Szkodniki warzyw kapustnych

Transkrypt

1 Maria Rogowska Instytut Ogrodnictwa Skierniewice Szkodniki warzyw kapustnych Skuteczna ochrona warzyw polowych przed szkodnikami jest jednym z warunków zapewniających roślinom optymalny rozwój. Zaatakowane rośliny giną lub dają mniejszy i gorszej jakości plon. Aby możliwie najskuteczniej zapobiec stratom gospodarczym, należy stosować integrowana ochronę polegającą na łączeniu metod biologicznych, agrotechnicznych, fizycznych i chemicznych, co pozwala na minimalizację stosowania pestycydów. Nie jest wskazane uprawianie na tym samym stanowisku roślin należących do tej samej rodziny, ponieważ przyczynia się to m.in. do nadmiernego nagromadzenia się szkodnika. Optymalny rozwój rośliny w okresie wegetacji zapewnia przede wszystkim prawidłowe i terminowe prowadzenie wszelkich zabiegów agrotechnicznych. Duże znaczenie ma uprawa gleby (orka zimowa i wiosenna, bronowanie, kultywatorowanie, obsypywanie itp.) ponieważ wiele szkodników, zimuje lub niektóre stadia rozwojowe przechodzi w ziemi, a uprawy mechaniczne ułatwiają ich zniszczenie. Wyrzucane na powierzchnię gleby są zjadane przez ptaki lub giną w niskiej temperaturze. Bardzo ważne jest usytuowanie przestrzenne warzyw, które nie powinny być uprawiane przy kwitnących, miododajnych plantacjach np. lucerny, koniczyny, rzepaku. Ich bezpośrednie sąsiedztwo sprzyja większemu nagromadzeniu się samic odżywiających się m.in. nektarem (np. śmietka kapuściana). Niszczenie chwastów przed ich zakwitnięciem kwitnące chwasty są źródłem nektaru dla muchówek i motyli Termin siewu i sadzenia. Opóźnienie lub przyspieszenie siewu ogranicza szkody. Później zasiana marchew i pietruszka są mniej uszkadzane przez połyśnicę marchwiankę, a wcześniej wysiany groch zakwita wcześniej i jest zwykle słabiej atakowany przez gąsienice pachówki strąkóweczki oraz oprzędziki. Zdrowy materiał siewny. Uprawa odmian tolerancyjnych. Kontrola fitosanitarna po zbiorze i zwalczanie szkodników glebowych. Uwzględnienie w programie chemicznej i nie chemicznej ochrony wrogów naturalnych szkodników Profilaktyczne lub interwencyjne stosowanie zoocydów. a/ profilaktyczne odkażanie ziemi, podlewanie roślin przed wysadzeniem na miejsce stałe b/ interwencyjne, wykonywane w oparciu o sygnalizację podlewanie, opryskiwanie Stosowanie zoocydów mało toksycznych dla ludzi i zwierząt, szybko rozkładających się w roślinach i w glebie, selektywnych i o krótkim okresie karencji Zaleca się stosowanie insektycydów selektywnych tzn. działających na jedną grupę owadów np. Pirimor 500 WG zabija tylko mszyce, oraz biopreparatów opartych o bakterie Bacillus thuringiensis do zwalczania gąsienic Dipel WG.

2 Wykonywanie zabiegów chemicznych jedynie wtedy, gdy liczebność szkodnika przekracza próg opłacalności. Chemiczne metody walki ze szkodnikami powinny się wzajemnie uzupełniać z nie chemicznymi aby uzyskać oczekiwany wynik zwalczania przy najmniejszym zużyciu pestycydów. Ten sposób walki sprzyja ochronie środowiska a jednocześnie umożliwia uzyskanie optymalnych plonów. Stosując chemiczną ochronę należy pamiętać o : - dokładnej lustracji pola i ocenie zagrożenia plantacji przez szkodniki, - przestrzeganiu zasad bezpiecznego stosowania środków chemicznych, - stosowaniu tylko zalecanych dawek dla danego preparatu - zwiększenie dawki nie zwiększa skuteczności, a naraża nas na straty ekonomiczne oraz na pozostałości preparatu w różach, co spowoduje nieprzydatność ich do spożycia - przestrzeganiu okresów karencji, Na warzywach kapustnych żerują różne gatunki szkodników. Najważniejsze to: Śmietka kapuściana (Delia radicum). Dorosła muchówka wielkości około 6-mm, ciemnoszara. Jaja białe i podłużne, długości około 1,2 mm. Larwy żółtobiałe, beznogie, ich długość w ostatnim stadium rozwojowym wynosi około 7,5 mm. Bobówka jest początkowo jasnobrązowa, później brunatnieje. Larwy pierwszego pokolenia żerują na korzeniach i w szyjce korzeniowej wczesnych odmian warzyw kapustnych. Zaatakowane rośliny są pozbawione korzeni, a na korzeniu palowym można zobaczyć. Rośliny słabo rosną, więdną, żółkną i zasychają. Łatwo wyciągnąć je z ziemi. Larwy drugiego i trzeciego pokolenia żerują również głównych nerwach liści (kapusta głowiasta, pekińska) oraz różach kalafiorów i brokuła oraz w główkach kapusty brukselskiej, obniżając ich wartość konsumpcyjną i handlową. Uszkodzona tkanka gnije. Nie jest wskazane uprawianie kapusty po roślinach należących do rodziny kapustowatych, ponadto plantacji nie należy zakładać przy kwitnących, miododajnych uprawach np. lucernie, koniczynie, rzepaku ponieważ samice odżywiają się m.in. nektarem tych roślin. Przez cały okres wegetacyjny konieczne jest niszczenie chwastów. Zachwaszczone plantacje kapusty są częściej atakowane przez śmietkę niż plantacje odchwaszczone. Muchówki gromadzą się na kwitnących chwastach i żywią się ich nektarem. W okresie wegetacji należy zapewnić optymalny rozwój roślinom przede wszystkim poprzez prawidłowe i terminowe wykonywanie zabiegów agrotechnicznych. Duże znaczenie ma uprawa gleby (orka zimowa i wiosenna, bronowanie, kultywatorowanie, obsypywanie itp.) ponieważ znajdujące się tam poczwarki śmietki podczas wykonywania wspomnianych zabiegów są wyrzucane na powierzchnię gleby, a następnie zjadane są przez ptaki lub giną w niskiej temperaturze. Z uwagi na dużą szkodliwość śmietki kapuścianej dla kapusty należy również stosować chemiczne zwalczanie przy pomocy wymienionych insektycydów.

3 Produkcja rozsady: Chemiczne lub termiczne odkażanie ziemi przeznaczonej do produkcji rozsady. Zaprawianie nasion fungicydami chroniącymi rośliny przed chorobotwórczymi mikroorganizmami glebowymi oraz przenoszonymi przez nasiona. Opryskiwanie rozsadnika jednym z podanych insektycydów: Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha), Kung-Fu 050 CS (0,12 l/ha), LambdaCe Z 050 CS (0,12 l/ha), Pilar-Alfacypermetryna 100 EC (0,09 l/ha), Pilar-Lambda-Cyhalotryna 050 CS (0,12 l/ha), Roztoczol Extra 050 CS (0,12 l/ha), Ochrona rozsady po sadzeniu: Opryskiwanie roślin w polu w okresie występowania szkodnika wg sygnalizacji przy pomocy pułapek zapachowych odławiających tylko samice śmietki kapuścianej. jednym z podanych insektycydów: Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha), Kung-Fu 050 CS (0,12 l/ha), LambdaCe Z 050 CS (0,12 l/ha), Pilar-Alfacypermetryna 100 EC (0,09 l/ha), Pilar-Lambda-Cyhalotryna 050 CS (0,12 l/ha), Roztoczol Extra 050 CS (0,12 l/ha), Sumi-Alpha 050 EC (0,2 l/ha) Zabieg zwalczania należy wykonać na podstawie monitoringu obecności szkodnika na plantacji. Do monitorowania nalotu śmietki kapuścianej należy stosować PUŁAPKI ZAPACHOWE. Pułapka do odławiania śmietki kapuścianej jest prosta w użyciu, nie wymaga znajomości morfologii tego szkodnika, ponieważ odławia tylko jej samice. Na plantacji należy ustawić dwie pułapki, na takiej wysokości by dolna część pojemnika znajdowała się około 10 cm nad roślinami Pchełki (Phyllotreta spp.) Są to małe, skaczące chrząszcze. Najczęściej występują: pchełka smużkowana (Phyllotreta nemorum) chrząszcz długości około 3,5 mm. Jest czarny, metalicznie błyszczący, z dwoma żółtymi paskami na pokrywach. Występuje w dwóch pokoleniach. Larwy minują blaszkę liściową rzodkiewki. pchełka falistosmuga (Phyllotreta undulata) chrząszcz długości 2 2,8 mm. Jest czarny, z dwiema falistymi, żółtymi smugami od strony grzbietowej. Larwy żerują w korzeniach roślin. pchełka czarna (Phyllotreta atra) chrząszcz czarny z zielonym, metalicznym połyskiem, długości 2 2,5 mm. Larwy żerują w korzeniach roślin. pchełka czarnonoga (Phyllotreta nigripes) chrząszcz barwy zielonoszarej z metalicznym połyskiem, długości do 2,8 mm. Larwy żerują w korzeniach roślin. Owady dorosłe żerują w miękiszu liścieni i liści, w których wygryzają liczne, drobne otworki, o średnicy 0,5 1 mm. Podczas suchej, słonecznej pogody, uszkodzona tkanka szybko traci wodę, liście brązowieją, zasychają i nierzadko zamierają całe rośliny. Chrząszcze występują najliczniej podczas suchej, upalnej pogody. Niszczenie chwastów z rodziny kapustowatych przed siewem lub sadzeniem, zapobiega rozprzestrzenianiu się chrząszczy. W przypadku wystąpienia 2-4 chrząszczy na 1 m 2 uprawy należy wykonać zabieg opryskiwania. Podczas wykonywania zabiegu opryskiwania należy zwrócić uwagę na brzeżne części pola, najsilniej atakowanych przez szkodnika. Opóźnianie zabiegu może w krótkim czasie doprowadzić do całkowitego zniszczenia roślin. Zaleca się

4 stosowanie: Alfazot Extra 100 EC (0,09 l/ha), Decis 2,5 EC (0,2-0,3 l/ha), Fastac 100 EC (0,09 l/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha), Kung-Fu 050 CS (0,12 l/ha), LambdaCe Z 050 CS (0,12 l/ha), Pilar-Alfacypermetryna 100 EC (0,09 l/ha), Pilar- Lambda-Cyhalotryna 050 CS (0,12 l/ha), Roztoczol Extra 050 CS (0,12 l/ha), Sumi- Alpha 050 EC (0,2 l/ha), Tak Tak 100 EC (0,09 l/ha). Drążyny i chowacze Drążyny (Baris spp.). Chrząszcze mają ciało owalne, głowę wydłużoną w ryjek. Wielkość(2,8 6,8 mm) i barwa pokrywy skrzydeł (zielona, granatowa, niebieska, brązowa, czarna, błyszcząca lub z metalicznym połyskiem) zależy od gatunku. Larwy długości około 6 mm, są kremowe, błyszczące, łukowato wygięte, beznogie, z jasnobrązową, dobrze wykształconą głową. Chrząszcze wygryzają małe otworki w liściach, ale ich żerowanie nie powoduje strat w plonie. Największe szkody wyrządzają larwy. Żerują w glebie, na korzeniach i szyjce korzeniowej, na której widoczne są otwory wyjściowe drążynów. Chowacze (Ceutorhynchus spp.) Największe uszkodzenia powodują chrząszcze chowacza czterozębnego i chowacza brukwiaczka. Chowacz czterozębny chrząszcze są ciemnoszare, długości do 5 mm, wygryzają nieregularne dziury w blaszce liściowej. Larwy beznogie, białe z brunatną głową, uszkadzają główne nerwy liści. Chowacz brukwiaczek chrząszcze są popielate długości około 3,5 mm. Larwy białawe, długości do 7 mm, żerują w wierzchołkach wzrostu, pędach i ogonkach liściowych. Uszkodzone rośliny nie zawiązują główek. Nie uprawiać kapusty w pobliżu plantacji rzepaku, rzepiku i gorczycy. W okresie wegetacji niszczyć chwasty na rozsadniku i na plantacji. W momencie stwierdzenia progu zagrożenia, który wynosi 1 nakłucie na roślinę należy wykonać opryskiwanie roślin jednym z zalecanych środków do zwalczania pchełek Alfazot Extra 100 EC (0,09 l/ha), Decis 2,5 EC (0,2-0,3 l/ha), Fastac 100 EC (0,09 l/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha), Kung-Fu 050 CS (0,12 l/ha), LambdaCe Z 050 CS (0,12 l/ha), Pilar-Alfacypermetryna 100 EC (0,09 l/ha), Pilar-Lambda- Cyhalotryna 050 CS (0,12 l/ha), Roztoczol Extra 050 CS (0,12 l/ha), Sumi-Alpha 050 EC (0,2 l/ha), Tak Tak 100 EC (0,09 l/ha). Pchełki, drążyny i chowacze występują w tym samym czasie Gąsienice motyli Bielinek kapustnik (Pieris brassicae). Gąsienice dorastają do 45 mm, są żółte, pokryte licznymi ciemnymi plamkami, z wyraźnie widoczną głową. Młode gąsienice początkowo żerują gromadnie, zeskrobując miękisz liści. Starsze rozchodzą się po całej roślinie i wygryzają duże, nieregularne dziury w liściach. Przy masowym wystąpieniu powodują gołożery pozostawiając jedynie grubsze nerwy liści. Na późnych odmianach warzyw kapustnych szkody wyrządza drugie pokolenie pojawiające się w końcu lipca i w sierpniu. Bielinek rzepnik (Pieris rapae). Gąsienice są aksamitne, jasnozielone, długości do 35 mm. Żerują pojedynczo, młode wygryzając okienka w blaszce liściowej, starsze wygryzają nieregularne otwory w liściach. Przy masowym wystąpieniu mogą powodować duże szkody. Największe szkody wyrządza drugie pokolenie, występujące od końca lipca do września.

5 Tantniś krzyżowiaczek (Plutella xyllostella). Gasienice są małe, dorastają do 12 mm długości, jasnozielone, z wyraźną segmentacją ciała i ciemną głową. Przy dotknięciu wyginają się i przy pomocy nitki przędzy szybko opuszczają się na ziemię. Żerują na dolnej stronie liści. Wygryzają miękisz nie naruszając górnej skórki. Na skutek żerowania powstają liczne, drobne, okrągławe lub nieregularne okienka. W miarę wzrostu liścia, skórka pęka i tworzą się dziury. Gąsienice również niszczą pierwsze, młode liście rozety co powoduje zanik stożka wzrostu oraz żerują w zawiązującej się główce. W ciągu roku rozwijają się 3 lub 4 pokolenia. Przez cały okres wegetacyjny nie wolno dopuścić do zakwitania chwastów. Kwitnące chwasty wabią motyle i są źródłem nektaru. Zabieg opryskiwania należy przeprowadzić w okresie wylęgania się gąsienic. Zaleca się zastosować jeden z podanych insektycydów: Dipel WG (1 kg/ha), Alfazot Extra 100 EC (0,09 l/ha), Bulldock 025 EC (0,3-04 l/ha), Decis 2,5 EC (0,2-0,3 l/ha), Fastac 100 EC (0,09 l/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha), Kung-Fu 050 CS (0,12 l/ha), LambdaCe Z 050 CS (0,12 l/ha), Nurelle Max 515 EC (0,5 l/ha), Owadofos Extra 480 SC (0,9 l/ha), Pilar-Alfacypermetryna 100 EC (0,09 l/ha), Pilar- Lambda-Cyhalotryna 050 CS (0,12 l/ha), Pirynex 480 EC (0,9 l/ha), Roztoczol Extra 050 CS (0,12 l/ha), Sumi-Alpha 050 EC (0,2 l/ha), Tak Tak 100 EC (0,09 l/ha). Spintor 480 SC (0,1-0,2 l/ha) oraz Spintor 240 SC (0,2-0,4 l/ha) SA zarejestrowane do zwalczania tylko bielinka rzepnika i tantnisia krzyżowiaczka. Piętnówka kapustnica (Mamestra brassicae). Gąsienice zaraz po wylęgnięciu są jasnożółte, następnie zielone lub brunatne do czarnych, dorastają do 40 mm. Początkowo żerują na powierzchni liści, wygryzając okrągłe otwory (brzegi i nerwy są nienaruszone). Następnie wgryzają się do główek i róż, które są zanieczyszczone odchodami i gniją. Do sygnalizacji nalotu motyli na plantacji, można wykorzystać pułapki feromonowe. Pozwalają one na określenie terminu zagrożenia ze strony szkodnika i rozpoczęcie zabiegów ochronnych. Do pułapek jest załączona instrukcja jej użycia. Błyszczka jarzynówka (Plusia gamma). Gąsienice są zielone lub zielonożółte, do 30 mm długości. Żerują pojedynczo. Dziurawią liście i przy masowym wystąpieniu powodują gołożery. Podobnie jak piętnówki wgryzają się do główek i róż i są wtedy bardzo trudne do zwalczenia. W roku rozwijają się 2 lub 3 pokolenia tego szkodnika. Pokolenie pierwsze jest liczniejsze. Nagromadzaniu się szkodników na plantacji sprzyja bliskość długo kwitnących upraw wieloletnich motylkowych m.in. lucerny czy koniczyny oraz roślin z rodziny kapustowatych, a szczególnie rzepaku, gorczycy itp. Niszczenie resztek pożniwnych, na których mogą znajdować się gąsienice i poczwarki. Głęboka orka wyrzuca na powierzchnię poczwarki piętnówki, które następnie są zjadane przez ptaki. Do interwencyjnego zwalczania wymienionych gatunków zaleca się w pierwszej kolejności stosowanie środka biologicznego Dipel WG(1 kg/ha), Insektycydy: Alfazot Extra 100 EC (0,09 l/ha), Bulldock 025 EC (0,3-04 l/ha), Decis 2,5 EC (0,2-0,3 l/ha), Fastac 100 EC (0,09 l/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha), Kung-Fu 050 CS (0,12 l/ha), LambdaCe Z 050 CS (0,12 l/ha), Nurelle Max 515 EC

6 (0,5 l/ha), Owadofos Extra 480 SC (0,9 l/ha), Pilar-Alfacypermetryna 100 EC (0,09 l/ha), Pilar-Lambda-Cyhalotryna 050 CS (0,12 l/ha), Pirynex 480 EC (0,9 l/ha), Roztoczol Extra 050 CS (0,12 l/ha), Sumi-Alpha 050 EC (0,2 l/ha), Tak Tak 100 EC (0,09 l/ha), Talstar 100 EC (0,2 l/ha). Zwalczanie należy rozpocząć w okresie wylęgania się i żerowania najmłodszych stadiów rozwojowych gąsienic. Nie wolno opóźniać wykonania zabiegu, gdyż po wgryzieniu się do są praktycznie "niedostępne" dla środków. Mszyca kapuściana (Brevicoryna brassicae). Jest to szarozielony, z woskowym nalotem pluskwiak równoskrzydły (około 2 mm długości). Żeruje na roślinie w koloniach. W miejscu żerowania mszyc liście skręcają się, zawijają na brzegach i odbarwiają. Rośliny nie zawiązują główek. W krańcowych przypadkach rośliny mogą zamierać. Zasiedlone przez mszyce główki kapusty nie nadają się do handlu i konsumpcji. Po zbiorze plonu niszczyć lub głęboko przyorać resztki pożniwne, na których zimują jaja mszyc. W okresie wegetacji konieczne jest zwalczanie chwastów żywicielskich, na których mogą zimować jaja oraz rozwijają się mszyce. W momencie pojawienia się mszyc na kapuście należy rozpocząć opryskiwanie roślin Usuwanie z pola i niszczenie resztek roślin, na których mszyce zimują może wpłynąć na zmniejszenie jej populacji w roku następnym. Zabieg opryskiwania należy wykonać jednym z podanych insektycydów: Agro Pirymikarb 500 WG (0,3-0,45 kg/ha), Alfazot Extra 100 EC (0,09 l/ha), Bulldock 025 EC (0,3-04 l/ha), Decis 2,5 EC (0,2-0,3 l/ha), Dursban 480 EC (1,2 l/ha), Fastac 100 EC (0,09 l/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha), Kung-Fu 050 CS (0,12 l/ha), LambdaCe Z 050 CS (0,12 l/ha), Nurelle Max 515 EC (0,5 l/ha), Owadofos Extra 480 SC (0,9 l/ha), Pilar-Alfacypermetryna 100 EC (0,09 l/ha), Pilar-Lambda-Cyhalotryna 050 CS (0,12 l/ha), Pirimor 500 WG (0,3 kg/ha), Pirynex 480 EC (0,9 l/ha), Roztoczol Extra 050 CS (0,12 l/ha), Sherpa 100 EC (0,2-0,3 l/ha), Sumi-Alpha 050 EC (0,2 l/ha), Tak Tak 100 EC (0,09 l/ha), Talstar 100 EC (0,2 l/ha). Gnatarz rzepakowiec (Athalia colibri). Szkody wyrządzają larwy. Larwa ma 11 par odnóży, długość 2 20 mm i jest podobna do gąsienic motyli. Po wyjściu z jaja jest szara, później zmienia barwę na szarozieloną. W miarę wzrostu ciemnieje, dorosła larwa jest prawie czarna, aksamitna. Po kilku dniach żerowania gnatarza pozostają tylko grube łodygi. Przy dużej liczebności larw, wystarczy kilka dni, aby zniszczyły całkowicie rośliny na plantacji. Bardzo groźny szkodnik na rozsadnikach. Od drugiej połowy maja oraz w czerwcu, plantacje powinny być lustrowane co kilka dni, ponieważ jest to okres szczytowy występowania gnatarza rzepakowca. Również we wrześniu mogą roślinom zagrażać larwy tego szkodnika. W przypadku ich licznego wystąpienia należy wykonać zabieg jednym z zalecanych insektycydów: Alfazot Extra 100 EC (0,09 l/ha), Decis 2,5 EC (0,2-0,3 l/ha), Fastac 100 EC (0,09 l/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 l/ha), Kung-Fu 050 CS (0,12 l/ha), LambdaCe Z 050 CS (0,12 l/ha), Pilar-Alfacypermetryna 100 EC (0,09 l/ha), Pilar- Lambda-Cyhalotryna 050 CS (0,12 l/ha), Roztoczol Extra 050 CS (0,12 l/ha), Sumi- Alpha 050 EC (0,2 l/ha), Tak Tak 100 EC (0,09 l/ha).

7 Wciornastki (Thrips spp.). Owad dorosły (wielkość około 1 mm) w zależności od gatunku jest jasnożółty lub ciemnobrązowy. Larwa i nimfa są podobne jest do osobnika dorosłego. Z tą różnicą, że larwa nie ma skrzydeł, a nimfa ma ich zaczątki i są koloru jasnożółtego. Szkody wyrządzają dorosłe wciornastki i larwy. Wchodzą między zwarte liście główek kapusty i wysysają z tkanek sok. Powoduje to powstawanie na liściach licznych drobnych, płaskich wyrośli, typu brodawek. Należy wykonać 2-3 razy po dwa zabiegi co 7 dni. Pierwszy po zasiedleniu kapusty przez wciornastka, a drugi po zbiorze cebuli. Zalecane zabiegi znacznie ograniczą szkody wyrządzane przez wciornastka tytoniowca. Środki zalecane do zwalczania wciornastków: Bulldock 025 EC (0,3-04 l/ha), Nurelle Max 515 EC (0,5 l/ha), Sumi-Alpha 050 EC (0,2 l/ha), Paciornica krzyżowianka (Contarinia nasturtii). Larwy tej muchówki żerują w liściach sercowych, co powoduje zanik wierzchołka wzrostu. Uszkodzona roślina nie formuje główek, a kalafiory i brokuły róż. Larwy mają długość około 3 mm, są białożółte, beznogie i skaczące. Samice składają w kątach młodych liści lub w pobliżu wierzchołka wzrostu. Izolacja przestrzenna do około 1000 m od warzyw kapustnych i innych roślin z rodziny kapustowatych, oraz niszczenie chwastów ogranicza szkody na plantacji kapusty W rejonach, w których szkodnik występuje zaleca się opryskiwanie roślin przed formowaniem główek środkami podanymi do zwalczania wciornastków. Zabieg należy powtórzyć 3 razy co 7 dni. Żaczka warzuchówka (Phaedon cochleariae) Dorosły chrząszcz ma ciało owalne, ciemnozielone z metalicznym, niebieskawym połyskiem, długości do 4,4 mm. Larwa osiąga wielkość 6 mm, jest owłosiona, żółta, z czarną głową i czarnymi plamkami po stronie grzbietowej. Ma 3 pary żółtobrązowych odnóży. Pierwsze chrząszcze pojawiają się w kwietniu i maju. Szkody wyrządzają osobniki dorosłe i larwy. Obie formy żerują na liściach. W razie masowego wystąpienia szkodnika liście kapusty są zeszkieletowane, miękisz zostaje całkowicie zjedzony. W ciągu roku występują dwa pokolenia. Żaczkę zwalczają te same środki, które są zalecane do zwalczania pchełek. Miniarkowate (Agromyzidae) Szkody może wyrządzać kilka gatunków miniarek. Rozsadę produkowaną w szklarni najczęściej atakuje miniarka wielożerna = szklarniówka. Jest to niewielka muchówka około3 mm długości, szara z żółtymi plamkami na głowie, odnóżach i u nasady skrzydeł. Rośliny rosnące w gruncie są uszkadzane przez miniarkę kapuściankę Beznożne larwy wyjadają miękisz między dolną a górną skórką liścia. Powstają widoczne (białawe) korytarze długości do kilku centymetrów zwane minami. Czarne punkty, to odchody pozostawione przez larwy. Skórka nad miną obumiera, zmniejsza się wówczas powierzchnia asymilacyjna liści. Zwalczanie Do zwalczania tego szkodnika stosuje się te same środki, które podano przy zwalczaniu śmietki kapuścianej metodą opryskiwania

8 Rolnice (Agrotis). Gąsienice są walcowate, nagie, barwy od jasnooliwkowej do brunatnej długości od 2,5 do 6 cm (barwa i wielkość zależy od gatunku). Zaniepokojone dotknięciem zwijają się w kłębuszek. Pierwsze objawy żerowania można zaobserwować wiosną kiedy temperatura gleby przekracza 10 o C. Uszkadzają podziemne i nadziemne części roślin. Podcinają młode rośliny u nasady, wciągają do swoich podziemnych kryjówek i tam je zjadają. Jedna gąsienica może zniszczyć kilka roślin. Bardzo groźne są dla świeżo posadzonej rozsady. Największe szkody wyrządzają w czerwcu i od połowy września. Najczęściej występuje rolnica zbożówka (Agrotis segetum). Zabiegiem ograniczającym liczebność rolnic jest podorywka wykonana bezpośrednio po zbiorze roślin oraz głęboka orka jesienna. Podczas tych zabiegów znaczna część gąsienic ginie mechanicznie lub jest zjadana przez ptaki, drapieżne chrząszcze biegaczowatych itp. W rejonach, gdzie stwierdzono występowanie rolnic, należy zaorywać nieużytki, na których znajdują one dobre warunki do ich rozwoju. W sezonie wegetacyjnym na plantacjach i w ich pobliżu należy niszczyć chwasty, na których samice chętnie składają jaja. Ziemię kompostową przeznaczoną do produkcji rozsady należy przed jej użyciem przesiać lub odkazić chemicznie. W przypadku stwierdzenia uszkodzeń na roślinach spowodowanych żerowaniem rolnic należy zastosować opryskiwanie interwencyjne jednym z podanych środków: Bulldock 025 EC (0,3 l/ha), Decis 2,5 EC (0,3 l/ha), Sumi-Alpha 050 EC (0,2 l/ha). Zbieg należy wykonać w godzinach wieczornych. Drutowce Są to larwy chrząszczy należące do rodziny sprężykowatych (Elateridae). Spośród kilkunastu gatunków najczęściej występują: osiewnik skibowiec (Agriotes sputator) - słomianożółte lawy, długości 17-20mm, preferują ciężkie gleby; osiewnik ciemny ((A. obscurus) - żółtobrązowe larwy, długości 15-20mm, występują na bardziej suchych stanowiskach; osiewnik rolowiec (A. lineatus) - żółte larwy, długości mm, występują najczęściej w glebach próchnicznych. W zależności od gatunku, okres rozwoju szkodnika trwa od 2 do 4 lat. Na małych powierzchniach można wykładać przynęty pokarmowe w postaci kawałków ziemniaków, marchwi lub buraka ćwikłowego. Przynęty należy wyłożyć co 1,5-2 m między roślinami i sprawdzać co kilka dni. Usuwać zgromadzane w przynętach drutowce oraz jeśli przynęta zaczyna zagniwać należy wymienić ją na nową. W okresie lata przy słonecznej i suchej pogodzie często wzruszać międzyrządzia co zmniejsza liczebność drutowców w stadium jaja i młodych larw, ponieważ są one wrażliwe na brak wilgoci i giną. Terminowe zwalczanie chwastów, a szczególnie perzu również zmniejsza ich liczebność. Brak środków do zwalczania szkodników glebowych Opryskiwanie roślin w okresie ich wegetacji nie jest skuteczne, podobnie jak stosowanie zatrutych przynęt.

9 Pędraki Są to larwy chrząszczy należące do rodziny żukowatych (Scarabaeidae). Spośród kilkunastu gatunków najczęściej występują: ogrodnica niszczylistka (Phylloperta horticola) - larwy długości do 20 mm; guniak czerwczyk (Amphimallus solstitialis) - larwy długości do 30mm; chrabąszcz majowy (Melolontha melolontha) - larwy do 50 mm, chrabąszcz kasztanowiec (Melolontha hippocastani) - larwy długości do 35mm. Larwy wszystkich gatunków są do siebie podobne, różnią się tylko rozmiarami. Ciało ich jest koloru białego, łukowato wygięte, ze zgrubiałym, z brązową głową i trzema parami odnóży. Pędraki żerują przez cały sezon wegetacyjny. Szkodnikami są również chrząszcze, które uszkadzają części nadziemne roślin. Uszkadzają korzenie, wygryzając dziury o nieregularnym kształcie. Mogą także niszczyć siewki i młode rośliny. Brak środków do zwalczania szkodników glebowych W przypadku masowego wystąpienia chrząszczy, np. ogrodnicy niszczylistki, plantację można opryskać jednym z zalecanych insektycydów. Ponieważ chrząszcze występują gromadnie, zabieg można ograniczyć do miejsca ich występowania na plantacji. Mątwik burakowy (Heterodera schachtii) Zaatakowane rośliny mają zahamowany wzrost i żółknące liście. System korzeniowy jest nadmiernie rozwinięty, tworzy tzw. "brodę" z ciągle wyrastających nowych korzeni przybyszowych. Szkodnika należy identyfikować przez specjalistów analizując glebę lub roślinę. Na polach gdzie występuje mątwik zalecana jest co najmniej 4 letnia przerwa. Okres zależy od stopnia porażenia. W tym czasie należy uprawiać zboża, kukurydzę, lucernę lub cebulę. Zmianowanie roślin zmniejsza liczebność szkodnika. Konieczne jest zwalczanie chwastów, które mogą być roślinami żywicielskimi. Na polach silnie porażonych oraz ziemię kompostową przeznaczoną do produkcji rozsady należy odkazić chemicznie. Na polach silnie zakażonych odkażać glebę przy użyciu środka Nemazin 97 XX lub Nemasol 510 SL. Odkażanie należy wykonać w drugiej połowie lata, 2-3 tygodnie po zbiorach. Ślimaki (Gastropoda). Występują przede wszystkim na glebach cięższych, odznaczających się dużą pojemnością wodną. Lubią gleby z dużą zawartością substancji organicznej i wapnia. Mogą licznie wystąpić na plantacjach gdzie zastosowano nawozy zielone i przyorano resztki roślinne. Wygryzają w liściach dziury, powodując niekiedy całkowity gołożer. Są trudne do zauważenia ponieważ żerują w nocy, a w ciągu dnia kryją się w różnych kryjówkach. Świadectwem ich obecności są pozostawione ślady śluzu. W Polsce występuje kilka gatunków ślimaków z widoczna muszlą zewnętrzną i ślimaków bez muszli które wyrządzają szkody. Osuszanie zbyt wilgotnych pól, wykaszanie traw i chwastów na rowach i miedzach, znacznie ograniczy występowanie ślimaków. Bronowanie pola w czasie słonecznej pogody powoduje wyrzucanie jaj i młodych ślimaków, które na słońcu giną.

10 Na małych powierzchniach można wyłapywać je na różnego rodzaju przynęty (deski, kartony), pod które ślimaki chowają się w ciągu dnia. Ukrywające się tam ślimaki trzeba zbierać codziennie i niszczyć. Niektórzy producenci stosują pułapki piwne, do których schodzą się ślimaki. Na dużych powierzchniach stosuje się zwalczanie chemiczne. Zabieg zaleca się wykonać wieczorem, kiedy jest największa aktywność szkodnika. Można zastosować: Mesurol Alimax 02 RB (5 kg /ha lub 3-5 g /mb rzędu), Ślimak - Stop 47 FG (25-56 g/m2), Ślimax 04 GB (5-8 g/10 m2). Preparatów nie można stosować w czasie lub po deszczu ponieważ tracą aktywność z chwilą zawilgocenia. Zalecane jest również stosowanie kainitu pylistego (4 kg/100 m 2 ) lub wapna palonego pylistego (4 kg/100 m 2 ). Środkiem Ślimax 04 GB nie można posypywać liści sałaty, mogą wystąpić poparzenia. Zając szarak (Lepus europaeus) i królik dziki (Oryctolagus cuniculus) Mogą wyrządzić duże straty na plantacji kalafiorów uprawianych w cyklu wiosennym. Szkód wyrządzanych przez królika możemy się spodziewać gdy plantacja jest położona w pobliżu młodnika sosnowego, pagórków i nasypów kolejowych, gdzie królik chętnie zakłada swoje kolonie. Profilaktyka W rejonach zagrożenia najskuteczniejszą metoda jest otoczenie plantacji siatką drucianą lub plastykową. Ogrodzenie powinno mieć wysokość około 1 m. Ptaki Wyrządzają szkody przede wszystkim w okresie suszy. Młode rośliny najchętniej zjadają gołębie, kawki lub gawrony. W ochronie rozsady przed ptakami zaleca się stosowanie siatek ochronnych. Profilaktyka Po posadzeniu rozsady na pole można stosować różnego rodzaju strachy, wiatraczki, błyszczące przedmioty (folia, szkło, blacha), rozpięte sznurki lub nici nad powierzchnią pola (białe i w jasnych kolorach bawełniane nici, są dobrze widoczne na tle ziemi i ptaki ich unikają).

11 Terminarz ochrony warzyw kapustowatych Gatunek Okres występowania i terminy zwalczania szkodnika kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik Wciornastki O O O O O O O O O O O O X X X X Mszyce O O O O O O O O O O O O O O O O O O O X X X X X X X X Pchełki OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO O O O O O XX XXXXX X X X X X X X Chowacze O O O O O O O O O O Bielinek X X X X X OOOO OOOOOOOOOOO O O kapustnik XXX XXXXXX X X X Bielinek OOO OOOOOOO O O O rzepnik X X X X X X X Tantniś OOOOOOOOOOOOOO O O O krzyżowiaczek X X X XXX X X X X X X Błyszczka O O O O O jarzynówka X X X Piętnówka O O O OOOOO O O O O kapustnica X X XXX X X X X Rolnice Gnatarz rzepakowiec OOOOOOO XX X X X OOOOOOOOOO XX XXX X Śmietka kapuściana OOOOOOOO XXXX O O O X Drutowce O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O XXX X X X X X O - okres występowania X - termin zwalczania

12