7.4 STUDIUM PRZYPADKU 4: JAK KROK PO KROKU STWORZYĆ DOBRY PLAN BIOZ

Transkrypt

1 Rysunek 7.4 Zdjęcie ukończonego i użytkowanego Stadionu Narodowego w Warszawie Źródło: STUDIUM PRZYPADKU 4: JAK KROK PO KROKU STWORZYĆ DOBRY PLAN BIOZ Informacje ogólne dotyczące planu BIOZ 62 (K. KACZOREK) Plan BiOZ, czyli Plan Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia to najważniejszy dokument chroniący zdrowie wszystkich podmiotów ludzkich, jakie mogą pojawić się na placu budowy. Tworzony jest w oparciu o przepisy prawa budowlanego, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, norm państwowych oraz wewnętrznych dokumentów ustanowionych przez firmy budowlane. Akty prawne, które stanowią główną podporę dla planów BiOZ to: Art. 21a, ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U z późn. zmianami), Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz.U ).

2 Plan BiOZ jest wymagany dla robót budowlanych trwających ponad 30 dni roboczych przy jednoczesnym zatrudnieniu co najmniej 20 pracowników lub pracochłonności planowanych robót przekraczającej 500 osobodni, a także jeśli mamy do czynienia z robotami budowlanymi charakteryzującymi się organizacją, przebiegiem lub miejscem stwarzającymi wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi. Cytując Prawo Budowlane, do robót takich należy zaliczyć roboty: których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią lub upadku z wysokości; przy prowadzeniu których występują działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi; stwarzające zagrożenie promieniowaniem jonizującym; prowadzone w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych; stwarzające ryzyko utonięcia pracowników; prowadzone w studniach, pod ziemią i w tunelach; wykonywane przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych; wykonywane w kesonach, z atmosferą wytwarzaną ze sprężonego powietrza; wymagające użycia materiałów wybuchowych; prowadzone przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych. Zaproponowany w rozdziale szkielet Planu BiOZ będzie składał się z trzech podstawowych części: strony tytułowej, części opisowej oraz części rysunkowej. Należy zwrócić uwagę, iż szerzej zostanie omówiona część opisowa, co wynika z faktu jej większej uniwersalności. W zależności od przedsięwzięcia, można ją dowolnie modyfikować poprzez usunięcie opisów uznanych za zbędne dla danego kontraktu. Natomiast część rysunkowa musi być tworzona z naciskiem na indywidualny charakter i niepowtarzalność projektu. Wobec tego, przy okazji drugiej części zostanie jedynie pokrótce dokonany spis niezbędnych elementów, które powinny się znaleźć na rysunkach załączonych do Planu BiOZ. 63

3 7.4.2 Strona tytułowa Strona tytułowa powinna zawierać takie informacje jak: - nazwę oraz adres wznoszonego obiektu budowlanego, - imię i nazwisko lub nazwę inwestora, a także jego adres, - imię i nazwisko oraz adres kierownika budowy, który odpowiada za sporządzenie planu BiOZ, - imię i nazwisko oraz adres osoby lub nazwa i adres podmiotu, który został zobligowany przez kierownika budowy do opracowania planu BiOZ (kierownik budowy nie opracował planu BiOZ osobiście) Część opisowa Część opisowa będzie składała się z czterech głównych działów: - danych podstawowych, - szczegółowego zakresu robót budowlanych, o których mowa w art. 21a ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo Budowlane, - ogólnych wymagań BHP na budowie, - ochrony środowiska naturalnego na budowie Dane podstawowe Część opisową należy rozpocząć od przedstawienia danych podstawowych: - Przedstawienie zakresu robót dla całego przedsięwzięcia budowlanego oraz kolejność realizacji poszczególnych obiektów. - Wykaz już istniejących obiektów budowlanych, które będą poddane adaptacji lub rozbiórce. - Wskazanie elementów zagospodarowania działki lub terenu, które mogą stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi. - Informacje dotyczące przewidywanych zagrożeń występujących podczas realizacji robót budowlanych, określające skalę i rodzaje zagrożeń oraz miejsce i czas ich wystąpienia (w celu zwiększenia przejrzystości optymalnym rozwiązaniem jest przedstawienie punktu w formie tabelarycznej przykładowa tabela została zamieszczona na końcu rozdziału, w Wykazie Tabel, jako Tabela 7.1 ). - Informacja o wydzieleniu i oznakowaniu miejsca prowadzenia robót budowlanych, stosownie do rodzaju zagrożenia. - Informację o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych (w tym przypadku przejrzystość oraz sprawność wdrożenia może zostać znacznie poprawiona dzięki przedstawieniu w formie tabelarycznej - 64

