Załącznik 2. Kwestionariusz Thomasa-Kilmanna 1

Transkrypt

1 Załącznik 2. Kwestionariusz Thomasa-Kilmanna 1 Kwestionariusz Thomasa-Kilmanna zawiera listę 30 pytań, złożonych z par zdań opisujących zachowanie decydenta. Wypełniający go decydent ma za zadanie spośród każdej pary zdań wybrać to, które najlepiej oddaje jego własne zachowanie w opisanej sytuacji konfliktowej. Oryginany teks kwestionariusza opracowany został w języku angielskim (por. Thomas i Kilmann 1983). Poniżej przytaczamy polskojęzyczną wersję za Dąbrowskim (1991). Kwestionariusz: 1. a. Jestem zazwyczaj stanowczy w realizacji własnych celów. b. Próbuje z każdą sprawą wychodzić na zewnątrz i stawiać sprawy otwarcie. 2. a. Wykładam zawsze swoje karty na stół i zachęcam drugą stronę do uczynienia tego samego. b. Gdy powstaje konflikt zawsze próbuje wygrać swój interes. 3. a. Raz zajętej pozycji bronię bardzo silnie. b. Wolę nie używać perswazji, lecz wskazywać wprost na najlepsze rozwiązania problemu. 4. a. Niekiedy poświęcam własny interes na rzecz interesów drugiej osoby. b. Czuję, że przyczyny różnic zdań nie zawsze są tego warte, by się o nie spierać. 5. a. Wolę akceptować cudzy punkt widzenia niż narażać się na kłótnię. b. Unikam ludzi ze zdecydowanymi poglądami. 1 Całą treść załącznika 2 zaczerpnięto z pracy Dąbrowskiego (1991). Z2.1

2 a. Lubię współpracować z innymi i wspólnie rozpatrywać ich racje. b. Czuję, że większość wypowiadanych myśli, również moich, jest niewiele warta jako argumenty. a. Próbuję szukać kompromisu w sytuacji trudnej. b. Jestem zazwyczaj stanowczy w realizacji własnych celów. a. Gdy powstaje konflikt zawsze próbuje wygrać swoje interesy. b. Proponuje neutralny grunt podczas rozstrzygania konfliktów. a. Lubię wychodzić naprzeciw drugiej osobie. b. Raz zajętej pozycji bronię bardzo silnie. a. Czuję, że przyczyny różnic zdań nie zawsze są tego warte, by się o nie spierać. b. Próbuje szukać kompromisu w sytuacji trudnej. a. Proponuję neutralny grunt podczas rozstrzygania konfliktów. b. Unikam ludzi ze zdecydowanymi poglądami. a. Czuję, że większość wypowiadanych myśli, również moich, jest niewiele warta jako argumenty. b. Lubię wychodzić naprzeciw drugiej osobie. a. Jestem zazwyczaj stanowczy w realizacji własnych celów. b. Niekiedy poświęcam własny interes na rzecz interesów drugiej osoby. a. Wolę akceptować cudzy punkt widzenia niż narażać się na kłótnię. b. Gdy powstaje konflikt zawsze próbuje wygrać swoje interesy. a. Raz zajętej pozycji bronię bardzo silnie. b. Lubię współpracować z innymi i wspólnie rozpatrywać ich racje. Z2.2

3 a. Próbuję szukać kompromisu w sytuacji trudnej. b. Niekiedy poświęcam własny interes na rzecz interesów drugiej osoby. a. Wolę akceptować cudzy punkt widzenia niż narażać się na kłótnię. b. Proponuję neutralny grunt podczas rozstrzygania konfliktów. a. Lubię wychodzić naprzeciw drugiej osobie. b. Lubię współpracować z innymi i wspólnie rozpatrywać ich racje. a. Czuję, że przyczyny różnic zdań nie zawsze są tego warte, by się o nie spierać. b. Jestem zazwyczaj stanowczy w realizacji własnych celów. a. Gdy powstaje konflikt zawsze próbuje wygrać swoje interesy. b. Unikam ludzi ze zdecydowanymi poglądami. a. Czuję, że większość wypowiadanych myśli, również moich, jest niewiele warta jako argumenty. b. Raz zajętej pozycji bronię bardzo silnie. a. Próbuje z każdą sprawą wychodzić na zewnątrz i stawiać sprawy otwarcie. b. Czuję, że przyczyny różnic zdań nie zawsze są tego warte, by się o nie spierać. a. Unikam ludzi ze zdecydowanymi poglądami. b. Wykładam zawsze swoje karty na stół i zachęcam drugą stronę do uczynienia tego samego. a. Wolę nie używać perswazji, lecz wskazywać wprost na najlepsze rozwiązania problemu. b. Czuję, że większość wypowiadanych myśli, również moich, jest niewiele warta jako argumenty. a. Próbuje z każdą sprawą wychodzić na zewnątrz i stawiać sprawy otwarcie. b. Próbuję szukać kompromisu w sytuacji trudnej. Z2.3

