Family Medicine. Primary Care Review. Quarterly. Vol. 12, No. 2. April June

Transkrypt

1 The Polish Society of Family Medicine The Association of Friends of Family Medicine & Family Doctors Family PL issn Medicine & Primary Care Review Quarterly 2010 April June Vol. 12, No. 2 Indexed in: EMBASE/Excerpta Medica Index Copernicus 6.07 pts MNiSzW 4 pts

2 Komitet Naukowy Komitet Redakcyjny Adres Redakcji Wydawca Prof. dr med. Dieter Adam (Monachium, Niemcy), Prof. dr med. Jiři Beneš (Praga, Czechy), Dr n. med. Luc van Berkestijn (Utrecht, Holandia), Dr hab. Jerzy Błaszczuk (Wrocław), Dr n. med. Stephan Böse-O Reilly (Monachium, Niemcy), Dr Nilzete Liberato Bresolin (Florianopolis, Brazylia), Dr Walbia Salete Bittencourt Correa (Florianopolis, Brazylia), Prof. dr med. George Freeman (Londyn, Wielka Brytania), Prof. dr med. Suleyman Görpelioğlu (Izmit, Turcja), Prof. dr med. Hans-Joachim Hannich (Greifswald, Niemcy), Prof. dr hab. Antonina Harłozińska-Szmyrka (Wrocław), Prof. dr hab. Wanda Horst-Sikorska (Poznań), Prof. dr med. Steinar Hunskaar (Bergen, Norwegia), Prof. dr hab. Andrzej Kiejna (Wrocław), Prof. dr hab. Jerzy Kołodziej (Wrocław), Prof. dr hab. Tadeusz Kozielec (Szczecin), Prof. dr hab. Piotr Kuna (Łódź), Dr n. med. Krzysztof Kuszewski (Warszawa), Prof. dr hab. med. Andrzej Kübler (Wrocław), Prof. dr med. Radoslav Kveder (Ljubljana, Słowenia), Prof. dr hab. Witold Lukas (Katowice), Prof. dr hab. Jerzy Łopatyński (Lublin), Prof. dr hab. Andrzej Mackiewicz (Poznań), Prof. dr med. Bengt Mattsson (Göteborg, Szwecja), Prof. dr hab. Zuzanna Morawska (Wrocław), Prof. dr med. John Noble (Boston, USA), Prof. dr med. Marc Nyssen (Bruksela, Belgia), Dr n. med. Patricia Owens (Liverpool, Wielka Brytania), Prof. dr hab. Leszek Paradowski (Wrocław), Sir Prof. Denis Pereira-Gray (Londyn, Wielka Brytania), Prof. dr hab. Tadeusz Płusa (Warszawa), Prof. dr hab. Andrzej Radzikowski (Warszawa), Prof. dr hab. Andrzej Rajewski (Poznań), Dr n. med. Lindsay Roberts (Balgowlah Heights, Australia), Prof. dr hab. Zbigniew Rudkowski (Wrocław), Prof. dr hab. Bolesław Rutkowski (Gdańsk), Dr n. med. Hogne Sandvik (Bergen, Norwegia), Prof. dr hab. Janusz Siebert (Gdańsk), Dr n. med. Jaime Correia de Sousa (Matosinhos, Portugalia), Prof. dr hab. Andrzej Steciwko (Wrocław), Dr n. med. Loreta Strumylaite (Kaunas, Litwa), Prof. dr hab. Andrzej Szczeklik (Kraków), Prof. dr hab. Zenon Szewczyk (Wrocław), Dr n. med. Andrzej Szpakow (Grodno, Białoruś), Prof. dr hab. Piotr Szyber (Wrocław), Prof. dr hab. Barbara Świątek (Wrocław), Prof. dr med. Vytautas Usonis (Wilno, Litwa), Prof. dr med. Irma Virjo (Tampere, Finlandia), Prof. dr hab. Kazimierz Wardyn (Warszawa), Dr n. med. Muharem Zildzic (Tuzla, Bośnia Hercegowina), Prof. dr hab. Zygmunt Zdrojewicz (Wrocław), Prof. dr hab. Irena Zimmermann-Górska (Poznań) Redaktor Naczelny: prof. dr hab. med. Andrzej Steciwko Zastępcy Redaktora Naczelnego: dr n. med. Andrzej Staniszewski, dr n. med. Iwona Pirogowicz Sekretarz Redakcji: dr n. med. Donata Kurpas Członkowie Redakcji: dr n. med. Jarosław Drobnik, dr n. med. Bartosz J. Sapilak, dr n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, dr hab. n. med. Katarzyna Życińska Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Akademia Medyczna we Wrocławiu, ul. Syrokomli 1, Wrocław, tel. (71) , tel./fax (71) pmr@pmr.am.wroc.pl Osoba kontaktowa: dr n. med. Donata Kurpas tel. (71) , pmr@pmr.am.wroc.pl Wydanie publikacji dofinansowane ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa wyższego z zakresu działalności wspomagającej badania (Decyzja nr 507/DWB/P/2010 z dnia r.) Biuro i prenumerata: ul. Lelewela 4, pok. 325, Wrocław tel./fax (71) , biuro@continuo.pl Osoba kontaktowa: Jan Kuźma Redaktor Wydawnictwa tel. (71) , wydawnictwo@continuo.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment tego wydania, ani w całości, ani w części, nie może być powielany lub zapisywany w formie odtwarzalnej bez uzyskania wcześniejszej pisemnej zgody Wydawcy. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń Projekt graficzny: Maciej Szłapka Przygotowanie do druku: Pracownia Składu Komputerowego TYPO-GRAF Druk: Wrocławska Drukarnia Naukowa PAN im. S. Kulczyńskiego Sp. z o.o. Nakład: 1300 egz.