4 przykładowa tabela została zamieszczona na końcu rozdziału, w Wykazie Tabel, jako Tabela 7.2 ). - Określenie sposobu przechowywania i przemieszczania materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych na terenie budowy. - Wskazanie środków technicznych i organizacyjnych, zapobiegających niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania robót budowlanych w strefach szczególnego zagrożenia zdrowia lub w ich sąsiedztwie, w tym zapewniających bezpieczną i sprawną komunikację, umożliwiającą szybką ewakuację na wypadek pożaru, awarii i innych zagrożeń (wskazana forma tabelaryczna przykładowa tabela na końcu rozdziału, w Wykazie Tabel, jako Tabela 7.3 ). - Wskazanie miejsca przechowywania dokumentacji budowy oraz dokumentów niezbędnych do prawidłowej eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych Szczegółowy zakres robot budowlanych W tym punkcie szczególnie użyteczne będzie, wspomniane w podrozdziale 2.1. Informacje ogólne dotyczące Planu BiOZ, Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz.U ). W paragrafie 6 tego aktu prawnego wyszczególnione są roboty, o których mowa w art. 21a ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo Budowlane. Warto przygotować sobie tabelę, w której przy pomocy kolumny TAK/NIE szybko i sprawnie będziemy mogli wypunktować rodzaje robót o podwyższonym stopniu generowania zagrożenia, które wchodzą w nasz zakres prac. Tabela opracowana w oparciu o wymienione akty prawne została zawarta na końcu rozdziału, w Wykazie Tabel, jako Tabela Ogólne wymagania BHP na budowie Pod hasłem wymagań ogólnych BHP na budowie kryją się wszelkie informacje związane niewymienionymi do tej pory zagadnieniami, które mają istotny wpływ na bezpieczeństwo podmiotów przebywających na placu budowy. Każdy z elementów wchodzących w skład tego punktu powinien zostać indywidualnie dla danej budowy opisany. Niemniej jednak, pomimo indywidualnego opisu elementów, ich ilość oraz nazewnictwo w większości przypadków będzie taka sama lub bardzo zbliżona. Wobec tego warto zwrócić uwagę na te składniki, poprzez ich dokładne wypunktowanie: - Tablica informacyjna BHP. - Apteczki i pierwsza pomoc lekarska. - Znaki BHP oraz Ppoż., a także tablice informacyjne. 65

