WPŁYW NAWOZÓW W IELOSKŁADNIKOWYCH KONDYCJONOWANYCH OLEJAMI ODPADOWYMI Z PRZEMYSŁU GUMOWEGO NA PLONOWANIE KUPKÓW KI PO SPO LITEJ

Transkrypt

1 ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. XXXII, NR 2, WARSZAWA 1981 MIECZYSŁAW KOTER, GRZEGORZ NOWAK, JERZY CZAPLA WPŁYW NAWOZÓW W IELOSKŁADNIKOWYCH KONDYCJONOWANYCH OLEJAMI ODPADOWYMI Z PRZEMYSŁU GUMOWEGO NA PLONOWANIE KUPKÓW KI PO SPO LITEJ Instytut C hem izacji R olnictw a ART w O lsztynie W STĘP Jednym ze sposobów uzyskiw ania azotowych nawozów wolnodziałających jest m odyfikowanie istniejących nawozów przez nakładanie na ich granule różnego rodzaju błon ochronnych [4, 6]. In sty tu t Chem i zacji Rolnictwa Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie od wielu lat prowadzi badania laboratoryjne, wazonowe i polowe nad przydatnością olejów odpadow ych z przem ysłu gum owego do otoczkow ania łatw o rozpuszczalnych nawozów azotow ych. U zyskane pozytyw ne re z u lta ty w doświadczeniach z otoczkowanym mocznikiem i saletrą amonową zachęciły do podjęcia badań nad kondycjonowaniem tym i m ateriałam i nawozów w ieloskładnikow ych i[3, 4]. Przem ysł gum ow y m ógłby się tą drogą pozbywać kłopotliw ych odpadów i rów nocześnie otw orzyłyby się m ożliwości produkcji nawozów w ieloskładnikow ych o pow olnym działaniu. M ATERIAŁY I METODYKA BAD AŃ Doświadczenie prowadzono dwa lata ( ) w wazonach M itscherlicha napełnionych 6,5 kg gleby b ru n atn e j w ytw orzonej z gliny lekkiej. Gleba posiadała ph w KC1 odczyn 5,8 i zawierała 0,14% N oraz 1,14% C, była zasobna w przysw ajalny fosfor i potas (oznaczone według Egnera- -Riehm a) i przy sw ajaln y m agnez (według Schachtschabela). D oświadczenie obejm ow ało 4 kom binacje nawozowe w pięciu pow tórzeniach (tab. 1). Do badań zastosowano dwa nawozy wieloskładnikowe (polifoskę i fosforan amonu) w dwóch seriach: nie otoczkowane i otoczkowane olejami odpadowymi z przem ysłu gumowego. Na każdy wazon pod kupków kę dano: 1,5 g N, 1,0 g P 20 5, 2,0 g K 20 i 0,2 g Mg. Naw ożenie polifoską (4,17 g na wazon) i fosforanem am onu (2,17 g 6 Roczniki Gleboznawcze

2 82 M. Koter i in. Plon siana kupkówki poapolitej w graiaach z wazonu Yield of cocksfoot hay in g per pot Tabela 1 Nawożenie Zbiór - Yield Razem Fertilization Total Polifoska 24,2 17, ,9 Polifoskax 26,5 20,2 13,2 59,9 Fosforan amonu 23,1 13,6 12,2 53,9 Anonium phosphate Fosforan amonux 25,4 19,9 13,8 59,1 x NUR przy p = 0,05 LSD at p = 0, ,6 2,8 x Kondycjonowane - Conditioned na wazon) uzupełniono mocznikiem i 60-procentową solą potasową. W serii nie otoczkowtanych nawozów daw kę m ocznika dano w dwóch rów nych porcjach po pierwszym i drugim zbiorze, natom iast w serii otoczkowanych dano go jednorazowo, przedsiewnie. Również sól potasową i siarczan m agnezu dano przedsiewnie. G ranule nawozów otoczkowanych pow lekano w arstew ką olejów odpadow ych z przem ysłu gum o wego w ilości 1% wag. w stosunku do ich m asy. Skład chem iczny olejów odpadowych oraz niektóre ich właściwości podano w poprzednich opracow aniach [3, 4]. Po trzech dniach od nawożenia gleby wysiano nasiona kupkówki. W wazonach pozostawiono po 20 roślin. W ilgotność gleby w wazonach uzupełniano do 60% kapilarnej pojemności wodnej. Kupkówkę zbierano trzykrotnie w pierwszym i drugim roku użytkow ania w fazie dojrzałości paszow ej. W m ateriale roślinnym azot oznaczono m etodą K jeldahla, fosfor m etodą w anadow o-m olibdenow ą, m agnez z zastosow aniem żółcieni ty tanow ej, a potas, sód i w apń fotopłom ieniom etrycznie. P rzedstaw ione w pracy w yniki są średnią z dwóch lat badań. OMÓWIENIE WYNIKÓW I D Y SK U SJA K ondycjonow anie polifoski i fosforanu amonowego olejam i odpadowym i z przem ysłu gumowego (tab. 1) istotnie wpłynęło na plonowanie kupków ki pospolitej. Istotnie wyższe plony na naw ozach kondycjonow a nych w stosunku do nie kondycjonow anych uzyskano w sumie z trzech kolejnych zbiorów. Różnice między plonam i poszczególnych zbiorów na naw ozach kondycjonow anych i nie kondycjonow anych były nieistotne. P lon siana ogółem z trzech zbiorów w p rzypadku