3 Spis treś ci 125 Sło wo wstęp ne An drzej Ste ciw ko Prace oryginalne 127 Marta Bażydło, Katarzyna Żułtak-Bączkowska, Liliana Zaremba-Pechmann, Iwona Rotter, Beata Karakiewicz Analiza stosowania leków OTC bez konsultacji z lekarzem w poszczególnych grupach wiekowych oraz ocena zapotrzebowania na edukację zdrowotną w tym zakresie 131 Tomasz Bączkowski, Katarzyna Żułtak-Bączkowska, Rafał Kurzawa Spóźniona diagnostyka i leczenie niepłodności polska rzeczywistość? 134 Halina Borzęcka, Małgorzata Zajączkowska, Marek Majewski, Przemysław Sikora, Ewelina Książek, Beata Bieniaś, Anna Wieczorkiewicz-Płaza Leczenie nerkozastępcze pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek hospitalizowanych w Klinice Nefrologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 137 Aleksander Celewicz, Tomasz Bączkowski, Rafał Kurzawa Epidemiologia poważnych zaburzeń płodności u mężczyzn wśród par diagnozowanych w kierunku niepłodności 140 Grażyna Cepuch, Bernadetta Futoma, Grażyna Dębska Radzenie sobie ze stresem i poczucie sensu życia adolescenta z cukrzycą typu Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz, Agnieszka Kowal, Ewelina Grywalska Ocena satysfakcji pacjentów z jakości usług świadczonych przez personel pielęgniarski w zakładach podstawowej opieki zdrowotnej małych miast oraz wsi południowo-wschodniej Polski 146 Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz, Agnieszka Kowal, Ewelina Grywalska, Janusz Schabowski Jak pacjenci przyjmują leki? 149 Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz, Adam Makuch, Karolina Radomska, Janusz Schabowski Rozpowszechnienie zaburzeń snu wśród studentów lubelskich uczelni 152 Renata Chrzan, Tomasz Kulpa Bezsenność jako problem pacjentów geriatrycznych hospitalizowanych z powodów chirurgicznych doświadczenia własne 156 Renata Chrzan, Tomasz Kulpa Ocena subiektywnych odczuć pacjentów hospitalizowanych w oddziale chirurgii dotycząca ich aktywności fizycznej 159 Jarosław Drobnik, Izabela Czaprowska, Robert Susło, Jakub Trnka, Ryszard Jadach, Donata Kurpas Miejsce i rola praktyki lekarza rodzinnego i medycyny rodzinnej w systemie opieki zdrowotnej 165 Jarosław Drobnik, Robert Susło, Donata Kurpas, Jakub Trnka Analiza systemu opieki nad osobami starszymi i ich potrzeb zdrowotnych na Dolnym Śląsku 168 Mariola Drozd, Sylwia Szram, Janusz Schabowski Ocena kosztów leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy 171 Hanna Grabowska, Władysław Grabowski, Aleksandra Gaworska-Krzemińska, Dariusz Świetlik, Krzysztof Narkiewicz Zalecenia dietetyczne stosowane w prewencji nadciśnienia tętniczego w opinii pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej 176 Magdalena Frej-Mądrzak, Dorota Teryks-Wołyniec, Marek Elias, Irena Choroszy-Król Znaczenie diagnostyczne wykrywania genu crp Chlamydia trachomatis oraz przeciwciał anty-chsp60 u niepłodnych kobiet 179 Elżbieta Grochans, Donata Dordzik, Magdalena Kuczyńska, Anna Jurczak, Małgorzata Szkup, Bożena Mroczek, Beata Karakiewicz Jakość życia chorych po zabiegach torakochirurgicznych 182 Elżbieta Grochans, Anna Kozińska, Sylwia Wieder-Huszla, Anna Jurczak, Bożena Mroczek, Beata Karakiewicz Porównanie jakości życia pacjentów po angioplastyce tętnic wieńcowych i pomostowaniu aortalno-wieńcowym

