Analizy DNA drzew leśnych w Polsce stan i perspektywy wykorzystania przez organy procesowe

Transkrypt

1 Analizy DNA drzew leśnych w Polsce stan i perspektywy wykorzystania przez organy procesowe dr Artur Dzialuk Katedra Genetyki

2 drzewa to organizmy stacjonarne w ciemnym, głuchym lesie

3 DRZEWA jako obiekty kradzieży i niszczenia świadkowie wykroczeń i przestępstw? możliwość powiązania podejrzanego z miejscem zdarzenia IDENTYFIKACJA OSOBNICZA DRZEW

4 mikrosatelity (nssr) = STR

5 Wielkość genomów drzew leśnych 35 1 C (pg) okrytozalązkowe iglaste

6 Odbiorcy analiz DNA drzew leśnych policja i prokuratura sądy jednostki Lasów Państwowych, w tym Straż Leśna prywatni właściciele lasów oraz firmy budowlane i ogrodnicze firmy ubezpieczeniowe i kancelarie adwokackie

7 Grant rozwojowy NCBiR: Wykorzystanie sekwencji mikrosatelitarnych w jądrowym DNA drzew leśnych do udowodnienia pochodzenia materiału dowodowego w postępowaniu sądowym Grant Badawczy NCN: Zróżnicowanie genetyczne oraz dynamika przepływu genów w reliktowych wyspach zasięgowych limby (Pinus cembra L.) w Karpatach

8 Skład gatunków drzew w lasach państwowych Badane gatunki 7 gatunków drzew leśnych: sosna zwyczajna Pinus sylvestris świerk pospolity Picea abies jodła pospolita Abies alba modrzew europejski Larix decidua dąb szypułkowy - Quercus petraea dąb bezszypułkowy Quercus robur buk zwyczajny Fagus sylvatica W genetyce sądowej: człowiek rozumny (Homo sapiens) pies, kot, koń, bydło, świnia, owca

9 Zadania w ramach projektu Rozpoznanie zmienności genetycznej badanych gatunków drzew leśnych zbiór igieł i liści z całej Polski: zaangażowanie wszystkich nadleśnictw Lasów Państwowych (431 po 5 osobników z różnych oddziałów/ gatunek), genotypowanie ok drzew każdego z badanych gatunków. Opracowanie metod statystycznych dla celów identyfikacji kradzionego drewna.

10 Zasięg występowania i schemat zbioru sosny zwyczajnej w Polsce

11 Mikrosatelity jądrowe (nssr) Sosna zwyczajna PtTx4001, PtTx3025, PtTx3032, PtTx2146, PtTx8446, PtTx3107, PtTx3116, PtTx3020, PtTx3013, PtTx2123 (Elsik i in. 2000) SPAC 12.5, SPAC11.6, SPAG7.14, SPAC11.4 (Soranzo i in. 1998) SsrPtctg4363 (Chagne i in. 2004) LOP3, LOP5 (Liewlaksaneeyanawin i in. 2004) 11 loci w 2 reakcjach multipleks PCR

12 Sosna -mikrosatelity jądrowe Locus n A Ho He null PID PtTX PtTX PtTX Spac Spac Spag ssrpt-ctg PtTX ns PtTX PtTX ns Spac ns Średnia suma E-18 A liczba alleli w locus Ho heterozygotyczność obserwowana He heterozygotyczność oczekiwana null częstość alleli null (niemych) PID prawdopodobieństwo identyczności

13 Wsobność Nie można zaniedbać istnienia wsobności w obliczeniach prawdopodobieństwa zgodności.

14 Struktura genetyczna osobniki nie są rozmieszczone losowo Nie można zaniedbać istnienia tej struktury w obliczeniach prawdopodobieństwa zgodności.

