Raport. dotyczący przeprowadzania EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ w szkołach i przedszkolach województwa małopolskiego. Opracowanie:

Transkrypt

1 Raport dotyczący przeprowadzania EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ w szkołach i przedszkolach województwa małopolskiego Opracowanie: Beata Cholewa, Izabela Łoś, Mariusz Maziarz, Małgorzata Niemiec, Stanisław Srebro, Aleksandra Stasiak, Danuta Strzelczyk-Kwiędacz, Barbara Zgłobicka Luty 2013

2 Spis treści Przebieg badań... 2 Wyniki badań... 3 Wnioski z ewaluacji wewnętrznej... 9 Przykłady wdrożenia wniosków z ewaluacji Wnioski Załącznik nr

3 Przebieg badań Raport przedstawia wyniki badań przeprowadzonych w dniach listopada 2012 r. w przedszkolach (oraz punktach przedszkolnych) i szkołach (podstawowych, gimnazjach, liceach ogólnokształcących, technikach i zasadniczych szkołach zawodowych) województwa małopolskiego. Badania zostały przeprowadzone na podstawie art. 31 pkt 1. i art. 33 pkt 1. ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz z późniejszymi zmianami). Celem monitorowania było zebranie informacji o zasadach i sposobach realizacji nadzoru pedagogicznego w zakresie ewaluacji wewnętrznej przez dyrektorów przedszkoli i szkół dla młodzieży w Małopolsce, a także wykorzystanie wyników do organizacji zespołów samokształceniowych dyrektorów w ramach wspomagania dyrektorów przez Małopolskiego Kuratora Oświaty. Narzędziem badawczym była ankieta skierowana do dyrektorów, umieszczona na stronie Kuratorium Oświaty w Krakowie (załącznik nr 1). Ankietę wypełniło 574 dyrektorów przedszkoli i punktów przedszkolnych, 1248 dyrektorów szkół podstawowych, 642 dyrektorów gimnazjów, 172 dyrektorów liceów ogólnokształcących oraz 334 dyrektorów techników i zasadniczych szkół zawodowych. Przedszkole/szkoła Ilość Ilość zbadanych % zbadanych w województwie Przedszkola % Punkty przedszkolne % Szkoły podstawowe % Gimnazja % Licea ogólnokształcące % Technika % Zasadnicze szkoły zawodowe % 2

4 Wyniki badań Planując ewaluację wewnętrzną w większości przedszkoli i szkół uwzględniono podstawowe kierunki polityki oświatowej państwa ustalone przez Ministra Edukacji Narodowej (79-95% odpowiedzi), wytyczne Małopolskiego Kuratora Oświaty (84-92% odpowiedzi), wymagania zawarte w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (74-87% odpowiedzi). Bardzo ważnym źródłem informacji podczas planowania obszarów i tematyki badań na kolejny rok szkolny były wnioski z nadzoru prowadzonego przez dyrektora w poprzednim roku (88-95% odpowiedzi). Wyjątkiem były punkty przedszkolne, w których 58% odpowiedzi wskazuje na wykorzystanie wyników ewaluacji wewnętrznej w procesie planowania kolejnej. W znacznie mniejszym stopniu natomiast wykorzystano wnioski z ewaluacji zewnętrznej, co wynika z faktu, że w wielu przedszkolach i szkołach ewaluacja zewnętrzna nie miała jeszcze miejsca (16-38% odpowiedzi). 100% 80% 60% 40% 20% Planując ewaluację wewnętrzną w szkole/przedszkolu, uwzględniono: przedszkola punkty przedszk. szkoły podst. 0% Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa Wytyczne Małopolskiego Kuratora Oświaty Wnioski z nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez dyrektora szkoły Wymagania zawarte w rozporządzeniu MEN w sprawie nadzoru pedagogicznego Wnioski z ewaluacji zewnętrznej 3

