przegląd SEKSUOLOGICZNY SEXOLOGICAL REVIEW

Transkrypt

1 KWARTALNIK KWIECIE /CZERWIEC 2013 TOM IX ZESZYT 2 ISSN przegląd SEKSUOLOGICZNY SEXOLOGICAL REVIEW 34 NR ZJAWISKO KOBIECEGO ORGAZMU PRZEGLÑD NAJNOWSZYCH DONIESIE NAUKOWYCH mgr psych. Jaros aw Stusiƒski lek. med. Anita B a ejewska prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz WP YW GATUNKU S UCHANEJ MUZYKI NA AKTYWNOÂå SEKSUALNÑ mgr psych. Anna Szczypiorska, mgr psych. Jaros aw Stusiƒski prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz SEKSUALNOÂå OSÓB NIEWIDOMYCH STUDIUM PRZYPADKU mgr psych. Monika Szymaƒska mgr psych. Marcelina Compel prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz SELECTIN W LECZENIU WYTRYSKU PRZEDWCZESNEGO KOMUNIKAT Z BADA dr med. Christian Imieliƒski dr med. Stanis aw Dulko prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz

2 SPIS TREÂCI Szanowni Czytelnicy, W najnowszym numerze PS znajdujà si teksty zas ugujàce na uwag. Pierwszy przedstawia najnowsze wyniki badaƒ po- Êwi cone seksualnoêci kobiet. Niektóre z nich od dawna budzi y zainteresowanie badaczy i oceniane by y kontrowersyjnie. Najlepszym tego przyk adem jest s ynny punkt G, traktowany przez jednych ekspertów, jako ginekologiczne UFO, a przez innych jako anatomiczna struktura wa na w reaktywnoêci seksualnej. Zagadnienie kobiecej prostaty i ejakulacji traktowane by o przez feministyczne badaczki jako wyraz m skich stereotypów i nastawieƒ. Dzi ki zastosowaniu najnowszych badaƒ diagnostycznych np. fmri uda o si wyja- Êniç, przynajmniej cz Êç tajemnic kobiecej seksualnoêci. Artyku poêwi cony relacji mi dzy muzykà a seksualnoêcià, w cz Êci teoretycznej, przedstawia aktualny stan wiedzy na ten temat potwierdzajàcy du e znaczenie muzyki na seksualnoêç. Cz Êç badawczà nale y traktowaç jako komunikat z badaƒ i zach t do kontynuowania ich na wi kszej populacji. Trzeci artyku opisuje ma o jeszcze poznanà seksualnoêç osób niewidomych. Opiera si na studium przypadku co nie daje podstaw do generalizacji uzyskanych informacji. Mam nadziej, e ten kierunek badaƒ b dzie kontynuowany. Ostatnia praca zajmuje si suplementem diety, przeznaczonym do stosowania, w celu opóêniania wytrysku u m czyzn. Zaburzenie to nale y do najcz Êciej spotykanych w populacji aktywnych seksualnie m czyzn. Wiele suplementów diety nie jest analizowanych w klinice zaburzeƒ seksualnych. Prezentowana praca jest komunikatem z badaƒ, które nale y kontynuowaç na wi kszej populacji. prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz ZJAWISKO KOBIECEGO ORGAZMU PRZEGLÑD NAJNOWSZYCH DONIESIE NAUKOWYCH mgr psych. Jaros aw Stusiƒski lek. med. Anita B a ejewska prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz WP YW GATUNKU S UCHANEJ MUZYKI NA AKTYWNOÂå SEKSUALNÑ mgr psych. Anna Szczypiorska, mgr psych. Jaros aw Stusiƒski prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz SEKSUALNOÂå OSÓB NIEWIDOMYCH STUDIUM PRZYPADKU mgr psych. Monika Szymaƒska mgr psych. Marcelina Compel prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz SELECTIN W LECZENIU WYTRYSKU PRZEDWCZESNEGO KOMUNIKAT Z BADA dr med. Christian Imieliƒski dr med. Stanis aw Dulko prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz SEXOLOGICAL REVIEW przegląd SEKSUOLOGICZNY KWARTALNIK TOM IX ZESZYT 2 NUMER 34 Komitet redakcyjny: redaktor naczelny prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz sekretarz redakcji dr n. hum. Alicja D ugo cka Patronat naukowy: Zak ad Seksuologii Medycznej i Psychoterapii CMKP w Warszawie Rada naukowa: prof. dr hab. med. Eli Coleman (Minneapolis) prof. dr hab. med. Barbara Darewicz (Bia ystok) prof. dr hab. med. Romuald D bski (Warszawa) prof. dr hab. med. S awomir A. Dutkiewicz (Kielce) prof. dr hab. Tadeusz Ga kowski (Warszawa) prof. dr hab. med. Ryszard Gellert (Warszawa) prof. dr hab. med. Louis Joseph Ignarro (Los Angeles) prof. dr hab. med. Kazimierz Krajka (Gdaƒsk) prof. dr hab. hum. Stanislav Kratochvíl (Brno) prof. dr hab. med. Ryszard Piotrowicz (Warszawa) prof. dr hab. med. Tomasz Pertyƒski ( ódê) prof. dr hab. Aleksander Ronikier (Warszawa) dr n. med. Ronny Shtarkshall (Jeruzalem) prof. dr hab. med. Petr Weiss (Praha) prof. dr hab. med. Beverly Whipple (Nev Jersey) prof. dr hab. med. Kevan Wylie (Sheffield) prof. dr hab. med. Jaroslav Zvěřina (Praha) Opracowanie graficzne: M-art, Jolanta Merc Wydawca: Adres korespondencyjny: Przeglàd Seksuologiczny Zak ad Seksuologii Medycznej i Psychoterapii CMKP Polskie Towarzystwo Medycyny Seksualnej ul. Czerniakowska 231, Warszawa danapress@wp.pl Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie w cz Êci lub w ca oêci bez uzyskania zezwolenia wydawcy jest zabronione. Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 2

3 ZJAWISKO KOBIECEGO ORGAZMU PRZEGLÑD NAJNOWSZYCH DONIESIE NAUKOWYCH mgr Jaros aw Stusiƒski, lek. med. Anita B a ejewska prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz Streszczenie Kobiecy orgazm to problematyka nadal, w du ym stopniu, niepoznana i cz sto podejmowana w Êwiatowej literaturze seksuologicznej. Wiele niejasnoêci budzà takie kwestie, jak istnienie punktu G i kobiecej prostaty, wyst powanie i specyfika kobiecej ejakulacji, funkcje orgazmu pochwowego, wp yw rozmiaru pràcia na orgazm kobiety oraz wp yw orgazmu na funkcjonowanie kobiety. Niniejszy przeglàd, aktualnej Êwiatowej literatury seksuologicznej, ukazuje znacznà z o onoêç perspektyw badawczych w odniesieniu do zjawiska kobiecego orgazmu. Mimo uzyskania wielu interesujàcych danych w tym zakresie, nadal mo liwe jest formu owanie wzgl dnie pewnych wniosków. S owa kluczowe: kobiecy orgazm, punkt G, kobieca prostata, kobieca ejakulacja, orgazm pochwowy THE PHENOMENON OF THE FEMALE ORGASM A REVIEW OF RECENT SCIENTIFIC REPORTS Female orgasm is the issue still largely unexplored and often undertaken in the world sexological literature. Many ambiguities raise issues such as the existence of the female G-spot and female prostate, incidence and specificity of female ejaculation, vaginal orgasm function, the effect of the size of the penis to the female orgasm and the impact on the functioning of the female orgasm. This review of the current world sexological literature shows considerable complexity of research perspectives in relation to the phenomenon of female orgasm. Although for a lot of interesting data, it is still possible to formulate relatively few firm conclusions in this regard. Key words: female orgasm, G-spot, female prostate, female ejaculation, vaginal orgasm PRACA RECENZOWANA WST P Kobiecy orgazm to zjawisko cieszàce si nies abnàcym zainteresowaniem zarówno w aspekcie potocznym, jak i naukowym. Poszczególne jego komponenty, takie jak np. umiejscowienie, anatomia, fizjologia, czy w ogóle istnienie punktu G i kobiecej prostaty, czy te kobieca ejakulacja, nadal generujà wiele kontrowersji i nierzadko spotykajà si ze skrajnie odmiennymi opiniami. Nie mniej dyskusyjne sà równie zagadnienia dotyczàce specyfiki i korelatów orgazmu pochwowego, takie jak wp yw wielkoêci pràcia partnera bàdê wp yw uwarunkowaƒ psychologicznych kobiety. Celem niniejszej pracy jest dokonanie przeglàdu najêwie szej literatury seksuologicznej, traktujàcej o kobiecym orgazmie. Przeglàd ten ograniczono tylko do prac publikowanych w The Journal of Sexual Medicine od 2010 r. Subiektywnie uznano bowiem, e to czasopismo, z uwagi na jego presti, stanowi najbardziej reprezentatywnà pozycj dla Êwiatowego piêmiennictwa seksuologicznego. mgr psych. Jaros aw Stusiƒski lek. med. Anita B a ejewska prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz Zak ad Seksuologii Medycznej i Psychoterapii CMKP w Warszawie Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 3

