Turystyczny Szlak Rowerowy Biała Łada OPIS KRAJOZNAWCZY. Opracował Andrzej Kłosiński i Tomasz Brytan. Przebieg:

Transkrypt

1 OPIS KRAJOZNAWCZY Opracował Andrzej Kłosiński i Tomasz Brytan Turystyczny Szlak Rowerowy Biała Łada Przebieg: Biłgoraj Rapy Dylańskie Cyncynopol Ignatówka śelebsko Wola Kątecka (szosa) Karolówka Nadrzecze Majdan Gromadzki Gromada Biłgoraj (długość 34 km) Oznakowanie:

2 Wyruszamy z biłgorajskiego rynku (Pl. Wolności) w kierunku północnym ul. Moniuszki. Po lewej stronie mijamy murowaną kapliczkę z 1917 r. za nią przed przejazdem kolejowym skręcamy w prawo w ul. Kolejową. W miejscu tym rozciągała się podbiłgorajska wieś Bojary. Tutaj popołudniu dnia 2 września 1863 r. oddział Kajetana Cieszkowskiego Ćwieka odpoczywał po całodziennym, meczącym marszu lasami z Momot. Odpoczywający powstańcy od strony miasta Biłgoraja zostali zaatakowani przez oddział wojska rosyjskiego pod dowództwem majora Stenberga. W czasie potyczki z lasu od strony wschodniej wyłonił się konny rekonesans z oddziału pułkownika Marcina Borelowskiego Lelewela dowodzony prze kapitana Zdzisława Skłodowskiego wzbudzając zamieszanie wśród wojska carskiego, umoŝliwiając tym samym spokojny odwrót Ćwiekom do lasu. W roku 1872 urodził się tutaj znany w swoim czasie pisarz Wacław śmudzki zmarł we Lwowie, pochowany na, cmentarzu Łyczakowskim.. PrzejeŜdŜamy obok stacji kolejowej PKP (1,5 km)) i dalej drogą obok torów docieramy do ul. Droga Straceń (2 km). Skręcamy w lewo, przejeŝdŝamy tory i dalej jedziemy prosto drogą asfaltową. Po około 1 km po prawej stronie w głębi lasu mijamy pomnik w kształcie metalowego krzyŝa. W tym miejscu Niemcy rozstrzelali w dniu 4 lipca 1944 roku około 63 partyzantów wziętych do niewoli podczas czerwcowych operacji przeciwpartyzanckich w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej, a przetrzymywanych w obozie przejściowym w Biłgoraju. Podczas transportu miała miejsce ucieczka, ale tylko Zygmuntowi Hanasowi ps. Wilczur udało się zbiec. Zwłoki pomordowanych zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarze w róŝnych miejscowościach. Udajemy się dalej drogą asfaltową i na najbliŝszym rozwidleniu skręcamy w prawo. DojeŜdŜamy do śródleśnej wioski Rapy Dylańskie (6 km). 2

3 Miejscowość ta liczy obecnie nieco ponad 100 mieszkańców (1999), w 1927 r. liczyła 91 mieszkańców i 8 domów. Wioska wchodziła w skład folwarku Dyle. W dniu 4 października 1943 r. w rejonie tutejszej gajówki obyła się koncentracja oddziałów AK przed planowanym atakiem na Biłgoraj. Przybyły oddziały: Jana Turowskiego Norberta, Edwarda Błaszczyka Groma, Adama Hasiewicza Wara i Kompania Warszawska kpt. śegoty. Następnego dnia Niemcy zaatakowali zgrupowanie. Po dwugodzinnej walce bez strat partyzanci przełamali okrąŝenie. Niemcy stracili 7 Ŝołnierzy. Tutaj kończy się droga asfaltowa zaczyna szutrowa, za przystankiem autobusowym (po lewej stronie) dojeŝdŝamy do rozwidlenia drogi, skręcamy przed drewnianą kapliczką w prawo. Za ostatnimi zabudowaniami obok piaszczystej drogi biegnie ścieŝka wyjeŝdŝona przez rowery, którą wybieramy podąŝają wśród pięknego boru sosnowego. Po pokonaniu niewielkiego wzniesienia (wydmy piaszczystej) wyjeŝdŝamy z lasu do miejscowości Cyncynopol (9,5 km). Był to dawniej przysiółek wsi Dyle obecnie wieś zamieszkana przez ok. 30 mieszkańców. Po dojechaniu do szosy asfaltowej HedwiŜyn Wola Kątecka skręcamy w lewo (skręcając w prawo po kilkuset metrach osiągniemy miejscowość Dyle, gdzie znajduje się sklep spoŝywczy, a takŝe moŝna skorzystać z konnej przejaŝdŝki w ośrodku jazdy konnej Dyllandia ), mijając po lewej stronie dawne wyrobisko kopalni piasku dojeŝdŝamy do miejscowości Ignatówka (11,5 km), w której przed nami ukazuje się serpentyna zakrętów ukoronowana malowniczym pałacykiem. W XIX w. wieś naleŝała do dóbr Dyle. Słynęła z pieców wapiennych i kamieniołomów. Obecnie miejscowość zamieszkuje ok. 90 osób. Znajduje się tu murowany, piętrowy pałacyk zbudowany w okresie międzywojennym przez 3

4 inŝ. Włodzimierza Michalewskiego, absolwenta Politechniki Lwowskiej, budowniczego dróg powiatu biłgorajskiego. W roku 1957 część pałacyku przeznaczono na kaplicę dla miejscowej ludności pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Polski obecnie naleŝy do parafii HedwiŜyn. Po pokonaniu zakrętów i wzniesienia rozpościera się widok na kopalnię piasku. Dalej szosa skręca ostrym łukiem w prawo i po chwili dojeŝdŝamy do skrzyŝowania w miejscowości śelebsko (13 km). Po prawej stronie widoczny stary, nieczynny kamieniołom. Na skrzyŝowaniu obok figury mogiła z czasów II wojny światowej, po prawej obok starego kamieniołomu zagroda myśliwska, na wprost czynny kamieniołom, w którym moŝna obejrzeć wydobycie kamienia. śelebsko to najdalej na północny wschód wysunięta miejscowość Gminy Biłgoraj. Mieszka tu 11 osób (1999). Koło Myśliwskie Głuszec z Biłgoraja w zagrodzie prowadzi hodowlę danieli i muflonów, które następnie są wypuszczane do okolicznych lasów. W okolicy przebiega granica pomiędzy Kotliną Sandomierską a Roztoczem. W sąsiedztwie znajduje się kopalnia kamienia, gdzie produkuje się takŝe wapno magnezowe. Na skrzyŝowaniu skręcamy za asfaltową szosą w lewo pod górkę. Jadąc prosto szutrową drogą obok kamieniołomu po ok. 2 km dojedziemy do kapliczki św. Antoniego Padewskiego z początku XIX wieku, u stóp której biją najzimniejsze na Roztoczu źródła, kilkaset metrów dalej znajduje się miejscowość Trzęsiny, gdzie moŝna przenocować w schronisku młodzieŝowym przy kościele, równieŝ znajduje się tu sklep spoŝywczy. PrzejeŜdŜamy przez piękny las w sporej części jest to buczyna. Po prawej stronie w lesie mijamy stary kamieniołom. Gdy po ok. 4 km kończy się las i przed nami w dali ukaŝą się zabudowania wsi Wola Kątecka musimy skręcić w lewo w piaszczystą drogę leśną. w miejscu zwanym Za Zychem. (17 km). 4

5 Dawniej znajdowało się tu kilka zabudowań, obecnie zostało tylko jedno i to nie zamieszkane. Drogą leśną, a później wśród łąk zwanych Łęgiem udajemy się do miejscowości Karolówka (20 km). Wieś dawniej nazywana równieŝ Rudka, a to z powodu wydobywania tu rudy darniowej. PrzejeŜdŜamy przez wieś (znajduje się tu sklep spoŝywczy), dojeŝdŝamy w pobliŝe rzeki Biała Łada, na rozwidleniu, gdzie w prawo odchodzi asfalt wiodący do niedalekiej szosy Biłgoraj Lublin kierujemy się prosto i jedziemy przez część Karolówki zwaną Niemirów. Na końcu wsi wjeŝdŝamy do lasu, by po około 2 km dojechać do miejscowości Nadrzecze (22 km). Miejscowość ta często nazywana była równieŝ Sędłaki, gdyŝ większość jej mieszkańców nosiła to nazwisko. Dawniej pisana jako Nadrzycze została załoŝona przez Antoniego Wisłockiego. Pod koniec XIX wieku liczyła 35 domów i 153 mieszkańców. Obecnie na stałe mieszaka tu 170 osób (1999) i liczba mieszkańców wciąŝ wzrasta. W czerwcu 1943 r. w lesie niedaleko wsi zorganizowany został tygodniowy Kurs Młodszych Dowódców Piechoty Armii Krajowej pod komendą Józefa Steglińskiego Corda. Wieś bardzo się zmieniła od chwili powstania tu Fundacji Kresy 2000 i Domu SłuŜebnego Polskiej Sztuce Słowa, Muzyki i Obrazu załoŝonej przez znanego aktora rodem z okolic Biłgoraja Stefana Szmidta i jego Ŝonę Alicję Jachiewicz-Szmidt. Przez cały sezon letni (od maja do końca października) w Domu SłuŜebnym Sztuce... moŝna obejrzeć ciekawe wystawy wielu znanych w Polsce malarzy, grafików, a takŝe wysłuchać koncertów znanych artystów. We wsi znajduje się, zbudowana na miejscu poprzedniej, malownicza, drewniana kapliczka zaprojektowana przez Stefana Szmidta, w której znajdują się obrazy oraz droga krzyŝowa namalowane przez Jerzego Dudę Gracza. PrzejeŜdŜamy przez miejscowość drogą asfaltową (we wsi sklep spoŝywczy), za mostem na rzece Białej Ładzie opuszczamy asfalt i skręcamy 5

6 w lewo w piaszczystą drogę. PrzejeŜdŜamy przez malownicze pola w dolinie Białej Łady oraz niewielki bór sosnowy i docieramy do wsi Majdan Gromadzki (24 km). Wieś liczy około 350 mieszkańców (1999). Przy wjeździe po prawej stronie stoi drewniany krzyŝ trójramienny zwany krwawikiem, jako pamiątka po panującej tu zarazie zwanej morowym powietrzem. Za wsią drogą utwardzoną ŜuŜlem dojeŝdŝamy do Gromady (26,5 km) obok kaplicy im. Jana Pawła II. Na skrzyŝowaniu z drogą asfaltową skręcamy w lewo i przejeŝdŝamy przez całą wieś mijając po drodze kapliczki i krzyŝe. Wieś Gromada powstała na początku XVI wieku z fundacji Gorajskich. W 1626 r. Zbigniew Gorayski zapłacił podatek od 8 zagród bez ról. Podczas okupacji hitlerowskiej działała tu pręŝnie placówka Armii Krajowej zorganizowana i dowodzona przez gajowego Kazimierza Pacyka ps. Grom Na końcu Gromady (30 km) powracamy przez most na drugi brzeg Białej Łady i wjeŝdŝamy w administracyjne granice miasta Biłgoraj. Tutaj zaczyna się ulica Moniuszki, którą jedziemy do przejazdu kolejowego. Po przejechaniu przejazdu kolejowego jedziemy dalej ulicą Moniuszki aŝ do Rynku (34 km). Trasa otwarta 29 września 2000 roku. 6