ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN A ZDROWIE ROLNIKÓW

Transkrypt

1 ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN A ZDROWIE ROLNIKÓW Opracował: Tomasz Morzyszek tel firma OXYLINE Sp. z o.o..

2 ZAGROŻENIE CHEMICZNE I PYŁOWE Do zagrożeń chemicznych, na które jest narażony rolnik, należy zaliczyć kontakt ze środkami ochrony roślin, nawozami sztucznymi, paliwami i smarami. Środki ochrony roślin (pestycydy) należą do najbardziej szkodliwych związków, na których działanie są narażeni rolnicy. Duża toksyczność środków ochrony roślin, jak również wciąż wzrastające ich zużycie w gospodarstwach rolnych sprawia, że są one największym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia osoby, która ma z nimi kontakt. Zagrożenia i ich przyczyny

3 Zagrożenia podczas pracy chemizacyjnych Części ciała szczególnie narażone na działanie pestycydów, to: układ oddechowy, oczy, twarz, ręce, uda, podudzia, przedramiona, tułów i stopy. W zależności od rodzaju wykonywanej pracy i formy preparatu, pestycydy mogą przenikać do organizmu przez skórę, układ oddechowy (dostając się do nosa) oraz rzadziej przez układ pokarmowy (przypadkowe połknięcie preparatu). Przenikanie przez skórę jest łatwiejsze z powodu długiego zalegania środków na powierzchni skóry, dużej powierzchni kontaktu oraz szybkiego wchłaniania pestycydów szczególnie przez skórę uszkodzoną. Również wchłanianie pestycydów przez drogi oddechowe (wdychanie skażonego powietrza) stanowi poważne zagrożenie. Szkodliwe substancje bowiem bardzo szybko dostają się płuc do krwi i dalej do wszystkich narządów człowieka.

4 Prace grożące kontaktem z pestycydami to przede wszystkim: Przygotowywanie roztworów użytkowych preparatów handlowych, np. do opryskiwania lub zaprawiania nasion (uwaga: praca ze skoncentrowanymi preparatami). Przeprowadzanie oprysków (zagrożenie dotyczy kierowców ciągników operatorów dozowników, operatorów ręcznych końcówek opryskiwaczy). Podlewanie roślin, rozsiewanie granulatów do gleby. Zaprawianie ziarna w magazynach zbożowych (uwaga: praca uważana za szczególnie niebezpieczną, z punktu widzenia narażenia na pestycydy). Praca w magazynach, w których są przetrzymywane preparaty (uwaga: jednoczesne przechowywanie różnych preparatów zwiększa w sposób istotny zagrożenie dla człowieka). Czyszczenie i naprawa aparatury. Pranie odzieży roboczej. Zagospodarowywanie odpadów pestycydów (pustych i uszkodzonych opakowań po preparatach, ścieków z mycia maszyn i prania odzieży, roślin i części roślin, przeterminowanych preparatów, resztek pestycydów itp.). Rolnicy wykorzystujący w swoich gospodarstwach środki ochrony roślin są narażeni na bezpośredni kontakt z nimi zarówno podczas wykonywania rutynowych prac, jak również na skutek wypadków i pomyłek (np. pęknięcie węża podczas zabiegu opryskiwania upraw, czy spożycie źle zabezpieczonego preparatu w wyniku pomylenia go ze środkiem spożywczym).

