Stan kształcenia zawodowego w kontekście projektu Uzawodowienie inżynierskiego kształcenia informatyków na Politechnice Lubelskiej

Transkrypt

1 KĘSIK Jacek 1 ŻYŁA Kamil 2 SZYMCZYK Tomasz 3 Stan kształcenia zawodowego w kontekście projektu Uzawodowienie inżynierskiego kształcenia informatyków na Politechnice Lubelskiej WSTĘP Kształcenie techniczne przeżywa obecnie renesans po okresie mniejszego zainteresowania, skutkującego między innymi likwidacją wielu szkół zawodowych. Jednocześnie jest wywierany nacisk na dopasowanie zakresu kształcenia do rzeczywistych potrzeb przedsiębiorstw, co w przypadku uczelni wyższych o profilu technicznym jest dodatkowo regulowane na poziomie europejskim przez Europejskie Ramy Kwalifikacji (ERK). Obecnie na Lubelszczyźnie jest realizowany program Lubelskie Ramy Kwalifikacji Zawodowych [16], mający na celu wypracowanie modelu efektywnej współpracy szkół zawodowych z pracodawcami. W przypadku uczelni zasady są bardzo oględnie regulowane przez ERK, ale brak jest standardów takich, jak wprowadzone lub wypracowane w innych krajach Unii Europejskiej. Uczelnie wyższe, w tym Politechnika Lubelska, starają się dopasowywać swój profil kształcenia do rzeczywistych potrzeb pracodawców [14, 21], szczególnie koncentrując się na rynku lokalnym jako głównym odbiorcy absolwentów uczelni. W przypadku kierunku Informatyka, już od 2012 roku, jest prowadzona ścisła współpraca między Instytutem Informatyki na Wydziale Elektrotechniki i Informatyki a grupą lokalnych przedsiębiorstw IT. Współpraca ta, owocująca m.in. stażami i dedykowanymi pracami inżynierskimi, jest ceniona przez lokalne środowisko IT, jednakże ze względu na niezbyt długi okres trwania nie jest jeszcze w pełni okrzepła. Konstytuowanie się zasad współpracy daje szansę na synchronizację podejmowanych działań z zasadami ustalonymi w ERK oraz wprowadzenie najlepszych praktyk stosowanych w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Projekt Uzawodowienie inżynierskiego kształcenia informatyków powstał w odpowiedzi na tę szansę i ma na celu zebranie i wdrożenie na Wydziale Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej najlepszych praktyk profesjonalizacji kształcenia, stosowanych przez partnerów projektu, do których zaliczają się: Universite Pierre-Mendes-France, International School for Social and Business Studies, Savonia University of Applied Sciences oraz Beuth Hochschule für Technik Berlin. Uczelnie te mają bardzo duże doświadczenie w zawodowym kształceniu na poziomie szkoły wyższej oraz silne związki z przemysłem (w obszarach kształcenia, nauki i wdrożeń). Partnerami są nie tylko uczelnie ze starych krajów członkowskich Unii, ale również placówki z krajów bliższych kulturowo Polsce, co ma ułatwić dopasowanie zasad i praktyk do krajowych realiów. Różnorodność podejść do edukacji i mnogość doświadczeń partnerów ma wpłynąć pozytywnie na kompletność uzyskanej wiedzy oraz umożliwić właściwy dobór sposobów nauczania i procedur realizacji studiów pierwszego stopnia o profilu zawodowym. Projekt wspierają również firmy, które pełnią rolę ekspercką. W niniejszej pracy przedstawiono zarys obecnego stanu profesjonalizacji programu nauczania, w kontekście spodziewanych zmian wniesionych przez realizację omawianego projektu. 1 PROFIL KSZTAŁCENIA NA I STOPNIU KIERUNKU INFORMATYKA Profil kształcenia na pierwszym stopniu Informatyki jest bardzo zróżnicowany. Studia inżynierskie zostały podzielone na siedem semestrów. W czasie ich trwania jest realizowanych 40 modułów 1 Politechnika Lubelska, Wydział Elektrotechniki i Informatyki, Instytut Informatyki, ul. Nadbystrzycka 36 b, Lublin, Polska, tel , fax: , j.kesik@pollub.pl 2 Politechnika Lubelska, Wydział Elektrotechniki i Informatyki, Instytut Informatyki, ul. Nadbystrzycka 36 b, Lublin, Polska, tel , fax: , k.zyla@pollub.pl 3 Politechnika Lubelska, Wydział Elektrotechniki i Informatyki, Instytut Informatyki, ul. Nadbystrzycka 36 b, Lublin, Polska, tel , fax: , t.szymczyk@pollub.pl 5377

