SPIS TREŚCI OBSAH 1 ROWEREM W GÓRY! NA BICYKLI DO HÔR! 2 2 TRASY ROWEROWE CYKLISTICKÉ TRASY 4

Transkrypt

1 1 ROWEREM W GÓRY! 1

2 fot. M. Tokarczyk 1 ROWEREM W GÓRY! N BICYLI DO HÔR! 2 fot. D. Bokowy PI TREŚCI OBH 2 TRY ROWEROWE CYLITICÉ TRY 4 zlak rowerowy asina Wielka Lubomir asina Wielka Cyklotrasa asina Wielka Lubomir asina Wielka 12 zlak rowerowy Przymiarki asina Wielka Cyklotrasa trasa Przymiarki asina Wielka 13 zlak rowerowy Limanowa Łososina Górna Pasierbiec isielówka Rupniów Cyklotrasa Łososina Górna Pasierbiec isielówka Rupniów 14 zlak rowerowy Limanowa tara Wieś Wola Majerz Golców Ostra Cyklotrasa Limanowa tara Wieś Wola Majerz Golców Ostra 20 zlak rowerowy Limanowa tara Wieś Leśniówka Ostra Cyklotrasa Limanowa tara Wieś Leśniówka Ostra 21 zlak rowerowy łopnice przełęcz łopnicka Zapowiednica Mogielica Chyszówki Łopień Cyklotrasa łopnice przełęcz łopnicka Zapowiednica Mogielica Chyszówki Łopień 21 zlaki wokół Mszany Dolnej Trasy okolo Mszany Dolnej 22 zlaki rowerowe Gorczańskiego Parku Narodowego Cyklotrasy Národného parku Gorce 24 zlaki rowerowe wokół Laskowej Cyklotrasa okolo Laskowej 26 Transgraniczne ścieżki rowerowe, Ścieżka Łokcza Lipnica Wielka Cezhraničné cyklotrasy, Cyklotrasa Lokca Lipnica Wielka 31 fot. rchiwum Dolny ubin Ścieżka Rowerowa nr 5439 Orawska Leśna Tanecznik Cyklotrasa č Oravská Lesná Tanečník 33 Ścieżka Rowerowa nr 2425 ihelné Orawska Półgóra Cyklotrasa č ihelné Oravská Polhora 34 Mapa Powiatu Limanowskiego Mapa Limanovského okresu 8 Mapa okolic Dolnego ubina Mapa Dolného ubína a okolia 28 Beskidzka Ścieżka Rowerowa nr 006a Beskydská cyklotrasa č. 006a 35 zlak rowerowy Tymbark Łopień Cyklotrasa Tymbark Łopień 10 Trasa Vyšný ubín Zázrivá Cyklotrasa Vyšný ubín Zázrivá 36 zlak rowerowy Chyszówki Półrzeczki Cyklotrasa Chyszówki Półrzeczki 11 fot. M. Manaka fot. P. Tokarczyk zlak rowerowy Limanowa Łososina Górna oszary Góra Paproć Cyklotrasa Limanowa Łososina Górna oszary Hora Paproć 16 zlak rowerowy Limanowa Pisarskie Góry Męcina Cyklotrasa Limanowa Pisarskie Góry Męcina 17 zlak rowerowy Limanowa owliny Miejska Góra rzyż Cyklotrasa Limanowa owliny Miejska Góra rzyż 18 fot. rchiwum Dolny ubin Oravska Cyklomagistrala (Orawska Ścieżka Rowerowa nr 006) Oravská cyklomagistrála (Oravská cyklotrasa č. 006) 30 Trasa Biała Woda Łokcza Cyklotrasa Biela voda Lokca 37 Trasa Pod uzminowem Medzihradné Cyklotrasa Pod uzmínovom Medzihradné 38 3 IMPREZY ROWEROWE W OBU REGIONCH CYLITICÉ PODUJTI V OBIDVOCH REGIÓNOCH 40 4 BEZPIECZNIE N ROWERZE BEZPEČNE N BICYLI 42

3 1 ROWEREM W GÓRY! 1 ROWEREM W GÓRY! fot. P. Tokarczyk 1 ROWEREM W GÓRY! N BICYLI DO HÔR! Malownicze plenery, atrakcyjne szlaki turystyczne wiodące przez lesiste wzgórza, ślady minionych wieków i barwnej kultury zaklęte w murach świątyń, tradycjach zdobniczych, czy wciąż kultywowanych rzadkich zawodach. Ten ujmujący opis niezwykłych walorów turystycznych możemy przypisać dwóm nieodległym regionom. Jednym z nich jest Powiat Limanowski położony na południu Polski w Województwie Małopolskim. Nad tutejszymi miejscowościami górują majestatyczne wzniesienia Beskidu Wyspowego i Gorców. Drugim, położonym zaledwie o 123 km na południowy zachód, są okolice Dolnego ubina, stolicy historycznej i geograficznej krainy Orawy. Obszar ten od północy wyznacza pasmo górskie w łańcuchu Zewnętrznych arpat Zachodnich Magura Orawska, od południa Góry Choczańskie, od zachodu Mała Fatra, trzecia co do wysokości część arpat Zachodnich, oraz od wschodu Tatry Zachodnie, niegdyś nazywane Halami Liptowsko-Orawskimi. Oprócz wyjątkowego bogactwa walorów przyrodniczych, urozmaiconej rzeźby terenu i cennych pamiątek przeszłości, podobieństwo można odnaleźć w historii obu regionów. Przed wiekami ludność przemieszczała się i żyła w bliskim sąsiedztwie, a granice państwa nie stanowiły istotnej bariery. Współcześnie, gdy zarówno Polska, jak i łowacja są członkami Unii Europejskiej i należą do trefy chengen, ponownie zanikają wszelkie bariery, kwitnie współpraca gospodarcza i otwierają się nowe możliwości dla wszystkich, którzy chcą eksplorować oba obszary. jednym z najwygodniejszych sposobów na odkrywanie uroków i tajemnic okolic Limanowej i Dolnego ubina jest wyprawa rowerowa. Malebné krajinky, mnohé turistické chodníky tiahnuce sa cez lesnaté pohoria, stopy dávnych storočí a farebnej kultúry zakliate v múroch chrámov, ozdobných tradíciách alebo neustále kultivovaných, avšak zriedkavých, povolaniach. Tento pôsobivý opis neobyčajných turistických bohatstiev môžeme pripísať dvom nie príliš od seba vzdialeným regiónom. Jedným z nich je okres Limanova nachádzajúci sa na juhu Poľska v malopoľskom vojvodstve. Nad tunajšími obcami sa týčia majestátne vrchy Ostrovných Beskýd a Gorcov. Druhým, nachádzajúcim sa iba 123 km na severozápad, to je okolie Dolného ubína, historickej a geografickej mekky regiónu Orava. Toto územie vyznačuje od severu horské pásmo reťaze Vonkajších Západných arpát Oravská Magura, od juhu Chočské vrchy, zo západu Malá Fatra, tretia najvyššia časť Západných ar- CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: Ze łownika geograficznego rólestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1880 rok: ORW [ ] na obszarze między grupą Babiej Góry a Tatrami. Wśród łowaków zamieszkujących ten obszar, znajduje się dość znaczna ilość Polaków. W r w hrabstwie orawskim naliczono 61,178 łowaków i 24,196 Polaków. pát, a taktiež od východu Západné Tatry, kedysi nazývané Liptovsko-Oravskými hoľami. Okrem výnimočných hodnôt prírodného bohatstva, rôznorodého reliéfu a vzácnych pamiatok minulosti, je podobnosť možné nájsť aj v histórii obidvoch regiónov. Obyvatelia obidvoch regiónov sa pred stáročiami premiestňovali a žili v blízkom susedstve a štátne hranice nepredstavovali dôležitú bariéru. V súčasnosti, kde nielen Poľsko, ale aj lovensko sú členmi Európskej únie a patria do hengenského priestoru, opätovne zanikajú akékoľvek bariéry, kvitne hospodárska spolupráca a otvárajú sa nové možnosti pred všetkými tými, ktorí chcú objavovať obidva územia. jedným z najpohodlnejších spôsobov na objavovanie krás a tajomstiev okolia Limanowej a Dolného ubína je výlet na bicykli. Z geografického slovníka Poľského kráľovstva a iných slovanských krajín, 1880 rok: ORW [ ] na území medzi skupinou Babej hory a Tatrami. Medzi lovákmi obývajúcimi toto územie sa nachádza dosť výrazný počet Poliakov. V roku 1864 bolo v oravskom kraji napočítaných 61,178 lovákov a 24,196 Poliakov. 2 3