3 Z astosow anie olejów odpadow ych w prod, naw ozów w ieloskładnikow ych 83 kondyc jonowanej polifoski wzrósł o 13,2 /o, a w przypadku kondycjonowanego fosforanu amonu o 9,6% w porównaniu z nawozami nie kondycjonowanym i. Lepsze plonowanie roślin na nawozach kondycjonow anych niż nie kondycjonow anych w badaniach swych stw ierdzili także Czuba [2], К o t e r i in. [3] oraz S a u с h e z [7]. K ondycjonow anie nawozów (tab. 2) w yraźnie w płynęło na skład chem iczny kupków ki pospolitej. W ystąpiły jednak znaczne różnice w zaw artości poszczególnych składników w zależności od term in u zbioru. Skład chemiczny siana kupkówki pospolitej w procentach suchej masy Chemical composition of cocksfoot hay in per cent of dry matter Tabela 2 Nawożenie Fertilization Zbiór ïie ld N P К Na Ca Mg Polifoska 3,05 0,84 3,80 0,09 0,86 0,37 Polifoskax 3*2Ь 0,81 3,64 0,10 0,30 0,37 Fosforan amonu 1 3,53 0,8b 3,62 0,10 0,80 0,34 Fosforan amonu* 3,80 0,79 3,80 0,12 0,88 0,33 Amonium phoephatex Polifoaka 2,70 0,86 2,82 0,10.0,67 0,32 Polifoska* 2,80 0,85 2,32. 0,11 0,64 0,39 Fosforan amonu оc. 2,74 0,86 2,56 0,14 0,68 0,31 Fosforan amonu* 2,63 0,87 2,64 0,15 0,80 0,38 * Polifoska 3,21 0,82 2,90 0,16 0,86 0,33 Polifoska* 3,30 0,81 2,95 0,16 0,88 0,40 Fosforan amonu 3,53 0,83 3,01 0,17 0,90 0,41 3 Fosforan amonu* 3,Ь4 0,81 3,10 0,18 0,92 0,41 * Przeciętnie Ave rage Polifoska 2,97 0,84 3,28 0,11 0,80 0,36 Polifoska* 3,11 0,82 3,04 0,12 0,76 0,38 Fosforan amonu 3,26 0,85 3,12 9' 0,13 0,78 0,35 Fosforan amonu* 3,20 0,82 3,25 0,14 0,8b 0,37 * x Kosdyсjonowane - Conditioned

4 84 M. Koter i in. Ogólnie można stwierdzić, że siano kupkówki z drugiego zbioru zawierało najm niejszą ilość azotu, potasu i w apnia. W celu uogólnienia wyników wyliczono przeciętne (średnie ważone) dla trzech zbiorów. Z przeciętnych zawartości wynika, że kondycjonowanie polifoski spowodowało w yraźny w zrost zaw artości w sianie kupków ki azotu oraz nieznaczny sodu i magnezu, natom iast koncentracja potasu i fosforu uległa zm niejszeniu. W przypadku naw ożenia kondycjonow a nym fosforanem amonu zawartość azotu i fosforu uległa nieznacznemu zm niejszeniu, natom iast pozostałych pierw iastków wzrosła. Mays i Terman [5] w badaniach swych stw ierdzili nieco m niejszą zaw artość azotu w roślinach naw ożonych m ocznikiem kondycjonow anym niż naw ożonych m ocznikiem nie kondycjonow anym. Przedstaw ione w pracy stosunki jonowe (tab. 3) w sianie kupkówki, w w yniku naw ożenia naw ozam i kondycjonow anym i w porów naniu do Kształtowanie się stosunków kationów w sianie kupkówki pospolitej Formation of the ratios of cations in cocksfoot hay Tabela 3 Nawożenie К К К Ca К K+Na Fertilization Ns Ca Mg Mg Ca+Mg Ca+Mg Polifoska 17,4 2,1 2,8 1, ,3 Polifoakax 14,9 2,0 2,5 1,2 1,1 1,1 Fosforan amonu 14,3 2,0 2,8 1*4 1,2 1,3 Amoniua phosphate Fosforan amonu* * 13,6 1,9 2,7 1,4 1,1 1,2 * Kondycjonowane - Conditioned Pobranie składników pokarmowych w mg z wazonu Uptake of nutrients in mg from pot Tabela 4 Nawożenie Fertilization N P К Na Cr, Mg Polifoeka Polifoslca* Fosforan amonu Fosforan amonu* * x Kondycjonowane Conditioned

