NIEMATERIALNE DZIEDZICTWO KULTURY IV. Odori

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "NIEMATERIALNE DZIEDZICTWO KULTURY IV. Odori"

Bogumił Król
9 lat temu
Przeglądów:

1 NIEMATERIALNE DZIEDZICTWO KULTURY IV Odori

2 MAI / ODORI - TRADYCYJNIE ICH ODMIENNOŚĆ BYŁA WYRAŹNA I WYNIKAŁA Z FUNKCJI RYTUALNEJ. WRAZ Z ROZWOJEM ARTYSTYCZNYM PROSTY PODZIAŁ NIE JEST MOŻLIWY I OPIERA SIĘ W DUŻEJ MIERZE NA ZWYCZAJOWYCH NAZWACH.

3 ODORI wesoły, przaśny, wulgalrny, spontaniczny, świadczący o odwadze, zagrzewający do boju, silny, mocny powszechne przekonanie, że mai jest starsze - podobnie jak w badaniach teatru greckiego: tragedie były zapisywane i opisywane wcześniej, a komedie po prostu popularne, żywe, aktualne kultura opisana - kultura klas wyższych, które zazwyczaj tępią kulturę nieoficjalną w źródłach z końca okresu Muromachi i początku Edo bardzo dużo wzmianek o odori - co przede wszystkim świadczy o lepszej sytuacji ludu w kulturze ale najpierw o...

popularne, żywe, aktualne kultura opisana - kultura klas wyższych, które zazwyczaj tępią kulturę nieoficjalną w źródłach z końca

4 Toyokuni Myōjin Rinji matsuri (Kioto - Yasurai hana; pref. Mie, Iga, Yamahata shinji odori) furyū bardzo nieokreślone znaczenie: w okresie Heian podobne do miyabi, dworskiej elegancji; potem używane w odniesieniu do przeróżnych, przebieranych tańców rytualnych; wywodzi się z sintoizmu, ale współcześnie forma trudna do oddzielenia od nenbutsu odori, często używana zbitka - furyū nenbutsu znaczenie dziękczynne, przywołujące deszcz, zatrzymujące deszcz, przywołujące konkretne bóstwa przez taniec z bębnami etc.

potem używane w odniesieniu do przeróżnych, przebieranych tańców rytualnych; wywodzi się z sintoizmu, ale współcześnie forma

5 w źródłach pojawiają się przeróżne nazwy: nenbutsu odori, bon odori, taue odori, yayako odori... a w końcu - kabuki odori nenbutsu odori - rozpowszechnianie buddyzmu przez wykorzystanie rdzennych tańców ludowych - najprawdopodobniej tych służących ujarzmianiu złych mocy, do recytacji sutry ku czci Buddy Amidy: namu amida butsu połączone z tańcami z okazji święta zmarłych, obon do dziś kultywowane w przeróżnych formach Koyamagōrokusai, świątynia Jōzenji, Kuramaguchi jizō

- najprawdopodobniej tych służących ujarzmianiu złych mocy, do recytacji sutry ku czci Buddy Amidy: namu amida butsu

6 Jizō (Łono ziemi) - sanskr. Ksitigarbha, bodhisattwa, jedna z najpopularniejszych postaci panteonu mahajanistycznego (zarówno w systemach teologicznych, jak też - zwłaszcza - w wierzeniach popularnych). Kult Jizō dotarł do Japonii w okresie Nara, a w XI wieku nastąpił jego rozkwit; powstały wtedy zbiory opowieści mitologicznych sławiące jego miłosierdzie (...) Uważany jest za opiekuna podróżnych, rolników, ciężarnych kobiet, ludzi ślepych i chorych, opiekuna dusz, zwłaszcza dzieci. W wierzeniach popularnych występuje w wielu wyspecjalizowanych funkcjach jak np.: hikeshi Jizō - Jizō gaszący pożar, migawari Jizō - Jizō zamieniający się postacią (wchodzi w postać osoby zagrożonej i w ten sposób ją ratuje), togenuki Jizō - Jizō usuwający drzazgi. Niektóre wątki mitologiczne są wspólne dla całej Japonii, ale istnieje wiele wątków regionalnych związanych z jakąś świątynią lub posągiem. (JT) JIZŌ

Kult Jizō dotarł do Japonii w okresie Nara, a w XI wieku nastąpił jego rozkwit; powstały wtedy zbiory opowieści mitologicznych sławiące jego miłosierdzie (.

7 fot. Iga Rutkowska

8 BON ODORI tańce mające uczcić i zabawić przybywające w odwiedziny duchy przodków; są najbardziej masowym przejawem obchodów święta zmarłych; wykonywane wszędzie - na wsiach, na ulicach i placach miast. Uczestniczą w nich miliony ludzi ze wszystkich warstw społecznych. Towarzyszą im zespoły instrumentalne i wokalne (...) pref. Akita, Ugomachi, Nishimonai bon odori - niematerialne dziedzictwo kultury ludowej pref. Ōita, Himeshima bon odori

Uczestniczą w nich miliony ludzi ze wszystkich warstw społecznych.