5 Z badań wynika, że środki ochrony roślin mają szkodliwy wpływ na wszystkie ważne części organizmu człowieka. Na wielkość zagrożenia powodowanego przez pestycydy wpływają między innymi następujące czynniki: Rodzaj stosowanego środka i klasa jego toksyczności - najbardziej szkodliwymi pestycydami są środki I i II klasy toksyczności. Należy jednak pamiętać, że najwięcej zatruć wiąże się ze stosowaniem związków klasy III - stosunkowo mniej toksycznych, ale również niezwykle niebezpiecznych. Forma użytkowa preparatu - preparaty płynne do sporządzania emulsji wodnych, koncentraty zawiesinowe do rozcieńczania wodą i zaprawiania ziarna są bardziej niebezpieczne i szybciej przenikają przez odzież do skóry niż preparaty w formie proszków czy granulatów. Stężenie substancji aktywnej (odpowiedzialnej za szkodliwość pestycydu) - im bardziej skoncentrowane preparaty, tym większe zagrożenie dla zdrowia i życia. Rodzaj uprawy - stosowanie pestycydów przy uprawach wysokich wiąże się z większym zagrożeniem dla człowieka niż w przypadku upraw niskich. Czas narażenia - im dłuższy jest czas kontaktu z preparatem (również czas przebywania w pomieszczeniu, w którym wcześniej zastosowano środek ochrony roślin), tym większe jest zagrożenie zdrowia człowieka. Rodzaj aparatury - im mniej nowoczesna aparatura i technika stosowania preparatu, tym niebezpieczniejsza jest praca z nim. Od rodzaju aparatury zależy również to, które części ciała są bezpośrednio narażone na kontakt z preparatem. Czynniki atmosferyczne - głównie temperatura i wilgotność powietrza. Prace z zastosowaniem pestycydów stają się bardziej niebezpieczne w podwyższonej temperaturze i wilgotności powietrza (szczególnie w szklarniach). Droga przenikania substancji do wnętrza organizmu człowieka - najczęściej wchłanianie odbywa się przez skórę i układ oddechowy.

6 Niekorzystne działanie pestycydów na organizm człowieka można podzielić na trzy kategorie: Zatrucia ostre - wywołane jednorazowym wchłonięciem dużej dawki środka ochrony roślin. Zatrucia przewlekle - powstające na skutek odkładania się w organizmie i kumulacji małych dawek pestycydów przez dłuższy okres czasu. Skutki odległe - mogące się ujawnić po kilku czy kilkunastu latach i z tego względu często niezwykle trudne do identyfikacji i powiązania objawów z przyczynami mogą również być obserwowane dopiero u następnych pokoleń. UWAGA! PESTYCYDY POWODUJĄ ZGON NAJCZĘŚCIEJ ZE WSZYSTKICH SUBSTANCJI SZKODLIWYCH ODPOWIEDZIALNYCH ZA OSTRE ZATRUCIA. CO 10 OSOBA ZATRUTA PESTYCYDAMI UMIERA!

7 Niekorzystne działanie pestycydów na organizm człowieka Typowe objawy zatrucia małymi dawkami pestycydów to: Złe samopoczucie, ogólne osłabienie; Utrata przytomności; Bóle i zawroty głowy; Nudności, wymioty; Bóle brzucha, biegunka, wymioty; Niepokój, hiper-pobudzenie; Utrata przytomności, osłabienie; Ślinotok, łzawienie; Zlewne poty (rzadziej); Spośród wszystkich środków ochrony roślin najwięcej zachorowan i zgonów powodują insektycydy. Wśród nich najgroźniejsze dla zdrowia są związki z grupy insektycydów fosforoorganicznych. Przewlekłe narażenie może natomiast prowadzić do zaburzeń neurologicznych i neuroendokrynologicznych oraz zaburzeń rozrodu, w tym zwiększać ryzyko niepłodności, występowania wad rozwojowych u płodu, poronień, małej masy urodzeniowej, hipertrofii i porodów przedwczesnych oraz urodzeń martwych, zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory

8 Niekorzystne działanie pestycydów na organizm człowieka Bardzo istotny jest fakt, że wrażliwość na zatrucie pestycydami zdecydowanie się wzmaga, jeżeli jednocześnie na organizm działają leki, alkohol, rozpuszczalniki, farby, inne pestycydy, a nawet tytoń czy kawa. Najczęściej zatrucia pestycydami są skutkiem nieprzestrzegania zasad bhp przy ich stosowaniu, niewłaściwego sposobu przechowywania oraz łatwego dostępu przez osoby nieupoważnione.

