Szkoła Policji w Katowicach

Transkrypt

1 ~ 1 ~ Szkoła Policji w Katowicach SłuŜba Prewencyjna Uregulowania prawne dotyczące zwierząt przydatne policjantom słuŝby prewencyjnej Opracowanie: podinsp. mgr inŝ. Janusz Słonecki Zakład SłuŜby Prewencyjnej SZKOŁA POLICJI Wydawnictwo Szkoły Policji w Katowicach 2008

2 ~ 2 ~ Wszelkie prawa zastrzeŝone Szkoła Policji w Katowicach 2008 KsiąŜki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezaleŝnie od zastosowanej techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy. Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

3 ~ 3 ~ SPIS TREŚCI Wstęp 5 Znęcanie się nad zwierzętami - kompetencje Policji 7 Obowiązki właścicieli zwierząt 13 Odpowiedzialność prawna dotycząca zwierząt 22 Transport zwierząt 27 Załącznik 33 Literatura 37

4 ~ 4 ~

5 ~ 5 ~ WSTĘP Zadaniem niniejszego opracowania jest dostarczenie słuchaczom wszystkich szkoleń kompendium wiedzy przydatnej w sytuacjach dotyczących problematyki zwierząt, z którą mogą się oni zetknąć podczas pełnienia słuŝby w pionie prewencji. Konieczność stworzenia takiego opracowania wynika z powierzchownego potraktowania problematyki zwierząt w obecnie obowiązujących programach szkoleniowych, oraz z duŝego prawdopodobieństwa spotkania się policjantów prewencji z ww. zagadnieniem w trakcie pełnienia słuŝby. Treści zawarte w niniejszym opracowaniu stanowią wyciąg regulacji z obowiązujących aktów prawnych dotyczących zwierząt, które mogą zostać wykorzystane w praktyce. Zawarte w opracowaniu regulacje prawne powinny wyjaśnić i rozszerzyć słuchaczom wszystkich szkoleń problemy: znęcania się nad zwierzętami, transportu zwierząt, pozwoleń na ich trzymanie, odpowiedzialności prawnej za szkody wyrządzone przez zwierzęta, oraz kwestię uŝycia broni palnej przez policjantów w stosunku do zwierząt.

6 ~ 6 ~

7 ~ 7 ~ ZNĘCANIE SIĘ NAD ZWIERZĘTAMI - KOMPETENCJE POLICJI Według Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt zwierzę, jest istotą Ŝyjącą, zdolną do odczuwania cierpienia i nie jest rzeczą. W związku z powyŝszym człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę. W Polsce instytucjami powołanymi do realizacji w praktyce praw zwierząt są: Inspekcja Weterynaryjna, Organy Samorządów terytorialnych, oraz Samorząd Lekarsko Weterynaryjny, jak równieŝ organizacje społeczne, których statutowym działaniem jest ochrona zwierząt. Zgodnie z art. 6 ww. ustawy nieuzasadnione lub niehumanitarne zabijanie zwierząt oraz znęcanie się nad nimi jest zabronione. Przez znęcanie się będziemy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania zwierzętom bólu lub cierpień, a w szczególności: umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia, nie stanowiące dozwolonego prawem zabiegu lub doświadczenia na zwierzęciu; znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymraŝanie; umyślne uŝywanie do pracy lub w celach sportowych albo rozrywkowych zwierząt chorych, w tym rannych lub kulawych, albo zmuszanie ich do czynności mogących spowodować ból; bicie zwierząt przedmiotami twardymi i ostrymi lub zaopatrzonymi w urządzenia obliczone na sprawianie specjalnego bólu, bicie po głowie, dolnej części brzucha, dolnych częściach kończyn; przeciąŝanie zwierząt pociągowych i jucznych ładunkami w oczywisty sposób nie odpowiadającymi ich sile i kondycji lub stanowi dróg lub zmuszanie takich zwierząt do zbyt szybkiego biegu; transport zwierząt, w tym zwierząt hodowlanych, rzeźnych i przewoŝonych na targowiska, przenoszenie lub przepędzanie zwierząt w sposób powodujący ich zbędne cierpienie i stres; uŝywanie uprzęŝy, pęt, stelaŝy, więzów lub innych urządzeń zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji, powodujących zbędny ból, uszkodzenia ciała albo śmierć; dokonywanie na zwierzętach zabiegów i operacji chirurgicznych przez osoby nie posiadające wymaganych uprawnień bądź niezgodnie z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej, bez zachowania koniecznej ostroŝności i oględności oraz w sposób sprawiający ból, któremu moŝna było zapobiec; złośliwe straszenie lub draŝnienie zwierząt; utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie raŝącego niechlujstwa oraz w pomieszczeniach albo klatkach uniemoŝliwiających im zachowanie naturalnej pozycji;

8 ~ 8 ~ porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota, przez właściciela bądź przez inną osobę, pod której opieką zwierzę pozostaje; stosowanie okrutnych metod w chowie lub hodowli zwierząt; trzymanie zwierząt na uwięzi, która powoduje u nich uszkodzenie ciała lub cierpienie oraz nie zapewnia moŝliwości niezbędnego ruchu; organizowanie walk zwierząt. Wymieniając powyŝsze formy znęcania się nad zwierzętami naleŝy takŝe wyjaśnić pojęcia, które są integralnie związane z pojęciem znęcania się nad zwierzętami, a które są definiowane przez ww. ustawę w następujący sposób: humanitarne traktowanie zwierząt rozumie się przez to traktowanie uwzględniające potrzeby zwierzęcia i zapewniające mu opiekę i ochronę; konieczności bezzwłocznego uśmiercenia rozumie się przez to obiektywny stan rzeczy stwierdzony, w miarę moŝliwości, przez lekarza weterynarii polegający na tym, Ŝe zwierzę moŝe dalej Ŝyć jedynie cierpiąc i znosząc ból, a moralnym obowiązkiem człowieka staje się skrócenie cierpień zwierzęcia; ogłuszanie zwierzęcia rozumie się przez to metodę profesjonalnego całkowitego wyłączenia świadomości zwierzęcia, trwającego aŝ do jego śmierci; okrutne metody w chowie lub hodowli zwierząt rozumie się przez to działania lub zaniechania człowieka prowadzące w sposób oczywisty do zmian patologicznych w organizmie zwierzęcia (somatycznych lub psychicznych), zwłaszcza w postaci skutków znoszenia dotkliwego bólu, przymuszania do określonego zachowania się (uległości) głodem, pragnieniem, działaniem prądu elektrycznego (z wyjątkiem uŝywania pastuchów elektrycznych, treserów oraz urządzeń elektrycznych słuŝących do przepędu zwierząt) bądź innymi zabiegami tego rodzaju, w szczególności karmienie i pojenie zwierząt przemocą; okrutne traktowanie rozumie się przez to wymienione w ustawie przypadki znęcania się nad zwierzętami oraz inne postępowanie właściciela bądź innej osoby, prowadzące do skutków porównywalnych ze skutkami znęcania się; pielęgnacja rozumie się przez to wszystkie aspekty relacji pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem, w szczególności uruchamiane przez człowieka zasoby materialne i niematerialne, aby uzyskać i utrzymać u zwierzęcia stan fizyczny i psychiczny, w którym najlepiej ono znosi warunki bytowania narzucone przez człowieka; przeciąŝanie zwierząt rozumie się przez to zmuszanie do nadmiernego wysiłku energetycznego, nie odpowiadającego moŝliwościom kondycyjnym zwierzęcia ze względu na jego stan fizyczny i zdrowotny;