4 116 Spis treści 185 Ewelina Grywalska, Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz, Adam Makuch, Karolina Radomska Lekarz z powołania czy lekarz z przypadku? Predyspozycje do wykonywania zawodu lekarza w opinii pacjentów 190 Ewelina Grywalska, Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Karolina Radomska, Adam Makuch Jak postrzegana jest dostępność do opieki medycznej wśród pacjentów Lubelszczyzny? 194 Ewelina Grywalska, Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Karolina Radomska, Adam Makuch Kompetencje zawodowe lekarza w opinii pacjentów 199 Anna Hans-Wytrychowska, Donata Kurpas, Bartosz J. Sapilak Wpływ edukacji na wyrównanie metaboliczne i ocenę jakości życia związanej ze zdrowiem (HRQoL) u pacjentów chorujących na cukrzycę badania własne 202 Anna Hans-Wytrychowska, Donata Kurpas, Bartosz J. Sapilak Wpływ statusu socjoekonomicznego na stopień kontroli astmy oskrzelowej i ocenę jakości życia związanej ze zdrowiem (HRQoL) badania własne 207 Anna Hans-Wytrychowska, Donata Kurpas, Bartosz J. Sapilak Wpływ stosowanego leczenia na wyrównanie metaboliczne i ocenę jakości życia związanej ze zdrowiem (HRQoL) u pacjentów chorujących na cukrzycę badania własne 211 Anna Hans-Wytrychowska, Krzysztof Wytrychowski, Ewa Drabik-Danis, Donata Kurpas Ocena jakości opieki medycznej chorych jednocześnie na dwie choroby przewlekłe: astmę i cukrzycę 222 Agnieszka Jama-Kmiecik, Anna Skoczyńska, Irena Choroszy-Król Częstość zakażeń Chlamydophila pneumoniae u pacjentów z astmą oskrzelową i POChP 225 Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Konstancja Fornalczyk, Danuta Zwolińska Ocena skuteczności i bezpieczeństwa leczenia cyklosporyną A dzieci z idiopatycznym zespołem nerczycowym obserwacje własne 230 Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Danuta Zwolińska, Władysław Grzeszczak Czy polimorfizm T869C genu TGFB1 wpływa na rozwój przewlekłej choroby nerek? Wyniki badania rodzin 234 Agnieszka Kowal, Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz, Anna Mazur Fitness w świadomości i stylu życia kobiet 238 Agnieszka Kowal, Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Anna Mazur Problem stosowania sterydów androgenno-anabolicznych w sporcie rekreacyjnym w praktyce lekarza rodzinnego 243 Agnieszka Kowal, Małgorzata Wolak, Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz Polska ochrona zdrowia widziana oczami Polaków doniesienie wstępne 247 Donata Kurpas, Barbara Adamczyk, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Zachowania prozdrowotne pacjentów z nadciśnieniem tętniczym 251 Donata Kurpas, Anna Adamczyk, Bożena Mroczek, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Oczekiwania opiekunów pacjentów chorych przewlekle 254 Donata Kurpas, Dorota Korzonek, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Wpływ wykonywania pracy zawodowej na poczucie bezpieczeństwa niepełnosprawnych 258 Donata Kurpas, Lucyna Sochocka, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Opinia rodziców na temat kontaktów ich dzieci z zakażonymi HIV/chorymi na AIDS 261 Jarosław Kustra, Magdalena Stasiak, Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz Analiza czynników wpływających na wybór lekarza oraz ocena poziomu skrępowania podczas różnych badań lekarskich 264 Grażyna Mardarowicz, Karolina Mardarowicz, Janusz Schabowski Samoocena a obiektywna ocena lekarska stanu zdrowia mieszkańców wsi lubelskiej 267 Grażyna Mardarowicz, Teresa Nicer Poziom hemoglobiny glikowanej w kohorcie palaczy, byłych palaczy i osób niepalących w dorosłej populacji ogólnej Lubelszczyzny 271 Agata Matej-Butrym, Janusz Schabowski Samoocena relacji z otoczeniem społecznym a wyrównanie metaboliczne u pacjentów z cukrzycą typu 2

5 Spis treści Anna Mazur, Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Agnieszka Kowal Fitness moda na zdrowie czy na odchudzanie się? 279 Piotr Michoń, Anna Sałacka, Lilia Kotkowiak, Iwona Hornowska, Grażyna Durska, Karolina Kłoda Najczęstsze postacie chorób narządu ruchu u pacjentów leczonych w praktyce lekarza rodzinnego w latach Grzegorz Mizerski, Jarosław Niedziałek, Janusz Schabowski Występowanie cukrzycy typu 2 wśród kuracjuszy sanatorium o profilu kardiologicznym 285 Aneta Nitsch-Osuch, Małgorzata Chmielecka, Ewa Gyrczuk, Katarzyna Życińska, Kazimierz A. Wardyn Wiedza i wykonawstwo szczepień ochronnych wśród dorosłych pacjentów wybranych poradni lekarza rodzinnego w Warszawie i Poznaniu 289 Aneta Nitsch-Osuch, Hanna Kominko, Agnieszka Topczewska-Cabanek, Katarzyna Życińska, Kazimierz A. Wardyn Zastosowanie szczepień zalecanych skojarzonych w realizacji programu szczepień ochronnych w wybranej poradni w Warszawie w latach Aneta Nitsch-Osuch, Barbara Kopańska, Agnieszka Topczewska-Cabanek, Katarzyna Życińska, Kazimierz A. Wardyn Wiedza rodziców na temat zasad pielęgnacji dziecka po zabiegu urologicznym 297 Aneta Nitsch-Osuch, Magdalena Sajewicz, Agnieszka Topczewska-Cabanek, Katarzyna Życińska, Kazimierz A. Wardyn Postrzeganie i wykonawstwo szczepień przeciwko HPV wśród personelu medycznego 301 Iwona Rotter, Ewa Urbańska, Katarzyna Żułtak-Bączkowska, Bożena Mroczek, Joanna Wichlińska-Pakirska, Beata Karakiewicz Ocena występowania depresji wśród pacjentów poddanych chemioterapii paliatywnej z powodu raka płuc 304 Bartosz J. Sapilak, Monika Melon-Sapilak, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Ocena przydatności oznaczeń białka C-reaktywnego metodami półilościową i ilościową w diagnostyce infekcji górnych dróg oddechowych 307 Izabela Wróblewska, Andrzej Steciwko Ocena kwestionariusza do badania jakości życia osób w podeszłym wieku przebywających w ośrodkach opieki 310 Katarzyna Żułtak-Bączkowska, Iwona Rotter, Maria Jasińska, Halina Brzeźniak, Beata Karakiewicz Readaptacja społeczna pacjentów po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu z zastosowaniem wspomaganej komputerowo rehabilitacji funkcji poznawczych systemem RehaCom PRACE POGLĄDOWE 313 Ryszard Andrzejak, Rafał Poręba Nadciśnienie tętnicze u chorych z cukrzycą. Wytyczne postępowania terapeutycznego 317 Marek Bolanowski, Marcin Kałużny, Aleksandra Jawiarczyk Akromegalia możliwe trudności diagnostyczne w praktyce lekarza rodzinnego 320 Lidia B. Brydak Grypa ciągle aktualny problem medyczny 326 Urszula Buczek, Paweł Rajewski, Piotr Ciołczyk, Natalia Hinz-Brylew Internistyczne powikłania choroby alkoholowej 328 Maria Bujnowska-Fedak, Dominika Siejka, Bartosz J. Sapilak Systemy telemedyczne w opiece nad przewlekle chorymi 335 Maciej Cymerys, Danuta Pupek-Musialik Nowe zalecenia Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego z 2009 roku dotyczące diagnostyki i terapii nadciśnienia tętniczego 340 Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Andrzej Nowakowski Etiopatogeneza niedokrwistości w przebiegu cukrzycy 343 Ewa Drabik-Danis, Anna Hans-Wytrychowska, Donata Kurpas Wskazówki dla lekarzy rodzinnych w opiece nad rodziną i dzieckiem chorym przewlekle 347 Zygmunt Grzebieniak, Wojciech Kielan, Jacek Winowski, Anil Kumar Agrawal, Grzegorz Marek, Łukasz Duda, Agnieszka Niepokój Zadania lekarza rodzinnego w postępowaniu z najczęstszymi schorzeniami odbytu