9 Karty charakterystyki

10 OCHRONA UKŁADU ODDECHOWEGO FILTRACJA CHEMICZNA metoda oddzielania substancji poprzez wiązanie chemiczne (pochłanianie), adsorbentem najczęściej stosowanym jest węgiel aktywny. Pochłaniacz część maski filtracyjnej (przeciwgazowej) służąca do oczyszczania wdychanego powietrza z substancji trujących, promieniotwórczych i biologicznych. Składa się z warstw sorbentów (zobacz: węgiel aktywny, hopkalit) i filtru przeciwpyłowego. PN-EN 140:2001 EN EN 143

11 OCHRONA UKŁADU ODDECHOWEGO DOBÓR POCHŁANIACZA Po zidentyfikowaniu rodzaju substancji niebezpiecznej należy dobrać typ pochłaniacza odpowiedniego do tej substancji oraz dobrać klasę ochronną pochłaniacza. Zawsze należy upewnić się czy pochłaniacz danego producenta został przetestowany i zaakceptowany do pracy z daną substancją. NDS najwyższe dopuszczalne stężenie toksycznego związku chemicznego lub natężenie innego czynnika szkodliwego, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy określonego w Kodeksie Pracy, przez jego okres aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia, oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń. Poziomy dopuszczalne NDS określone zostały w odpowiednich przepisach dotyczących środowiska pracy odpowiednio dla poszczególnych czynników chemicznych i fizycznych. Poziomy te służą między innymi do określania czasu pracy i narażenia pracownika na czynniki szkodliwe.

12 TYPY i KLASY POCHŁANIACZY Wszystkie elementy pochłaniające dzieli się na typy i klasy zgodnie z zaleceniami normy EN 14387:2004. Według tej normy oznaczenie pochłaniaczy przeznaczonych do ochrony przed poszczególnymi substancjami polega na przypisaniu poszczególnym typom pochłaniaczy symboli literowych oraz barwy etykiety. Oznaczenia dla poszczególnych typów są następujące: Typ Kolor oznakowan ia Przeznaczenie P biały pyły i aerozole ciekłe gazy i opary organiczne o temperaturze wrzenia powyżej A brązowy 65 C AX B brązowy szary gazy i opary organiczne o temperaturze wrzenia poniżej 65 C gazy i opary nieorganiczne, z wyjątkiem tlenku węgla, np. chlor, siarkowodór E żółty gazy i opary kwaśne, np. dwutlenek siarki K zielony amoniak i organiczne pochodne amoniaku SX określone przez producenta substancje, tzw. pochłaniacz fioletowy specjalny NO niebieski tlenki azotu Hg czerwony opary rtęci Wszystkie elementy pochłaniające dzieli się ponadto na trzy klasy ochronne: klasa 1 - pochłaniacze o niskiej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami lub parami o stężeniu objętościowym w powietrzu nie przekraczającym 0,1% (1.000 ppm), klasa 2 - pochłaniacze o średniej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami lub parami o objętościowym stężeniu w powietrzu nie przekraczającym 0,5% (5.000 ppm), klasa 3 - pochłaniacze o wysokiej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami lub parami o objętościowym stężeniu w powietrzu do 1% ( ppm).

13 OCHRONA OCZU I TWARZY PRZED CZYNNIKAMI CHEMICZNYMI I BIOLOGICZNYMI Ochronę oczu i twarzy przed chemikaliami stanowią odpowiednie gogle oraz osłony twarzy (nie okulary!), które mają uniemożliwić bezpośredni kontakt szkodliwych substancji z oczami i skórą pracownika. Substancje chemiczne mogą podrażniać błony śluzowe oczu lub nawet poparzyć gałkę oczną i skórę. Gogle chroniące przed kroplami cieczy, gazami i pyłami składają się z szybki lub kilku szybek najczęściej z poliwęglanu, elastycznej oprawy oraz taśmy, umożliwiającej szczelne dopasowane do twarzy. Niektóre modele posiadają wentylację, zapobiegają wnikaniu drobinek pyłów i kropel cieczy. Z reguły można je nosić jednocześnie z okularami korekcyjnymi. Stosujemy również do ochrony twarzy i oczu przed rozbryzgami cieczy, np. podczas przelewania szkodliwych substancji płynnych. Materiały, z których wykonane są ochrony, są odporne na większość chemikaliów. EN 166

