Rzeszów ul. Hetmańska 9, Rzeszów, tel. 48 (17) , fax. 48 (17) ,

Transkrypt

1 Rzeszów 2019 ul. Hetmańska 9, Rzeszów, tel. 48 (17) , fax. 48 (17) ,

2 Spis treści 1. Wprowadzenie Dane o sytuacji demograficznej i społecznej Dane o korzystających z pomocy i wsparcia Gmina zadania OPS oraz MOPS, MOPR Powiat zadania PCPR oraz MOPR Inne rodzaje pomocy i świadczeń Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia Kadra jednostki organizacyjnej pomocy społecznej Środki finansowe na wydatki w pomocy społecznej i innych obszarach polityki społecznej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego Wnioski końcowe

3 1. Wprowadzenie Zgodnie z art. 16a ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej gmina i powiat oraz samorząd województwa zobowiązani są do sporządzenia corocznie oceny zasobów pomocy społecznej w oparciu o analizę lokalnej sytuacji społeczno-demograficznej. Sprawozdanie prezentuje informacje dotyczące takich obszarów tematycznych, jak: infrastruktura, kadra, organizacje pozarządowe, nakłady finansowe ponoszone na zadania pomocy społecznej oraz informacje o osobach i rodzinach korzystających z pomocy społecznej. Ocena Zasobów Pomocy Społecznej powinna zostać przedstawiona co roku do dnia 30 kwietnia odpowiednio radzie gminy i radzie powiatu. Formularz jest przekazywany do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej bez względu na fakt przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej i rekomendacji przez radę gminy, radę powiatu lub radę miasta na prawach powiatu. Na podstawie analizy przesłanych informacji opracowany jest raport wojewódzki, który na mocy ustawy o pomocy społecznej do 30 czerwca przedkładany jest do akceptacji sejmikowi województwa i wraz z rekomendacjami jest podstawą planowania budżetu na rok następny. Następnie, na mocy art. 21 pkt. 8 ustawy o pomocy społecznej, samorząd województwa zobowiązany jest do przekazania Oceny zasobów pomocy społecznej z obszaru województwa wojewodzie do 31 lipca każdego roku. Od 2018 do 2019 roku Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie, jako partner Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej, Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej realizuje projekt pn.: Narzędzie agregowania i monitorowania danych w obszarze włączenia społecznego projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Działania 2.5 Skuteczna pomoc społeczna, Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (POWR /16). Celem projektu jest opracowanie nowego narzędzia, na podstawie już istniejącej i wypracowanej w ramach PO KL Oceny Zasobów Pomocy Społecznej (OZPS), pozwalającego na wzmocnienie procesów planowania, monitorowania i ewaluacji polityki na rzecz włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa na poziomie kraju, regionów oraz samorządów lokalnych. W ramach projektu dokonano przeglądu i analizy informacji pozyskiwanych w ramach narzędzia OZPS, następnie zmodyfikowano i wdrożono narzędzie. Zmieniony formularz w części dla gmin i powiatów zawiera gotowe opisy do każdego działu, które należy uzupełnić i dostosować do specyfiki konkretnej jednostki. Zmieniono sposób prezentacji danych, zmniejszono wielkość tabel na rzecz grafiki (wykresy). Zmieniono również zakres danych pozyskiwanych w ramach narzędzia. Ocena zasobów pomocy społecznej nadal przygotowywana jest za pośrednictwem ogólnopolskiej platformy 3

4 informatycznej Centralnej Aplikacji Statystycznej (CAS), co znacznie usprawnia proces przesyłania formularzy z poszczególnych gmin i powiatów do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej. Źródła danych ujętych w Ocenie Zasobów Pomocy Społecznej pochodzą z systemów zewnętrznych poprzez zasilanie komórek formularza oraz wewnętrznych jednostki organizacyjnej pomocy społecznej (dane własne). Wykorzystanie zasilanych danych jest bardzo istotne, gdyż znacznie przyspiesza proces wypełniania sprawozdania Oceny zasobów. Do źródeł zewnętrznych zalicza się : 1. Bank Danych Lokalnych GUS. 2. Sprawozdawczość Rynku Pracy, MRPiPS Sprawozdanie MRPiPS-03 z udzielonych świadczeń pomocy społecznej. 4. Sprawozdanie Opieka nad dziećmi z wykonywania zadań z zakresu opieki nad dziećmi w wieku do lat Sprawozdanie z realizacji programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania. 6. Sprawozdanie rzeczowo-finansowe: z wykonywania przez gminę zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, z wykonywania przez powiat zadań innych niż realizacja dodatku wychowawczego. 7. Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. 8. Sprawozdania CIS. 9. Sprawozdanie Rb System Informacji Oświatowej MEN. 11. Raport POMOST. 12. Wartości automatycznie wyliczane (WAW) w systemie dziedzinowym, z danych w nim zarejestrowanych. 13. Dane własne jednostki. 4