4 a. Wykładam zawsze swoje karty na stół i zachęcam drugą stronę do uczynienia tego samego. b. Proponuję neutralny grunt podczas rozstrzygania konfliktów. a. Wolę nie używać perswazji, lecz wskazywać wprost na najlepsze rozwiązania problemu. b. Lubię wychodzić naprzeciw drugiej osobie. a. Niekiedy poświęcam własny interes na rzecz interesów drugiej osoby. b. Próbuje z każdą sprawą wychodzić na zewnątrz i stawiać sprawy otwarcie. a. Wykładam zawsze swoje karty na stół i zachęcam drugą stronę do uczynienia tego samego. b. Wolę akceptować cudzy punkt widzenia niż narażać się na kłótnię. a. Lubię współpracować z innymi i wspólnie rozpatrywać ich racje. b. Wolę nie używać perswazji, lecz wskazywać wprost na najlepsze rozwiązania problemu. Interpretacja: Reakcje ludzi w sytuacjach konfliktowych wyznaczają dwie podstawowe cechy asertywność i kooperacyjność 2. Asertywność oznacza umiejętność pokonywani przeszkód i skutecznego realizowania własnych zamierzeń. Osoba asertywna jest pewna siebie i stanowcza, zawsze zachowująca się w sposób zdecydowany. Wytrwale dąży do celów i jest odporna na niepowodzenia. Asertywność bywa utożsamiana z agresywnością, gdyż wytrwała realizacja własnych celów może być utożsamiana jako działanie zagrażające innym. Bywa, że asertywność jest przejawem wewnętrznego poczucia zagrożenia i niepewności. Łączy się to z dążeniem do kierowania i władania otoczeniem społecznym. Przejawami takiego zachowania jest apodyktyczność, nietolerancja i nieznoszenie sprzeciwu. Kooperacyjność z kolei jest przeważnie identyfikowana z takimi sytuacjami społecznymi, które maja postać gry. Kooperacyjnym jest ten, który przejawia tendencje współdziałania 2 Niekiedy używa się zamiennie sformułowania kooperatywność Z2.4

5 z partnerem po to, aby osiągnąć korzystne dla obu stron wyniki, nawet wówczas, gdy w danej sytuacji mógłby osiągnąć wyniki korzystne jedynie dla siebie. Tendencja ta wyraża się między innymi w tym, iż dana osoba potrafi zrezygnować z doraźnych i indywidualistycznych efektów na korzyść efektów przyszłych (niekiedy potencjalnie większych) możliwych do zrealizowania jedynie przy współpracy z innymi. Przyjmuje się, że asertywność i kooperacyjność są cechami niezależnymi. Każdy człowiek może być scharakteryzowany jako mniej lub bardziej kooperacyjny i asertywny. Łączenie tych cech determinuje rodzaj reakcji podmiotu w sytuacjach konfliktowych. Wyróżnia się pięć typów reakcji: 1. Wysoka asertywność i wysoka kooperacyjność przyczyniają się do występowania reakcji współdziałania (współpracy). Człowiek o takich cechach nawiązuje współpracę z partnerem po to, aby zrealizować własne cele. Można zatem powiedzieć, że wykorzystuje on pozytywnie sytuację konfliktu, ponieważ nie odrzuca drugiej osoby ale współdziała z nią w imię własnych interesów. 2. Wysoka asertywność i niska kooperacyjność przyczyniają się do występowania reakcji rywalizacji (konkurowanie). Człowiek o takich cechach dąży do rozstrzygania konfliktu na swoją korzyść w tym sensie, że pragnie wykazać wyższość swoich racji nad racjami drugiej osoby. 3. Niska asertywność i wysoka kooperacyjność przyczyniają się do występowania reakcji akomodacyjnych (dostosowywanie się). Człowiek o takich cechach dąży do rekonstrukcji własnych poglądów, lecz czyni to nie z powodu bezwzględnej akceptacji poglądów drugiej osoby, ale raczej ze względu na pożądaną (jego zdaniem) współpracę. 4. Niska asertywność i niska kooperacyjność przyczyniają się do występowania reakcji unikania. Człowiek o takich cechach wycofuje się z konfliktu, nie zależy mu ani na udowodnieniu własnych racji, ani na rozpatrywaniu poglądów partnera. 5. Średnia asertywność i średnia kooperacyjność przyczyniają się do występowania reakcji kompromisowych. Człowiek o takich cechach stara się odnieść pewne korzyści, przyznając jednocześnie partnerowi prawo do ich części. Potrafi więc i może z części swoich interesów zrezygnować na rzecz drugiej osoby. Omówione powyżej pięć typów reakcji wyznacza pewne style rozwiązywania konfliktów przez decydentów. W dwuwymiarowej przestrzeni cech ogólnych: asertywności i kooperacji dają się zobrazować na graficznie (rysunek Z2.1). Z2.5

6 Rys. Z2.1. Style rozwiązywania konfliktów Thomasa-Kilmanna Źródło: Thomas i Kilmann Na rysunku Z2.1. każda z cech szczegółowych została opatrzona symbolem literowym. Posłużymy się tymi symbolami do wyznaczenia stylu rozwiązywania konfliktów respondenta kwestionariusza Thomasa-Kilmanna. Styl ten wyznaczymy dokonując scoringu udzielonych przez respondenta odpowiedzi. Każda odpowiedź odpowiada za wzmocnienie jednej z pięciu wyróżnionych cech zasady korespondencji odpowiedzi z konkretnymi cechami przedstawia tabela Z2.1. Dokonując oceny kwestionariusza zlicza się liczbę odpowiedzi powiązanych z każdą cechą a następnie dokonuje się analizy ich intensywności. Maksymalna liczba punktów, jaka może uzyskać respondent dla każdej cechy wynosi. Znając liczbę punktów wyznaczonych dla respondenta jesteśmy w stanie dokonać procentowej interpretacji wzmocnienia danej cechy. Dysponując ocenami wszystkich pięciu cech możemy z kolei pozycjonować respondenta w dwuwymiarowej przestrzeni opisującej w stopień nasilenia jego asertywności i kooperacyjności. Informację o postawie decydenta, w kontekście negocjacyjnym zarówno wspomaganego negocjatora jak i jego partnera, można wykorzystać do planowania strategii działania i linii argumentacji, a w przypadku wspomagania negocjacji przez strony trzecie, do identyfikacji potencjalnych miejsc zapalnych negocjacji, związanych ze sposobem wyrażania emocji i postawami ogólnymi negocjatorów. Przykład scoringu stylu rozwiązywania konfliktu na podstawie wypełnionego kwestionariusza Thomasa-Kilmanna przedstawiono w tabeli Z2.2. Tabela zawiera listę odpowiedzi respondenta na kolejne pytania kwestionariusza, oraz zidentyfikowane cechy, których wzmocnienie nastąpiło na podstawie każdej odpowiedzi (zgodnie z tabelą Z2.1). Z2.6

7 Tabela Z2.1 Powiązania odpowiedzi kwestionariusza Thomasa-Kilmana z cechami szczegółowymi rozwiązywani konfliktów Pytanie Odpowiedź Pytanie Odpowiedź Pytanie Odpowiedź a b a b a b 1. D E 11. C A 21. A D 2. E D. A C 22. E A 3. D E 13. D B 23. A E 4. B A 14. B D 24. E A 5. B A 15. D B 25. E C 6. B A 16. C B 26. E C 7. C D 17. B C 27. E C 8. D C 18. C B 28. B E 9. C D 19. A D 29. E B 10. A C 20. D A 30. B E Źródło: Dąbrowski (1991) Tabela Z2.2 Przykład oceny stylu negocjowania Pytanie Odpowiedź Cecha Pytanie Odpowiedź Cecha Pytanie Odpowiedź Cecha 1. a D 11. a C 21. b D 2. a E. a A 22. b A 3. b E 13. a D 23. a A 4. b A 14. a B 24. b A 5. a B 15. b B 25. a E 6. b A 16. a C 26. a E 7. b D 17. b C 27. b C 8. a D 18. a C 28. a B 9. b D 19. b D 29. b B 10. a A 20. b A 30. b E Źródło: opracowanie własne Z2.7

8 Sumując ilości poszczególnych cech zachowania zidentyfikowanych na podstawie kwestionariusza otrzymamy następujące liczności: Cecha A: Cecha B: Cecha C: Cecha D: Cecha E: 8 punktów, 5 punktów, 5 punktów, 7 punktów, 5 punktów. Przekładając powyższe punkty identyfikację wzmocnienia poszczególnych cech otrzymujemy następujące rezultaty: Unikanie: 8 = 66,7% Dostosowywanie się: 5 = 41,7% Kompromisowość: 5 = 41,7% Konkurowanie: 7 = 58,3% Współpraca: 5 = 41,7% Z2.8