Polskie prawo handlowe

Transkrypt

1

2 Polskie prawo handlowe Jerzy Ciszewski Marcin Glicz Bartłomiej Gliniecki Marek Machnij Rafał Morek Anna St pieƒ-sporek Krzysztof Trzciƒski Emilia Wieczorek Arkadiusz Wowerka pod redakcjà Jerzego Ciszewskiego Wydanie 2 Warszawa 2011

3 Poszczególne rozdziały napisali: Jerzy Ciszewski I, II, IX, XV, XVI; Marcin Glicz XI, XXI, XXII; Bartłomiej Gliniecki III, XIX; Marek Machnij IV; Rafał Morek XXIII; Anna Stępień Sporek XII; Krzysztof Trzciński XVII, XVIII; Emilia Wieczorek V, VI, VII, VIII; Arkadiusz Wowerka X, XIII, XIV, XX Opracowanie redakcyjne: Katarzyna Bojarska, Joanna Tyszkiewicz Redakcja techniczna: Krzysztof Koziarek, Agnieszka Szeszko Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. ISBN LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, Warszawa tel , faks Infolinia: Redakcja: tel , , , faks e -mail: biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony

4 Spis treści Wykaz skrótów Wstęp Część I WPROWADZENIE ROZDZIAŁ I. Zagadnienia ogólne Pojęcie i zakres prawa handlowego Prawo handlowe jako dyscyplina prawa cywilnego Definicja prawa handlowego Pojęcie obrotu gospodarczego Źródła prawa handlowego Źródła krajowego prawa stanowionego Źródła prawa międzynarodowego Pozaustawowe źródła prawa handlowego Prawo umowne Problematyka zwyczajów handlowych i prawa zwyczajowe Orzecznictwo Zakres przedmiotowy prawa handlowego Prawo spółek handlowych jako część prawa handlowego Czynności prawne w obrocie gospodarczym (handlowym) Prawo handlowe po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej Część II USTRÓJ PRAWNY PRZEDSIĘBIORCÓW ROZDZIAŁ II. Przedsiębiorcy Rys historyczny Definicja przedsiębiorcy Definicja przedsiębiorcy w Kodeksie cywilnym Definicja przedsiębiorcy w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej Działalność gospodarcza w świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Charakter ekonomiczny działalności gospodarczej Zarobkowy charakter działalności

5 6 Spis treści Ciągłość wykonywanej działalności Zorganizowany charakter działalności Działalność zawodowa Definicja przedsiębiorcy w innych ustawach Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym Inne ustawy Definicja przedsiębiorcy w prawie Unii Europejskiej Definicja przedsiębiorstwa Zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej Zawieszenie i wznowienie działalności gospodarczej Przekształcenie przedsiębiorcy osoby fizycznej w spółkę kapitałową Ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej działalność koncesjonowana i regulowana Koncesja Działalność regulowana Rejestry przedsiębiorców Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej Krajowy Rejestr Sądowy Przedsiębiorcy zagraniczni Mali, mikro- i średni przedsiębiorcy ROZDZIAŁ III. Firma i prokura Firma przedsiębiorcy Pojęcie firmy przedsiębiorcy Budowa firmy przedsiębiorcy Postać firmy Konstrukcja firmy Rodzaje firm Funkcje firmy przedsiębiorcy Zasady prawa firmowego Pojęcie prawa firmowego Zasada prawdziwości Zasada wyłączności Zasada jedności Zasada ciągłości Zasada jawności Zasada ograniczonej swobody wyboru firmy Prawo do firmy Pojęcie i charakter prawa do firmy Ochrona prawa do firmy Prokura Pojęcie prokury Zakres umocowania prokurenta Udzielenie prokury Rodzaje prokury Ustanie umocowania prokurenta

6 Spis treści 7 ROZDZIAŁ IV. Spółka cywilna Wstęp Uwagi historyczne Źródła prawa Powstanie spółki cywilnej Treść umowy spółki cywilnej Charakter prawny spółki cywilnej Majątek wspólny spółki Zakaz rozporządzania udziałem w majątku wspólnym Prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja Wystąpienie ze spółki i rozwiązanie spółki Odpowiedzialność wspólników za długi osobiste i za długi spółki Podsumowanie ROZDZIAŁ V. Spółka w organizacji Pojęcie spółki w organizacji Uwagi ogólne Definicja spółki w organizacji Spółka w organizacji a przedspółka Charakter spółki w organizacji Podmiotowość prawna spółki w organizacji Majątek spółki w organizacji Reprezentacja spółki w organizacji Odpowiedzialność w spółce w organizacji Odpowiedzialność wobec osób trzecich Odpowiedzialność wobec spółki Odpowiedzialność wobec wspólników (akcjonariuszy) Niedojście spółki do skutku Przyczyny niedojścia spółki do skutku Skutki niedojścia spółki do skutku ROZDZIAŁ VI. Spółka jawna Uwagi ogólne Utworzenie spółki Charakter majątku spółki Odpowiedzialność za zobowiązania spółki Reprezentacja spółki Prowadzenie spraw spółki Udział w zyskach i stratach Zakaz działalności konkurencyjnej Wystąpienie wspólnika Rozwiązanie spółki Likwidacja spółki ROZDZIAŁ VII. Spółka partnerska Uwagi ogólne Utworzenie spółki Odpowiedzialność za zobowiązania spółki

