Organizowanie i monitorowanie dystrybucji

Transkrypt

1 REFORMA 2012 Organizowanie i monitorowanie dystrybucji Joanna Śliżewska, Dorota Zadrożna Kwalifikacja A.30.3 Podręcznik do nauki zawodu TECHNIK LOGISTYK

2 Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia w zawodach na podstawie opinii rzeczoznawców: dr. hab. Jana Długosza, mgr inż. Edyty Majkowskiej i dr. Tomasza Karpowicza. Typ szkoły: technikum. Zawód: technik logistyk. Kwalifikacja: A.30. Organizacja i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w procesach produkcji, dystrybucji i magazynowania. Część kwalifikacji: 3. Organizowanie i monitorowanie dystrybucji. Rok dopuszczenia: Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o. Warszawa 2014 Wydanie I ISBN Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Barbara Jaworska (redaktor koordynator) Julia Konkołowicz-Pniewska (redaktor merytoryczny) Agnieszka Wiąckowska (tłumaczenie podstawowych pojęć na jęz. angielski) Magdalena Wessel-Zasadzka (tłumaczenie podstawowych pojęć na jęz. niemiecki) Konsultacje: mgr Artur Gontarz, mgr Anna Wawruch-Lis Redakcja językowa: Elżbieta Filipczuk (red.), Małgorzata Krygier (kor.) Redakcja techniczna: Elżbieta Walczak Projekt okładki: Małgorzata Wójcicka Fotografia na okładce: (magazyn) Monkey Business Images/Shutterstock.com Fotoedycja: Agata Bażyńska Skład i łamanie: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96 Tel.: Infolinia: Druk i oprawa: Orthdruk sp. z o.o., Białystok Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na Polska Izba Książki

3 SPIS TREŚCI 3 Wstęp I. Dystrybucja i jej elementy Zadania, funkcje i cele dystrybucji Rodzaje dystrybucji Instrumenty dystrybucji Metody planowania w dystrybucji Sieci dystrybucji II. Kanały dystrybucji Typy kanałów dystrybucji Projektowanie kanałów dystrybucji Strategie w przedsiębiorstwie Strategie logistyczne Podział strategii logistycznych Strategia klasyczna Planowanie zapotrzebowania materiałowego (MRP) Planowanie zasobów wytwórczych (MRP / DRP) Just-in-time dokładnie na czas Strategia łańcucha dostaw Strategia efektywnej obsługi klienta (ECR) III. Elementy łańcucha dystrybucji Węzeł logistyczny Lokalizacja węzłowych punktów sieci Centrum dystrybucji Jednostki uczestniczące w łańcuchu dystrybucji Budowa łańcucha dystrybucji Dostawca Produkcja Magazyny i magazynowanie Handel hurtowy i detaliczny Planowanie w sieci dostaw Współpraca w łańcuchu dostaw Cele i warunki współpracy Typy relacji w łańcuchu dostaw Pomiar efektów współpracy w łańcuchu dostaw IV. Systemy informatyczne w procesie dystrybucji Systemy zarządzania logistyką Potrzeby informacyjne przedsiębiorstwa Systemy klasy ERP System CRM System MRP II System SCM System FRM System HRM

4 4 SPIS TEŚCI 17 Technologie wspomagające proces dystrybucji System DRP System WMS Technologia EDI Technologia ADC Technologia GPS Przepływ informacji w kanale dystrybucji Podział strumieni informacyjnych w kanale dystrybucji Informacje rynkowe w kanale dystrybucji Informacje promocyjne w kanale dystrybucji Negocjacje w sprzedaży jako informacja handlowa Internet w dystrybucji V. Identyfikacja towarów Produkt właściwości i klasyfikacja Istota produktu Klasyfikacja produktów Funkcje i atrybuty produktu Znakowanie towarów System identyfikacji towarów Automatyczna identyfikacja towarów Kody kreskowe System radiowy RFID Etykieta logistyczna VI. Centra logistyczne Pojęcie centrum logistycznego Zadania centrów logistycznych Funkcje centrów logistycznych Rodzaje centrów logistycznych Planowanie lokalizacji centrum logistycznego Uwarunkowania lokalizacji centrum logistycznego Wybór lokalizacji bazy logistycznej Rozwiązania organizacyjno-techniczne projektowanego centrum logistycznego Fazy realizacji inwestycji w centrum logistycznym Procesy zachodzące w centrum logistycznym Centrum logistyczne w łańcuchu logistycznym Proces zaopatrzenia Proces magazynowania Proces kompletacji Wydawanie i transport VII. Proces dystrybucji Łańcuch dystrybucji towarów Charakterystyka łańcucha dystrybucji towarów Łańcuch dostaw Sieci dostaw

