Jerzy Starnawski Mieczysław Adamowski ( ) Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza 11,

Transkrypt

1 Jerzy Starnawski Mieczysław Adamowski ( ) Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza 11,

2 Rocznik XI/1976 Tow arzystw a L iterackiego im. A. M ickiewicza IV. KRONIKA ŻAŁOBNA Jerzy Starnaw ski M IECZYSŁAW ADAM OW SKI ( ) Mieczysław Zygm unt Adamowski urodzony w Bełżcu, wychowanek szkół średnich w Jarosław iu i w Przem yślu, odbył w latach studia w zakresie głów nie filologii klasycznej we Lwowie, gdzie profesorami jego byli: Bronisław Kruczkiewicz, Stanisław W itkowski, i (do przeniesienia się na U J w 1913 r.) Tadeusz Sinko. W ybuch w ojny spowodował, iż Adamowski przywdział m undur wojskowy, najpierw austriacki, potem od 1918 r. polski, pracę pedagogiczną rozpoczął zaś dopiero w 1921 r. w Przem yślu. W ykładał przez szereg lat w II G im nazjum im. K azim ierza M orawskiego, od 1929 r. zajm ow ał stanow isko dyrektora pryw atnego gim nazjum żeńskiego im. M arii Konopnickiej. Na krótko przed ostatnią w ojną przeniósł się do Rzeszowa, gdzie objął dyrekturę I G im nazjum i Liceum im. Stanisław a Konarskiego. W latach w ojny przy pomocy tercjana Jakubca uratow ał z narażeniem życia cenne archiw um szkolne i nauczycielską bibliotekę, liczącą kilkanaście tysięcy tomów, w tym kilka tysięcy popijarskich starych druków, jak również w yodrębniony zbiór galicyjskich spraw ozdań szkolnych. D yrekturę złożył w lu ty m 1950 r., po czym pracow ał w Zw iązku N auczycielstw a Polskiego, a w latach był bibliotekarzem nauczycielskiej biblioteki przy Liceum im. S tanisław a K onarskiego w Rzeszowie. W 1964 r. przeszedł całkow icie na em ery tu rę; zm arł w Rzeszowie 26 lutego 1975 r.1 W drukow anym słow ie przem aw iał A dam ow ski w ielokrotnie. W przem yskim w ydaw nictw ie Juliusza Styfiego ogłosił (1921) w serii K siążnica Klasyków Łacińskich prozaiczny przekład Owidiusza Przemian (wraz z preparacjam i), dostosow any do Tadeusza Sinki W iązanki w ierszy Owidiusza. Była to pomoc szkolna, ale pomoc napisana przez autora przygotow anego i odpowiedzialnego. Tam że w serii K siążnica K om en

3 198 tarz y w ydał (1923) opracow anie Irydiona, bez edycji tekstu, zaw ierające, zgodnie z m etodą przyjętą podówczas w dydaktyce, reprezentow aną np. w serii A rcydzieła Polskich i Obcych P isarz y, w ydaw anej u F e liksa W esta w Brodach, om ówienie genezy utw oru, streszczenie, charakterystykę postaci i zwięzłe inform acje o strukturze dzieła. W kilka lat później doprow adził do d ru k u sw e poetyckie przekłady z Horacego. Ogłosił tłum aczenie 24 ód w ybranych 2, wykonane w znacznej części w czasie służby wojskowej, w roku 1918, podjęte z intencją, [...] by w chwilach ucieczki duchowej przed grozą w ojny okropnej szukać ukojenia cichego w rzucaniu na papier w rażeń i odczuć w duszy budzonych czytaniem Horacego pieśni [...]. Przekłady te nie w ypadły naj świetniej 3. Czuje się w nich epigoństwo młodopolskie. Badacze dziejów Horacego w Polsce podkreślają jednak i pew ne osiągnięcia Adam owskiego: n a tu raln y język, śmiałość form, żywość rytm u, śpiewność zw rotki (Gansiniec) i dobre poczucie rytm iki polskiej (Ogrodziński). A trzeba przy tym podkreślić, iż zadowalających zupełnie tłum aczeń Horacego nie m am y w języku polskim. Sprawozdania Dyrekcji II Gimnazjum w Przem yślu im. Kazimierza M orawskiego z lat następnych świadczą o aktyw ności prof. Adam ow skiego stałej, nieprzerw anej. W dniu 10 lutego 1930 r. wygłosił on dla m łodzieży odczyt Na cześć polskiego m orza (z racji przypadającej rocznicy odzyskania przez Polskę dostępu do B ałtyku. W m arcu 1930 r. m łodzież gim nazjum konsultow ana przez swego nauczyciela w ystaw iła czterokrotnie A ntygonę Sofoklesa w przekładzie patrona szkoły. Jeden spektakl zaszczycił obecnością prof. R yszard Gansiniec ze Lw owa 4. Przeniósłszy się do Rzeszowa zainteresow ał się Adam owski szczególnie zbiorami archiwalnym i i bibliotecznymi placówki o bardzo dawnych tradycjach, na której czele stanął. Rezultatem badań kronik i sprawozdań szkolnych był kom unikat pt. W ieści z archiw um starego gim nazjum rzeszowskiego ogłoszony w Spraw ozdaniu D yrekcji na chw ilę przed w ybucham w ojny 5. Do obchodów setnej rocznicy Wiosny Ludów włączył się Adamowski interesującym przyczynkiem źródłowym dotyczącym zaangażowania się nauczycieli i uczniów rzeszowskiego popij arskiego gim nazjum w ruchach 1848 r.6 O bjąw szy pracę bibliotekarza szkoły, św iadom y był w artości księgozbioru, k tórym się opiekował. O bibliotece inform ow ał w a rty k u le osobnym 7; dokładniejszy nieco, o dziejach zbioru, przygotow ał do Spraw ozdania Dyrekcji Gimnazjum i Liceum za rok 1957/1958, którego druk nie doszedł do skutku 8. Bibliotekarz strzegący ośmiotysięcznego zasobu sprawozdań szkolnych, głownie z Galicji, dobrze rozumiał, jak bajeczny m ateriał do badań nad dziejam i dydaktyki szkolnej stanow ią spraw ozdania. Uczynił sam pierw