5 100% 80% 60% 40% 20% Planując ewaluację wewnętrzną w szkole/przedszkolu, uwzględniono: gimnazja licea technika zsz 0% Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa Wytyczne Małopolskiego Kuratora Oświaty Wnioski z nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez dyrektora szkoły Wymagania zawarte w rozporządzeniu MEN w sprawie nadzoru pedagogicznego Wnioski z ewaluacji zewnętrznej W większości wypadków ewaluacja wewnętrzna była przeprowadzona przez powołany przez dyrektora zespół ds. ewaluacji (68-88% odpowiedzi) bez względu na rodzaj szkoły czy przedszkola. Czasami w przygotowanie i realizację ewaluacji zaangażowani byli wszyscy pracujący w szkole nauczyciele, zespoły przedmiotowe, wicedyrektor, w pojedynczych przypadkach pedagog szkolny. Zdecydowanie najmniej wykazano przypadków, w których dyrektor delegował to zadanie pojedynczemu nauczycielowi (0-2%). Wyjątkiem są punkty przedszkolne, w których pojedynczy nauczyciele byli odpowiedzialni za ewaluację wewnętrzną w 16% przypadków. Jedną z często spotykanych form jest realizacja różnych obszarów przez różne zespoły nauczycieli, a następnie omawianie wyników badań przez radę pedagogiczną, wspólne wyciąganie wniosków celem wypracowywania coraz lepszych praktyk i doskonalenia pracy szkoły. Taka metoda nie obciąża zbytnio pojedynczych nauczycieli, a także pozwala na angażowanie stosunkowo dużej ich grupy. 4

6 Kto w szkole/przedszkolu prowadzi ewaluację wewnętrzną: 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% przedszkola punkty przedszk. szk. podst. 20% 10% 0% wskazany nauczyciel dyrektor powołany zespół inaczej Kto w szkole/przedszkolu prowadzi ewaluację wewnętrzną: 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% gimnazja licea technika zsz 10% 0% wskazany nauczyciel dyrektor powołany zespół inaczej Podczas badań w przedszkolach i szkołach wykorzystywano przede wszystkim standardowe metody badawcze, czyli ankietowanie (93-97%) i obserwacje (74-83%). Dyrektorzy i zespoły ds. ewaluacji rzadziej sięgali po wywiad (32-58%). Wyjątkiem są licea, w których ankietowanie przeprowadzono w 47%, a metodę wywiadu wykorzystano w 97% badanych szkół. Prowadzono również analizy: dokumentacji pracy szkoły, osiągnięć uczniów, samooceny nauczycieli, wyników egzaminów zewnętrznych, udziału uczniów i ich wyników w konkursach. 5

7 Do ewaluacji w przedszkolach wykorzystywano również arkusz analizy wytworów dziecięcych oraz arkusz gotowości szkolnej. W szkołach podstawowych i gimnazjach posługiwano się także fotooceną i miękkimi metodami ewaluacji (np. list do siebie, list do przyjaciół itp.). Narzędzia te zostały opracowane przez osoby odpowiedzialne w szkołach i przedszkolach za ewaluację na potrzeby własnych badań, na podstawie własnej wiedzy wynikającej m.in. z wcześniej prowadzonego nadzoru pedagogicznego (79-90%). Często wykorzystywano również narzędzia dostępne w różnych źródłach i dostosowywano je do własnych potrzeb (68-87%). Stosunkowo najrzadziej (0-6% odpowiedzi) korzystano bezpośrednio z narzędzi dostępnych na platformie npseo. Wynika to ze specyfiki każdej szkoły/przedszkola i potrzeby posiadania takich narzędzi, które pozwalają badać określone przez zespoły ds. ewaluacji/rady pedagogiczne obszary. Nasuwa się wniosek, że organizowanie szkoleń na temat budowania narzędzi byłoby wartościowym wsparciem dla dyrektorów i zespołów ds. ewaluacji. 90% 80% 70% 60% W toku ewaluacji wewnętrznej wykorzystywano narzędzia: 50% 40% 30% 20% przedszkola punkty przedszkolne szkoły podstawowe 10% 0% z platformy npseo z platformy npseo dostosowane dostosowane z innych żródeł własne 6