9 ~ 9 ~ raŝące zaniedbanie rozumie się przez to drastyczne odstępstwo od określonych w ustawie norm postępowania ze zwierzęciem, a w szczególności w zakresie utrzymywania zwierzęcia w stanie zagłodzenia, brudu, nie leczonej choroby, w niewłaściwym pomieszczeniu i nadmiernej ciasnocie; szczególne okrucieństwo zabijającego zwierzę rozumie się przez to przedsiębranie przez sprawcę działań charakteryzujących się drastycznością form i metod zadawania śmierci, a zwłaszcza zadawanie śmierci w sposób wyszukany lub powolny, obliczony z premedytacją na zwiększenie rozmiaru cierpień i czasu ich trwania; uwięzi rozumie się przez to wszelkie urządzenia mechaniczne krępujące swobodę ruchów zwierzęcia, w zakresie moŝliwości przemieszczania się ponad ustalony zakres, jak teŝ niektóre urządzenia do kierowania ruchami zwierzęcia w sposób zamierzony przez człowieka; właściwe warunki bytowania rozumie się przez to zapewnienie zwierzęciu moŝliwości egzystencji, zgodnie z potrzebami danego gatunku, rasy, płci i wieku; zwierzęta bezdomne rozumie się przez to zwierzęta domowe lub gospodarskie, które uciekły, zabłąkały się lub zostały porzucone przez człowieka, a nie ma moŝliwości ustalenia ich właściciela lub innej osoby, pod której opieką trwale dotąd pozostawały; zwierzęta domowe rozumie się przez to zwierzęta tradycyjnie przebywające wraz z człowiekiem w jego domu lub innym odpowiednim pomieszczeniu, utrzymywane przez człowieka w charakterze jego towarzysza; zwierzęta gospodarskie rozumie się przez to zwierzęta gospodarskie w rozumieniu przepisów o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich; zwierzęta laboratoryjne - rozumie się przez to zwierzęta laboratoryjne w rozumieniu ustawy z dnia 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach (Dz.U. Nr 33, poz. 289); zwierzęta wykorzystywane do celów specjalnych rozumie się przez to zwierzęta, których profesjonalna tresura oraz uŝywanie odbywa się na podstawie odrębnych przepisów, regulujących szczegółowe zasady działania jednostek Polskich Sił Zbrojnych, Policji, StraŜy Granicznej i innych formacji podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, słuŝb kontroli celnej, ratownictwa oraz regulujących zasady szkolenia i wykorzystania psów - przewodników osób ociemniałych; zwierzęta wolno Ŝyjące (dzikie) rozumie się przez to zwierzęta nie udomowione Ŝyjące w warunkach niezaleŝnych od człowieka.

10 ~ 10 ~ Jedną z instytucji, na wniosek której zwierzę poddane traktowaniu wyczerpującemu znamiona znęcania się, moŝe zostać czasowo odebrane właścicielowi lub opiekunowi jest Policja. Decyzję o czasowym odebraniu zwierzęcia podejmuje w trybie decyzji administracyjnej wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce pobytu zwierzęcia. Decyzja ta podlega natychmiastowemu wykonaniu. Zwierzę takie jest przekazywane następującym instytucjom: schronisku dla zwierząt, jeŝeli jest to zwierzę domowe lub laboratoryjne, państwowej jednostce organizacyjnej prowadzącej gospodarstwo rolne, jeŝeli jest to zwierzę gospodarskie, ogrodowi zoologicznemu lub schronisku dla zwierząt, jeŝeli jest to zwierzę wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych lub utrzymywane w ogrodach zoologicznych. Przekazanie zwierzęcia do powyŝszych instytucji moŝe nastąpić tylko za zgodą tych podmiotów. Natomiast jeŝeli brak jest takiej zgody lub wystąpiły inne okoliczności uniemoŝliwiające przekazanie, zwierzę moŝe zostać przekazane nieodpłatnie innej osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej albo osobie fizycznej, która zapewni mu właściwą opiekę. W sytuacji, w której dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraŝa jego Ŝyciu, policjant, a takŝe upowaŝniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, moŝe odebrać zwierzę właścicielowi lub opiekunowi. Warunkiem koniecznym takiego działania jest niezwłoczne zawiadomienie o tym wójta (burmistrza, prezydenta miasta), celem podjęcia przez ten organ decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia. Odebrane zwierzę podlega zwrotowi tylko wtedy, kiedy Sąd nie orzeknie na mocy art. 35 ust. 3 Ustawy o ochronie zwierząt, przepadku zwierzęcia. Kosztami transportu, utrzymania i koniecznego leczenia zwierzęcia obciąŝa się jego dotychczasowego właściciela lub opiekuna, natomiast egzekucja powstałej naleŝności jest dochodzona w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji. Policjanci wykonujący czynności słuŝbowe najczęściej mogą spotkać się z problematyką zwierząt domowych, sytuacją prawną ich właścicieli w zakresie uprawnień ich posiadania, odpowiedniego nadzoru nad posiadanymi zwierzętami i zapewnienia im odpowiednich warunków egzystencji. Według ustawy osoba posiadające zwierzę domowe, ma obowiązek zapewnienia mu pomieszczenia chroniącego zwierzę przed zimnem, upałami i opadami atmosferycznymi, z dostępem do światła dziennego, umoŝliwiającego swobodną zmianę pozycji ciała, stosownej karmy i dostępu do wody.

11 ~ 11 ~ Osoba, która nie wywiązuje się z tego obowiązku, podlega kaŝe aresztu lub grzywny zgodnie z art. 37 ustawy. W trakcie pełnienia słuŝby policjant moŝe spotkać się z sytuacją potrącenia zwierzęcia przez prowadzących pojazdy mechaniczne. W myśl art. 25 ustawy, kierujący takim pojazdem ma obowiązek w miarę moŝliwości zapewnić potrąconemu zwierzęciu stosowną pomoc, lub zawiadomić jedną z nw. słuŝb: lekarza weterynarii, inspektorów organizacji społecznych, których statutowym działaniem jest ochrona zwierząt, funkcjonariusza Policji, straŝ miejską lub gminą, straŝ graniczną, pracownika słuŝby leśnej lub parków narodowych, członka Polskiego Związku łowieckiego, straŝnika Państwowej StraŜy Łowieckiej, straŝnika Państwowej StraŜy Rybackiej. PowyŜsze podmioty mają takŝe uprawnienia w myśl art. 33. ust. 3 ustawy, do stwierdzenia potrzeby uśmiercenia zwierzęcia w przypadku konieczności bezzwłocznego uśmiercenia zwierzęcia w celu zakończenia jego cierpień. Niezastosowanie się sprawcy potrącenia zwierzęcia do nakazów określonych w art. 25 ustawy, grozi odpowiedzialnością karną w postaci kary aresztu lub grzywny art. 37 ustawy. Ponadto ustawodawca w art. 37 powyŝszą odpowiedzialnością objął takŝe sprawców form zjawiskowych w postaci usiłowania, podŝegania i pomocnictwa. Inną drastyczną sytuacją, z którą mogą spotkać się policjanci, zwłaszcza pełniący słuŝbę na drogach, jest sytuacja porzucania zwierząt z przejeŝdŝających pojazdów. Takie zachowanie się sprawcy jest jedną z form znęcania się nad zwierzętami określonymi w art. 6 ustawy i skutkuje odpowiedzialnością karną (przestępstwo) określoną w art. 35 ustawy, który to artykuł stwierdza - Kto zabija, uśmierca zwierzę albo dokonuje uboju zwierzęcia z naruszeniem przepisów ustawy, albo znęca się nad zwierzętami w sposób określony w art. 6 ustawy, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności, albo karze pozbawienia wolności do roku. JeŜeli sprawca czynu działa ze szczególnym okrucieństwem podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W razie skazania za powyŝsze przestępstwo sąd moŝe orzec takŝe wobec sprawcy zakaz wykonywania określonego zawodu, prowadzenia określonej działalności lub wykonywania czynności wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, a takŝe moŝe orzec przepadek narzędzi lub przedmiotów słuŝących do popełnienia przestępstwa, oraz przedmiotów pochodzących