14 OCHRONA OCZU Środki ochrony oczu i twarzy do zastosowań zawodowych powinny być stosowane wszędzie, gdzie występują następujące zagrożenia: pyły i gazy (np. aerozole szkodliwych substancji chemicznych lub pyły przemysłowe) krople i rozbryzgi cieczy (np. rozbryzgi powstające podczas przelewania substancji ciekłych), promieniowanie optyczne (np. promieniowanie powstające w procesach spawalniczych, olśnienie słoneczne, promieniowanie laserowe) stopione metale i gorące ciała stałe (np. odpryski stopionych metali, powstające w procesach hutniczych) łuk elektryczny (np. powstający podczas prowadzenia prac pod napięciem) uderzenie (np. odpryski ciał stałych) EN 166

15 OCHRONA RĄK Rękawice ochronne, stosowane podczas pracy z czynnikami chemicznymi mają za zadanie odizolować rękę pracownika od bezpośredniego kontaktu, z tymi czynnikami. Należy stosować rękawice szczelne, pięciopalcowe, wykonane z kauczuków naturalnych, syntetycznych lub tworzyw sztucznych. Rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi powinny spełniać wymagania normy PN-EN 374-1:2005 które dotyczą: odporności na przenikanie czynnika chemicznego, odporności na przesiąkanie, minimalnej długości rękawic, a także właściwości mechanicznych. EN 420:2003 +A1:2009 EN 421:2010 EN 374:2005

16 OCHRONA RĄK Przenikanie jest definiowane jako proces, w którym substancja chemiczna przechodzi przez materiał rękawicy ochronnej na poziomie molekularnym i obejmuje następujące procesy: Absorpcję cząsteczek substancji chemicznej, w kontakcie z zewnętrzną powierzchnią materiału; Dyfuzję zaabsorbowanych cząsteczek w materiale; Desorpcję cząsteczek po wewnętrznej stronie materiału Przesiąkanie jest definiowane zgodnie z normą jako przechodzenie substancji chemicznej przez materiały porowate, szwy, otwory lub inne niedoskonałości w materiale rękawicy ochronnej na poziomie niemolekularnym. Odporność na przesiąkanie rękawicy sprawdza się poprzez wykonanie badania nieszczelności z zastosowaniem powietrza i wody.

17 OCHRONA CIAŁA ODZIEŻ OCHRONNA Do grupy odzieży chroniącej przed czynnikami chemicznymi należy odzież zapewniająca ochronę przed niebezpiecznymi substancjami chemicznymi występującymi w formie: gazów, par, cieczy i pyłów. Odzież z tej grupy stosowana jest w przypadku awarii chemicznych, katastrof, w przemyśle chemicznym, spożywczym, farmaceutycznym, przy pracach chemizacyjnych w rolnictwie. Odzież chroniąca przed czynnikami chemicznymi należy do grupy środków ochrony indywidualnej chroniących przed zagrożeniami bardzo poważnymi, często nawet śmiertelnymi. Przy jej doborze należy zwracać uwagę przede wszystkim na rodzaj czynnika chemicznego, jego stężenie i intensywność działania. Rodzaj związku chemicznego i jego stężenie determinują wybór materiału na odzież, natomiast odpowiednio dobrana konstrukcja pozwala na osłonięcie tych powierzchni ciała pracownika, które narażone są na działanie substancji chemicznych.

18 OCHRONA CIAŁA ODZIEŻ OCHRONNA Klasyfikacja odzieży chroniącej przed czynnikami chemicznymi, podana w normach europejskich oparta została na następujących kryteriach: Intensywności działania substancji chemicznej na odzież. Stanie skupienia substancji chemicznej. Typ 1 i 2 Odzież chroniąca przed substancjami chemicznymi w postaci gazów, par, cieczy i drobnych cząstek. Typ 3 Odzież chroniąca przed działaniem strumienia cieczy. Zabezpiecza przed działaniem substancji chemicznej w postaci strumienia cieczy. Typ 4 Odzież chroniąca przed działaniem rozpylonej cieczy. Zabezpiecza przed działaniem substancji chemicznej w postaci rozpylonej cieczy. Typ 5 Odzież chroniąca przed pyłami. Typ 6 Odzież chroniąca przed opryskaniem cieczą.

