Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Latowicz

Transkrypt

1 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Latowicz Lipiec, 2016 r.

2 Zamawiający: Gmina Latowicz Urząd Gminy Latowicz ul. Rynek Latowicz Wykonawca: Green Key ul. Nowy Świat 10a/ Poznań Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Latowicz Kierownik projektu: mgr Joanna Masiota - Tomaszewska Autorzy opracowania: mgr inż. Łukasz Gińko mgr Andrzej Karkowski mgr Wojciech Pająk mgr Joanna Walkowiak Lipiec, 2016 r.

3 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego SPIS TREŚCI I. WSTĘP PODSTAWY PRAWNE WRAZ Z UZASADNIENIEM KONIECZNOŚCI OPRACOWANIA DIAGNOZY NA POTRZEBY WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO ORAZ OBSZARU REWITALIZACJI NA TERENIE GMINY LATOWICZ METODA OPRACOWYWANIA DIAGNOZY Z UWZGLĘDNIENIEM PRZYJĘTYCH WSKAŹNIKÓW DELIMITACJI... 7 II. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA GMINY LATOWICZ POŁOŻENIE ŚRODOWISKO I INFRASTRUKTURA Środowisko i użytkowanie gruntów Infrastruktura SPOŁECZEŃSTWO GOSPODARKA ROLNICTWO TURYSTYKA I REKREACJA...17 III. DELIMITACJA OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH ANALIZA WSKAŹNIKOWA ZAWANSOWIANIE PROCESU STARZENIA SIĘ LUDNOŚCI Wskaźnik - udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na danym obszarze PROBLEMY RYNKU PRACY Wskaźnik - udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze Wskaźnik udział osób bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesiące i dłużej na danym obszarze SAMOWYSTARCZALNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI I GOSPODARSTW DOMOWYCH Wskaźnik - Udział gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw korzystających z pomocy społecznej Wskaźnik - udział dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku na danym obszarze SKUTECZNOŚĆ KSZTAŁCENIA DZIECI NA POZIOMIE PODSTAWOWYM ORAZ AKTYWNOŚĆ EDUKACYJNA MŁODZIEŻY W WIEKU LAT Wskaźnik wynik średni sprawdzianu szóstoklasistów (w obrębach szkolnych na danym obszarze) Wskaźnik średni wynik egzaminu gimnazjalnego (w obrębach szkolnych na danym obszarze) FREKWENCJA W WYBORACH I UCZESTNICTWO W ORGANIZACJACH SPOŁECZNYCH Wskaźnik frekwencja w wyborach samorządowych na danym obszarze KLIMAT AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ Wskaźnik wskaźnik liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych osób fizycznych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym na danym obszarze PRZYRODNICZE WARUNKI LOKALNEJ EGZYSTENCJI Wskaźnik udział gospodarstw domowych użytkujących tradycyjne piece na paliwa stałe, będące źródłem tzw. niskiej emisji gazów spalinowych względem ogółu gospodarstw domowych danego obszaru

4 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key 3.7. ELEMENTARNE ZAGOSPODAROWANIE W INSTALACJE TECHNICZNE, STAN TECHNICZNY BUDYNKÓW IV. PODSUMOWANIE ANALIZY WSKAŹNIKOWEJ V. WYZNACZENIE OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI METODYKA WYZNACZANIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO ORAZ OBSZARU REWITALIZACJI PROPOZYCJA WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO i OBSZARU REWITALIZACJI SPIS TABEL SPIS RYCIN49 4

5 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego I. WSTĘP 1.1. PODSTAWY PRAWNE WRAZ Z UZASADNIENIEM KONIECZNOŚCI OPRACOWANIA DIAGNOZY NA POTRZEBY WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO ORAZ OBSZARU REWITALIZACJI NA TERENIE GMINY LATOWICZ Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2015 poz. 1777), określiła zasady oraz tryb przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji. Samorządy otrzymały podstawę prawną do podjęcia kompleksowych działań służących rewitalizacji obszarów zdegradowanych. Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji. Zgodnie z art. 52 ustawy o rewitalizacji do dnia 31 grudnia 2023 r. dopuszcza się realizację przedsięwzięć wynikających z programu zawierającego działania służące wyprowadzeniu obszaru zdegradowanego ze stanu kryzysowego, przyjmowanego uchwałą rady gminy, bez uchwalania gminnego programu rewitalizacji. W takim przypadku wyznaczenie w drodze uchwały obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, specjalnej strefy rewitalizacji, a także uchwalenie miejscowego planu rewitalizacji nie jest dopuszczalne. Prowadzenie rewitalizacji bez korzystania z rozwiązań ustawowych (bez uchwalania Gminnego Programu Rewitalizacji) nie jest za to przeszkodą do aplikowania o środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej. W przypadku, w którym gmina chce się ubiegać o otrzymanie środków unijnych na projekty rewitalizacyjne musi opracować program rewitalizacji zgodny z wymaganiami wynikającymi z Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata (co do zasady w aspekcie merytorycznym są to wymogi tożsame do ustawowych, jednak uproszczone są kwestie proceduralne), oraz z wymaganiami i wytycznymi, które zostały przyjęte przez Instytucję Zarządzającą RPO. Wszelkie prace związane z przygotowaniem i wdrożeniem Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Latowicz są więc zgodne z Instrukcją dotyczącą przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego. Przygotowanie, koordynowanie i tworzenie warunków do prowadzenia rewitalizacji, a także jej prowadzenie w zakresie właściwości gminy, stanowią jej zadania własne wobec czego Gmina Latowicz przystąpiła do opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Latowicz. W celu opracowania diagnozy służącej wskazaniu obszarów najbardziej narażonych na oddziaływanie negatywnych zjawisk społecznych na terenie Gminy Latowicz Wójt Gminy zobowiązany jest przeprowadzić analizy, w których wykorzystuje obiektywne i weryfikowalne mierniki i metody badawcze dostosowane do lokalnych uwarunkowań. Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, można wyznaczyć jako obszar 5