7 8 Spis treści 4. Reprezentacja spółki Prowadzenie spraw spółki Wystąpienie wspólnika Rozwiązanie spółki ROZDZIAŁ VIII. Spółka komandytowa Uwagi ogólne Utworzenie spółki Odpowiedzialność za zobowiązania spółki Reprezentacja spółki Prowadzenie spraw spółki Prawo kontroli działalności spółki Udział w zyskach Rozwiązanie spółki ROZDZIAŁ IX. Spółka komandytowo akcyjna Istota spółki komandytowo akcyjnej Pojęcie spółki komandytowo akcyjnej Charakter prawny spółki komandytowo akcyjnej Elementy osobowe spółki komandytowo akcyjnej Elementy kapitałowe spółki komandytowo akcyjnej Powstanie spółki komandytowo akcyjnej Zawiązanie spółki komandytowo akcyjnej Akt założycielski spółki komandytowo akcyjnej Status prawny wspólników spółki komandytowo akcyjnej Komplementariusze Akcjonariusze Organy spółki komandytowo akcyjnej Walne zgromadzenie akcjonariuszy Rada nadzorcza Reprezentacja spółki komandytowo akcyjnej Odpowiedzialność wspólników spółki komandytowo akcyjnej Rozwiązanie i likwidacja spółki ROZDZIAŁ X. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Uwagi wstępne Pojęcie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Utworzenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Kapitał zakładowy i jego funkcje Udziały Pojęcie udziału Rodzaje udziałów Zbywanie i nabywanie udziałów Umorzenie udziałów Prawa i obowiązki wspólników Zasada równości praw i obowiązków wspólników Prawa wspólników Obowiązki wspólników

8 Spis treści 9 7. Władze spółki Zgromadzenie wspólników Zarząd Nadzór Zmiana umowy spółki Pojęcie i ogólne wymogi dotyczące zmiany umowy spółki Podwyższenie kapitału zakładowego Obniżenie kapitału zakładowego Wyłączenie wspólnika Rozwiązanie i likwidacja spółki Pojęcie rozwiązania spółki i charakter postępowania likwidacyjnego Przyczyny rozwiązania spółki Postępowanie likwidacyjne ROZDZIAŁ XI. Spółka akcyjna Uwagi ogólne Utworzenie spółki Zawiązanie spółki Wniesienie wkładów Ustanowienie zarządu i rady nadzorczej Wpis spółki akcyjnej do rejestru Kapitał zakładowy spółki akcyjnej Akcje Pojęcie akcji Rodzaje akcji Zbycie akcji Przymusowy wykup akcji Umorzenie akcji Prawa i obowiązki akcjonariuszy Prawa majątkowe akcjonariuszy Prawa korporacyjne akcjonariuszy Obowiązki akcjonariuszy Władze spółki akcyjnej Zarząd Rada nadzorcza Walne zgromadzenie Zmiana statutu Zwykłe podwyższenie kapitału zakładowego Podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki Podwyższenie kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego Obniżenie kapitału zakładowego Rozwiązanie i likwidacja spółki Odpowiedzialność spółki i członków jej organów ROZDZIAŁ XII. Transformacje spółek Łączenie Pojęcie łączenia

9 10 Spis treści 1.2. Rodzaje połączeń Przebieg łączenia Skutki połączenia Podział Pojęcie podziału Rodzaje podziałów Przebieg podziału Skutki podziału Przekształcenia Pojęcie przekształcenia Rodzaje przekształceń Przebieg przekształceń Skutki przekształceń ROZDZIAŁ XIII. Spółdzielnie Uwagi wstępne Pojęcie spółdzielni Utworzenie spółdzielni Nabycie i utrata członkostwa w spółdzielni Prawa i obowiązki członków spółdzielni Podstawowe prawa i obowiązki o charakterze majątkowym Podstawowe prawa i obowiązki organizacyjne Organy spółdzielni Walne zgromadzenie Rada nadzorcza Zarząd Zebrania grup członkowskich Przekształcenie spółdzielni Łączenie się spółdzielni Podział spółdzielni Upadłość spółdzielni Likwidacja spółdzielni Uwagi ogólne Przyczyny likwidacji Postępowanie likwidacyjne ROZDZIAŁ XIV. Ponadnarodowe struktury organizacyjne Europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych Uwagi wstępne Utworzenie zgrupowania Władze zgrupowania Zarządzający Członkowie zgrupowania działający wspólnie Kontrola Nabycie i utrata członkostwa w zgrupowaniu Rozwiązanie i likwidacja zgrupowania Spółka europejska Uwagi wstępne