19 OCHRONA CIAŁA ODZIEŻ OCHRONNA Wśród tych rodzajów odzieży można znaleźć odzież chroniąca przed: kwasami i zasadami nieorganicznymi (kwas solny, kwas siarkowy, kwas azotowy, zasada sodowa, zasada potasowa), kwasami organicznymi (kwas mlekowy, kwas octowy, kwas mrówkowy), olejami (oleje roślinne, oleje zwierzęce, oleje mineralne), środkami ochrony roślin, farbami i lakierami, rozpuszczalnikami organicznymi (np. benzen, aceton, toluen).

20 OCHRONA CIAŁA ODZIEŻ OCHRONNA Ze względu na czas użytkowania odzież chroniącą przed chemikaliami można podzielić na: odzież przeznaczoną do długotrwałego użytku, odzież przeznaczoną do krótkotrwałego lub jednorazowego użytku. Zarówno odzież do długotrwałego jak i krótkotrwałego użytku zapewnia pracownikowi wystarczający poziom ochrony, różni się natomiast trwałością, co wynika z rodzaju zastosowanych materiałów. Odzież do długotrwałego użytku produkowana jest z tkanin powleczonych i impregnowanych. Odzież do krótkotrwałego użytku wytwarzana jest z włóknin i folii i znalazła ona zastosowanie m.in. do prac podczas, których następuje szybkie zanieczyszczenie odzieży. Przykładem tego typu odzieży jest kombinezon do krótkotrwałego użytku dla malarza.

21 OCHRONA CIAŁA ODZIEŻ OCHRONNA Kombinezon MicroMAX NS typ 5,6 Idealny do prac wymagających zwiększonej ochrony przed agresywnymi cieczami. Nisko pylący, lekki kombinezon. Tkanina typu film mikroporowaty, 65g/m2. Kaptur kombinezonu wykonany z trzech kawałków. Trzyczęściowy klin w kroku, poprawia komfort i wytrzymałość. Dwustronny zamek błyskawiczny. Otwór i elastyczne uszczelnienie kaptura pozwalają nosić różnego rodzaju maski i inny sprzęt ochrony dróg oddechowych. Elastyczne ściągacze w talii, rękawach i nogawkach. EN 340:2003 EN ISO :2004 EN 13034:2005 EN :2008 EN :2002 EN 14126:2003

22 OCHRONA CIAŁA ODZIEŻ OCHRONNA Kombinezon Tomtex typ 3,4 Wyjątkowo lekki komfortowy kombinezon będący ochroną przed niebezpiecznym substancjami chemicznymi Cechy charakterystyczne: Tkanina PP/PE polipropylen z powłoką polietylenową, 63g/m2. Szwy szyte i klejone taśmą dla dodatkowej ochrony przed cieczami. Lekki kombinezon zapewniający ochronę przed wieloma niebezpiecznymi, płynnymi substancjami chemicznymi i ropopochodnymi. Kaptur kombinezonu wykonany z trzech kawałków, dwuczęściowy klin w kroku. Podwójny oraz dwustronny zamek błyskawiczny z zaklejaną patką. Otwór i elastyczne uszczelnienie kaptura pozwalają nosić różnego rodzaju maski i inny sprzęt ochrony dróg oddechowych. Elastyczne ściągacze w talii, rękawach i nogawkach EN 340:2003 EN 14605:2005 (Typ 3 i 4) EN :2008 (Właściwości antyelektrostatyczne)