12 ~ 12 ~ z przestępstwa. Sąd moŝe takŝe orzec nawiązkę w wysokości od 25 PLN do PLN na cele związane z ochroną zwierząt. Jeszcze innym problemem, o rozwiązanie którego moŝe zostać poproszony policjant w trakcie wykonywanych czynności słuŝbowych jest kwestia bezdomnych zwierząt domowych, jak równieŝ gospodarczych, omówiona w art. 11 Ustawy o ochronie zwierząt. W myśl tego artykułu obowiązek zapewniania opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywania naleŝy do zadań własnych gmin. Natomiast wyłapywanie bezdomnych zwierząt oraz rozstrzyganie o dalszym postępowaniu z tymi zwierzętami odbywa się wyłącznie na mocy uchwały rady gminy, podjętej po uzgodnieniu z powiatowym lekarzem weterynarii oraz po zasięgnięciu opinii upowaŝnionego przedstawiciela organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. Szczegółowo problematykę wyłapywania zwierząt domowych i gospodarczych, zakwalifikowanych jako bezdomne, reguluje takŝe Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 sierpnia 1998 roku w sprawie zasad i warunków wyłapywania bezdomnych zwierząt. Rozporządzenie to reguluje zasady i warunki wyłapywania zwierząt domowych lub gospodarskich, które uciekły, zabłąkały się lub zostały porzucone przez człowieka, a nie istnieje moŝliwość ustalenia ich właściciela lub innej osoby, pod której opieką zwierzę dotąd pozostawało. Dla policjanta waŝna jest informacja, Ŝe organ gminy wg ww. rozporządzenia powinien podać do publicznej wiadomości, w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie, co najmniej na 21 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia wyłapywania zwierząt bezdomnych: termin ich wyłapywania, granice terenu, na którym będą wyłapywane, adres schroniska, z którym uzgodniono umieszczenie zwierząt po wyłapaniu. Rada gminy moŝe takŝe w drodze uchwały przyjąć program zapobiegający bezdomności zwierząt obejmujący w szczególności: sterylizację albo kastrację zwierząt; poszukiwanie nowych właścicieli dla zwierząt; usypianie ślepych miotów. Koszty realizacji programu, o którym mowa powyŝej, ponosi gmina (art. 11a ww. ustawy). Na koniec omawianego zagadnienia naleŝy stwierdzić, Ŝe policjant, który pełniąc słuŝbę spotkałby się z problemem ochrony zwierząt, w rozwiązaniu którego miałby wątpliwości jak postąpić, ewentualnie z pomocy jakich instytucji skorzystać, powinien skontaktować się Inspekcją Weterynaryjną. Instytucja ta wg Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku o inspekcji weterynaryjnej, sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt. Innymi instytucjami, które

13 ~ 13 ~ w omawianej problematyce powinny takŝe udzielić policjantowi pomocy, są organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt a które mogą współdziałać z Inspekcją Weterynaryjną w kwestii sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt. OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELI ZWIERZĄT Policjanci pełniący słuŝbę w rejonach miejskich mogą stosunkowo często spotkać się z problematyką utrzymania lub prowadzenia hodowli psów ras uznawanych za agresywne. Przedmiotową problematykę reguluje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 kwietnia 2003 roku w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne. Osoby posiadające psy ras wymienionych w powyŝszym rozporządzeniu, są zobowiązane do uzyskania stosownego zezwolenia organu gminy właściwego ze względu na miejsce prowadzonej hodowli lub utrzymania psa. Zezwolenie takie jest wydawane na wniosek osoby zainteresowanej. NaleŜy zwrócić uwagę Ŝe w ww. rozporządzeniu jak i w ustawie o ochronie zwierząt operuje się stwierdzeniem rasa. Tak zawęŝone pojęcie powoduje Ŝe przedmiotowe akty prawne zawęŝają stosowanie przepisów tylko do zwierząt posiadających rodowód (który jednoznacznie stwierdza rasę psa). W związku z tym zwierzęta nie posiadające rodowodu, pomimo Ŝe posiadają dominujące cechy rasy, nie podlegają powyŝszym uregulowaniom prawnym. Zezwolenie to moŝe zostać cofnięte (lub nie wydane), jeŝeli pies będzie utrzymywany w warunkach i w sposób stanowiący zagroŝenie dla ludzi lub zwierząt. Podsumowując zagadnienie dotyczące zezwoleń na posiadanie psa rasy uznawanej za agresywną lub prowadzenie hodowli takich psów, naleŝy stwierdzić Ŝe brak takiego dokumentu skutkuje w myśl art. 37a Ustawy o ochronie zwierząt, karą aresztu lub grzywny. W przypadku ukarania za to wykroczenie moŝe zostać takŝe orzeczony przepadek zwierzęcia. Przedmiotowa sankcja dotyczy tylko samego faktu braku posiadania stosownego zezwolenia, niezaleŝnie od stosowanych lub nie stosowanych środków ostroŝności w trzymaniu tych zwierząt. W przypadku zbiegu przepisów art. 77 KW i art. 37a ustawy, powinno stosować się art. 37 a jako surowszy. Psami uznawanymi za agresywne są następujące rasy:

14 ~ 14 ~ amerykański pit bull terrier; Inne nazwy rasy American Pit Bull Terier, Pitbull amerykański. Kraj pochodzenia - Stany Zjednoczone. Wymiary: wysokość od 46 do 56 cm, waga od 15 do 30 kg, pies z Majorki (Perro de Presa Mallorquin); Inne nazwy rasy: Ca de Bou, Perro Dogo Mallorquin. Kraj pochodzenia Hiszpania (Baleary).Wymiary: wysokość od 52 do 58 cm, waga od 30 do 38 kg,

15 ~ 15 ~ buldog amerykański; Inne nazwy rasy: American Bulldog, Old Country Buldog. Kraj pochodzenia Stany Zjednoczone. Wymiary: wysokość od 51 do 71 cm, waga od 32 do 68 kg. dog argentyński; Inna nazwa rasy: Dogo Argentyno, Argentinian Mastiff. Kraj pochodzenia Argentyna. Wymiary: wysokość od 60 do 68 cm, waga od 45 do 65 kg.