2 obowiązkowych i czterotygodniowe praktyki zawodowe. Ponadto studenci mogą wybrać dodatkowe przedmioty obieralne. W sumie studiują 2480 godzin. Godzinowe obciążenie w tygodniu różni się w poszczególnych semestrach i kształtuje się od 18 godzin w pierwszym semestrze do maksymalnie 30 w czwartym. Każdy z modułów ma przypisaną określoną liczbę punktów ECTS. [26] Merytoryczny zakres programu studiów w dziedzinie informatyki jest nieustannie monitorowany i modyfikowany wedle aktualnych trendów naukowych i zapotrzebowania rynku. Studenci poznają zarówno konkretne języki programowania, jak również otrzymują rzetelną podbudowę teoretyczną i wiedzę z algorytmiki. Przekazanie podstaw wiedzy o algorytmach, a także poprawnym i optymalnym kodowaniu programów komputerowych umożliwiają zwłaszcza przedmioty: Teoretyczne podstawy informatyki, Algorytmy i struktury danych oraz Metody numeryczne. Pierwsze dwa, wykładane już na pierwszym i drugim semestrze, to zapoznanie studentów z programowaniem algorytmicznym strukturalnym. Wykorzystując schematy zwarte NS (Nassi-Shneidermana), a następnie dowolny język programowania (np. C), studenci uczą się podstaw programowana strukturalnego. Drugi semestr to także systemy operacyjne, gdzie zdobywają gruntowną, a przede wszystkim praktyczną, wiedzę o obsłudze i administracji systemów typu Linux. W kolejnym trzecim semestrze poznają złożone algorytmy numeryczne, właśnie na przedmiocie metody numeryczne. Równolegle są wykładane zagadnienia języków obiektowych na przykładzie języka C++. W kolejnych semestrach są nauczane bardziej kompleksowe technologie. [26] W licznych panelach dyskusyjnych z przedstawicielami lokalnych firm IT, zgłaszano ogromne zapotrzebowanie na programistów języka Java. Przedmiot ten jest stale obecny w siatkach programowych, co zapewnia spełnienie postulatów pracodawców. W semestrze czwartym pojawiają się także Narzędzia internetowe. Zapoznają one studentów ze sposobem funkcjonowania sieci Internet, a także, z praktycznego punktu widzenia, z projektowaniem i wykonywaniem stron WWW w technologii XHTML, HTML 4 i 5, a także CSS 2 i 3. W Instytucie Informatyki od prawie 20 lat wykładane są bazy danych [8]. Obecnie na czwartym semestrze na tym przedmiocie studenci są zapoznawani z językiem SQL i jego zastosowaniami w plikowych bazach danych, a także bazach danych pracujących w środowisku rozproszonym (Oracle i MySQL). Równie długie tradycje, co nauka podstaw relacyjnych baz danych, ma inżynieria oprogramowania. Obecni wykładowcy to już trzecia generacja wyuczona w Instytucie Informatyki. Studenci zostają zapoznani ze sposobem poprawnego projektowania systemów informatycznych z wykorzystaniem narzędzi CASE [30]. Na semestrze piątym zaproponowano także przedmiot: Tworzenie aplikacji internetowych. Studenci zaznajomieni już z projektowaniem systemów informatycznych, bazami danych, projektowaniem stron i portali WWW, uczą się tutaj języków tworzenia aplikacji internetowych (np. PHP). [26] Wybór narzędzi i środowisk programistycznych wykorzystywanych w procesie dydaktycznym zawsze uwzględnia ich jakość i późniejszą przydatność u potencjalnych pracodawców. Poszczególne kursy trwają zazwyczaj jeden semestr, a wiedza jest rozszerzana i utrwalana poprzez zajęcia projektowe oraz inne zajęcia pokrewne, tam gdzie jest dozwolona pewna swoboda wyboru technologii. Całościowa konstrukcja studiów inżynierskich, uwzględniająca zarówno wytyczne ministerialne, jak i zapotrzebowanie na specjalistów, prowadzi do wykształcenia określonej sylwetki absolwenta, który posiada niezbędne podstawy teoretyczne oraz zdolność do samodzielnego rozwiązywania problemów z dziedziny informatyki. Naturalnie, ze względu na ograniczenia procesu dydaktycznego (chociażby czasowe i ekonomiczne) i wobec mnogości technologii nie sposób włączyć je wszystkie do procesu dydaktycznego. W związku z tym pracodawca może być zmuszony do przeprowadzenia dodatkowych szkoleń w zakresie używanych przez niego specjalistycznych narzędzi i środowisk. 2 KSZTAŁCENIE ZAWODOWE W KRAJACH PARTNERÓW PROJEKTU 2.1 Niemcy W przypadku Niemiec kształcenie uzawodowione opiera się głównie na szkołach niższego poziomu (niem. Berufsfachshulen), jednakże coraz większe znaczenie w tym aspekcie zyskuje poziom uniwersytecki, reprezentowany głównie przez politechniki (niem. Fachhochschulen). Pomimo tego, że 5378