4 199 szy krok i drogę wskazał następcom. Na zjeździe Towarzystwa im. Marii K onopnickiej odbytym w 1960 r. w Łańcucie w ystąpił z referatem opublikow anym początkowo jako m aszynopis powielony pt. K u lt K onopnickiej na terenie szkoły średniej w b. zaborze austriackim w latach W artościową pracą uczcił patronkę szkoły, 'której w okresie przedw ojennym dyrektorow ał. Chyba ostatnim słowem drukow anym Adam owskiego była krótka w y powiedź ku uczczeniu przem yskiego Fredreum. R edakcja zbiorowej księgi w ydrukow ała ją, dodając, że słowa te napisał długoletni zasłużony d y rek to r gim nazjum, św ietny pedagog, au to r cennych tłum aczeń łacińskich i greckich 10. W Rzeszowskim Oddziale Tow arzystw a Literackiego im. Adam a Mickiewicza Adam owski był aktyw nym członkiem od chw ili założenia Oddziału. Ubył członek Tow arzystw a, ubył z szeregów nauczycielskich p ra cow nik kom petentny, dobrze zasłużony. K lasyk z w ykształcenia nie zapominał nigdy o związkach literatury polskiej z antykiem. Usługi oddał polonistyce. Przypisy 1 Wykorzystano za pośrednictwem Jadwigi Orzechowej biogram złożony w Towarzystwie Naukowym w Rzeszowie pióra Ignacego Wątora. Osobom wymienionym składa autor podziękowanie. 2 Horacego Ody spolszczył Mieczysław Adamowski. Przemyśl 1928, nadb. ze Sprawozdania Dyrekcji Państwowego Gimnazjum II im. prof. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu za r. szk Przemyśl 1928 s Por. recenzję póra E. Bulandy, Kwartalnik Klasyczny R. 2: 1928 nr 2 s ; por. omówienie w pracach: R. Gansiniec, Horacy w Polsce w: L. H. Morstin, Ecce poeta. A. Rapaport, Qu. Horatius Flaccus. Lwów 1933, Biblioteka Filomaty 1, s ; W. Ogrodziński, Polskie przekłady Horacego w: Commentationes Horatianae, t. 2. Cracoviae 1935, s Por. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum II im. prof. Kazimiemierza Morawskiego w Przemyślu za r. szk. 1929/30. Przemyśl Tekst odczytu Adamowskiego s W: Sprawozdanie Dyrekcji I Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie za r. szk. 1938/39. Rzeszów 1939, s. III X. * Z kroniki starego gimnazjum w Rzeszowie w: Rzeszowskie w dobie Wiosny Ludów. Rzeszów 1948, s Biblioteka nauczycielska. starego gimnazjum w Rzeszowie. Rocznik Woje.vództwa Rzeszowskiego 1: 1958, nr 2, s Podobnie zaraz po wojnie, jeszcze jako dyrektor szkoły, przygotował w maszynopisie sprawozdanie gimnazjalne za rok 1944/1945 zawierające także informacje o dziejach szkoły w latach wojny. Praca pozostała w maszynopisie, jak sprawozdania za rok 1945/1946 i 1946/1947.

5 200 9 Warszawa Praca przybrała kształt drukowany pt. Maria Konopnicka w życiu galicyjskiej szkoły średniej w latach (na podstawie galicyjskich sprawozdań szkolnych). Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Rzeszowie, z. 2. Nauki Humanistyczne. Rzeszów 1965, s Por. M. Adamowski Wielkie brawo w: 100 lat Fredreum [Kraków 1969], s. 67. W dniu 5 listopada 1976 r. zmarł m gr EUGENIUSZ DZUNDZA, zasłużony wydawca, organizator i działacz ruchu wydawniczego, były d yrektor Państw ow ego W ydaw nictw a Naukowego Oddział w Łodzi, od 1969 r. dyrektor Prasowych Zakładów Graficznych RS W,,Prasa Książka R uch w Łodzi dru k am i, w której jest w ykonyw any Rocznik Tow arzystw a Literackiego im. A dam a M ickiewicza. Zarząd Główny Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza oraz Redakcja R ocznika W dniu 3 m arca 1977 r. zm arła prof, dr ZOFIA SZMYDTOWA, w ybitna hum anistka i au to rk a w ielu prac z zakresu lite ra tu ry polskiej i obcej, profesor zwyczajny U niw ersytetu W arszawskiego oraz w ieloletni w spółpracow nik i członek honorow y T ow arzystw a L ite rackiego im. Adam a Mickiewicza. A rty k u ł specjalny o Z m arłej d ru kujem y w Roczniku XII. Zarząd G łówny Tow arzystw a Literackiego im. Adama M ickiewicza oraz Redakcja Rocznika