6 118 Spis treści 351 Natalia Hinz-Brylew, Paweł Rajewski, Urszula Buczek Medyczne aspekty wspinaczki wysokogórskiej 354 Agnieszka Jama-Kmiecik, Irena Choroszy-Król Charakterystyka drobnoustrojów z rodzaju Chlamydia i Chlamydophila 357 Agnieszka Jama-Kmiecik, Irena Choroszy-Król Zakażenia Chlamydophila pneumoniae a astma oskrzelowa 363 Agnieszka Jama-Kmiecik, Irena Choroszy-Król Zakażenia Chlamydophila pneumoniae a przewlekła obturacyjna choroba płuc 366 Anna Jung Nowoczesne metody leczenia i profilaktyki kamicy układu moczowego u dzieci 371 Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Piotr Adamczyk, Anna Cieślak-Puchalska, Piotr Czarniak, Piotr Gastoł, Piotr Kaczmarek, Emeryk Samolewicz, Stanisław Warchoł, Aleksandra Żurowska, Marcin Tkaczyk Udział lekarza rodzinnego w diagnostyce pourodzeniowej dzieci z prenatalnym podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego 378 Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Anna Medyńska Ostra niewydolność nerek u dzieci nowe spojrzenie 384 Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Agnieszka Pukajło-Marczyk Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży a nerki 389 Wojciech Kosiak Ultrasonograf stetoskopem lekarza rodzinnego 394 Donata Kurpas, Anna Adamczyk, Ewa Drabik-Danis, Andrzej Steciwko Funkcjonowanie psychiczne u przewlekle chorych somatycznie 397 Donata Kurpas, Anna Adamczyk, Jarosław Drobnik, Andrzej Steciwko Aspekty organizacji opieki nad przewlekle chorymi 400 Karolina Mardarowicz, Grażyna Mardarowicz, Janusz Schabowski O potrzebie zwiększenia aktywności lekarzy rodzinnych na rzecz zaprzestania palenia papierosów u pacjentów z cukrzycą 403 Andrzej Milewicz, Eliza Kubicka Fenotypy otyłości jak skutecznie leczyć? 406 Marta Misiuk-Hojło, Radosław Kaczmarek Czynniki ryzyka jaskry w aspekcie współpracy lekarza rodzinnego i okulisty 412 Jerzy Mosiewicz, Wojciech Myśliński Zasady postępowania w zaostrzeniach przewlekłej obturacyjnej choroby płuc według zaleceń międzynarodowej grupy ekspertów (GOLD) 417 Bożena Mroczek, Małgorzata Stachniak-Kleszcz, Beata Karakiewicz, Iwona Rotter, Katarzyna Żułtak-Bączkowska Metody minimalizowania skutków przemocy w rodzinie u osób przewlekle chorych 420 Andrzej Mysiak, Małgorzata Kobusiak-Prokopowicz Stany nagłe w kardiologii 427 Teresa Nicer, Grażyna Mardarowicz, Janusz Schabowski Nowe obszary zastosowania hemoglobiny glikowanej HbA 1c w medycynie laboratoryjnej 430 Bernard Panaszek Przewlekły obturacyjny zespół nakładania, współwystępowanie astmy i POChP 435 Iwona Pirogowicz Choroby alergiczne w codziennej praktyce lekarskiej 439 Ryszard Podemski Współczesna diagnostyka i leczenie padaczki 446 Katarzyna Przybylska, Zbigniew Kalarus Wskazania do leczenia zaburzeń rytmu serca za pomocą ablacji prądem o częstotliwości radiowej 453 Zbigniew Rudkowski Aspekty pediatrii środowiskowej w medycynie rodzinnej 457 Bartosz J. Sapilak, Monika Melon-Sapilak, Magdalena Bujnowska-Fedak, Andrzej Steciwko Opieka nad chorym dializowanym w ramach praktyki lekarza rodzinnego 465 Bartosz J. Sapilak, Monika Melon-Sapilak, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Przegląd szybkich testów diagnostycznych oznaczających poziom białka C-reaktywnego przydatnych w praktyce lekarza rodzinnego