5 SPIS TREŚCI 5 31 Strategia obsługi klienta Obsługa klienta Pojęcie strategii obsługi klienta Klasyfikacja strategii obsługi klientów Tworzenie strategii w systemie logistycznym Etapy obsługi klienta Dokumentacja w procesach dystrybucji Obsługa zamówienia Zapytanie ofertowe Oferta Zamówienie Wydanie na zewnątrz Faktura List przewozowy Przyjęcie z zewnątrz Dokumenty rozliczeniowe Przesunięcie międzymagazynowe VIII. Koszty dystrybucji Koszty logistyczne dystrybucji Pojęcie kosztów Koszty fizycznego przepływu Koszty zapasów Koszty procesów informacyjnych Sposoby zmniejszania kosztów w centrum dystrybucji Kalkulacja kosztów Istota kalkulacji i jej podział Kalkulacja podziałowa prosta Kalkulacja podziałowa współczynnikowa Kalkulacja doliczeniowa Kryteria oceny efektywności systemów dystrybucji Ocena systemu dystrybucji Badanie efektywności systemów dystrybucji Analiza badania efektywności systemów dystrybucji Ocena efektywności systemów dystrybucji Wykaz pojęć Wykaz podstawowych pojęć w językach polskim, angielskim i niemieckim Literatura Spis ilustracji i fotografii

6 6 WSTĘP WSTĘP Dystrybucja to zespół instrumentów i działań związanych z fizycznym przepływem towarów. Dzięki niej możliwe jest przekazanie produktów od producenta do jednostek hurtowych i detalicznych, gdzie nabyć je mogą konsumenci 1. Podręcznik pt. Organizowanie i monitorowanie dystrybucji składa się z ośmiu części podzielonych na rozdziały. W każdym z nich, oprócz informacji kształtujących wiedzę, znajdują się liczne przykłady, ćwiczenia oraz tematy do dyskusji. Zamieszczono również propozycje prac domowych i zadania do rozwiązania. W części I podręcznika zaprezentowano cele, funkcje, zadania i instrumenty dystrybucji oraz metody planowania stosowane w dystrybucji, a także w sieci dystrybucji. Część II prezentuje zagadnienia z zakresu kanałów dystrybucji, ze szczególnym zwróceniem uwagi na typy kanałów oraz zasady ich projektowania, a także strategie dystrybucyjne stosowane w przedsiębiorstwie i logistyce. Część III podręcznika poświęcono uczestnikom łańcucha dystrybucyjnego. Wyjaśniono w niej problematykę węzła logistycznego, centrum dystrybucji i jednostek uczestniczących w tym procesie. Systemy informatyczne wykorzystywane w procesie dystrybucji to temat części IV, a część V dotyczy identyfikacji towarów. Część VI jest poświęcona mechanizmom funkcjonowania centrów logistycznych. W VII części podręcznika przedstawiono procesy dystrybucyjne i dokumentację z nimi związaną. Część VIII prezentuje koszty i ich kalkulację stosowaną w procesie dystrybucyjnym, a także logistyczne kryteria oceny efektywności systemów dystrybucji. W części wstępnej każdego rozdziału podręcznika wypunktowano zawarte w nim treści kształcenia. Treści nauczania prezentowane są w sposób uwzględniający stopień ich trudności od prostych pojęć i definicji do wyjaśnień bardziej skomplikowanych procesów związanych z organizowaniem i monitorowaniem dystrybucji. Prezentowane zagadnienia obrazowane są wykresami, ilustracjami i przykładami. Części kończą się poleceniami typu: sprawdź swoje wiadomości i umiejętności. Mają one na celu ewaluację wiedzy i umiejętności zdobytych przez ucznia w procesie edukacyjnym. Wszelkie nazwy firm i marki produktów zamieszczone w podręczniku wykorzystano w celach dydaktycznych, a nie marketingowych. Życzymy przyjemnej nauki Autorki podręcznika 1 Słownik finansowy, dostęp:

7 WSTĘP 7 Poniższa publikacja ma za zadanie przekazanie informacji, dzięki którym zostaną zrealizowane wymagane efekty kształcenia z części kwalifikacji A.30.3 Organizowanie i monitorowanie dystrybucji. W poniższej tabeli przypisano kolejnym częściom podręcznika efekty, jakie będą dzięki niemu realizowane. Część / Rozdział I. Etapy dystrybucji 1. Zadania, funkcje i cele dystrybucji 2. Rodzaje dystrybucji 3. Instrumenty dystrybucji 4. Metody planowania w dystrybucji 5. Sieci dystrybucji II. Kanały dystrybucji 6. Typy kanałów dystrybucji 7. Projektowanie kanałów dystrybucji 8. Strategie w przedsiębiorstwie 9. Strategie logistyczne III. Elementy łańcucha dystrybucji 10. Węzeł logistyczny 11. Lokalizacja węzłowych punktów sieci 12. Centrum dystrybucji 13. Jednostki uczestniczące w łańcuchu dystrybucji 14. Planowanie w sieci dostaw 15. Współpraca w łańcuchu dostaw IV. Systemy informatyczne w procesach dystrybucji 16. Systemy zarządzania logistyką 17. Technologie wspomagające proces dystrybucji 18. Przepływ informacji w kanale dystrybucji 19. Internet w dystrybucji V. Identyfikacja towarów 20. Produkt właściwości i klasyfikacja 21. Znakowanie towarów 22. System identyfikacji towarów 23. Etykieta logistyczna VI. Centra logistyczne 24. Pojęcie centrum logistycznego 25. Zadania centrów logistycznych 26. Funkcje centrów logistycznych 27. Rodzaje centrów logistycznych 28. Planowanie lokalizacji centrum logistycznego 29. Procesy zachodzące w centrum logistycznym VII. Proces dystrybucji 30. Łańcuch dystrybucji towarów 31. Strategia obsługi klienta 32. Dokumentacja w procesach dystrybucji VIII. Koszty dystrybucji 33. Koszty logistyczne dystrybucji 34. Kalkulacje kosztów 35. Kryteria oceny efektywności systemów dystrybucji Realizowane efekty kształcenia / kwalifikacje A.30.3(1) A.30.3(2) A.30.3(3), A.30.3(4) A.30.3(5) A.30.3(6) A.30.3(7) A.30.3(8), A.30.3(9) A.30.2(10)

8

9 I Dystrybucja i jej elementy Zadania, funkcje i cele dystrybucji Rodzaje dystrybucji Instrumenty dystrybucji Metody planowania w dystrybucji Sieci dystrybucji