3 w Niemczech Proces Boloński wprowadzono stosunkowo późno, wykorzystano go jako możliwość modernizacji programów studiów we współpracy ze studentami i pracodawcami. [23] Konsekwentne ukierunkowanie na kluczowe kompetencje, zdobywanie umiejętności (w tym miękkich) i weryfikację wyników nauki, poprawia ogólną świadomość potrzeb rynku pracy i wymagań stawianych przed pracownikiem. Proces ten jest wspomagany praktykami i realizacją prac inżynierskich z obszaru zainteresowania pracodawców. Efektem jest dość wysoka akceptacja absolwentów studiów pierwszego stopnia przez rynek pracy. Według statystyk INCHER [10], powyżej 22 procent studentów uniwersytetów i blisko 60 procent studentów politechnik decyduje się na rozpoczęcie pracy już po ukończeniu studiów pierwszego stopnia. Wbrew zgłaszanym wcześniej obawom, pracodawcy nie preferują zatrudniania absolwentów kończących studia drugiego stopnia. Partner z Niemiec, czyli Beuth Hochschule fur Technik Berlin - BTH [1], kształci ponad osób w ramach studiów licencjackich i magisterskich, oferując szeroki wybór kierunków o charakterze zawodowym m.in w dziedzinie informatyki, inżynierii mechanicznej, inżynierii elektrycznej, inżynierii przemysłowej, technologii medycznych, technik audiowizualnych czy geoinformacji. Uczelnia dba o to, aby treści kursów były dostosowane do potrzeb praktyki, a edukacja miała ściśle zawodowy charakter. Istotnym elementem kształcenia są interdyscyplinarne projekty edukacyjne oraz praktyki zawodowe, wplecione w program kształcenia, realizowane w firmach niemieckich i zagranicznych, a koordynowane przez Biuro Karier. Jego głównymi zadaniami są: aktywne działanie na rzecz trwałego rozwoju współpracy z przemysłem oraz organizacja kontaktów student-przemysł. Na uczelni funkcjonuje też Międzynarodowe Biuro odpowiedzialne za program wymiany studentów oraz koordynację współpracy z innymi ośrodkami naukowymi. Jako narzędzia współpracy z przedsiębiorstwami wykorzystuje się m.in. warsztaty z pracodawcami oraz Internetowy Portal Pracy. BTH wdrożyło i od kilku lat stosuje modułowy system studiów zawodowych zgodny z założeniami Europejskich Ram Kwalifikacji (ERK), a także wykorzystuje i rozwija techniki kształcenia na odległość (szczególnie e-learning). Jednocześnie uczelnia zwraca uwagę, aby kadra dydaktyczna posiadała odpowiednie kwalifikacje związane z ERK, współpracą z przemysłem, a także prowadzeniem praktyk i prac dyplomowych ukierunkowanych na rozwiązywanie praktycznych problemów. 2.2 Francja We Francji powstały różnorodne programy reagowania na potrzeby zgłaszane przez pracodawców. W obszarze uniwersytetów wyróżniono dwie ścieżki typowo zawodowej edukacji Higher Technicians Sections (STS-BTS) oraz Instituts Universitaires de Technologie (IUT). Obydwie dają absolwentom duże szanse na uzyskanie zatrudnienia po ukończeniu edukacji, jednakże istnieje pewne rozróżnienie. Edukacja w BTS-ach jest ukierunkowana bardziej na podjęcie pracy bezpośrednio po ukończeniu tego etapu studiów, podczas gdy dyplom IUT jest rozumiany bardziej jako przepustka do kontynuowania nauki na wyższym poziomie systemu edukacji. Podobne rozróżnienie istnieje na poziomie licencjackim, gdzie rozróżnia się stopień zawodowy i ogólny ( licence professionelle i license generalle ). [6] Partner z Francji, czyli Universite Pierre-Mendes-France [31], współpracuje z przedsiębiorstwami na poziomie stowarzyszeń i grup firm reprezentujących konkretny obszar gospodarki, zamiast z pojedynczymi podmiotami. Pozwala to uniknąć, przynajmniej częściowo, konfliktu interesów, ponieważ dyskusje dotyczące technologii, które mają być uczone, odbywają się najpierw na gruncie stowarzyszeń i grup. Zmiany programu kształcenia są dyskutowane i rekomendowane do zatwierdzenia w ramach specjalnego komitetu, w skład którego wchodzą przedstawiciele uczelni, przedsiębiorców i studentów. Ponadto uczelnia monitoruje losy absolwentów w kontekście ich aktywności na rynku pracy, a efekty są przekazywane do odpowiedniego ministerstwa. Można pokusić się o stwierdzenie, że uczelnia prowadzi studia w ścisłej współpracy z przemysłem, który deleguje pracowników różnego szczebla (w tym wyższego) do prowadzenia wykładów i zajęć laboratoryjnych. Równie ścisła współpraca dotyczy prowadzenia prac dyplomowych, które posiadają dwóch opiekunów - ze strony uczelni i przedsiębiorcy. Przyjęto również rozwiązania umożliwiające 5379

4 regulowanie kwestii praw autorskich do efektów pracy dyplomowej, a także wykorzystania sprzętu podczas jej tworzenia. 2.3 Finlandia W Finlandii oficjalne statystyki dostępności i zapotrzebowania na pracowników są zbierane przez Ministerstwo Edukacji na zasadzie raportów na temat lokalnego rynku pracy przygotowywanych przez poszczególne regiony administracyjne. Informacje są następnie analizowane przez komisję, w której uczestniczą przedstawiciele władz regionalnych, instytucji edukacyjnych, stowarzyszeń pracodawców i dużych przedsiębiorstw, celem odpowiedniego kształtowania polityki regionalnej. Komisja może wywierać nacisk na Ministerstwo, aby zwiększyło dostępność danych kierunków w odpowiedzi na wzrastające potrzeby rynku pracy (czego przykładem może być znaczne zwiększenie liczby studentów IT w latach 90-tych). Liczebność miejsc na uczelniach jest rezultatem indywidualnych negocjacji ze stroną rządową. Dopuszcza się jednak przesunięcia w ramach przyznanego limitu, zwiększające dostępność kierunków o większym lokalnym zapotrzebowaniu, kosztem innych kierunków. Wymagane jest w takim przypadku określenie wielkości dodatkowych potrzeb przez pracodawców. [5] Partner z Finlandii, czyli Savonia University of Applied Sciences [27], jest publiczną uczelnią we wschodniej Finlandii, która każdego roku kształci ponad 5000 studentów. Oferuje studia licencjackie zawodowe i magisterskie m.in. w dziedzinie technologii informacyjnych, administracji, zarządzania, komunikacji i transportu. Jest również aktywnym uczestnikiem procesu upowszechniania innowacji z zakresu technologii ICT i pokrewnych. Silne związki uczelni z przemysłem są widoczne w pracach badawczych, projektach edukacyjnych, a także w organizacji i prowadzeniu studiów zawodowych. Są one znacząco umiędzynarodowione dzięki partnerstwu z instytucjami z około trzydziestu krajów na całym świecie. Uniwersytet uczestniczy w projektach LLP, wymianie wykładowców i studentów, a także prowadzi projekty naukowo-wdrożeniowe, kursy językowe i międzykulturowej komunikacji. Uniwersytet kładzie nacisk na realizację studenckich projektów w interdyscyplinarnych zespołach, gdzie nad jednym rozwiązaniem technicznym lub organizacyjnym pracują zespoły studenckie z wielu (niekiedy znacząco różnych: transport, informatyka i ekonomia) kierunków. Jest to szczególnie cenne w procesie uzawodowienia kształcenia, jako że informatycy często pełnią rolę usługową dla innych. Duże znaczenie ma wykorzystanie systemów kształcenia na odległość. 2.4 Słowenia Słowenia, podobnie jak większość nowych państw członkowskich Unii Europejskiej, dopasowała swój system edukacji do Procesu Bolońskiego. Od 2005 roku szkolnictwo wyższe oferuje edukację na trzech poziomach. Pierwszy poziom jest podzielony na kierunki ogólne i techniczne. Kolejne poziomy, to magisterski (drugi) i doktorski (trzeci). Nauka na kierunkach technicznych trwa z reguły krócej i kończy się uzyskaniem dyplomu inżynierskiego, uprawniającego do rozpoczęcia pracy lub kontynuacji nauki na drugim poziomie. Współpraca uniwersytetów z przemysłem kształtuje się podobnie, jak w Polsce i przyjmuje m.in. formę: wspólnych badań i projektów rozwojowych, transferu wiedzy poprzez centra doskonałości, współpracy przy tworzeniu programu studiów i prowadzeniu prac dyplomowych. Jednocześnie nie ma ustawowego planu wymuszającego i narzucającego formę współpracy uniwersytetów z biznesem. [7] Partner ze Słowenii, czyli International School for Social and Business Studies - ISSBS [9], prowadzi studia zawodowe oraz podyplomowe studia w zakresie: informatyki i technologii informacyjnych, ekonomii, administracji, pedagogiki, a także zarządzania. Zaangażowanie uczelni w międzynarodową edukację, w tym edukację zawodową, i badania naukowe zaowocowało licznymi wymianami studentów, nauczycieli i innych pracowników z uczelniami zagranicznymi, a także uczestnictwem w programach kształcenia ustawicznego. Dzięki temu wykładają na niej profesorowie z całego świata. ISSBS współpracuje z ponad 20 uczelniami w Europie, głównie w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego. Ta współpraca owocuje silnym transferem wiedzy między środowiskiem 5380

5 akademickim a przemysłem, przede wszystkim w silnie rozwijających się dziedzinach, jak informatyka i zarządzanie. Uczelnia organizuje tzw. Letnie Szkoły, podczas których studenci aktywnie uczestniczą nie tylko w wizytach w przedsiębiorstwach, ale i projektach ukierunkowanych na rozwiązywanie ich praktycznych problemów. Pozwala to uzyskać cenne doświadczenie łączące edukację zawodową z praktyką projektową dla konkretnych firm, zwykle z obszaru małych i średnich przedsiębiorstw. ISSBS kładzie nacisk na płaszczyznę biznesową, niezbędną dla ustanowienia trwałych związków uczelnia-przemysł. 3 ELEMENTY UZAWODOWIENIA KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU INFORMATYKA W POLITECHNICE LUBELSKIEJ Dopasowanie istniejącego profilu kształcenia (w ramach studiów na kierunku Informatyka w Politechnice Lubelskiej) do potrzeb lokalnego środowiska IT rozpoczęło się od identyfikacji jego potrzeb, realizowanej m.in. poprzez szereg paneli dyskusyjnych dotyczących wymagań względem absolwentów. Uczestniczyli w nich przedstawiciele lokalnego środowiska akademickiego oraz znaczących przedsiębiorstw z branży IT w regionie. W efekcie prowadzonych rozmów zdefiniowano zarys oczekiwań oraz zaktywizowano współpracę, między przedsiębiorstwami a Wydziałem Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej, na rzecz zbliżenia profilu kształcenia do zdefiniowanych oczekiwań. W efekcie współpracy podjętej z przedsiębiorstwami IT zainicjowano szereg zmian w procesie kształcenia studentów studiów inżynierskich na kierunku Informatyka. Można je pogrupować w następujących obszarach: Zwiększenie nacisku na realizację zadań projektowych i pracę zgodnie z metodykami wytwarzania oprogramowania. Studenci spotykają się z koniecznością wykonania projektu informatycznego przynajmniej na kilku przedmiotach laboratoryjnych, co zmusza ich do praktycznego zastosowania przekazywanej wiedzy. Profilowanie zadań projektowych. Zadania projektowe są dobierane tak, aby umożliwić praktyczne zastosowanie omawianych na zajęciach technologii, natomiast podczas ustalania treści zadań bierze się pod uwagę potrzeby i sugestie zgłaszane przez środowisko IT. Wprowadzenie praktyk i staży w przedsiębiorstwach partnerskich połączone z realizacją zadania inżynierskiego. Studenci uzyskujący dobre wyniki w nauce mogą odbywać staże u pracodawców, które mają na celu przygotowanie do napisania i obrony pracy dyplomowej w temacie uzgodnionym uprzednio z pracodawcą. Umożliwienie zgłaszania propozycji tematów prac inżynierskich przez branżę IT. Niezależnie od realizacji praktyk, studenci mogą zdecydować się na realizację prac dyplomowych w tematach zgłaszanych przez pracodawców. Wiąże się to z wprowadzeniem instytucji mentora z ramienia przedsiębiorstwa dla dyplomanta. Wprowadzenie szkoleń i wykładów otwartych realizowanych przez ekspertów z branży IT. Najbardziej widocznym efektem zmian realizowanych w wyżej wymienionych obszarach są staże w przedsiębiorstwach oraz zmiany w programie nauczania. Program stażowy zapoczątkowano w 2012 roku organizacją 45 staży, kolejnych 17 zorganizowano w roku akademickim 2012/2013, natomiast w roku akademickim 2013/2014 było ich 8. W chwili obecnej z Instytutem Informatyki (działającym w ramach Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej) regularnie współpracuje 15 przedsiębiorstw z branży IT. Natomiast w kwestii siatek programowych, wypracowano procedury ich aktualizowania, celem dopasowywania treści merytorycznych do potrzeb rynkowych. Skorzystano z doświadczeń w profesjonalizacji kształcenia, nabytych podczas realizacji projektu Absolwent na miarę czasu, którego celem było unowocześnienie edukacji na drugim stopniu studiów na kierunku Informatyka Wydziału Elektrotechniki i Informatyki [11]. Zintensyfikowano wtedy kompleksowe i wielokierunkowe działania (niekiedy niezależnie od projektu i trwające do dziś) m.in. w dziedzinie identyfikacji potrzeb rynku pracy [15], organizacji staży studenckich [29], metod 5381

6 współpracy z przemysłem [3, 25, 28], organizacji seminariów międzynarodowych [20, 22, 24], a także wykorzystania platform elektronicznych do budowy wirtualnego kampusu [12, 17]. Nie bez znaczenia było też doświadczenie Instytutu Informatyki zdobyte podczas prowadzenia i uczestnictwa w dotychczasowych projektach [2, 4, 18, 19, 32]. WNIOSKI Treści nauczane na studiach inżynierskich na kierunku Informatyka w Politechnice Lubelskiej są usystematyzowane i rozłożone w czasie tak, aby wykorzystywać pierwiastki wiedzy zdobytej w poprzednich semestrach, systematyzować ją, rozszerzać i utrwalać. Obecny kształt siatek programowych odpowiada, w możliwym do realizacji stopniu, potrzebom zgłaszanym przez pracodawców. Dodatkowo nieustanna współpraca, zwłaszcza z licznymi firmami IT z Lublina i okolic, owocuje dynamicznym dopasowywaniem treści merytorycznych i zmianami w siatkach programowych. Rezultatem jest uzyskanie profilu kształcenia dość dobrze odbieranego przez lokalne środowisko IT, prowadzonego z poszanowaniem własności intelektualnej oraz prawa przedsiębiorców do ochrony strategicznych informacji [13]. W dziedzinie uzawodowienia kształcenia na kierunku Informatyka, Politechnika Lubelska posiada istotne doświadczenie, będące efektem realizacji innych projektów edukacyjnych (w szczególności projektu Absolwent na miarę czasu skierowanego dla studiów drugiego stopnia na kierunku Informatyka), a także długofalowych działań w tej dziedzinie, które miałyby miejsce niezależnie od projektów. Wypracowane elementy uzawodowienia kształcenia, to przede wszystkim: stworzenie mechanizmów komunikacji z przedsiębiorcami, organizacja praktyk i staży studenckich, prowadzenie prac dyplomowych we współpracy z przedsiębiorcami, wspólna organizacja szkoleń i wykładów otwartych, a także realizacja profilowanych zadań projektowych zgodnie z obowiązującymi metodykami wytwarzania oprogramowania. Projekt Uzawodowienie inżynierskiego kształcenia informatyków na Politechnice Lubelskiej przyniesie największe korzyści w obszarach takich, jak: harmonizacja edukacji ze standardami wyznaczonymi przez Europejskie Ramy Kwalifikacji, globalizacja procesu kształcenia dostosowanie kompetencji absolwentów do europejskiego rynku pracy oraz weryfikacja wypracowanych elementów uzawodowienia kształcenia na kierunku Informatyka. Streszczenie Zmiany wprowadzane do szkolnictwa wyższego, związane z wdrożeniem Krajowych Ram Kwalifikacji (KRK) jako elementu harmonizacji polskiej edukacji z Europejskimi Ramami Kwalifikacji, zmuszają szkoły wyższe do modyfikacji ich oferty edukacyjnej. Przed Politechniką Lubelską pojawiają się nowe zadania w postaci wypracowania nowego podejścia do metod definiowania programu kształcenia (w aspektach efektów kształcenia), jego konstrukcji (modułowość i elastyczność) oraz uzawodowienia. W kontekście wyżej wymienionych zmian powstał projekt pt. Uzawodowienie inżynierskiego kształcenia informatyków. Jego celem jest zebranie i wdrożenie na