5 - Bezpieczeństwo i higiena pracy pracowników reprezentujących Generalnego Wykonawcę. - Dokumentacja techniczna maszyn i urządzeń. - Podstawowe dokumenty i procedury BHP na budowie (stosowne instrukcje, oświadczenia oraz inne dokumenty istotne z punktu widzenia BHP). - Techniczne bezpieczeństwo pracy (uzyskanie wszelkich wymaganych pozwoleń oraz przestrzeganie przepisów polskiego prawa). - Poruszanie się po terenie budowy. - Ustalone uprawnienia i obowiązki Koordynatora do spraw BHP na budowie. - Przyjęte zasady współdziałania i współpracy pomiędzy poszczególnymi podmiotami procesu budowlanego. - BHP w odniesieniu do prac Podwykonawców. - Ustalone procedury zgłaszania i postępowania w przypadku wystąpienia wypadku przy pracy lub zdarzenia potencjalnie wypadkowego. - Zabezpieczenie miejsca pracy. - Zasady BHP przy pracy w wykopach. - Zasady BHP przy pracy na wysokości. - Zasady BHP przy montażu i demontażu elementów prefabrykowanych. - Zasady BHP przy pracach, gdzie występuje ryzyko porażenia prądem. - Zasady BHP przy pracach ze sprzętem zmechanizowanym. - Zasady BHP przy robotach na stropach i dachu budynku. - Zasady BHP dla pojazdów i ruchów pojazdów. - Zasady BHP odnoszące się do substancji szkodliwych i niebezpiecznych. - Zasady BHP służące ochronie osób postronnych po zakończeniu pracy. Naturalnym jest, iż lista może zostać stosownie zmodyfikowana zarówno skrócona, jak i rozbudowana. Niemniej jednak, głównym celem tej części pracy było przedstawienie podstawowych i najczęściej spotykanych elementów zawartych w punkcie Ogólne wymagania BHP na budowie Ochrona środowiska naturalnego na budowie Ochrona środowiska naturalnego jest jednym z kluczowych aspektów racjonalnego zarządzania procesem inwestycyjnym. Nie mogło więc zabraknąć w Planie BiOZ wzmianki określającej podstawowe zasady dbania o otaczające nas środowisko. Podstawowe kwestie związane z ochroną środowiska, które powinny zostać zawarte w planie BiOZ to: - Racjonalna gospodarka odpadami. 66

6 - Sposób składowania materiałów chemicznych. - Ochrona powierzchni ziemi i gospodarka wodno-ściekowa. - Ochrona środowiska (zabezpieczenie otaczającej przyrody zgodnie z przepisami prawa polskiego) Karta zmian aktualizacja planu BIOZ Jeśli Plan BiOZ ma być rzeczywiście dobry i przydatny, to niezbędne będzie stworzenie możliwości jego aktualizowania. W czasie realizowania obiektu niewątpliwie będą pojawiały się kolejne problemy. Te z kolei będą wymagały odpowiednich modyfikacji koncepcji wyjściowych, rozpoczynając od niezbędnych uzupełnień i drobnych zmian w dokumentacji, po daleko idące działania podjęte na skutek napotkania obiektów interesujących z archeologicznego punktu widzenia. Wobec tego potrzebne jest narzędzie, które pozwoli na nanoszenie poprawek do Planu BiOZ. Rozwiązaniem problemu może być Karta Zmian. Zawiera ona wszelkie niezbędne informacje wymagane do poprawnego zaktualizowania Planu BiOZ. Wzór Karty zmian został załączony na końcu rozdziału, w Wykazie Tabel, jako Tabela Część rysunkowa Część rysunkowa, podobnie jak wcześniej opracowana część opisowa, powinna zostać sporządzona zgodnie z aktami prawnymi wymienionymi w podrozdziale 2.1. Informacje ogólne dotyczące Planu BiOZ. Z reguły wykonywana jest na kopii projektu zagospodarowania działki lub terenu. Jej głównym zadaniem jest uzupełnienie, poprzez częściowe zobrazowanie, części opisowej. Elementy, które gwarantują przejrzystość części rysunkowej to: - Czytelna legenda. - Właściwe oznaczenie czynników, które potencjalnie mogą stworzyć zagrożenie. - Przedstawienie rozmieszczenia urządzeń przeciwpożarowych wraz z parametrami poboru mediów, punktami czerpalnymi, zaworami odcinającymi i drogami dojazdowymi. - Przedstawienie rozmieszczenia sprzętu ratunkowego (w tym pływającego, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem robót), niezbędnego przy prowadzeniu robót budowlanych. - Przedstawienie rozmieszczenia i oznaczenie granic obszarów wewnętrznych i zewnętrznych stref ochronnych, wynikających z przepisów odrębnych, takich jak strefy magazynowania i składowania materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych, strefy pracy sprzętu zmechanizowanego i pomocniczego. 67

