PRAWNE ASPEKTY STREETWORKINGU

Transkrypt

1 Grażyna Sujecka-Ruła PRAWNE ASPEKTY STREETWORKINGU 1. Status prawny streetwrkera Chciaż Prjekt,,Agenda Bezdmnści nie uzależnia mżliwści pdjęcia pracy w charakterze streetwrkera d psiadania wykształcenia w zawdzie pracwnik scjalny, t jednak jeg status prawny będzie uzależniny d miejsca zatrudnienia, stanwiska i rdzaju pracy 26. a) streetwrker jak pracwnik publicznej instytucji (jednstki samrządu terytrialneg) Prawa i bwiązki streetwrkera będzie kreślała ustawa z dnia 22 marca 1990 r. pracwnikach samrządwych (Dz.U ). Jeżeli streetwrkerem będzie pracwnik scjalny zatrudniny w jednstce rganizacyjnej pmcy spłecznej, t będą jeg dtyczyły również wprst uprawnienia i bwiązki kreślne w ustawie pmcy spłecznej. W szczególnści streetwrkera będą bejmwały wówczas gwarancje związane z wynagrdzeniem, kreślne w rzprządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracwników samrządwych zatrudninych w jednstkach rganizacyjnych jednstek samrządu terytrialneg (Dz.U z późn. zm) raz rzprządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracwników samrządwych zatrudninych w urzędach gmin, starstwach pwiatwych i urzędach marszałkwskich (Dz.U z późn. zm). Pnadt d wynagrdzenia streetwrkerwi mającemu status pracwnika 26 I. Sierpwska, Praw pmcy spłecznej, Zakamycze 2006, s. 120.

2 samrządweg będzie przysługiwał ddatek d wynagrdzenia: funkcyjny, służbwy, za wielletnią pracę. Nabędzie praw d nagród jubileuszwych raz dpraw w przypadku przechdzenia na rentę inwalidzką lub emeryturę. Będą spczywały na nim szczególne bwiązki i uprawnienia, jak dbałść wyknanie zadań publicznych, śrdki publiczne z uwzględnieniem interesów państwa raz indywidualnych interesów bywateli; przestrzeganie prawa; sumienne, sprawne i bezstrnne wyknywanie zadań; zachwanie tajemnicy państwwej i służbwej; infrmwanie rganów, instytucji i sób fizycznych; przekazywanie dkumentów; zachwanie uprzejmści i życzliwści w kntaktach ze współpracwnikami i bywatelami; zachwanie się z gdnścią w miejscu pracy i pza nim; staranneg i sumienneg wyknywania pleceń służbwych; przestrzegania ustalneg czasu pracy; niepdejmwania zajęć, które pzstawałyby w sprzecznści z jeg bwiązkami lub mgłyby wywłać pdejrzenie jeg strnniczść lub bezintereswnść; infrmwania swej sytuacji rdzinnej, by uniknąć pwiązań w miejscu pracy. Będzie pdlegał również szczególnej cenie regulwanej w bwiązującym d 7 kwietnia 2007 r. rzprządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 marca 2007 r. w sprawie spsbu i trybu dknywania cen kwalifikacyjnych pracwników samrządwych (Dz.U ). b) streetwrker jak pracwnik niepublicznej instytucji Streetwrkera, pdbnie jak pracwnika scjalneg, mgą zatrudniać rganizacje pzarządwe, Kściły, związki wyznaniwe prwadzące działalnść w dziedzinie pmcy spłecznej. Wówczas nie będą dtyczyły jeg uregulwania w zakresie pracwników samrządwych. Pracdawca jak i streetwrker mają większą swbdę w kształtwaniu warunków pracy. Pdstawa prawna: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kdeks pracy Dz.U z późn. zm; Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. pmcy spłecznej (Dz.U )

3 2. Źródła prawa Knstytucja RP Dz.U j.t. Kdeks pracy Dz.U ustawa z dnia 30 października 2002 r. ubezpieczeniu spłecznym z tytułu wypadków przy pracy i chrób zawdwych Dz.U Ustawa z dnia 30 października 2002 r. zapatrzeniu z tytułu wypadków lub chrób zawdwych pwstałych w szczególnych klicznściach Dz.U ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r świadczeniach pieki zdrwtnej finanswanych ze śrdków publicznych tj. Dz.U Dz.U Dz.U Dz.U Dz.U Dz.U Dz.U Dz.U.2001 nr 71, pz. 733 Dz.U Dz.U Dz.U ustawa z dnia 13 października 1998 r. systemie ubezpieczeń spłecznych ustawa z dnia 12 marca 2004 r. pmcy spłecznej ustawa z dnia 22 marca 1990 r. pracwnikach samrządwych kdeks cywilny kdeks karny ustawa z dnia 21 maja 1999 r. brni i amunicji ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Praw budwlane ustawa z 21 czerwca 2001 chrnie praw lkatrów, mieszkaniwym zasbie gminy i zmianie kdeksu cywilneg rzprządzenie ministra plityki spłecznej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółwych zasad udzielania urlpu wypczynkweg, ustalania i wypłacania wynagrdzenia za czas urlpu raz ekwiwalentu pieniężneg za urlp rzprządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkdliwych dla zdrwia kbiet rzprządzenie ministra gspdarki, pracy i plityki, spłecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółwych warunków udzielania urlpu wychwawczeg

4 Dz.U rzprządzenie z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie warunków i trybu pstępwania dtycząceg rzbiórek raz zmiany spsbu użytkwania biektu budwlaneg Dz.U rzprządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 marca 2007 r. w sprawie spsbu i trybu dknywania cen kwalifikacyjnych pracwników samrządwych 3. Pdstawa prawna zatrudniania streetwrkera Umwa pracę Cechy stsunku pracy: sbiste świadczenie pracy przez pracwnika, cel zarbkwy, ciągłść świadczenia pracy, pdprządkwanie pracwnika plecenim pracdawcy, ryzyk wszelkich zdarzeń związanych ze świadczeniem pracy bciąża pracdawcę 27. Zasada uprzywilejwania pracwnika Pracdawca i pracwnik mgą wprwadzać d umwy pracę i innych aktów, na pdstawie których pwstaje stsunek pracy, tylk takie pstanwienia, które są bardziej krzystne niż przepisy prawa pracy. Wyraża t art k.p.: pstanwienia umów pracę raz innych aktów, na których pdstawie pwstaje stsunek pracy, nie mgą być mniej krzystne dla pracwnika niż przepisy prawa pracy. Zasada autmatyzmu prawneg: Jeżeli pstanwienia umwy pracę są mniej krzystne dla pracwnika niż wynikające z prawa pracy, t pstanwienia te są nieważne (art k.p.). Pzstała część pdstawy nawiązania stsunku pracy pzstaje w mcy. 27 U. Jackwiak, W. Uziak, A. Wypych-Żywicka, Praw pracy, s. 94.

5 Rdzaje umwy pracę zawieranych ze streetwrkerami a) na czas próbny: jej zawarcie zależy d wli strn, stanwi praktyczny sprawdzian umiejętnści pracwnika w realizacji wyznacznych mu zadań przez pracdawcę, długść próby pdlega uzgdnieniu przez strny, jednak maksymalnie d 3 miesięcy, nie mże być pnwnie zawarta p upływie kresu próby między tymi samymi strnami, rzwiązuje się z upływem kresu, na jaki próba była zawarta, mże być rzwiązana w drdze wypwiedzenia (34 k.p.), niezwłcznie (52 k.p.), przumienia strn lub wygaśnięcia, zawarta na kres próby przekraczający 1 miesiąc z kbietą w ciąży ulega przedłużeniu z mcy prawa d dnia prdu, gdyby rzwiązanie tej umwy nastąpić miał p upływie trzecieg miesiąca ciąży (177 3 k.p.), p upływie kresu próby w razie chęci zatrudnienia przez pracdawcę pracwnika knieczne jest zawarcie nwej umwy pracę, mże być rzwiązana za wypwiedzeniem. Jeżeli kres próby nie przekracza 2 tygdni kres wypwiedzenia wynsi 3 dni rbcze; gdy kres próbny jest dłuższy niż 2 tygdnie, a krótszy niż 3 miesiące 1 tydzień; w przypadku kresu próby wynsząceg 3 miesiące 2 tygdnie (art. 34 k.p.). b) na czas kreślny: knieczne jest wskazanie daty lub kresu jej trwania, długść trwania zależy d wli strn, rzwiązuje się p upływie umówineg kresu, jeżeli zstała zawarta z kbietą w ciąży, t ulega przedłużeniu d dnia prdu, gdyby miała rzwiązać się p upływie trzecieg miesiąca ciąży, w umwach zawartych na kres dłuższy niż 6 miesięcy, strny mgą wprwadzić pstanwienie wcześniejszym jej rzwiązaniu za dwutygdniwym wypwiedzeniem, treść art. 25 (1): Zawarcie klejnej umwy pracę na czas kreślny jest równznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umwy pracę na czas

6 niekreślny, jeżeli pprzedni strny dwukrtnie zawarły umwę pracę na czas kreślny na następujące p sbie kresy, ile przerwa między rzwiązaniem pprzedniej a nawiązaniem klejnej umwy pracę nie przekrczyła 1 miesiąca; mże być rzwiązana za wypwiedzeniem tylk wtedy, gdy była zawarta na kres dłuższy niż 6 miesięcy i strny w umwie zastrzegły taką mżliwść. Okres wypwiedzenia wynsi 2 tygdnie. c) na czas niekreślny: brak znaczenia kńcweg terminu trwania stsunku pracy, mże być rzwiązana za wypwiedzeniem. Jeśli pracwnik był zatrudniny u daneg pracdawcy d 6 miesięcy, t wynsi n 2 tygdnie; jeśli był zatrudniny c najmniej 6 miesięcy 1 miesiąc, a jeżeli c najmniej 3 lata 3 miesiące. Okres wypwiedzenia mże ulec przedłużeniu. d) umwa na zastępstw: gdy zachdzi kniecznść zastępstwa pracwnika w czasie jeg usprawiedliwinej niebecnści w pracy, zawiera się umwę na czas kreślny, mże być pprzedzna umwą na kres próbny. Każda z umów mże być rzwiązana za przumieniem strn, które plega na tym, że strny świadczają zgdnie w kwestii rzwiązania umwy. Zarówn pracdawca, jak i pracwnik mgą występwać z prpzycją zawarcia takieg przumienia. Frma i treść umwy: bwiązek pisemnści (art k.p.), na umwie pwinny widnieć pdpisy bu strn pd świadczeniem wli, w braku pisemnej frmy, pracdawca ma bwiązek ptwierdzić pracwnikwi na piśmie niezwłcznie, nie później niż w ciągu 7 dni d dnia rzpczęcia pracy rdzaj umwy i jej warunki. Wówczas mmentem pwstania stsunku pracy jest ptwierdzenie umwy,

7 należy kreślić rdzaj pracy, miejsce jej wyknywania (w różnych miejscach/miejscwściach), termin rzpczęcia pracy (pwstaje wtedy stsunek pracy i praw i bwiązków z tym związanych) i wynagrdzenie dpwiadające rdzajwi pracy, wskazanie jej rdzaju pra świadczenia pracy inna niż wynikająca z rzkładu czasu pracy, jeżeli w umwie nie zstanie kreślny termin rzpczęcia pracy, t stsunek pracy nawiązuje się w dniu zawarcia umwy, wskazany, chć niebwiązkwy, jest zakres bwiązków, który kreśla czynnści mieszczące się w rdzaju umówinej pracy. Zakres bwiązków pwinien być sprządzny z chwilą zawarcia umwy. Obwiązki pracdawcy zmniejszające jeg ryzyk sbwe: ma bwiązek przekazać kandydatwi na streetwrkera infrmacje dtyczące przyszłej pracy: dtyczy t zwłaszcza ryzyka zawdweg i wymgów pracy; przed dpuszczeniem d pracy ma bwiązek zapznać pracwnika z regulaminem pracy, przepisami i zasadami BHP; z zakresem infrmacji bjętych tajemnicą zawdwą, które pzstają z zakresem pracy streetwrkera; zawiadamia kmrnika prwadząceg pstępwanie egzekucyjne raz pracdawcę, który wydał pprzednie świadectw pracy w przypadku wzmianki zajęciu wynagrdzenia; złżenie wymaganeg frmularza d ZUS ZUA przy zatrudnieniu nweg pracwnika na pdstawie umwy pracę: składanie c miesiąc d ZUS następujących deklaracji: a) DRA deklaracja rzliczeniwa, b) RCA imienne raprty należnych składkach i wypłacnych świadczeniach za każdeg pracwnika, c) RSA, gdy ktś z pracwników był na zwlnieniu lekarskim, gdy ktś z pracwników krzystał z urlpu bezpłatneg; gdy ktś z pracwników przebywa na urlpie macierzyńskim / wychwawczym. d) ZWUA przy zakńczeniu umwy pracę należy dknać wyrejestrwania32 pracwnika.

8 Uprawnienia pracdawcy zmniejszające jeg ryzyk sbwe: mże żądać przedłżenia dkumentów w granicach kreślnych art. 47 Knstytucji RP raz art. 298 (1) k.p: wypełniny kwestinariusz z ftgrafiami, świadectw pracy z pprzednieg miejsca pracy, dkumenty ptwierdzające kwalifikacje zawdwe, rzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań d pracy w charakterze streetwrkera, zapytanie niekaralnść pracwnika w przypadku pracwnika scjalneg zatrudnianeg w charakterze streetwrkera w jednstce rganizacynej pmcy spłecznej, pnadt mże prwadzić rzmwy kwalifikacyjne, mże sprawdzać przydatnść zawdwą. Umwa zlecenia 28 Przez umwę zlecenia przyjmujący zlecenie zbwiązuje się d dknania kreślnej czynnści prawnej dla dająceg zlecenie. W braku dmiennej umwy zlecenie bejmuje umcwanie d wyknania czynnści w imieniu dająceg zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepism frmie pełnmcnictwa, c znacza, że jeśli zlecenie płączne jest z pełnmcnictwem, t dla pełnmcnictwa należy zachwać dpwiednią frmę. Zaletą umwy zlecenia jest dwlnść w kreślaniu spsbu wyknania zlecenia d gólneg p bardz szczegółwy. Ważną cechą teg rdzaju umwy dgrywa zaufanie między jej strnami. Umwa pwinna kreślać jej przedmit umwy. Strnami umwy mże być streetwrker jak przyjmujący zlecenie raz np. rganizacja pzarządwa jak dający zlecenie. Strny mgą ustalić sbiste wyknywanie zlecenia (c jest wskazane przy pracy metdą streetwrkingu) alb mgą dpuścić ustanwienie zastępcy. Wówczas, jeśli zlecenibirca zawiadmił zlecenidawcę kniecznści wyknywania czynnści przez zastępcę, t pnsi n dpwiedzialnść za brak starannści w wybrze. W braku stswneg zawiadmienia przyjmujący zlecenie pnsi 28 K. Kruczalak, Umwy w brcie handlwym krajwym i międzynardwym, Wydawnictwa Prawnicze PWN W-wa 2000.

9 dpwiedzialnść za czynnści zastępcy jak za swje własne i dpwiada przed dającym zlecenie slidarnie z sbą, która g zastępwała. Należy jednak pamiętać, iż niezależnie d pstanwień umwnych, zlecenibirca ma zawsze mżliwść pwierzenia wyknania zlecenia sbie trzeciej, w przypadku gdy zstanie zmuszny t takieg pstępwania przez klicznści (chrba czy knieczny wyjazd). Przyjmujący zlecenie, niezależnie d zbwiązań umwnych, jest zbwiązany d infrmwania dająceg zlecenie przebiegu zlecanej czynnści, przede wszystkim w razie umwnych wskazówek dająceg zlecenie spsbie wyknania czynnści. W uzasadninych sytuacjach mżliwe jest przyjęcie drzumianej wli dająceg zlecenie. Spsób rzliczenia, c d czasu, miejsca wydania dkumentów, terminu i frmy płatnści pwinna kreślać umwa. W braku pstanwień teg rdzaju, dający zlecenie pwinien złżyć sprawzdanie z wyknywanych czynnści raz wydać wszystk, c trzymał d zlecenidawcy dla wyknania zlecenia. Umwa zlecenie mże być dpłatna lub niedpłatna. Całe wynagrdzenie zlecenibirca trzymuje, jeśli wyknał zlecenie, a także w wypadku gdy z przyczyn znajdujących się p strnie zlecenidawcy, zlecenibirca nie mógł wyknać zlecenia. W umwie zlecenia dpuszczalne jest również pstanwienie, iż zlecenibirca trzyma część wynagrdzenia niezależnie d sytuacji kreślnej wyżej raz d wyknania/niewyknania zlecenia. Kwestie związane z wypwiedzeniem umwy mgą być uregulwane dwlnie pd względem czaswym. Nie mżna jednak wykluczyć mżliwści wypwiedzenia. Brak kreślenia terminu wypwiedzenia umwy pwduje, że każda ze strn mże wypwiedzieć umwę w każdym czasie. Umwa zlecenia w zależnści d pdstawy i miejsca zatrudnienia przyjmująceg zlecenie jest bciążana składką ubezpieczenia, którą dprwadza zlecenidawca: W przypadku umwy zlecenia mżna sptkać się z trzema sytuacjami: I. Zlecenibirca nie pzstaje w żadnym stsunku pracy: bwiązkw pracdawca płaca składki na ubezpieczenie zdrwtne, emerytalne, rentwe. Składki na ubezpieczenie chrbwe są dbrwlne, a wypadkwe jest bwiązkwe, gdy praca zlecana jest wyknywana w siedzibie zlecenidawcy lub w miejscu prwadzenia działalnści;

10 wymagany frmularz w przypadku zatrudniania nweg pracwnika i naliczania wszystkich składek, ewentualnie prócz ubezpieczenia chrbweg, które jest dbrwlne ZUA; RZA w przypadku, gdy rganizacja zatrudnia pracwników na zlecenie z ubezpieczeniem zdrwtnym. II. Zlecenibirca pzstaje w stsunku pracy z pracdawcą innym niż zlecający i trzymuje wynagrdzenie ze stsunku pracy pwyżej minimalneg wynagrdzenia: bwiązkw pracdawca z tytułu umwy pracę płaca składki na ubezpieczenie zdrwtne, emerytalne, rentwe, chrbwe i wypadkwe; zlecenidawca bwiązkw płaca składki na ubezpieczenie zdrwtne (emerytalne i rentwe dbrwlne; nie ma bwiązku płacania składek na ubezpieczenie chrbwe, a płacanie składek na ubezpieczenie wypadkwe staje się bwiązkwe, gdy zlecenibirca przystąpi d dbrwlneg ubezpieczenia emerytalneg i rentweg). III. Zlecenibirca pzstaje w stsunku pracy z pracdawcą, który jedncześnie jest zlecającym: bwiązkw pracdawca płaca składki na ubezpieczenie zdrwtne, emerytalne, rentwe, chrbwe i wypadkwe. IV. Jeżeli zlecenibircą jest student, który nie ukńczył 26 rku życia, t zlecenidawca krzysta ze zwlnienia z bwiązku płacenia składek na ubezpieczenia spłeczne i zdrwtne. Pzstałe infrmacje dtyczące ubezpieczenia streetwrkera Zgłszenie streetwrkera bjęteg bwiązkwymi ubezpieczeniami emerytalnymi i rentwymi należy dknać w terminie 7 dni d daty pwstania bwiązku ubezpieczenia. Osby, które bejmwane są ubezpieczeniami spłecznymi na zasadach dbrwlnści (z wyłączeniem sób, które zamierzają kntynuwać ubezpieczenia emerytalne i rentwe), zgłaszają wnisek bjęcie ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym.

11 Osby, które zamierzają kntynuwać ubezpieczenia emerytalne i rentwe, zgłaszają wnisek bjęcie tymi ubezpieczeniami w terminie 30 dni d ustania bwiązku ubezpieczeń spłecznych. Pnadt płatnik ma bwiązek złżenia stswneg frmularza zgłszeniu płatnika składek w terminie 7 dni d daty zatrudnienia pierwszeg pracwnika lub pwstania stsunku prawneg uzasadniająceg bjęcie ubezpieczeniami emerytalnymi i rentwymi pierwszej sby; daty pwstania bwiązku ubezpieczeń emerytalnych i rentwych dla ubezpiecznych wyłącznie zbwiązanych d płacenia składek na własne ubezpieczenia alb składek na ubezpieczenie sób z nimi współpracujących. Osby pdlegające dbrwlnie ubezpieczenim emerytalnym i rentwym, z wyłączeniem sób prwadzących pzarlniczą działalnść, wyłącznie zbwiązane d płacania składek na własne ubezpieczenia, dknują zgłszenia płatnika składek łącznie ze zgłszeniem d ubezpieczeń spłecznych. Każda sba, w stsunku d której wygasł tytuł d ubezpieczeń spłecznych, pdlega wyrejestrwaniu z tych ubezpieczeń. Zgłszenie wyrejestrwania płatnik składek jest zbwiązany złżyć w terminie 7 dni d daty zaistnienia teg faktu. Płatnik składek, który zakńczył prwadzną przez siebie działalnść lub wygasł statni stsunek pracy zbwiązujący g d płacenia składek zbwiązany jest złżyć zgłszenie wyrejestrwania w terminie 7 dni d daty zaistnienia teg faktu. Płatnik składek ma również bwiązek zawiadmić Zakład Ubezpieczeń Spłecznych wszelkich zmianach, jakie nastąpiły w stsunku d danych sób ubezpiecznych zawartych w zgłszeniu, w terminie 7 dni d zaistnienia tych zmian. Płatnik składek zbwiązany jest zawiadmić Zakład Ubezpieczeń Spłecznych wszelkich zmianach w stsunku d danych zawartych w swim zgłszeniu, w terminie 14 dni d zaistnienia tych zmian. Wymagane frmularze wspólne dla umwy pracę i umwy zlecenia: ZCNA zgłszenie d ubezpieczenia człnków rdziny (w przypadku, gdy adres zamieszkania człnków rdziny nie jest zgdny z adresem zamieszkania ubezpieczneg) ZCZA zgłszenie d ubezpieczenia człnków rdziny (w przypadku, gdy adres zamieszkania człnków rdziny jest zgdny z adresem zamieszkania ubezpieczneg) ZIUA zmiany danych identyfikacyjnych (np. adres, nazwisk, itd.); w tym przypadku zdarza się, że ZUS dmaga się deklaracji ZUA

12 ZWUA wyrejestrwanie pracwnika przy zakńczeniu umwy, przy czym w przypadku umwy zlecenia składan frmularz ZZA, t nie składa się żadnej ddatkwej deklaracji wyrejestrwującej p zakńczeniu umwy zlecenia ZUS IWA Infrmacja danych d ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkwe. Dtyczy płatników, którzy w rku, za który składana jest infrmacja, zgłaszali d ubezpieczenia wypadkweg c najmniej 10 ubezpiecznych. RMUA, gdy dprwadzana jest składka d zleceń na ubezpieczenie zdrwtne, deklarację. 4. Uprawnienia i bwiązki streetwrkera Pzwlenie na psiadanie gazu (śrdków bezwładniających) W rzumieniu ustawy brnią są: brń palna, w tym bjwa, myśliwska, sprtwa, gazwa, alarmwa i sygnałwa; brń pneumatyczna; mitacze gazu bezwładniająceg; narzędzia i urządzenia, których używanie mże zagrażać życiu lub zdrwiu: brń biała w pstaci strzy ukrytych w przedmitach nie mających wyglądu brni kastetów i nunczak pałek psiadających zakńczenie z ciężkieg i twardeg materiału lub zawierająceg wkładki z takieg materiału pałek wyknanych z drewna lub inneg ciężkieg i twardeg materiału, imitująceg kij bejsblwy brń cięciwwą w pstaci kusz przedmity przeznaczne d bezwładniania sób za pmcą energii elektrycznej Zasady wydawania pzwleń na kreślny rdzaj brni, cfanie pzwleń na brń raz wydawania decyzji dmawiających pzwlenia zstały ujęte w Ustawie brni i amunicji z dnia 21 maja 1999 r. (tekst jednlity Dz.U. z 31 marca 2004 r. Nr 52 pz. 525). Zgdnie z dyspzycją art. 11 Ustawy brni i amunicji, pzwlenia na brń nie wymaga się w przypadku: Psiadania brni palnej wytwrznej przed rkiem 1850 lub repliki tej brni. Grmadzenia brni w zbirach muzealnych na pdstawie drębnych przepisów.

13 Dyspnwania brnią przez przedsiębirców dknujących brtu brnią i amunicją na pdstawie kncesji lub świadczących usługi rusznikarskie, ile związane jest t bezpśredni z prwadzeniem działalnści gspdarczej. Dyspnwania brnią przekazaną w celu pzbawienia lub ptwierdzenia pzbawienia cech użytkwych (d r.). Używania brni w celach sprtwych, szkleniwych lub rekreacyjnych na strzelnicy działającej na pdstawie zezwlenia właściweg rganu. Psiadania brni alarmwej kalibrze d 6 mm. Psiadania ręcznych mitaczy gazu bezwładniająceg. Psiadania przedmitów przeznacznych d bezwładniania sób za pmcą energii elektrycznej średniej wartści prądu w bwdzie nieprzekraczającym 10mA. Używania brni palnej sygnałwej i alarmwej d celów wzywania pmcy, ratwniczych, pszukiwawczych raz przez sby uprawnine d sygnalizacji zawdnikm rzpczęcia knkurencji sprtwej w trakcie zawdów sprtwych, jeżeli wymaga na takiej sygnalizacji. Psiadania brni palnej pzbawinej cech użytkwych. Psiadania brni pneumatycznej. Natmiast mitacze gazu bezwładniająceg mżna psiadać na pdstawie pzwlenia wydaneg przez właściweg ze względu na miejsce stałeg pbytu sby zaintereswanej lub siedzibę zaintereswaneg pdmitu Kmendanta Pwiatweg (Miejskieg) Plicji. Pzwlenie na brń mże być wydane w szczególnści w następujących celach, m.in.: chrny sbistej lub chrny bezpieczeństwa innych sób raz mienia. Pzwlenia na brń nie wydaje się sbm: niemającym ukńcznych 21 lat (na wnisek szkły, rganizacji sprtwej, Plskieg Związku Łwieckieg, stwarzyszenia brnneg pzwlenie na brń mże być wydane sbie mającej ukńczne 18 lat, jednakże tylk na brń służącą d celów sprtwych lub łwieckich); z zaburzeniami psychicznymi, których mwa w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. chrnie zdrwia psychiczneg lub znacznie granicznej sprawnści psychfizycznej; wykazującym isttne zaburzenia funkcjnwania psychlgiczneg;

14 uzależninym d alkhlu lub d substancji psychaktywnych; niepsiadającym miejsca stałeg pbytu na terytrium RP; c d których istnieje uzasadnina bawa, że mgą użyć brni w celach sprzecznych z interesem bezpieczeństwa lub prządku publiczneg, w szczególnści skazanym prawmcnym rzeczeniem sądu za przestępstw przeciwk życiu, zdrwiu lub mieniu alb wbec których tczy się pstępwanie karne ppełnienie takich przestępstw. Wchdzenie na teren prywatny Praw własnści pdlega szczególnej chrnie. Jeg naruszanie wiąże się z rszczeniami dszkdwawczymi raz dpwiedzialnścią karną. Jednakże są sytuacje, które dpuszczają wkrczenie w cudzą sferę prawną i naruszanie prawa własnści: Właściciel nie mże się sprzeciwić użyciu, a nawet uszkdzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inną sbę, jeżeli jest t knieczne d dwrócenia niebezpieczeństwa grżąceg bezpśredni dbrm sbistym tej sby lub sby trzeciej, mże jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkdy (142 k.c.). Kt zniszczył lub uszkdził cudzą rzecz, alb zabił lub zranił cudze zwierzę w celu dwrócenia d siebie lub d innych niebezpieczeństwa grżąceg bezpśredni d tej rzeczy lub zwierzęcia, ten nie jest dpwiedzialny za wynikłą stąd szkdę, jeżeli niebezpieczeństwa sam nie wywłał, a niebezpieczeństwu nie mżna był inaczej zapbiec i jeżeli ratwane dbr jest czywiście ważniejsze, aniżeli dbr naruszne (424 k.c.). Nie ppełnia przestępstwa, kt działa w celu uchylenia bezpśrednieg niebezpieczeństwa grżąceg jakiemuklwiek dbru chrninemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie mżna inaczej uniknąć, a dbr pświęcne przedstawia wartść niższą d dbra ratwaneg. Nie ppełnia przestępstwa także ten, kt, ratując dbr chrnine prawem w warunkach kreślnych w 1, pświęca dbr, które nie przedstawia wartści czywiście wyższej d dbra ratwaneg (26 k.k.). Puststany W Plsce nie ma prawnej akceptacji dla zajmwania puststanów przez tzw. dzikich lkatrów. Tzw. puststany również mają swich właścicieli i zarządców. Własnść pdlega

15 chrnie: właściciel mże żądać d sby, która włada faktycznie jeg rzeczą, ażeby rzecz zstała mu wydana, chyba że sbie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie d władania rzeczą. Przeciwk sbie, która narusza własnść w inny spsób aniżeli przez pzbawienie właściciela faktyczneg władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielwi rszczenie przywrócenie stanu zgdneg z prawem i zaniechanie naruszeń. Jednak właściciele i zarządcy mgą zstać bciążeni nakazem próżnienia biektu budwlaneg bądź wyłączenia w kreślnym terminie całści lub części budynku z użytkwania; umieszczenia na budynku zawiadmienia stanie zagrżenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia raz zakazie jeg użytkwania alb rzbiórkę teg biektu i uprządkwanie terenu raz kreślającą terminy przystąpienia d tych rbót i ich zakńczenia. (Jeżeli nieużytkwany lub niewykńczny biekt budwlany nie nadaje się d remntu, dbudwy lub wykńczenia). Mżna próbwać przebywać w nim w spsób niezauważny przez kres 5 lat, by wskutek zasiedzenia zawrzeć z właścicielem np. umwę najmu. Nieruchmść mżna nabyć na własnść w drdze zasiedzenia p upływie 20 lat psiadania samistneg w dbrej wierze a p 30 latach, nawet w złej wierze. W razie katastrfy budwlanej w budwanym, rzbieranym lub użytkwanym biekcie budwlanym, kierwnik budwy (rbót), właściciel, zarządca lub użytkwnik jest bwiązany: 1) zrganizwać draźną pmc pszkdwanym i przeciwdziałać rzszerzaniu się skutków katastrfy; 2) zabezpieczyć miejsce katastrfy przed zmianami uniemżliwiającymi prwadzenie pstępwania, którym mwa w art. 74; 3) niezwłcznie zawiadmić katastrfie: a) właściwy rgan administracji architektniczn-budwlanej i nadzru budwlaneg, b) właściweg miejscweg prkuratra i Plicję, c) inwestra, inspektra nadzru inwestrskieg i prjektanta biektu budwlaneg, jeżeli katastrfa nastąpiła w trakcie budwy, d) inne rgany lub jednstki rganizacyjne, zaintereswane przyczynami lub skutkami katastrfy z mcy szczególnych przepisów. D pdejmwania niezwłcznych działań mających na celu usunięcie niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia i zastswanie niezbędnych śrdków zabezpieczających uprawnienie psiada właściwy rgan administracji architektniczn-

16 -budwlanej i nadzru budwlaneg. D zastswania są upważnine również rgany Plicji i Państwwej Straży Pżarnej. O pdjętych działaniach rgany te pwinny niezwłcznie zawiadmić właściwy rgan. Zatem streetwrkerzy wizytujący puststany pwinni dyspnwać zgdą właściweg rganu administracji architektniczn-budwlanej i nadzru budwlaneg alb dwiedzać te miejsca z Plicją lub Strażą Pżarną. Obwiązek zawiadamiania innych służb Każdy, dwiedziawszy się ppełnieniu przestępstwa ściganeg z urzędu, ma spłeczny bwiązek zawiadmić tym prkuratra lub Plicję. Przepis art stsuje się dpwiedni. Kt, mając wiarygdną wiadmść karalnym przygtwaniu alb usiłwaniu lub dknaniu czynu zabrnineg kreślneg w art. 118, 127, 128, 130, 134, 140, 148, 163, 166 lub 252, nie zawiadamia niezwłcznie rganu pwłaneg d ścigania przestępstw, pdlega karze pzbawienia wlnści d lat 3 (240 k.k.). 5. Streetwrker jak funkcjnariusz publiczny 29 Ochrna prawna W becnym stanie prawnym szczególna chrna przed bezpśrednimi atakami innych sób przysługująca funkcjnariuszm publicznym będzie przysługiwała tym streetwrkerm, którzy są pracwnikami samrządwymi alb pracwnikami scjalnymi i nie pełnią wyłącznie czynnści usługwych. Karnprawna chrna będzie się rzciągać również na sbę przybraną d pmcy pracwnikwi scjalnemu, np. mże być nią streetwrker niebędący pracwnikiem scjalnym, zatrudniny przez NGO. W przypadku streetwrkera przybraneg d pmcy pracwnika scjalneg isttne jest zwrócenie się przez sameg pracwnika scjalneg d swjeg przełżneg pmc d wyknania zadania służbweg raz przydzielenie streetwrkera d pmcy. Karnprawna chrna nie będzie więc dtyczyć streetwrkera, który przypadkw znalazł się w pbliżu pracwnika scjalneg i w sytuacji zagrżenia przyszedł mu z własnej inicjatywy z pmcą. Sprawca musi mieć świadmść, że atakwana sba t pracwnik scjalny lub sba przybrana. 29 I. Sierpwska, p. cit.

17 1) naruszenie nietykalnści cielesnej (art. 222 k.k.): mże plegać na uderzeniu lub innym ddziaływaniu na ciał pkrzywdzneg, np. blanie wdą, szarpanie za włsy, ppchnięcie. Nie wywłuje skutków dla zdrwia pkrzywdzneg i nie narusza funkcjnwania jeg rganizmu, musi mieć miejsce pdczas pełnienia bwiązków służbwych, musi mieć związek z pełnieniem bwiązków służbwych, dpwiedzialnść za przestępstw naruszenia nietykalnści cielesnej zagrżne jest karą grzywny, graniczenia wlnści lub pzbawienia wlnści d lat 3; 2) czynna napaść (223 k.k.): energiczne, intensywne, zaczepne wystąpienie sprawcy przeciwk funkcjnariuszwi publicznemu, z zastswaniem przemcy, z zamiarem wyrządzenia krzywdy fizycznej, mże być zbirwa lub przy użyciu niebezpieczneg przedmitu (nóż, brń palna, śrdek bezwładniający), musi mieć miejsce pdczas pełnienia bwiązków służbwych, musi mieć związek z pełnieniem bwiązków służbwych, sprawca musi mieć świadmść, że atakwana sba t pracwnik scjalny lub sba przybrana, nie jest isttny skutek napaści, lecz sam jej pdjęcie, zagrżne karą pzbawienia wlnści d rku d lat 10; 3) bezprawne wpływanie na czynnści służbwe (224 1 i 2k.k): plega na bezprawnym (z użyciem przemcy lub grźby bezprawnej) wpływaniu na pdjęcie przez rgan administracji samrządwej kreślnej czynnści lub jej zaniechanie ( 1) raz stswaniu przemcy lub grźby bezprawnej w celu zmuszenia d przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynnści służbwej ( 2); dtyczy czynnści dtyczących urzędu i spraw załatwianych przez dany urząd raz czynnści przekraczających kmpetencje i właściwść daneg urzędu; nie jest knieczne siągnięcie przez sprawcę skutku wystarczy sam zachwanie się sprawcy; musi być ppełnine umyślnie i celw;

18 zagrżne karą pzbawienia wlnści d lat 3; jeżeli skutkiem przestępstwa użycia przemcy lub grźby bezprawnej w celu zmuszenia d przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynnści służbwej ( 2) jest uszczerbek na zdrwiu funkcjnariusza publiczneg lub sby przybranej, sprawcę mże sptkać surwsza kara: d 3 miesięcy d 5 lat; 4) znieważenie funkcjnariusza publiczneg 226 k.k. zniewaga musi nastąpić pdczas lub w związku z pełnieniem przez funkcjnariusza bwiązków służbwych. Odpwiedzialnść funkcjnariusza publiczneg 1) łapwnictw bierne (228 k.k.): przyjmwanie krzyści majątkwej lub sbistej przez funkcjnariusza publiczneg, przyjmwanie bietnicy krzyści, żądanie krzyści; mże plegać na bezpśrednim przyjęciu krzyści, np. dbiru gtówki lub pśrednim, np. przyjęcie wiadmści przysprzeniu krzyści w inny spsób; przyjęcie/żądanie krzyści musi mieć związek z załatwianiem spraw należących d bwiązków sprawcy; 2) płatna prtekcja (230 k.k.): plega na płatnym pśrednictwie w załatwieniu spraw danej instytucji z pwłaniem się na swje wpływy (stsunki, znajmści); nie jest isttne, czy ww. wpływy są rzeczywiste czy fikcyjne; d pciągnięcia d dpwiedzialnści karnej wystarczy sam pdjęcie się pśrednictwa, tj. wyrażenie gtwści wykrzystania własnych wpływów, nawet jeżeli są ne fikcją; funkcjnariusz publiczny trzymuje krzyść majątkwą lub jej bietnicę; Kara pzbawienia wlnści d lat 3.