Wydziale Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej (WEiI) najlepszych praktyk profesjonalizacji kształcenia, stosowanych przez partnerów projektu o dużym doświadczeniu w tej dziedzinie: Universite Pierre-Mendes-France, International School for Social and Business Studies, Savonia University of Applied Sciences oraz Beuth Hochschule für Technik Berlin. W związku z tym, w artykule przedstawiono zarys obecnego stanu profesjonalizacji kształcenia na kierunku Informatyka, w kontekście spodziewanych zmian wniesionych przez realizację omawianego projektu. W toku prac okazało się, że WEiI posiada istotne doświadczenie w prowadzeniu studiów we współpracy z branżą IT, a projekt jest szansą na: weryfikację wypracowanych elementów uzawodowienia kształcenia, dostosowanie kompetencji absolwentów do europejskiego rynku pracy oraz harmonizacji edukacji z normami europejskimi. Professionalization of bachelor s degree studies in computer science at Lublin University of Technology current state and opportunities Abstract Many important changes in Polish higher education arise from the implementation of framework for higher 5382

7 education qualifications, which purpose is to standardize education in European Union countries. It also affects Lublin University of Technology (one of the leading universities in the eastern Poland) causing the need to modify and create new methods of organizing didactic process, as well as investigating its modularity, flexibility and professionalization. In context of approaching changes Lublin University of Technology started project Professionalization of bachelor s degree studies in computer science at Lublin University of Technology. Its main purpose is to collect and implement, at the Faculty of Electrical Engineering and Computer Science (FEECS), the best practices developed by the project partners: Universite Pierre-Mendes-France, International School for Social and Business Studies, Savonia University of Applied Sciences and Beuth Hochschule für Technik Berlin. Thus this paper presents the current state of education professionalization at the Computer Science studies, conducted by FEECS, in context of above-mentioned project. Conducted works revealed that FEECS already has experience in conducting studies in close cooperation with industry, and the main benefits from the project will be verification of that experience, adjusting student s competences to the expectations of the global labor market as well as europeization of education process. BIBLIOGRAFIA 1. Beuth Hochschule für Technik Berlin. Strona: Dostęp: Borys M., Laskowski M., Miłosz M., Plechawska-Wójcik M., Caffiau S., Dugdale J., Lujan-Mora S., Meillon B., From e-learning to MOOC the AUKEE project case study. W: Proceedings of EDULEARN14 Conference, July 07-09, 2014, Barcelona, Spain. 3. Borys M., Miłosz M., Plechawska-Wójcik M., Using Deming cycle for strengthening cooperation between industry and university in IT engineering education program. W: 15th International Conference on Interactive Collaborative Learning (ICL) 2012, September 26-28, 2012, Villach, Austria. 4. Borys M., Plechawska-Wójcik M., Miłosz M., Mora S. L., Synergy effect in GUI usability and accessibility education improvement. W: IEEE Global Engineering Education Conference (EDUCON), March 13-15, 2013, Berlin, Germany. 5. Fińskie ministerstwo edukacji. Strona: Dostęp: r. 6. Francuskie ministerstwo edukacji. Strona: Dostęp: r. 7. Grant agreement no.: / Assessment of cooperation between higher education institutions and employers in Europe. Eds: Nevena Rakovska, Samo Pavlin, Mateja Melink. Strona: %20cooperation%20between%20higher%20education%20institutions%20and%20employers%20i n%20europe%20-%20wp4%20report.pdf?197db2 Dostęp: Gutek D., Muryjas P., Skublewska-Paszkowska M., Współczesne Technologie Informatyczne. Eksploatacja baz danych. Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Lublin International School for Social and Business Studies. Strona: Dostęp: Kooij R., Löwenstein F., Absolventenbefragung im Rahmen des INCHER- Kooperationsprojekts "Studienbedingungen und Berufserfolg". Strona: Absolventen/ Absolventen_2008_Hochschulvergleich.pdf Dostęp: Kompetentny Absolwent Informatyki Red.: Miłosz Marek, Wójcik Waldemar. Polskie Towarzystwo Informatyczne, Lublin Kopniak P., Przegląd funkcjonalności systemu "Spark" wspomagającego proces dydaktyczny uczelni wyższej. W: Kompetentny Absolwent Informatyki Red.: Miłosz Marek, Wójcik Waldemar. Polskie Towarzystwo Informatyczne, Lublin Koziel G., Information security policy creating. Actual Problems of Economics 2011, nr 12(126). 14. Kozieł G., Miłosz M., It studies and it industry a case study. W: Proceedings of EDULEARN14 Conference, July 07-09, 2014, Barcelona, Spain. 15. Kozieł G., University education tailored to labour market expectations. W: Proceedings of the annual global educational conference EDUCON, April 17-20, 2012, Marrakesh, Morocco. 5383

8 16. Lubelskie Ramy Kwalifikacji Zawodowych. Strona: =com_content&view=article&id=10&itemid=199 Dostęp: Łukasik E., Skublewska-Paszkowska M., E-learning as a modern tool in corporate training. Actual Problems of Economics 2012, nr 10(136). 18. Miłosz M., Adam J. M., Luján-Mora S., Merceron A., Lessons learned from academic teachers training in TEMPUS ERAMIS project. W: 15th International Conference on Interactive Collaborative Learning (ICL) 2012, September 26-28, 2012, Villach, Austria. 19. Miłosz M., Adam J. M., Luján-Mora S., Merceron A., Toppinen A., Quality assurance in ERAMIS network: the assessment of students. W: 6th International Conference of Technology, Education and Development (INTED), March 05-07, 2012, Valencia, Spain. 20. Miłosz M., Idea seminariów międzynarodowych "International Seminars on Computer Science" w praktyce. W: Kompetentny Absolwent Informatyki Red.: Miłosz Marek, Wójcik Waldemar. Polskie Towarzystwo Informatyczne, Lublin Miłosz M., Kozieł G., Adult motivation to study of new information technologies research results. W: Proceedings of EDULEARN14 Conference, July 07-09, 2014, Barcelona, Spain. 22. Miłosz M., Plechawska-Wójcik M., Borys M., Luján-Mora S., International seminars as a part of modern master computer science education. W: 6th International Conference of Technology, Education and Development (INTED), March 05-07, 2012, Valencia, Spain. 23. Niemieckie ministerstwo edukacji. Strona: Dostęp: Plechawska-Wójcik M., Miłosz M., Borys M., Contribution of international seminars on computer science to education adjustment on European IT industry market. W: 15th International Conference on Interactive Collaborative Learning (ICL) 2012, September 26-28, 2012, Villach, Austria. 25. Plechawska-Wójcik M., Miłosz M., Borys M., Experiences, assessment and future perspectives of cooperation between LUT university and ICT industry. W: IEEE Global Engineering Education Conference (EDUCON), March 13-15, 2013, Berlin, Germany. 26. Programy studiów na Wydziale Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej. Strona: Dostęp: r. 27. Savonia University of Applied Sciences. Strona: Dostęp: Skublewska-Paszkowska M., Nowatorskie formy współpracy z pracodawcami elementem dydaktyki szkoły wyższej. W: Kompetentny Absolwent Informatyki Red.: Miłosz Marek, Wójcik Waldemar. Polskie Towarzystwo Informatyczne, Lublin Skublewska-Paszkowska M., Staże studenckie jako forma współpracy uczelni wyższej z przemysłem. W: Kompetentny Absolwent Informatyki Red.: Miłosz Marek, Wójcik Waldemar. Polskie Towarzystwo Informatyczne, Lublin Szymczyk T., Współczesne oprogramowanie wspierające projektowanie w UML. W: Problemy współczesnej inżynierii. T. 2, Informatyka. Politechnika Lubelska, Universite Pierre-Mendes-France. Strona: Dostęp: r. 32. Żyła K., Kęsik J., Podsumowanie i kierunki badań nad MDE na Politechnice Lubelskiej. W: Kompetentny Absolwent Informatyki Red.: Miłosz Marek, Wójcik Waldemar. Polskie Towarzystwo Informatyczne, Lublin