6 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key zdegradowany w przypadku występowania na nim ponadto co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk: gospodarczych w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw, lub środowiskowych w szczególności przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, lub przestrzenno-funkcjonalnych w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych, lub technicznych w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, pod warunkiem stwierdzenia na każdym z podobszarów występowania koncentracji negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych lub technicznych. Obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechujący się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację, wyznacza się jako obszar rewitalizacji. Obszar rewitalizacji nie może być większy niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkały przez więcej niż 30% liczby mieszkańców gminy. Prezentowana w niniejszym dokumencie diagnoza negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno funkcjonalnych i infrastrukturalnych została opracowana zgodnie z zaleceniami zawartymi w "Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata " Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 lipca 2015 r.(miir/h /20(01)/07/2015). Zgodnie z zapisami wymienionych dokumentów diagnoza opierać powinna się na mierzalnych wskaźnikach opisujących przede wszystkim zjawiska i problemy społeczne na opisywanego obszaru. Niniejsza diagnoza nawiązuje również do Instrukcji dotyczącej przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego. Dokument instrukcji przygotowania projektów rewitalizacyjnych określa zasady przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata Instrukcja jest skierowana przede wszystkim do władz samorządów lokalnych w województwie mazowieckim, które są odpowiedzialne za opracowanie i wdrażanie programów rewitalizacji, ale także do innych podmiotów, które są zainteresowane kreowaniem zmian na zdegradowanych przestrzeniach wskazanych do rewitalizacji. 6

7 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego 1.2. METODA OPRACOWYWANIA DIAGNOZY Z UWZGLĘDNIENIEM PRZYJĘTYCH WSKAŹNIKÓW DELIMITACJI Dla potrzeb opracowania diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, na cele sporządzenia Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Latowicz określono listę potencjalnych wskaźników. Służą one przedstawieniu przestrzennego zróżnicowania Gminy Latowicz biorąc pod uwagę cechy wskazujące na kumulację negatywnych zjawisk społecznych, gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno funkcjonalnych i technicznych. Zgodnie z Instrukcją dotyczącą przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego wyznaczenie obszaru zdegradowanego będzie polegało na zbadaniu występowania negatywnych zjawisk kryzysowych. Za obszar zdegradowany będzie można uznać obszar dla którego zbadano destrukcyjne procesy społeczne, przestrzenno-funkcjonalne, gospodarcze oraz środowiskowe, które doprowadziły do jego trwałej degradacji. Skale tych zjawisk powinny reprezentować odpowiednie wskaźniki opisujące powyższe sfery. Wybór wskaźników powinien uwzględniać możliwość pozyskania informacji, a jednocześnie możliwość porównania otrzymanych wartości do danych dla powiatu, województwa, czy kraju. Instrukcje przedstawiają również listę rekomendowanych wskaźników podstawowych do wyznaczenia obszarów zdegradowanych. Na podstawie omówionych wskaźników można stworzyć syntetyczny wskaźnik degradacji 1, którego wartość niższa niż średnia dla Gminy predysponowałaby dany obszar do uznania za obszar zdegradowany. Wyznaczenie obszaru zdegradowanego musi zostać przeprowadzone w ramach możliwie podobnych do siebie jednostek przestrzennych, powstałych np. przy wykorzystaniu istniejącego podziału administracyjnego gminy. Obszary te muszą stanowić pewne całości pod względem funkcjonalnym i charakteryzować się pewną spójnością wewnętrzną i przestrzenną. Natomiast wskazanie obszaru do rewitalizacji powinno nastąpić na podstawie: szczególnej koncentracji negatywnych zjawisk, a więc poziomu wskaźnika syntetycznego oraz liczby kryzysowych wskaźników uzupełniających, istotnego znaczenia dla rozwoju lokalnego subiektywna ocena rady gminy na podstawie potrzeb. Obszar wskazany do rewitalizacji powinien obejmować całość lub część obszaru zdegradowanego i powinien być wyznaczony na podstawie danych ilościowych wskazujących na szczególną koncentrację negatywnych zjawisk. Z pośród listy rekomendowanych wskaźników dla ujawnienia stanu kryzysowego w ustalonych obszarach analizy zaproponowanej w Instrukcji dotyczącej przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenie ładu przestrzennego wybrano i uszczegółowiono wskaźniki w odniesieniu 1 W przypadku przygotowania programu rewitalizacji zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , za obszar zdegradowany należy uznać, taki w którym na negatywnie zdiagnozowany wymiar społeczny nakłada się co najmniej jedno z negatywnych zjawisk: gospodarcze, środowiskowe, przestrzenno-funkcjonalne, techniczne. 7

8 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key do warunków lokalnych w wybranych sferach. Pełna lista rekomendowanych wskaźników przedstawia się następująco: Wskaźniki społeczne: wysoka stopa bezrobocia, wysoki poziom ubóstwa, wysoka przestępczość, wysoki wskaźnik przemocy w rodzinie, niski poziom edukacji, niewielka liczna organizacji społecznych/liczba członków (fundacje, stowarzyszenia), niska frekwencja wyborcza. Wskaźniki przestrzenno-funkcjonalne: degradacja stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, brak funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska, niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę techniczną i społeczną, brak dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowanie rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niski poziom obsługi komunikacyjnej, deficyt lub niska jakość terenów publicznych. Wskaźniki gospodarcze: niski stopień przedsiębiorczości, słaba kondycja przedsiębiorstw. Wskaźniki środowiskowe: przekroczenie standardów jakości środowiska, obecność odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska. II. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA GMINY LATOWICZ 2.1. POŁOŻENIE Gmina Latowicz położona jest w centralnej części województwa mazowieckiego, w powiecie mińskim. Jednostka zajmuje obszar o powierzchni 114 km 2. Sieć osadniczą Gminy tworzy 18 miejscowości. Odległości dzielące miejscowość siedzibę Urzędu Gminy (wieś Latowicz) od największych miast regionu to: Mińsk Mazowiecki 24 km, Siedlce - 36 km, 8