7 Spis treści Bartosz J. Sapilak, Monika Melon-Sapilak, Agnieszka Muszyńska, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Nowy przesiewowy test diagnostyczny w kierunku Chlamydophila pneumoniae doniesienie wstępne 471 Krzysztof Simon, Paweł Piszko Zakażenie HBV obraz kliniczny, współczesne zasady diagnostyki i możliwości leczenia 479 Andrzej Stankiewicz, Małgorzata Figurska Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) epidemia ślepoty XXI wieku 484 Robert Susło, Jarosław Drobnik, Jakub Trnka Zakres kompetencji lekarza rodzinnego w kontekście odpowiedzialności za błędy medyczne 488 Jakub Trnka, Jarosław Drobnik, Robert Susło Specyfika relacji lekarz pacjent w przypadku lekarza rodzinnego 491 Krystyna Wąsowska-Królikowska, Małgorzata Modzelewska-Hołyńska, Jarosław Dynowski Aktualne spojrzenie na rolę witaminy D 496 Tomasz Wikarek, Jerzy Chudek Przewlekła choroba nerek epidemia starzejącego się społeczeństwa. Jak wyznaczyć granicę między fizjologicznym starzeniem się i przewlekłą chorobą nerek? 501 Zygmunt Zdrojewicz Andropauza fakty i mity 507 Romuald Zdrojowy, Adam Wojciechowski, Janusz Dembowski, Tomasz Szydełko Rak stercza problem wieku podeszłego 511 Mariusz Zimmer, Joanna Michniewicz, Zofia Borowiec Poród siłami natury czy cięcie cesarskie w ciąży niedonoszonej 515 Mariusz Zimmer, Ewa Milnerowicz-Nabzdyk, Anna Rosner-Tenerowicz Zastosowanie endoskopii w diagnostyce i leczeniu niepłodności 519 Irena Zimmermann-Górska Kluczowa rola lekarza rodzinnego w diagnostyce zespołu Sjögrena PRACE KAZUISTYCZNE 523 Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska Poamiodaronowa nadczynność tarczycy charakterystyka i opis przypadku 527 Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Andrzej Nowakowski Agranulocytoza jako powikłanie leczenia tyreostatycznego choroby Gravesa-Basedowa opis przypadku 530 Konstancja Fornalczyk, Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Anna Medyńska, Danuta Zwolińska Ostre uszkodzenie nerek u dziecka z idiopatycznym zespołem nerczycowym w przebiegu interakcji cyklosporyny A z antybiotykiem makrolidowym opis przypadku 533 Agnieszka Muszyńska, Małgorzata Lubieniecka, Dagmara Pokorna-Kałwak, Agnieszka Mastalerz-Migas, Bartosz J. Sapilak, Andrzej Steciwko Szybkie testy CRP w codziennej praktyce lekarskiej tak czy nie? 536 Anna Sałacka, Lilia Kotkowiak, Iwona Hornowska, Piotr Michoń, Jolanta Późniak Przypadek łagodnej mioglobinurii w praktyce lekarza rodzinnego VARIA 539 Janusz Kubicki Wpływ palenia tytoniu na stan łożyska i płodu 546 Tadeusz Płusa Problemy w leczeniu chorych na astmę z uwzględnieniem chorób współistniejących list do redakcji 551 Przegląd nowości: Eksperci europejscy ostrzegają: sfałszowane leki dają większe zyski niż handel heroiną

8 120 Spis treści Contents 125 Preface An drzej Ste ciw ko original papers 127 Marta Bażydło, Katarzyna Żułtak-Bączkowska, Liliana Zaremba-Pechmann, Iwona Rotter, Beata Karakiewicz Analysis of the OTC treatment without consultation in different age groups and evaluation of need for health education 131 Tomasz Bączkowski, Katarzyna Żułtak-Bączkowska, Rafał Kurzawa Delayed diagnosis and treatment of infertility Polish reality? 134 Halina Borzęcka, Małgorzata Zajączkowska, Marek Majewski, Przemysław Sikora, Ewelina Książek, Beata Bieniaś, Anna Wieczorkiewicz-Płaza Renal replacement therapy in children with end-stage renal disease hospitalized in Department of Pediatric Nephrology, Medical University of Lublin 137 Aleksander Celewicz, Tomasz Bączkowski, Rafał Kurzawa Epidemiology of severe fertility disorders among men from infertile couples 140 Grażyna Cepuch, Bernadetta Futoma, Grażyna Dębska Dealing with stress and perception of purpose of life in adolescents with diabetes type Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz, Agnieszka Kowal, Ewelina Grywalska Evaluation of patients satisfaction with the quality of services provided by nurses of primary health care facilities in small towns and villages of South-Eastern Poland 146 Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz, Agnieszka Kowal, Ewelina Grywalska, Janusz Schabowski How do patients take medicines? 149 Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz, Adam Makuch, Karolina Radomska, Janusz Schabowski Prevalence of sleep disorders among students of universities in Lublin 152 Renata Chrzan, Tomasz Kulpa Sleep disorders as a problem of geriatric patients treated for surgical reasons own experiences 156 Renata Chrzan, Tomasz Kulpa Evaluation of subjective not verified patient s feelings concerning physical activity among patients treated in surgical ward 159 Jarosław Drobnik, Izabela Czaprowska, Robert Susło, Jakub Trnka, Ryszard Jadach, Donata Kurpas Family medicine and family medicine practitioner s office place and importance in medical care system 165 Jarosław Drobnik, Robert Susło, Donata Kurpas, Jakub Trnka Analysis of elderly people care system and their health needs in the Lower Silesia region 168 Mariola Drozd, Sylwia Szram, Janusz Schabowski Preliminary assessment of the costs associated with treatment of gastric and duodenal ulcers 171 Hanna Grabowska, Władysław Grabowski, Aleksandra Gaworska-Krzemińska, Dariusz Świetlik, Krzysztof Narkiewicz Dietary guidelines used in prevention of arterial hypertension according to primary health care nurses 176 Magdalena Frej-Mądrzak, Dorota Teryks-Wołyniec, Marek Elias, Irena Choroszy-Król Diagnostic value for detection of Chlamydia trachomatis crp gene and anti-chsp60 antibodies in infertile women 179 Elżbieta Grochans, Donata Dordzik, Magdalena Kuczyńska, Anna Jurczak, Małgorzata Szkup, Bożena Mroczek, Beata Karakiewicz Quality of life in patients after thoracic surgery 182 Elżbieta Grochans, Anna Kozińska, Sylwia Wieder-Huszla, Anna Jurczak, Bożena Mroczek, Beata Karakiewicz Comparison between quality of life in patients after angioplasty of coronary arteries and coronary artery bypass graft 185 Ewelina Grywalska, Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz, Adam Makuch, Karolina Radomska Vocation for being physician or to be physician by chance? Physicians suitability to practice medicine in the patients opinion