8 W toku ewaluacji wewnętrznej wykorzystywano narzędzia: 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% gimnazja licea technika zsz 10% 0% z platformy npseo z platformy npseo dostosowane dostosowane z innych żródeł własne We wszystkich badanych placówkach z wyjątkiem przedszkoli i punktów przedszkolnych, gdzie dzieci były źródłem informacji w 54-63%, informacje pozyskiwane były w niemal równym stopniu od uczniów, rodziców i nauczycieli (79-100%). W mniejszym stopniu wykorzystywano opinie pracowników niepedagogicznych i partnerów na temat szkoły. Doceniając angażowanie w ewaluację trzech największych grup respondentów należy podkreślić, że zdanie innych osób związanych ze szkołą/przedszkolem również powinno być brane pod uwagę i uważnie wysłuchiwane, gdyż ich opinia nieco z zewnątrz pozwala niejednokrotnie na dostrzeżenie problemów, których nie widać na pierwszy rzut oka. 7

9 Podczas ewaluacji informacje pozyskiwane były z następujących źródeł: przedszkola punkty przedszkolne 100% szkoły podstawowe 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% uczniowie rodzice nauczyciele prac. nieped. partnerzy inni 100% Podczas ewaluacji informacje pozyskiwane były z następujących źródeł: gimnazja technika licea zsz 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% uczniowie rodzice nauczyciele prac. nieped. partnerzy inni 8

10 Wnioski z ewaluacji wewnętrznej Dyrektorzy wykorzystują wnioski z ewaluacji wewnętrznej do doskonalenia pracy szkoły, planowania nadzoru pedagogicznego, modyfikowania organizacji pracy, planowania i prowadzenia pracy z uczniem, planowania wewnętrznego nadzoru pedagogicznego. Wnioski z ewaluacji wewnętrznej są także wykorzystywane: przez w celu przedszkola i punkty poprawy jakości pracy przedszkolne doskonalenia form współpracy z rodzicami szkoły podstawowe podnoszenia jakości pracy szkoły skutecznej współpraca z rodzicami modyfikowania koncepcji pracy szkoły poprawy bezpieczeństwa gimnazja doskonalenia zawodowe nauczycieli planowania szkoleniowych rad pedagogicznych doskonalenia współpracy z rodzicami, instytucjami zewnętrznymi doskonalenia pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych poprawy pracy pracowników pedagogicznych i niepedagogicznych przygotowania uczniów do egzaminów zewnętrznych planowania zakupu pomocy dydaktycznych budowy strategii rozwoju szkoły licea ogólnokształcące opracowania rocznego planu pracy opracowania planu doskonalenia nauczycieli planowania rekrutacji tworzenia oferty edukacyjnej wyboru obszarów do kolejnych badań pracy nad poprawą frekwencji pracy nad kulturą słowa i wyglądem uczniów efektywniejszego wykorzystywania sprzętu szkolnego udoskonalenia działań w zakresie promocji (w związku z rekrutacją) technika i zasadnicze szkoły przygotowania planu naprawczego określonych zawodowe działań szkoły określenia zadań rekrutacyjnych ustalenia propozycji zawodów planowania form doskonalenia nauczycieli tworzenia oferty edukacyjnej modyfikacji zapisów w dokumentacji pracy szkoły 9