16 ~ 16 ~ pies kanaryjski (Perro de Presa Canario); Inne nazwy rasy: Dog kanaryjski, Dogo Canario. Kraj pochodzenia Hiszpania. Wymiary: wysokość od 55 do 65 cm, waga minimum 50 kg. tosa inu; Inne nazwy rasy: Tosa, Tosa Ken, Tosa Tonek. Kraj pochodzenia Japonia. Wymiary: wysokość od 56 do 62 cm, waga od 40 do 70 kg.

17 ~ 17 ~ rottweiler; Kraj pochodzenia Niemcy. Wymiary: wysokość od 56 do 68 kg, waga od 42 do 50 kg. akbash dog; Inna nazwa rasy: Akbas Caban Kolegi. Kraj pochodzenia Turcja. Wymiary: wysokość od 73 do 83 cm, waga od 38 do 70 kg.

18 ~ 18 ~ anatolian karabash; Inna nazwa: Owczarek anatolijski, Anatolia Shepherd Dod, Kantal. Kraj pochodzenia Turcja (Anatolia). Wymiary: wysokość od 68 do 78 cm, waga od 36 do 68 kg. moskiewski stróŝujący; Kraj pochodzenia Rosja. Wymiary: wysokość od 66 do 78 cm, waga około 70 kg.

19 ~ 19 ~ owczarek kaukaski. Inna nazwa Caucasian Shepherd Dog. Kraj pochodzenia Rosja. Wymiary: wysokość co najmniej 65 cm, waga do 90 kg. Kolejnym zezwoleniem dotyczącym trzymania psów, z którym mogą się takŝe spotkać policjanci jest zezwolenie określone w art. 10 Ustawy Prawo Łowieckie, według którego posiadanie i hodowla lub utrzymanie chartów rasowych lub ich mieszańców (dominujące cechy rasy), wymaga zezwolenia starosty. Brak stosownego zezwolenia wyczerpuje znamiona przestępstwa określonego w art. 52 pkt 4 ustawy Prawo Łowieckie i jest zagroŝone karą: grzywny, ograniczenia wolności, albo pozbawienia wolności do roku. Dodatkowo w razie skazania właściciel psa rasy chart, lub mieszańca tej rasy moŝe zostać na mocy art. 54 ust. 1 ww. ustawy ukarany orzeczeniem przepadku psa. Podstawowym obowiązkiem właściciela zwierząt (tak zwierząt gospodarczych jak i domowych), jest zachowanie ostroŝności trzymania zwierzęcia w sposób zapewniający bezpieczeństwo ludziom i mieniu. Niezachowanie zwykłych lub nakazowych środków ostroŝności przy trzymaniu zwierząt, podlega karze grzywny do 250 PLN, albo karze nagany. Czyn ten wyczerpuje znamiona wykroczenia określonego w art.77 KW. Przez pojęcie zwykłych środków ostroŝności rozumie się środki powszechnie przyjęte, przykładowo mogą to być: smycz lub kaganiec dla zwierzęcia domowego, lub zagroda albo pomieszczenie dla zwierzęcia gospodarczego. Nakazanymi środkami ostroŝności są środki, których stosowanie wynika z odrębnych przepisów prawnych, przykładowo mogą to być akty prawa miejscowego ustalające

20 ~ 20 ~ szczegółowe przepisy dotyczące utrzymania czystości i porządku na terenie gmin. Wykroczenia tego właściciel lub opiekun zwierzęcia moŝe się dopuścić w sposób umyślny lub nieumyślny. W trakcie wykonywania czynności słuŝbowych policjant moŝe spotkać się z przetrzymywaniem zwierzęcia łownego bez stosownego zezwolenia. Zezwolenie takie moŝe wydać wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Osoba, która dopuszcza się tego czynu popełnia wykroczenie z art. 51 ust.1 pkt 3 Ustawy Prawo łowieckie. NiezaleŜnie od posiadania lub nieposiadania ww. zezwolenia, osoba taka nie jest zwolniona od odpowiedzialności z art. 77 KW. Problemem bardziej skomplikowanym dla policjantów wykonujących czynności słuŝbowe z uwagi na specjalistyczną wiedzę, są kwestie związane z utrzymaniem lub hodowlą zwierząt niebezpiecznych dla Ŝycia i zdrowia ludzi, w tym drapieŝnych i jadowitych. Kwestię tę reguluje Ustawa o ochronie przyrody, zabraniając hodowli i utrzymywania, poza ogrodami zoologicznymi i placówkami naukowymi prowadzącymi badania nad zwierzętami, a takŝe cyrkami, zwierząt niebezpiecznych dla Ŝycia i zdrowia ludzi, w tym drapieŝnych i jadowitych (art ww. ustawy). Jednocześnie przepis ten wskazuje rozporządzenie Ministra właściwego do spraw ochrony środowiska, jako źródło wykazu kategorii zwierząt według stopnia zagroŝenia. Osoby, które utrzymywałyby lub prowadziły hodowlę zwierząt niebezpiecznych dla Ŝycia i zdrowia ludzi, w tym drapieŝnych i jadowitych, poza ogrodami zoologicznymi, placówkami naukowymi prowadzącymi badania nad zwierzętami lub cyrkami są zagroŝone karą aresztu albo grzywny (art. 131 pkt 4 ww. ustawy). Przedmiotowe wykroczenie moŝe zostać popełnione takŝe w formie nieumyślnej. Wykaz gatunków lub grup gatunków zwierząt, stanowiący załącznik do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie gatunków lub grup gatunków zwierząt niebezpiecznych dla Ŝycia i zdrowia ludzi, został zamieszczony jako załącznik do przedmiotowego skryptu. Policjant w trakcie wykonywanych czynności słuŝbowych moŝe spotkać się z sytuacją sprowadzania do kraju zwierząt wymienionych w rozporządzeniu z dnia r. z państw nie naleŝących do Unii Europejskiej, a następnie z hodowaniem lub utrzymaniem tych zwierząt poza ww. ośrodkami. Aby policjant mógł dokonać prawidłowej kwalifikacji przedmiotowego problemu, w pierwszej kolejności powinien ustalić czy zwierzę z którym ma do czynienia naleŝy do zwierząt wymienionych w rozporządzeniu Rady Wspólnot Europejskich z dnia r. w sprawie ochrony dzikiej fauny i flory (większość zwierząt wymienionych w rozporządzeniu z dnia r., do tej kategorii zwierząt naleŝy). JeŜeli zwierzę to naleŝy do wymienionych w ww. rozporządzeniu, a sprawca działa bez wymaganego zezwolenia Ministra Ochrony Środowiska lub zgłoszenia (art. 61 Ustawy o ochronie przyrody), to popełnia on przestępstwo z art. 128 pkt 1 Ustawy o ochronie przyrody, zagroŝone karą pozbawienia wolości od 3 miesięcy do 5 lat. NaleŜy takŝe

21 ~ 21 ~ uściślić tutaj pojęcie sprowadzanych zwierząt (przewoŝenie przez granicę państwa), które rozciągnięte jest na sprowadzanie: roślin, zwierząt, a takŝe ich rozpoznawalnych części i produktów pochodnych. Natomiast osoby posiadające lub prowadzące hodowlę zwierząt określonych w ww. art. 61 ust. 1 (ssaki, płazy i gady wymagające zezwolenia) zobowiązane są do dokonania pisemnego zgłoszenia ich do rejestru prowadzonego przez starostę właściwego ze względu na miejsce przetrzymywania zwierzęcia. Przedmiotowy rejestr powinien zawierać następujące pozycje (art. 64 UOchP): 1. datę: dokonania wpisu, dokonania zmiany danych wpisanych do rejestru, wykreślenia z rejestru; 2. imię, nazwisko i adres albo nazwę i siedzibę posiadacza lub prowadzącego hodowlę; 3. adres miejsca przetrzymywania zwierząt lub prowadzenia hodowli; 4. liczbę zwierząt posiadanych lub hodowanych; 5. nazwę gatunku w języku łacińskim i polskim, jeŝeli polska nazwa istnieje; 6. datę, miejsce urodzenia lub wyklucia zwierzęcia; 7. datę wejścia w posiadanie zwierzęcia oraz źródło jego pochodzenia; 8. płeć zwierzęcia, jeŝeli jest moŝliwa do ustalenia; 9. opis trwałego oznakowania zwierzęcia, jeŝeli jest oznakowane; 10. cel przetrzymywania lub prowadzenia hodowli zwierzęcia; 11. numer i datę wydania: zezwolenia na import zwierzęcia do kraju albo zezwolenia na schwytanie zwierzęcia w środowisku, albo dokumentu wydanego przez powiatowego lekarza weterynarii, potwierdzającego urodzenie zwierzęcia w hodowli, albo innego dokumentu stwierdzającego legalność pochodzenia zwierzęcia. Obowiązek zgłoszenia do rejestru lub wykreślenia z rejestru powstaje z dniem nabycia lub zbycia, wwozu do kraju lub wywozu za granicę państwa, wejścia w posiadanie zwierzęcia, jego utraty lub śmierci. Wniosek o dokonanie wpisu lub wykreślenia z rejestru powinien być złoŝony właściwemu staroście w terminie 14 dni od dnia powstania tego obowiązku.

22 ~ 22 ~ ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA DOTYCZĄCA ZWIERZĄT Właściciel lub opiekun zwierzęcia ponosi odpowiedzialność za skutki jego zachowania. W związku z powyŝszym sposób postępowania właścicieli i opiekunów zwierząt powinna cechować rozwaga i odpowiedzialność. Właściciel znając swoje, lub jako opiekun oddane mu pod opiekę zwierzę, powinien przewidywać skutki jego zachowania w określonych okolicznościach i nie doprowadzać do sytuacji, w których zwierzę będzie stanowić zagroŝenie dla ludzi, innych zwierząt lub mienia. Dlatego policjanci wykonujący czynności słuŝbowe, powinni reagować nie tylko w sytuacjach powstałych juŝ szkód wyrządzonych przez zwierzęta czy widocznych zagroŝeń, ale takŝe w sytuacjach, które w przyszłości potencjalnie mogą doprowadzić do takich skutków. W trakcie wykonywania czynności słuŝbowych policjanci mogą mieć do czynienia z problemem draŝnienia lub płoszenia zwierzęcia, które sprawia, Ŝe zwierzę staje się niebezpieczne. Sprawcą takiego zachowania w stosunku do zwierzęcia moŝe być jego właściciel lub opiekun, jak równieŝ kaŝda inna osoba. Zachowanie to wyczerpuje znamiona art. 78 Kodeksu Wykroczeń, i jest zagroŝone karą grzywny do 1000 PLN, albo karą nagany. JeŜeli draŝnienie zwierzęcia przyjmuje formy zadawania mu cierpień fizycznych, to sprawca takiego czynu wyczerpuje znamiona przestępstwa znęcania się nad zwierzętami określonego w art. 6 ust. 2 Ustawy o ochronie zwierząt i odpowiada z art. 35 przedmiotowej ustawy. JeŜeli zachowanie się sprawcy doprowadziło do sytuacji, w wyniku której zwierzę stało się niebezpieczne, to następuje wtedy zbieg przestępstwa określonego w art. 35 ww. ustawy z wykroczeniem określonym w art. 78 KW. Kolejną formą nieodpowiedzialnego zachowania się człowieka w stosunku do zwierzęcia jest szczucie psem człowieka. Zachowanie to wyczerpuje znamiona wykroczenia określonego w art. 108 Kodeksu Wykroczeń. Za szczucie będziemy tutaj rozumieli takie zachowanie się, które u psa wywołuje agresję w stosunku do danej osoby. Aby przedmiotowe wykroczenie zaistniało, nie jest konieczna agresja psa, jak równieŝ obawa osoby, w stosunku do której nastąpiło szczucie. Wykroczenie to jest popełniane tylko w formie umyślnej i jest ono bezskutkowe (formalne). Sankcją za popełnienie tego wykroczenia jest grzywna do 1000 PLN albo kara nagany. Skrajnymi sytuacjami, które mogą zaistnieć w wyniku traktowania zwierzęcia jako narzędzia wykonawczego są: Zniszczenie mienia właściciel lub opiekun zwierzęcia odpowiada jak za dokonanie czynów określonych przez następujące artykuły (w szczególności jeŝeli właściciel zwierzęcia traktuje zwierzę jak przedmiot):

23 Art. 124 KW ~ 23 ~ 1. Kto cudzą rzecz umyślnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do uŝytku, jeŝeli szkoda nie przekracza 250 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. 2. Usiłowanie, podŝeganie i pomocnictwo są karalne. 3. Ściganie następuje na Ŝądanie pokrzywdzonego. 4. W razie popełnienia wykroczenia moŝna orzec obowiązek zapłaty równowartości wyrządzonej szkody lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego. Art. 288 KK 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do uŝytku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 3. Karze określonej w 1 podlega takŝe ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza przepisy obowiązujące przy zakładaniu lub naprawie takiego kabla. 4. Ściganie przestępstwa określonego w 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego. Uszkodzenie ciała za skutek wywołany przez zwierzę w wyniku ataku na człowieka, właściciel zwierzęcia odpowiada jak za dokonanie tego przestępstwa. Mówią o tym następujące artykuły KK: Art. 156 KK 1. Kto powoduje cięŝki uszczerbek na zdrowiu w postaci: 1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, 2) innego cięŝkiego kalectwa, cięŝkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagraŝającej Ŝyciu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat JeŜeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat JeŜeli następstwem czynu określonego w 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

24 ~ 24 ~ Art. 157 KK 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niŝ określony w art , podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłuŝej niŝ 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat JeŜeli sprawca czynu określonego w 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 4. Ściganie przestępstwa określonego w 2 lub 3, jeŝeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłuŝej niŝ 7 dni, odbywa się z oskarŝenia prywatnego. 5. JeŜeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwał dłuŝej niŝ 7 dni, a pokrzywdzonym jest osoba najbliŝsza, ściganie przestępstwa określonego w 3 następuje na jej wniosek. Inną formą odpowiedzialności za zwierzęta jest odpowiedzialność cywilna, która mówi, Ŝe za szkody wyrządzone przez zwierzę odpowiedzialność cywilną ponosi właściciel zwierzęcia, jak równieŝ osoba pod, opieką której zwierzę się znalazło (sprawuje nad nim nadzór), ewentualnie osoba, która zwierzę wykorzystuje (posługuje się nim). Przedmiotowe uregulowanie zostało zawarte w art. 431 KC, który mówi: Art. 431 KC 1. Kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezaleŝnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy teŝ zabłąkało się lub uciekło, chyba Ŝe ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy. 2. ChociaŜby osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie była odpowiedzialna według przepisów paragrafu poprzedzającego, poszkodowany moŝe od niej Ŝądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody, jeŝeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, Ŝe wymagają tego zasady współŝycia społecznego. Warunkiem koniecznym do ukarania osoby odpowiedzialnej za zwierzę w myśl ww. artykułu jest ustalenie stopnia winy. Nie moŝe być jednak uznana za brak winy opiekuna zwierzęcia np. sytuacja ucieczki psa. Aby brak winy został uznany, opiekun musi wykazać, iŝ dopełnił wszystkich obowiązków naleŝnych przy trzymaniu

25 ~ 25 ~ zwierzęcia. NaleŜy jednak stwierdzić, Ŝe niezaleŝnie od stopnia winy poszkodowany moŝe Ŝądać naprawienia szkody wyrządzonej przez zwierzę (zasada słuszności). Przepis ten ma zastosowanie w sytuacji, kiedy szkodę wyrządza zwierzę bez udziału człowieka, na przykład w wyniku szczucia. JeŜeli szkoda powstanie w wyniku naszego zachowania się w stosunku do zwierzęcia (szczucie), to w tym przypadku ma zastosowanie przepis art. 415 KC, który mówi: Art. 415 KC Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. W sytuacji tej zachowanie się zwierzęcia będzie traktowane jako zachowanie osoby na przykład szczującej. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe w sytuacji uznanej jako działanie w obronie koniecznej (szczucie psem w obronie przed zamachem), przepis art. 415 KC nie będzie miał zastosowania. Przedmiotowy stan faktyczny jest omówiony w art. 423 KC. Art. 423 KC Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi. Omawiając sytuacje w których moŝe się znaleźć człowiek z udziałem zwierzęcia w myśl prawa cywilnego, naleŝy takŝe wymienić stan wyŝszej konieczności, którego treść jest omówiona w art. 438 KC. Art. 438 KC Kto w celu odwrócenia groŝącej drugiemu szkody albo w celu odwrócenia wspólnego niebezpieczeństwa przymusowo lub nawet dobrowolnie poniósł szkodę majątkową, moŝe Ŝądać naprawienia poniesionych strat w odpowiednim stosunku od osób, które z tego odniosły korzyść. Kolejną sytuacją, w której mogą znaleźć się policjanci szczególnie ci pełniący słuŝbę w środowiskach wiejskich, jest zajęcie zwierzęcia wyrządzającego szkodę przez poszkodowanego posiadacza gruntu. Przedmiotowy stan prawny jest omówiony w przepisie art. 432 KC.

26 ~ 26 ~ Art. 432 KC 1. Posiadacz gruntu moŝe zająć cudze zwierzę, które wyrządza szkodę na gruncie, jeŝeli zajęcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody. 2. Na zajętym zwierzęciu posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu dla zabezpieczenia naleŝnego mu naprawienia szkody oraz kosztów Ŝywienia i utrzymania zwierzęcia. NaleŜy takŝe przypomnieć, Ŝe policjanci pełniący słuŝbę na drogach mogą się spotkać z sytuacjami szkód wyrządzonych przez zwierzęta leśne uczestnikom ruchu drogowego. Stanowisko policjanta powinno się ograniczyć wówczas tylko (z punktu widzenia relacji prawnych), oprócz zabezpieczenia miejsca zdarzenia, do udzielenia osobie poszkodowanej pouczenia, co do dalszego trybu postępowania. Policjant powinien poradzić osobie poszkodowanej, aby dąŝyła ona do ustalenia, czy zwierzę wyrządzające szkodę, naleŝy do kategorii zwierząt łownych. Katalog zwierząt łownych został określony na podstawie art. 5 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie, w Rozporządzeniu z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych, przez ministra właściwego do spraw środowiska, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw rolnictwa oraz Państwowej Rady Ochrony Przyrody i Polskiego Związku Łowieckiego. Następnie poszkodowany powinien ustalić kto jest dzierŝawcą lub zarządcą obwodu łowieckiego na terenie zaistniałego wydarzenia. Na zarządcy lub dzierŝawcy obwodu łowieckiego spoczywa obowiązek gospodarki zwierzyną łowną. Podmioty te powinny informować zarządców dróg o wędrówkach i migracjach zwierząt, a takŝe powinny podjąć działania w kierunku uniemoŝliwiania lub przynajmniej utrudniania i niedopuszczania do swobodnego przemieszczania się zwierząt, które w sposób naturalny powodowałyby zagroŝenie dla ruchu pojazdów samochodowych (art. 11 ust.2 pkt 8 ustawy Prawo Łowieckie). Roszczenia szkód materialnych powstałych w wyniku ww. zdarzeń powinny być zawsze kierowane do podmiotów (lub ich ubezpieczycieli) winnych zaniedbań w powyŝszych obowiązkach. Omawiając problem kolizji drogowych uczestników ruchu drogowego ze zwierzętami, naleŝy takŝe przypomnieć, Ŝe prowadzący pojazd mechaniczny, który potrącił zwierzę, obowiązany jest, w miarę moŝliwości, do zapewnienia mu stosownej pomocy lub zawiadomienia jednej z następujących słuŝb: lekarza weterynarii, członka Polskiego Związku Łowieckiego, inspektora organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, funkcjonariusza Policji,

27 ~ 27 ~ funkcjonariusza straŝy miejskiej lub gminnej, funkcjonariusza StraŜy Granicznej, pracownika SłuŜby Leśnej lub SłuŜby Parków Narodowych, straŝnika Państwowej StraŜy Łowieckiej, straŝnika łowieckiego straŝnika Państwowej StraŜy Rybackiej. Niewywiązanie się prowadzącego pojazd mechaniczny z obowiązku zapewnienia pomocy potrąconemu zwierzęciu, skutkuje odpowiedzialnością karną w ramach postępowania w sprawach o wykroczenie (art. 37 ustawy o ochronie zwierząt). TRANSPORT ZWIERZĄT Inną grupą problemów z jakimi mogą spotkać się funkcjonariusze Policji, a w szczególności pełniący słuŝbę na drogach, jest kwestia transportu zwierząt zgodnie z wymogami obowiązujących przepisów prawnych: Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt z późniejszymi zmianami, a w szczególności rozdział VII dot. transportu zwierząt, Rozporządzenie rady (WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97. W myśl ww. rozporządzenia rady (WE) nikt nie moŝe przewozić zwierząt lub zlecać transportu zwierząt w sposób powodujący ich okaleczenie lub przyczyniający się do zadawania im cierpienia. Ponadto naleŝy spełnić następujące warunki: podjąć wcześniej wszystkie niezbędne czynności celem skrócenia do minimum długości trwania przewozu oraz zapewnić potrzeby zwierząt podczas przewozu; zwierzęta muszą być zdolne do podróŝy; środki transportu muszą być przeznaczone, skonstruowane, utrzymywane oraz działające w sposób pozwalający zapobiec zranieniu i cierpieniu oraz zapewniający bezpieczeństwo zwierząt; urządzenia do załadunku i wyładunku muszą być odpowiednio zaprojektowane, skonstruowane, utrzymywane i obsługiwane tak, aby zapobiec zranieniu i cierpieniu zwierząt oraz zapewnić bezpieczeństwo zwierząt; personel zajmujący się zwierzętami musi posiadać odpowiednie wyszkolenie lub kompetencje wymagane w tym przypadku i wykonywać swoje obowiązki

28 ~ 28 ~ bez stosowania przemocy lub jakiejkolwiek metody powodującej niepotrzebny strach, zranienie lub cierpienie; transport musi być przeprowadzany bez opóźnień do miejsca przeznaczenia, natomiast warunki dobrostanu zwierząt muszą być regularnie kontrolowane i utrzymywane na odpowiednim poziomie; zwierzęta muszą mieć zapewnioną odpowiednią powierzchnię podłogi i wysokość, właściwą dla ich wielkości i zaplanowanego przewozu; woda, karma i odpoczynek muszą być zapewnione w odpowiednich odstępach czasu oraz odpowiadać ilościowo i jakościowo danemu gatunkowi i wielkości zwierząt. Ponadto załącznik nr I (dot. przepisów technicznych) w dziale nr II Środki transportu ww. rozporządzenia (WE) stwierdza, Ŝe środki transportu, kontenery i ich instalacje muszą być zaprojektowane, skonstruowane, utrzymywane i obsługiwane w sposób: pozwalający na uniknięcie zranienia ciała i cierpienia oraz zapewniający bezpieczeństwo zwierząt; chroniący zwierzęta od cięŝkich warunków meteorologicznych, ekstremalnych temperatur oraz zmiennych warunków klimatycznych; pozwalający na utrzymanie czystości i dezynfekcję; zabezpieczający przed ucieczką zwierząt lub wypadnięciem oraz zapewniający wytrzymanie nacisku związanego z ruchem podczas transportu; zapewniający wodę w ilości i o jakości odpowiedniej dla transportowanego gatunku; zapewniający dostęp do zwierząt w przypadku kontroli i opieki; posiadający antypoślizgową powierzchnię podłogową; posiadający podłogę minimalizującą wyciek moczu i odchodów; zapewniający oświetlenie wystarczające do kontroli i opieki nad zwierzętami podczas transportu. Zwierzęta mogą być przewoŝone jedynie jeŝeli są zdolne do transportu, natomiast wszystkie zwierzęta muszą być transportowane w warunkach gwarantujących im brak zranień lub niepotrzebnego cierpienia. Zwierzęta zranione lub wykazujące słabość fizjologiczną lub patologię, nie będą uwaŝane za zdolne do transportu, w szczególności, jeśli: nie są zdolne do samodzielnego poruszania się bez bólu lub poruszania się bez pomocy; mają powaŝną ranę otwartą, lub wypadnięcie; są to cięŝarne samice będące w okresie przekraczającym 90 % lub więcej przewidywanego okresu ciąŝy, lub są to samice, które urodziły w poprzednim tygodniu;

29 ~ 29 ~ są to nowo narodzone ssaki, u których rana po pępowinie nie zagoiła się jeszcze całkowicie; są to świnie w wieku poniŝej trzech tygodni, jagnięta w wieku poniŝej tygodnia i jałówki w wieku poniŝej dziesięciu dni, chyba Ŝe są transportowane na odległość mniejszą niŝ 100 km; są to koty i psy w wieku poniŝej ośmiu tygodni, chyba Ŝe towarzyszy im matka; są to zwierzęta z poroŝem w scypule. Chore lub zranione zwierzęta mogą być uznawane za zdolne do transportu, jeśli: są lekko zranione lub chore, a transport nie spowoduje dodatkowego cierpienia; w razie wątpliwości, konieczna jest decyzja weterynarza; transportowane są pod nadzorem weterynaryjnym lub po leczeniu lub teŝ po diagnozie weterynaryjnej. Zezwolenie na tego rodzaju transport zostaje wydane jedynie wówczas, jeśli objęte nim zwierzęta nie są poddane niepotrzebnemu cierpieniu lub złemu traktowaniu; zwierzęta poddane są procedurom weterynaryjnym wynikającym z praktyk rolniczych, takich jak pozbawianie rogów lub kastracja, pod warunkiem, Ŝe rany są całkowicie zagojone. Zabrania się takŝe transportu zwierząt martwych lub nie nadających się do transportu, chyba Ŝe tylko do pierwszego postoju. Odpowiedzialność za nieprzestrzeganie powyŝszych regulacji ponosi przewoźnik. Niedopełnienie przedmiotowych obowiązków skutkuje odpowiedzialnością karną przewoźnika w ramach postępowania w sprawach o wykroczenia art. 37b ustawy O ochronie zwierząt. Środki uŝywane do transportu zarobkowego zwierząt, lub środki uŝywane do przewozu zwierząt w związku z inną prowadzoną działalnością gospodarczą, muszą być dopuszczone do uŝytku przez powiatowego lekarza weterynarii. Dopuszczenie to moŝe uzyskać zainteresowany przewoźnik po złoŝeniu stosownego wniosku. Decyzja wydana przez powiatowego lekarza weterynarii zawiera: określenie numeru rejestracyjnego środka transportu drogowego; określenie gatunku zwierząt, które mogą być transportowane przy uŝyciu danego środka; określenie terminu waŝności decyzji, z tym Ŝe nie moŝe on być dłuŝszy niŝ 12 miesięcy; rozstrzygnięcie, czy środek transportu moŝe być wykorzystany do wykonywania transportu zwierząt trwającego dłuŝej niŝ osiem godzin. Decyzja lekarza weterynarii moŝe zostać cofnięta, jeŝeli środek transportu przestał spełniać powyŝsze wymogi. Na przewoźniku zwierząt ciąŝy jeszcze jeden warunek, a mianowicie do transportu zwierząt muszą być przez niego zatrudnieni

30 ~ 30 ~ kierowcy i konwojenci posiadających kwalifikacje niezbędne do transportowania zwierząt, potwierdzone przez powiatowego lekarza weterynarii. Policjanci dokonujący kontroli transportów zwierząt, oprócz kontroli standartowych dokumentów uprawniających do prowadzenia pojazdów, powinni takŝe skontrolować: decyzje lekarza weterynarii dopuszczającą środek transportu do przewozu ściśle określonego gatunku zwierząt, dokumenty potwierdzające kwalifikacje osób realizujących transport (kierowca i obsługa), oraz dokumenty przewozowe, które określają: pochodzenie zwierząt i ich właściciela; miejsce wyjazdu; datę i czas wyjazdu; przewidziane miejsce przeznaczenia; przewidywany czas trwania przewozu. Przykładowym dokumentem zezwalającym na przewóz zwierząt jest wzór zezwolenia zamieszczony w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 lipca 2005r. w sprawie wzoru dokumentu przewozowego dla owiec i kóz. WZÓR DOKUMENT PRZEWOZOWY DLA OWIEC I KÓZ Data wyjazdu z siedziby stada... Numer siedziby stada, z której są przewoŝone zwierzęta 1)... Imię i nazwisko lub nazwa posiadacza zwierząt... Adres zamieszkania lub adres siedziby posiadacza zwierząt... Liczba przewoŝonych zwierząt... Numery identyfikacyjne przewoŝonych zwierząt Miejsce przeznaczenia zwierząt (numer siedziby stada, numer rzeźni, numer miejsca gromadzenia zwierząt, numer miejsca unieszkodliwiania zwłok zwierząt gospodarskich)... Marka i numer rejestracyjny środka transportu drogowego... Imię, nazwisko i adres zamieszkania lub nazwa i adres siedziby przewoźnika Weterynaryjny numer identyfikacyjny przewoźnika... Numer decyzji powiatowego lekarza weterynarii dopuszczającej środek transportu drogowego do przewozu zwierząt... Podpis posiadacza zwierząt...

31 ~ 31 ~ Innym aktem prawnym regulującym tryb wydawania zezwoleń na transport zwierząt oraz wzory tych dokumentów, jest Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 maja 2007 r. w sprawie powoływania komisji egzaminacyjnej, która przeprowadza egzamin kończący szkolenie osób wykonujących czynności w zakresie transportu lub obsługi zwierząt. WZÓR... (pieczęć powiatowego inspektoratu weterynarii) Zaświadczenie potwierdzające kwalifikacje osób transportujących zwierzęta środkami transportu drogowego lub kwalifikacje osób obsługujących zwierzęta w czasie transportu Pan/i... urodzony/a w... dnia... rodzaj, seria i numer dokumentu toŝsamości... seria i numer paszportu... ukończył/a szkolenie lub w dniu... złoŝył/a egzamin z wynikiem pozytywnym w zakresie: transportu środkami transportu drogowego/obsługi w czasie transportu zwierząt: 1) udomowionych nieparzystokopytnych, bydła, owiec, kóz, świń, drobiu 2) kopytnych innych niŝ wymienione w pkt 1:... (wskazać gromadę, grupę lub gatunek zwierząt) 3) kręgowców innych niŝ wymienione w pkt 1 i 2:... (wskazać gromadę, grupę lub gatunek zwierząt)... (podpis i pieczęć okrągła powiatowego lekarza weterynarii)..., dnia... Podsumowując omawianie problematyki transportu zwierząt, naleŝy zwrócić uwagę na fakt występowania unormowań międzynarodowych w tym zakresie, co potwierdza, waŝność tego zagadnienia.

32 ~ 32 ~

33 ~ 33 ~ ZAŁĄCZNIK Załącznik do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 sierpnia 2005 r. WYKAZ GATUNKÓW LUB GRUP GATUNKÓW ZWIERZĄT NIEBEZPIECZNYCH DLA śycia I ZDROWIA LUDZI, W TYM DRAPIEśNYCH I JADOWITYCH Lp. Grupa systematyczna Kategoria 1) Uwagi SSAKI Mammalia 1 leniwce dwupalczaste Choloepus spp. II niebezpieczeństwo zaatakowania przednimi, wyposaŝonymi w długie pazury, kończynami 2 mrówkojad wielki Myrmecophaga tridactyla 3 małpy szerokonose Cebidae (z wyjątkiem kapucynek Cebus spp. i sajmiri Saimiri spp.) 4 koczkodanowate Cercopithecidae (z II II II niebezpieczeństwo zaatakowania bardzo silnymi przednimi kończynami niebezpieczeństwo pogryzienia, infekcji niebezpieczeństwo pogryzienia, infekcji wyjątkiem talapoinów Miopithecus spp.) 5 gibony Hylobatidae I niebezpieczeństwo pogryzienia, infekcji 6 małpy człekokształtne Hominidae I niebezpieczeństwo pogryzienia, infekcji 7 likaon Lycaon pictus I niebezpieczeństwo pogryzienia 8 hieny Ihaenidae I niebezpieczeństwo pogryzienia 9 rysie i karakale Lynx spp. I niebezpieczeństwo pogryzienia, podrapania 10 gepard Acinonyx jubatus I niebezpieczeństwo podrapania, pogryzienia i rozszarpania 11 duŝe kotowate z rodzaju Panthera I niebezpieczeństwo podrapania, pogryzienia, rozszarpania 12 puma Felis concolor I niebezpieczeństwo podrapania, pogryzienia i rozszarpania 13 irbis Uncia uncia I niebezpieczeństwo podrapania, pogryzienia i rozszarpania 14 pantera mglista Neofelis nebulosa I niebezpieczeństwo podrapania, pogryzienia i rozszarpania 15 rosomak Gulo gulo I niebezpieczeństwo pogryzienia, bardzo agresywne, nieustępliwe 16 ratel Mellivora capensis II niebezpieczeństwo pogryzienia, oblania cuchnącą wydzieliną

34 ~ 34 ~ 17 mors Odobenus rosmarus I niebezpieczeństwo pogryzienia, przygniecenia, utopienia 18 słonie morskie Hydrounga spp. I niebezpieczeństwo przygniecenia, utopienia 19 panda wielka Ailuropoda melanoleuca I niebezpieczeństwo pogryzienia 20 niedźwiedziowate Ursidae I niebezpieczeństwo pogryzienia, rozszarpania 21 słonie Elephantidae I niebezpieczeństwo stratowania, przygniecenia, uderzenia 22 nosoroŝce Rhinocerotidae I niebezpieczeństwo stratowania, przygniecenia 23 hipopotamy Hipopotamidae I niebezpieczeństwo stratowania, przygniecenia, pogryzienia 24 Ŝyrafa Giraffa camelopardalis II niebezpieczeństwo kopania 25 bawół kafryjski Syncerus caffer I niebezpieczeństwo stratowania i zaatakowania rogami 26 gaur Bos gaurus I niebezpieczeństwo stratowania i zaatakowania rogami 27 piŝmowół Ovibos moschatus I niebezpieczeństwo stratowania i zaatakowania rogami PTAKI Ares 28 kazuary Casuarius spp. I niebezpieczeństwo zaatakowania potęŝnymi nogami GADY Reptilia 29 krokodyle Crocodylia I niebezpieczeństwo pogryzienia (z wyjątkiem: kajmanów karłowatych Paleosuchus spp., kajmana krokodylowego Caiman crocodilus, krokodyla krótkopyskiego Osteolaemus tetraspis i aligatora chińskiego Alligator sinensis) 30 waran z Komodo Varanus komodoeansis I niebezpieczeństwo pogryzienia, infekcji 31 helodermy Heloderma spp. I jadowite 32 pyton siatkowany Python reticulatus I niebezpieczeństwo uduszenia 33 pyton skalny Python sebae I niebezpieczeństwo uduszenia 34 anakondy Eunectes spp. I niebezpieczeństwo uduszenia 35 zaskrońce wschodnie Rhabdophis spp. I jadowite 36 Boiga spp. I jadowite 37 Conophis lineatus I jadowity mussurana Clelia clelia I jadowity 39 bomslang Dispholidus spp. I jadowite