5 2. Dane o sytuacji demograficznej i społecznej Według stanu na 30 czerwca 2018 roku, liczba ludności województwa podkarpackiego wyniosła osób, z czego 51,02% stanowiły kobiety, a 48,98% mężczyźni. W tym rozdziale większa część danych jest zasilana automatycznie z systemów zewnętrznych zaś dane w formie tabelarycznej, tj. informacje o infrastrukturze społecznej zawierające dane dotyczące: liczby mieszkań komunalnych, socjalnych, liczby osób oczekujących na mieszkania komunalne i socjalne, liczby wyroków eksmisyjnych bez wskazania lokalu socjalnego, liczby klubów i innych miejsc spotkań dla seniorów oraz liczby hospicjów na terenie województwa pochodzą z danych własnych jednostek. Wykres 1. Liczba mieszkańców wg grup wiekowych i płci 5

6 Wykres 2. Liczba osób bezrobotnych wg płci Tabela 1. Dane dotyczące opieki nad dziećmi - żłobki Jednostka terytorialna Miara Wartość liczbowa Liczba dzieci w żłobkach Województwo Liczba osób zatrudnionych na stanowisku opiekuna Liczba żłobków 304 Brakujące miejsca dla dzieci w żłobkach Tabela 2. Infrastruktura społeczna (stan na 31 grudzień) WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 Liczba mieszkań komunalnych w zasobie gminy Liczba wniosków złożonych na mieszkanie komunalne z zasobów gminy w tym z wiersza 1: Liczba mieszkań socjalnych (lokali) Liczba oczekujących na mieszkanie socjalne Liczba wyroków eksmisyjnych bez wskazania lokalu socjalnego Liczba klubów i innych miejsc spotkań dla seniorów Liczba hospicjów Liczba ośrodków dla cudzoziemców

7 3. Dane o korzystających z pomocy i wsparcia Pomocy i wsparcia w województwie podkarpackim w 2018 roku udzielono osobom, co stanowiło 7,5% wszystkich mieszkańców województwa. W roku oceny, w stosunku do 2017 roku, łączna liczba osób korzystających z pomocy i wsparcia zmniejszyła się o osób. Natomiast liczba rodzin, którym przyznano świadczenie zmniejszyła się w stosunku do roku poprzedniego o rodzin. W przypadku długotrwale korzystających z pomocy społecznej ich liczba osiągnęła poziom osób, co oznaczało spadek w stosunku do roku 2017 o osób. W województwie podkarpackim od kilku lat najczęstszymi powodami udzielania pomocy i wsparcia są: ubóstwo, bezrobocie, długotrwała lub ciężka choroba oraz niepełnosprawność. Niejednokrotnie zjawiska te występują jednocześnie, dodatkowo pogarszając sytuację życiową osób wymagających wsparcia i opieki. Poniżej prezentujemy w formie graficznej i tabelarycznej szczegółowe dane dotyczące m.in.: liczby rodzin i osób w rodzinach korzystających z pomocy społecznej w podziale na wiek i płeć, liczby długotrwale korzystających z pomocy społecznej, liczby osób i rodzin korzystających ze świadczeń pieniężnych i niepieniężnych, liczby rodzin korzystających z poradnictwa specjalistycznego, liczby rodzin korzystających z interwencji kryzysowej, kontraktu socjalnego oraz wskaźnika projektów socjalnych. Tabela 3. Liczba świadczeń przyznawanych w ramach pomocy społecznej Rodzaj świadczenia Wartość liczbowa Świadczenia niepieniężne Świadczenia pieniężne Wykres 3. Świadczenia przyznawane w ramach pomocy społecznej 7

8 Tabela 4. Rodzaje świadczeń wg typów rodzin Typy rodzin Liczba rodzin pobierających świadczenia Ogółem Świadczenia pieniężne Świadczenia niepieniężne jednoosobowe wieloosobowe Wykres 4. Liczba rodzin pobierających świadczenia Tabela 5. Rodzaje świadczeń, z których korzystają poszczególne typy rodzin ze względu na liczbę dzieci 8

9 Wykres 5. Rodzaje świadczeń, z których korzystają poszczególne typy rodzin ze względu na liczbę dzieci Tabela 6. Powody udzielania pomocy i wsparcia rodzinom 9

10 Tabela 7. Liczba świadczeń ze względu na główne powody przyznawania pomocy Wykres 6. Liczba świadczeń ze względu na główne powody przyznawania pomocy 10

11 Tabela 8. Liczba osób korzystających z usług opiekuńczych Tabela 9. Liczba osób korzystających ze specjalistycznych usług opiekuńczych Tabela 10. Liczba osób korzystających ze specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi Tabela 11. Liczba rodzin korzystających z poradnictwa specjalistycznego 11

12 Tabela 12. Liczba rodzin korzystających z interwencji kryzysowej Tabela 13. Liczba projektów socjalnych w odniesieniu do liczby osób nimi objętych Tabela 14. Dane o korzystających z pomocy i wsparcia WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 OSOBY I RODZINY, KTÓRYM UDZIELONO POMOCY i WSPARCIA Liczba osób OSOBY I RODZINY, KTÓRYM PRZYZNANO ŚWIADCZENIE Liczba osób W tym: osoby długotrwale korzystające Wiek Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach w tym: KOBIETY (z wierszy 2-6) Ogółem W tym: osoby długotrwale korzystające Wiek Wiek Wiek 60 lat i więcej OSOBY I RODZINY, Z KTÓRYMI PRZEPROWADZONO WYWIAD ŚRODOWISKOWY Liczba osób ogółem Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach KONTRAKT SOCJALNY Liczba zawartych kontraktów socjalnych - ogółem Liczba osób objętych kontraktem socjalnym - ogółem

13 3.1. Gmina zadania OPS oraz MOPS, MOPR Tabela 15. Zadania realizowane przez ośrodki pomocy społecznej WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ ZASIŁEK STAŁY Liczba osób Kwota świadczeń w złotych W tym: (wiersze 3-6) Zasiłek stały dla osób samotnie gospodarujących Liczba osób Kwota świadczeń w złotych Zasiłek stały dla osoby w rodzinie Liczba osób Kwota świadczeń w złotych ZASIŁEK OKRESOWY Liczba osób Kwota świadczeń w złotych W tym: (wiersze 9-16) Zasiłek okresowy z tytułu bezrobocia Liczba osób Kwota świadczeń w złotych Zasiłek okresowy z tytułu długotrwałej choroby Liczba osób Kwota świadczeń w złotych Zasiłek okresowy z tytułu niepełnosprawności Liczba osób Kwota świadczeń w złotych Zasiłek okresowy z tytułu możliwości utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego Liczba osób Kwota świadczeń w złotych Zasiłek okresowy kontynuowany niezależnie od dochodu na podstawie art. 38 ust. 4a i 4b Liczba osób Kwota świadczeń w złotych

14 ZASIŁEK CELOWY OGÓŁEM Liczba osób Kwota świadczeń w złotych W tym: (wiersze 21-22) ZASIŁEK CELOWY PRZYZNANY W RAMACH PROGRAMU WIELOLETNIEGO "POMOC PAŃSTWA W ZAKRESIE DOŻYWIANIA" Liczba osób Kwota świadczeń w złotych ZASIŁEK CELOWY PRZYZNANY NIEZALEŻNIE OD DOCHODU na podstawie art. 39a ust. 1 i 2 Liczba osób Kwota świadczeń w złotych ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ POSIŁEK OGÓŁEM Liczba osób Kwota świadczeń w złotych W tym: (z wierszy 25-26) DLA DZIECI Liczba osób Kwota świadczeń w złotych W tym (z wierszy 25-26): POSIŁEK świadczenie przyznane w ramach programu wieloletniego "Pomoc Państwa w zakresie dożywiania" Liczba osób Kwota świadczeń w złotych W tym (z wierszy 29-30): DLA DZIECI Liczba osób Kwota świadczeń w złotych SCHRONIENIE Liczba osób Kwota świadczeń w złotych UBRANIE Liczba osób Kwota świadczeń w złotych SPRAWIENIE POGRZEBU Liczba osób Kwota świadczeń w złotych

15 ODPŁATNOŚĆ GMINY ZA POBYT W DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ Liczba osób Kwota świadczeń w złotych Liczba rodzin objęta pracą asystenta rodziny WSPIERANIE RODZINY I PIECZA ZASTĘPCZA Liczba rodzin wspierających Liczba asystentów rodziny Odpłatność za pobyt dziecka w pieczy zastępczej w złotych Powiat zadania PCPR oraz MOPR Tabela 16. Liczba dzieci umieszczonych w poszczególnych formach pieczy zastępczej Tabela 17. Kwoty świadczeń ze względu na typ rodziny, w której umieszczono dziecko Tabela 18. Kwoty świadczeń dodatku wychowawczego w różnych typach pieczy zastępczej 15

16 Tabela nr 19. Pełnoletnie osoby opuszczające rodziny zastępcze oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze Tabela 20. Kwoty świadczeń (ogółem) przeznaczone na usamodzielnienie dla pełnoletnich osób opuszczających rodziny zastępcze Tabela 21. Zadania realizowane przez powiatowe centra pomocy rodzinie WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 INDYWIDUALNE PROGRAMY POMOCY PROGRAM ODDZIAŁYWAŃ KOREKCYJNO-EDUKACYJNYCH DLA OSÓB STOSUJĄCYCH PRZEMOC W RODZINIE Liczba osób korzystających z usług USAMODZIELNIENIE PEŁNOLETNIE OSOBY OPUSZCZAJĄCE INSTYTUCJE O KTÓRYCH MOWA W ART. 88 UST.1 USTAWY O POMOCY SPOŁECZNEJ Liczba osób Kwota świadczeń w złotych W TYM: (od poz. 4 do poz. 9) POMOC PIENIĘŻNA NA USAMODZIELNIENIE Liczba osób Kwota świadczeń w złotych POMOC PIENIĘŻNA NA KONTYNUOWANIE NAUKI Liczba osób Kwota świadczeń w złotych POMOC PIENIĘŻNA NA ZAGOSPODAROWANIE Liczba osób Kwota świadczeń w złotych REHABILITACJA ZAWODOWA I SPOŁECZNA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Ogólna kwota dofinansowania (PFRON, środki własne powiatu)

17 POMOC NA LIKWIDACJĘ BARIER ARCHITEKTONICZNYCH, TECHNICZNYCH I W KOMUNIKOWANIU SIĘ Liczba osób, które uzyskały dofinansowanie Wartość dofinansowania w złotych TURNUSY REHABILITACYJNE Liczba osób, które uzyskały pomoc Wartość dofinansowania w złotych ZAOPATRZENIE W PRZEDMIOTY ORTOPEDYCZNE, ŚRODKI POMOCNICZE I SPRZĘT REHABILITACYJNY Liczba osób, które uzyskały pomoc Wartość dofinansowania w złotych PROGRAM "AKTYWNY SAMORZĄD" Liczba świadczeń Wartość dofinansowania w złotych DOFINANSOWANIE SPORTU, KULTURY, REKREACJI I TURYSTYKI Liczba dofinansowanych imprez Liczba niepełnosprawnych uczestników Wartość dofinansowania ogółem w złotych DOFINANSOWANIE USŁUG TŁUMACZA JĘZYKA MIGOWEGO LUB TŁUMACZA - PRZEWODNIKA Wartość dofinansowania w złotych

18 4. Inne rodzaje pomocy i świadczeń Liczba korzystających ze świadczenia wychowawczego w roku oceny wyniosła rodzin. W stosunku do roku poprzedniego liczba ta zmalała o rodzin (co stanowi spadek o 6,59% w stosunku do roku poprzedniego). Całkowita kwota przyznanego świadczenia w formie zasiłku wychowawczego zmniejszyła się o 4,36% w stosunku do roku poprzedniego. Poniżej prezentujemy w formie graficznej i tabelarycznej szczegółowe dane dotyczące: liczby rodzin, które otrzymały świadczenie wychowawcze w ciągu roku, zasiłku pielęgnacyjnego, zasiłku pielęgnacyjnego dla niepełnosprawnego dziecka, dla osoby niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat o różnych stopniach niepełnosprawności, zasiłku pielęgnacyjnego dla osób, które ukończyły 75 lat, specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczeń alimentacyjnych. Tabela 22. Liczba świadczeń opiekuńczych w latach

19 Wykres 7. Liczba świadczeń opiekuńczych w latach Wykres 8. Środki finansowe wydatkowane na świadczenia pomocy społecznej w latach

20 Tabela 23. Środki finansowe wydatkowane na świadczenia pomocy społecznej w latach Tabela 24. Liczba osób korzystających ze świadczenia alimentacyjnego w latach Tabela 25. Liczba rodzin korzystających ze świadczenia alimentacyjnego w latach

21 Tabela 26. Kwota świadczeń z funduszu alimentacyjnego w latach Tabela 27. Świadczenie 500+ przyznane na pierwsze dziecko Wykres 9. Udział rodzin otrzymujących świadczenie na pierwsze dziecko do ogółu rodzin otrzymujących świadczenie Tabela 28. Inne rodzaje pomocy i świadczeń WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 DODATKI MIESZKANIOWE Liczba gospodarstw domowych Kwota świadczeń w złotych DODATKI ENERGETYCZNE Liczba gospodarstw domowych Kwota świadczeń w złotych

22 5. Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia Pomoc społeczna to nie tylko wsparcie finansowe osób i rodzin potrzebujących pomocy, ale także pomoc instytucjonalna, świadczona przez placówki pomocy społecznej. Zasobem instytucjonalnym są instytucje i placówki działające w danym roku kalendarzowym na obszarze jednostki samorządu terytorialnego, finansowane ze środków budżetu państwa lub własnych JST, prowadzone przez jednostkę samorządową lub na jej zlecenie. Tabela 29. Liczba jednostek organizacyjnych pomocy społecznej ze względu na instytucję prowadzącą Tabela 30. Nasycenie usługami w DPS-ach 1 1 (wskaźnik obliczany jako stosunek osób umieszczonych w DPS pomnożony przez 100 do sumy liczby osób umieszczonych w DPS i liczby osób oczekujących) 22

23 Wykres 10. Nasycenie usługami w DPS-ach Tabela 31. Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny Prognoza 2019 OŚRODKI WSPARCIA - OGÓŁEM Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Liczba decyzji odmownych (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) W TYM (z wierszy 1-6): ŚRODOWISKOWE DOMY SAMOPOMOCY Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Liczba osób umieszczonych Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych)

24 DZIENNE DOMY POMOCY Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) KLUBY SAMOPOMOCY Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) NOCLEGOWNIE i SCHRONISKA DLA OSÓB BEZDOMNYCH Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Liczba osób skierowanych w wyniku eksmisji Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) OGRZEWALNIE Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) Tabela 32. Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia (c.d.) WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ Prognoza 2019 Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Liczba osób umieszczonych

25 Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Liczba decyzji odmownych (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) MIESZKANIA CHRONIONE OGÓŁEM Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Liczba osób umieszczonych Liczba osób oczekujących (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) OŚRODKI INTERWENCJI KRYZYSOWEJ OGÓŁEM Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających JEDNOSTKI SPECJALISTYCZNEGO PORADNICTWA Liczba osób korzystających Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) PLACÓWKI WSPARCIA DZIENNEGO Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE OGÓŁEM Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych)

26 W tym: PLACÓWKI TYPU RODZINNEGO Liczba miejsc w placówkach ogółem Liczba osób korzystających Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Liczba uczestników zajęć KLUB INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Liczba uczestników zajęć WARSZTAT TERAPII ZAJĘCIOWEJ Liczba uczestników zajęć Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) ZAKŁAD AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ 2 Liczba placówek ogółem Liczba placówek prowadzonych przez JST Liczba placówek prowadzonych przez inny podmiot Liczba uczestników zajęć Kadra placówek - liczba osób zatrudnionych ogółem (wg stanu na 31 grudnia danego roku) osób niepełnosprawnych os. personelu 689 osób niepełnosprawnych os. personelu 724 osób niepełnosprawnych os. personelu Roczny koszt prowadzenia i utrzymania placówek (w złotych) Dane z Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie. 26

27 6. Kadra jednostki organizacyjnej pomocy społecznej Ogólna liczba pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej województwa podkarpackiego w 2017 roku wyniosła osoby. W stosunku do roku wcześniejszego nastąpił wzrost o 274 pracowników. Optymalna liczebność oraz odpowiednia struktura zasobów kadrowych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej realizacji zadań wynikających z ustawy o pomocy społecznej. W Ocenie zasobów pomocy społecznej zostały ujęte wyłącznie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę niezależnie od obszaru wykonywanych zadań (pomoc społeczna, świadczenia rodzinne, piecza zastępcza, itp.). Tabela 33. Kadra jednostek organizacyjnych pomocy społecznej osoby zatrudnione Tabela 34. Wskaźnik obliczany jako stosunek liczby pracowników socjalnych posiadających specjalizację I lub II stopnia w zawodzie pracownik socjalny do liczby wszystkich pracowników socjalnych 27

28 Wykres 11. Stosunek liczby pracowników socjalnych posiadających specjalizację I lub II stopnia w zawodzie pracownik socjalny do liczby wszystkich pracowników socjalnych 28

29 7. Środki finansowe na wydatki w pomocy społecznej i innych obszarach polityki społecznej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego Ocena zasobów w ramach środków finansowych uwzględnia potrzeby w zakresie niezbędnych środków na funkcjonowanie jednostek i zabezpieczenie możliwości świadczenia pomocy osobom i rodzinom najbardziej tego potrzebującym. Źródłem informacji dla tego działu jest sprawozdanie RB-28 oraz dane własne jednostki. W 2018 roku na działania z zakresu polityki społecznej jednostki samorządu terytorialnego wydatkowały ogółem zł, z czego 81,35% stanowiła kwota wydatkowana przez ośrodki pomocy społecznej oraz powiatowe centra pomocy rodzinie. Tabela 35. Podział środków finansowych na wydatki w pomocy społecznej i innych obszarach polityki społecznej w budżecie jednostki samorządu terytorialnego WYSZCZEGÓLNIENIE Rok 2017 Rok oceny OGÓŁEM Prognoza 2019 OGÓŁEM ( działy) W tym: w budżecie OPS/PCPR OCHRONA ZDROWIA Przeciwdziałanie narkomanii w tym: w budżecie OPS / PCPR Przeciwdziałanie alkoholizmowi w tym: w budżecie OPS / PCPR POMOC SPOŁECZNA Domy pomocy społecznej w tym: w budżecie OPS / PCPR Ośrodki Wsparcia w tym: w budżecie OPS / PCPR Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie w tym: w budżecie OPS / PCPR Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej, niektóre świadczenia rodzinne oraz za osoby uczestniczące w zajęciach centrum integracji społecznej w tym: w budżecie OPS / PCPR

30 Zasiłki okresowe, celowe i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w tym: w budżecie OPS / PCPR Dodatki mieszkaniowe w tym: w budżecie OPS / PCPR Zasiłki stałe w tym: w budżecie OPS / PCPR Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w tym: w budżecie OPS/PCPR Ośrodek Pomocy Społecznej w tym: w budżecie OPS/PCPR Specjalistyczne poradnictwo, mieszkania chronione i ośrodki interwencji kryzysowej w tym: w budżecie OPS / PCPR Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze w tym: w budżecie OPS / PCPR Pomoc w zakresie dożywiania w tym: w budżecie OPS / PCPR Pomoc dla cudzoziemców w tym: w budżecie OPS / PCPR W tym (z wiersza 31): Wydatki na pomoc dla cudzoziemców w celu integracji ze środowiskiem (cudzoziemcy, którzy uzyskali status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą) w tym: w budżecie OPS / PCPR Centra Integracji Społecznej w tym: w budżecie OPS / PCPR Usuwanie skutków klęsk żywiołowych w tym: w budżecie OPS / PCPR Pozostała działalność w tym: w budżecie OPS / PCPR POZOSTAŁE ZADANIA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych w tym: w budżecie OPS / PCPR Zespoły orzekania o niepełnosprawności w tym: w budżecie dyspozycji OPS / PCPR

31 Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w tym: w budżecie OPS / PCPR Pozostała działalność w zakresie polityki społecznej w tym: w budżecie OPS / PCPR EDUKACYJNA OPIEKA WYCHOWAWCZA Pomoc materialna dla uczniów o charakterze socjalnym w tym: w budżecie OPS / PCPR Pomoc materialna dla uczniów o charakterze motywacyjnym w tym: w budżecie OPS / PCPR RODZINA Świadczenie wychowawcze w tym: w budżecie OPS / PCPR Świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego w tym: w budżecie OPS / PCPR Wspieranie rodziny w tym: w budżecie OPS / PCPR Tworzenie i funkcjonowanie żłobków w tym: w budżecie OPS / PCPR Tworzenie i funkcjonowanie klubów dziecięcych w tym: w budżecie OPS / PCPR Dzienni opiekunowie w tym: w budżecie OPS / PCPR Rodziny zastępcze w tym: w budżecie OPS / PCPR Działalność placówek opiekuńczo-wychowawczych w tym: w budżecie OPS / PCPR

32 8. Wnioski końcowe Analiza danych statystycznych ujętych w Ocenie zasobów pomocy społecznej za rok 2018 pozwala sformułować następujące wnioski: Zauważalny jest spadek liczby osób, którym udzielono pomocy i wsparcia, w tym osób długotrwale korzystających z pomocy społecznej. Od kilku lat najczęstszymi powodami udzielania pomocy i wsparcia są: ubóstwo, bezrobocie, długotrwała lub ciężka choroba oraz niepełnosprawność. Niejednokrotnie zjawiska te występują jednocześnie, dodatkowo pogarszając sytuację życiową osób wymagających wsparcia i opieki. Systematycznie wzrasta liczba osób wymagających opieki całodobowej, które z uwagi na brak możliwości zapewnienia opieki ze strony rodziny umieszczane są w domach pomocy społecznej poza ich dotychczasowym miejscem zamieszkania. Sytuacja ta nieodzownie wiąże się z koniecznością zapewnienia środków w budżecie na odpłatność za pobyt mieszkańców w domach, a tym samym ze wzrostem kosztów prowadzenia i utrzymania tych jednostek. Nastąpił znaczny wzrost liczby osób korzystających z dziennych domów pomocy. Należy w dalszym ciągu wspierać ideę tworzenia tych placówek, w tym rodzinnych domów pomocy, a także świetlic dla seniorów. Stanowią one formę pomocy i opieki półstacjonarnej, służą utrzymaniu osób starszych w ich środowisku, a jednocześnie zapewniają możliwość kontaktu z innymi osobami, co łagodzi poczucie osamotnienia. Ponadto zapewniają udział w różnych formach aktywizacji fizycznej i umysłowej, edukacji i rekreacji oraz korzystania z posiłku. Od kilku lat obserwowany jest również wzrost wskaźnika dotyczącego liczby osób korzystających z usług opiekuńczych, co determinuje konieczność zabezpieczenia środków finansowych na ten cel. Nieuchronny proces starzenia się społeczeństwa powoduje konieczność zapewnienia pomocy osobom starszym chorym i niepełnosprawnym. Niezwykle ważne jest wzmocnienie środowiskowych form wsparcia dla tej grupy osób w miejscu zamieszkania (np. zwiększenie zakresu usług, dyspozycyjności godzinowej udzielania pomocy itp.) Istotne jest podejmowanie działań w zakresie rozwoju systemu wsparcia: dla osób niepełnosprawnych, samotnych, starszych (np. asystenci osób niepełnosprawnych, opieka wytchnieniowa, aktywizacja środowiska lokalnego w postaci pomocy sąsiedzkiej) oraz w zakresie opieki nad dziećmi (op. opiekunowie dzienni). 32

33 Zasadne jest kontynuowanie działań w zakresie tworzenia kolejnych placówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży poprzez zlecanie tego zadania organizacjom pozarządowym np. w ramach otwartego konkursu ofert. Zakres zadań, którymi zajmują się pracownicy pomocy społecznej wymaga nakładu wiedzy, umiejętności oraz doświadczenia. Ważna jest, więc dbałość o podwyższanie kwalifikacji i kompetencji kadry poprzez uczestnictwo w szkoleniach, superwizji, a także spotkaniach naukowo-dydaktycznych. Działania te wpłyną na jakość świadczonej pomocy na rzecz osób i rodzin wykazujących trudności w prawidłowym funkcjonowaniu w środowisku społecznym oraz zmniejszą zjawisko wypalenia zawodowego. Zauważalny jest wzrost liczby dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych. Należy kontynuować zmiany ukierunkowane na deinstytucjonalizację pieczy zastępczej, a więc tworzyć warunki do powstawania i rozwijania rodzinnych form pieczy zastępczej, zbliżone do naturalnego środowiska dla dziecka. Ważna jest promocja rodzicielstwa zastępczego, w tym pozyskiwanie kandydatów na zawodowych i niezawodowych rodziców zastępczych, a także kandydatów do prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Zwiększa się liczba osób korzystających z mieszkań chronionych. Pomimo, że prowadzenie i zapewnienie miejsc w tego typu mieszkaniach należy do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym, to wiele gmin wskazuje wciąż na niedostateczną ich liczbę. Trudna sytuacja życiowa, podeszły wiek, niepełnosprawność, czy choroba sprawiają często, że zmagające się z nimi osoby potrzebują wsparcia w codziennym życiu, a są na tyle samodzielne, że nie wymagają całodobowej opieki. Zmniejsza się liczba osób bezdomnych, którym udzielono wsparcia. Jest to jednak istotny problem, gdyż wiele gmin nie dysponuje wystarczającą liczbą mieszkań socjalnych i komunalnych. Zmniejsza się liczba rodzin objętych pomocą z tytułu alkoholizmu, narkomanii i przemocy w rodzinie. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że są to główne przyczyny wywołujące zaburzenia prawidłowego funkcjonowania rodzin w kontekście funkcji opiekuńczej, wychowawczej, socjalizacyjnej i emocjonalnej. Dlatego bardzo istotną rolę odgrywa profilaktyka uzależnień oraz rozwój usług z zakresu poradnictwa specjalistycznego w sytuacjach kryzysów rodzinnych, Pomimo zmniejszającej się liczby rodzin, którym udzielono wsparcia z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych wskazana jest kontynuacja pomocy poprzez rozwój asystentury rodzinnej, rozszerzenie oferty poradnictwa 33

34 (w tym: psychologicznego i pedagogicznego) z zakresu problemów wychowawczych z dziećmi i młodzieżą oraz terapia rodzin z dziećmi wykazującymi zaburzenia zachowania. Należy podejmować działania nakierowane na promowanie wychowawczej funkcji rodziny oraz wspólnego spędzania czasu wolnego przez dzieci i rodziców. Należy przeznaczyć większe środki finansowe na szkolenia organizowane dla rodziców, w trakcie których będą poszerzać kompetencje opiekuńcze i wychowawcze, podnosić swoją wiedzę na temat sposobów przezwyciężania barier komunikacyjnych i konstruktywnego rozwiązywania problemów. Dużą rolę odgrywają również placówki wsparcia dziennego dla dzieci (koła zainteresowań, świetlice, ogniska wychowawcze), które organizują pomoc w nauce czy rozwój zainteresowań. Wzrasta liczba uczestników w placówkach takich jak: centrum integracji społecznej, kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej. Należy w dalszym ciągu wspierać rozwój podmiotów ekonomii społecznej oraz podejmować działania upowszechniające ideę ekonomii społecznej. W celu poprawy dostępności usług w zakresie pomocy społecznej należy wspierać działania w ramach wolontariatu w postaci propagowania i rozwijania obywatelskiego uczestnictwa w zaspokajaniu ludzkich potrzeb, pozyskiwania wolontariuszy, organizowania pomocy wśród społeczności lokalnej przy jednoczesnym zaspokajaniu jej potrzeb oraz wprowadzenia animatorów społeczności lokalnej. Wszelkie działania podmiotów realizujących zadania polityki społecznej powinny opierać się na przyjętych zasadach, normach i wartościach. Podstawową zasadą, która winna stanowić fundament polityki społecznej jest zasada dostępności wszystkich obywateli do wszystkich obszarów życia społeczno-gospodarczego. Oznacza to konieczność stworzenia obywatelom lokalnej społeczności równego dostępu do rynku pracy, edukacji, ochrony zdrowia, mieszkań, kultury, sportu, pomocy społecznej, usług zapewniających pomoc prawną, bezpieczeństwo 3. Pamiętając też, iż człowiek nie jest jednostką samowystarczalną i potrzebuje kontaktu z innymi, należy każdemu dać również szansę udziału w różnych formach życia społecznego. Uwzględniając powyższe niezbędne jest zaplanowanie działań mających na celu opracowanie systemu wsparcia, pozwalającego na zachowanie godności ludzkiej oraz stworzenie warunków do wyrównywania szans rozwoju i integracji osób, które z różnych przyczyn i w różnym okresie swojego życia wymagają pomocy i wsparcia. Dlatego też niezbędne jest 3 Gminny Ośrodek Polityki Społecznej w Solinie - Ocena zasobów pomocy społecznej za rok

35 rozwijanie systemu pomocy społecznej opartego na sieci współpracy podmiotów poszczególnych sektorów, szczególnie ukierunkowanego na: szeroko rozumianą pomoc osobom w podeszłym wieku, chorym i niepełnosprawnym oraz zabezpieczenie środków finansowych na ten cel; zapewnienie wsparcia rodzinom przeżywającym kryzys z powodu: problemów opiekuńczo-wychowawczych, nadużywania alkoholu, przemocy domowej, czy choroby psychicznej oraz zapewnienie dostępu do poradnictwa specjalistycznego; pomoc osobom bezrobotnym oraz przygotowanie ich do wejścia na rynek pracy. 35