9 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Warszawa 59 km. Ryc. 1. Położenie miejscowości Gminy Latowicz Źródło: latowicz.e-mapa.net Gmina Latowicz jest dobrze położona pod względem komunikacyjnym. Zgodnie z danymi Mazowieckiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Warszawie przez obszar Gminy przebiega jedna droga wojewódzka DW 802 (Mińsk Mazowiecki Siennica Latowicz Seroczyn) ŚRODOWISKO I INFRASTRUKTURA Środowisko i użytkowanie gruntów Na terenie Gminy Latowicz występuje jeden teren objęty ochroną prawną ze względu na wysokie wartości przyrodnicze obszar Natura 2000 Gołe Łąki (PLH140027), który w granicach Gminy zajmuje blisko ha. Wśród indywidualnych form ochrony przyrody wymienić należy 11 pomników przyrody. Na opisywanym obszarze znajdują się cztery parki wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Są to parki w miejscowościach: Dębe Małe, Oleksianka, Wielgolas i Waliska. Według danych GUS za rok 2014, na analizowanym obszarze znajduje się 0,35 ha parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej oraz 3 cmentarze o powierzchni 4,70 ha. 9

10 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key Udział terenów zieleni w powierzchni ogółem wynosi 0,2 %. Lesistość wynosi 10 %, co jest wynikiem znacznie niższym niż średnia wartość dla powiatu jaworskiego (21,4 %). Gmina Latowicz jest gminą typowo rolniczą. Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni opisywanego obszaru wynosi 85,97 %. Udział gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych razem to 10,52 %. Tabela 1. Użytkowanie gruntów na terenie Gminy Latowicz Powierzchnia Forma użytkowania Udział % (ha) powierzchnia ogółem ,00 powierzchnia lądowa ,61 użytki rolne razem ,97 użytki rolne - grunty orne ,38 użytki rolne - sady 90 0,79 użytki rolne - łąki trwałe ,05 użytki rolne - pastwiska trwałe 959 8,41 użytki rolne - grunty rolne zabudowane 303 2,66 użytki rolne - grunty pod stawami 1 0,01 użytki rolne - grunty pod rowami 77 0,68 grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione razem ,52 grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione - lasy ,18 grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione - grunty zadrzewione i zakrzewione 39 0,34 grunty pod wodami razem 44 0,39 grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi 42 0,37 grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi 2 0,02 grunty zabudowane i zurbanizowane razem 289 2,53 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny mieszkaniowe 8 0,07 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny przemysłowe 4 0,04 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny inne zabudowane 9 0,08 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny zurbanizowane niezabudowane 2 0,02 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny rekreacji i wypoczynku 6 0,05 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny komunikacyjne - drogi 258 2,26 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny komunikacyjne - kolejowe 2 0,02 grunty zabudowane i zurbanizowane - użytki kopalne 64 0,56 Źródło: dane GUS za rok 2014 nieużytki 3 0, Infrastruktura Sieć drogową na terenie Gminy Latowicz tworzą ogólnodostępne drogi publiczne: droga wojewódzka nr 802, drogi powiatowe, będące w zarządzie Powiatu Mińskiego, drogi gminne, którymi zarządza Wójt Gminy Latowicz. 10

11 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Sieć dróg na obszarze Gminy zapewnia dostateczne połączenie między miejscowościami. Gmina posiada dogodne położenie komunikacyjne ze względu na bezpośredni dostęp do drogi wojewódzkiej DW 802. Według danych Mazowieckiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Warszawie opisywana droga przebiega na długości 15,344 km w obszarze gminy. Stan techniczny drogi na odcinku 12,496 km został określony jako dobry, natomiast 2,848 km nawierzchni jest w złym stanie. Na DW 802 występuje wysokie dobowe natężenie ruchu szczególnie na odcinku Mińsk Mazowiecki Siennica Latowicz i dla samochodów osobowych wyniosło w 2015 r pojazdów/dobę, a samochodów ciężarowych 180 pojazadów/dobę. Na terenie analizowanej jednostki nie przebiega żadna droga krajowa. Przez teren Gminy nie przebiega również żadna linia kolejowa. Długość czynnej sieci wodociągowej w Gminie w 2014 roku wynosiła ponad 141 km bez przyłączy. Liczba przyłączy wynosiła sztuk. Pobór wody w 2014 roku kształtował się na poziomie 236 dam3. Woda dostarczana mieszkańcom do spożycia spełnia wszelkie wymogi sanitarne i ogólnie oceniana jest, jako dobra. Z sieci wodociągowej korzysta około 65% mieszkańców. Pozostali korzystają z własnych ujęć studni. W Gminie funkcjonuje jedno ujęcie wód głębinowych zaopatrujących mieszkańców oraz studnie indywidualne. Ujęcie wody znajduje się w miejscowości Chyżyny i zasila następujące miejscowości: Chyżyny, Wielgolas, Latowicz, Strachomin, Oleksianka, Transbór, Budy Wielgoleskie, Borówek, Gołełąki, Dębe Małe, Budziska, Generałowo. Część mieszkańców miejscowości: Latowicz, Stawek, Waliska, Kamionka, Wężyczyn i Dąbrówka są zaopatrywane w wodę ze Stacji Uzdatniania Wody Piaseczno znajdującej się w gminie Cegłów. Jest to wspólna inwestycja trzech gmin i administrowana jest przez ZGK Mrozy. Gmina Latowicz posiada w niej udziały w wysokości 15,9%. Według danych GUS (2014) sieć kanalizacyjna na terenie Gminy Latowicz ma długość 16,9 km i obsługuje 29,2 % mieszkańców. Na terenie opisywanej jednostki funkcjonuje gminna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 200 m 3 /dobę. W planach jest powiększenie jej przepustowości do 450 m 3 /d. Rzeką odbierającą oczyszczone ścieki jest Świder. Ścieki sanitarne w większości miejscowości gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych (szamba). Są one okresowo opróżniane przez wozy asenizacyjne, a ścieki wywożone są głównie do oczyszczalni w Siennicy ale też do innych zlokalizowanych na terenie sąsiednich gmin. W 2013 roku na terenie gminy znajdowały się 483 zbiorniki bezodpływowe oraz 185 przydomowych oczyszczalni ścieków. Sieć gazowa na terenie Gminy Latowicz ma długość 30,318 km i zaopatruje 8,2 % ogółu mieszkańców (GUS 2014). Stacja redukcyjno-pomiarowa I stopnia znajdująca się w Latowiczu jest źródłem zasilania gminy w gaz ziemny. Przez Oleksiankę, Strachomin i Latowicz przechodzi gazociąg wysokiego ciśnienia DN 100, który doprowadza gaz do stacji w Latowiczu. Gmina Latowicz jest całkowicie zelektryfikowana, lecz nie posiada na swoim terenie stacji transformująco-rozdzielczej 110/15 kv i dlatego jest zasilana z trzech źródeł zewnętrznych: Stacja 110/15 kv w Mrozach zasilająca 82,2% terenu gminy, Stacja 110/15 kv w Stoczku Łukowskim zasilająca 17,8% terenu gminy, Stacja 110/15 kv w Garwolinie, Pilawie i Mińsku Mazowieckim, mogące zasilać pewien obszary gminy w sytuacjach awaryjnych. 11

12 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key Dostawa energii elektrycznej średniego napięcia odbywa się systemem magistralnych linii napowietrznych, które pracują w pierścieniowym układzie połączeń między stacjami 110/15 kv. System zewnętrznych powiązań elektroenergetycznych SN 15 kv budują trzy magistralne linie o relacjach: Mrozy Latowicz, Stoczek Łukowski Latowicz, Mrozy Kozłów SPOŁECZEŃSTWO Dane Urzędu Gminy wskazują, że liczba ludności zamieszkująca Gminę Latowicz na koniec 2015 r. wynosiła osoby. Szczegółowe dane dotyczące struktury ludności zostaną przedstawione w oparciu o ewidencję samorządu terytorialnego. Jednak w niniejszym opracowaniu wskazane zostały również dane GUS. Jest to niezbędne do sporządzenia porównania danych dla Gminy z danymi dotyczącymi województwa mazowieckiego i Polski. Wg danych GUS liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat włącznie) wyniosła osoby. Najwięcej, bo osób jest osób w wieku produkcyjnym. Najmniejsza jest liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i więcej), tj. 964 osoby. Strukturę ludności z podziałem na miejscowości przedstawiono w tabeli. Rycina przedstawia udział poszczególnych grup ekonomicznych ludności Gminy Dębowa Łąka. 18% Liczba ludności w wieku 21% przedprodukcyjnym (do 17 lat włącznie) 61% Liczba ludności w wieku produkcyjnym (mężczyźni wiek lata, kobiety lat) Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i więcej) Ryc. 2. Udział poszczególnych grup ekonomicznych ludności Gminy Latowicz Źródło: opracowanie własne Powyższe dane odniesiono również do wartości charakteryzujących powiat miński, województwo mazowieckiego oraz średniej dla Polski. Wyniki porównania przedstawia wykres. 12

13 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Gmina Latowicz województwo mazowieckie powiat miński Polska 70,0 60,0 60,9 61,4 61,7 63,0 50,0 40,0 30,0 20,0 21,6 18,6 20,6 18,0 17,5 20,0 17,8 19,0 10,0 0,0 w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym Ryc. 3. Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS za 2014 Tabela na następnej stronie przedstawia liczbę ludności wg poszczególnych grup wieku z podziałem na miejscowości wg gminnej ewidencji ludności (stan na r.). 13

14 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key Lp. Tabela 2. Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach Gminy Dębowa Łąka Miejscowość Liczba ludności ogółem Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat włącznie) Liczba ludności w wieku Liczba ludności w wieku produkcyjnym poprodukcyjnym (mężczyźni wiek lata, (mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety lat) kobiety - 60 lat i więcej) Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety 1. Borówek Budy Wielgoleskie Budziska Dąbrówka Dębe Małe Generałowo Gołełąki Chyżyny Kamionka Oleksianka Redzyńskie Stawek Strachomin Transbór Waliska Wężyczyn Wielgolas Latowicz RAZEN DLA GMINY LATOWICZ Źródło: Urząd Gminy Latowicz 14

15 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Dane o strukturze ekonomicznej ludności, pochodzących z GUS-u (2014 r.) pozwalają na wyliczenie wskaźników obciążenia demograficznego i porównanie ich do danych dla powiatu mińskiego, województwa mazowieckiego, i danych dla całego kraju tj.: 1) Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym: - wskaźnik dla Gminy Latowicz: 64,2, - wskaźnik dla powiatu mińskiego: 62,2, - wskaźnik dla województwa mazowieckiego: 62,9, - wskaźnik dla Polski: 60,1. 2) Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym: - wskaźnik dla Gminy Latowicz: 80,6, - wskaźnik dla powiatu mińskiego: 86,5, - wskaźnik dla województwa mazowieckiego: 107,8, - wskaźnik dla Polski: 109,1. 3) Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym: - wskaźnik dla Gminy Latowicz: 28,7, - wskaźnik dla powiatu mińskiego: 28,8, - wskaźnik dla województwa mazowieckiego: 32,7, - wskaźnik dla Polski: 31,4. Gmina Latowicz województwo mazowieckie powiat miński Polska ,8 105, ,2 62,9 62,2 58,8 80,6 86, ,2 28,7 32,7 28, ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Ryc. 4. Wskaźniki obciążenia demograficznego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS za 2014 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat obserwuje się malejąca tendencję w zmianie liczby ludności w Gminie Latowicz. Według danych GUS liczba ludności zmniejszyła się od 2005 r. do 2014 r. o 130 os. Gęstość zaludnienia w granicach administracyjnych analizowanej jednostki wynosi 48 osób/km 2 i jest zdecydowanie niższa od średniej powiatu mińskiego (130 osób/km 2 ), województwa mazowieckiego (150 osób/km 2 ), a także Polski (123 osób/km 2 ). Na podstawie danych GUS przyrost naturalny na terenie Gminy Latowicz wynosi 3,48. Wartość ta dla całego województwa mazowieckiego również jest dodatnia i wynosi 15

16 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key 0,68, dla powiatu mińskiego natomiast 2,74. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów wynosi 1,38 i jest większy od średniej dla województwa oraz znacznie większy od współczynnika dynamiki demograficznej dla całego kraju. Analiza przytoczonych danych wraz z porównaniem poszczególnych wartości na przestrzeni ostatnich lat pokazuje, że na terenie Gminy Latowicz notowany jest wysoki przyrost naturalny, a zmniejszająca się liczba ludności związana jest z migracją mieszkańców poza obszar Gminy. Jest to spowodowane innymi czynnikami, które zostały zbadane w dalszej części diagnozy za pomocą odpowiednich wskaźników GOSPODARKA Biorąc pod uwagę dane Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące zarejestrowanych podmiotów gospodarczych (stan na rok 2014), na terenie Gminy Latowicz działało 250 podmiotów gospodarczych, z czego 238 należało do sektora prywatnego, natomiast pozostałe 12 działało w sektorze publicznym. Tabela 3. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według sekcji PKD Sekcja Ogółem Gmina Ogółem 250 W sekcji A - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo 14 W sekcji B - górnictwo i wydobywanie 1 W sekcji C - przetwórstwo przemysłowe 30 W sekcji F - budownictwo 42 W sekcji G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle W sekcji H transport, gospodarka magazynowa 9 W sekcji I działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi W sekcji J informacja i komunikacja 5 W sekcji K działalność finansowa i ubezpieczeniowa 4 W sekcji M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 4 W sekcji N działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca W sekcji O administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne W sekcji P edukacja 10 W sekcji Q opieka zdrowotna i pomoc społeczna 2 W sekcji R działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 4 W sekcji S pozostała działalność usługowa W sekcji T - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Źródło: GUS Bank Danych Lokalnych (klasyfikacja PKD 2007)

17 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Najbardziej rozwiniętą działalnością gospodarczą jest handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych i motocykli, a także budownictwo. Istotne znaczenie ma również przetwórstwo przemysłowe ROLNICTWO Istotną formą użytkowania terenu Gminy Latowicz jest użytkowanie rolnicze, gdyż użytki rolne zajmują blisko 86,0 % powierzchni analizowanej jednostki. Zgodnie z danymi Powszechnego Spisu Rolnego (GUS, 2010) na terenie Gminy Latowicz funkcjonuje 967 gospodarstw rolnych. Gospodarstw do 1 ha włącznie jest 100, między 1 a 5 ha 288, między 5 a 10 ha 285, a gospodarstw rolnych powyżej 10 ha jest 294. Gleby na obszarze analizowanej jednostki, które charakteryzują się przeciętną kulturą rolną, mogą być wykorzystywane zarówno do produkcji roślinnej, jak i hodowli. W produkcji roślinnej dominuje przede wszystkim uprawa zbóż i kukurydzy. Należy również wspomnieć, iż na terenie gminy znaczny procent stanowią gleby o wyższej klasie bonitacyjnej. Wynikiem tego było powstanie zagłębia czosnkowego, a jedna z odmian czosnku nosi nazwę latowickiej. Czosnek latowicki jest wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz promowany logiem Dziedzictwo Kulinarne Mazowsza, potwierdzającym jakość tradycyjnej i innowacyjnej żywności, która promuje tradycje regionu. Marynowany czosnek latowicki w 2012 r. otrzymał Laur Marszałka Województwa Mazowieckiego. Przydatność rolnicza gleb na opisywanym terenie jest wysoka. Sprzyjające są również warunki klimatyczne dla działalności rolniczej: średnia temperatura roczna wynosi około 7 7,5 o C, okres wegetacyjny trwa powyżej dni, a opad roczny przekracza 500 mm. W powierzchni zasiewów dominują zboża. Struktura pogłowie zwierząt gospodarskich wskazuje na duży udział gospodarstw zajmujących się produkcją mleka, hodowlą żywca wołowego i wieprzowego TURYSTYKA I REKREACJA Przez gminę przebiega wiele szlaków turystycznych. Osoby, które wybierają się w te rejony mogą korzystać między innymi z bogatej oferty szlaków rowerowych. Gmina przystąpiła do realizacji Projektu Sieciowego Zielony Szlak Rowerowy Mazowsza. Trasy, drogi i ścieżki rowerowe przebiegają przez gminę Latowicz na długości 92 kilometrów. Projekt ten w pierwszym etapie został opracowany dla powiatu Nowodworskiego, Sochaczewskiego, Warszawsko-Zachodniego. Wpisał się w Europejski Program Aktywizacji i Integracji Podregionów SMEnterReg. Uzyskał on poparcie Zarządu Województwa Mazowieckiego i Wojewody Mazowieckiego. W 2005 roku gminie przybyła niecodzienna atrakcja turystyczna. Budynek Urzędu Gminy zagrał Urząd Gminy Wilkowyje w serialu TVP Ranczo. Można tu również zobaczyć serialowy dom Wójta, czy też restaurację U Japycza. Na terenie Gminy występuje również wiele zabytkowych obiektów wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków. W następnej tabeli przedstawiono nieruchome obiekty zabytkowe wpisane do wojewódzkiego rejestru. 17

18 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key Tabela 4. Wykaz zabytków na terenie Gminy Latowicz ujętych w rejestrze zabytków dla województwa mazowieckiego Lp. Miejscowość Nazwa obiektu Nr rejestru Data 1 Dębe Małe Zespół pałacowy A r. 2 Kamionka Kościół mariawicki A r. 3 Latowicz Kościół z rynkiem i pierzejami A-254/ r. 4 Latowicz Budynek apteki 5 Oleksianka Park A r. 6 Waliska Park A r. 7 Wielgolas Zespół pałacowy A-35/ r. Źródło: opracowanie własne na podstawie rejestru zabytków nieruchomych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie Poza obiektami ujętymi w rejestrze zabytków, na terenie Gminy Latowicz występuje wiele innych obiektów stanowiących potencjalne atrakcje turystyczne regionu, a są to: Budziska: we wsi znajduje się kopiec z krzyżem, usypany w 1938 roku przez młodzież ku czci bohaterów walczących za Ojczyznę; Latowicz: stary cmentarz z przełomu XVII i XVIII wieku, nowy cmentarz końca XIX wieku; Oleksianka: murowany spichlerz z II połowy XIX wieku; Stawek: w centrum wsi znajduje się dwuramienny krzyż, ustawiony w połowie XIX w. jako votum chroniące od epidemii cholery; Wielgolas: neorenesansowy murowany pałac z połowy XIX wieku, malowniczy park krajobrazowy z I połowy XIX wieku, Sanktuarium Maryjne i kaplica 1934 roku, dwie tablice w kościele poświęcone poległym oficerom z Transboru oraz poległym żołnierzom AK z rodziny Wyleżyński, Dąb Katyński (poświęcony zamordowanemu w Katyniu por. dr. A. Sikorze), miejsce pamięci Powstańców Styczniowych, tablica ZS upamiętniająca nauczycieli i absolwentów szkoły (odsłonięta w 2007 roku w 200-lecie szkoły). Na terenie Gminy znajdują się liczne zabytkowe kapliczki, figury, krzyże przydrożne z okresu od XIX w. do lat 40 XX w. Na terenie gminy znajduje się również kilka miejsc pamięci narodowej: pomnik w Latowiczu (rynek), poświęcony pamięci bojowników o niepodległość w latach , ufundowany w 10. rocznicę odzyskania niepodległości Polski, związany zwłaszcza z akcją lokalnej Polskiej Organizacji Wojskowej, w skład której wchodzili druhowie OSP w Latowiczu. 11 listopada 1918 r. dokonali oni rozbrojenia posterunku niemieckiego, a następnie wsparli działania wyzwoleńcze w Seroczynie 18

19 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i wzięli udział w walce z Niemcami pod Stoczkiem Łukowskim, gdzie poległ Ignacy Brauliński, naczelnik OSP w Chyżynach, pomnik na rynku w Latowiczu, poświęcony bohaterom września 1939 r. upamiętniający m.in. spalenie Latowicza w wyniku niemieckich nalotów bombowych w dniu 8 września 1939 r., mogiła zbiorowa na nowym cmentarzu parafialnym w Latowiczu, w której spoczywają bezimienne ofiary przesłuchań przeprowadzanych w czasie II wojny światowej w budynku szkoły podstawowej, gdzie mieściła się siedziba żandarmerii, mogiła zbiorowa 5 żołnierzy AK na cmentarzu parafialnym w Latowiczu, zamordowanych w lutym 1944 r. w odwecie za próbę odbicia więźniów ze szkoły w Latowiczu, tablica pamięci na ścianie budynku Zespołu Szkół (dawna szkoła podstawowa) w Latowiczu, upamiętniająca zdarzenia z 1944 r. (uwięzienie 87 Polaków, głównie żołnierzy AK, wywiezionych następnie do obozów zagłady). Tablicę ufundowano w 2003 r., pomnik we wsi Budziska, poświęcony poległym w obronie ojczyzny, ufundowany w 20 rocznicę odzyskania niepodległości Polski. III. DELIMITACJA OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH ANALIZA WSKAŹNIKOWA Obszar zdegradowany to obszar, w którym zidentyfikowano stan kryzysowy, tj. stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, współwystępujący z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej. Na etapie sporządzania diagnozy, powoduje to konieczność określenia, które miejscowości wchodzące w skład Gminy Latowicz, charakteryzują się kumulacją problemów. Diagnozę występowania stanu kryzysowego w gminie można przeprowadzić w podziale na jednostki przestrzenne, z których poszczególne stanowią pewne całości pod względem funkcjonalnym i charakteryzują się pewną spójnością społeczną i przestrzenną. Zdecydowano, ze najodpowiedniejszą formą jest analiza czynników występujących na terenie miejscowości, wg ich granic. Miejscowość Latowicz, tworzą trzy sołectwa: Latowicz I, Latowicz II, Latowicz III. SFERA SPOŁECZNA 3.1. ZAWANSOWIANIE PROCESU STARZENIA SIĘ LUDNOŚCI Zgodnie z raportem GUS Prognoza ludności do 2050 roku dla powiatów i miast na prawach powiatu województwa mazowieckiego według prognozowanych zmian demograficznych powiatów w województwie mazowieckim w 2050 r. w porównaniu ze stanem w 2013 r. zauważyć można, że jedynie w 11 powiatach spośród 42 na obszarze województwa przewiduje się wzrost liczby mieszkańców.. Liczba ludności zwiększy się w m.st. Warszawie i ośmiu powiatach leżących wokół stolicy (w tym w powiecie mińskim 19

20 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key o 13,65 %) oraz w powiecie płockim i radomskim. Znaczące powyżej 20% zwiększenie liczebności przewiduje się w powiatach: piaseczyńskim (o 44,0%), wołomińskim (o 40,2%), legionowskim (o 34,6%), grodziskim (o 32,6%) i warszawskim zachodnim (o 26,4%). W większości powiatów województwa mazowieckiego liczba ludności w 2050 r. zmniejszy się w stosunku do 2013 r. Największe ubytki obserwowane będą w powiecie lipskim (32,5%), oraz m. Ostrołęka (30,6%). Zauważa się, że w wyniku zmian liczby ludności w poszczególnych grupach wieku nastąpi pogłębienie starzenia się ludności wyrażone współczynnikiem starości demograficznej rozumianym jako udział grupy ludności wieku 65 lat i więcej w ogólnej populacji, a także indeksem starości we wszystkich powiatach i miastach na prawach powiatu. W niniejszym rozdziale poddano analizie stosunek poszczególnych grup ekonomicznych ludności, zgodnie z założeniem, że ludność w wieku przedprodukcyjnym obejmuje osoby w wieku 0 do 17 lat; ludność w wieku produkcyjnym osoby od 18 lat do wieku emerytalnego (60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni), a ludność w wieku poprodukcyjnym osoby powyżej wieku emerytalnego. Przez ludność w wieku nieprodukcyjnym rozumie się ludność w wieku przedprodukcyjnym oraz ludność w wieku poprodukcyjnym Wskaźnik - udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na danym obszarze Wskaźnik obrazujący udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na danym obszarze jest bardzo istotnym wskaźnikiem demograficznym. Pozwala ocenić stosunek grupy osób będących w wieku emerytalnym (dla kobiet powyżej 60 lat, dla mężczyzn powyżej 65 lat) do liczebności pozostałych grup wiekowych. Im więcej osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności, tym mniej korzystna struktura ekonomiczna społeczeństwa, świadcząca o jego starzeniu się społeczeństwa. Tabela 5. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na terenie Gminy Latowicz Lp. Miejscowość Liczba ludności ogółem Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i więcej) Udział (%) ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem 1. Borówek ,1 2. Budy Wielgoleskie ,5 3. Budziska ,8 4. Dąbrówka ,3 5. Dębe Małe ,8 6. Generałowo ,1 7. Gołełąki ,8 8. Chyżyny ,8 9. Kamionka ,5 20

21 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Lp. Miejscowość Liczba ludności ogółem Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i więcej) Udział (%) ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem 10. Oleksianka ,0 11. Redzyńskie ,5 12. Stawek ,6 13. Strachomin ,6 14. Transbór ,1 15. Waliska ,5 16. Wężyczyn ,3 17. Wielgolas ,2 18. Latowicz ,6 RAZEM GMINA LATOWICZ ,9 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy W świetle zebranych danych, udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na terenie Gminy Latowicz wynosi 16,9 %. W 12 miejscowościach wskaźnik ten jest wyższy niż średnia, dlatego wskazane miejscowości zostały uznane za będące w stanie kryzysowym ze względu na udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem. Wartości wskaźnika wyższe od średniej dla Gminy oznaczono tłem pomarańczowym. Poniżej porównano otrzymane wyniki do sytuacji w powiecie, województwie i kraju. Tabela 6. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem zestawienie wyników Gminy z wartościami dla powiatu, województwa i kraju Lp. Jednostka podziału terytorialnego Udział (%) ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem 1. Gmina Latowicz 16,9 2. powiat miński 17,8 3. województwo mazowieckie 20,0 4. Polska 19,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy i danych GUS Jak widać w powyższej tabeli udział ludności w wieku poprodukcyjnym w Gminie Latowicz jest o wiele niższy niż w porównanych jednostkach terytorialnych. Proces zaawansowania starzenia się ludności nie jest aż tak dalece rozwinięty w analizowanej jednostce w stosunku do sytuacji w powiecie mińskim, województwie mazowieckim, czy w Polsce. Dla wyżej wskazanych miejscowości, nie licząc wsi Oleksianka, niekorzystny jest również podobny wskaźnik obrazujący udział ludności w wieku poprodukcyjnym względem ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze pozwala ocenić stosunek grupy osób 21

22 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key będących w wieku emerytalnym (dla kobiet powyżej 60 lat, dla mężczyzn powyżej 65 lat) do liczebności osób będących w wieku produkcyjnym. Ponieważ oba wymienione wskaźniki odnoszą się do tej samej wartości, tj. liczby osób w wieku poprodukcyjnym, zastosowano wyłącznie jeden wybrany. Niemniej warto podkreślić, że udział ludności w wieku poprodukcyjnym względem ludności w wieku produkcyjnym na terenie Gminy Latowicz wynosi 27,7 %. Zdecydowanie najwyższe wartości są w miejscowościach: Generałowo (51,2 %), Dąbrówka (47,7 %) i Strachomin (46,6 %). Są to przeważnie nieduże miejscowości o stosunkowo małej ogólnej liczbie ludności, dlatego osiągane wyniki mogą być nieadekwatne do nasilenia problemów związanych z zaawansowaniem procesu starzenia się ludności w regionie. Dlatego dany wskaźnik powinien być traktowany pomocniczo PROBLEMY RYNKU PRACY Zgodnie z danymi GUS stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce wyniosła na koniec 2015 roku 9,8 % i była wyższa niż wskaźnik dla województwa mazowieckiego, kształtujący się na poziomie 8,4 % oraz dla powiatu mińskiego, która osiągnęła 8,8 %. Dane dotyczące liczby bezrobotnych na terenie Gminy Latowicz przedstawiono w formie tabelarycznej. Tabela 7. Bezrobotni na terenie Gminy Latowicz Lp. Miejscowość Liczba bezrobotnych ogółem Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy 12 miesięcy i dłużej Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy co najmniej 24 miesiące 1. Borówek Budy Wielgoleskie Budziska Dąbrówka Dębe Małe Generałowo Gołełąki Chyżyny Kamionka Oleksianka Redzyńskie Stawek Strachomin Transbór Waliska Wężyczyn Wielgolas Latowicz

23 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Lp. Miejscowość Liczba bezrobotnych ogółem Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy 12 miesięcy i dłużej Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy co najmniej 24 miesiące RAZEM GMINA LATOWICZ Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Mińsku Mazowieckim Wskaźnik - udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze Zgodnie z danymi Powiatowego Urzędu Pracy w Mińsku Mazowieckim, według stanu na r. na terenie Gminy Latowicz zarejestrowanych było 133 bezrobotnych. Największa ilość osób była zarejestrowana z następujących miejscowości: Latowicz (38 osób), Wielgolas (23 osób), Budy Wielgoleskie (13 osób). W celu określenia faktycznego problemu bezrobocia w ujęciu miejscowości przedstawiono udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze. Tabela 8. Udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na terenie Gminy Latowicz Lp. Miejscowość Liczba ludności w wieku produkcyjnym (mężczyźni wiek lata, kobiety lat) Liczba bezrobotnych ogółem Udział (%) bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze 1. Borówek ,4 2. Budy Wielgoleskie ,2 3. Budziska ,2 4. Dąbrówka ,5 5. Dębe Małe ,8 6. Generałowo ,0 7. Gołełąki ,3 8. Chyżyny ,5 9. Kamionka ,8 10. Oleksianka ,5 11. Redzyńskie ,7 12. Stawek ,5 13. Strachomin ,6 14. Transbór ,8 15. Waliska ,0 16. Wężyczyn ,7 17. Wielgolas ,2 23