23 OCHRONA CIAŁA ODZIEŻ OCHRONNA ChemMAX1 Kombinezon ochronny ograniczonego użytkowania Typu 3, 4, 5 i 6 Przykładowe zastosowania: Praca przy bezpośrednim kontakcie z substancjami agresywnymi. Przewóz i rozładunek płynnych chemikaliów. Czyszczenie zbiorników na chemikalia. Prace z substancjami szkodliwymi, występującymi w niedużym stężeniu Tkanina PP/PE polipropylen z powłoką polietylenową, 78g/m2 Kombinezon zapewnia ochronę przed wieloma niebezpiecznymi, płynnymi substancjami chemicznymi i ropopochodnymi, a także przed czynnikami biologicznymi. Kaptur kombinezonu wykonany z trzech kawałków. Trzyczęściowa wszywka w kroczu. Podwójny oraz dwustronny zamek błyskawiczny z zaklejoną patką. Otwór i elastyczne uszczelnienie kaptura pozwalają nosić różnego rodzaju maski i inny sprzęt ochronny dróg oddechowych. Elastyczne ściągacze rękawów i nogawek, ściągacz talii. Zintegrowane ochraniacze kolan zwiększają ochronę przed rozdarciem. Szwy szyte i klejone taśmą dla dodatkowej ochrony przed cieczami. Ochrona przed natryskiem cieczy i ciśnieniu do 2 barów. EN 340:2003 EN 14605:2005 (Typ 3 i 4) EN ISO :2000 (Typ 5) EN 13034:2005 (Typ 6) EN :2006 (Właściwości antyelektrostatyczne) EN 14126:2003 (Ochrona przed czynnikami biologicznymi)

24 INDYWIDUALNE ZESTAWY OCHRONY CHEMICZNEJ IZOC-1 Indywidualny Zestaw Ochrony Chemicznej OPRYSK został stworzony, z myślą o zabezpieczaniu osób wykonujących pracę z użyciem środków chemicznych. Jest skierowany między innymi do pracowników rolnych, ogrodniczych i leśnych, gdzie kontakt bezpośredni i pośredni z chemią może powodować narażenie zdrowia. Zabezpiecza drogi oddechowe, oczy, ręce oraz skórę przed szkodliwym działaniem w zakresie norm przywołanych dla poszczególnych elementów zestawu.

25 INDYWIDUALNE ZESTAWY OCHRONY CHEMICZNEJ IZOC-2 Indywidualny Zestaw Ochrony Chemicznej OPRYSK PREMIUM został stworzony, z myślą o zabezpieczaniu osób wykonujących pracę z użyciem środków chemicznych i pestycydów. Jest skierowany między innymi do pracowników rolnych, ogrodniczych i leśnych, gdzie kontakt bezpośredni i pośredni z chemią może powodować narażenie zdrowia. Przystosowany również do prac dezynfekcyjnych, dezynsekcyjnych i deratyzacyjnych. Zabezpiecza drogi oddechowe, oczy, ręce oraz skórę przed szkodliwym działaniem, w zakresie norm przywołanych dla poszczególnych elementów zestawu..

26 INDYWIDUALNE ZESTAWY OCHRONY CHEMICZNEJ IZOC-3 Indywidualny Zestaw Ochrony Chemicznej OPRYSK ULTRA+ został stworzony, z myślą o profesjonalnym zabezpieczaniu osób wykonujących pracę z użyciem środków chemicznych i pestycydów. Jest skierowany między innymi do pracowników rolnych, ogrodniczych i leśnych, gdzie kontakt bezpośredni i pośredni z chemią może powodować narażenie zdrowia. Zalecany również do prac dezynfekcyjnych, dezynsekcyjnych i deratyzacyjnych. Zabezpiecza drogi oddechowe, oczy, ręce oraz skórę przed szkodliwym działaniem, w zakresie norm przywołanych dla poszczególnych elementów zestawu. Gotowy na profesjonalne wyzwania

27 INDYWIDUALNE ZESTAWY OCHRONY CHEMICZNEJ IZOC KONTAKT Z ŚRODKAMI CHEMICZNYMI STANOWI NIEBEZPIECZEŃSTWO DLA ZDROWIA POSTĘPUJ ZGODNIE Z PRZEPISAMI I ZASADAMI BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Wszystkie rozwiązania produktowe wskazane w artykule są dostępne w naszym sklepie internetowym.