11 Przykłady wdrożenia wniosków z ewaluacji Przedszkola, oddziały przedszkolne: organizowanie szkoleń dla rodziców prowadzonych przez specjalistów np. pedagogów i psychologów, konsultacje indywidualne dla rodziców, promocja działań podejmowanych przez rodziców na rzecz przedszkola (strona www i gazetka przedszkolna), angażowanie rodziców w organizowane konkursy i realizowane programy edukacyjne uruchomienie dodatkowych zajęć (również w ramach realizowanych projektów unijnych), prezentowanie najciekawszych rozwiązań dydaktycznych w Banku Dobrych Praktyk, przygotowywanie narzędzi diagnostycznych, opracowanie procedur dotyczących bezpieczeństwa i zapoznanie z nimi, zakup kamizelek odblaskowych, wykorzystywanych ich podczas spacerów, szkolenia pracowników z zakresu udzielania pierwszej pomocy, organizowanie zajęć z dziećmi wdrażających bezpieczne zachowania w różnych sytuacjach, uzyskanie przez nauczycieli kwalifikacji do prowadzenia zajęć specjalistycznych (np. logopedycznych i korekcyjno-kompensacyjnych), dokumentowanie losów absolwentów. Szkoły podstawowe: poszerzenie oferty szkoły, organizacja zajęć wspomagających rozwój uczniów, analiza poziomu osiągnięć uczniów, opracowanie sprawdzianów, testów, działania służące poprawie wyników nauczania, działania zwiększające bezpieczeństwo dzieci, przeciwdziałanie zachowaniom negatywnym, wzmacnianie pozytywnych, zmiany w dokumentacji szkoły (statut, regulaminy, procedury postępowania, inne), stosowanie aktywizujących metod pracy, indywidualizacja nauczania, poprawa frekwencji uczniów, monitorowanie wyników nauczania. Gimnazja: wzbogacenie ofert zajęć dla uczniów mających problemy w nauce, modyfikacja planu lekcji, aby umożliwić uczniów udział w zajęciach pozalekcyjnych, organizacja zajęć zgodnie z deklaracjami uczniów, stosowanie ciekawych metod pracy, modyfikowanie ofert zajęć aby były dostosowane do zainteresowań uczniów. 10

12 Szkoły ponadgimnazjalne: podniesienie zdawalności i wyników zewnętrznych egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, rozpoznawanie potrzeb i zainteresowań uczniów, wzmacnianie ich aktywności, poprawa frekwencji uczniów na zajęciach i ich motywacji do nauki, podniesienie jakości kształcenia poprzez prawidłowe ocenianie, zwiększenie naboru do szkoły, promocja szkoły, zwiększenie bezpieczeństwa, unowocześniania form i metod pracy szkoły, doposażenia szkoły w pomoce dydaktyczne, planowanie wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego nauczycieli, zwiększenie zainteresowania nauczycieli problemami szkoły, poprawa kultury zachowania i kultury słowa, podniesienie jakości kształcenia przez prawidłowe ocenianie, także aktywności uczniów, systematyczne rozpoznawania potrzeb, zainteresowań i oczekiwań uczniów oraz poszerzanie kompetencji uczniów poprzez nabywanie dodatkowych umiejętności, zwiększających ich szanse na rynku pracy, zwiększenie bezpieczeństwa. 11

13 Wnioski Przeprowadzone badanie upoważnia do sformułowania wniosków: 1. W każdej badanej szkole/przedszkolu w roku szkolnym 2011/12 była prowadzona ewaluacja wewnętrzna, jako jeden z elementów nadzoru pedagogicznego dyrektora. 2. W ewaluację wewnętrzną są włączani nauczyciele najczęściej powoływane są zespoły ds. ewaluacji, czasem ewaluację realizują zespoły przedmiotowe, którym powierzano dodatkowe zadanie. Sprzyja to identyfikacji nauczycieli z przedszkolem/szkołą i wzrostowi ich zaangażowania w rozwiązywanie zdiagnozowanych podczas ewaluacji problemów. 3. W większości przypadków dyrektorzy i nauczyciele (zespoły ds. ewaluacji) korzystali z narzędzi samodzielnie przygotowanych i/lub dostosowanych do specyficznych potrzeb przedszkola/szkoły. Wydaje się zatem zasadne wspieranie dyrektorów oraz nauczycieli szkół i przedszkoli przez prowadzenie specjalistycznych szkoleń, poświęconych budowaniu narzędzi do ewaluacji (ankiety, wywiady, inne). 4. Przedszkola i szkoły wykorzystywały najczęściej standardowe metody prowadzenia badań (ankieta, obserwacja). W pojedynczych przypadkach były wykorzystywane inne metody. W związku ze specyfiką przedszkoli i szkół należałoby dążyć do wzbogacania umiejętności nauczycieli pracujących w zespołach ds. ewaluacji i dyrektorów o inne narzędzia. 5. W zdecydowanej większości przypadków w procesie ewaluacji wykorzystywano informacje od całej społeczności przedszkola/szkoły: uczniów, rodziców, nauczycieli, dyrektora. Należy dążyć do uaktywniania w tym procesie również pracowników niepedagogicznych i partnerów szkoły, pozwalając im również wyrażać swoją opinię na ważne tematy związane z życiem i pracą szkoły. 6. Ankieta nie dała odpowiedzi na pytanie, jakie obszary i z jakiego powodu były najczęściej wybierane przez dyrektorów przedszkoli/szkół jako ważne do ewaluacji. 12