24 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key Lp. Miejscowość Liczba ludności w wieku produkcyjnym (mężczyźni wiek lata, kobiety lat) Liczba bezrobotnych ogółem Udział (%) bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze 18. Latowicz ,3 RAZEM GMINA LATOWICZ ,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Mińsku Mazowieckim Na obszarze Gminy Latowicz udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym wynosi średnio 4 %. Najwyższy udział zanotowano w miejscowości Budziska 7,2 %. W ośmiu miejscowościach udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym jest wyższy niż średnia dla Gminy, dlatego wobec niekorzystnego stanu dane miejscowości zostały zaznaczone tłem pomarańczowym wskazującym na potrzebę objęcia wsparciem. Poniżej porównano otrzymane wyniki danego wskaźnika do sytuacji w powiecie, województwie i kraju. Tabela 9. Udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym zestawienie wyników Gminy z wartościami dla powiatu, województwa i kraju Lp. Jednostka podziału terytorialnego Udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym 1. Gmina Latowicz 4,0 2. powiat miński 8,8 3. województwo mazowieckie 8,4 4. Polska 9,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy i danych GUS W porównaniu do jednostek terytorialnych wyższych rzędów bezrobocie w Gminie Latowicz jest blisko o połowę niższe. Jednak specyfika bezrobocia na wsi jest zupełnie inna niż na obszarach miejskich. Można z dużą dozą prawdopodobieństwa założyć, że faktyczne bezrobocie na terenach wiejskich jest dużo wyższe niż wskazują na to oficjalne dane. Dużo osób zamieszkujących na wsi podejmuje pracę dorywcze, czy sezonowe. Kolejnym czynnikiem jest określenie statusu danej osoby jako pomagającego członka rodziny, co zgodnie z definicją BAEL definiuje osobę jako pracującą. Należy też wspomnieć, że nie wszyscy prowadzą gospodarstwa rolne, a wśród zatrudnionych w rolnictwie większość pracuje jako rodzinna siła robocza. Te czynniki wpływają na to, że bezrobocie rejestrowane na wsi jest niższe od faktycznego stanu, dlatego w zakresie problemów na rynku pracy proponuje się objąć działaniami pomocowymi miejscowości, które osiągnęły niekorzystne wartości wskaźników w stosunku do średniej Gminy. 24

25 Green Key Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Wskaźnik udział osób bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesiące i dłużej na danym obszarze Z punktu widzenia problemu bezrobocia bardzo istotny jest również czas w jakim bezrobotni poszukują zatrudnienia. Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy co najmniej 24 miesiące dla całej Gminy Latowicz wynosi 27 osób, a przestrzenne rozmieszczenie tego zjawiska zaprezentowano w tabeli. Tabela 10. Udział liczby osób bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesięcy i dłużej względem ludności w wieku produkcyjnym na terenie Gminy Latowicz Lp. Miejscowość Ludność w wieku produkcyjnym Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesięcy i dłużej Udział (%) liczby osób bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesięcy i dłużej względem ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze 1. Borówek ,0 2. Budy Wielgoleskie ,8 3. Budziska ,0 4. Dąbrówka ,0 5. Dębe Małe ,3 6. Generałowo ,0 7. Gołełąki ,1 8. Chyżyny ,0 9. Kamionka ,0 10. Oleksianka ,6 11. Redzyńskie ,0 12. Stawek ,0 13. Strachomin ,9 14. Transbór ,0 15. Waliska ,0 16. Wężyczyn ,8 17. Wielgolas ,9 18. Latowicz ,0 RAZEM GMINA LATOWICZ ,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Mińsku Mazowieckim Udział bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesiące i dłużej w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na terenie Gminy Latowicz wynosi 0,8 %. Tam, gdzie osiąga wartość wyższą niż średnia dla Gminy, proponuje się objęcie działaniami pomocowymi. Miejscowości, które wykazują wartość wskaźnika mniej korzystną niż średnia oznaczono 25

26 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego Green Key kolorem pomarańczowym. Są nimi: Latowicz, Wielgolas, Waliska, Strachomin, Gołełąki, Dębe Małe, Budy Wielgoleskie SAMOWYSTARCZALNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI I GOSPODARSTW DOMOWYCH W celu oszacowania samowystarczalności ekonomicznej ludności i gospodarstw domowych, pozyskano dane z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Latowiczu, który jest jednostką budżetową Gminy. GOPS realizuje zadania z zakresu polityki społecznej na rzecz osób i rodzin, które nie są w stanie pokonać trudnej sytuacji w jakiej się znalazły wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Głównym celem placówki jest zaspakajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka, poprzez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Według danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Latowiczu liczba gospodarstw domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej wynosi 131, co stanowi około 7,5 % ogólnej liczby gospodarstw domowych. Liczba gospodarstw domowych stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej kształtuje się na poziomie 24 gospodarstw, natomiast liczba dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny wynosi 210 osób. Ogółem na terenie Gminy zasiłki pobierają 342 osoby. Zestawienie danych w ujęciu poszczególnych miejscowości zaprezentowano w tabeli. Tabela 11. Podstawowe dane o udzielanej pomocy społecznej na terenie Gminy Latowicz Lp. Miejscowość Liczba gospodarstw domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej Liczba gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej Liczba dzieci do 17 lat, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny Ilość osób ogółem pobierających zasiłki 1. Borówek Budy Wielgoleskie Budziska Dąbrówka Dębe Małe Generałowo Gołełąki Chyżyny Kamionka Oleksianka Redzyńskie Stawek Strachomin