Konkurencyjność i zrównoważony rozwój europejskich przedsiębiorstw branży turystycznej

Transkrypt

1 EOS CODE A Code of Practice on Environment Oriented Sustainability 1 II etap Badawczy Konkurencyjność i zrównoważony rozwój europejskich przedsiębiorstw branży turystycznej W y n i k i b a d a n i a University of Padova Department of Chemical Process Engineering (DPCI) Quality Environment Research Centre RESEARCH INSTITUTE FOR TOURISM

2 Spis treści Streszczenie... 3 I. Tożsamość ankietowanych Podsumowanie profilu badania Dystrybucja ankiet Podział przedsiębiorstw wg rodzaju świadczonych usług Charakterystyka touroperatorów i biur podróży wg wielkości firmy Struktura przedsiębiorstw wg rodzaju działalności Struktura przedsiębiorstw wg głównej dziedziny działalności II. Zrównoważony rozwój Zaangażowanie w działalność związaną ze zrównoważonym rozwojem turystyki i ochroną środowiska Określenie najistotniejszych elementów dla zrównoważonego rozwoju turystyki Działania uznane za istotne dla efektywniejszego wdrażania zrównoważonego rozwoju turystyki Skłonność konsumentów do płacenia więcej za usługi przyjazne dla środowiska Skłonność dostawców do płacenia więcej za usługi przyjazne dla środowiska Działania, które powinny podjąć europejskie /narodowe instytucje/władze Przedsiębiorstwa zaangażowane w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki Przedsiebiorstwa zaangażowane w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju wg wielkości firmy III. Konkurencyjność, jakość i bezpieczeństwo Czynniki podnoszące konkurencyjność przedsiębiorstw w branży turystycznej Najważniejsze problemy sektora Touroperatorów i Biur Podróży Aspekt bezpieczeństwa i asekuracji w pakietach turystycznych Aspekt jakości usług w pakiecie turystycznym Aneks A : Ankieta

3 Streszczenie Drugą fazę projektu EOS CODE (ENT/CIP/09/B/N06S00) stanowiło przeprowadzenie ankiety na temat istniejących krajowych systemów jakości oraz stosowania dobrych praktyk zwiazanych ze zrównoważonym rozwojem turystyki w krajach uczestniczących w projekcie aby zebrać informacji o problemach, jakie napotykają tour operatorzy i biura podróży w każdym kraju. 3 Celem ankiety było rozpoznanie jakie dobre praktyki są już realizowane w branży turystycznej w krajach partnerskich, w odniesieniu do zrównoważonego rozwoju, konkurencyjności i jakości, a także w zakresie bezpieczeństwa i ochrony konsumenta. Ankiety zostały skierowane do krajowych stowarzyszeń biur podróży, które uczestniczą jako partnerzy w projekcie EOS, które dalej skierowały je do swoich członków. Do realizacji badania niezbędne było przeprowadzenie co najmniej 250 ankiet, dlatego też, biorąc pod uwagę liczbę członków każdego Stowarzyszenia, zdecydowano, że każde Stowarzyszenie będzie musiało zagwarantować pewną minimalną liczbę ankiet, proporcjonalnie do liczby swoich członków. W tym dokumencie przedstawiono wyniki analizy przeprowadzonych ankiet; opracowanie jest podzielone na 3 części, zgodnie ze strukturą ankiety, a mianowicie: tożsamość badanych, która zawiera omówienie profilu badania, następnie część dotycząca zrównoważonego rozwoju i wreszcie część na temat jakości i konkurencyjności. Dokonano analizy wyników w odniesieniu do całej próby,a także wg innych kryteriów: rodzaju usług turystycznych świadczonych przez przedsiębiorstwa (tzn. czy jest to touroperator czy biuro podróży), rodzaju działalności firmy (B2B lub B2C). Poniżej zostały streszczone główne wyniki części badań dotyczącej zrównoważonego rozwoju oraz części badań na temat konkurencyjności, jakości i bezpieczeństwa w branży turystycznej.

4 Strategia Zrównoważonego Rozwoju w Branży Turystycznej Znaczna część firm (75%) odpowiedziała, że nie są zaangażowane w jakikolwiek działania związane z zrównoważoną turystyką i ochroną środowiska;procent touroperatorów, którzy odpowiedzieli TAK (27%) jest wyższy niż wśród biur podróży (19%); procent respondentów, którzy odpowiedzieli TAK jest wyższy wśród firm, których główną działalnością jest sektor usług B2B (31%) niż wśród firm sektora B2C (24%). Podstawowymi elementami zrównoważonego rozwoju są: poszanowanie dla lokalnego środowiska kulturowego i naturalnego, edukacja turystów, edukacja lokalnych społeczności oraz przewodników. 4 Najważniejszymi działaniami na rzecz zrównoważonego rozwoju są: informowanie przedsiębiorców o korzyściach wynikających z zaangażowania na rzecz zrównoważonej turystyki wszystkich podmiotów występujących w łańcuchu dostaw produktów i usług ; stworzenie bazy wiedzy i strony internetowej ukierunkowanej na zagadnienia związane ze zrównoważonym rozwojem; włączenie zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem do wszystkich programów edukacyjnych związanych z turystyką i gościnnością Ogólnie występuje negatywne nastawienie klientów do płacenia więcej za usługi przyjazne dla środowiska (około 65%), pozytywne nastawienie to tylko około 16%. Taka sama postawa dotyczy też dostawców usług i produktów gotowych zapłacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska ( negatywne nastawienie wykazało ok. 6, pozytywne około 15%). Działania, które powinny być podejmowane przez europejskie / krajowe instytucje / władze jako odpowiedź na wyzwania zrównoważonego rozwoju europejskiej turystyki to: poprawa jakości zatrudnienia w turystyce, zmniejszenie sezonowości popytu, wykorzystanie turystyki jako narzędzia globalnego zrównoważonego rozwoju. Firmy, które SA obecnie zaangażowane w działania związane ze zrównoważonym rozwojem to głównie te największe, zajmujące się organizacją pakietów, zaangażowanych w turystykę przyjazdową, głównie w B2B. Ci, którzy deklarują zaangażowanie w zrównoważony rozwój są przekonani, że ich klienci są bardziej skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska i podobną sytuację można zauważyć w przypadku punktu widzenia dostawców. Konkurencyjność, Jakość i Bezpieczeństwo w Branży Turystycznej Ogólne warunki ekonomiczne danego kraju są uważane za najważniejszy czynnik sprzyjający konkurencyjności przedsiębiorstw w branży turystycznej. Drugim czynnikiem jest wdrażanie nowych technologii. Warunki popytu oraz struktura rynku są dwoma czynnikami związanymi raczej z otoczeniem branży. Głównymi czynnikami mającymi wpływ na konkurencyjność wg touroperatorów jest siła negocjacyjna dostawców i rywalizacja związana z istniejącą konkurencją. Wg biur podróży, z

5 kolei, takimi czynnikami są: istniejąca konkurencja oraz występowanie i rozwój nowych substytutów produktów i usług. Wniosek, który wynika z wielu odpowiedzi respondentów to istotne znaczenie zasobów i umiejętności ludzkich. Oznacza to, że niezbędne jest podjęcie inicjatyw w dziedzinie w kształcenia i szkolenia zawodowego. Dlatego część szkoleniowa Kodeksu EOS ma wielkie znaczenie dla podmiotów sektora turystycznego. Innowacje, konkurencja lokalna, rozwój Internetu i zmieniające się zachowania konsumentów to kolejne zagadnienia, które pojawiły się w wypowiedziach respondentów. 5 Bezpieczeństwo w destynacjach i odpowiednie warunki zakwaterowania stanowią główny przedmiot troski zarówno wśród przedsiębiorców jak i konsumentów. Ponadto przykładają dużą wagę do sprawnej pomocy medycznej w miejscu pobytu. Touroperatorzy jak i biura podróży zdają się być świadomi znaczenia współpracy z dostawcami zaangażowanymi w projekty związane z podnoszeniem jakości i zrównoważonym rozwojem. Konsumenci nie są zainteresowani płaceniem więcej za usługi wyższej jakości ponieważ uważają że jest to integralna część oferowanego pakietu. Pragną otrzymać jak najwięcej za pieniądze, które zapłacili. I. Tożsamość ankietowanych W poniższej części zaprezentowane zostały wyniki dotyczące I części badania, związane z tożsamością ankietowanych i ogólnymi informacjami o respondentach, dystrybucją ankiet, rozróżnieniem przedsiębiorstw w zależności od rodzaju świadczonych usług, strukturą touroperatorów i biur podróży w zależności od ich wielkości i zakresu prowadzonej działalności. 1. Podsumowanie profilu badania Poniżej przedstawiono charakterystykę analizowanej próby: Większość firm to małe przedsiębiorstwa zatrudniające 1 10 osób 6 Tour Operatorów (TO) zatrudnia 1 10 osób, podczas gdy wśród biur podróży (BP) ten wskaźnik wzrasta do 95%. Tylko 12% TO i 2% BP zatrudnia ponad 50 osób. Sytuacja jest procentowo podobna we wszystkich krajach. Większość firm działa w dziedzinie turystyki wyjazdowej. 65% respondentów to Tour Operatorzy. 24% to Biura Podróży.

6 Firmy, które świadczą głównie usługi dla biznesu, dzielą niemal równo swoją działalność na pakiety wypoczynkowe i podróże służbowe. Firmy zaangażowane w usługi dla klienta B2C w 84% zajmują się pakietami wypoczynkowymi. Tour Operatorzy są raczej we wszystkich krajach firmami świadczącymi usługi dla biznesu B2B Biura Podróży to, w odniesieniu do całej próby, raczej firmy świadczące usługi dla klienta B2C. 6 Jednakże, sytuacja w żadnym kraju nie jest taka oczywista. 2. Dystrybucja ankiet Liczba ankiet do przeprowadzenia przez każdego partnera projektu została zdefiniowana w oparciu o liczbę członków każdego stowarzyszenia, co daje pogląd o wielkości ich sektora biur podróży i touroperatorów. Tabela 1. Dystrybucja ankiet Kraj Liczba ankiet Grecja 49 Chorwacja 13 Włochy 79 Bułgaria 40 Polska 68 Razem 249 Rys.1. Dystrybucja ankiet (%)

7 Większość firm to małe przedsiębiorstwa zatrudniające 1 10 osób. Rys.3 pokazuje strukturę firm w każdym z uczestniczących krajów, która nie rózni się od sytuacji reprezentowanej przez cała próbę (Rys.2). Rys.2. Wielkość firm zatrudnionych zatrudnionych Powyżej 50 zatrudnionych Rys 3. Wielkość firm wg krajów 1 10 zatrudnionych zatrudnionych Powyżej 50 zatrudnionych

8 3. Podział przedsiębiorstw wg rodzaju świadczonych usług. W zależności od odpowiedzi dot. świadczonych usług, podzieliliśmy firmy wg następujących krytreriów: Jeśli procent odpowiedzi Organizacja pakietów przekracza 5, to te firmy traktujemy jako Tour Operatorów 8 Jeśli procent odpowiedzi Pośrednictwo przekracza 5, to te firmy traktujemy jako Biura Podróży Są jednak firmy, które strukturę świadczonych usług dzielą pół na pół pomiędzy Organizację pakietów i Pośrednictwo. Te firmy nie zostały włączone do kategorii Inni (Rys.4).W dalszej analizie nie są brane pod uwagę, ponieważ chcemy otrzymać istotne informacje dotyczące rzeczywistych Tour Operatorów i Biur Podróży. Rys. 4. Podział wg świadczonych usług

9 9 4. Charakterystyka touroperatorów i biur podróży wg wielkości firmy Charakterystyka tour operatorów Tak jak oczekiwano touroperatorzy to przedsiębiorstwa większ, zatrudniające więcej personelu. Jednak ogólnie przeważają przedsiębiorstwa z 1 10 zatrudnionych Rys.5. Tour operatorzy wg krajów(%)

10 Rys. 6. Tour operatorzy wg ilości zatrudnionych zatrudnionych zatrudnionych Powyżej 50 zatrudnionych Rys. 7. Tour operatorzy wg kraju i wielkości 1 10 zatrudnionych zatrudnionych Powyżej 50 zatrudnionych

11 Charakterystyka Biur Podróży Przeważają (ponad 94%) biura podróży zatrudniające 1 10 osób. Rys. 8. Biura podróży wg krajów (%) 11 Rys.9. Biura podróży wg wielkości firmy 1 10 zatrudnionych zatrudnionych Powyżej 50 zatrudnionych

12 Rys.10. Biura podróży wg kraju i wielkości (%) zatrudnionych zatrudnionych Powyżej 50 zatrudnionych

13 5. Struktura przedsiębiorstw wg rodzaju działalności. Działalność większości firm to turystyka wyjazdowa Rys.11. Podział firm wg krajów (%) 13 Turystyka przyjazdowa Turystyka wyjazdowa Obydwie kategorie Rys.12. Struktura firm wg krajów Turystyka przyjazdowa Turystyka wyjazdowa Obydwie kategorie

14 6. Struktura przedsiębiorstw wg głównej dziedziny działalności. W zależności od odpowiedzi wskazującej główną dziedzinę działalności firmy, przyjęliśmy następujące założenia: 14 Jeśli procent wskazany w odpowiedzi Usługi dla biznesu przekracza 5, to te firmy trakowane są jako Hurtownicy Jeśli procent wskazany w odpowiedzi Usługi dla konsumenta przekracza 5, to te firmy traktowane są jako Detaliści Jeśli procent wskazany w obu odpowiedziach wynosi 5, to te firmy zakwalikowaliśmy do oddzielnej kategorii 5 / 5 Rys. 13. Główna dziedzina działalności Hurtownik Detalista 5 / 5 Nieokreślony Spośród firm zajmujących się B2B 56% dotyczy pakietów wypoczynkowych, oraz 44% dotyczy dotyczy podróży służbowych

15 Spośród firm zajmujących się B2C 84% dotyczy pakietów wypoczynkowych, oraz) 16% dotyczy dotyczy podróży służbowych (i innych) Tabela 2.Podział na pakiety wypoczynkowe i podróże służbowe firm B2B i B2C B2B / Usługi dla biznesu 100, B2C / Usługi dla konsumenta 100, 15 pakiety wypoczynkowe 55,9% pakiety wypoczynkowe 83,9% Podróże służbowe I inne 44,1% Podróże służbowe I inne 16,1% Rys.14. Główna dziedzina działalności firm wg krajów Hurtownik Detalista

16 Rys.16. Udział firm świadczących usługi dla biznesu B2B wg krajów 16 Hurtownik Detalista Business to Business (B2B) Tour Operatorzy Biura Podróży Nieokreślony

17 Business to Customer (B2C) Rys.17. Udział firm świadczących usługi dla konsumenta B2C 17 Tour Operatorzy Biura Podróży Nieokreślony Rys. 18. Udział firm świadczących usługi dla konsumenta B2C wg krajów Tour Operator Biuro Podróży

18 II. Zrównoważony rozwój W kolejnej części przedstawiono opracowanie wyników dotyczących drugiej części sondażu, który dotyczy zrównoważonego rozwoju. Każde pytanie zostało przeanalizowane w co najmniej 3 zakresach (tam gdzie to było możliwe): jeden dla całej próby, jeden dla touroperatorów i jeden dla biur podróży. 18 W odniesieniu do odpowiedzi przedsiębiorców, wskazujących na rodzaj świadczonych usług turystycznych przez ich firmy, zrobiliśmy następujące założenia: Jeśli w pytaniu o procentowy udział Organizacji pakietów w działalności przedsiębiorstwa ankietowani deklarowali więcej niż 5, to te firmy traktowane były jako Touroperatorzy TO. Jeśli w pytaniu o procentowy udział Pośrednictwa w działalności przedsiębiorstwa ankietowani deklarowali więcej niż 5, to te firmy traktowane były jako Biura Podróży/Agencje turystyczne TA. Jeśli w pytaniu o procentowy udział Inne w działalności przedsiębiorstwa ankietowani deklarowali więcej niż 5, to te firmy traktowane były jako Inne ; ta kategoria obejmuje sprzedaż biletów, organizację kongresów i eventów, transfery i wycieczki, zwiedzanie, turystykę zdrowotna. 1. Zaangażowanie w działalność związaną ze zrównoważonym rozwojem turystyki i ochroną środowiska Respondenci zostali poproszeni o potwierdzenie czy są zaangażowani w jakąkolwiek działalność związaną ze zrównoważoną turystyką i ochroną środowiska. Większość firm (75%) odpowiedziała, że nie sa zaangażowane w żadną działalność związaną ze zrównowazonym rozwojem i ochroną środowiska. Zaobserwowano pewne różnice pomiędzy krajami: w przypadku odpowiedzi Tak najwiekszą różnicę zaobserwowano pomiędzy Chorwacją (38%) a Polską (15%). Procent Touroperatorów, którzy odpowiedzieli Tak (27%) jest wyższy niż w przypadku Biur Podróży (19%) W przypadku Touroperatorów, którzy odpowiedzieli Tak sytuacja jest podobna w każdym z krajów. W przypadku Biur Podróży, w różnych krajach,są duże różnice wśród tych, którzy odpowiedzieli Tak, np. Polska () a Grecja 38%.

19 Procent respondentów, którzy odpowiedzieli Tak jest wyższy wśród firm, które działają w sektorze B2B (31%) niż w sektorzwe B2C (24%) Odsetek uzyskanych odpowiedzi na to pytanie wyniósł 10. Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska dla całej próby.. Rys.1 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska 19 NO 75% YES 25% Rys.2 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska wg krajów Bulgaria Croatia NO 75% YES 25% NO 62% YES 38% Greece Italy NO 69% YES 31% NO 72% YES 28% Poland YES 15% NO 85%

20 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i środowiska Touroperatorzy ochrony Rys.3 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Touroperatorzy 20 NO 73% YES 27% Rys.4 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Touroperatorzy wg krajów TOs - Bulgaria TOs - Croatia NO 65% YES 29% YES 35% NO 71% TOs - Greece TOs - Italy NO 67% YES 18% YES 33% NO 82% TOs - Poland YES 21% NO 79%

21 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i środowiska Biura Podróży Rys.5 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Biura Podróży 21 YES 19% NO 81% Rys.6 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Biura Podróży wg krajów TAs - Bulgaria TAs - Croatia YES 15% NO 85% NO 67% YES 33% TAs - Greece TAs - Italy NO 62% NO 71% YES 29% YES 38% TAs - Poland YES NO 10

22 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i środowiska Inni ochrony Rys.7 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Inni (tj. sprzedaż biletów, organizacja kongresów, itp.) NO 58% 22 YES 42% Rys.8 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Inni wg krajów Others - Bulgaria Others - Croatia YES NO 5 NO 10 YES 5 Others - Greece NO 43% Others - Italy NO 7 YES 3 YES 57% Others - Poland NO 4 YES 6

23 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i środowiska sector B2B Rys.9 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska B2B 23 NO 69% YES 31% Rys.10 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska B2B wg krajów B2B - Bulgaria B2B - Croatia YES 11% NO 89% NO 67% YES 33% B2B - Greece B2B - Italy NO 68% NO 58% YES 32% YES 42% B2B - Poland NO 71% YES 29%

24 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i środowiska sector B2C ochrony Rys.11 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska B2C wg krajów 24 NO 76% YES 24% Rys.12 Zaangażowanie w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska B2C wg krajów B2C - Bulgaria B2C - Croatia NO 69% NO 5 YES 31% YES 5 B2C - Greece B2C - Italy NO 8 YES 2 NO 71% YES 29% B2C - Poland YES 12% NO 88%

25 Preferowane kryteria wyboru dostawców Respondenci odpowiadając "TAK" na pytanie n 1 zostali poproszeni o sklasyfikowanie w hierarchii ważności kryteriów, które uznają za najważniejsze za przy wyborze dostawców usług przy tworzeniu pakietu turystycznego (1 najważniejszy). Dla całej próby 3 najważniejsze kryteria 1 to: 1. Gwarancja dobrej jakości usług świadczonych przez lokalnych dostawców; Posiadanie przez dostawcę krajowego lub międzynarodowego certyfikatu stosowania Systemu Zarządzania Jakościowego 3. Posiadanie przez dostawcę certyfikatu Systemu Zarządzania Środowiskowego Touroperatorzy na trzecim miejscu uznali Posiadanie przez dostawcę europejskiego oznakowania środowiskowego oraz Posiadanie przez dostawcę certyfikatu stosowania Systemu Zarządzania Środowiskowego W przypadku Biur Podróży kolejność ważności kryteriów jest taka sama jak dla całej próby. W kategorii Inni ważne okazały się kryteria: Unikanie destynacji, w których występuje silna degradacja środowiska naturalnego i gdzie nie podejmuje się żadnych działań dla ochrony środowiska oraz Działania, które pomagają zwiększyć zatrudnienie lokalnej siły roboczej w turystyce. Procent odpowiedzi na to pytanie wyniósł 17% do 22% (biorąc pod uwagę tych którzy odpowiedzieli TAK na pytanie Nr 1). 1 W odniesieniu do definicji kolejności ważności, odpowiedzi były analizowane w całym opracowaniu poprzez obliczenia średniej, mediany i tendencji. Pewne założenia zostały przyjęte w niejasnych przypadkach.

26 Kryteria wyboru dostawców w przypadku firm zaangażowanych w zrównoważony rozwój turystyki dla całej próby. Rys. 13. Kryteria wyboru dostawców w przypadku firm zaangażowanych w zrównoważony rozwój turystyki 10 Score Supplier with QMS Supplier with EMS Supplier with Ecolabel Good quality local labour Increase n local people employed Maximise local economic benefits No downgraded destinations Local environmental label Local economic label Local social label Mean Median Trend Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności dla całej próby: 1. Gwarancja wysokiej jakości lokalnej siły (tj.unikanie destynacji, w których występują warunki pracy lub praktyki w stosunku do zatrudnionych nie do zaakceptowania, takie jak przca przymusowa lub zatrudnianie nieletnich. 2. Posiadanie przez dostawcę certyfikatu Zarządzania Jakościowego (np. ISO 9001). 3. Posiadanie przez dostawcę certyfikatu Zarządzania Środowiskowego(np. ISO 14001, EMAS). 4. Posiadanie przez dostawcę Europejskiego oznakowania środowiskowego (np. Ecolabel). 5. Działania na rzecz zwiększenia zatrudnienia lokalnej siły roboczej w turystyce. 6. Unikanie destynacji, w których występuje silna degradacja środowiska naturalnego i gdzie nie podejmuje się żadnych działań dla ochrony środowiska. 7. Krajowe/regionalne oznakowania związane z zaangażowaniem na rzecz ochrony środowiska. 8. Krajowe/regionalne oznakowania związane z aspektami ekonomicznymi. 9. Działania, które przyczyniaja się do wzrostu korzyści dla lokalnej gospodarki (np. promocja lokalnych produktów).

27 Kryteria wyboru dostawców w przypadku firm zaangażowanych w zrównoważony rozwój turystyki Touroperatorzy Rys. 14. Kryteria wyboru dostawców w przypadku firm zaangażowanych w zrównoważony rozwój turystyki Touroperatorzy Score Supplier with QMS Supplier with EMS Supplier with Ecolabel Good quality local labour Increase n local people employed Maximise local economic benefits No downgraded destinations Local environmental label Local economic label Local social label Mean Median Trend Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów wg Touroperatorów: 1. Posiadanie przez dostawcę certyfikatu Zarządzania Jakościowego (np. ISO 9001). 2. Posiadanie przez dostawcę certyfikatu Zarządzania Środowiskowego(np. ISO 14001, EMAS). 3. Posiadanie przez dostawcę Europejskiego oznakowania środowiskowego (np. Ecolabel). 4. Działania na rzecz zwiększenia zatrudnienia lokalnej siły roboczej w turystyce. 5. Gwarancja wysokiej jakości lokalnej siły (tj.unikanie destynacji, w których występują warunki pracy lub praktyki w stosunku do zatrudnionych nie do zaakceptowania, takie jak przca przymusowa lub zatrudnianie nieletnich. 6. Działania, które przyczyniaja się do wzrostu korzyści dla lokalnej gospodarki (np. promocja lokalnych produktów) 7. Unikanie destynacji, w których występuje silna degradacja środowiska naturalnego i gdzie nie podejmuje się żadnych działań dla ochrony środowiska. 8. Krajowe/regionalne oznakowania związane z zaangażowaniem na rzecz ochrony środowiska. 9. Krajowe/regionalne oznakowania związane z aspektami ekonomicznymi. 10. Krajowe/regionalne oznakowania związane z aspektami społecznymi

28 Kryteria wyboru dostawców w przypadku firm zaangażowanych w zrównoważony rozwój turystyki Biura Podróży Rys. 15. Kryteria wyboru dostawców w przypadku firm zaangażowanych w zrównoważony rozwój turystyki Biura Podróży 10 Score Supplier with QMS Supplier with EMS Supplier with Ecolabel Good quality local labour Increase n local people employed Maximise local economic benefits No downgraded destinations Local environmental label Local economic label Local social label Mean Median Trend Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów wg Touroperatorów: 1. Gwarancja wysokiej jakości lokalnej siły (tj.unikanie destynacji, w których występują warunki pracy lub praktyki w stosunku do zatrudnionych nie do zaakceptowania, takie jak przca przymusowa lub zatrudnianie nieletnich. 2. Posiadanie przez dostawcę certyfikatu Zarządzania Jakościowego (np. ISO 9001). 3. Posiadanie przez dostawcę certyfikatu Zarządzania Środowiskowego(np. ISO 14001, EMAS). 4. Unikanie destynacji, w których występuje silna degradacja środowiska naturalnego i gdzie nie podejmuje się żadnych działań dla ochrony środowiska. 5. Posiadanie przez dostawcę Europejskiego oznakowania środowiskowego (np. Ecolabel). 6. Działania na rzecz zwiększenia zatrudnienia lokalnej siły roboczej w turystyce. 7. Krajowe/regionalne oznakowania związane z zaangażowaniem na rzecz ochrony środowiska. 8. Krajowe/regionalne oznakowania związane z aspektami ekonomicznymi. 9. Krajowe/regionalne oznakowania związane z aspektami społecznymi 10. Działania, które przyczyniaja się do wzrostu korzyści dla lokalnej gospodarki (np. promocja lokalnych produktów)

29 Kryteria wyboru dostawców w przypadku firm zaangażowanych w zrównoważony rozwój turystyki Inni Rys. 16. Kryteria wyboru dostawców w przypadku firm zaangażowanych w zrównoważony rozwój turystyki Inni Score Supplier with QMS Supplier with EMS Supplier with Ecolabel Good quality local labour Increase n local people employed Maximise local economic benefits No downgraded destinations Local environmental label Local economic label Mean Median Trend Local social label Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów dla kategorii Inni: 1. Posiadanie przez dostawcę certyfikatu Zarządzania Jakościowego (np. ISO 9001). 2. Unikanie destynacji, w których występuje silna degradacja środowiska naturalnego i gdzie nie podejmuje się żadnych działań dla ochrony środowiska. 3. Działania na rzecz zwiększenia zatrudnienia lokalnej siły roboczej w turystyce. 4. Gwarancja wysokiej jakości lokalnej siły (tj.unikanie destynacji, w których występują warunki pracy lub praktyki w stosunku do zatrudnionych nie do zaakceptowania, takie jak przca przymusowa lub zatrudnianie nieletnich. 5. Posiadanie przez dostawcę certyfikatu Zarządzania Środowiskowego(np. ISO 14001, EMAS). 6. Posiadanie przez dostawcę Europejskiego oznakowania środowiskowego (np. Ecolabel). 7. Działania, które przyczyniaja się do wzrostu korzyści dla lokalnej gospodarki (np. promocja lokalnych produktów) 8. Krajowe/regionalne oznakowania związane z zaangażowaniem na rzecz ochrony środowiska. 9. Krajowe/regionalne oznakowania związane z aspektami ekonomicznymi. 10. Krajowe/regionalne oznakowania związane z aspektami społecznymi

30 2. Określenie najistotniejszych elementów dla zrównoważonego rozwoju turystyki. Respondenci zostali poproszeni o sklasyfikowanie wg ważności najistotniejszych elementów dla zrównoważonego rozwoju turystyki (nr 1 to element najistotniejszy).. Dla całej próby 3 najważniejsze elementy to: Respektowanie lokalnego środowiska kulturowego i naturalnego; 2. Edukacjqa turystów; 3. Edukacja lokalnych mieszkańców I przewodników. Dla Touroperatorów kolejność jest taka sama jak dla całej próby. Dla Biur Podróży najważniejsze element są takie same, ale w innej kolejności, tj. Edukacja turystów na I miejscu, Respektowanie lokalnego środowiska kulturowego i naturalnego na drugim miejscu oraz and Edukacja lokalnych mieszkańców I przewodników at the third place. Dla trzeciej kategorii Inni inne kryteria są ważniejsze, takie jak: Respektowanie lokalnego środowiska kulturowego i naturalnego, Edukacja lokalnych mieszkańców i przewodników and Lokalne zyski finansowe. Procent odpowiedzi na to pytanie wyniósł 78% 93%.

31 Najistotniejsze elementy dla zrównoważonego rozwoju turystyki dla całej próby. Rys.17. Najistotniejsze elementy dla zrównoważonego rozwoju turystyki Score Tourist education Limited n tourists&tours Local peole and guides education Local financial gain Good tourists behaviour Local environment respect Mean Median Trend Existing infrastucture Limitation of development Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów dla całej próby: 1. Respektowanie lokalnego środowiska kulturowego i naturalnego; 2. Edukacjqa turystów; 3. Edukacja lokalnych mieszkańców I przewodników. 4. Właściwy wybór i ograniczenia rozwoju regionu. 5. Lokalne zyski finansowe. 6. Wykorzystanie istniejącej infrastruktury. 7. Właściwe zachowania turystow. 8. Limit Ograniczanie liczby turystów i wycieczek.

32 Najistotniejsze elementy dla zrównoważonego rozwoju turystyki wg Touroperatorów Rys.18. Najistotniejsze elementy dla zrównoważonego rozwoju turystyki Touroperatorzy Score Tourist education Limited n tourists&tours Local peole and guides education Local financial gain Good tourists behaviour Local environment respect Mean Median Trend Existing infrastucture Limitation of development Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów wg Touroperatorów: 1. Respektowanie lokalnego środowiska kulturowego i naturalnego. 2. Edukacjqa turystów. 3. Edukacja lokalnych mieszkańców I przewodników. 4. Właściwy wybór i ograniczenia rozwoju regionu. 5. Lokalne zyski finansowe. 6. Wykorzystanie istniejącej infrastruktury. 7. Właściwe zachowania turystow. 8. Ograniczanie liczby turystów i wycieczek.

33 Najistotniejsze elementy dla zrównoważonego rozwoju turystyki Biura Podróży Rys.19. Najistotniejsze elementy dla zrównoważonego rozwoju turystyki Biura Podróży Score Tourist education Limited n tourists&tours Local peole and guides education Local financial gain Good tourists behaviour Local environment respect Mean Median Trend Existing infrastucture Limitation of development Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów wg Touroperatorów: 1. Edukacja turystów 2. Respektowanie lokalnego środowiska kulturowego i naturalnego; 3. Edukacja lokalnych mieszkańców I przewodników. 4. Właściwy wybór i ograniczenia rozwoju regionu. 5. Właściwe zachowania turystow. 6. Wykorzystanie istniejącej infrastruktury. 7. Lokalne zyski finansowe. 8. Ograniczanie liczby turystów i wycieczek.

34 Najistotniejsze elementy dla zrównoważonego rozwoju turystyki Inni Rys.20. Najistotniejsze elementy dla zrównoważonego rozwoju turystyki Inni Score Tourist education Limited n tourists&tours Local peole and guides education Local financial gain Good tourists behaviour Local environment respect Mean Median Trend Existing infrastucture Limitation of development Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów w kategorii Inni : 1. Respektowanie lokalnego środowiska kulturowego i naturalnego; 2. Edukacja lokalnych mieszkańców I przewodników. 3. Właściwy wybór i ograniczenia rozwoju regionu. 4. Wykorzystanie istniejącej infrastruktury 5. Edukacja turystów 6. Właściwe zachowania turystow. 7. Lokalne zyski finansowe. 8. Ograniczanie liczby turystów i wycieczek.

35 3. Działania uznane za istotne dla efektywniejszego wdrażania zrównoważonego rozwoju turystyki Respondenci zostali poproszeni o sklasyfikowanie wg ważności działań wpływających na efektyrwniejsze wdrażanie zrównoważonego rozwoju turystyki (nr 1 to element najistotniejszy).. 35 Dla całej próby 3 najważniejsze elementy to: 1. Informowanie Biur podróży,jakie są korzyści wynikające z zaangażowania się wszystkich uczestników łańcucha dostaw turystycznych celem osiągnięcia zrównoważonego rozwoju turystyki. 2. Stworzenie sieci wymiany wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju oraz strony internetowej. 3. Włączenie zagadnień zrównoważonego rozwoju do programów nauczania w dziedzinie turystyki I hotelarstwa. 4. Wg Touroperatorów elementy uznane za najważniejsze są takie same, lecz w innym porządku, tj. Informowanie Biur podróży,jakie są korzyści wynikające z zaangażowania się wszystkich uczestników łańcucha dostaw turystycznych celem osiągnięcia zrównoważonego rozwoju turystyki na I miejscu, Włączenie zagadnień zrównoważonego rozwoju do programów nauczania w dziedzinie turystyki I hotelarstwa na drugim miejscu, natomiast na III miejscu Stworzenie sieci wymiany wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju oraz strony internetowej. Dla Biur Podróży ważniejsze są inne aspekty, tj. rozpowszechnianie I promocja prostych inicjatyw lub innowacyjnych pomysłów, które mogłyby być promowane w całej Europie, takie jak np. akcja roku Dla trzeciej kategorii przedsiębiorstw Inni, inne kryteria sa ważniejsze takie, jak Promocja marek/oznakowań środowiskowych oraz certyfikacji systemów zarządzania w aspekcie środowiskowym, społecznym I ekonomicznym Procent udzielonych odpowiedzi wahał sie od 3% do 92% (ponieważ nie wszyscy respondenci sklasyfikowali powyższe działania w skali ważności od 1 do 8).

36 Działania uznane za istotne dla efektywniejszego wdrażania zrównoważonego rozwoju turystyki dla całej próby Rys.21. Działania uznane za istotne dla efektywniejszego wdrażania zrównoważonego rozwoju turystyki Score Checklist for selfassessment Sustainability issues in educational curricula Sustainability-focused knowledge network and... Facilitating benchmarking Simple initiatives promotion Ecolabel and EMS promotion Mean Median Trend TAs involvement Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów dla całej próby: Other 1. Informowanie Biur podróży,jakie są korzyści wynikające z zaangażowania się wszystkich uczestników łańcucha dostaw turystycznych celem osiągnięcia zrównoważonego rozwoju turystyki. 2. Stworzenie sieci wymiany wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju oraz strony internetowej. 3. Włączenie zagadnień zrównoważonego rozwoju do programów nauczania w dziedzinie turystyki I hotelarstwa. 4. Rozpowszechnianie I promocja prostych inicjatyw lub innowacyjnych pomysłów, które mogłyby być promowane w całej Europie, takie jak np. akcja roku. 5. Promocja marek/oznakowań środowiskowych oraz certyfikacji w zakresie systemów zarządzania w aspekcie środowiskowym, społecznym I ekonomicznym 6. Umożliwienie analizy porównawczej pomiędzy przedsiębiorstwami I promocja dobrych 7. Stworzenie i rozpowszechnienie przewodników i list kontrolnych, np. związanych z procesami samooceny. 8. Inne ( systemy motywacji finansowej przedsiębiorstw turystycznych, wzrost świadomości turystów, (financial incentives to tourist enterprises from qualified entities, tourist awareness raising, jasne ramy prawne)

37 Działania uznane za istotne dla efektywniejszego wdrażania zrównoważonego rozwoju turystyki wg Touroperatorów Rys. 22. Działania uznane za istotne dla efektywniejszego wdrażania zrównoważonego rozwoju turystyki wg Touroperatorów Score Checklist for selfassessment Sustainability issues in educational curricula Sustainability-focused knowledge network and... Facilitating benchmarking Simple initiatives promotion Ecolabel and EMS promotion Mean Median Trend TAs involvement Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów dla kategorii Touroperatorzy : Other 1. Informowanie Biur podróży,jakie są korzyści wynikające z zaangażowania się wszystkich uczestników łańcucha dostaw turystycznych celem osiągnięcia zrównoważonego rozwoju turystyki. 2. Włączenie zagadnień zrównoważonego rozwoju do programów nauczania w dziedzinie turystyki I hotelarstwa. 3. Stworzenie sieci wymiany wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju oraz strony internetowej. 4. Rozpowszechnianie I promocja prostych inicjatyw lub innowacyjnych pomysłów, które mogłyby być promowane w całej Europie, takie jak np. akcja roku. 5. Promocja marek/oznakowań środowiskowych oraz certyfikacji w zakresie systemów zarządzania w aspekcie środowiskowym, społecznym I ekonomicznym 6. Umożliwienie analizy porównawczej pomiędzy przedsiębiorstwami I promocja dobrych 7. Stworzenie i rozpowszechnienie przewodników i list kontrolnych, np. związanych z procesami samooceny.

38 Działania uznane za istotne dla efektywniejszego wdrażania zrównoważonego rozwoju turystyki wg Biur Podróży Rys. 23. Działania uznane za istotne dla efektywniejszego wdrażania zrównoważonego rozwoju turystyki wg Biur Podróży Score Checklist for selfassessment Sustainability issues in educational curricula Sustainability-focused knowledge network and... Facilitating benchmarking Simple initiatives promotion Ecolabel and EMS promotion Mean Median Trend TAs involvement Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów dla kategorii Biura Podróży : Other 1. Informowanie Biur podróży,jakie są korzyści wynikające z zaangażowania się wszystkich uczestników łańcucha dostaw turystycznych celem osiągnięcia zrównoważonego rozwoju turystyki. 2. Rozpowszechnianie I promocja prostych inicjatyw lub innowacyjnych pomysłów, które mogłyby być promowane w całej Europie, takie jak np. akcja roku. 3. Stworzenie sieci wymiany wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju oraz strony internetowej. 4. Włączenie zagadnień zrównoważonego rozwoju do programów nauczania w dziedzinie turystyki I hotelarstwa. 5. Promocja marek/oznakowań środowiskowych oraz certyfikacji w zakresie systemów zarządzania w aspekcie środowiskowym, społecznym I ekonomicznym 6. Umożliwienie analizy porównawczej pomiędzy przedsiębiorstwami I promocja dobrych praktyk 7. Stworzenie i rozpowszechnienie przewodników i list kontrolnych, np. związanych z procesami samooceny.

39 Działania uznane za istotne dla efektywniejszego wdrażania zrównoważonego rozwoju turystyki dla kategorii Inni Rys. 24. Działania uznane za istotne dla efektywniejszego wdrażania zrównoważonego rozwoju turystyki dla kategorii Inni Score Checklist for selfassessment Sustainability issues in educational curricula Sustainability-focused knowledge network and... Facilitating benchmarking Simple initiatives promotion Ecolabel and EMS promotion Mean Median Trend TAs involvement Other Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów dla kategorii Inni: 1. Informowanie Biur podróży,jakie są korzyści wynikające z zaangażowania się wszystkich uczestników łańcucha dostaw turystycznych celem osiągnięcia zrównoważonego rozwoju turystyki. 2. Promocja marek/oznakowań środowiskowych oraz certyfikacji w zakresie systemów zarządzania w aspekcie środowiskowym, społecznym I ekonomicznym 3. Rozpowszechnianie I promocja prostych inicjatyw lub innowacyjnych pomysłów, które mogłyby być promowane w całej Europie, takie jak np. akcja roku. 4. Stworzenie sieci wymiany wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju oraz strony internetowej. 5. Włączenie zagadnień zrównoważonego rozwoju do programów nauczania w dziedzinie turystyki I hotelarstwa. 6. Umożliwienie analizy porównawczej pomiędzy przedsiębiorstwami I promocja dobrych praktyk 7. Stworzenie i rozpowszechnienie przewodników i list kontrolnych, np. związanych z procesami samooceny.

40 4. Skłonność konsumentów do płacenia więcej za usługi przyjazne dla środowiska Respondenci zostali poproszeni oodpowiedź na następujące pytanie: Czy konsumenci są skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska? mając do wyboru 4 odpowiedzi: Bardzo, Dosyć, Nie bardzo, Nie. W oparciu o odpowiedzi zawierające szacunkową ocenę wyrażoną w procentach, obliczyliśmy wartości, w przypadku gdy wartość procentowa była równa lub przekroczyła 5.Dodaliśmy jeszcze jedną kategorię odpowiedzi Nie wiem dla niejasnych odpowiedzi lub tam gdzie respondenci podali jednakową ocenę dla wszystkich 4 kategorii odpowiedzi. 40 Podsumowując można stwierdzić, że procent konsumentów negatywnie nastawionych do płacenia więcej za usługi przyjazne dla środowiska wynosi 65% ( Nie 33%, Niezbyt 32%), natomiast procent konsumentów pozytywnie nastawionych do płacenia więcej za usługi przyjazne dla środowiska wynosi ok16% ( dosyć 12%, Bardzo 4%). Są pewne różnice pomiędzy krajami, tj najwyższy odsetek tych, którzy ospowiedzieli Bardzo zaobserwowano w Chorwacji I w Bułgarii, natomiast najniższy w Polsce (1%) I w Grecji (2%). Odsetek biur podróży, które zadeklarowały pozytywne nastawienie konsumentów (19%) jest wyższy niż odsetek touroperatorów (12%). W przypadku touroperatorów odsetek firm, które zadeklarowały negatywne nastawienie konsumentów jest wyższy (74%)niż w całej próbie (65%). W przypadku biur podróży odsetek firm, które zadeklarowały negatywne nastawienie konsumentów jest niższy (57%) niż w całej próbie (65%). Procent respondentów, którzy odpowiedzieli Nie wiem jest wyższy wśród biur podróży (24%) niż dla całej próby (19%) i w przypadku touroperatorów(14%). Odsetek respondentów deklarujących pozytwne nastawienie konsumentów jest wyższy w przypadku firm, których głównym obszarem działania jest B2B (17%) niż w przypadku sektora B2C (15%). Sytuacja jest różna w każdym kraju w zależności od analizowanej kategorii odpowiedzi (touroperatorzy, biura podróży, B2B, B2C) Procent udzielonych odpowiedzi na to pytanie wyniósł 75 92%.

41 Konsumenci skłonni płacic więcej za usługi przyjazne dla środowiska dla całej próby Rys. 25. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska dla całej próby 19% Customers Very much 4% 12% 41 33% 32% Rys.26.. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg krajów 13% Customers - Bulgaria Very much 8% Customers - Croatia Very much 8% 27% 23% 54% 52% 15% 32% Customers - Greece Very m uch 2% 18% 16% Customers - Italy Very much 4% 18% 16% 24% 24% 46% 21% Customers - Poland Very m uch 1% 6% 28% 44%

42 Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Touroperatorów Rys.27. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Touroperatorów 14% TOs- Customers Very much 1% 11% 42 43% 31% Rys.28. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Touroperatorów i krajów 2 Customers TO - Bulgaria Very much Customers TO - Croatia Very much 14% 25% 55% 57% 29% 14% Customers TO - Greece Very much 5% 22% Customers TO - Italy Very m uch 24% 11% 24% 17% 33% 5 11% Customers TO - Poland Very m uch 7% 21% 61%

43 Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Biur Podróży Rys. 29. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Biur Podróży 24% Customers TA Very m uch 7% 43 12% 22% 35% Rys.30. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska Podróży i wg krajów wg Biur 8% Customers TA - Bulgaria Customers TA - Croatia 38% Very m uch 23% Very much 33% 31% 67% Customers TA - Greece Very m uch 13% 16% Customers TA - Italy 11% Very m uch 3% 24% 87% 46%

44 33% Customers TA - Poland Very m uch 4% 4% 26% 33% 44 Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska Inni (np.sprzedaż biletów, organizacja Kongresów) Rys.31. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska Inni 23% Customers - Others Very much 15% 23% 39%

45 Rys.32. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska Inni wg krajów Customers Others - Bulgaria Very much Customers Others - Croatia Very m uch Customers Others - Greece Very m uch 29% Customers - Italy Very m uch % 2 4 Very m uch Customers Other - Poland 2 4 Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2B Rys. 33. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2B 13% Customers - B2B Very much 5% 12% 32% 38%

46 Rys. 34. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2B wg krajów 22% Customers B2B - Bulgaria Very m uch 22% Customers B2B - Croatia Very much 17% 46 56% 66% 17% Customers B2B - Greece 16% Very much 4% 23% Customers B2B - Italy Very m uch 8% 28% 2 32% 69% 43% Customers B2B - Poland Very m uch 14% 43% Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2C Rys. 35. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2C 22% Customers B2C Very m uch 3% 12% 3 33%

47 Rys. 36. Konsumenci skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2C wg krajów 19% Customers B2C - Bulgaria Very much 4% 23% 33% Customers B2C - Croatia Very m uch 17% 47 54% 17% 33% 4 Customers B2C - Greece Very much 2 14% 19% Customers B2C - Italy Very m uch 3% 19% 25% 15% 45% 22% Customers B2C - Poland Very much 2% 4% 4 32% 5. Skłonność dostawców do płacenia więcej za usługi przyjazne dla środowiska Respondenci zostali poproszeni o odpowiedź na następujące pytanie: Czy uczestnicy łańcucha usług turystycznych są skłonni inwestować więcej w usługi przyjazne dla środowiska? mając do wyboru 4 odpowiedzi: Bardzo, Dosyć, Nie bardzo, Nie są skłonni. W oparciu o odpowiedzi zawierające szacunkową ocenę wyrażoną w procentach, obliczyliśmy wartości, w przypadku gdy wartość procentowa była równa lub przekroczyła 5.Dodaliśmy jeszcze jedną kategorię odpowiedzi Nie wiem dla niejasnych odpowiedzi lub tam gdzie respondenci podali jednakową ocenę dla wszystkich 4 kategorii odpowiedzi.

48 Podsumowując można stwierdzić, że procent dostawców negatywnie nastawionych do płacenia więcej za usługi przyjazne dla środowiska wynosi 6 ( Nie 27%, Niezbyt 33%), natomiast procent konsumentów pozytywnie nastawionych do płacenia więcej za usługi przyjazne dla środowiska wynosi ok. 15% ( dosyć 11%, Bardzo 4%). Są pewne różnice pomiędzy krajami, tj najwyższy odsetek tych, którzy ospowiedzieli Bardzo zaobserwowano w Bułgarii (18%), natomiast najniższy w Chorwacji() 48 Odsetek biur podróży, które zadeklarowały pozytywne nastawienie dostawców(17%) jest wyższy niż odsetek touroperatorów (15%). W przypadku touroperatorów odsetek firm, które zadeklarowały negatywne nastawienie dostawców usług jest prawie taki sam (59%)jak w całej próbie (6). W przypadku biur podróży odsetek firm, które zadeklarowały negatywne nastawienie dostawców jest niższy (56%) niż w całej próbie (6). Procent respondentów, którzy odpowiedzieli Nie wiem jest trochę wyższy wśród biur podróży (29%) niż dla całej próby (25%) i w przypadku touroperatorów (24%). Odsetek respondentów deklarujących pozytwne nastawienie dostawców jest taki sam dla firm sektora B2B i B2C, w tym Bardzo odpowiedziało 8% Touroperatorów i 2% Biur Podróży. Sytuacja jest różna w każdym kraju w zależności od analizowanej kategorii odpowiedzi (touroperatorzy, biura podróży, inni,b2b, B2C) Procent udzielonych odpowiedzi na to pytanie wyniósł 73% 93%.

49 Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska cała próba Rys.37. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska 25% Suppliers Very much 4% 11% 49 27% 33% Rys.38. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg krajów 22% Suppliers - Bulgaria Very much 18% 23% Supplyers - Croatia Very much 3% 39% 18% 39% 38% 4 Suppliers - Greece Very m uch 2% 14% 28% Suppliers - Italy Very much 3% 18% 2 11% 24% 4 18% Suppliers - Poland Very much 5% 12% 3 35%

50 Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Touroperatorów Rys.39. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Touroperatorów 24% TOs - Suppliers Very much 5% 12% 50 35% 24% Rys.40. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Touroperatorów i wg krajów 3 Suppliers TO - Bulgaria Very much 15% 29% Suppliers TO - Croatia Very much 5% 42% % 29% Suppliers TO - Greece Very much 5% 33% Suppliers TO - Italy Very much 19% 28% 28% 19% 22% 17% 13% Suppliers TO - Poland Very much 5% 13% 32% 37%

51 Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Biur Podróży Rys. 41. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Biur Podróży 29% Suppliers TA Very much 6% 9% 51 21% 35% Rys.42. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska wg Biur Podróży i krajów 15% Suppliers TA - Bulgaria Very m uch 23% SupplIers TA - Croatia Very much 47% 15% 67% 33% Suppliers TA - Greece Very much 13% 29% Suppliers TA - Italy Very much 5% 18% 5% 87% 43%

52 23% Suppliers TA - Poland Very much 5% 11% 28% 33% 52 Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska Inni Rys.43. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska Inni 19% Suppliers - Others Very much 15% 23% 43% Rys.44. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska Inni, wg krajów Suppliers Others - Bulgaria Very much 5 Suppliers Others - Croatia Very m uch Suppliers Others - Greece Very m uch 2 14% 14% Suppliers Others - Italy Very much 14% %

53 21% Suppliers Other- Poland Very m uch 5% 12% 29% 33% 53 Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2B Rys.45. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2B 27% Suppliers - B2C Very much 8% 8% 27% 3 Rys. 46. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2b wg krajów 11% Suppliers B2B - Bulgaria Very much 22% 17% SupplIers B2B - Croatia Very much 45% 22% 5 33%

54 24% Suppliers B2B - Greece Very m uch 4% 16% 46% Suppliers B2B - Italy Very m uch 8% 32% 24% 54 46% 28% Suppliers B2B - Poland Very m uch 4% 11% 27% 3 Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2C Rys.47. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2C 29% Suppliers B2C Very m uch 2% 14% 25% 3

55 Rys.48. Dostawcy skłonni płacić więcej za usługi przyjazne dla środowiska sektor B2C wg krajów 31% Suppliers B2C - Bulgaria Very much 15% 33% SupplIers B2C - Croatia Very much 4% 55 31% 19% 17% 5 5 Suppliers B2C - Greece Very much 15% 27% Suppliers B2C - Italy Very much 24% 12% 2 15% 21% Suppliers B2C - Poland Very much 5% 12% 29% 33% 6. Działania, które powinny podjąć europejskie /narodowe instytucje/władze Respondenci zostali poproszeni o sklasyfikowanie wg ważności działań, które powinny być podejmowane przez europejskie /narodowe instytucje/władze w odpowiedzi na wyzwania zrównoważonego rozwoju turystyki w Europie. Dla całej próby 3 najważniejsze odpowiedzi to: 1. Poprawa jakości zatrudnienia w turystyce. 2. Redukcja sezonowości popytu. 3. Używanie turystyki jako narzędzia globalnego zrównoważonego rozwoju.

56 Dla touroperatorów na I miejscu znalazła się Redukcja sezonowości popytu, nastepnie Używanie turystyki jako narzędzia globalnego zrównoważonego rozwoju. oraz Utrzymanie i wzrost powszechnego dobrobytu i jakości życia w świetle zachodzących zmian. Wg Biur Podróży klasyfikacja wg ważności działań jest taka sama jak dla całej próby, poza poz.3 Poprawa jakości zatrudnienia w turystyce W kategorii Inni brano pod uwagę także inne kryteria, takie jak: Zachowanie i nadanie wartości dziedzictwu naturalnemu i kulturowemu. 56 Na to pytanie odpowiedziało 91% 96% respondentów.

57 wyzwań zrównoważonego rozwoju turystyki w Europie dla całej próby Rys. 49. Działania, które powinny podjąć europejskie /narodowe instytucje/władze Score Reducing seasonality 2.Impact of transport 3.Quality of tourism jobs 4.Enhancing quality of life 5.Minimising resource use and waste production 6.Natural & cultural heritage 7. Holidays available to all Mean Median Trend 8. Tourism as a toll in SD Podsumowując odpowiedzi, oto jest kolejność ważności kryteriów dla całej próby: 1. Poprawa jakości zatrudnienia w turystyce. 2. Redukcja sezonowości popytu. 3. Używanie turystyki jako narzędzia globalnego zrównoważonego rozwoju. 4. Utrzymanie i wzrost powszechnego dobrobytu i jakości życia w świetle zachodzących zmian 5. Minimalizacja zużycia zasobów naturalnych i produkcji odpadów. 6. Zwrócenie uwagi na wpływ transportu turystycznego 7. Zachowanie i nadanie wartości dziedzictwu naturalnemu I kulturowemu. 8. Uczynienie wypoczynku dostępnym dla wszystkich