9 Contents Ewelina Grywalska, Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Karolina Radomska, Adam Makuch How the accessibility to the medical care is perceived among patients of the Lublin region? 194 Ewelina Grywalska, Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Karolina Radomska, Adam Makuch Professional competence of a physician in patients opinions 199 Anna Hans-Wytrychowska, Donata Kurpas, Bartosz J. Sapilak The influence of education on the metabolic control and the assessment of health-related quality of life (HRQoL) in patients with diabetes mellitus own research 202 Anna Hans-Wytrychowska, Donata Kurpas, Bartosz J. Sapilak The influence of the socioeconomic status on the control of bronchial asthma and the assessment of health-related quality of life (HRQoL) own research 207 Anna Hans-Wytrychowska, Donata Kurpas, Bartosz J. Sapilak The influence of applied treatment on the metabolic control and the assessment of health-related quality of life (HRQoL) in patients with diabetes mellitus own research 211 Anna Hans-Wytrychowska, Krzysztof Wytrychowski, Ewa Drabik-Danis, Donata Kurpas The evaluation of the quality of medical care of the patients suffering from two chronic diseases at the same time: asthma and diabetes mellitus 222 Agnieszka Jama-Kmiecik, Anna Skoczyńska, Irena Choroszy-Król The frequency of Chlamydophila pneumoniae infections in patients with bronchial asthma and COPD 225 Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Konstancja Fornalczyk, Danuta Zwolińska Effectiveness and safety of cyclosporine A treatment in children with idiopathic nephrotic syndrome own observations 230 Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Danuta Zwolińska, Władysław Grzeszczak Is T869C polymorphism of TGFB1 gene associated with chronic kidney disease progression? Results of a family-based study 234 Agnieszka Kowal, Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz, Anna Mazur Fitness in women s awareness and lifestyle 238 Agnieszka Kowal, Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Anna Mazur The problem of using androgenic-anabolic steroids in leisure sport in the practice of a family doctor 243 Agnieszka Kowal, Małgorzata Wolak, Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz Polish health care according to Polish citizens pilot study 247 Donata Kurpas, Barbara Adamczyk, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Pro-healthy behaviour in hypertensive patients 251 Donata Kurpas, Anna Adamczyk, Bożena Mroczek, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Expectations of carers of chronically ill patients 254 Donata Kurpas, Dorota Korzonek, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Influence of professional work on the sense of security in the disabled 258 Donata Kurpas, Lucyna Sochocka, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Parent s opinion on their children s contact with HIV/AIDS-infected individuals 261 Jarosław Kustra, Magdalena Stasiak, Iwona Chmiel-Perzyńska, Marek Derkacz Factors connected with choosing a doctor by the patient and evaluation of embarrassment during different medical examinations 264 Grażyna Mardarowicz, Karolina Mardarowicz, Janusz Schabowski Self-rated and doctors evaluation of health status among country dwellers in Eastern Poland 267 Grażyna Mardarowicz, Teresa Nicer Level of glycated hemoglobin (HBA 1c ) in cohort of smokers, ex-smokers and never smokers in general population of Eastern Poland 271 Agata Matej-Butrym, Janusz Schabowski Self-evaluation of social relations and metabolic control in patients with type 2 diabetes 274 Anna Mazur, Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Agnieszka Kowal Fitness health fashion or slimming fashion?

10 122 Contents 279 Piotr Michoń, Anna Sałacka, Lilia Kotkowiak, Iwona Hornowska, Grażyna Durska, Karolina Kłoda Most frequent forms of skeletal strictures in patients treated in the family doctor practice in years Grzegorz Mizerski, Jarosław Niedziałek, Janusz Schabowski The incidence of diabetes mellitus type 2 among the patients in cardiac sanatorium 285 Aneta Nitsch-Osuch, Małgorzata Chmielecka, Ewa Gyrczuk, Katarzyna Życińska, Kazimierz A. Wardyn Knowledge and vaccine coverage among adult patients from Warsaw and Poznan 289 Aneta Nitsch-Osuch, Hanna Kominko, Agnieszka Topczewska-Cabanek, Katarzyna Życińska, Kazimierz A. Wardyn The use of recommended combined vaccines in a realization of immunization schedule in outpatient primary care clinic in Warsaw in Aneta Nitsch-Osuch, Barbara Kopańska, Agnieszka Topczewska-Cabanek, Katarzyna Życińska, Kazimierz A. Wardyn Parents knowledge concerning rules of nursing children after urological surgery 297 Aneta Nitsch-Osuch, Magdalena Sajewicz, Agnieszka Topczewska-Cabanek, Katarzyna Życińska, Kazimierz A. Wardyn Perception and coverage of HPV vaccine among medical professionals 301 Iwona Rotter, Ewa Urbańska, Katarzyna Żułtak-Bączkowska, Bożena Mroczek, Joanna Wichlińska-Pakirska, Beata Karakiewicz The evaluation of prevalence of depression among patients undergoing palliative chemotherapy in lung cancer 304 Bartosz J. Sapilak, Monika Melon-Sapilak, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko The use of quantitative and semi-quantitative methods in estimating C-reactive protein in upper respiratory tract infections 307 Izabela Wróblewska, Andrzej Steciwko The assessment of questionnaire to test the quality of life of the elderly residing in nursing homes 310 Katarzyna Żułtak-Bączkowska, Iwona Rotter, Maria Jasińska, Halina Brzeźniak, Beata Karakiewicz Social readaptation of patients after stroke who had cognitive rehabilitation by means of RehaCom system reviews 313 Ryszard Andrzejak, Rafał Poręba Arterial hypertension in patients with diabetes. Treatment indications 317 Marek Bolanowski, Marcin Kałużny, Aleksandra Jawiarczyk Acromegaly possible diagnostic problems in General Practitioner s office 320 Lidia B. Brydak Influenza still a current medical problem 326 Urszula Buczek, Paweł Rajewski, Piotr Ciołczyk, Natalia Hinz-Brylew Alcohol-related internal diseases 328 Maria Bujnowska-Fedak, Dominika Siejka, Bartosz J. Sapilak Telemedicine support systems in patients with chronic diseases 335 Maciej Cymerys, Danuta Pupek-Musialik New guidelines for the management of hypertension a 2009 European Society of Hypertension Task Force document 340 Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Andrzej Nowakowski Etiopathogenesis of anemia in the course of diabetes 343 Ewa Drabik-Danis, Anna Hans-Wytrychowska, Donata Kurpas Clues for family doctors regarding family care and chronically ill children 347 Zygmunt Grzebieniak, Wojciech Kielan, Jacek Winowski, Anil Kumar Agrawal, Grzegorz Marek, Łukasz Duda, Agnieszka Niepokój Primary health care physician s tasks in dealing with the most common diseases of anus 351 Natalia Hinz-Brylew, Paweł Rajewski, Urszula Buczek Medical aspects of alpinism

11 Contents Agnieszka Jama-Kmiecik, Irena Choroszy-Król Characteristics of Chlamydia and Chlamydophila genus 357 Agnieszka Jama-Kmiecik, Irena Choroszy-Król Chlamydophila pneumoniae infections and bronchial asthma 363 Agnieszka Jama-Kmiecik, Irena Choroszy-Król Chlamydophila pneumoniae infections and chronic obstructive pulmonary disease 366 Anna Jung Advances in management and prevention of urolithiasis in children 371 Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Piotr Adamczyk, Anna Cieślak-Puchalska, Piotr Czarniak, Piotr Gastoł, Piotr Kaczmarek, Emeryk Samolewicz, Stanisław Warchoł, Aleksandra Żurowska, Marcin Tkaczyk Family doctor participation in postnatal diagnosis of prenatally detected congenital urinary tract defect 378 Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Anna Medyńska Acute renal failure in children new insight 384 Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Agnieszka Pukajło-Marczyk Hypertension in children and adolescents and kidney 389 Wojciech Kosiak Sonography as modern stethoscope in everyday practice of family doctors 394 Donata Kurpas, Anna Adamczyk, Ewa Drabik-Danis, Andrzej Steciwko Mental functioning in chronically somatically ill patients 397 Donata Kurpas, Anna Adamczyk, Jarosław Drobnik, Andrzej Steciwko Aspects of organization of care of chronically ill patients 400 Karolina Mardarowicz, Grażyna Mardarowicz, Janusz Schabowski The need to increase the activity of family doctors for smoking cessation in patients with diabetes 403 Andrzej Milewicz, Eliza Kubicka Phenotypes of obesity how to effectively treat them? 406 Marta Misiuk-Hojło, Radosław Kaczmarek Cooperation between Ophthalmologists and General Practitioners in order to reduce risk factors for glaucoma 412 Jerzy Mosiewicz, Wojciech Myśliński Principles of chronic obstructive pulmonary disease exacerbations management according to international experts recommendations (GOLD) 417 Bożena Mroczek, Małgorzata Stachniak-Kleszcz, Beata Karakiewicz, Iwona Rotter, Katarzyna Żułtak-Bączkowska Methods for minimizing the effects of family violence in chronically ill 420 Andrzej Mysiak, Małgorzata Kobusiak-Prokopowicz Sudden cardiac events 427 Teresa Nicer, Grażyna Mardarowicz, Janusz Schabowski A new diagnostic utility of glycosylated hemoglobin (HbA1c) in laboratory medicine 430 Bernard Panaszek Chronic obstructive overlap syndrome, coexistence of asthma and COPD 435 Iwona Pirogowicz Allergic diseases in daily medical practice 439 Ryszard Podemski Contemporary diagnostics and treatment of epilepsy 446 Katarzyna Przybylska, Zbigniew Kalarus Indications for radio-frequency catheter ablation in patients with arrhythmia 453 Zbigniew Rudkowski Some aspects of environmental paediatrics in family practice 457 Bartosz J. Sapilak, Monika Melon-Sapilak, Magdalena Bujnowska-Fedak, Andrzej Steciwko Chronically dialyzed patients rudiments of treatment for family doctors 465 Bartosz J. Sapilak, Monika Melon-Sapilak, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko Review of screening diagnostic tests estimating C-reactive proteins useful in family medicine practice 468 Bartosz J. Sapilak, Monika Melon-Sapilak, Agnieszka Muszyńska, Anna Hans-Wytrychowska, Andrzej Steciwko New screening diagnostic test for detecting Chlamydophila pneumoniae preliminary data 471 Krzysztof Simon, Paweł Piszko HBV infection clinical picture, modern methods of diagnosis and therapy

12 124 Contents 479 Andrzej Stankiewicz, Małgorzata Figurska Age related macular degeneration (AMD) epidemic of blindness in XXI century 484 Robert Susło, Jarosław Drobnik, Jakub Trnka The family doctors range of competences in context of responsibility for medical mistakes 488 Jakub Trnka, Jarosław Drobnik, Robert Susło The specificity of the doctor patient relationship in the case of the family doctor 491 Krystyna Wąsowska-Królikowska, Małgorzata Modzelewska-Hołyńska, Jarosław Dynowski Current perspective on the role of vitamin D 496 Tomasz Wikarek, Jerzy Chudek Chronic kidney disease an epidemic of the aging population. How to establish a boundary between physiological aging and chronic kidney disease? 501 Zygmunt Zdrojewicz Andropause facts and myths 507 Romuald Zdrojowy, Adam Wojciechowski, Janusz Dembowski, Tomasz Szydełko Prostate cancer the problem of elderly age 511 Mariusz Zimmer, Joanna Michniewicz, Zofia Borowiec Spontaneous vaginal labour versus elective cesarean section in the management of preterm birth 515 Mariusz Zimmer, Ewa Milnerowicz-Nabzdyk, Anna Rosner-Tenerowicz The use of endoscopic techniques in diagnosis and treatment of infertility 519 Irena Zimmermann-Górska Key role of the family doctor in Sjögren s syndrome diagnostics case reports 523 Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska Amiodarone induced thyrotoxicosis characterization and case report 527 Marek Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska, Andrzej Nowakowski Agranulocytosis as a complication of thyreostatic treatment of Graves-Basedow disease a case report 530 Konstancja Fornalczyk, Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Anna Medyńska, Danuta Zwolińska Acute kidney injury in a child with idiopathic nephrotic syndrome in the course of drug interaction between cyclosporine A and macrolide case report 533 Agnieszka Muszyńska, Małgorzata Lubieniecka, Dagmara Pokorna-Kałwak, Agnieszka Mastalerz-Migas, Bartosz J. Sapilak, Andrzej Steciwko CRP rapid tests in general practice yes or no? 536 Anna Sałacka, Lilia Kotkowiak, Iwona Hornowska, Piotr Michoń, Jolanta Późniak Case of rhabdomyolysis in family medicine practice varia 539 Janusz Kubicki The effect of smoking on the placenta and fetus condition 546 Tadeusz Płusa Problems in the treatment of patients with asthma, taking into account comorbidities letter to editor 552 News Briefing: European experts: counterfeit medicines are more lucrative than heroin trade

13 Słowo wstępne Spis treści 125 Szanowni Państwo! Koleżanki, Koledzy! Przekazywany w Państwa ręce zeszyt 2/2010 kwartalnika Family Medicine & Primary Care Review zawiera wiele wartościowych pod względem merytorycznym prac oryginalnych, poglądowych i kazuistycznych z zakresu różnych dyscyplin i specjalności medycznych dotyczących kompetencji, a zarazem codziennej pracy lekarzy rodzinnych. Zwięzłość artykułów z zachowaniem ich regulaminowego układu strukturalnego stanowi duży walor szkoleniowy i mam nadzieję ułatwi Państwu przegląd najnowszych informacji z dziedzin szeroko wykorzystywanych w codziennej pracy lekarza rodzinnego. Adresatami tego niezwykle obszernego zeszytu (zawiera 49 prac oryginalnych, 46 poglądowych, 5 kazuistycznych i 2 w dziale Varia) są wprawdzie głównie lekarze rodzinni, ale także inni specjaliści współpracujący z profesjonalistami opieki podstawowej. Artykuły omawiają aktualne standardy postępowania diagnostycznego i terapeutycznego, dotyczą także promocji zdrowia i profilaktyki chorób. Stanowią one potwierdzenie zasady, że jedynie efektywna współpraca lekarzy rodzinnych i specjalistów z innych dziedzin medycyny może prowadzić do właściwie funkcjonującej opieki podstawowej. Jestem głęboko przekonany, że wiele z przedstawianych przez nas zagadnień okaże się dla Państwa przydatnymi w codziennej pracy zawodowej. Pragnę serdecznie podziękować wszystkim Autorom i Współautorom za wysiłek włożony w przygotowanie poszczególnych artykułów, a Recenzentom, Komitetowi Redakcyjnemu oraz Wydawcy za wnikliwe uwagi merytoryczne i edytorskie. Wydanie zeszytu 2/2010 naszego kwartalnika towarzyszy Jubileuszowemu Zjazdowi Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej w Wiśle (27 29 maja 2010 r.) z okazji 10-lecia Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, 15-lecia Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej Akademii Medycznej we Wrocławiu i 10-lecia kwartalnika Family Medicine & Primary Care Review. Mamy więc nadzieję, że artykuły w nim zawarte będą stanowiły znakomite uzupełnienie tego doniosłego spotkania naukowo-szkoleniowego. Prof. dr hab. med. Andrzej Steciwko Redaktor Naczelny Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej

14 Zapraszamy do prenumeraty kwartalnika Family Medicine & Primary Care Review The Polish Society of Family Medicine The Association of Friends of Family Medicine & Family Doctors Family Medicine & Primary Care Review Formerly: Polska Medycyna Rodzinna Quarterly 2010 April June Vol. 12, No. 2 Indexed in: EMBASE/Excerpta Me dica Index Copernicus 5.72 pts MNiSzW 4 pt PL ISSN Członkowie PTMR Klienci indywidualni, instytucje, firmy otrzymują prenumeratę w ramach składki rocznej, która wynosi 60 zł Nr konta Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej: mogą zamówić prenumeratę u Wydawcy: dokonując przedpłaty: kwotę 60 zł należy przesłać przekazem pocztowym lub przelewem bankowym z adnotacją prenumerata FM&PCR 2010 na rachunek: Wydawnictwo Continuo PKO BP SA IV O/Wrocław telefonicznie: (071) faxem: (071) em: zamowienia@continuo.pl na stronie internetowej: pocztą: Wydawnictwo Continuo ul. Lelewela 4, pok Wrocław Prenumerata będzie realizowana od momentu jej opłacenia. W cenę prenumeraty wliczone są koszty przesyłki. Klienci zagraniczni mogą zamówić prenumeratę w CHZ ARS POLONA S.A. ul. Obrońców 25, Warszawa tel , , fax: arspolona@arspolona.com.pl Wszelkie informacje i zapytania prosimy kierować na adres biura Wydawnictwa: ul. Lelewela 4, pok Wrocław tel./fax (071) biuro@continuo.pl Za prenumeratę przysługuje 5 punktów edukacyjnych