10 10 DYSTRYBUCJA I JEJ ELEMENTY 1 Zadania, funkcje i cele dystrybucji ZAGADNIENIA Pojęcie dystrybucji Cele dystrybucji Funkcje dystrybucji Pojęcie dystrybucji pochodzi od łacińskiego słowa distributio, oznaczającego rozdział lub podział. Określa proces przemieszczania towarów od wytwórców do odbiorców. Dawniej dystrybucja traktowana była jako działalność pomocnicza, a jej elementy, takie jak magazynowanie czy transport, jako oddzielne obszary działalności przedsiębiorstwa. Obecnie dystrybucja jest jednym z ważniejszych ogniw łańcucha logistycznego, gdyż przyczynia się do udostępnienia produktu w danym miejscu i czasie zgodnie z potrzebami oraz oczekiwaniami odbiorcy. To jedna z najszybciej rozwijających się sfer działalności logistycznej w gospodarce naszego kraju. Obserwując rynek, analizując zachodzące w nim zmiany, zauważamy, że dystrybucja jest bardzo ważnym elementem procesu gospodarczego. Współczesny rynek pełen jest dobrych produktów. Działy dystrybucyjne wszystkich firm zastanawiają się, co zrobić, aby dotrzeć z tym wyrobem do klienta w danym miejscu i optymalnym czasie. Ważnym zagadnieniem staje się fizyczne przemieszczanie produktów finalnych do końcowego odbiorcy, a dystrybucja stanowi ważny element systemu logistycznego przedsiębiorstwa, który to umożliwia (rys. 1.1). rynek zakupów LOGISTYKA W PRZEDSIĘBIOSTWIE rynek zbytu planowanie/ /sterowanie gospodarka magazynowa planowanie/ /sterowanie dystrybucja utylizacja panowanie potrzeb pierwszoplanowych planowanie zapasów planowanie mocy produkcyjnych wpływ towaru magazynowanie orientacyjny stan magazynu dowóz materiałów transport wewnętrzny planowanie przepływów materiałowych sterowanie zleceniami wysyłka pakowanie planowanie utylizacji rynek zakupów gromadzenie sterowanie procesem produkcji zarządzanie magazynem planowanie transportu eksploatacja odzysk materiałów Rys Miejsce dystrybucji w procesie logistycznym przedsiębiorstwa Źródło: J. Witkowski, Rodzaje działań w zakresie strategii logistycznej przedsiębiorstwa, AE we Wrocławiu, Wrocław 1995, s. 111.

11 ZADANIA, FUNKCJE I CELE DYSTRYBUCJI 11 ZAPAMIĘTAJ Dystrybucja oznacza działalność zorientowaną na osiąganie zysku, obejmującą zintegrowany proces planowania, organizowania i kontroli sposobu przepływów produktów oraz związanych z nimi informacji, a następnie zaoferowania gotowych produktów do sprzedaży 1. W przedsiębiorstwie dystrybucja to zbiór działań i decyzji związanych z zaoferowaniem danego produktu i dostarczeniem go w optymalny sposób w miejsce przeznaczenia, w czasie odpowiadającym potrzebom klienta. Nie może działać w oderwaniu od pozostałych podsystemów logistyki (rys. 1.2). Rys Powiązania między dystrybucją a logistyką Źródło: A. Rushton, J. Oxley, Handbook of Logistics and Distribution Management, Kogan Page Ltd., Londyn Z powyższej definicji dystrybucji wynika, że jest ona ogniwem pośrednim między produkcją a konsumpcją. Jej głównym zadaniem jest dostarczenie klientom pożądanych produktów do miejsc, w których chcą je nabyć, w odpowiednim czasie, na uzgodnionych warunkach i po zaakceptowanej przez nich cenie. Dystrybucja jest skoncentrowana na planowaniu, realizacji, a także kontroli fizycznego przepływu materiałów oraz produktów finalnych. Przepływ ten następuje z miejsca produkcji do miejsca zbytu, a następnie do miejsca przeznaczenia drogami zwanymi kanałami dystrybucji. Na proces dystrybucji składają się różne czynności związane z pokonywaniem czasowych i przestrzennych odległości pomiędzy produkcją a konsumpcją. Podstawowymi elementami procesu dystrybucji są 2 : planowanie, magazynowanie, gospodarowanie zapasami, transport. Głównym celem dystrybucji jest zapewnienie jak najszybszego przebiegu procesu przy zachowaniu optymalnego poziomu jakości obsługi klientów, czyli zarządzanie łańcucha- 1 Podstawowe zagadnienia współczesnej logistyki, red. R. Kozłowski, Wolters Kluwer Polska, Kraków 2009, s Słownik finansowy, dostęp:

12 12 DYSTRYBUCJA I JEJ ELEMENTY mi dostaw, przepływami wartości od dostawców do ostatecznych użytkowników. Potocznie za podstawowy cel dystrybucji uważa się dostarczenie odpowiednich towarów, w odpowiednim czasie, w odpowiednie miejsce, odpowiedniemu odbiorcy, przy jak najniższym koszcie. W praktyce osiągnięcie tego celu jest bardzo problematyczne, gdyż trudno jednocześnie podnosić poziom jakości usług i minimalizować poziom kosztów. Dystrybucja ma również na celu: optymalizację obsługi zamówień; optymalizację realizacji procesu transportu; minimalizację czasu przebiegu procesów dystrybucji w taki sposób, aby produkt jak najszybciej trafił do odbiorcy finalnego; poprawę jakości obsługi klientów; minimalizację kosztów dystrybucji; we współczesnej sytuacji rynkowej wzrastająca konkurencja powoduje konieczność racjonalnego podejścia do problematyki kosztów; wybór odpowiedniego kanału dystrybucji. Realizacja celów dystrybucyjnych wymaga podjęcia wielu decyzji, wykonania wielu czynności o charakterze koordynacyjnym i organizacyjnym. Cele dystrybucji realizowane są poprzez wypełnianie szczegółowych zadań. Dystrybucja ma za zadanie wypełnienie luk powstałych między strefą produkcji a sferą konsumpcji 1 : luki czasowej, luki przestrzennej, luki ilościowej, luki w asortymencie, luki informacyjnej. Zadaniem dystrybucji jest więc udostępnienie produktu w czasie i miejscu odpowiadającym potrzebom nabywcy. W praktyce pojawiają się jednak liczne pytania: Kto będzie udostępniał produkty?, Kto będzie za nie płacił?, Kto będzie koordynował proces dystrybucji?, Jak będzie przebiegała ocena efektywności tego procesu?. Zadania realizowane przez dystrybucję wynikają z pełnionych przez nią funkcji. Proces dystrybucji pełni w gospodarce dwie podstawowe funkcje: koordynacyjną i organizacyjną (rys. 1.3). Rys Podstawowe funkcje dystrybucji Źródło: opracowanie własne. Funkcja koordynacyjna dystrybucji wiąże się z pozyskiwaniem i przekazywaniem informacji rynkowych, promocją produktów, poszukiwaniem i zgłaszaniem ofert kupna-sprzedaży, a także z nawiązywaniem kontaktów handlowych oraz negocjowaniem warunków umów handlowych. Funkcja organizacyjna dystrybucji wiąże się z fizyczną realizacją transakcji kupna-sprzedaży. Polega na obsłudze zamówień, realizacji transportu i utrzymywaniu magazynów 1 Logistyka dystrybucji. Specyfika. Tendencje rozwojowe. Dobre praktyki, red. K. Rutkowski, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2005, s. 6.

13 ZADANIA, FUNKCJE I CELE DYSTRYBUCJI 13 oraz odpowiedniego stanu zapasów. To techniczny obrót towarem, który może być dokonywany przez producenta lub przedstawiciela handlowego. Materialną podstawą obsługi funkcji organizacyjnych są środki techniczne wykorzystywane przez przedsiębiorstwo. Ze względu na czas realizacji wyróżniamy funkcje dystrybucji: przedtransakcyjne, związane z realizacją transakcji kupna-sprzedaży i potransakcyjne (rys. 1.4). Rys Funkcje dystrybucji według czasu realizacji Źródło: opracowanie własne. Funkcje przedtransakcyjne to przede wszystkim: zbieranie i przekazywanie informacji rynkowych, działania promocyjne, wyszukiwanie ofert kupna-sprzedaży, nawiązywanie kontaktów handlowych, negocjacje warunków umów handlowych. Głównym ich celem jest koordynacja popytu z podażą i zapewnienie przepustowości kanałów dystrybucji. Funkcje związane z realizacją transakcji kupna-sprzedaży to: obsługa zamówień, transport, gospodarka magazynowa, gospodarka zapasami, obrót handlowy, przekształcanie asortymentu produkcyjnego w asortyment handlowy, dostarczanie towarów pośrednikom i nabywcom finalnym, regulowanie należności. Czynności te warunkują fizyczny przepływ produktów od wytwórcy do nabywcy, czyli dystrybucję fizyczną. Funkcje potransakcyjne obejmują: realizację obowiązków z tytułu rękojmi i gwarancji, świadczenie usług posprzedażowych, np. instalacyjnych, naprawczych, transportowych, badania marketingowe stopnia zadowolenia nabywców, analizę zgromadzonych informacji o oczekiwaniach klientów. Głównym celem dystrybucji w zakresie realizacji tych funkcji jest utrzymywanie kontaktów z nabywcami, zaspokajanie ich potrzeb i oczekiwań oraz stworzenie warunków lojalnej współpracy między dostawcą a nabywcą. PYTANIA I POLECENIA Wybierz dowolną firmę zajmującą się działalnością dystrybucyjną i scharakteryzuj podstawowe cele jej działania.