10 Spis treści Utworzenie SE Władze SE Walne zgromadzenie Organy zarządu i nadzoru System dualistyczny Organ zarządzający Organ nadzoru System monistyczny Rozwiązanie i likwidacja SE Przekształcenie SE Spółdzielnia europejska Uwagi wstępne Utworzenie SCE Władze SCE Walne zgromadzenie Organy zarządu i nadzoru System dualistyczny Organ zarządzający Organ nadzorczy System monistyczny Nabycie i utrata członkostwa Rozwiązanie i likwidacja SCE Przekształcenie SCE ROZDZIAŁ XV. Prawo upadłościowe i naprawcze Pojęcie i geneza prawa upadłościowego i naprawczego Cele prawa upadłościowego i naprawczego Struktura ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze Regulacja ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze Zakres stosowania ustawy Podstawy ogłoszenia upadłości Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości Wstępne zgromadzenie wierzycieli Postanowienie o ogłoszeniu upadłości Skutki ogłoszenia upadłości Skutki ogłoszenia upadłości co do osoby upadłego Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego Ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu Ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku Bezskuteczność i zaskarżanie czynności upadłego Wpływ ogłoszenia upadłości na postępowania sądowe i administracyjne Postępowanie upadłościowe zasady ogólne Organy postępowania Uczestnicy postępowania Przepisy ogólne dotyczące postępowania po ogłoszeniu upadłości

11 12 Spis treści 4.6. Zgłoszenie i ustalenie wierzytelności Układ Likwidacja masy upadłości Podział funduszy masy upadłości i sum uzyskanych ze zbycia rzeczy i praw obciążonych rzeczowo Fundusze masy upadłości uwagi wstępne Postępowanie w sprawie podziału funduszów masy upadłości Zakończenie i umorzenie postępowania upadłościowego oraz ich skutki Skutki zakończenia i umorzenia Odrębne postępowania upadłościowe Postępowanie naprawcze w razie zagrożenia niewypłacalnością Upadłość konsumencka Część III UMOWY HANDLOWE ROZDZIAŁ XVI. Czynności handlowe i umowy handlowe Czynności handlowe Pojęcie czynności handlowych Czynności handlowe według Kodeksu handlowego z 1934 r Czynności handlowe w aktualnym stanie prawnym Umowy handlowe Ewolucja pojęcia umowy handlowej Definicja umowy handlowej Cechy szczególne umów handlowych Charakterystyka umów handlowych Typologia i klasyfikacja umów handlowych ROZDZIAŁ XVII. Umowy w obrocie towarowym Wprowadzenie Sprzedaż na raty Pojęcie i cechy Charakter prawny i forma umowy Prawa i obowiązki stron Ustanie umowy Sprzedaż konsumencka Uwagi wstępne Pojęcie sprzedaży konsumenckiej Charakter prawny umowy Sprzedaż międzynarodowa Uwagi wstępne Zakres stosowania Przedmiot sprzedaży Zawarcie i forma umowy Prawa i obowiązki stron Rola zwyczajów handlowych

12 Spis treści 13 ROZDZIAŁ XVIII. Umowy o używanie rzeczy i praw oraz o korzystanie z nich Umowa leasingu Uwagi wstępne Rodzaje leasingu Pojęcie, charakter prawny i kwalifikacja leasingu w myśl Kodeksu cywilnego Podmioty i przedmiot umowy Zawarcie i forma umowy Obowiązki stron umowy Opcja zakupu rzeczy Wypowiedzenie umowy Umowa franchisingowa Uwagi wstępne Pojęcie, charakter prawny i kwalifikacja umowy franchisingu Rodzaje franchisingu Zawarcie i forma umowy Treść umowy franchisingu Wypowiedzenie umowy Odstąpienie od umowy Umowa o korzystanie z firmy Oddanie przedsiębiorstwa do korzystania ROZDZIAŁ XIX. Umowy pośrednictwa handlowego Umowa agencyjna Istota umowy agencyjnej Zastosowanie umów agencyjnych w obrocie handlowym Strony umowy agencyjnej Agent działający jako przedstawiciel dającego zlecenie Obowiązki agenta Obowiązki dającego zlecenie Wynagrodzenie agenta Prowizja del credere Świadczenie wyrównawcze Umowa komisu Istota umowy komisu Strony umowy komisu Obowiązki komisanta Obowiązki komitenta Prawo własności rzeczy sprzedanej lub kupionej przez komisanta Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za rzeczy sprzedawane przez komisanta ROZDZIAŁ XX. Umowy i inne czynności handlowe w obrocie bankowym i finansowym Umowa faktoringu Uwagi wstępne Geneza i rozwój faktoringu Podmioty występujące na tle transakcji faktoringowych Przedmiot faktoringu