5 Zastosow anie olejów odpadow ych w prod, naw ozów w ieloskładnikow ych 85 nawozów nie kondycjonowanych, uległy zwężeniu. W yraźnem u zwężeniu uległ stosunek К : Na, szczególnie w przypadku naw ożenia polifoską. Nawożenie nawozami kondycjonow anym i bardzo wyraźnie wpłynęło na pobranie z gleby i nawozów azotu i składników m ineralnych (tab. 4). W przypadku naw ożenia kondycjonow aną polifoską pobranie azotu w zrosło o 19%, fosforu o 10%, potasu o 5%, sodu o 23%, wapnia o 8% i m agnezu o 22%. Kupków ka nawożona kondycjonowanym fosforanem amonu pobrała więcej o 8% azotu, 5% fosforu, 14% potasu i magnezu, 29% sodu oraz 2 1 % w apnia niż nawożona fosforanem am onu nie kondycjonow anym. Podobnie Sanchez {7] w badaniach swych stw ierdził większe pobranie i lepsze wykorzystanie azotu przez rośliny nawożone mocznikiem kondyc jonow anym. WNIOSKI 1. K upków ka pospolita znacznie lepiej plonow ała na naw ozach kondycjonow anych niż nie kondycjonowanych. Lepsze w yniki uzyskano na polifosce niż fosforanie am onu. 2. Kondycjonowane nawozy na ogół nie m iały większego w pływ u na skład chem iczny siana kupków ki. 3. Kondycjonow7anie nawozów w płynęło na zwężenie w sianie ku p kówki stosunków jonowych, szczególnie w przypadku naw ożenia polifoską. LITERATURA [1] Chodań J., Grzesiuk W., Zawartka L., Kucharski J.: W pływ agram idu i agroform u na plonow anie i pobieranie azotu przez kupków kę pospolitą. Rocz. Nauk roi. Ser. A, 103, 1978, 4, \2] Czuba R.: M iędzynarodow a konferencja na tem at metod efektyw nego stosow ania naw ozów m ineralnych. Post. nauk roi. 4, 1974, [3] Koter M., Czapla J., Nowak G.: D ziałanie m ocznika i saletry am o now ej kondycjonow anych olejam i odpadow ym i z przem ysłu gum ow ego na plonow anie kupków ki pospolitej. Rocz. glebozn. w tym num erze, s. [4] Koter M., Nowak G., Czapla J.: Patent PRL. P T. [5] M a y s D. A., Term an G. L.: Sulphur-coated urea and uncoated soluble nitrogen fertilizers for fescue forage. Agron. J. 61, 1969, [6] Popławski Z., Sas J., Waligóra Z.: Otoczkowane naw ozy m ocznikow e (MNO) jako m odyfikacja m ocznika. R eferaty i kom unikaty II Sym pozjum Badania podstaw ow e i stosow ane w dziedzinie technologii naw ozów m ineralnych, K raków 1978, [7] Sanchez P. A., Gavidia A. O., Ramirez G. E., Vor ge ra R., Minquillo F.: Perform ance of sulphur coatcd urea under interm ittently flood rice culture in Peru. Soil Sei. Soc. of Amer. Proc. 37, 1973,

6 86 M. K oter i in. M. KOTEP, Г. HOBAK, E. ЧАПЛА ВЛИЯНИЕ СЛОЖНЫХ (МНОГОСТОРОННИХ) УДОБРЕНИЙ КОНДИЦИОНИРОВАННЫХ ОТБРОСОВЫМИ МАСЛАМИ РЕЗИНОВОЙ ПРОМЫШЛЕННОСТИ НА ПЛОДОНОШЕНИЕ ЕЖИ СБОРНОЙ Институт химизации сельского хозяйства, Сельскохозяйственно-техническая академия в Ольштыне Резюме В сосудном опыте испытывали удобрительное действие кондиционированных сложных удобрений (полифоска и фосфат аммония) на плодоношение ежи сборной. Прибавка отбросовых масел к полифоске и фосфату аммония составляла 1% по весовому соотношению к массе удобрения. Установлено, что ежа сборная давала лучший урожай па кондиционированных удобрениях. Более благоприятные результаты были получены на полифоске, чем на фосфате аммония. Применение кондиционированных удобрений в общем не вызывало изменений в химическом составе сена ежи сборной. М. KOTER, G. NOWAK, J. CZAPLA EFFECT OF COMPOUND FERTILIZERS CONDITIONED BY WASTE OILS FROM THE RUBBER INDUSTRY ON COCKSFOOT YIELDS D epartm ent of A griculture Chem ization A gricultural U niversity of Olsztyn Summary In a pot experim ent the effect of fertilization w ith conditioned compound fertilizers (polifoska and am m onium phosphate) on cocksfoot yields w as.investigated. W aste oils w ere added to polifoska and am m onium phosphate in the am ount of 1% in w eight ratio to the fertilizer bulk. It has been found that cocksfoot gave higher yields on conditioned fertilizers. B etter results w ere obtained on polifoska than on am m onium phosphate. The fertilization w ith conditioned fertilizers did not cause, as a rule, any changes in chem ical com position of the cocksfoot hay. Prof. dr Mieczysław Kotcr Instytut Chemizacji Rolnictwa ART Olsztyn Kortowa