14 14 DYSTRYBUCJA I JEJ ELEMENTY 2 Rodzaje dystrybucji ZAGADNIENIA Dystrybucja intensywna Dystrybucja selektywna Dystrybucja wyłączna Dystrybucja bezpośrednia Dystrybucja pośrednia Dystrybucja wielokanałowa Wybór odpowiedniego rodzaju dystrybucji jest uwarunkowany koniecznością rozpatrzenia takich elementów, jak: wielkość jednorazowej partii dostawy, czas dostarczania produktu, dogodność przestrzenna, zróżnicowanie asortymentu, wsparcie sprzedaży dóbr usługami towarzyszącymi, np. transportem, naprawą, instalacją produktu 1. Dystrybucja jako element działań operacyjnych jest ściśle powiązana z działaniami koordynacyjnymi przedsiębiorstwa, a także z procesem zarządzania zapasami (rys. 2.1). Ze względu na pełnione funkcje, realizowane cele i zadania, a także system powiązań dystrybucji z pozostałymi elementami logistyki, można dokonać klasyfikacji dystrybucji według różnych kryteriów. Rys Udział dystrybucji w działaniach koordynacyjnych i operacyjnych Źródło: J.J. Coyle, E.J. Bardi, C.J. Langley Jr, Zarządzanie logistyczne, PWE, Warszawa 2002, s Podstawowe zagadnienia, op. cit., s. 123.

15 RODZAJE DYSTRYBUCJI 15 Ze względu na stopień intensywności dystrybucję możemy podzielić na 1 : intensywną, selektywną i wyłączną (rys. 2.2). Rys Podział dystrybucji ze względu na stopień intensywności Źródło: opracowanie własne. Dystrybucja intensywna (rys. 2.3) umożliwia potencjalnym nabywcom zakup określonych produktów przy minimalnym wysiłku. Charakteryzuje się dużą liczbą ogniw na szczeblach kanału, dużą liczbą pośredników. Jest stosowana przy sprzedaży produktów częstego zakupu i spożycia, produktów o niskiej cenie i małej złożoności technicznej, takie jak żywność, kosmetyki, prasa, artykuły chemii gospodarczej. Jest skuteczna w odniesieniu do produktów mało różniących się od produktów innych wytwórców, o prostym sposobie użytkowania. Bywa wykorzystywana przez mniejsze obiekty, starające się o zdobycie jak największej liczby pośredników. Rys Dystrybucja intensywna Dystrybucja selektywna (rys. 2.4) opiera się na selekcji. Charakteryzuje się ograniczoną liczbą pośredników. Sposób dystrybucji dobiera się tak, aby produkt był łatwo dostępny i sprzedawany przez kompetentny personel. Ta forma dystrybucji wiąże się z wykorzystaniem ograniczonej liczby punktów sprzedaży i niewielkej liczby ogniw. W ten sposób dystrybuowane są artykuły konsumpcyjne trwałego użytku, jak: sprzęt AGD, RTV, meble, sprzęt komputerowy. Nabywcy tych towarów poświęcają więcej czasu, aby dokonać satysfakcjonującego zakupu, gdyż są to produkty o relatywnie wyższej cenie. Przy wyborze produktu brany jest pod uwagę prestiż firmy. Dystrybucja wyłączna (rys. 2.5) dotyczy produktów trwałego użytku, o wysokiej wartości, jak ekskluzywne samochody, artystyczne meble. Jest stosowana do dystrybuowania towarów droższych i rzadziej kupowanych. Polega na celowym ograniczeniu liczby punktów i sposobów dystrybucji, gdyż sprzedaż w nieodpowiednim miejscu może wpływać ujemnie na postrzeganie produktów. 1 Słownik finansowy, dostęp:

16 16 DYSTRYBUCJA I JEJ ELEMENTY Rys Dystrybucja selektywna Rys Dystrybucja wyłączna ĆWICZENIE Wybierz dowolną firmę działającą na rynku. Jaki system dystrybucji powinna zastosować do sprzedaży swoich wyrobów wybrana przez ciebie firma: dystrybucję intensywną, selektywną czy wyłączną? Odpowiedź uzasadnij. Ze względu na drogę towaru między producentem a nabywcą dystrybuję można podzielić na: bezpośrednią, pośrednią i wielokanałową (rys. 2.6). Rys Podział dystrybucji ze względu na drogę między producentem a nabywcą Źródło: opracowanie własne. W dystrybucji bezpośredniej (rys. 2.7) producent samodzielnie dostarcza produkty na rynek, np. prowadząc biuro handlowe lub sieć sklepów firmowych. Kanały dystrybucji są krótkie. Przykładem przedsiębiorstwa, które stosuje dystrybucję bezpośrednią, jest szwedzka firma IKEA 1. 1 IKEA Distribution Services S.A., dostęp:

17 RODZAJE DYSTRYBUCJI 17 Rys Dystrybucja bezpośrednia Źródło: opracowanie własne. W dystrybucji pośredniej (rys. 2.8) producent korzysta z usług pośredników. Kanały dystrybucji są długie. Przykładem przedsiębiorstwa, którego system obejmuje obce kanały dystrybucji, jest firma Lexmark International 1. Rys Dystrybucja pośrednia Źródło: opracowanie własne. W dystrybucji wielokanałowej stosuje się zarówno własne, jak i obce kanały dystrybucji. Tego rodzaju dystrybucja łączy w sobie cechy dystrybucji bezpośredniej i pośredniej. Przykładami przedsiębiorstw, które stosują dystrybucję wielokanałową, są: Levi Strauss, Sara Lee Corporation, Grupa Nowy Styl. TEMAT DO DYSKUSJI Dzień w centrum dystrybucyjnym Żabka Polska S.A. 2 Obsługa rynku detalicznego to nie lada wyzwanie. Wiedzą o tym logistycy odpowiedzialni za zaopatrzenie sklepów Żabka. Efektem kilkunastu lat zbierania doświadczeń jest centrum dystrybucyjne zlokalizowane w podpoznańskich Plewiskach. (...) Celem Żabek nie była jednak konkurencja z wielkopowierzchniowymi obiektami handlowymi, ale ich uzupełnianie stanowienie dla klientów miejsca dokonywania regularnych, małych zakupów (stąd długie godziny otwarcia i działanie także w dni wolne). Pod koniec 1998 r. zapadła decyzja o utworzeniu ogólnopolskiej sieci sklepów typu convinience, po dwóch latach charakterystyczne logo z zieloną żabką wisiało już w około 400 punktach handlowych. Wraz z rozwojem sieci wprowadzono model zarządzania zapasami poprzez centrum logistyczne stanowiące serce systemu dystrybucji. Sieć sklepów oparta jest na umowach franczyzowych. W przeciwieństwie do tradycyjnej franczyzy można tu dostrzec kilka drobnych różnic, rzutujących nie tylko na sposób prowadzenia biznesu. Model biznesowy warunkuje również sposób realizacji zamówień i taką, a nie inną formę prowadzenia obsługi logistycznej. Sklepy Żabka lokalizowane są wszędzie tam, gdzie istnieje potencjalny popyt na ich usługi. Nie ma większego znaczenia, czy jest to centrum dużego miasta, osiedle na przedmieściach, czy nieduży ośrodek miejski. Przeciętny sklep ma około 70 m 2, ze względu na niewielką powierzchnię nie ma tu możliwości składowania większej partii zapasów. Z prawnego punktu widzenia sklep to efekt współpracy sieci z ajentem. Zarówno lokal, jak i wyposażenie pozostają w gestii sieci, zadaniem ajenta jest natomiast zainwestowanie w towar do sprzedaży (centrala udziela tu wsparcia w postaci kredytu kupieckiego). Dodatkowym wyzwaniem jest specyfika klienta największe obroty są tu realizowane wieczorem lub w weekendy, gdy spora część innych placówek handlowych jest po prostu nieczynna. 1 Lexmark International, dostęp: warehouse-monitor.pl/index.php/studia-przypadkow/366-dzien-w-centrum-dystrybucyjnym-zabka-polska-sa, dostęp: