do Izraelitów, zaprotestował JHWH, że był kevad peh - "ciężkiego podniebienie "laszon i kevad" ciężkiego języka", a więc nie może mówić w imieniu Boga (Wj 4:10). 9. Według midrasz, Bóg nie wyleczył Mojżesza z jego jąkania, ponieważ chciał by Izrael wiedział, że był boski posłańcem. Kiedy mówił w imię Boga, jąkanie całkowicie znikało i Mojżesz rozmawiał płynnie złatwością. Miało to na celu nauczenie ludzi, aby nie ufać ludzkiej mowie lub mądrości, lecz w mocy Boga Następnym razem, Bóg przemówił do Mojżesza i Aarona. Ponieważ Mojżesz skarży się, że on był słabym mówcą, Bóg wyznaczył jego brata, aby był jego rzecznikiem (por. Wj. 4:14-15). 11. Bóg chciał zapisać rodzinną historię Mojżesza, rozpoczynając od Lewiego, ale to byłoby lekceważące dla starszych braci Lewi, jeżeli oni nie zostaliby wspomniani najpierw. To również pokazuje, że Mojżesz

14 i Aaron zawdzięczają swoją pozycję Boskiej Opatrzność, gdyż nie było nikogo w dwóch starszych plemionach godnych prowadzić ludzi. To również wyjaśnia, dlaczego inne plemiona nie są wymienione, ponieważ nie ma potrzeby szukać dalej gdy Mojżesz i Aaron zostali znalezieni i uznani za godnych. 12. Głównym powodem było to, aby otrzymać Torę na Synaju i stać się narodem przymierza Boga. Jednak punktem kulminacyjnym objawienia na Synaju był wzorzec Przybytku, który był zapowiedzią ofiary Jezusa. 13. Trzech synów nazwano Gerszon (,(גּ ר שׁוֹן "obcy" (czyli wygnaniec); Kehath ( ק ה ת ), (zmartwiony) "zgromadzenie"; i Merari,(מ ר ר י) "gorycz" (maror). Mojżesz i Aaron byli Kehatytami. 14. Ojcem Mojżesza był Amram (,(ע מ ר ם pierworodny syn Kehatha ( ק ה ת ) i przywódca plemienia.(ל ו י) Lewiego 15. Amram poślubił ciotkę Jocheved,(יוֹכ ב ד) która była córką Lewiego. Należy pamiętać, że choć Kehath i Jocheved mieli tego samego ojca (Levi), nie mieli tej samej matki. 16. Jocheved urodziła Amranowi troje dzieci: Miriam, Aarona i Mojżesza. 17. Aaron był żonaty z siostrą Nachszona Eliszewa córką Aminadava ( בּ ת ע מּינ ד ב א ל ישׁ ב ע ). Eliszewa była siostrą przywódca plemienia Judy, który został wyliczony jako pierwszy, który wszedł do morza, zanim rozstąpiły się wody (Lb 1:7). 18. Eliszewa urodziła Aaronowi czterech synów: Nadab,(נ ד ב) Abihu (א ב יהוּא) Elazar, (א ל ע ז ר) i Itamar.( א ית מ ר) 19. Korach był Kehatytą kuzynem Mojżesza, który później poprowadził bunt przeciwko Mojżeszowi i Aaronowi (Lb 16). Niektórzy z jego synowie jednak nie zostali pochłonięci przez ziemię, i słuzyli później jako psalmiści (Ps 42, 44-49, 84, 85, 87 i 88 są przypisane do "synom Koracha"). 20. Pinchas (פּ ינ ח ס) był synem Elazara syna Aarona, który ożenił się z córką Putiel (Jethro?). Później Pinchas służył Bogu z wielką gorliwością i ostatecznie odwrócił wyrok na Izraela z powodu tragicznego wypadku w Baal Peor. 21. Mojżesz był jak bóg (elohim) w sensie, że byłe sędzią i sądził nakładając surowe kary na faraona. Mojżesz wykonywał boską władzę (exousia) nad Egiptem i Egipt byłą Mu poddany. Aaron był jak prorok dla faraona, ponieważ był on rzecznikiem Mojżesza. 22. To była także ironia, bo faraon uważał się za boga, ale Bóg pokazał mu, że jest naprawdę nikim. 23. Tak, Bóg może mnożyć swoje znaki i cuda, aby objawić całemu światu, że jest Bogiem (Wj 7:3) 24. Bóg uczynił upartym serce faraona, ale dopiero, gdy despota okazał się już zatwardziały odrzucając przesłanie pierwszych pięciu plag. (Wj 7:22, 8:15, 8:19, 8:32, 9:7). Jednak o szóstej pladze, czytamy w Torze: "A Bóg wzmocnił serce faraona "(II Mojż 9:12). Jeden grzech prowadzi do drugiego. Jeżeli ktoś wielokrotnie odmawia poddania się Bogu, to On może ratyfikować decyzję i zapobiec nawrócenia (por. Paweł w Liście do Rzymian 9:17-dk). Inna interpretacja: Bóg "Wzmocnił" serce króla tak, że będzie w stanie wyrazić swoją wolną wolę - mimo dolegliwości dla Egiptu. 25. Mojżesz miał 80 lat a Aaron miał 83 lata (Bóg świadomie wybrał starców na zbawców narodu żydowskiego). Z tego wersetu ten dowiadujemy się, że Aaron był starszym bratem Mojżesza. Mojżesz pierwszy wchodził do pałacu, a następnie Aaron jako jego tłumacz. Mojżesz wtedy mówił cicho w języku hebrajskim, a Aaron przekładał jego słowa faraonowi. 26. Mojżesz powiedział Aaronowi by rzucił laskę przed faraonem a stanie się wężem.(תּ נּ ין) Ten wąż był symbolem faraona, gdy Aaron chwycił ją ponownie, stała się drewniany kijem To miał pokaz, że chociaż wydaje się, że faraon jest śmiercionośną żmiją, to kiedy go chwycić, jest on jak martwy drewniany kij. Midrasz mówi: "Pierwszym znakiem będzie laska, aby pokazać, że będę bił go jak psa." 27. Choć magowie byli w stanie powtórzyć znak, laska Aarona połknęła ich laski. To spowodowało, faraon był w strachu, bo laska Aarona nie uległa zmianie i nie stała się grubsza po połknięciu innych lasek - więc może połknąć rzeczy bez śladu! Niemniej jednak, faraon miał twarde serce i pozostał niewzruszony tym wszystkim. Zauważ, że słowa "magik" lub "okultysta" są używane jako tłumaczenie,[ח ר ט] cheret, Uważa się ich za uczonych w Piśmie i uczonych Egiptu (od,(ח ר ט מּ ים) słowa chartumim co oznacza narzędzie do grawerowania). 28. Hebrajskie słowo plaga makkah (,(מ כּ ה pochodzi od hebrajskich słów "uderzyć", "zranić" i "walić". 29. Tak, Bóg powiedział Abrahamowi, że jego potomkowie będą cudzoziemcami na obcej ziemi, a inni zniewolą ich i będą dręczyć przez 400 lat. "Lecz ja także będę sądzić naród, który ich zniewoli, a potem