4 fot. J. Toporkiewicz CYLITICÉ TRY ażdego roku w rejon Limanowej i Dolnego ubina coraz liczniej przybywają miłośnicy sportów rowerowych. Dzieje się tak za sprawą szerokiego wyboru szlaków, które nie tylko wiodą przez niezwykle atrakcyjne widokowo tereny, ale charakteryzują się dużym zróżnicowaniem trudności i dystansów. Idealne warunki rowerowe czekają tu zarówno na cieszących się świetną kondycją i szukających wyzwań, jak i na rodziny z dziećmi czy osoby starsze. Niekwestionowanym atutem tych okolic są unikalne zabytki sakralne i liczne ślady kultury ludowej, zapisane w budownictwie, strojach i po dziś dzień kultywowanych świętach. pośród wielu atrakcji Powiatu Limanowskiego warto wspomnieć choćby liczące ponad 750 lat Opactwo Cystersów w zczyrzycu, drewniany kościół św. ntoniego w Męcinie olśniewający bogatym, baroko- wym wystrojem, rezerwat Mogielica położony na najwyższej górze Beskidu Wyspowego (1170 m n.p.m.), czy słynne chronisko Górskie PTT im. W. Orkana na Turbaczu. Okolice Dolnego ubina powszechnie kojarzą się z jednym z najpiękniejszych i najczęściej odwiedzanych zamków na łowacji Zamkiem Orawskim. Do innych perełek regionu zaliczają się m.in. drewniane kościoły artykularne w Lesztinach i Twardoszynie, wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa ulturowego i Przyrodniczego UNECO, Rohacze z nieomal alpejskimi szczytami czy Jezioro Orawskie, którego wody obmywają Wyspę lanicką. Największe jednak znaczenie dla turystyki rowerowej obu regionów ma położenie w górskim krajobrazie. Beskid Wyspowy posiada niezwykle charakterystyczną rzeźbę terenu tworzą go izolowane góry, o stromych północnych zboczach, okolone rozległymi dolinami. Gorce, położone we wschodniej części Powiatu Limanowskiego, dla odmiany opisać można jako typowo zwarte pasmo z kulminacją na Turbaczu (1310 m n.p.m.). łowacka Magura Orawska posiada łagodne grzbiety, ale południowe stoki części centralnej i wschodniej są niekiedy bardzo strome, a ich nachylenie sięga 60%. Góry Choczańskie składają się z szeregu odrębnych masywów. Zbudowane są przede wszystkim z triasowych wapieni i dolomitów i kryją przepiękne doliny, wysokie ściany skalne, czy wieże o nietypowych kształtach. Na płaszczowinie Gór Choczańskich znajdują się formacje krasowe (jaskinia ostrmanka, jaskinia w Jazvinach i przy Žlebach). Zaś w Małej Fatrze turystów zachwycą zarówno rozległe hale jak i masywy z licznymi wychodniami skalnymi, urwiskami i skalnymi wieżami (m.in. okolie, Boboty). To ostatnie pasmo zbudowane jest z granitów nakrytych czapą skał wapienno dolomitowych. Przebiegające tu procesy krasowe doprowadziły do powstania takich jaskiń jak ryształowa Jaskinia w Małym Rozsutcu. CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: Zamek Orawski, siedziba dawnej orawskiej żupy, wznosi się na stromej skale wapiennej 112 m nad nurtem rzeki Orawy. Z najwyższej części zamku cytadeli (gdzie prowadzi 880 schodów) jest unikalny widok na dolinę Orawy na tle Rohaczy. Zamek w 1973 roku pełnił rolę planu dla licznych scen polskiego serialu telewizyjnego w reżyserii Jerzego Passendorfera Janosik Oravský hrad, sídlo dávnej oravskej župy, sa týči na strmom vápencovom brale vo výške 112 m nad hladinou rieky Orava. Z najvyššej časti hradu citadely (kam vedie 880 schodov) je jedinečný výhľad na údolie Oravy s pozadím Roháčov. V roku 1973 plnil hrad úlohu plánu pre rôzne scény poľského televízneho seriálu Jánošík, ktorého režisérom bol Jerzy Passendorfer. 4 5

5 chronisko PTT na Turbaczu, fot. F. Heryan Do regiónu Limanowej a Dolného ubína prichádzajú každý rok čoraz početnejšie skupiny milovníkov cyklistických športov. Je to hlavne vďaka širokému výberu chodníkov, ktoré nielenže vedú cez neobyčajne vyhliadkovo atraktívne územia, ale sa charakterizujú aj veľkou rôznorodosťou stupňa ťažkosti a vzdialeností. Ideálne cyklistické podmienky tu čakajú nielen na tých, ktorí majú úžasnú kondičku a hľadajú výzvy, avšak aj na skupiny rodín s deťmi alebo staršie osoby. Nepopierateľným tromfom týchto území sú unikátne sakrálne pamiatky a mnohé stopy po ľudovej kultúre zapísanej v stavebníctve, krojoch a do dnešného dňa kultivovaných sviatkoch. pomedzi mnohých zaujímavostí okresu Limanowa sa oplatí spomenúť aspoň viac ako 750-ročné opátstvo cisterciánov v zczyrzycu, drevený kostol sv. ntona v Męcine oslňujúci bohatou barokovou výzdobou, rezerváciu Mogielica nachádzajúcu sa na najvyššej vrchole Ostrovných Beskýd (1170 m n. m.) alebo známu horskú chatu PTT W. Orkana na Turbaczu. Okolie Dolného ubína sa vo všeobecnosti spája s jedným z najkrajších a najnavštevovanejších hradov na lovensku Oravským hradom. iným perlám regiónu patria o. i. drevené artikulárne kostoly v Leštinách a v Tvrdošíne, ktoré sú zapísané do Zoznamu svetového kultúrneho a prírodného dedičstva UNECO, Roháče s takmer alpskými štítmi alebo Oravské jazero, ktorého vody obmývajú lanický ostrov. Pre cyklistickú turistiku obidvoch regiónov má však najväčší význam poloha v horskej krajine. Ostrovné Beskydy majú neobyčajne charakteristický tvar územia vytvárajú ho izolované hory so strmými, severnými úbočiami, obklopené rozľahlými dolinami. Gorce, nachádzajúce sa vo východnej časti na území okresu Limanowa, je potrebné opísať ako typicky celistvé pásmo s kulmináciou na Turbaczy (1310 m n. m.). lovenská Oravská Magura má jemné chrbty, avšak južné svahy hlavnej a východnej časti sú občas veľmi strmé a ich sklon dosahuje 60 %. Chočské vrchy sa skladajú z radu osobitných masívov. ú budované najmä triasovými vápencami a dolomitmi a skrývajú nádherné doliny, vysoké skalné steny, CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: či veže neobvyklých tvarov. Na plošine Na Turbaczu, obok tzw. aplicy Papieskiej na polanie Rusnakowej, rokrocznie Chočských vrchov sa nachádzajú krasové útvary (jaskyňa ostrmanka, jaskyňa v Jazvinách a pri Žleboch). Święto Gór. W latach od- w drugą niedzielę sierpnia odbywa się V Malej Fatre však turistov očarujú nielen prawiał tam Msze Ludzi Gór ks. Józef rozľahlé hole, ale aj masívy s mnohými skalnými odkryvmi, útesmi a skalnými vežami spędził w pobliskiej Łopusznej. Tischner, który dzieciństwo i młodość (o. i. okolie, Boboty). To posledné pásmo je budované z granitov Na Turbaczy, vedľa tzv. Pápežskej kaplnky na Rusnakovej poľane, sa každý rok pokrytých vrstvou vápencovo-dolomitových skál. Vďaka prebiehajúcim tu krasovým procesom vznikli také jaskyne ako ryštálova va viatok hôr. V rokoch počas druhej augustovej nedele odohrá- jaskyňa v Malom Rozsutci. tam slúžil Omše ľudí hôr kňaz Józef Tischner, ktorý svoje detstvo a mladosť strávil v neďalekej Łopusznej. zlak rowerowy Lipnica Łoksza, fot. rch Miasta Dolny ubin 6 7

6 Łęki e ka rzyworz MYŚLENICE ornatka 2 Osieczany TRY ROWEROWE 0 MYŚLENICE CENTRUM 662 s. 11 B 5 km Zasań Trzemeśnia Odvolanie na stránky v sprievodcovi E D a Rab M 7 Pcim Wiśniowa Lipnik Łysina 891 obielnik Wierzbanowa W Przenosza O PCIM Ciecień 829 Łopuszne Lubogoszcz Raba Niżna ba Ra ZRYTE B Półrzeczki 1052 Jasień M an sz ka D 1170 Mogielica 968 Ponice 947 Zasadne s GORCZŃI PR O Turbacz 1310 R C E NRODOWY G. iczora 1282 Gorc amienicki 1228 Zbludza amienica iekierczyna O Młyńczyska Jas trz ęb ik icznia Wola osnowa Zagorzyn Wola Piskulina Czerniec Zarzecze Ochotnica Chomranice lęczany Wysokie Bińczyce-Grn. Y Roztoka Zabrzeż Młynne Zawadka Przyszowa W lenina ica amien Tęgoborze 28 Trzetrzewina Długołęka Jastrzębie Grn. Chochorowice tronie Olszana zczereż Łącko Maszkowice 969 na jec Rogi Jadamwola Czarny Potok tadła Gostwica Jastrzębie Niskowa Brzezna Mokra Wieś Łukowica Świdnik Du Obidowa Modyń 1028 anina zczawa onina G Rdzawka Zalesie Lubomierz Poręba Wlk. RB-ZDRÓJ s tańkowa obyłczyna Świdnik krzętlajust -Rojówka Męcina s. 20 P Wieś Żbikowice łodne s. 17 s. 21 Y Łososina Dolna Mordarka Pisarzowa W Łęki Michalczowa Żmiąca Jaworz 917 LIMNOW Witowice-Grn. ąty echna Ujanowice ŁOOIN GRN. OWLINY s s łopnice Dobrociesz trzeszyce Jaworzna s s. 11 Łętowe 711 pyrkowa Tymbark Zamieście I s Wytrzyszczka Porąbka Iwkowska rosna Łos osina Młynne Piekiełko Jurków amionka Mł. Lipowe Łopień 951 Wilczyce Podobin Olszówka 8 E Mszana Grn. Niedźwiedź Dln. Laskowa Wojakowa Drużków Pusty Laskowa Grn. Makowica oszary Chyszówki Łostówka Pasierbiec Iwkowa Pa r k r a j o b r a z o w y s Rupniów Podłopień Rajbrot Rozdziele- 801 isielówka Dobra Ćwilin 1071 MZN DLN. s Zawadka Żegocina -Grn. Porąbka RUPCIÓW MRI 719 zpilówka 512 ROWEROWE W i ś n i c k o -L i p n2i c k i TRY Bytomsko Nw. Rybie Gruszowiec ZRBIE Glisne Jodłownik -Grn. 965 amionna Wilkowisko Śnieżnica 1007 s Tenczyn Luboń Wlk Janowice s asinka Mł. 968 Rdzawa Podlesie ostrza krzydlna s. 13 Łąkta- -Dln. zyk Barok asina Wlk. Potok. Rybie adek Mstów tróża 964 LUBIEŃ E77 Pogorzany łupia rasne Lasocice Góra Jana zczyrzyc I Węglówka Lubień rzesławice 964 zlaki rowerowe Cyklotrasy Tarnawa Zbydniów Wola Grabska Ujazd Bełdno -Dln. I Goprówki, schroniska turystyczne Poręba Horská služba, turistické chaty Boczów ępanów awa Zegartowice Dąbie -Grn. Poznachowice- Glichów Odniesienie do strony w przewodniku awec omorniki Podegrodzie Naszacowice 969 TRY ĄCZ Mostki -Dln. Olszanka Jazowsko adcza -Niżna Gołkowice- -Grn. MoszczenicaGaboń 9

7 zlak rowerowy Tymbark Łopień Cyklotrasa Tymbark Łopień 10 km, oznakowanie niebieskie, szlak trudny, pierwsza część asfaltowa, dalejnawierzchnia piaskowa, różnica wzniesień 550 m, czas przejazdu 1 godz. 10 min 10 km, modré označenie, ťažký chodník, prvá časť asfaltová, ďalej pieskový povrch, prevýšenie trasy 550 m, čas jazdy 1 hod. 10 min Tymbark szlak rozpoczyna się na ulicy ościelnej. Jeśli czas pozwoli warto jeszcze odwiedzić cmentarz wojenny, położony z lewej strony drogi prowadzącej z rynku w kierunku mostu na Łososinie. Znajdują się tu mogiły żołnierzy austrowęgierskich, niemieckich i rosyjskich, poległych w grudniu 1914 roku. Domek myśliwski znajduje się już na stokach Łopienia, prowadzący doń szlak na ostatnich odcinkach jest niezwykle stromy. Zaraz obok domku mieści się kapliczka oła Łowieckiego Hubert. Łopień wzniesienie mierzy 961 m n.p.m. W części wschodniej jest prawie całkowicie zarośnięte, chociaż w minionych czasach górne partie był odsłonięte i pełniły rolę rozległej hali pasterskiej. W trakcie podjazdu (lub wędrówki) na szczyt warto zatrzymać się na polanie o nazwie Myconiówka. Znajduje się tu źródło niezwykle czystej i smacznej wody. Tymbark chodník sa začína na ulici ościelnej. k čas dovolí, oplatí sa ešte navštíviť vojenský cintorín nachádzajúci sa na ľavej strane cesty vedúcej z námestia smerom k mostu na Łososine. Nachádzajú sa tu hroby rakúsko-uhorských, nemeckých a ruských vojakov, ktorí tu padli v decembri v roku Poľovnícky domček nachádza sa hneď na svahoch Łopiena, chodník k nemu idúci je na posledných úsekoch neobyčajne strmý. V tesnej blízkosti domčeka sa nachádza kaplnka Poľovníckeho krúžku Hubert. Łopień pahorkatina meria 961 m n. m. Jej východná časť je takmer celá zarastená, hoci v dávnych časoch boli jej horné partie odhalené a spĺňali úlohu rozľahlej pastierskej hole. Na ceste (alebo počas putovania) na vrchol sa oplatí zastaviť na poľane Podjazd na górę Łopień, fot. C. zynalik s názvom Myconiówka. Nachádza sa tu prameň neobyčajne čistej a chutnej vody. zlak rowerowy Chyszówki Półrzeczki Cyklotrasa Chyszówki Półrzeczki 15 km, oznakowanie niebieskie, szlak trudny, nawierzchnia zróżnicowana, przebiega na dużych wysokościach po zalesionych stokach 15 km, modré označenie, ťažký chodník, rôzny povrch, tiahne sa vo výške na zalesnených svahoch Chyszówki zagórzańska wieś położona w dolinie górskiego, czystego potoku Chyszówka. Przełęcz Rydza-Śmigłego (700 m n.p.m.) wspaniały punkt widokowy, na przełęczy krzyż i obelisk upamiętniający walki legionów w 1914 roku oraz obelisk z tablicą poświęconą żołnierzom. zlak na przemian wiedzie przez lesiste stoki i polany, zaś końcowy odcinek stanowi długi zjazd z góry. Półrzeczki wieś nad potokiem Jurkówka, baza wypadowa na Mogielicę, Jasień, iczorę oraz pośrednio na Łopień. Chyszówky zahoranská obec nachádzajúca sa v horskom údolí čistého potoka Chyszówka. CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: Przez Łopień wiodą trzy znakowane szlaki piesze i jeden rowerowy, zaś u stóp góry wyznaczono ścieżkę edukacyjną Przełom Czarnej Rzeki. Łopień wyróżnia największa wśród gór Beskidu Wyspowego ilość skalnych schronów i jaskiń. Najdłuższa to Jaskinia Zbójecka, słynąca z licznej populacji nietoperza podkowca małego. Cez Łopień vedú tri označené pešie chodníky a jeden cyklistický, avšak na úpätí hory bol vyznačený náučný chodník Prelom Čiernej rieky. Łopień sa medzi vrchmi Ostrovných Beskýd vyznačuje najväčším počtom bunkrov a jaskýň. Najdlhšou je Zbojnícka jaskyňa (Jaskinia Zbójecka), ktorá je známa vďaka mnohým stanovištiam netopiera podkovára malého. Priesmyk Rydza-Śmigłego (670 m n. m.) úžasný vyhliadkový bod, na priesmyku kríž a obelisk pripomínajúci bitky légií v roku 1914 a obelisk s tabuľou ku pamäti vojakom. Chodník vedie premenlivo cez lesnaté svahy a poľany a záverečný úsek predstavuje zjazd zhora. Półrzeczki dedina nad potokom Jurkówka, výletná báza na Mogielicu, Jasień, iczoru a nepriamo na Łopień

8 zlak rowerowy asina Wielka Lubomir asina Wielka Cyklotrasa asina Wielka Lubomir asina Wielka 24,5 km, oznakowanie czerwone, szlak umiarkowanie trudny, nawierzchnia zróżnicowana, długie podjazdy i zjazdy 24,5 km, červené označenie, chodník stredne ťažký, rôzny povrch, dlhé podjazdy a zjazdy asina Wielka miejscowość popularna zarówno w sezonie letnim, jak i zimowym, znajduje się tu ważny przystanek na zlaku rchitektury Drewnianej kościół św. Marii Magdaleny z XVII wieku. Na uwagę zasługują także budynek stacji kolejowej z 1884 roku, cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, amień graniczny na szczycie Śnieżnicy z datą 1789 i napisem odnoszącym się do referendarza koronnego fot. rchiwum Euro Pilot tanisława Małachowskiego. Miejscowość rodzinna Justyny owalczyk. Wierzbanowska Góra szczyt o wysokości 778 m n.p.m, atrakcyjne widoki szczególnie w okolicy odkrytego, południowego stoku. Lubomir szczyt o wysokości 904 m n.p.m., z jego masywu wypływają potoki Niedźwiadek, Lipnik i markawka. Uważni turyści obok nowego obserwatorium astronomicznego odnajdą pozostałości dawnego, zniszczonego przez hitlerowców, (zachowały się schody i podstawa teleskopu). Trzy opce szczyt o wysokości 894 m n.p.m., całkowicie zalesiony, na tej wysokości rozpoczynamy pętlę powrotną do asiny Wielkiej. asina Wielka obec populárna nielen v letnej, ale aj v zimnej sezóne, nachádza sa tu dôležitá zastávka na Chodníku drevenou architektúrou kostol sv. Márie Magdalény zo 17. storočia. Pozornosť si zaslúžia aj budovy železničnej stanice z roku 1884, vojenský cintorín z obdobia I. svetovej vojny, Hraničný kameň na vrchole nežnice s dátumom 1789 a nápisom odvolávajúcim sa na korunného referendára tanisława Małachowského. Rodná obec Justyny owalczyk. Wierzbanowska Góra vrchol s výškou 770 m n. m, zaujímavé výhľady predovšetkým v okolí odkrytého, južného svahu. Lubomir vrchol s výškou 904 m n. m., z jedného masívu vyvierajú potoky Niedźwiadek, Lipnik a markawka. Vedľa nového astronomického observatória nájdu pozorní turisti zvyšky starého, nacistami zničeného (zachovali sa schody a základ teleskopu). Trzy opce vrchol s výškou 894 m n. m., úplne zalesnený, na tejto výške sa začína cesta späť do asiny Wielkiej. zlak rowerowy Przymiarki asina Wielka Cyklotrasa Przymiarki asina Wielka 6 km, oznakowanie czerwono- niebieskie, szlak łatwy i krótki, nieduże różnice wysokości 6 km, červeno-modrý chodník, ľahký a krátky chodník, malé prevýšenia trasy Przymiarki część miejscowości asina Wielka, przy drodze krajowej nr 28, przy granicy ze łomką. zlak wznosi się zalesionymi stokami Lubogoszczy (968 m n.p.m.). Według podań z tej góry wybija 99 źródełek, znajdują się tu także dwa niewielkie stawy. Lubogoszcz to również węzeł trzech szlaków pieszych czerwonego, zielonego (do Mszany Dolnej) i czarnego (do asinki Małej). zlak łagodnie opada ku zabudowaniom asiny Wielkiej. Przymiarki časť obce asina Wielka, pri štátnej ceste č. 28, pri hranici so łomkou. Chodník vedie zalesnenými svahmi Lubogoszczy (968 m n. m.). Podľa správ sa z tejto hory vydobýva 99 prameňov, nachádzajú sa tu taktiež dva malé jazerá. Lubogoszcz je aj uzlom troch peších chodníkov červeného, zeleného (do Mszany Dolnej) a čierneho (do asinki Małej). Chodník jemne klesá k zástavbe asiny Wielkiej. CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: Zabytkowa stacja kolejowa w asinie Wielkiej stała się w roku 2007 jednym z plenerów filmu ndrzeja Wajdy atyń, wcześniej zagrała w filmie Lista chindlera tevena pielberg. Pamiatková železničná stanica v asine Wielkiej sa v roku 2007 stala jedným z plenérov filmu ndrzeja Wajdy atyń, predtým si zahrala vo filme chindlerov zoznam tevena pielberga

9 zlak rowerowy Limanowa Łososina Górna Walowa Góra Pasierbiec isielówka Rupniów Cyklotrasa Limanowa Łososina Górna Walowa Góra Pasierbiec isielówka Rupniów 25 km, oznakowanie zielone, szlak łatwy, nawierzchnia głównie asfaltowa 25 km, zelené označenie, ľahký chodník, povrch predovšetkým asfaltový Limanowa szlak bierze początek w sercu i największej miejscowości regionu. Bocian biały, fot. M. Manka Łososina Górna miejscowość, o której pierwsze pisemne wzmianki pochodzą z początku XIV wieku, na szczególną uwagę zasługuje drewniany, zabytkowy kościół Wszystkich Świętych z 1778 roku. Walowa Góra w średniowieczu przez miejscowość prowadziło odgałęzienie ważnego szlaku handlowego traktu węgierskiego. Pasierbiec miejscowość malowniczo położona na stokach Pasierbieckiej Góry (764 m n.p.m.) i amionnej (801 m n.p.m.). Z najwyższych rejonów roztacza się rozległa panorama na beskidzkie szczyty, m.in.: Grodzisko, ostrzę, Ćwilin, Śnieżnicę, Łopień, Mogielicę i Cichoń. W pogodne dni z Pasierbca widać Tatry. isielówka miejscowość o charakterystycznej dla regionu zabudowie. Rupniów miejscowość położona w sąsiedztwie górnej części potoku Bednarka (dopływ Łososiny), pomiędzy masywami ostrzy (730 m n.p.m.), Zęzowa (693 m n.p.m.) i Pasierbieckiej Góry. W okolicy natrafić można na liczne, zabytkowe kapliczki. Limanowa hodník sa začína v srdci a v najväčšej obci regiónu. Łososina Górna prvé písomné zmienky o tejto obci pochádzajú zo začiatku 14. storočia, zvláštnu pozornosť si zaslúži drevený, pamiatkový kostol Všetkých svätých z roku Walowa Góra v stredoveku viedlo cez obec odvetvie dôležitého obchodného chodníka maďarského traktu. U źródła Łososiny, fot.. Dziadoń CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: Pierwsze informacje o wsi Łososina Górna pochodzą z początku XVI wieku. Była ona wówczas własnością rodu zreniawa ze Zbydniowa, który dał początek dwóm potężnym rodzinom szlacheckim Lubomirskim i tadnickim. Prvé informácie o obci Łososina Górna pochádzajú zo začiatku 16. storočia. Bola vtedy majetkom rodu zreniawa zo Zbydniowa, ktorý bol počiatkom dvoch mocných šľachtických rodov Lubomirskych a tadnických. Pasierbiec obec s malebnou polohou na svahoch Pasierbieckej Góry (768 m n. m.) a amionnej (801 m n. m.). Z najvyšších regiónov sa rozprestiera rozľahlá panoráma na beskydské vrchy, o. i.: Grodzisko, ostrzę, Ćwilin, Śnieżnicu, Łopień, Mogielicu a Cichoń. Za pekného počasia je možné vidieť Tatry. isielówka obec s regionálnou charakteristickou zástavbou. Rupniów obec nachádzajúca sa v susedstve hornej časti potoka Bednarka (prítok Łososiny), medzi masívmi ostrzy (730 m n. m.), Zęzowa (693 m) a Pasierbieckej Góry. V okolí je možné naraziť na mnohé pamiatkové kaplnky

10 zlak rowerowy Limanowa Łososina Górna oszary Góra Paproć Cyklotrasa Limanowa Łososina Górna oszary Hora Paproć 18 km, oznakowanie czerwone, szlak umiarkowanie trudny, nawierzchnia głównie asfaltowa, różnica wzniesień 180 m 18 km, červené označenie, chodník stredne ťažký, povrch predovšetkým asfaltový, prevýšenie trasy 180 m Limanowa początek szlaku. Łososina Górna oprócz kościoła warto zobaczyć w podworskim parku pomnik poświęcony legionistom Józefa Piłsudskiego. Rzeźba projektu tanisława Odziomka przedstawia strzelisty cokół, na którym przysiadł majestatyczny orzeł z rozpostartymi skrzydłami. oszary od niewielkiej wsi szlak zaczyna ostro piąć się ku górze. Paproć góra o wysokości 645 m n.p.m., z długim wyrównanym grzbietem. ażdego roku w czerwcu odbywa się tu Powiatowe Otwarcie ezonu Turystycznego połączone z zawodami rowerowymi. Warto zwrócić uwagę na wieńczący szczyt stalowy krzyż i kaplicę pw. Matki Boskiej rólowej Beskidów. Limanowa začiatok chodníka. Łososina Górna okrem kostola si je v podvorskom parku možné pozrieť pomník k pamäti legionárom Józefa Piłsudského. ocha navrhnutá tanisławom Odziomkom predstavuje štíhly podstavec, na ktorý si sadol majestátny orol s rozprestretými krídlami. oszary od malej dedinky sa chodník začína ostro dvíhať smerom hore. Paproć vrch s výškou 645 m n. m., s dlhým vyrovnaným chrbtom. aždý rok v júni sa tu odohráva Okresné otvorenie turistickej sezóny, ktoré je spojené s cyklistickými pretekmi. Pozornosť sa oplatí obrátiť na oceľový kríž a kaplnku zasvätenia Matky Božej ráľovnej Beskýd, ktoré ozdobujú vrchol. zlak rowerowy Limanowa Pisarskie Góry Męcina Cyklotrasa Limanowa Pisarskie Góry Męcina 26 km, oznakowanie niebieskie, szlak umiarkowanie trudny, nawierzchnia głównie asfaltowa, różnica wzniesień 180 m 26 km, modré označenie, chodník stredne ťažký, povrch predovšetkým asfaltový, prevýšenie trasy 180 m Męcina w centrum miejscowości przykuwa uwagę drewniany kościół o konstrukcji zrębowej pw. św. ntoniego Opata (zachowane m.in. belka tęczowa z barokowym krucyfiksem, chór muzyczny o wykroju i profilach barokowych). Limanowa začiatok chodníka. Mordarka obec populárna hlavne v oddychovej sezóne. Pisarzowa obec je známa vďaka malému kostolíku sv. Jána Evanjelistu z roku 1713 s drevenou, trojposchodovou vežou, pozornosť priťahuje predovšetkým Ogrójec jedna z prístavieb so sochou modliaceho sa Ježiša, ktorého utešuje anjel. ostol obklopuje niekoľko prírodných pomníkov. Męcina v centre obce priťahuje pozornosť drevený kostol so zrubovou konštrukciou zasvätený sv. ntonovi Opátovi (zachované o. i. nosný trám s barokovým krucifixom, hudobný chór s barokovým vzorom a profilom). CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: Panorama z góry Paproć, fot. J. Toporkiewicz Limanowa początek szlaku. Mordarka miejscowość szczególnie popularna w sezonie wypoczynkowym. Pisarzowa miejscowość słynie z niewielkiego kościółka św. Jana Ewangelisty z 1713 roku z drewnianą, trójkondygnacyjną wieżą, zachwyca szczególnie Ogrójec jedna z przybudówek z figurą modlącego się Chrystusa, pocieszanego przez anioła. ościół otacza kilka pomników przyrody. W czasach Jana Długosza Pisarzową zwano Pisarską Wsią. Powodem tego był fakt, że dochody z niej były uposażeniem pisarza kancelarii królewskiej. Za čias Jana Długosza bola obec nazývaná Pisárskou dedinou. Dôvodom bol fakt, že príjmy z nej predstavovali platy pisára kráľovskej kancelárie

11 zlak rowerowy Limanowa owliny (Rola, ącina) Wyciąg na arczyn Miejska Góra rzyż Cyklotrasa Limanowa, ul. Willowa owliny (Rola, ącina) Vlek na arczyn Miejska Góra rzyż 19 km, oznakowanie żółte, szlak łatwy, nawierzchnia głównie asfaltowa, różnica wzniesień 220 m 19 km, žlté označenie, ľahký chodník, povrch predovšetkým asfaltový, prevýšenie trasy 220 m Limanowa szlak rozpoczyna się na ulicy Willowej. owliny malownicza wieś, położona nad potokiem trudlak. Trasa wiedzie wąwozem, który mija kolejne przysiółki owliny Rolę i ącinę. rzyż na Miejskiej Górze, fot. C. zynalik Limanowa trasa sa začína na ulici Willowej. owliny malebná dedina nachádzajúca sa nad potokom trudlak. Trasa vedie úvozom, ktorý prechádza cez ďalšie dedinky owliny Rolu a ącinu. everné úbočie Łysej Góry je možné obdivovať z perspektívy modernej infraštruktúry lyžiarskej stanice Limanowa-ki. Miejska Góra chodník ozdobuje zastávka vo výške 716 m n. m., nachádza sa tu Výročný kríž s impozantnými rozmermi, 37 m výška, rozpätie ramien 13 m a vyhliadková terasa s lavičkami a informačnou tabuľou opisujúcou podrobnosti tunajšej panorámy. V posledných rokoch je tu organizovaný populárny masový beh Limanowa Forrest. CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: Na atrakcje Limanowa-ki składają się 4-osobowa kolejka krzesełkowa Doppelmayr, dwa wyciągi orczykowe, bary, restauracje, klub nocny, hotele, wypożyczalnie i serwisy. Najdłuższa trasa mierzy 1000 m, a suma wszystkich tras to 2300 m. trakcie Limanowa-ki predstavujú 4-členná sedačková lanovka Dopllemayr, dva vleky, bary, reštaurácie, nočné kluby, hotely, požičovne a servisy. Najdlhšia trasa meria 1000 m a celková dĺžka všetkých trás je 2300 m. CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: Miejską Górę łatwo dojrzeć szczególnie nocą, ponieważ wieńczący ją krzyż pomalowano na biały kolor i co noc jest podświetlany czterema dużymi reflektorami. Miejsku Góru je možné vidieť predovšetkým v noci, pretože ozdobujúci ju kríž je namaľovaný bielou farbou a každú noc je osvetľovaný štyrmi veľkými reflektormi. Północne zbocza Łysej Góry można tu podziwiać infrastrukturę nowoczesnej stacji narciarskiej Limanowa-ki. Miejska Góra szlak wieńczy przystanek na wzniesieniu liczącym 716 m n.p.m., znajduje się tu rzyż Jubileuszowy o imponujących rozmiarach, 37 m wysokości, rozpiętości ramion 13 m, oraz taras widokowy z ławeczkami i tablicą informacyjną, opisującą szczegóły widocznej panoramy. W ostatnich latach organizowany jest popularny bieg masowy Limanowa Forrest. Panorama z Miejskiej Góry, fot. C. zynalik 18 19

12 zlak rowerowy Limanowa tara Wieś Wola Majerz Golców Opalona Ostra Cyklotrasa Limanowa, sídlisko Marsów tara Wieś Wola Majerz Golców Opalona Ostra 34 km, oznakowanie brązowe, szlak trudny, nawierzchnia głównie asfaltowa, różnica wzniesień 250 m 34 km, hnedé označenie, ťažký chodník, povrch predovšetkým asfaltový, prevýšenie trasy 250 m Limanowa początek szlaku w okolicy osiedla Marsów (ulica Marsów, Górszczyka, Lotników). tara Wieś Wola malowniczo położona miejscowość, skupiska domków rozsianych wśród barwnej szachownicy pól. zlak wiedzie przez przysiółek Majerz. Golców wzniesienie liczy 752 m n.p.m. Na północnych stokach znajduje się cmentarz wojenny nr 369, z okresu I wojny światowej. Groby zbiorowe i pojedyncze wieńczą łacińskie i lotaryńskie krzyże. W pobliży wykonano ławki i wiatę dla kontemplujących. Ostra wzniesienie liczy 925 m n.p.m. Z południowych zboczy Ostrej roztacza się szeroka panorama na Radziejową, Dzwonkówkę, icznię, Turbacz i Wielki Wierch. Rynek w Limanowej, fot. P. Niezielska Limanowa začiatok chodníka v okolí sídliska Marsów (ulica Marsów, Górszczyka, Lotników). tara Wieś Wola malebná obec, zoskupenie domov rozosiatych na farebnom šachovnicovom poli. Chodník vedie cez dedinu Majerz. Golców pahorkatina s výškou 752 m n. m. Na severných svahoch sa nachádza Vojenský cintorín č. 369 z obdobia I. svetovej vojny. poločné a jednotlivé hroby ozdobujú latinské a lotrinské kríže. V súčasnej dobe boli neďaleko postavené lavičky a prístrešok pre kontemplujúcich. Ostra pahorkatina s výškou 925 m n. m. Z južných úbočí Ostrej sa rozprestiera široká panoráma na Radziejowu, Dzwonkówku, iczniu, Turbacz a Wielki Wierch. zlak rowerowy Limanowa tara Wieś Leśniówka Ostra Cyklotrasa Limanowa tara Wieś Leśniówka Ostra 18 km, oznakowanie pomarańczowe, szlak umiarkowanie trudny, nawierzchnia głównie asfaltowa, różnica wzniesień 200 m 18 km, oranžové označenie, chodník stredne ťažký, povrch predovšetkým asfaltový, prevýšenie trasy 200 m Limanowa początek szlaku. tara Wieś sercem miejscowości, położonej nad potokiem tarowiejskim, jest nowoczesny kościół pw. św. Józefa Rzemieślnika. Okolica słynie z czerwcowych, ogólnopolskich rajdów samochodowych Przełęcz pod Ostrą (więcej na Ostra ostatni odcinek szlaku okrąża wzniesienie, mijając Ośrodek Wypoczynkowy Pod Ostrą (tradycyjne domki letniskowe w stylu górskim). Limanowa začiatok chodníka. tara Wieś srdcom obce nachádzajúcej sa nad hladinou tarowiejskeho potoka je moderný kostol zasvätený sv. Jozefovi Remeselníkovi. Okolie je známe vďaka júnovým celonárodným automobilovým pretekom Priesmyk nad Ostrou. Ostra posledný úsek chodníka obklopuje pahorkatina, prechádza popri Turistickom stredisku Pod Ostrou (tradičné turistické domčeky v horskom štýle). zlak rowerowy łopnice Cichoń przełęcz łopnicka Zapowiednica Wyrębiska Zalesie Leśniczówka Mogielica Chyszówki Łopień Cyklotrasa łopnice Cichoń przełęcz łopnicka Zapowiednica Wyrębiska Zalesie Leśniczówka Mogielica Chyszówki Łopień 30 km, oznakowanie żółte, szlak na odcinku równoległym do szlaku papieskiego trudny, nawierzchnia mieszana 30 km, žlté označenie, chodník na úseku rovnobežnom k pápežskému chodníku ťažký, povrch miešaný łopnice początek szlaku, jeśli czas pozwoli warto odwiedzić zabytkowy, drewniany kościół św. ndrzeja postoła. Cichoń wzniesienie położone 929 m n.p.m., leży na trasie odbijającej na wschód od głównego szlaku, godne polecenia szczególnie w okresie jesiennym góra słynie z grzybnych polan. Przełęcz łopnicka położona między 20 21

13 Cichoniem a Zapowiednicą, wiedzie tędy również trasa narciarstwa biegowego okalająca Mogielicę. Zapowiednica wzniesienie sięgające 823 m n.p.m. Wyrębiska Zalesiańskie od tego miejsca szlak wyraźnie odbija na północ. Mogielica najwyższy szczyt Beskidu Wyspowego liczy 1171 m n.p.m. Najbardziej znana z polan na wzniesieniu nosi nazwę tumorgi (od dawnej jednostki powierzchni morga). W czasie II wojny światowej Polana tumorgowa wykorzystywana była jako miejsce zrzutów z samolotów alianckich dla tutejszych oddziałów partyzanckich. Przełęcz Rydza-Śmigłego w okresie PRL nosiła nazwę Chyszówki, oddziela Mogielicę od Łopienia. Łopień masyw sięgający 961 m n.p.m., znajdują się tu największe jaskinie Beskidu Wyspowego: Zbójecka, Czarci Dół i Złotopieńska Dziura. łopnice začiatok chodníka, ak je čas, oplatí sa navštíviť pamiatkový drevený kostol sv. ndreja poštola. Cichoń pahorkatina nachádzajúca sa vo výške 929 m n. m., leží na trase tiahnucej sa na východ od hlavného chodníka, odporúča sa predovšetkým v jesennom období hora je známa vďaka hríbovým poľanám. edlo łopnicka nachádza sa medzi Cichoniom a Zapowiednicou, vedie tadiaľ taktiež lyžiarska bežecká trasa obklopujúca Mogielicu. Zapowiednica pahorkatina siahajúca do výšky 823 m n. m. Wyrębiska Zalesiańskie z tohto miesta sa chodník výrazne odráža na sever. Mogielica najvyšší vrchol Ostrovných Beskýd má 1171 m n. m. Najznámejšia poľana na vrchole sa nazýva tumorgi (od starej jednotky povrchu morga). Počas II. svetovej vojny bola tumorgowa poľana využívaná ako miesto na zhadzovanie zo spojeneckých lietadiel pre tunajších partizánov. edlo Rydza-Śmigłego v období PĽR sa volal Chyszówki, oddeľuje Mogielicu od Łopienia. Łopień masív siahajúci do výšky 961 m n. m., nachádzajú sa tu najväčšie jaskyne Ostrovných Beskýd: Zbójecka, Czarci Dół a Złotopieńska Dziura. zlaki wokół Mszany Dolnej Trasy okolo Mszany Dolnej ieć szlaków rowerowych wokół Mszany Dolnej jest niezwykle gęsta. Łączna ich długość wynosi blisko 200 km. Z 12 tutejszych tras 4 są górskie i posiadają oznaczenie czasowe, zaś 8 jest asfaltowych, oznaczonych informacją kilometrażową. Istotną zaletą wytyczonych na terenie gminy szlaków jest duża ilość połączeń między poszczególnymi trasami, dzięki czemu można tworzyć własne warianty wycieczek, adekwatne do naszych umiejętności czy kondycji. Przebieg szlaków uwzględnia położenie najbardziej spektakularnych punktów widokowych. ż cztery szlaki wyprowadzają rowerzystów z miasta na lesiste wzgórza Lubogoszczy. Wschodnie szlaki wiodą odpowiednio na Ćwilin i Jasień, zaś kierując się na zachód dotrzemy na Luboń Wielki. Propozycji wypraw w tej okolicy jest wiele, oto kilka z nich: Trasa Mszana Dolna asinka Mała asina Wielka Mszana Dolna 23 km, trasa umiarkowanie trudna, nawierzchnia asfaltowa, 1 godz. 30 min Trasa Mszana Dolna Lubogoszcz (968 m n.p.m.) Czarny Dział (673 m n.p.m.) Grunwald/Wsołowa (624 m n.p.m.) Mszana Dolna trasa górska, trudna,nawierzchnia mieszana, 2 godz. 30 min Trasa Mszana Dolna Glisne Gęsia zyja Raba Niżna Mszana Dolna trasa górska, trudna, nawierzchnia głównie asfaltowa, 1 godz. 30 min ieť cyklistických trás okolo Mszany Dolnej je neobyčajne hustá. Ich celková dĺžka predstavuje takmer 200 km. Z 12 tunajších trás sú 4 horské a majú červené označenie, avšak 8 je asfaltových, označených informáciou o kilometroch. Dôležitou výhodou trás vyznačených na území obce je veľké množstvo spojení medzi jednotlivými trasami, vďaka čomu je možné vytvoriť vlastné varianty výletov, ktoré sú adekvátne k našim schopnostiam a kondícii. Priebeh chodníkov zohľadňuje polohu najpôsobivejších vyhliadkových bodov. ž štyri chodníky zavedú cyklistov z mesta na lesnaté vysočiny pahorkatiny Lubogoszcz. Východné chodníky vedú príslušne na Ćwilin a Jasień a ak budeme smerovať na západ, dostaneme sa na Luboń Wielki. Návrhov na výlety v tomto okolí je mnoho a tu je niekoľko z nich: Trasa Mszana Dolna asinka Mała asina Wielka Mszana Dolna 23 km, trasa stredne ťažká, asfaltový povrch, 1 hod. 30 min. Trasa Mszana Dolna Lubogoszcz (968 m n. m.) Czarny Dział (673 m n. m.) Grunwald/Wsołowa (624 m n. m.) Mszana Dolna trasa horská, ťažká, asfaltový povrch miešaný, 2 hod. 30 min. Trasa Mszana Dolna Glisne Gęsia zyja Raba Niżna Mszana Dolna trasa horská, ťažká, povrch hlavne asfaltový, 1 hod. 30 min

14 zlaki rowerowe Gorczańskiego Parku Narodowego, szlaki łącznikowe gmin Niedźwiedź i Rabka Cyklotrasy Národného parku Gorce, spájajúce chodníky obcí Niedźwiedź a Rabka Wyjątkowy pod względem walorów przyrodniczych i urody krajobrazu obszar Gorców objęto pierwszą formą ochrony już w roku 1927 (rezerwat przyrody im. Władysława Orkana). Właściwy Gorczański Park Narodowy utworzono jednak dopiero w 1981 roku. Współcześnie jego powierzchnia wynosi prawie ha. Dodatkowo otacza go szeroki pierścień otuliny o powierzchni ha. Park leży na terenie 5 gmin: Mszana Dolna, W Dolinie amienicy, fot. P. Tokarczyk Niedźwiedź, amienica, Nowy Targ i Ochotnica Dolna. W jego granicach znajdują się także najwyższe szczyty Gorców: Turbacz (1310 m n.p.m.), Jaworzyna amienicka (1288 m n.p.m.), iczora (1282 m n.p.m.), udłoń (1279 m n.p.m.), Gorc (1228 m n.p.m.) i Czoło Turbacza (1258 m n.p.m.). Występują tu rośliny rzadkie w skali kraju, gatunki charakterystyczne dla piętra alpejskiego i populacje pozostające pod ochroną (113). Świat zwierząt Gorczańskiego PN reprezentują m.in. dziki, jelenie, sarny, rysie, borsuki, gronostaje i żbiki. Z myślą o tych, którzy chcą poznać bogactwo tutejszej przyrody i unikalne plenery, przygotowano liczne ścieżki i szlaki, wytyczone po najciekawszych zakątkach obszaru. Przed wycieczką po parku należy jednak zapoznać się, a przebywając na jego terenie, przestrzegać obowiązującego regulaminu (dostępny m.in. na stronie www. gorczanskipark.pl). Ponadto turyści poruszający się na rowerach muszą pamiętać, że w granicach GPN dopuszczalna jest jedynie turystyka rowerowa indywidualna tzn. do 5 rowerów i może odbywać się tylko po wyznaczonych do tego szlakach. Nie wolno także lekceważyć stopnia trudności tutejszych tras. Teren GPN jest wybitnie górzysty i wymaga wysokich umiejętności. Wstęp na niektóre obszary parku jest odpłatny. zlaki rowerowe oznaczono w typowy sposób za pomocą białego kwadratu z czarną sylwetką roweru. Obecnie wyróżnić można 7 szlaków, które łączą się z pobliskimi miejscowościami (4 prowadzą do oniny, po jednym do Rabki, Lubomierza i Ochotnicy). Przed obraniem trasy należy się upewnić czy dany szlak nie został czasowo zamknięty, np. ze względów pogodowych. ontakt GPN: tel. (18) Územie Gorcov výnimočné z hľadiska prírodných bohatstiev a krásy krajiny bolo zahrnuté do ochrany už v roku 1927 (prírodná rezervácia Władysława Orkana). Príslušný Národný park Gorce bol však vytvorený až v roku Jeho súčasná rozloha predstavuje približne 7030 ha. Dodatočne ho obklopuje široký prsteň s rozlohou ha. Park leží na území 5 obcí: Mszana Dolna, Niedźwiedź, amienica, Nowy Targ, Ochotnica Dolna. Pri jeho hraniciach sa nachádzajú aj najvyššie štíty Gorcov: Turbacz (1310 m n. m.), Jaworzyna amienicka (1288 m n. m.), iczora (1282 m n. m.), udłoń (1279 m n. m.), Gorc (1228 m n. m.) a Czoło Turbacza (1258 m n. m.). Vyskytujú sa tu zriedkavé rastliny, ktoré sa na iných miestach v Poľsku nenachádzajú, a taktiež druhy charakteristické pre alpský stupeň a chránené populácie (113). vet zvierat Národného parku Gorce reprezentujú o. i. diviaky, jelene, srny, rysy, jazvece, hranostaje a divé mačky. Pre tých, ktorí sa chcú bližšie oboznámiť s bohatstvom tunajšej prírody a s unikátnou krajinou, boli pripravené mnohé trasy a chodníky vytýčené po najzaujímavejších zákutiach územia. Pred výletom po parku sa je však potrebné oboznámiť s platnými pravidlami (dostupné o. i. na stránke www. forczanskipark.pl) a počas pobytu na tomto území je ich potrebné dodržiavať. Turisti pohybujúci sa na bicykloch musia okrem toho mať na zreteli, že v hraniciach NPG je prípustná iba individuálna cyklistická turistika, tzn. do 5 bicyklov a môže sa uskutočňovať iba po trasách vyznačených na tento účel. Nesmie sa podceňovať stupeň ťažkosti tunajších trás. Územie NPG je veľmi hornaté a vyžaduje si obrovské schopnosti. Vstup na niektoré územia parku je platný. Cyklistické trasy sú označené typickým spôsobom pomocou bieleho štvorca s čiernou siluetou 24 25

15 bicykla. V súčasnej dobe je možné vymedziť 7 trás, ktoré sa spájajú s blízkymi obcami (4 vedú do oniny a po jednej do Rabky, Lubomierza a Ochotnice). Pred výberom trasy sa je potrebné uistiť, či daná trasa nebola dočasne uzatvorená, napr. vzhľadom na počasie. ontakt NPG: tel. č. (18) zlaki rowerowe wokół Laskowej Cyklistické trasy okolo Laskowej Gmina Laskowa jest najbardziej wysuniętą na północny - wschód częścią Powiatu Limanowskiego. Nad tutejszymi miejscowościami górują takie szczyty jak: Groń, ałasz, Jaworz (Pasmo Łososińskie), obyła czy Rosochatka. Przybywający w te strony mają okazję zapoznać się z wyjątkową mieszanką dziedzictwa kulturowego. Do największych atrakcji gminy należy tacja Narciarska Laskowa-amionna z jednym z najdłuższych i najnowocześniejszych wyciągów w Polsce Tatrapoma T-4 (1550 m). Letnią porą turyści chętnie odwiedzają dwór w Laskowej przykład typowej drewnianej architektury rezydencjonalnej z XVI wieku. Dużym powodzeniem cieszą się również tawy Rybne Przy Młynie w Żmiącej oraz skansen w Laskowej, prezentujący m.in. wiejskie warsztaty rzemieślnicze (tkacki, stolarski, kołodziejski, bednarski, szewski Las Bukowy, fot.. Maciuszek i krawiecki). Z myślą o chcących poznać bliżej walory okolicy gmina proponuje cztery scenariusze wycieczek, dedykowanych zarówno piechurom jak rowerzystom, o łącznej długości 25 km. Odpowiednia dla pasjonatów pamiątek historii jest trasa biegnąca od Laskowej, przez przysiółek Nadole, amionkę Małą, na wzniesienie Jastrząbka (557 m n.p.m.) i pętlę przez Maliniska koło potoku Lipniczka i z powrotem. To wycieczka właściwa także dla przygotowujących się do większych wypraw zaledwie 13 km po asfaltowej nawierzchni. Dla szukających wyzwań warto polecić trasę wybitnie górską, prowadzącą od Laskowej przez przysiółek Rozpite, szczytami orab 727 m n.p.m., ałasz (909 m n.p.m.), Jaworz (920 m n.p.m.), po Ujanowice. Na taką wyprawę trzeba zarezerwować co najmniej 6 godzin. Obec Laskowa je najseverovýchodnejšou časťou okresu Limanowa. Nad tunajšími obcami sa týčia také štíty ako Groń, ałasz, Jaworz (Łososińské pásmo), obyła alebo Rosochatka. Turisti prichádzajúci na tieto územia sa majú príležitosť oboznámiť s výnimočnou zmesou kultúrneho dedičstva. najväčším atrakciám obce patrí Lyžiarska stanica Laskowa-amionna s jedným z najdlhších a najmodernejších vlekov v Poľsku Tatrapoma T-4 (1550 m). Turisti tu v lete veľmi radi obdivujú dvor v Laskowej príklad rezidencie s typickou drevenou architektúrou pochádzajúcou zo 16. storočia. Veľký úspech majú aj Rybníky Przy Mlynie v Żmiącej ako aj skanzen v Laskowej predstavujúci o. i. vidiecke remeselnícke dielne (tkáča, stolára, kolára, debnára, obuvníka a krajčíra). Jurków, fot. P. Niezielska Pre tých, ktorí sa chcú bližšie oboznámiť s bohatstvom okolia obce, sú navrhnuté štyri výletné scenáre, ktoré sú určené nielen pre peších, ale aj pre cyklistov a ich celková dĺžka je 25 km. Pre milovníkov historických pamiatok je vhodná trasa idúca od Laskowej cez dedinu Nadole, amionku Mału, na vrch Jastrząbka (557 m n. m.) a uzol cez Maliniska pri potoku Lipniczka a späť. Tento výlet je vhodný aj pre tých, ktorí sa pripravujú na väčšie výlety iba 13 km po asfaltovom povrchu. Tým, ktorí hľadajú rôzne výzvy, treba s určitosťou odporučiť veľmi horskú trasu vedúcu od Laskowej cez dedinu Rozpite, vrcholmi orab 727 m n. m., ałasz (909 m n. m.), Jaworz (920 m n. m.), po Ujanowice. Na takýto výlet si je potrebné rezervovať minimálne 6 hod

16 Ś RJOBRZOWY I D I BEIDU L Ą ŚLĄIEGO ŻYWIECI chroniska turystyczne Turistické chaty RJOBRZOWY BEIDY Ż zlaki rowerowe Cyklotrasy W Y C E s PR RJOBRZOWY E PR B RJOBRZOWY PR s E s C s GÓRNEJ ORWY W s N I B D Y I O Ł E I I RJOBRZOWY s G M F Ł 28 R s Ń R s s PR T U O W Y W YUCE Oravice Z R M J O BBIOGÓRI PR NRODOWY D I I I PR Odniesienie do strony w przewodniku Odvolanie na stránky v sprievodcovi E s B I E PR 2 TRY 0 ROWEROWE 10 km G P O R NRODOWY Ó R Z E O R U TTRZŃI PR NRODOWY TTRZŃI T PR MŁ FTR G Ó R Y Ń Z C C H O I E T NRODOWY R Y PR NRODOWY W I WIEL E L FTR F T R 29

17 Oravska Cyklomagistrala (Orawska Ścieżka Rowerowa nr 006) Oravská cyklomagistrála (Oravská cyklotrasa č. 006) 90 km, oznakowanie czerwone, szlak trudny, 95% nawierzchni asfaltowej, różnica wzniesień 330 m 90 km, červená cyklotrasa, ťažká trasa, 95 % asfaltového povrchu, prevýšenie trasy 330 m Przełęcz Demianowska trasę otwierają niezwykle malownicze widoki na przełęczy Demianowskiej (930 m n.p.m.) u styku Beskidu ysuckiego i Beskidów Orawskich. Dalej trasa wiedzie dobrą, asfaltową nawierzchnią i wkracza w obszar krajobrazu chronionego. Obszar krajobrazu chronionego Górna Orawa (Chránená krajinná oblasť Horná Orava) charakteryzuje się dużą lesistością i górską rzeźbą terenu. zlak wiedzie doliną rzeki Biała Orawa. Zákamenné i Breza kolejne niewielkie ale urokliwe miejscowości na szlaku. Zapora Orawska (Oravská priehrada) na skrzyżowaniu przed gminą Łokcza trasa skręca w kierunku gminy Vavreczka i Zapory Orawskiej. Około 50 m od skrzyżowania koło Namiestova zbacza z głównej drogi na asfaltową ścieżkę w pobliżu zbiornika wodnego. Przed przystanią trasa rowerowa ponownie łączy się z główną drogą i prowadzi do ściany zapory. Jezioro oprócz funkcji przeciwpowodziowej i retencyjnej, pełni rolę popularnego miejsca rekreacji i sportów wodnych. Z korony zapory roztacza się piękny widok na okolicę oraz Babią Górę, zwaną także Diablakiem (1723 m n.p.m.). Trzciana (Trstená) miasteczko, którego historia sięga XIV wieku, warto odwiedzić kościół i klasztor Franciszkanów przy Rynku. Orawice (Oravice) miejscowość wypoczynkowa słynąca z wód termalnych, jednocześnie węzeł licznych szlaków turystycznych. Tatrzański Park Narodowy (słow. Tatranský národný park, TNP) najstarszy park narodowy łowacji, zajmuje powierzchnię ha. Przejazd w jego granicach wymaga stosowania się do regulaminu parku ( Przełęcz Borek (sedlo Bôrik) wznosi się na wysokości 890 m n.p.m. Zuberzec (Zuberec) ważny ośrodek sportów zimowych, latem przyciąga odwiedzających malowniczy skansen Muzeum Wsi Orawskiej. Zuberzec jest też gminą początkową dla wycieczek turystycznych w Tatrach Zachodnich Rohaczach. Co roku odbywa się tu Festiwal Folkloru pod Rohaczami i Oravaman. Dalej na południe szlak opuszcza rejon Orawy i przechodzi w otlinę Liptowską. Demänovské sedlo trasa začína peknými výhľadmi v sedle Demänová (930 m. n. m.) na rozhraní ysuckých Beskýd a Oravských Beskýd. CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: Zapora Orawska działa od 1954 roku, zatrzymuje wody o objętości 350 mln m³ i lustrze wody powierzchni 35 km² Oravská priehrada funguje od roku 1954 roku, zadržiava vody s objemom 350 mln m³ a vodnou hladinou 35 km² Trasa ďalej pokračuje po dobrej asfaltovej ceste územím chránenej krajinnej oblasti. Chránená krajinná oblasť Horná Orava je charakteristická veľkou lesnatosťou a horským reliéfom. Trasa vedie dolinou rieky Biela Orava. Zákamenné a Breza ďalšie malé, ale očarujúce dedinky na trase. Oravská priehrada na križovatke pred obcou Lokca odbočuje smerom na obec Vavrečka a Oravskú priehradu. si 50 m od križovatky pri Námestove odbočuje z hlavnej cesty na asfaltový chodník v blízkosti vodnej nádrže. Pred Prístavom sa cyklotrasa opäť napája na hlavnú cestu a vedie na priehradný múr. Priehrad plní nielen protipovodňovú funkcie, ale je aj obľúbeným miestom oddychu a vodných športov. Z priehradného múru je pekný výhľad na okolie Oravskej priehrady a Babiu horu, nazývanú aj Diablak (1723 m. n. m.). Trstená mestečko, ktorého dejiny siahajú do 14. storočia, na námestí sa oplatí navštíviť kostol a kláštor Františkánov. Oravice rekreačná obec preslávená vďaka termálnym vodám, zároveň je to aj uzol mnohých turistických chodníkov. Tatranský národný park, TNP najstarší národný park na lovensku, jeho rozloha predstavuje ha. Počas pobytu na jeho území je potrebné dodržiavať pravidlá TNP-u ( edlo Bôrik týči sa vo výške 890 m. n. m Zuberec dôležité stredisko zimných športov, v lete priťahuje návštevníkov malebný skanzen Múzeum oravskej dediny. Zuberec je tiež východiskovou obcou pre turistické výstupy v Západných Tatrách Roháčoch. aždoročne sa tu konajú Podroháčske folklórne slávnosti a Oravaman. Ďalej na juh cyklotrasa opúšťa regió Oravy a prechádza do Liptovskej kotliny. Transgraniczne ścieżki rowerowe, Ścieżka Łokcza Lipnica Wielka Cezhraničné cyklotrasy, Cyklotrasa Lokca Lipnica Wielka 34.8 km, oznakowanie niebieskie, szlak umiarkowanie trudny, słowacko-polski Pogranicze polskie i słowackie spaja coraz większa liczba projektów o charakterze turystyczno-krajoznawczym. Tego typu przedsięwzięcia to nie tylko wyzwania logistyczne i administracyjne. To przede wszystkim 30 31

18 inicjatywy wynikające z coraz lepszej i bliższej współpracy pomiędzy obu państwami, a także odpowiedzi na potrzeby mieszkańców i odwiedzających ten region turystów. Tworzenie transgranicznych ścieżek edukacyjnych, szlaków pieszych i rowerowych to wyraz zainteresowania wspólnym dziedzictwem kulturowym, podobieństwami i różnicami, których z przyjemnością doświadcza się podczas tego typu wędrówek km, modrá cyklotrasa, stredne ťažká, slovensko-poľská Poľské a slovenské pohraničie spája čoraz väčší počet projektov s turisticko-náučným Turyści na szlaku Łokcza Lipnica Wielka, fot. rchiwum Miasta Dolny ubin charakterom. Predsavzatia tohto typu nepredstavujú iba logistickú a administratívnu výzvu. Je to hlavne iniciatíva vyplývajúca z čoraz lepšej a bližšej spolupráce medzi obidvoma štátmi a je aj odpoveďou na potreby obyvateľov a návštevníkov tohto regiónu. Tvorba cezhraničných náučných chodníkov, peších a cyklistických trás je výrazom záujmu o spoločné kultúrne dedičstvo, podobnosti a rozdiely, ktoré s príjemnosťou pociťujeme počas výletov tohto typu. Łokcza (Lokca) ścieżka wiedzie drogą powiatową do Namiestowa. Namiestowo (Námestovo) obecnie ze względu na położenie nad Jeziorem Orawskim miejscowość ma charakter ośrodka rekreacyjno-wypoczynkowego. Z cenniejszych zabytków miejscowości należy wspomnieć renesansowy kościół pw. świętych apostołów zymona i Judy z połowy XVII wieku. We wnętrzu zachowały się m.in. barokowa chrzcielnica i dwa konfesjonały z XVIII wieku. Dalej szlak prowadzi przez Żubrohławę (Zubrohlavę) i kieruje się na północny-zachód. Mija Rabczę (Rabča) i Rabczyce (Rabčice) i dociera do granicy z Polską. Lipnica Wielka trasa dobiega końca w tej malowniczej i rozległej miejscowości, rozciągającej się na odcinku 16 km wzdłuż potoku Lipniczanka. Lokca trasa vedie okresnou cestou do Námestova. Námestovo vzhľadom na polohu nad Oravskou priehradou má mesto v súčasnej dobe charakter rekreačno-oddychového strediska. Z najvzácnejších pamiatok mesta je potrebné spomenúť renesančný kostol sv. Šimona a Júdu z polovice 17. storočia. V interiéri kostola sa nachádza baroková krstiteľnica a dve spovednice z 18. storočia. Trasa ďalej vedie cez Zubrohlavu a smeruje na severozápad. Prechádza popri Rabči a Rabčiciach a tiahne sa až k hranici s Poľskom. Lipnica Wielka - trasa sa končí práve v tejto malebnej a rozľahlej obci, rozprestierajúcej sa na úseku 16 km pozdĺž potoka Lipniczanka. Ścieżka Rowerowa nr 5439 Orawska Leśna Tanecznik Cyklotrasa č Oravská Lesná Tanečník 9 km, oznakowanie zielone, szlak łatwy, różnica wzniesień 85 m, 85% nawierzchni asfaltowej 9 km, zelená cyklotrasa, ľahká trasa, prevýšenie trasy 85 m, 85 % asfaltového povrchu Ścieżka rowerowa wiedzie Doliną Jurikowego Potoku (Juríkovho potoka). Tanecznik w okolicy osady zachowały się pozostałości dawnej orawskiej leśnej kolejki wąskotorowej. łużyła ona głównie do przewozu drewna. W latach świetności kolej, której historia sięga 1918 roku, liczyła blisko 110 km. W roku 2008 zakończono modernizację obiektu i od tego czasu pociąg kursuje pomiędzy stacjami edlo i Tanecznik codziennie. U zbiegu górskich miejscowości Lehotska i Damianowa na wysokości 930 m n.p.m. nasza trasa łączy się z orawską ścieżką rowerową nr 006. Cyklotrasa vedie dolinou Juríkovho potoka. Tanečník nachádzajú sa tu zachované zvyšky oravskej úzkorozchodnej železničky, 32 33

19 34 ktorá v minulosti slúžila na zvážanie dreva. Počas svojich slávnych rokov mala železnica, ktorej história siaha do roku 1918, takmer 110 km. Obnovená bola v roku 2008 a premáva medzi stanicami Tanečník a edlo Beskyd každý deň. Na križovatke medzi horskými osadami Lehotská-Demänová v nadmorskej výške 930 m. n. m. sa trasa napája na Oravskú cyklomagistrálu číslo 006. Ścieżka Rowerowa nr 2425 ihelné Orawska Półgóra Cyklotrasa č ihelné Oravská Polhora 20 km, oznakowanie niebieskie, szlak trudny, 55% nawierzchni asfaltowej, pozostała utwardzone drogi polne, różnica wysokości 110 m CIEWOT / ZUJÍMVOŤ: olej leśna różniła się od typowej rozstawem szyn, tj. 760 mm w porównaniu ze standardowym 1453 mm. Lesná železnica sa od typickej líšila rozchodom koľajníc, t. j. 760 mm na rozdiel od štandardných 1453 mm. fot. rchiwum Miasta Dolny ubin 20 km, modrá cyklotrasa, ťažká trasa, 55 % asfaltového povrchu, zvyšok spevnené poľné cesty, prevýšenie trasy 110 m Obszar chronionego krajobrazu Górna Orawa (Chránená krajinná oblasť Horná Orava) szlak bierze początek w okolicach rezerwatu przyrody Babia Góra (Babia hora), otaczającego masyw z kulminacją na wysokości 1725 m n.p.m. chronisko łona Woda schronisko turystyczne u podnóża Babiej Góry (1725 m n.p.m.) i Pilska (1557 m n.p.m.), oferuje 140 miejsc noclegowych a oprócz typowej dla schronisk górskich oferty także basen. Nazwa pochodzi od znajdujących się tu źródeł mineralnych. Orawska Półgóra (Oravská Polhora) miejscowość słynąca ze sportów zimowych i tradycyjnego rzeźbiarstwa ludowego kończy wyprawę. Warto odwiedzić tzw. Gajówkę Hviezdoslava, dedykowaną twórczości wybitnego poety. Gajówka Hviezdoslava, fot. M. Pišný Glinne (Hliny) przełęcz nazywana też orbielowską, grzbietem biegnie granica polsko-słowacka. Nieopodal szlak łączy się z Orawską ścieżką rowerową. Územie Chránenej krajinnej oblasti Horná Orava trasa sa začína v okolí prírodnej rezervácie Babia hora obklopujúcej masív s kulmináciou vo výške 1725 m n. m. Chata laná voda turistická chata na úpätí Babej hory (1725 m n. m.) a Pilska (1557 m n. m.), ponúka 140 ubytovacích miest a okrem ponuky typickej pre horské chaty aj bazén. Názov je odvodený od minerálnych prameňov, ktoré sa tu nachádzajú. Oravská Polhora v obci, ktorá je známa vďaka zimným športom a tradičnému ľudovému rezbárstvu, sa cyklotrasa končí. Oplatí sa navštíviť aj. Hviezdoslavovu hájovňu, venovanú tvorbe významného básnika. Glinne (Hliny) sedlo nazývané aj orbielowské, chrbtom sedla sa tiahne poľskoslovenská hranica. Neďaleko sa naša trasa napája na Oravskú cyklomagistrálu. Beskidzka Ścieżka Rowerowa nr 006a Beskydská cyklotrasa č. 006a 25 km, oznakowanie czerwone, szlak umiarkowanie trudny, 75% nawierzchni asfaltowej, różnica wzniesień 260 m 25 km, červená cyklotrasa, trasa stredne ťažká, 75 % asfaltového povrchu, prevýšenie trasy 260 m krzyżowanie Vavrečkai Oravská Jasenica szlak bierze początek przy moście na rzece Biała Orawa. Dolina rzeki Veselianki szlak biegnie w górę malowniczej doliny. Oravské Veselé i ihelné kolejne miejscowości na szlaku, druga od niedawna kojarzy się z nowoczesnym ośrodkiem narciarskim ki Gruniky ihelné (3 wyciągi, w tym dwa o długości 1000 m). Glinne (Hliny) szlak kończy się na przełęczy, dokładnie na wysokości przejścia granicznego orbielów Orawska Półgóra. Jest to jednocześnie skrzyżowanie szlaków turystycznych (po polskiej stronie czerwony i czarny, po słowackiej niebieski). 35

20 rižovatka Vavrečka a Oravská Jasenica trasa sa začína pri moste na rieke Biela Orava. Dolina rieky Veselianky trasa vedie smerom hore malebnou dolinou. Oravské Veselé a ihelné ďalšie obce na trase, druhá sa od nedávna spája s moderným lyžiarskym strediskom ki Gruniky ihelné (3 vleky, z toho 2 s dĺžkou 1000 m). Glinne (Hliny) trasa sa končí na sedle, presne na výške hraničného prechodu orbielów Oravská Polhora. Je to zároveň križovatka turistických chodníkov (na poľskej strane červený a čierny a na slovenskej modrý). Trasa Vyšný ubín Zázrivá Cyklotrasa Vyšný ubín Zázrivá 33 km, kolor niebieski, szlak łatwy, nawierzchnia głównie asfaltowa 33 km, modrá cyklotrasa, ľahký trasa, povrch hlavne asfaltový Górny ubin (Vyšnýubín) trasa rowerowa zaczyna się w małej wiosce, w której urodził się największy słowacki poeta P. O. Hviezdoslav, położonej zaledwie 4 km od stolicy regionu Dolnego ubina. Warto poświęcić czas na wizytę w muzeum znajdującym się w lewym skrzydle ubińskiego Dworu. Mieści się tu bogata ekspozycja etnograficzna i archeologiczna. Na uwagę zasługuje również kościół Świętej Trójcy z XV wieku. Jasenowa niewielka miejscowość słynie z domu pamięci Martina ukuczina, słowackiego pisarza realistycznego obiekt jest wiernym świadectwem życia codziennego w tych strona z przełomu XIX i XX wieku. Štyrichotáre wzniesienie sięgające 711 m n.p.m. Most Žaškovský most nad Orawą, rzeką wypływającą z Jeziora (Zbiornika) Orawskiego, wiodący do Istebnej. Istebna do największych atrakcji miejscowości należy drewniany kościół św. Michała, rozbudowany w roku 1730 na bazie wcześniejszej niewielkiej kaplicy, wewnątrz m.in. cenne malowidła, barokowy ołtarz i ozdobna ambona. Zázrivá wyprawa kończy się w miejscowości do dziś dnia kontynuującej tradycje pasterskie i słynącej z wyrobu korbacza (korbačik), góralskiego sera. Vyšný ubín cyklotrasa začína v malej dedinke, ktorá je rodiskom najväčšieho slovenského básnika P. O. Hviezdoslava, nachádzajúcej sa iba 4 km od okresného mesta Dolný ubín. Tu sa oplatí navštíviť horný ubínyovský kaštieľ, v ktorom sa nachádza expozícia obce s bohatou etnografickou a archeologickou výstavou. Pozornosť si zaslúži aj kostol vätej Trojice z 15. storočia. Jasenová malá obec známa vďaka slovenskému realistickému spisovateľovi Martinovi ukučínovi pamätný dom sprítomňuje prostredie každodenného života prozaika na prelome 19. a 20. storočia. Štyri chotáre sedlo siahajúce do výšky 711 m n. m. Žaškovský most most nad Oravou, riekou vyplývajúcou z Oravského jazera, vedie do Istebnej. Istebna k najväčším atrakciám obce patrí drevený artikulárny kostol, ktorý bol rozšírený v roku 1730 na základoch malej kaplnky v interiéri sa nachádzajú vzácne maľby, barokový oltár a ozdobná kazateľnica. Zázrivá výlet končíme v obci, ktorá až do dnešného dňa pokračuje v pastierskych tradíciách a je známa vďaka výrobe korbáčikov a ovčieho syra. Trasa Biała Woda Łokcza Cyklotrasa Biela voda Lokca 38 km, oznakowanie czerwone, szlak umiarkowanie trudny, nawierzchnia zróżnicowana 38 km, červená cyklotrasa, trasa stredne ťažká, rôznorodý povrch Biała Woda szlak rozpoczynamy na skrzyżowaniu przed Osadką, przy kierunkowskazie i krzyżówce 3 szlaków (czerwony, zielony, niebieski). Lesztiny pierwszy dłuższy przystanek warto poświęcić na zwiedzenie drewnianego kościółka z końca XVII wieku. Przez wieki przetrwał w nieomal nienaruszonym stanie i w roku 2008 został uhonorowany miejscem na liście Światowego Dziedzictwa UNECO. Wyżny ubin miejscowość rodzinna słowackiego poety i dramaturga P. O. Hviezdoslava. Dolny ubin doliną potoku Medzihradník wjeżdżamy do jednej z najciekawszych i najstarszych miejscowości regionu. pośród licznych atrakcji Dolnego ubina warto wymienić chociażby Galerię Orawską, Muzeum Orawskie P. O. Hviezdoslava, zabytkowy cmentarz, kościół św. atarzyny leksandryjskiej, kościół ewangelicki czy wspaniały most kolumnowy, łączący tare Miasto z kompleksem Bysterec prawdziwą wizytówkę miasta. ubinska Hala szlak wiedzie ku górującemu nad doliną Orawy i Dolnym ubinem masywowi ubińskiej Hali, której szczyt znajduje się na wysokości 1346 m n.p.m. Rejon ten jest niezwykle popularny wśród miłośników sportów zimowych ze względu na rozległy i nowoczesny ośrodek narciarski (I PR ubinska hola). Znajduje się tu także czynne przez cały rok schronisko na ubińskiej Hali. Przysłop (Príslop) kolejny szczyt do zdobycia o wysokości m n.p.m., na który szlak wiedzie przez przełęcz o tej samej nazwie (808 m n.p.m.). Prowadzi tędy m.in. europejski długodystansowy szlak pieszy E3 (od tlantyku po Morze Czarne, dł. ok km, przechodzi przez 12 państw, 36 37