7 - Przedstawienie rozmieszczenia placów produkcji pomocniczej, takich jak na przykład węzły produkcji betonu cementowego i asfaltowego, prefabrykatów. - Przedstawienie rozwiązań układów komunikacyjnych, transportu na potrzeby budowy oraz ogrodzenia terenu. - Przedstawienie lokalizacji pomieszczeń higieniczno-sanitarnych Wykaz tabel W podrozdziale zostały przedstawione tabele wspomniane we wcześniejszych podrozdziałach. Są to: - Tabela 7.1 Przykładowe przewidywane zagrożenia, które wystąpią podczas realizacji robót budowlanych na terenie budowy. - Tabela 7.2 Przykładowy szczegółowy program instruktażu wprowadzającego - Tabela 7.3 Przykładowe środki techniczne i organizacyjne zapobiegające niebezpieczeństwom wynikającym z robót budowlanych w strefach szczególnego zagrożenia lub w ich sąsiedztwie - Tabela 7.4 Rodzaje robót szczególnie niebezpiecznych - Tabela 7.5 Karta Zmian Tabela 7.1 Przykładowe przewidywane zagrożenia, które wystąpią podczas realizacji robót budowlanych na terenie budowy Rodzaj zagrożenia Wpadnięcie do wykopu osób Środki zapobiegawcze Wykopy zabezpieczone będą przez bariery bezpieczeństwa, zostaną oznakowane oraz zapewnione zostaną bezpieczne wejścia i wyjścia z wykopu Skala zagrożenia Wykopy prowadzone będą na ok. 30% łącznej powierzchni placu budowy. Wykopy pod różnego rodzaju instalacje prowadzone na około 10% terenu budowy Miejsce i czas występowania zagrożenia Etap budowy od... do... Okolice nowopowstających budynków w okresie od..do.. 68

8 Tabela 7.2 Przykładowy szczegółowy program instruktażu wprowadzającego Lp. Zagadnienia szczegółowe Czas trwania 1. Omówienie planu zagospodarowania terenu budowy... min 2. Omówieniem zakresu obowiązków i.. min odpowiedzialności pracowników zatrudnionych na budowie. 3. Omówienie zagrożeń występujących na budowie, sposobów zabezpieczania prac i redukcji ryzyka zawodowego oraz zasad użytkowania środków ochrony indywidualnej podczas pracy... min Tabela 7.3 Przykładowe środki techniczne i organizacyjne zapobiegające niebezpieczeństwom wynikającym z robót budowlanych w strefach szczególnego zagrożenia lub w ich sąsiedztwie Nazwa strefy Wykaz środków technicznych Lp. szczególnego zagrożenia zdrowia 1. Strefa zagrożona upadkiem osób z wysokości 2. Strefa zagrożona upadkiem przedmiotów z wysokości 3. Strefa zagrożona zawaleniem się ścian wykopu bez rozparcia 4. Strefa zagrożona upadkiem osób do wykopu 5. Strefa zagrożona wystąpieniem pożaru i organizacyjnych zapobiegających niebezpieczeństwom 69

9 Lp. Tabela 1. Rodzaje robót związanych z wysokim ryzykiem Rodzaje robót/szczegółowy zakres 1 robót budowlanych, których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią lub upadku z wysokości: a wykonywanie wykopów o ścianach pionowych bez rozparcia o głębokości większej niż 1,5 m oraz wykopów o bezpiecznym nachyleniu ścian o głębokości większej niż 3,0 m b roboty, przy których wykonywaniu występuje ryzyko upadku z wysokości ponad 5,0 m c rozbiórki obiektów budowlanych o wysokości powyżej 8 m d roboty wykonywane na terenie czynnych zakładów przemysłowych e montaż, demontaż i konserwacja rusztowań przy budynkach wysokich i wysokościowych f roboty wykonywane przy użyciu dźwigów lub śmigłowców g prowadzenie robót na obiektach mostowych metodą nasuwania konstrukcji na podpory h montaż elementów konstrukcyjnych obiektów i mostowych betonowanie wysokich elementów konstrukcyjnych mostów, takich jak przyczółki, filary i pylony j fundamentowanie podpór mostowych i innych obiektów budowlanych na palach k roboty wykonywane pod lub w pobliżu przewodów linii elektroenergetycznych, w odległości liczonej poziomo od skrajnych przewodów, mniejszej niż: 3,0 m - dla linii o napięciu znamionowym nieprzekraczającym 1 kv 5,0 m - dla linii o napięciu znamionowym powyżej 1 kv, lecz nieprzekraczającym 15 kv TAK/ NIE 70