4 PUNKT G W literaturze seksuologicznej sporadycznie publikowane sà doniesienia o odkryciu anatomicznej struktury punktu G. Zazwyczaj pociàgajà one za sobà liczne spory w obr bie grona specjalistów i nie wytrzymujà krytyki z ich strony. SzeÊciu ekspertów (Jannini, Whipple, Kingsberg, Buisson, Foldés oraz Vardi) dokona o przeglàdu doniesieƒ naukowych na temat punktu G. Konkluzja z niego p ynàca mówi e, choç przez ostatnie 60 lat zgromadzono ogromnà baz danych, to nadal konieczne sà dalsze badania w tym temacie [1]. Szczególnie interesujàce wydajà si w tym zakresie badania Burri i in., w których próbowano odpowiedzieç, czy zg aszane przez respondentki posiadanie punktu G mia o uwarunkowania genetyczne. Badaniem obj to 1804 bliêniaczek w wieku lat. Ustalano, e 56% respondentek zg asza- o posiadanie punktu G, choç cz stoêç ta mala a wraz z wiekiem. Nie uda o si jednak wykazaç jakichkolwiek prawid owoêci genetycznych. Choç autorzy dostrzegajà, e ów brak mo e byç wyjaêniony poprzez zró nicowanie kobiet w zakresie ich umiej tnoêci wykrywania w asnych punktów G, to jednak sk aniajà si oni do konkluzji o braku fizjologicznej i fizykalnej podstawy dla punktu G [2]. Zupe nie innego zdania jest Ostrzenski, który donosi o potwierdzeniu istnienia anatomicznej struktury punktu G. Przyst pujàc do badaƒ uzna on, e przednia Êciana pochwy a do powi zi onowo-szyjkowej, najprawdopodobniej nie zawiera anatomicznego punktu G, a poszukiwaç go nale y mi dzy górnà grzbietowà blaszkà powi zi a dolnà cz Êcià powi zi onowo-szyjkowej. Autor uzasadnia swoje stanowisko tym, e stymulacja przedniej Êciany pochwy skutkuje w blisko 50% obrzmieniem dystalnej cz Êci przedniej Êciany pochwy i wià e si z wysokimi poziomami seksualnego pobudzenia z silnymi orgazmami. Zdaniem autora, struktura musi zawieraç tkanki erekcyjne, które sà przyczynà obrzmienia. Odnosi si on tak- e do danych samoopisowych, wg których kobiety zg aszajà umiejscowienie punktu G w przedniej Êcianie pochwy w okolicy od jednej trzeciej do po owy odleg oêci pomi dzy przedsionkiem a sklepieniem pochwy, a tak e do braku danych w zakresie wyst powania struktury punktu G w przypadku zabiegów chirurgicznych polegajàcych na wyci ciu przedniej Êciany pochwy do poziomu powi zi mi dzy p cherzem moczowym a pochwà. Ostrzenski podda swojà hipotez weryfikacji poprzez badanie post mortem 83-letniej wieloródki, zmar ej w wyniku urazu g owy 24 godziny przed przeprowadzonà przez niego analizà. Dokona on rozwarstwienia Êciany pochwy warstwa po warstwie poczàwszy od Êluzówki, warstwy podêluzówkowej, mi Êni g adkich (warstwy okr nej i pod u nej) oraz warstwy w óknistej tkanki àcznej a do grzbietowej cz Êci powi zi krocza. Rozwarstwienie zatrzyma o si na identyfikacji poprzecznego mi Ênia pochwy (transverse vaginal muscle) i mi Ênia zwieracza cewkowo-pochwowego (urethrovaginal sphincter muscle). Oddzielne rozwarstwienie wykonano dla opuszki przedsionka (vestibular bulb VB). Zbada równie przednie obszary umiejscowione poza zewn trznà granicà cewki moczowej. W badaniu tym uda o si odnaleêç odr bnà struktur anatomicznà, okreêlonà przez autora jako punkt G, umiejscowionà na przedniej powierzchni (superior surface) grzbietowej blaszki powi zi krocza (dorsal perineal membrane), 16,5 mm od górnej cz Êci ujêcia cewki moczowej (urethral meatus). Struktur t Ostrzenski opisa jako woreczek (sac) ze Êcianami, które przypomina y tkanki àcznow ókniste z niebieskawà zawarto- Êcià przypominajàcà kiêç winogron. Wymiary tej struktury by y nast pujàce: d ugoêç (lenght L) 8,1 mm, szerokoêç (width W) 3,6 1,5 mm, wysokoêç (height H) 0,4 mm. Struktura ta zosta a przez niego podzielona na trzy odr bne cz Êci: cz Êç proksymalna (g owa) z L 3,4 mm x W 3,6 mm; Êrodkowa zl 3,1 mm x W 3,3 mm; oraz cz Êç dystalna (ogon) z L 3,3 mm x W 3,0 mm. W najbardziej dystalnej cz Êci ogona, stanowiàcej rodzaj wci cia, zidentyfikowano naczynie strukturà przypominajàce lin o d ugoêci oko o 1,6 mm, które nast pnie znika o w otaczajàcej tkance. Punkt G tworzy kàt 35 z cewkà moczowà. Jego dolny biegun znajdowa si 3 mm od cewki moczowej, a jego górny biegun 15 mm od niej [3]. Z uwagi na rozbie noêç stanowisk w zakresie rzeczywistego istnienia punktu G, szczególnie wa ne wydaje si przywo anie konkluzji, do których doszli Kilchevsky i in. Otó postanowili oni zweryfikowaç wnioski Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 4

5 Hinesa, wg których wyst powanie punktu G nie zosta o dotàd odpowiednio potwierdzone w badaniach anatomicznych ani biochemicznych. W tym celu dokonali oni przeglàdu literatury fachowej poprzez przeszukanie bazy danych PubMed z okresu r. (wyszukiwane frazy: punkt G, punkt Grafenberga, kobiecy orgazm, unerwienie pochwy, kobiece sfery erogenne oraz kobiecy wytrysk ). Analizie poddano àcznie 96 artyku ów, które spe nia y sprecyzowane przez autorów kryteria. Z przeglàdu tego wynika, e podczas gdy faktycznie dystalna cz Êç przedniej Êciany pochwy wydaje si byç najbardziej wra liwym obszarem pochwy, to jednak nadal nie udowodniono istnienia w tym obszarze takiej struktury anatomicznej jak punkt G. Niepodwa alnych dowodów w tym zakresie nie dostarczy o nawet wprowadzenie obiektywnych miar badawczych, co mo e wg przypuszczeƒ autorów, wynikaç ze znacznej ró norodnoêci anatomicznej kobiecych genitaliów bàdê braku rzeczywistego istnienia tej struktury. Niemniej jednak, istnienie wysoce wra liwego pola w dystalnej cz Êci przedniej Êciany pochwy wymaga dalszych dociekaƒ. Kilchevsky i in. zwracajà dodatkowo uwag na niezwykle du e zainteresowanie, jakim opinia publiczna darzy punkt G. Ich zdaniem mo na zaobserwowaç du à rozbie noêç mi dzy naukowym zadaniem odkrycia punktu G z jednej strony a spo ecznie nap dzanym pragnieniem jego istnienia z drugiej. Prowadzi to do sytuacji, w której faktyczne wyst powanie punktu G staje si mniej interesujàce ni poszukiwanie i pragnienie dla jego istnienia. Autorzy zaznaczajà tak e, e wyraêne jest spo eczne zapotrzebowanie istnienia tej konkretnej struktury, co pociàga za sobà czysto koniunkturalne implikacje. Z tego powodu, punkt G sytu owany jest w centrum machiny przemys owej obejmujàcej produkcj ksià ek, filmów i narz dzi majàcym s u- yç kobietom i ich partnerom seksualnym w osiàgni ciu bardziej intensywnych orgazmów ró nego typu poprzez stymulacj w a- Ênie ich punktów G. Owa kulturowa gloryfikacja punktu G mo e generowaç zjawiska problematyczne z perspektywy etyki zawodów terapeutycznych. Autorzy odnoszà si tu przede wszystkim do wykonywania zabiegu powi kszenia punktu G czyli wstrzykiwania w b on podêluzowà pochwy kolagenu (bàdê kwasu hialuronowego) w celu wybrzuszenia przedniej Êciany pochwy. Zabieg ten ma na celu zwi kszenie stopnia stymulacji podczas penetracji. Tego typu procedur nie poddano dotàd naukowej weryfikacji i dlatego, mimo ich rosnàcej popularnoêci, skutecznoêç i bezpieczeƒstwo takich zabiegów wymagajà wi kszej liczby badaƒ [4]. KOBIECA PROSTATA I ZJAWISKO KOBIECEJ EJAKUJACJI Obok problematyki punktu G, tak e kwestia kobiecej prostaty i ejakulacji jest ywo dyskutowana w seksuologii. Przeglàdu historycznej literatury opisujàcej zjawisko kobiecej ejakulacji podj li si Korda i in. Ich zdaniem w ró nych kulturach mo na doszukaç si wiarygodnych dowodów na odkrycie zarówno kobiecej prostaty, jak i kobiecej ejakulacji, choç zosta o ono zapomniane w ciàgu ostatnich 2000 lat. Kobieca ejakulacja by- a bowiem zjawiskiem znanym w staro ytnej Azji. Poczàwszy od IV w. wspomina o nim przynajmniej kilka chiƒskich tekstów taoistycznych. W Indiach natomiast kobieca ejakulacja i punkt G zosta y po raz pierwszy przedstawione w pochodzàcym z VII w. wierszu. Szczególnie dok adne ich charakterystyki zawiera Kamasutra. Z kolei w kulturze zachodniej o kobiecym wytrysku wspominano jeszcze wczeêniej opisywali je Arystoteles ok. 300 r. p.n.e. oraz Galen w II w. Pierwszego naukowego doniesienia o kobiecej ejakulacji dostarczy w XVI w. Reinjier De Graaf, który ponadto jako pierwszy traktowa gruczo y oko ocewkowe (Skene'a) jako kobiecà prostat. Szczególnie istotny wk ad w zakresie roli cewki moczowej w kobiecym orgazmie mia Ernst Gräfenberg [5]. Wspó czesna seksuologia domaga si jednak dostarczenia niezbitych dowodów w tym zakresie, zw aszcza na temat anatomii kobiecej prostaty. Battaglia i in. zastosowali, dwu- i trójwymiarowà ultrasonografi oraz kolorowà analiz Dopplerowskà, do oceny anatomicznych struktur przestrzeni cewkowo-pochwowej i echtaczki w badaniu prawid owo menstruujàcych kobiet, które do- Êwiadcza y (n=19) lub nie (n=20) orgazmu pochwowego we wczesnej fazie folikularnej cyklu miesiàczkowego. Rekonstrukcja 3-D przestrzeni cewkowo-pochwowej wykaza a istnienie przypominajàcej gruczo struktury zawierajàcej ma e naczynia. Parametry tej Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 5

6 struktury (ca kowita d ugoêç 2-D: 19,1 ± 2,7 mm vs. 17,5 ± 2,1 mm; P = 0,047; oraz Êrednia obj toêç 3-D: 0,59 ± 0,13 ml vs. 0,26 ± 0,07 ml; P < 0,001) by y istotnie wi ksze wêród kobiet, które deklarowa y prze ywanie orgazmu pochwowego. Âredni czas, który up ynà od ostatniego stosunku seksualnego wynosi 31 ± 9 godzin w pierwszej grupie oraz 18 ± 3 godziny (P = 0,033) w grupie drugiej. Ârednia obj toêç struktur zawartych w przestrzeni cewkowo-pochwowej by a skorelowana z czasem od stosunku (r = 0,685, p = 0,021) oraz st eniem testosteronu (r = 0,637, p = 0,032) i androstendionu (r = 0,744, p = 0,011) w surowicy. Nie zanotowano jednak istotnych ró nic mi dzy grupami w kwestii unaczynienia przestrzeni cewkowo-moczowej, obj toêci i unaczynienia echtaczki oraz st eƒ krà àcych hormonów [6]. Battaglia i in. przeprowadzili badania o takiej samej metodologii, przy czym odnosi y si one do kobiet z zespo em policystycznych jajników (n=23), w porównaniu do grupy kontrolnej kobiet prawid owo menstruujàcych (n=25). Wyst powanie orgazmów pochwowych zanotowano u 56% kobiet z grupy badawczej oraz u 52% kobiet z grupy kontrolnej. Rekonstrukcja 3-D przestrzeni cewkowo-pochwowej wykaza a istnienie kobiecej prostaty, tj. przypominajàcej gruczo struktury zawierajàcej ma e naczynia. Ârednia obj toêç 3-D tej struktury by a istotnie wi ksza w grupie badawczej (0,48 ± 0,21 ml) ni w kontrolnej (0,39 ± 0,19 ml; P = 0,044). Wykazano równie, e Êrednia obj toêç kobiecej prostaty by a dodatnio skorelowana z czasem od stosunku (r = 0,486; P = 0,032), ca kowità d ugo- Êcià przestrzeni cewkowo-pochwowej (r = 0,616; P = 0,025) oraz st eniami krà àcego testosteronu (r = 0,424; P = 0,048). Autorzy stwierdzili, e u pacjentek z zespo em policystycznych jajników hiperandrogenizm powiàzany jest ze zmianà struktury zr bu jajnika oraz hiperplazjà kobiecej prostaty [7]. We wspó czesnej literaturze seksuologicznej od dawna toczy si ywa dyskusja na temat tego, czy gruczo y Skene'a lub ich cz Êci, mo na uznaç za równowa ne lub porównywalne z m skà prostatà. Chcàc rozwiaç wszelkie niejasnoêci, jakie pojawiajà si na ten temat, Deitrich i in. przeprowadzili immunohistochemiczne badanie przy zastosowaniu wysoce specyficznych, zatwierdzonych mono- i poliklonalnych przeciwcia przeciw PSA, swoistej fosfatazie alkalicznej prostaty (PSAP) oraz receptorowi androgenozale nemu (AR), a tak e wygenerowali model 3-D, tego wcià w du ej mierze niepoznanego organu. W badaniu tym wykorzystano preparaty cewki moczowej pozyskane od 25 pacjentek w wieku lat, cierpiàcych z powodu raka p cherza moczowego lub (w jednym przypadku) mi saka p cherza moczowego, podczas standardowych operacji radykalnej cystektomii. Okaza o si, e 14 preparatów zawiera o gruczo owe struktury sk adajàce si z warstwy podstawnej komórek pokrytych pojedynczà warstwà nab onka, a w 12 wykazano obecnoêç PSA. W pozosta ych 11 preparatach zaobserwowano natomiast struktury podobne do gruczo ów pokryte pojedynczà warstwà urothelium. Ka dy gruczo lub przypominajàca go struktura mia a jeden pokryty nab onkiem przejêciowym (urothelium) kana wydalniczy prowadzàcy do cewki moczowej. Grona gruczo u krokowego zlokalizowane by y w bliskim kontakcie ze Êcianà cewki moczowej, g ównie bocznie i grzbietowo-bocznie od jej Êwiat a oraz by y ograniczone do dalszej po owy cewki moczowej. W tym samych obszarach zaoberwowana zosta a ekspresja poliklonalnego PSA, monoklonalnego PSA, PSAP oraz AR. Reakcja immunocystochemiczna nie by a jednolita z najsilniejszym zabarwieniem PSA i PSAP w apikalnej cytoplazmie i negatywnym zabarwieniem w jàdrze. Choç intensywnoêç zabarwienia PSAP i poliklonalnej reakcji PSA by a nieznacznie silniejsza ni ta dla monoklonalnych przeciwcia PSA, to nie by- o ró nic w zabarwionym nabrzmieniu lub we wzorcu. Komórki gruczo owe wykaza y silnà i umiarkowanà jàdrowà ekspresj AR bez zabarwienia cytoplazmy. Przeplatane komórki urothelium, tak jak i cewka moczowa konsekwentnie barwi y si negatywnie dla wszystkich markerów. Jedna z dwóch cewek, które poddano ca kowitej seryjnej immunohistochemicznej obróbce, wykaza a rozwini te gruczo owe struktury wydzielnicze. W koƒcowych cz Êciach tych gruczo- ów znalezione zosta y pozytywne pod wzgl dem PSA komórki wyêcie ajàce. Jamy i kana y cewki pokryte pojedynczà warstwà urothelium obserwowane by y Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 6

7 wokó Êwiat a cewki moczowej. Natomiast jamy i kana y wokó drugiej zbadanej cewki pokryte by y jednà warstwà typowego nab onka przejêciowego tylko bez dojrza ych gron, a przez to by y negatywne pod wzgl dem PSA. Autorzy stwierdzajà, e uda o im si wykazaç istnienie rozwini tej kobiecej prostaty u co drugiej z badanych kobiet. Gruczo y te z o one by y z p cherzykocewkowych gron na koƒcu kana u wydalniczego, odpowiednio, prowadzàc do Êwiat a cewki moczowej i by y rozproszone g ównie bocznie lub grzbietowo-bocznie w osi cewki moczowej. Zauwa ajà oni, e struktury te mogà byç naruszane przez powszechnie obecnie stosowane w leczeniu wysi kowego nietrzymania moczu slingi podcewkowe. Tak e proksymalne cz Êci Êciany cewki moczowej okaza y si byç zbudowane z pewnych jam pokrytych tylko urothelium, które negatywnie barwi y si pod wzgl dem PSA i PSAP. Budowa komórkowa gron opisywanych gruczo ów wykazywa a podobieƒstwa do wczesnej p odowej fazy rozwoju m skiej prostaty oraz do prostat doros ych samic innych gatunków, np. gerbili. Szczególna zewnàtrzwydzielnicza funkcja kobiecych gruczo ów oko ocewkowych zosta a stwierdzona, poniewa aktywnoêç fosfatazy kwaênej okaza a si byç kilka razy wy sza, w kobiecych wydzielinach cewkowych ni w moczu. Niniejsze badanie mo e potwierdziç wykrycie proteiny fosfatazy kwaênej w nab onkowej warstwie gruczo u. Dane te prowadzà do wyraênych implikacji w medycynie sàdowej. W Êwietle tych ustaleƒ test fosfatazy kwaênej, traci bowiem swoje znaczenie w identyfikowaniu plam spermy, które nie zawierajà plemników. Wydzieliny z kobiecej cewki moczowej, które opisywane by y jako kobieca ejakulacja w trakcie orgazmu, obecnie postrzegane sà jako p yn wydalany dzi ki skurczom mi Êni g adkich g ównym kana- em cewki oraz negatywnymi pod wzgl dem PSA jamami oko ocewkowymi i innymi strukturami po o onymi wewnàtrz cz Êci mi Êniowej Êciany cewki moczowej. A wi c obj toêç ta jest tylko w niewielkim stopniu tajemnicà prostaty. Zatem cewkowe jamy mogà wyst powaç wokó kobiecej cewki moczowej, ale tylko ok. 50% kobiet ma rozwini te gruczo y prostaty. JeÊli u kobiet faktycznie wyst puje emisja p ynu, to wykrywanie PSA u nich mo e powieêç si tylko u cz Êci. Autorzy konkludujà, e rozwini te gruczo y prostaty, definiowane przez swoistà gronowà ekspresj PSA, PSAP i AR mogà byç wykryte u co drugiej kobiety. Gruczo- y te po o one sà g ównie bocznie do dystalnej po owy cewki moczowej i wydzielajà swojà treêç do kana u cewki moczowej. Dos owna kobieca prostata, aczkolwiek b dàc ma ym organem, musi wg autorów, byç wyraênie odró niana od innych cewkowych jam lub niedojrza ych kana ów prostaty z powodu swoich unikalnych histochemicznych i wydalniczych w aêciwoêci. A wi c, rzadkie nowotwory zlokalizowane wokó kobiecych cewek moczowych i pozytywnie zabarwione dla odpowiednich markerów mogà byç poprawnie okreêlane jako rak kobiecej prostaty, zamiast SARP [8]. Rubio-Casillas i Jannini przedstawili studium przypadku, z którego wynika, e kobieca ejakulacja i tryskanie (squrting/gushing) to dwa ró ne zjawiska, jako e odpowiadajà za nie zupe nie ró ne organy i mechanizmy. Kobiecà ejakulacj opisujà jako uwalnienie niewielkiej iloêci g stego i bia awego p ynu z kobiecej prostaty, który jest biochemicznie porównywalny do poszczególnych komponentów m skiego nasienia (PSA: 3,99 ± 0,60 ± 103 ng/ml). Tryskanie zaê, to wydalenie rozcieƒczonego p ynu z p cherza moczowego (g stoêç: ± 2,89; mocznik: 417,0 ± 42,88 mg/dl; kreatynina: 21,37 ± 4,16 mg / dl, st enie kwasu moczowego: 10,37 ± 1,48 mg/dl) [9]. Tak e Pastor na podstawie przeprowadzonego przez siebie przeglàdu literatury, doszed do wniosku, e kobieca ejakulacja i tryskanie to ró ne komponenty fizjologiczne kobiecej seksualnoêci, choç mogà one wyst powaç jednoczeênie. Dodatkowo stwierdza on, e uwolnienie p ynu nie jest typowym elementem kobiecego orgazmu. Wyst powanie kobiecej ejakulacji zosta o objektywnie udowodnione tylko w kilkudziesi ciu przypadkach, a jej wysokie zanotowane rozpowszechnienie (wg ró nych szacunków: 10 54%) opiera si g ównie na subiektywnych badaniach kwestionariuszowych. Równie patofizjologia tryskania nie zosta- a dotàd gruntownie udokumentowana. Z kolei nietrzymanie moczu w trakcie stosunku (coital incontinence CI) stanowi objaw zaburzeƒ w obr bie cewki moczowej, podobnie jak nadaktywnoêç wypieracza Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 7

8 (detrusor overactivity DOA). Zaburzenia te wymagajà leczenia. Praca ta unaocznia wag dok adnego ró nicowania mi dzy normalnymi fizjologicznymi reakcjami seksualnymi a objawami zaburzeƒ w tej sferze w praktyce klinicznej [10]. ORGAZM POCHWOWY W przeciàgu ostatnich kilku lat dostrzegalne jest wyraêne zainteresowanie seksuologów specyfikà orgazmu pochwowego. SzeÊciu specjalistów (Jannini, Rubio-Casillas, Whipple, Buisson, Komisaruk oraz Brody), opierajàc si na zró nicowanych dowodach naukowych, podj li debat na temat istnienia orgazmu aktywowanego pochwowo (vaginally activated orgasm VAO). Na jej podstawie mo na stwierdziç, e nie ma satysfakcjonujàcego potwierdzenia w dowodach, e kobiety mogà doêwiadczaç tylko echtaczkowych orgazmów [11]. Nasuwa si tu pytanie odnoênie specyfiki budowy anatomicznej narzàdów p ciowych kobiet, które deklarujà doêwiadczanie orgazmów pochwowych. Brody i Costa postanowili zweryfikowaç za o enie, wg którego wypuk y guzek znajdujàcy si na wardze górnej (prominent tubercle of the upper lip) wià e si z wi kszym prawdopodobieƒstwem prze ywania orgazmów pochwowych osiàganych poprzez pràciowo pochwowego stosunku (penile-vaginal intercourse PVI) bez dodatkowej masturbacji. Przeprowadzili oni badania internetowe, wktórych 258 respondentek opisywa o cz stoêç poszczególnych aktywnoêci seksualnych wraz z towarzyszàcymi im orgazmami oraz wypuk oêç guzka ich górnej wargi. Wynika z nich, e taki guzek wiàza si z wi kszym ilorazem szans (OR=12,3) prze ycia orgazmu pochwowego, a tak e z wi kszà regularnoêcià orgazmów pochwowych w ciàgu minionego miesiàca [12]. Rozwa aniom dotyczàcym orgazmu pochwowego cz sto towarzyszy refleksja na temat jego funkcji. Zietsch i in. postanowili zweryfikowaç hipotezy odnoszàce si ewolucyjnych funkcji kobiecego orgazmu. Zak adajà one bowiem, e na podstawie funkcji kobiecego orgazmu mo liwe jest przewidywanie zale noêci mi dzy wskaênikami orgazmu a seksualnymi postawami i zachowaniami, a tak e innymi cechami zwiàzanymi z dobrà kondycjà. Korelacje te zosta y sprawdzone w grupie 2914 doros ych bliêniaczek pochodzàcych z Australii. Respondentki donosi y o cz stoêci odczuwania orgazmu podczas masturbacji, stosunków seksualnych oraz innych aktywno- Êci seksualnych, a tak e wype nia y kwestionariusze odnoszàce si do ich charakterystyk demograficznych, osobowoêci i seksualnoêci. Wykazano w ten sposób, e choç wskaêniki orgazmu wykazywa y wysokà zmiennoêç oraz mo liwà dziedzicznoêç wêród badanych, to jednak by y one w du- ym stopniu niezale ne fenotypowo i genetycznie od innych istotnych cech. Pomi dzy wskaênikami orgazmu a innymi cechami analizowanymi w badaniu (obejmujàcymi status zawodowy, klas spo ecznà, poziomu wykszta cenia, ekstrawersj, neurotyzm, psychotycznoêç, impulsywnoêç, przebyte w dzieciƒstwie choroby, stres matki w czasie cià y, stan cywilny, liberalizm polityczny, restrykcyjne postawy wobec seksu, libido, liczba partnerów seksualnych w ciàgu ycia, ryzykowne zachowania seksualne, m skoêç, postawy na seks bez zobowiàzaƒ, wiek inicjacji seksualnej oraz fantazje seksualne) wykazano tylko niewielkie, jeêli w ogóle, korelacje fenotypowe. Dodatkowo adna z korelacji nie mia a istotnych komponentów genetycznych. Dlatego te wyniki te rzucajà cieƒ wàtpliwoêci na wi kszoêç wspó czeênie rozwijanych teorii ewolucyjnych dotyczàcych adaptacyjnych funkcji kobiecego orgazmu. Co wi cej, na ich podstawie mo liwe jest, zdaniem autorów, kwestionowanie zasadnoêci pojmowania zaburzeƒ kobiecego orgazmu jako jednostki psychiatrycznej [13]. Z kolei Levin przeprowadzi analiz dost pnych danych w celu zweryfikowania hipotezy zak adajàcej, e wychwyt nasienia jest u atwiony poprzez orgazm za sprawà skurczów macicy wywo anych wzrostem st enia oksytocyny. Zanotowa, e we wszystkich badaniach na ten temat obserwacje by y czynione na kobietach, które nie by y podniecone seksualnie, przez co wniosków z nich p ynàcych nie mo na odnieêç do wychwytu nasienia w trakcie stosunku. Na kobietach, które nie by y podniecone seksualnie prowadzono tak e badania z zastosowaniem iniekcji z oksytocyny. Stosowano w nich suprafizjologiczne dawki, które w opinii Levina z ma ym prawdopodobieƒ- Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 8

9 stwem mogà byç porównywalne do tych uzyskiwanych w trakcie stosunku i orgazmu. Uznaje on, e wi kszoêç istniejàcych dowodów przemawia za tym, e kobiecy orgazm wraz z towarzyszàcym mu uwolnieniem oksytocyny odgrywa niewielkà rol czy wr cz nie ma znaczenia dla transportu spermy podczas stosunku seksualnego [14]. WP YW ROZMIARU PRÑCIA PARTNERA NA ORGAZM KOBIETY W seksuologii silnie zakorzenione jest przekonanie zak adajàce, e wielkoêç m skiego pràcia, a zw aszcza jego d ugoêç sama w sobie, nie odgrywa wi kszej roli dla satysfakcji kobiety, o ile oczywiêcie rozmiar ten mieêci si w granicach normy. W obiegu publicznym nadal jednak dostrzegalne sà liczne wàtpliwoêci. Brody i Weiss wykazali, e regularnoêç orgazmów pochwowych by- a dodatnio zwiàzana z edukacjà seksualnà (przekazywaniem w dzieciƒstwie lub w okresie dorastania, e pochwa odgrywa istotnà rol w wywo ywaniu orgazmu), koncentracjà psychicznà na doznaniach pochwowych w trakcie PVI, czasem trwania PVI (ale nie gry wst pnej) oraz preferencjà d u szych penisów ni przeci tne. Warto równie zaznaczyç, e spoêród 1000 kobiet przebadanych przez autorów, tylko 21,9% zg asza o, e nigdy nie mia o orgazmu pochwowego [15]. Istniejà doniesienia mówiàce, e podczas PVI orgazm jest wywo ywany przez cechy partnera zwiàzane z jego sprawnoêcià fizycznà, e dla wielu kobiet rozmiar pràcia ich partnerów ma istotne znaczenie, oraz e preferowanie d u szego pràcia wià e si z wi kszà regularnoêcià orgazmów pochwowych osiàganych poprzez PVI (bez równoczesnej masturbacji echtaczki). Informacje te zosta y sprawdzone w internetowych badaniach Costy i in., które obj y 323 do- Êwiadczone seksualnie kobiety. Warto zanotowaç, e badacze zastosowali obrazowe kryterium d ugoêci pràcia, tj. przyj li, e Êredniej d ugoêci pràcie w stanie erekcji odpowiada d ugoêci banknotu 20 (149 mm) lub jakiegokolwiek banknotu dolara amerykaƒskiego (155 mm). SpoÊród 160 kobiet zakwalifikowanych do oceniania wp ywu rozmiaru (doêwiadczenie orgazmu poprzez PVI; liczba partnerów wystarczajàca do dokonania porównaƒ), 33,8% wskaza o, e z wi kszym prawdopodobieƒstwem osiàgajà orgazmy jeêli ich partnerzy majà d u sze pràcia, podczas gdy 60,0% zezna o, e rozmiar cz onka nie ma dla nich znaczenia. 6,3% respondentek zadeklarowa o, e z mniejszym prawdopodobieƒstwem szczytujà w kontaktach z partnerami o d u szych pràciach. Badane zg aszajàce wi ksze prawdopodobieƒstwo orgazmu poprzez PVI, z partnerem majàcym penisa o ponadprzeci tnej d ugoêci, donosi y o wi kszej liczbie orgazmów pochwowych w ciàgu poprzedniego miesiàca. Grupy w znacznej mierze nie wykazywa y ró nic w zakresie cz stotliwoêci orgazmu echtaczkowego, orgazmu wywo anego przez masturbacj pochwy lub jakichkolwiek innych zachowaƒ seksualnych. Prawdopodobieƒstwo osiàgania orgazmu przez PVI z partnerem, o d u szym ni przeci tnie pràciu, by o niezale nie wyznaczane przez wi ksze znaczenie przypisywane PVI i mniejsze znaczenie przypisywane kontaktom seksualnym bez penetracji. Warto równie zwróciç uwag na to, e umiarkowanie wi ksza d ugoêç pràcia wiàza a si z wy szà, wg ocen kobiet, fizycznà atrakcyjnoêcià m czyzn, w zakresie np. wzrostu czy szczup oêci. Zdaniem autorów, mo e to sugerowaç, e rozmiar penisa jest allometrycznie zwiàzany z wielkoêcià cia a i mo e byç fenotypowo i genetycznie powiàzany z innymi wybranymi cechami seksualnymi. Zak adajà oni tak e, e wi ksze prawdopodobieƒstwo orgazmu pochwowego wyst puje gdy kobieta i jej partner prezentujà specyficzne wskaêniki wartoêci doboru (mate value), takie jak lepsze fizyczne i psychiczne zdrowie, kiedy ich partnerzy majà inne oznaki mate value, takie jak wy sza atrakcyjnoêç fizyczna, m skoêç, symetria cia a, sprawnoêç seksualna (copulatory courtship ability) (sygnalizowana przez wi kszà potencj i d u szy czas trwania PVI), oraz jeêli pary znajdà si w bardziej reprodukcyjnie sprzyjajàcych zwiàzkach, co by o sygnalizowane przez wy sze seksualne po àdanie, wi kszà satysfakcj seksualnà, wy szà satysfakcj ze zwiàzku [16]. Ogólnie rzecz bioràc, dane te przemawiajà za tym, e orgazm pochwowy przynajmniej po cz Êci powsta jako kobieca adaptacyjna strategia doboru partnera s u àca faworyzowaniu m czyzn z wi kszymi penisami, sprawnoêcià seksualnà i innymi Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 9