15 Prawdopodobieństwo identyczności (PID) Gatunek # Loci PID Człowiek Power Plex Power 16Plex x Człowiek Power Plex Fusion System x sosna zwyczajna 11 1, świerk pospolity 12 6, jodła pospolita 14 2, modrzew europejski 15 7, dąb szypułkowy 9 2, dąb bezszypułkowy 9 1, buk zwyczajny 9 5, limba 10 4,52 x 10-8

16 Skala problemu kradzieży drewna w Polsce

17

18 Narzędzia niewystarczające w postępowaniu dowodowym!!! Kradzież drewna Czym dysponujemy? poszlaki lub zeznania świadków metoda porównania odciętych krążków zakwestionowanego drewna i pniaka w lesie badania mechanoskopijne

19 Kradzież drewna 1. Udowodnienie wyrębu/ zaboru drzew albo zaboru drewna z lasu porównanie profili genetycznych materiału zabezpieczonego w lesie z materiałem zabezpieczonym u podejrzanego. 2. Weryfikacja wersji zdarzeń przedstawionych przez podejrzanego - zaprzeczenie wyjaśnień podejrzanego (linii obrony) albo wykazanie nieprawdziwości zeznań świadka - (np. osoba podejrzana stwierdza, że drewno pochodzi z jej lasu prywatnego) 3. Udowodnienie wykorzystania rzeczy/miejsca do czynności z przedmiotem przestępstwa (drewnem) czy czynu dokonano z użyciem określonej pilarki, pojazdu albo drewno pochodzące z czynu znajdowało się w określonym miejscu (np. zostało przewiezione pojazdem podejrzanego, było piłowane na posesji podejrzanego, było składowane w gospodarstwie podejrzanego itp.)?

20 Ślady kradzieży drewna

21 Izolacja DNA igły i liście drzew (nawet ich uschnięte fragmenty przechowywane przez kilka lat) drewno i jego fragmenty (nawet wielkości zapałki): gałęzie, wióry, trociny kora

22 Analiza produktów PCR multiplex PCR (10 ng DNA, 10 µl PCR) sekwenator ABI Prism 3130xl (Applied Biosystems) marker wielkości LIZ 600 (Applied Biosystems). oprogramowanie GENESCAN ver. 3.7 oraz GENOTYPER ver. 3.7 (Applied Biosystems).

23 Wnioskowanie wykluczenie tożsamości materiału dowodowego i materiału porównawczego (pewność 100%) stwierdzenie tożsamości genetycznej wymaga analizy statystycznej z wykorzystaniem bazy częstości alleli

24 Bazy częstości alleli u 8 gatunków drzew sosna zwyczajna

25 Analiza prób dębu na zlecenie Posterunku Policji w woj. warm.-mazurskim na czerwono materiał dowodowy MP prawdopodobieństwo przypadkowej zgodności

26 Analiza prób dębu na zlecenie Posterunku Policji w woj. warm.-mazurskim prawdopodobieństwo, że próby pochodzą z tego samego drzewa graniczy z pewnością, bowiem wynosi: 99, % 99, %. 99, %. 99, %. 99, %.

27 Kradzieże ze stosu las to otwarty magazyn drewna jako jedyni w Polsce oferujemy analizy DNA drewna ze stosu

28

29 MORDERSTWO DZIAŁKA PODEJRZANEGO??

30 Analiza sosny zwyczajnej na zlecenie Prokuratury Okręgowej w X Po ponad 15 latach od morderstwa igły trafiają do katedry Genetyki UKW celem analiz DNA. Sposób przechowywania: 6 miesięcy formalina 12,5 lat grób 2 lata po ekshumacji??? Materiał porównawczy: świeże igły z 2 sosen rosnących na działce podejrzanego

31 Analiza sosny zwyczajnej na zlecenie Prokuratury Okręgowej w X Dowód nie pochodzi z drzew podejrzanego

32 Perspektywy duży potencjał, lecz słabo wykorzystywany kolejne gatunki drzew więcej mikrosatelitów drabiny alleliczne skrócenie długości produktów kontradyktoryjny model procesu karnego = nowe wyzwania dla Straży Leśnej

33 WNIOSKI odnalezienie w Polsce dwóch drzew tego samego gatunku, posiadających identyczny profil genetyczny jest niemalże niemożliwe z opinii korzystają sądy, policja, prokuratura, Straż Leśna, jednostki Lasów Państwowych opinie doprowadziły do wydania zarówno wyroków skazujących jak i uniewinniających możliwość wykorzystania w sprawach prowadzonych przez archiwum X technicy policyjni powinni przyglądać się także drzewom i wszelkim elementom z nich pochodzącym, bo to potencjalny materiał dowodowy

34

35 ... dziękuję za uwagę