14 Załącznik nr 1 Ankieta Dla szkół i przedszkoli województwa małopolskiego, dotycząca przeprowadzania EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ METRYCZKA przedszkole szkoła podstawowa gimnazjum liceum technikum lub zasadnicza szkoła zawodowa 1. Planując ewaluację wewnętrzną w Pana(i) szkole/przedszkolu, uwzględniono: Można wskazać kilka odpowiedzi 1. Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa, ustalone przez Ministra Edukacji Narodowej 2. Wytyczne Małopolskiego Kuratora Oświaty 3. Wnioski z nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez Dyrektora szkoły 4. Wymagania zawarte w Rozporządzeniu MEN z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego 5. Wnioski z ewaluacji zewnętrznej 13

15 2. Kto w Pana(i) szkole/przedszkolu prowadzi ewaluację wewnętrzną? Proszę zaznaczyć wybraną odpowiedź 1. Wskazany nauczyciel 2. Dyrektor 3. Powołany zespół 4. Jest jeszcze inaczej. Jak? 3. Podczas przeprowadzania ewaluacji wewnętrznej w Pana(i) szkole/przedszkolu, informacje pozyskiwane były z następujących źródeł: Można wskazać kilka odpowiedzi 1. Uczniowie 2. Rodzice 3. Nauczyciele 4. Pracownicy niepedagogiczni 5. Partnerzy szkoły 6. Inni 4. W toku ewaluacji wewnętrznej ( procesie zbierania danych ) wykorzystuje Pan (i) narzędzia: Można wskazać kilka odpowiedzi 1. Dostępne na platformie npseo 2. Dostępne na platformie npseo i dostosowane do potrzeb szkoły 3. Dostępne w różnych źródłach ( zgromadzone w szkole ) i dostosowane do potrzeb szkoły 4. Własne opracowane na potrzeby prowadzonej ewaluacji 14

16 5. Podczas ewaluacji wewnętrznej w Pana(i) szkole/przedszkolu, korzystano z następujących narzędzi: Można wskazać kilka odpowiedzi 1. Kwestionariusz wywiadu 2. Kwestionariusz ankiety 3. Arkusz obserwacji 4. Inne (jakie?) 6. Wnioski z ewaluacji wewnętrznej wykorzystywane są do: Można wskazać kilka odpowiedzi 1. Planowania pracy szkoły 2. Modyfikowania organizacji pracy szkoły 3. Planowania i prowadzenia zajęć z uczniem 4. Planowania nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez Dyrektora szkoły 5. Jest jeszcze inaczej. Jak? 6. Proszę przedstawić sposób wdrożenia wybranego wniosku z ewaluacji wewnętrznej w Pana(i) szkole/przedszkolu (konkretne działania) Jeżeli nie ma takiego wniosku proszę nie udzielać na to pytanie odpowiedzi. Dziękujemy 15