9 Mniszka Okuni z Izumo daje swój pierwszy występ na małej scenie nō w Kioto Jest 8 rok ery Keichō (1603), Kioto. Na małej scenie zbudowanej obok świątyni Kitano pojawia się przebrana za mężczyznę kobieta. Ubrana jest w dodatku wyjątkowo ekstrawagancko: w brokatową narzutkę na kimono (haori), przewiązaną damskim fioletowym pasem, ma przytwierdzone do boku dwa miecze: jeden w białej pochwie ze skóry rekina, drugi w utkanej ze złotej nici. Do tego jeszcze męska bielizna w europejskim stylu, bez rękawów i duży, kryształowy krucyfiks na szyi. To mniszka Okuni z Izumo. Na scenie towarzyszy jej przebrany za kobietę mężczyzna, aktor zwany kyōgenshi, który gra właścicielkę herbaciarni (okaka). Skromnie zasłania umalowaną twarz wachlarzem, spod którego widać zarost. Mediatorem między tą dwójką miejscowym dandysem i kurtyzaną - jest saruwaka, błazen, który tej scenie o jakże pociągającym, erotycznym charakterze, dodaje komizmu i zdecydowanie wpływa na ogromną popularność widowiska, nazywanego wtedy kabuki odori. yayako odori - pref. Niigata, Kashiwazaki

Ubrana jest w dodatku wyjątkowo ekstrawagancko: w brokatową narzutkę na kimono (haori), przewiązaną damskim fioletowym pasem, ma przytwierdzone do boku dwa miecze: jeden w białej pochwie ze skóry

10 Kabukimono Po dwóch nieudanych ekspedycjach Toyotomiego Hideyoshiego( ) na Koreę w 1 roku ery Bunroku (1592) i 3 roku ery Keichō (1598) w większych miastach zaczęły być widoczne grupy żołnierzy bez pracy, którzy oddawali się życiu przestępczemu i rozpustom. Przylgnęło do nich określenie kabukimono. Pochodzi ono od czasownika kabuku, ówcześnie dość powszechnie używanego, a oznaczającego wszystko, co odbiega od normy, zachowania, w których ktoś zbyt sobie folguje, postępuje myśląc wyłącznie o swoich zachciankach, łamie reguły. Roninowie i żołnierze z ekspedycji koreańskiej oprócz nowej filozofii życia złudnego niczym mgła, podkreślania niestałości i marności świata doczesnego, który przemija jak sen, charakteryzowali się także wyglądem. Ich nieodłącznym atrybutem były przywiązane do boku tykwy z alkoholem i długie fajki. Golili do połowy głowy, a resztę długich włosów, usztywnionych na tłuszcz, upinali wysoko. Roninowie często na pochwach miecza złotymi literami wypisywali charakterystyczne dla ich, dość dekadenckiego stylu życia sekwencje, np. 25 lat, ciągle przy życiu 8. Po bitwie pod Sekigaharą 15 dnia 9 miesiąca 5 roku ery Keichō (1600)9 kabukimono pojawili się także w kręgach arystokracji dworskiej i wojskowej. Za ich sprawą hulaszczy, dekadencki styl życia zaczął przenikać do innych klas społecznych i można powiedzieć, że zapanowała moda na kabukimono. Z czasem określenie kabukimono zaczęło odnosić się do przeróżnych wykolejeńców, hulaków, rozpustników, którzy swoim wyglądem i sposobem bycia rzucają się w oczy i wyróżniają w tłumie, do osób ignorujących porządek społeczny, pochodzenie, niedbających o swoich sukcesorów, przyszłość, dobrą sławę imienia, włóczących się po Japonii i używających życia.

Pochodzi ono od czasownika kabuku, ówcześnie dość powszechnie używanego, a oznaczającego wszystko, co odbiega od normy, zachowania, w których ktoś zbyt sobie folguje, postępuje myśląc wyłącznie o

12 Gunji Masakatsu uważa, że jednym z najważniejszych elementów ducha kabuki jest jego potrzeba zmiany, unowocześniania i działania na potrzeby chwili (które on określa pojęciem niwaka lub furyū), a także głęboka wiara w siły nadprzyrodzone. I jednoznacznie stwierdza, że kabuki, to profesjonalne kabuki, straciło tę cechę odkąd zostało zaszufladkowane jako klasyka (koten)

furyū), a także głęboka wiara w siły nadprzyrodzone.

Podobne dokumenty

Idealna sukienka na wesele.

Idealna sukienka na wesele. Sukienka zgodna z etykietą Ślub i wesele to uroczystości bardzo mocno związane z tradycją, przepełnione różnorodnymi konwenansami oraz pewnymi zasadami, obejmującymi nie tylko