10 10,0 m - dla linii o napięciu znamionowym powyżej 15 kv, lecz nieprzekraczającym 30 kv 15,0 m - dla linii o napięciu znamionowym powyżej 30 kv, lecz nieprzekraczającym 110 kv l roboty budowlane prowadzone w portach i przystaniach podczas ruchu statków m roboty prowadzone przy budowlach piętrzących wodę, przy wysokości piętrzenia powyżej 1 m n roboty wykonywane w pobliżu linii kolejowych 2 robót budowlanych, przy prowadzeniu których występują działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi: a roboty prowadzone w temperaturze poniżej -10 C* b roboty polegające na usuwaniu i naprawie wyrobów budowlanych zawierających azbest 3 robót budowlanych stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym: a roboty remontowe i rozbiórkowe obiektów przemysłu energii atomowej b roboty remontowe i rozbiórkowe obiektów, w których były realizowane procesy technologiczne z użyciem izotopów 4 robót budowlanych prowadzonych w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych a roboty wykonywane w odległości liczonej poziomo od skrajnych przewodów, mniejszej niż 15,0 m - dla linii o napięciu znamionowym 110 kv b roboty wykonywane w odległości liczonej poziomo od skrajnych przewodów, mniejszej niż 30,0 m - dla linii o napięciu znamionowym powyżej 110 kv c budowa i remont linii kolejowych (roboty torowe i podtorowe), budowa i remont sieci trakcyjnej i linii zasilającej sieć trakcyjną i urządzenia elektroenergetyczne, budowa i remont linii i urządzeń sterowania ruchem kolejowym, 71

11 budowa i remont sieci telekomunikacyjnych, radiotelekomunikacyjnych i komputerowych, związane z prowadzeniem ruchu kolejowego d wszystkie roboty budowlane, wykonywane na obszarze kolejowym w warunkach prowadzenia ruchu kolejowego 5 robót budowlanych stwarzających ryzyko utonięcia pracowników a roboty prowadzone z wody lub pod wodą b montaż elementów konstrukcyjnych obiektów mostowych c fundamentowanie podpór mostowych i innych obiektów budowlanych na palach d roboty prowadzone przy budowlach piętrzących wodę, przy wysokości piętrzenia powyżej 1 m 6 robót budowlanych prowadzonych w studniach, pod ziemią i w tunelach a roboty prowadzone w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych b roboty związane z wykonywaniem przejść rurociągów pod przeszkodami metodami: tunelową, przecisku lub podobnymi 7 robót budowlanych wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych - roboty przy budowie, remoncie i rozbiórce torowisk 8 robót budowlanych wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzaną ze sprężonego powietrza - roboty przy budowie i remoncie nabrzeży portowych i przepraw mostowych 9 robót budowlanych wymagających użycia materiałów wybuchowych a b roboty ziemne związane z przemieszczaniem lub zagęszczaniem gruntu roboty rozbiórkowe, w tym wykonywanie otworów w istniejących elementach konstrukcyjnych obiektów 10 robót budowlanych prowadzonych przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych - roboty, których masa przekracza 1,0 t 72

12 Tabela 2. Karta zmian Data zmiany Dotyczy tematu (strony) + treść zmiany Przyczyna zmiany Zmianę wprowadził Podpis Wprowadzenie 7.5 STUDIUM PRZYPADKU 5: PRACE NA WYSOKOŚCI (J. ROSŁON) Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez polską Państwową Inspekcję Pracy (PIP), pracownicy sektora budowlanego są grupą zawodową najbardziej narażoną na wypadki, także te śmiertelne. " "! Rysunek 7.5 Poszkodowani w zbadanych przez PIP wypadkach zaistniałych w Polsce w 2012 r. - wg wykonywanych zawodów (wybrane grupy zawodowe o największej liczbie poszkodowanych). Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania PIP za rok