Kryzys gospodarczy a efektywność działania publicznych instytucji kultury. Wdrożenie controllingu w publicznych instytucjach kultury.

Transkrypt

1 Kryzys gospodarczy a efektywność działania publicznych instytucji kultury. Wdrożenie controllingu w publicznych instytucjach kultury Paweł Wnuczak

2 Wdrożenie controllingu w publicznych instytucjach kultury 1. Kryzys gospodarczy a efektywności instytucji kultury. 2. Efektywność instytucji kultury. 3. Możliwość wdrożenia w instytucjach kultury narzędzi zwiększających efektywność. 4. Ocena systemów controllingu stosowanych przez polskie instytucje kultury. 5. Badanie wpływu poziomu zaawansowania systemu controllingu na efektywność instytucji kultury. 6. Podsumowanie.

3 Kryzys gospodarczy a efektywności instytucji kultury W Polsce dominują instytucje dotowane z budżetu państwa lub z budżetów jednostek samorządu terytorialnego, a liczba podmiotów prywatnych prowadzących działalność kulturalną stanowi jedynie margines całego sektora. W związku z tym rozwój kultury w Polsce w znacznej mierze jest uzależniony od wydatków budżetowych, a te, zgodnie z powszechną opinia, są niewystarczające. W związku z kryzysem gospodarczym można spodziewać się, że rząd będzie starał się ograniczać wydatki, co może oznaczać zmniejszenie lub stabilizację wydatków przeznaczanych na różne dziedziny życia dotowane z środków publicznych.

4 Efektywność instytucji kultury Efektywność = Efekt / Nakład Efektywność przedsiębiorstwa = Efekt finansowy (np.: zysk, wygenerowana gotówka) / Nakład środków pieniężnych Efektywność instytucji kultury = Stopień realizacji misji / Nakład środków pieniężnych Ocena efektywności ekonomicznej ma tutaj raczej charakter oceny gospodarności w związku z prowadzoną działalnością niż klasycznej kalkulacji rentowności świadczonych usług.

5 Możliwość wdrożenia w instytucjach kultury narzędzi zwiększających efektywność Instrumentem powszechnie stosowanym w przedsiębiorstwach, którego zadaniem jest podnoszenie szeroko rozumianej efektywności w różnych obszarach prowadzonej działalności, jest system controllingu. W związku z powyższym istotne staje się rozważenie możliwości wdrożenia systemu controllingu w instytucjach kultury.

6 Możliwość wdrożenia w instytucjach kultury narzędzi zwiększających efektywność Instytucje kultury, podobnie jak przedsiębiorstwa, aby przetrwać oraz rozwijać się, potrzebują narzędzi wspomagających procesy zarządcze oraz umożliwiające określanie i badanie stopnia realizacji zamierzonych celów. Chociaż nadrzędne cele funkcjonowania obydwu typów organizacji są różne, ich potrzeby w zakresie planowania, monitorowania oraz kontrolowania są bardzo zbliżone. Każda organizacja powinna określać cele, badać ich stopień realizacji, a następnie wdrażać działania korygujące.

7 Możliwość wdrożenia w instytucjach kultury narzędzi zwiększających efektywność Możliwość wdrożenia w instytucji kultury: Zrównoważonej karty wyników, Oceny opłacalności projektów kulturalnych, Budżetowania, Rachunku kosztów. Konieczne jest przeprowadzenie działań dostosowawczych

8 Ocena systemów controllingu stosowanych przez polskie instytucje kultury Badanie ankietowe : ankietowani - główny księgowy oraz dyrektor jednostki, zbadano : 30 muzeów, 24 teatry, 3 filharmonie.

9 Ocena systemów controllingu stosowanych przez polskie instytucje kultury Analiza narzędzi controllingu używanych w jednostkach kultury była prowadzona w czterech obszarach: 1. Opracowanie, implementacja oraz kontrola realizacji strategii działania. 2. Budżetowanie oraz kontrola realizacji budżetów. 3. Analiza kosztów.

10 Ocena systemów controllingu stosowanych przez polskie instytucje kultury STRATEGIA: Z przeprowadzonych analiz wynika, że aż 91% instytucji biorących udział w badaniu opracowuje strategię działania. W tym 61% deklaruje, że strategię spisuje w formie dokumentu, a pozostałe 30% instytucji opracowuje strategię, ale nie przyjmuje ona później formy oficjalnego dokumentu. Jednak: 28% instytucji kultury dokonuje przełożenia wszystkich celów strategicznych na cele operacyjne oraz zadania, 49% ankietowanych potwierdziło, że wszyscy pracownicy instytucji są informowani o kształcie planowanych zamierzeń strategicznych, jedynie 23% organizacji posiada wskaźniki realizacji wszystkich celów strategicznych.

11 Ocena systemów controllingu stosowanych przez polskie instytucje kultury BUDŻETOWANIE: Z przeprowadzonych badań wynika, że wszystkie ankietowane instytucje przygotowują budżety, w tym 70% ankietowanych przygotowuje budżet zadaniowy. Ponadto: dla 82% zbadanych instytucji strategia stanowi postawę do tworzenia budżetu organizacji, 32% ankietowanych instytucji przygotowuje budżety dla wszystkich działów organizacyjnych, zadań i projektów, w ponad 47% instytucji w proces tworzenia budżetu są zaangażowani: dyrekcja oraz pracownicy działu finansowego, 68% instytucji, w przypadku wystąpienia odchyleń, bada ich przyczyny, analiza odchyleń stanowi podstawę wdrażania działań korygujących w 54% badanych instytucji.

12 Ocena systemów controllingu stosowanych przez polskie instytucje kultury RACHUNEK KOSZTÓW: jednostki kultury szczególnie koncentrują się na prowadzeniu dokładnej ewidencji kosztów w układzie rodzajowym. Aż 72% ankietowanych deklarowało, że do każdego konta kosztowego, rodzajowego (określającego rodzaj kosztu) posiada rozbudowaną analitykę. Ponadto: 37% badanych instytucji alokuje koszty na wszystkie jednostki administracyjne, 53% z nich, księgując koszty, przypisuje je do odpowiednich działań i zadań, 32% respondentów wskazało, że zawsze lub prawie zawsze ustala rentowność zrealizowanych zadań, 50% ankietowanych instytucji prowadzi ewidencję kosztów, która umożliwia ich podział na koszty zmienne i stałe.

13 Ocena systemów controllingu stosowanych przez polskie instytucje kultury Działające w Polsce rządowe i samorządowe instytucje kultury nie stosują lub stosują w ograniczonym zakresie narzędzia controllingowe wspierające proces zarządzania.

14 Badanie wpływu poziomu zaawansowania systemu controllingu na efektywność instytucji kultury W celu zbadania wpływu zaawansowanych narzędzi controllingu na szeroko rozumianą skuteczność działania instytucji kultury oszacowano modele regresji liniowej oraz modele probitowe dla zmiennych określających stopień skuteczności rynkowej badanych podmiotów, ich sytuację ekonomiczną oraz stopień realizacji misji instytucji kultury.

15 Badanie wpływu poziomu zaawansowania systemu controllingu na efektywność instytucji kultury Oszacowane modele regresji liniowej : za zmienną objaśnianą w modelach regresji liniowej przyjęto udział środków pozabudżetowych w budżecie przychodowym instytucji kultury, poza zmienna kontrolującą poziom zaawansowania systemu controllingu (Contr), uwzględniono zbiór zmiennych, które zgodnie z przeprowadzoną wcześniej analizą jakościową mogą mieć istotny wpływ na udział przychodów pozabudżetowych w przychodach ogółem.

16 Badanie wpływu poziomu zaawansowania systemu controllingu na efektywność instytucji kultury Zmienne niezależne Model IB Model IIB Model IIIB Constant *** *** *** (0.134) (0.147) (0.119) Muzeum 0.051* 0.192** 0.057** (0.028) (0.076) (0.028) Teatr 0.120*** 0.123*** (0.031) (0.030) (0.069) Contr (0.001) (0.001) (0.001) LnP 0.045*** 0.054*** 0.054*** (0.009) (0.009) (0.009) ADMCent ** (0.026) (0.025) (0.025) Ekonomista 0.043** 0.032* 0.032** (0.014) (0.016) (0.016) Muz_zaaw ** (0.002) Teatr_zaaw 0.003* (0.002) R % 68.03% 67.96% Test łącznej statystycznej istotności zmiennych niezależnych F [0.000]*** [0.000]*** [0.000]***

17 Badanie wpływu poziomu zaawansowania systemu controllingu na efektywność instytucji kultury Wnioski: we wszystkich modelach zbiór zmiennych niezależnych jest łącznie statystycznie istotny na poziome 1%, analiza modelu IB wskazuje na istotność wszystkich pięciu zmiennych kontrolnych poza zmienną testującą, brak wpływu poziomu zaawansowania systemu controllingu na zdolność instytucji kultury do uzyskiwania wyższych przychodów pozabudżetowych sugeruje, że wstępna hipoteza nie znajduje odzwierciedlenia w materiale empirycznym. Pogłębiona analizy badanej zależności, uwzględniająca poziom zaawansowania systemu controllingu w poszczególnych typach instytucji kultury, pokazała, że pozytywna lub negatywna weryfikacja tej hipotezy zależy od rozpatrywanej grupy instytucji kultury.

18 Badanie wpływu poziomu zaawansowania systemu controllingu na efektywność instytucji kultury W celu precyzyjniejszego zbadania wpływu stosowania złożonych narzędzi controllingu na efektywność funkcjonowania instytucji kultury oszacowano kolejny model probitowy, w którym za zmienną objaśnioną przyjęto stopień realizacji misji (model ID).

19 Badanie wpływu poziomu zaawansowania systemu controllingu na efektywność instytucji kultury Zmienne niezależne Model ID Constant ** (4.549) Udział (2.783) Contr ** (0.0270) LnP (0.327) ADMCent (0.737) Ekonomista 0.988* (0.565) Test łącznej statystycznej istotności regresorów z [0.0002]*** wyłączeniem wyrazu wolnego ( Chi-kwadrat)

20 Badanie wpływu poziomu zaawansowania systemu controllingu na efektywność instytucji kultury Wnioski: oszacowany model probitowy dla zmiennej objaśnianej, stopień realizacji misji, wskazuje na statystyczną istotność łącznie wszystkich zmiennych niezależnych, poziom zaawansowania systemu controllingu w instytucjach kultury wpływa pozytywnie i statystycznie istotnie na poziomie 5% na zdolność tych instytucji do realizacji misji.

21 Wdrożenie controllingu w publicznych instytucjach kultury Podsumowanie: możliwie jest wdrożenie narzędzi controllingu w instytucjach kultury, polskie publiczne instytucje kultury nie stosują lub stosują w ograniczonym zakresie narzędzia controllingowe wspierające proces zarządzania, zastosowanie narzędzia controllingu wpływa na efektywność instytucji kultury.

22 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