10 wybranymi cechami seksualnymi, poprzez dà enie do wielokrotnych stosunków seksualnych z tymi m czyznami, zw aszcza kiedy jakoêç zwiàzku, zdrowie kobiety, warunki Êrodowiska sprzyjajà reprodukcji. Prawdopodobnym wyt umaczeniem dla zwiàzków pomi dzy kobiecym orgazmem poprzez PVI i m skimi cechami jest tzw. kobiecy ukryty dobór partnera (cryptic female mate choice) oznaczajàcy kobiece preferencje wyra- one podczas stosunku, które wp ywajà na prawdopodobieƒstwo zap odnienia. Podsumowujàc, Costa i in. stwierdzajà, e zarówno pragnieniem wielu m czyzn jest mieç d u szego penisa ni przeci tny, jak i pragnieniem kobiet (zw aszcza tych, które prze ywajà orgazmy pochwowe) jest posiadanie partnera o d u szym ni przeci tnie pràciu. Wniosek ten koliduje z rozpowszechnionymi na gruncie seksuologii twierdzeniami, a wydaje si byç bardziej zgodny z ewolucyjnà hipotezà dotyczàcà wyboru partnera [16]. ASPEKTY PSYCHOLOGICZNE KOBIECEGO ORGAZMU Wspó czeênie mo na znaleêç wiele danych wskazujàcych na to, e cz stoêç stosunków waginalnych wià e si z wskaênikami lepszego zdrowia fizycznego i psychicznego, àcznie z wi kszà satysfakcjà seksualnà oraz satysfakcjà z innych aspektów ycia obejmujàcych partnerstwo i osobistà kondycj psychicznà. Istotna jest tu równie kwestia przebiegu i doêwiadczania PVI. Wykazano równie, e orgazm waginalny (wywo any wy àcznie przez wewn trznà stymulacj zapewnionà przez PVI, bez zewn trznej stymulacji echtaczki) jest zwiàzany z wi kszà satysfakcjà u kobiet w ró nych aspektach ich funkcjonowania, e stymulacja echtaczki podczas PVI jest zwiàzana z ró nymi wskaênikami gorszego funkcjonowania psychologicznego, e d u szy czas trwania PVI wià e si z wi kszym prawdopodobieƒstwem kobiecego orgazmu, oraz e koncentracja uwagi na doznaniach waginalnych podczas PVI wià e si z wi kszym prawdopodobieƒstwem orgazmu waginalnego. Brody i Weiss zbadali zwiàzek mi dzy ró nymi aspektami satysfakcji ( ycie seksualne, zdrowie psychiczne, partnerstwo) a równoczesnym orgazmem w PVI. Ponadto zbadali oni powiàzania satysfakcji z cz stoêcià PVI i regularnoêcià orgazmów waginalnych oraz mo liwe ró nice seksualne w zakresie powiàzaƒ satysfakcji z cz stoêcià PVI i regularnoêcià jednoczesnych orgazmów, a tak e mo liwych powiàzaƒ wieku z miarami satysfakcji w ró nych modelach statystycznych. Badanie przeprowadzono na du ej, losowej i reprezentatywnej próbie heteroseksualnych Czechów w wieku od 35 do 65 lat (za- o ono wi ksze prawdopodobieƒstwo rozwoju zwiàzków i ÊwiadomoÊci na ich temat ni w m odszych grupach). Wykazano, e nie by o istotnej ró nicy mi dzy p ciami w rozk adzie regularnoêci równoczesnych orgazmów PVI. SpoÊród badanych kobiet, tylko 17% nigdy nie mia o orgazmu waginalnego. Wi ksza regularnoêç równoczesnych orgazmów wiàza a si z wi kszà satysfakcjà we wszystkich kategoriach ( ycie, seksualne, w asne zdrowie psychiczne, partnerstwo) we wszystkich analizach dla obydwu p ci, co jest zgodne z za o eniem, e równoczesny orgazm PVI ma szczególnà wartoêç w jednoczeniu kobiety i m czyzny na poziomie emocjonalnym i sensomotorycznym. Jedyna odnotowana ró nica mi dzy p ciami dotyczy a satysfakcji ze zdrowia psychicznego: kobiety by y ogólnie mniej zadowolone ze swojego zdrowia psychicznego ni m czyêni. Satysfakcja ta wzrasta a wraz ze wzrostem regularnoêci równoczesnych orgazmów PVI znacznie bardziej u kobiet ni u m czyzn. Dla obydwu p ci starszy wiek wiàza si z mniejszà satysfakcjà we wszystkich kategoriach. Dla obydwu p ci, zarówno wi ksza cz stoêç PVI (poza ogólnà satysfakcjà yciowà kobiet) i wi ksza regularnoêç równoczesnych orgazmów PVI by y niezale nie powiàzane z wi kszà satysfakcjà we wszystkich kategoriach. Wp yw wieku by istotny tylko w przypadku m skiej satysfakcji seksualnej. Cz stoêç PVI i regularnoêç orgazmów waginalnych niezale nie przyczynia y si do przewidywania satysfakcji satysfakcji we wszystkich jej badanych aspektach. Bez wp ywu na satysfakcj pozostawa wiek badanych kobiet. Nawet przy uwzgl dnieniu wp ywu regularnoêci orgazmów waginalnych dla wszystkich kobiet z kompletnymi danymi, regularnoêç równoczesnych orgazmów i cz stoêç PVI (ale po raz kolejny nie wiek) istotnie wp ywa y (P < 0,05 ka de) na wszystkie miary satysfakcji. Autorzy konkludujà, e cz stoêç i równoczesnoêç orgazmu Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 10

11 PVI wià à si z wi kszà satysfakcjà z ycia, seksualnoêci, partnerstwa i zdrowia psychicznego dla obu p ci [17]. Badaniom poddano tak e zale noêç mi dzy stylami przywiàzania a kobiecym orgazmem. Wg ustaleƒ Costy i Brody'ego, l kowy styl przywiàzania (rozumiany jako obawa przed porzuceniem) by powiàzany z wi kszà cz stoêcià orgazmów osiàganych poprzez stymulacj wibratorem i seks analny lecz z mniejszà regularnoêcià orgazmów pochwowych. Z wi kszà cz stoêcià orgazmów osiàganych przy zastosowaniu wibratora wiàza si tak e unikajàcy styl przywiàzania (pojmowany jako unikanie bliskoêci w relacji). Z kolei aden z tych stylów nie by zwiàzany z liczbà partnerów seksualnych PVI w ciàgu ycia. Autorzy stawiajà wniosek, e wêród innych wskaêników gorszego zdrowia psychicznego i przywiàzania, niezdolnoêç do osiàgni cia orgazmu pochwowego powiàzana jest z l kowym stylem przywiàzania. Ich zdaniem orgazm pochwowy mo e byç istotnym czynnikiem dla utrzymania bezpiecznego stylu przywiàzania z partnerem seksualnym. Alternatywnym lub dodatkowym wyjaênieniem dla uzyskanych przez nich zale noêci mo e byç to, e kobiety o mniej bezpiecznym stylu przywiàzania mogà mieç trudnoêci w osiàganiu orgazmów pochwowych, a tak e byç bardziej sk onne do podejmowania aktywnoêci seksualnych kojarzonych z mniejszym stopniem przywiàzania emocjonalnego i fizycznego, co wynika z ich osobowoêciowo uwarunkowanego dyskomfortu w relacjach intymnych [18]. Kobiecy orgazm analizowano równie w aspekcie mechanizmów obronnych stosowanych przez kobiety. Brody i in. wykazali w badaniach na 70 kobietach, e prze ywanie orgazmów PVI w okresie miesiàca poprzedzajàcego badanie wiàza o si zarówno zwi kszà wra liwoêcià dotykowà, jak i mniejszym stopniem u ywania niedojrza ych mechanizmów obronnych. Natomiast w odniesieniu do orgazmów PVI osiàganych w ciàgu ycia, uda o si wykazaç tylko ich powiàzanie z niedojrza ymi mechanizmami obronnymi. Rzadsze stosowanie niedojrza ych mechanizmów obronnych àczy o si bowiem z wi kszà cz stoêcià orgazmów PVI. Ani tego typu mechanizmy, ani wra liwoêç dotykowa nie wiàza y si jednak z prze ywaniem orgazmu wywo ywanego poprzez inne aktywnoêci seksualne [19]. Ponadto, Costa i Brody sprawdzili za o- enie mówiàce o tym, e wi kszy stopieƒ stosowania niedojrza ych mechanizmów obronnych jest odwrotnie zwiàzany z regularnoêcià orgazmów pochwowych, podobnie jak wi kszy stopieƒ spo ywania alkoholu przed seksem (alcohol consumed before sex ACBS). Dodatkowo uznali oni, e czynniki te mogà byç pozytywnie skorelowane z wi kszà cz stoêcià innych zachowaƒ seksualnych (obejmujàcych masturbacj echtaczki podczas PVI). Badania na grupie 323 doêwiadczonych seksualnie kobiet potwierdzi y ich hipotezy. Co wi cej, uda o im si wykazaç dodatni zwiàzek mi dzy stosowaniem niedojrza ych mechanizmów obronnych a ACBS. Autorzy stwierdzajà, e niedojrza e mechanizmy obronne sà powiàzane z trudnoêciami w osiàganiu orgazmu pochwowego, oraz e ACBS mo e os abiaç orgazmy pochwowe bàdê zwi kszaç prawdopodobieƒstwo wybierania innych aktywno- Êci seksualnych, choç ich zdaniem wynik ten mo e byç w jakiê sposób zale ny od niedojrza ych mechanizmów obronnych. Co wi cej autorzy optujà za zweryfikowaniem mo liwoêci kwalifikowania braku orgazmu pochwowego jako dysfunkcji seksualnej [20]. KOBIECY ORGAZM DANE fmri Komisaruk i in. zwrócili uwag na to, e mapa genitalnych reprezentacji sensoryczno-korowych opiera si prawie wy àcznie na reakcjach na stymulacj pràcia i echtaczki. W tych przypadkach unerwienie doprowadzane jest przez nerw sromowy. Do tej pory jednak nie dokonano projekcji pochwy i szyjki macicy w korze sensorycznej u ludzi, choç wykazano, e dodatkowe nerwy, np. nerw miedniczny, podbrzuszny, b dny, przekazujà doznania z pochwy i szyjki macicy. Autorom uda o si poprzez zastosowanie fmri zlokalizowaç obszary kory sensorycznej aktywowane przez autostymulacj echtaczki, pochwy oraz szyjki macicy. Zlokalizowali tak e reakcje na stymulacj kciuka i du ego palca u nogi, a tak e na autostymulacj sutków. Badanie obj o 11 zdrowych, prawor cznych kobiet w wieku lat. Wykorzystano w nich ujednolicony schemat autostymulacji: 30 sek. Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 11

12 odpoczynku, a nast pnie 30 sek. stymulacji powtarzanych 5 razy z rz du. Uczestniczki stosowa y autostymulacj echtaczki, przedniej Êciany pochwy, szyjki macicy lub sutków w oddzielnych badaniach o losowej sekwencji. Autostymulacja echtaczki polega a na rytmicznym dotyku prawà d onià, podczas gdy przy autostymulacji pochwy (przedniej Êciany) zastosowano prywatne przyrzàdy badanych (g ównie akrylowe cylindry z zaokràglonà koƒcówkà o Êrednicy 15 mm w kszta cie S). Autostymulacja szyjki macicy przeprowadzona zosta a za pomocà prostego szklanego lub akrylowego cylindra, o okràg ej koƒcówce i podobnej Êrednicy, przynoszonego przez ka dà z uczestniczek. Autostymulacja sutków polega a na rytmicznym dotykaniu prawà d onià lewego sutka. W celu ustalenia punktów odniesienia dla kory sensorycznej wprowadzono badania kontrolne polegajàce na rytmicznym dotykaniu przez badacza kciuka lub palca u nogi. Badanie to wykaza o, e autostymulacja echtaczki, pochwy i szyjki macicy aktywowa a zró nicowane sensoryczne obszary korowe, wszystkie skupione w korze przy- Êrodkowej (przyêrodkowy p acik oko oêrodkowy), podczas gdy autostymulacja sutków aktywowa a obszar genitalnej kory sensorycznej (jak równie klatki piersiowej) na mapie homuncular. A wi c stymulacja per se pochwy i szyjki macicy aktywuje swoiste obszary kory sensorycznej, które ró nià si od sensorycznej projekcji echtaczki, a nie jest jedynie poêrednia wzgl dem stymulacji echtaczki. Zdaniem autorów, te zró nicowane drogi prowadzàce do mózgu sà bez wàtpienia istotne w aktywowaniu rozmaitych i zró nicowanych konsekwencji stymulacji echtaczki, pochwy lub szyjki macicy. Obejmowaç mogà one zró nicowane skutki fizjologiczne (np. w wydzielaniu prolaktyny, zmiany ciênienia krwi w reakcji na stres) oraz behawioralne (np. na orgazm, satysfakcj seksualnà oraz jakoêç zwiàzku) [21]. WNIOSKI Niniejszy przeglàd ukazuje, e problematyka kobiecego orgazmu jest ch tnie podejmowana we wspó czesnej literaturze seksuologicznej. Trzeba tu podkreêliç bardzo du- e zró nicowanie publikowanych prac, które mo e wiàzaç si ze zró nicowaniem samego zjawiska kobiecego orgazmu, z czym na ogó zgadzajà si poszczególni autorzy. Pró no jednak szukaç tu konkretnych konsensusów eksperckich w zakresie spraw najbardziej dyskusyjnych. I tak, mimo zanotowanych doniesieƒ o odkryciu punktu G, nadal nie mo na w sposób jednoznaczny potwierdziç i opisaç tej struktury. Nieco wi kszy stopieƒ pewnoêci wydaje si towarzyszyç kwestii istnienia kobiecej prostaty oraz zjawiska kobiecej ejakulacji. Wymagane sà tu jednak dalsze badania. Równie problematyka orgazmu pochwowego domaga si dok adniejszego opisu. Stosunkowo sporo uwagi poêwi cono w tej materii próbom wyjaênienia jego funkcji, posi kujàc si na ogó teoriami ewolucyjnymi. Co ciekawe, brakuje obecnie potwierdzenia koncepcji, wg której orgazm kobiety sprzyja funkcjom reprodukcyjnym. Ewolucyjnie próbowano tak e t umaczyç zaobserwowane rozpowszechnienie preferowania wêród kobiet partnerów o wi kszej d ugoêci pràcia. Dane te podwa ajà rozpowszechnione w seksuologii przekonania dystansujàce si od roli rozmiaru pràcia, na satysfakcj seksualnà kobiety. Kilkukrotnie potwierdzono korzyêci psychologiczne, jakie odnoszà kobiety z do- Êwiadczania orgazmu pochwowego. Mo na na tej podstawie domniemywaç, e orgazm pochwowy stanowi dojrzalszà form kobiecej seksualnoêci, ni choçby orgazm echtaczkowy. Stanowi oby to zatem bezpoêrednie potwierdzenie koncepcji Freuda, przez lata krytykowanych z ró nych perspektyw. Zarówno doniesienia, o psychologicznych korzyêciach z orgazmów pochwowych, jak i te odnoszàce si do d ugoêci pràcia partnera, wydajà si byç mocno kontrowersyjne z uwagi na kryjàce si w nich wyraênie stereotypowe przekazy o kobiecej seksualno- Êci, nierzadko sprzeczne z ugruntowanymi w seksuologii przekonaniami. Konkludujàc, orgazm kobiecy to zjawisko wielowymiarowe i najprawdopodobniej wysoce zró nicowane mi dzyosobniczo. Dlatego te jego dok adne poznanie nadal pozostaje odleg ym zamierzeniem. Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 12

13 PiÊmiennictwo 1. Jannini E.A., Whipple B., Kingsberg S.A., Buisson O., Foldés P., and Vardi Y. (2010) Who's afraid of the G-spot? J. Sex. Med. 7: Burri A.V., Cherkas L., and Spector T.D. (2010) Genetic and environmental influences on self- -reported G-spots in women: A twin study. J. Sex. Med. 7: Ostrzenski A. (2012) G-spot anatomy: A New Discovery. J. Sex. Med. 9: Kilchevsky A., Verdi Y., Lowenstein L., Grunwald I. (2012) Is the female G-spot truly a distinct anatomic entity? J. Sex. Med. 9: Korda J.B., Goldstein S.W., and Sommer F. (2010) The history of female ejaculation. J. Sex. Med. 7: Battaglia C., Nappi R.E., Mancini F., Alvisi S., Forno S., Battaglia B., and Venturoli S. (2010) 3-D volumetric and vascular analysis of the urethrovaginal space in young women with or without vaginal orgasm. J. Sex. Med. 7: Battaglia C., Nappi R.E., Mancini F., Alvisi S., Del Forno S., Battaglia B., Venturoli S. (2010) PCOS and urethrovaginal space: 3-D volumetric and vascular analysis. J. Sex. Med. 7: Dietrich W., Susani M., Stifter L., and Haitel A. (2011) The human female prostate immunohistochemical study with prostate-specific antigen, prostate-specific alkaline phosphatase, and androgen receptor and 3-D remodeling. J. Sex. Med. 8: Rubio-Casillas A. and Jannini E.A. (2011) New insights from one case of female ejaculation. J. Sex. Med. 8: Pastor Z. (2013) Female ejaculation orgasm vs. coital incontinence: A systematic review. J. Sex. Med. (uzyskano z Jannini E.A., Rubio-Casillas A., Whipple B., Buisson O., Komisaruk B.R., and Brody S. (2012) Female orgasm(s): one, two, several. J. Sex. Med. 9: Brody S. and Costa R.M. (2011)Vaginal orgasm is more prevalent among women with a prominent tubercle of the upper lip. J. Sex. Med. 8: Zietsch B.P., Miller G.F., Bailey J.M., and Martin N.G. (2011) Female orgasm rates are largely independent of other traits: Implications for female orgasmic disorder and evolutionary theories of orgasm. J. Sex. Med. 8: Levin R.J. (2011) Can the controversy about the putative role of the human female orgasm in sperm transport be settled with our current physiological knowledge of coitus? J. Sex. Med. 8: Brody S. and Weiss P. (2011) Simultaneous penile vaginal intercourse orgasm is associated with satisfaction (sexual, life, partnership, and mental health). J. Sex. Med. 8: Costa R.M., Miller G.F., and Brody B. (2012) Women who prefer longer penises are more likely to have vaginal orgasms (but not clitoral orgasms): Implications for an evolutionary theory of vaginal orgasm. J. Sex. Med. 9: Brody S. and Weiss P. (2011) Simultaneous penile vaginal intercourse orgasm is associated with satisfaction (sexual, life, partnership, and mental health). J. Sex. Med. 8: Costa R.M. and Brody S. (2011) Anxious and avoidant attachment, vibrator use, anal sex, and impaired vaginal orgasm. J. Sex. Med. 8: Brody S., Houde S., and Hess U. (2010) Greater tactile sensitivity and less use of immature psychological defense mechanisms predict women's penile-vaginal intercourse orgasm. J. Sex. Med. 7: Costa R.M., and Brody S. (2010) Immature defense mechanisms are associated with lesser vaginal orgasm consistency and greater alcohol consumption before sex. J. Sex. Med. 7: Komisaruk B.R., Wise N., Frangos E., Liu W.C., Allen K., and Brody S. (2011) Women's clitoris, vagina and cervix mapped on the sensory cortex: fmri evidence. J. Sex. Med. 8: Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 13

14

15

16 WP YW GATUNKU S UCHANEJ MUZYKI NA AKTYWNOÂå SEKSUALNÑ mgr psych. Anna Szczypiorska, mgr psych. Jaros aw Stusiƒski prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz Streszczenie Zagadnienie wp ywu muzyki na rozmaite funkcje psychiczne, takie jak osobowoêç czy emocje, cieszy si du ym zainteresowaniem we wspó czesnej nauce. Problematyka ta wydaje si byç równie szczególnie interesujàca w kontekêcie zachowaƒ seksualnych ludzi. Celem pracy jest ustalenie czy istnieje zale noêç pomi dzy preferowanym gatunkiem muzyki, osobowoêcià a czynnikami bezpoêrednio zwiàzanymi z yciem seksualnym (satysfakcjà seksualnà, cz stoêcià realizacji tych czynnoêci i p ynàcà z tego przyjemnoêcià oraz akceptacjà bodêców seksualnych, samoakceptacjà w odniesieniu do seksualnoêci). 30 kobiet i 30 m czyzn w wieku wzi o udzia w samoopisowych badaniach w zakresie preferencji muzycznych oraz funkcjonowania i zachowaƒ seksualnych. Oceny dokonano za pomocà: Skali Mell-Krat Mella i Kratochvila, Krótkiego Testu Preferencji Muzycznych (Short Test of Music Preferences STOMP) Goslinga i Rentfrowa oraz ankiety w asnej. Nie wykazano zale noêci mi dzy preferowanym typem muzyki a aktywnoêcià seksualnà [x 2 (3)=2,89; p>0,05]. Nieistotne statystycznie okaza y si byç równie zale noêci mi dzy preferowanym typem muzyki a ch cià do wspó ycia [x 2 (9)=9,72; p>0,05], mi dzy preferowanym typem muzyki a potrzebà wspó ycia [x 2 (12)=18,25; p>0,05] oraz mi dzy typem preferowanej muzyki a cz stotliwoêcià stosunków seksualnych [x 2 (12)=8,88; p>0,05]. Ró nice mi dzy osobami preferujàcymi ró ne gatunki muzyczne w zakresie ich aktywnoêci seksualnej okaza y si niewielkie. Przeprowadzone badania nie potwierdzi y, aby preferencja muzyki pogodnej i konwencjonalnej, w porównaniu do innych gatunków muzycznych, wiàza a si z wi kszà aktywnoêcià seksualnà, jak równie, aby preferencja muzyki refleksyjnej i z o onej wskazywa a na wysoki stopieƒ aktywnoêci seksualnej. Brak równie podstaw, aby uznaç, e zami owanie do muzyki intensywnej i buntowniczej oraz energetycznej i rytmicznej wspó wyst powa o z tendencjà do wstrzemi êliwoêci seksualnej. S owa kluczowe: osobowoêç; preferencje, seksualnoêç, potrzeby seksualne, styl muzyczny THE INFLUENCE OF MUSIC ON SEXUAL ACTIVITY The influence of music on a variety of psychic functions, such as personality and emotion, is of great interest in modern science. This issue seems to be particularly interesting in the context of human sexual behavior. To determine whether there is a relationship between the preferred type of music, and personality factors directly related to sexual life (sexual satisfaction, frequency of performance of these activities and that comes from the pleasure and acceptance of sexual stimuli, self-acceptance in relation to sexuality). 30 women and 30 men aged participated in the self-reported study on their music preferences, and the sexual functioning and behavior. The assessment was done by: Mell-Krat Scale by Mell and Kratochvil, Short Test of Music Preferences STOMP by Gosling and Rentfrow, and author's survey. There was no relationship between the preferred type of music and sexual activity [x 2 (3) = 2.89, p> 0.05]. Statistically irrelevant was proven to be the relationship between preferred type of music and the desire to sexual intercourse [x 2 (9) = 9.72, P> 0.05] between the preferred type of music and the need to sexual intercourse [x 2 (12) = 18.25, P > 0.05] and between the type of music preference and frequency of sexual intercourse [x 2 (12) = 8.88, p> 0.05]. Differences between those who prefer different musical genres in their sexual activity were found to be negligible. The study did not confirm that the preference of music serene and conventional, as compared to other musical genres, was associated with greater sexual activity, as well as to the preference of music reflective and complex indicated a high level of sexual activity. There is also no reason to believe that the passion for music intense and rebellious and energy and rhythm coincided with a tendency to sexual abstinence. Key woords: personality, preferences, sexuality, sexual needs, musical style mgr psych. Anna Szczypiorska Wydzia Psychologii Wy sza Szko a Finansów i Zarzàdzania w Warszawie mgr psych. Jaros aw Stusiƒski Zak ad Seksuologii Medycznej i Psychoterapii CMKP w Warszawie prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz Zak ad Seksuologii Medycznej i Psychoterapii CMKP w Warszawie Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 16

17 WPROWADZENIE Muzyka to z o ona ca oêç, na którà sk ada si jej prze ywanie i odbiór. Wp yw na to majà elementy: emocjonalno motywacyjne, estetyczne, osobowoêciowe, temperamentalne oraz poznawcze. Definicja preferencji muzycznej jest doêç oczywista, bowiem odnosi si do stopnia, w jakim dana osoba woli lub lubi, szczególny rodzaj muzyki. Upodobanie muzyczne jest zwykle uwa ane jako synonim gustu muzycznego. Styl muzyczny jest to ca okszta t relacji jakie zachodzà mi dzy elementami utworu od zwiàzków pomi dzy pojedynczymi dêwi kami, a skoƒczywszy na zwiàzkach zachodzàcych pomi dzy poszczególnymi cz Êciami utworu oraz tonalnoêç utworu [1]. Za sprawà muzyki mo liwe jest oddzia ywanie na nastrój cz owieka, a jej rytm pobudza umys i cia o do odpowiednich ruchów. Ma to istotne znaczenie w zakresie budowania relacji mi dzyludzkich, w tym relacji seksualnych. Dobór odpowiedniego repertuaru jest bardzo wa ny ale te zale y od indywidualnych upodobaƒ partnerów. Pary, które dzielà ze sobà gust muzyczny zazwyczaj z atwoêcià mogà odkryç optymalnà muzyk do ich romantycznego sp dzenia czasu. Jedynà wskazówkà jest to, e muzyka powinna pomóc im poczuç si komfortowo. Gdy wpiszemy w wyszukiwarce internetowej has o Muzyka i seks pojawi si sporo linków, które najcz Êciej odsy ajà do stron, gdzie polecane sà utwory przy których najlepiej si kochaç. Wi kszoêç osób najlepiej czuje si s uchajàc utworów które posiadajà rytm od 70 do 100 uderzeƒ na minut, poniewa jest to najbardziej przybli one rytmowi ludzkiego serca. OczywiÊcie, poszczególne osoby silniej preferujà konkretne typy muzyki, co mo e wiàzaç si z ich uwarunkowaniami psychologicznymi. W ciàgu minionego wieku muzyka sta a si cz Êcià terapii w psychiatrii i psychologii. Przeprowadzono wiele badaƒ na temat jej wp ywu na osobowoêç, jak i wp ywu samych s ów zawartych w utworach na zachowania seksualne. W niniejszej pracy podj to prób weryfikacji tego, jaki wp yw ma muzyka na zachowania seksualne ludzi, a dok adniej rzecz ujmujàc: czy istnieje zale noêç pomi dzy s uchanym gatunkiem muzyki, osobowoêcià a czynnikami bezpoêrednio zwiàzanymi z yciem seksualnym, czyli: satysfakcjà seksualnà, cz stoêcià realizacji tych czynnoêci i p ynàcà z tego przyjemnoêcià oraz akceptacjà bodêców seksualnych, samoakceptacjà na p aszczyênie seksualnej. Muzyka a osobowoêç Prekursorem badania wp ywu muzyki na osobowoêç by Cattell. Uwa a on, e preferencje dla pewnych gatunków muzyki mogà ujawniç informacje o nieêwiadomych aspektach osobowoêci. Wspó czeênie jednak wi kszoêç naukowców uwa a preferencje muzyczne jako przejaw bardzo wyraênych cech osobowoêci [2]. Wk ad Cattela w rozwój wiedzy na temat wp ywu muzyki na osobowoêç, àcznie z opracowanymi przez niego w tym celu metodami, takimi jak test IPAT, stworzony do badania preferencji muzycznych, opisa Kemp w pracy The Musical Temperament [3]. Kemp omawia te dorobek Burta, autora koncepcji ekstrawersji i introwersji muzycznych preferencji. Zak ada on, e stabilnych ekstrawertyków w muzyce pociàga pewna sta oêç, dynamika, przewidywalnoêç, jasnoêç i równowaga, (u ywa okre- Êlenia stabilny jako przeciwieƒstwo neurotyczny niestabilny ), a tak e tworzenie skojarzeƒ poznawczych. OkreÊlajàc wybory stabilnych introwertyków Burt zasugerowa, e sk aniajà si oni do s uchania utworów bardziej intelektualnych. Doceniajà bowiem bardziej form utworu ni jego emocjonalny przekaz przyciàga ich jego jednolitoêç. Dla obu tych typów wybra okres klasyczny jako najbardziej preferowany, ale ukaza ró nice pomi dzy wyborem poszczególnych kompozytorów (ze wzgl du na szczególny charakter ich muzyki). Niestabilni ekstrawertycy oraz introwertycy preferujà g ównie muzyk z okresu romantyzmu. Niestabilny ekstrawertyk preferuje muzyk bardziej emocjonalnà, wybuchowà, ywà, kontrastowà. Natomiast niestabilny introwertyk poszukuje w muzyce mistycyzmu, romantyzmu, wyzwolenia silnych i g bokich uczuç [3,4]. Payne koncentruje si na psychologicznych ró nicach pomi dzy osobami preferujàcymi style klasyczny i romantyczny zak adajàc, e osoby stabilne b dà wykazywa y preferencje dla stylu klasycznego, a neurotyczne dla romantycznego. Sugeruje ona, e czyjeê usposobienie do odczuwania niepokoju mo e konsekwentnie wp ywaç, czy jest on czy nie przyciàgany do muzyki Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 17

18 klasycznej lub romantycznej. Wg Kempa, stosowane przez Payne okreêlenia klasyczna i romantyczna odnoszà si do muzyki skoncentrowanej odpowiednio na formie oraz uczuciach i mogà byç stosowane do utworów pochodzàcych z dowolnych okresów [4]. W podsumowaniu badaƒ Hansen i Hansen z 1991 r., Kemp twierdzi, e fani heavy metalu charakteryzujà si mniejszym zainteresowaniem poznawczym, wy szà m skà hiperseksualnoêcià i Machiawelizmem (manipulacje, cynizm, lub niemoralne formy zachowania). Natomiast osoby preferujàce punk rocka mniej akceptujà w adz i sà bardziej sk onne do przest pstw ni fani heavy metalu. W Êwietle tych badaƒ mo na dojêç do wniosku, e ci, którzy wolà hard rocka i inne tego typu gatunki, posiadajà dewiacyjne atrybuty osobowoêci, w aênie tak kierujà swoje preferencje [4]. Hansen i Hansen sugerujà jednak, e jest bardziej prawdopodobne, e taka muzyka negatywnie wp ywa na ich osobiste przymioty i zachowania [5]. Grupa Signal Patterns stworzy a 2 aplikacje on-line s u àce do badania osobowoêci na 5 wymiarach i preferencji muzycznych. Badacze podzielili muzyk równie na 5 kategorii Forceful (energetyczna i g oêna: rock, metal, punk), Urban (skoczna i rytmiczna: funky, rap, techno), Sophisticated (skomplikowana i innowacyjna: muzyka klasyczna i jazz), Smooth (delikatna i agodna: soul i R&B) oraz Earthy (prawdziwa i melancholijna: folk i country). Po przebadaniu on- -line grupy uczestników otrzymali nast pujàce wyniki: Forceful typ buntowników, poszukujàcych silnych wra eƒ, emocji; osoby na luzie, zadowolone z siebie; niezorganizowane; Urban osoby przyjacielskie, otwarte, szcz Êliwe, ciep e i pewne siebie; Sophisticated kreatywne, sprytne, z du à wyobraênià, refleksyjne, skryte; Smooth empatyczne, przyjacielskie, lubiàce wspó pracowaç z innymi, przestrzegajàce zasad i regu, majàce tendencj do ci kiej pracy; Earthy sympatyczne, uczuciowe, opiekuƒcze i wspó czujàce [6]. Badania Rentforow'a i Gosling'a udowodni y, e wiedza o guêcie muzycznym danej osoby, pozwala na dok adnà ocen jej osobowoêci. Autorzy ci znaleêli cztery dobrze zró nicowane czynniki: refleksyjny i skomplikowany, intensywny i zbuntowany, optymistyczny i konwencjonalny oraz energiczny i rytmiczny, a nast pnie skorelowali je z poszczególnymi zmiennymi osobowoêciowymi. Okaza o si, e refleksyjny i skomplikowany wzorzec preferencji sympatyzuje muzyce klasycznej, jazzowi, bluesowi i folkowi. Jest dodatnio skorelowany z otwartoêcià na nowe doêwiadczenia, samoocenà inteligencji, zdolnoêciami werbalnymi i politycznym liberalizmem. Natomiast ujemnie skorelowany ze spo eczno- -dominujàcà orientacjà i wysportowaniem. Intensywny i zbuntowany preferuje muzyk alternatywnà, rock i heavy metal. Pozytywnie jest zwiàzany z otwartoêcià na nowe doêwiadczenia i sprawnoêcià fizycznà, samoocenà inteligencji oraz zdolnoêciami werbalnymi. Optymistyczny i konwencjonalny lubi country, pop, muzyk religijnà i muzyk filmowà, jest dodatnio skorelowany z ekstrawersjà, ugodowoêcià, sumienno- Êcià, konserwatyzmem, samoocenà atrakcyjnoêci i sprawnoêci fizycznej, a ujemnie skorelowany z otwartoêcià na nowe do- Êwiadczenia, spo eczno dominujàcà orientacjà, liberalizmem i werbalnymi umiej tno- Êciami. Energiczny i rytmiczny mi oênik hip hopu, rapu, soul / funk, electronica/dance pozytywnie zwiàzany z ekstrawersjà, ugodowoêcià i blirtatiousness ( sk onnoêç do reagowaç na innych szybko i wylewnie ), liberalizmem, wysokà samoocenà atrakcyjnoêci i wysportowaniem. Za to ujemnie skorelowany z orientacjà spo- eczno-dominujàcà i konserwatyzmem. Po otrzymaniu danych i ich analizie Rentfrow i Gosling, w jednej ze swoich prac, zwracajà uwag na brak korelacji pomi dzy stabilno- Êcià emocjonalnà, depresjà i poczuciem w asnej wartoêci a preferencjami muzycznymi, co wskazuje na brak silnego oddzia ywania przewlek ych stanów emocjonalnych na preferencje muzyczne, choç badacze nie wykluczajà takiej mo liwoêci. Obaj zgadzajà si co do tego, e osobowoêç odgrywa wa nà rol w wyborze muzyki. Ich badania wskazujà, e preferowanie muzyki weso ej z wokalem jest pozytywnie zwiàzane z ekstrawersjà, podczas gdy wybór muzyki artystycznej i skomplikowanej wià e si z otwartoêcià na nowe doêwiadczenia. Ponadto uwa ajà, e osoby mogà poprzez wybór danej muzyki wzmacniaç wybrane przez siebie cechy osobowoêci [7]. Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 18

19 Wg Goslinga, ludzie preferujàcy muzyk klasycznà, jazz i folk zwykle majà cechy osobowoêci zwiàzane z otwartoêcià (np. kreatywnoêç) i zdolnoêci werbalne. Natomiast preferowanie stylów muzyki popularnej wià e si z cechami ekstrawersji (gadatliwoêç), ugodowoêci ( yczliwoêç), sumiennoêci (niezawodnoêç), niskim poziomem otwartoêci (konwencjonalnoêç) oraz umiej tnoêciami werbalnymi i analitycznymi. Wraz z Rentfrow'em stwierdzi tak e, e ekstrawersja by a pozytywnie zwiàzana z preferencjami dla muzyki z tekstem (w przeciwieƒstwie do utworów instrumentalnych) [8]. Z kolei Weaver stwierdzi zwiàzek pomi dzy neurotyzmem a preferencjà dla melancholijnej lub wolnej muzyki (w przeciwieƒstwie do energetyzujàcej, szybkiej muzyki) [9]. McCown i in., zauwa yli, e psychotycznoêç i ekstrawersja sà zwiàzane z preferencjami dla niskich cz stotliwoêci dêwi ków (np. przesadne basy) [10]. Wszystkie powy sze badania dostarczajà przekonujàcych dowodów na to, e powiàzania pomi dzy osobowoêcià i wybranà muzykà mogà byç tak e zale ne od konkretnych atrybutów muzyki. Przypuszcza si, e istniejà co najmniej dwa procesy àczenia osobowoêci i preferencji muzycznych. Po pierwsze, istnieje znaczna iloêç prac wskazujàcych, e osoby mogà byç przypisane do pewnych stylów muzycznych, poniewa sà psychiczne zwiàzane z muzykà w jakiej odnajdujà siebie. Po drugie, pomimo ograniczonej liczby badaƒ, wydaje si byç odpowiednia iloêç powodów by sàdziç, e po pewnych atrybutach muzyki mo na okreêliç preferencje jednostek. Muzyka a emocje Wielodyscyplinarny charakter badaƒ muzyki i emocji jest uderzajàcy. Ró ne poziomy rozwa aƒ, si gajàce od fizjologii mózgu do kultury, przynios y szereg teorii, w których mo emy odnaleêç stare filozoficzne pytanie o to, czy muzyka odzwierciedla emocje czy jest tylko artystycznà formà. Sloboda w badaniach nad reakcjami fizycznymi odczuwanymi wskutek emocji zwiàzanych ze s uchanà muzykà wykaza, e a 90% badanych mia o reakcje w postaci ciarek, a 85% w postaci ez [11]. Tak e cechy muzyki, takie jak rytm i tempo, sà postrzegane przez s uchacza jako wyraz emocji. Potwierdzono bowiem, e podstawowe emocje, np. szcz - Êcie, gniew, strach i smutek, mogà byç rozpoznane i wywo ane przez bodêce muzyczne u doros ych i dzieci. Jako êród a reakcji emocjonalnej najcz Êciej podawane sà same bodêce dêwi kowe, które zale nie od wysokoêci, barwy i nat enia sà odbierane jako przyjemne bàdê nieprzyjemne. Nale y tu wspomnieç, e ka dy dêwi k, bez wzgl du na barw i wysokoêç, po przekroczeniu granicznej wielkoêci nat enia, b dzie odczuwalny jako przykry, a w koƒcu zacznie sprawiaç ból [1]. Muzyka uaktywnia praktycznie ka dy obszar mózgu. S uchanie muzyki aktywuje przednie uk ady krzy owe zaanga owane w planowanie, kszta towanie si oczekiwaƒ i motywacj, sieci odpowiedzialne za uwag, pami ç i zwiàzki, uk ad siatkowaty oraz uk ad zwiàzany z autonomicznym systemem nerwowym, wytwarzajàc tym samym fizyczne reakcje, np. pocenie si, pobudzenie seksualne, dreszcze. W badaniach laboratoryjnych wykazano wp yw muzyki na: ciênienie krwi, fale mózgowe, galwanicznà reakcj skóry, oddech, obj toêç pulsu krwi, t tno, poziom neurochemicznych zwiàzków, takich jak dopamina, adrenalina, noradrenalina i serotonina. Zasadne zatem wydaje si za o enie, e ludzie wybierajà muzyk do osiàgni cia optymalnego poziomu pobudzenia lub nastroju. Brunera (1990) zaprezentowa uogólnienie muzycznych cech wywo ujàcych ró ne nastroje. Sklasyfikowa je w postaci 5 nastrojów, które mogà byç wywo ane przez wybrane muzyczne cechy: 1. Podniecenie/radoÊç przewa nie muzyka szybka, tonacja Êrednia, nierytmiczna, nieharmoniczna, g oêna. 2. Wyciszenie/spokój przewa nie muzyka powa na, tonacja Êrednia, powolna, p ynna, rytmiczna, delikatna, harmoniczna. 3. Szcz Êcie/weso oêç przewa nie muzyka szybka, tonacja wysoka, rytmiczna, harmoniczna. 4. Powaga przewa nie muzyka o tonacji niskiej, powolne tempo, sta y rytm, harmoniczna; 5. Smutek przewa nie muzyka melancholijna, powolne tempo, niska tonacja, sta y rytm, nieharmoniczna [12]. Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 19

20 Salimpoor i in. zbadali zwiàzek mi dzy pobudzeniem emocjonalnym i przyjemnoêcià w odpowiedzi na preferowanà muzyk z wykorzystaniem technik psychofizjologicznych, uwalnianie dopaminy do uk adu mezolimbicznego podczas s uchania muzyki przy u yciu ligandów i skanowania PET oraz dynamik w oczekiwaniu i doêwiadczaniu szczytowych reakcji emocjonalnych dreszcze za pomocà fmri. Doszli oni do wniosku, e s uchanie muzyki ma wp yw na mózg, a tym samym na emocje na równi z innymi nagrodami czy te przyjemnoêciami takimi jak: jedzenie, seks lub narkotyki [13]. P eç a preferencje muzyczne Jak wykaza y badania, np. Colley z 2008 r., na temat wp ywu p ci na wybór muzyki, m czyêni najcz Êciej preferujà blues, folk, reggae, rock, i heavy metal, a kobiety pop. Odkry a ona równie zwiàzek pomi dzy poczuciem w asnej m skoêci a ostrà i ci kà muzykà, a tak e pomi dzy poczuciem kobieco- Êci a delikatnà oraz lekkà muzykà. Wyniki te potwierdzi y wczeêniejsze badania na temat ró nic w wyborze muzyki. Równie McCown i in. podkreêlali, e m czyêni preferujà muzyk o ci kim brzmieniu, ze wzmocnionym brzmieniem basów [14]. Ci ka muzyka zwykle obejmuje takie style, jak ostry rock, classic rock, heavy metal i rap [15]. Zwykle lini melodycznà tworzà gitara lub b bny grajàce g oêno i szybko, wyra ajàce w ten sposób wiele intensywnych emocji (np. z oêç, agresja seksualna). Przekazuje ona wiele komunikatów, najcz Êciej zwiàzanych z relatywizmem moralnym, wartoêciami establishmentu i hiperm skoêci. Muzyka i teksty utworów majà tak e wp yw na zachowanie ludzi [16]. W eksperymencie przeprowadzonym przez Jacob i in. w 2009 r. stwierdzono, e klienci p ci m skiej eksponowani na romantyczne utwory grane w kwiaciarni wydawali wi cej pieni dzy ni wtedy, gdy muzyka nie by a odtwarzana lub kiedy by grany nieromantyczny pop. Wykazano równie, e s uchanie romantycznych utworów, w stosunku do neutralnych, zwi ksza prawdopodobieƒstwo przyj cia propozycji randki kilka minut póêniej [17]. Muzyka a seks Badania American Academy of Pediatrics wykaza y potencjalny zwiàzek pomi dzy nara eniem na poni ajàce i degradujàce zawartoêci seksualne muzyki a zmianami w okresie dojrzewania seksualnego. Z przeprowadzonej analizy wynika, e najwi kszy odsetek piosenek z seksualnym podtekstem waha si od 0% do 71% w skali 16 artystów, a ich odsetek z poni ajàcymi tekstami waha si od 0% do 70%. Najwi ksza koncentracja poni ajàcych seksualnie tekstów wyst puje wêród artystów rap i rap metal. W wielowymiarowym modelu czynników ekspozycja na muzyk o treêciach seksualnych nie mia- a wp ywu na te zachowania. Jednak muzyka o poni ajàcych seksualnie treêciach mia- a wp yw na rozpocz cie wspó ycia zwiàzek ten zaniknà kiedy zmienne, w tym poni- ajàce teksty by y kontrolowane. Uwidacznia to doêç mocno, e wp yw treêci muzyki na rozwój seksualny m odzie y nie ma znaczenia wtedy, gdy s owa utworów nie sà obsceniczne. Poni ajàce teksty seksualne sà szczególnie wulgarne w ich podejêciu do kobiet, a ich wp yw na nastolatków obu p ci jest podobny. Mo e to mieç daleko idàce konsekwencje co do ich oczekiwaƒ wobec partnerów seksualnych i ich do- Êwiadczeƒ. U dziewczàt, które sà wielokrotnie wystawione na dzia anie tego typu tekstów mo e wykszta ciç si przekonanie, e majà pe niç rol uleg ej i byç traktowane bez szacunku w ich seksualnej relacji. Z drugiej strony u ch opców mo e dojêç do lekkomyêlnej interpretacji m skich zachowaƒ seksualnych sprawiajàc, e preferencje i pragnienia seksualne ich partnerek zostanà uznane za nieistotne. ArtyÊci i muzyka, którà tworzà oddzia uje silnie na m odzie, gdy ta identyfikuje si ze swoimi idolami. Na interpretacje i identyfikacje z tymi artystami i s owami, jak wykaza y badania ma wp yw wiele zmiennych takich jak: wiek, rasa, pochodzenie spo eczne, rozwój p ciowy, i zaanga owanie w muzyk, czas s uchania [18]. Badania Griffith'a wykaza y, e mózg w odpowiedzi na muzyk reaguj tak jak na seks [19]. Nettle stwierdzi, e muzycy majà Êrednio dwa razy wi cej kontaktów seksualnych ni ma to miejsce w innych grupach [20]. Z kolei w badaniach sonda owych Robinsona i Godbey'a z ukazano, e fani jazzu sà 30 procent bardziej aktywni seksualnie ni fani innych gatunków muzyki [21]. Wed ug jednego z ostatnich sonda y Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2013, nr 34 20