PROFILE OKIENNE PCV. KLASA A CONTRA KLASA B.

Transkrypt

1 PROFILE OKIENNE PCV. KLASA A CONTRA KLASA B. W związku z łatwścią prdukcji i ciągle wyskim zaptrzebwaniem, najppularniejszymi knami na świecie, są kna wyknane na bazie kształtwników wyknanych z plichlrku winylu, ptcznie w Plsce kreślaneg jak PCV. Na rynku istnieje przynajmniej kilkanaście znanych systemów prfili kiennych w brębie, których z pewnścią da się naliczyć pnad setkę różnych dmian kształtwników. Każda z nich psiada swje własne i niepwtarzalne cechy, które wpływają zarówn na design jak i jej właściwści techniczne. Knkurencja, zarówn wśród wytwórców stlarki twrwej, jak i prducentów kształtwników zmusza firmy d ciągłej walki klienta. Walczą zaciekle każdy kawałek rynku, każdeg nabywcę. Wszyscy chcą wykrzystać sytuację tak, aby samemu siągnąć największy zysk i derwać z kienneg trtu największy i najsmaczniejszy kawałek. Wynikiem teg są pjawiające się slgany reklamwe siejące niepkój w umysłach nabywców, mówiące np.: tylk my mamy najwyższą klasę prfili; klasę A, tylk nasze kna zapewnią zabezpieczenie przed utratą ciepła, b wyknan je z prfili klasy A. Czy jest t zgdne z prawdą? Jak wygląda realna sytuacja birąc pd uwagę wymgi nrmatywne? C ma zrbić przysłwiwy Kwalski, jakie kna wybrać i czym się kierwać? Teg typu pytania nurtują każdeg ptencjalneg nabywcę stlarki twrwej, stjąceg przed wybru prduktu, który pwinien służyć i dbrze funkcjnwać przez kilka dziesiątek lat. Mam nadzieję, że ten artykuł party mje długletnie dświadczenie zdbyte w jednej z firm dstarczających systemy kienne pzwli na dknanie rzetelnej i biektywnej ceny sytuacji. Jedncześnie zaznaczam, że na chwilę becną nie jestem związany z branżą stlarki twrwej, a c za tym idzie pniższy tekst nie zawiera żadnych treści reklamwych, ani nie jest elementem walki knkurencyjnej. Wyraża jedynie mje zdanie na temat używania pewnych argumentów w prcesie sprzedaży kien, z PCV. W pierwszej klejnści należałby zidentyfikwać różnice pmiędzy kształtwnikami klasy A i B raz rzważyć czy i w jaki spsób wpływają ne na pdstawwe parametry stlarki twrwej. Czy naprawdę klasa, w jakiej wyknan kształtwniki PVC wpływa w tak zdecydwany spsób na jakść stlarki twrwej jak twierdzi reklama? Czy istniejące i bwiązujące nrmy przewidziały wszystkie parametry i kreśliły je tak, abyśmy mgli się cieszyć z dbrze pczyninej inwestycji? Na te i inne pytania pstaram się udzielić wyczerpujących infrmacji. Dla ptrzeb niniejszeg tekstu wyntwałem, ze strn internetwych prducentów prfili i kien, hasła reklamwe, zawierające cały szereg infrmacji na temat klas kształtwników, które według mnie nie są prawdą, a na pewn nie są całą prawdą. Pminę nazwy prducentów, w taki spsób zachwalających wyższść swych wyrbów, skupiając się wyłącznie na katalgu półprawd, które są lanswane jak prawdy bjawine i częst później bezkrytycznie pwielane i klprtwane wśród nabywców przez sprzedawców kien. 1. Wśród wielu prducentów, jedynie ****(gwiazdki zastępują nazwę prducenta) psiada w swej fercie wyłącznie prfile zaliczane zgdnie z PN-EN d najwyższej klasy "A". 2. Ścianki zewnętrzne tych prfili mają 3 mm grubści, a szerkść kmór wewnętrznych wynsi minimum 5 mm. Są t kluczwe parametry dla ptymalnej chrny dmwników przed chłdem i hałasem, jedncześnie zapewniające knm stabilnść i trwałść. 3. Prfile klasy A t również zdecydwanie wyższy kmfrt akustyczny dzięki skutecznemu tłumieniu dbiegająceg z zewnątrz hałasu. 4. Prfile cieńszych ściankach, zaliczane d niższych klas "B" i "C" nie psiadają już tak wyskiej dprnści na uszkdzenia i są na przykład wielkrtnie bardziej pdatne na pękanie narży.

2 5. Grube ścianki prfili klasy A zapewniają silne łączenia narży kiennych, c zapbiega grźnemu zjawisku ich pękania na spawach. Prfile cieńszych ściankach, zaliczane d niższych klas B i C, nie psiadają już tak wyskiej dprnści na uszkdzenia i są kł 10 d 20% bardziej pdatne na pękanie narży. 6. Wytrzymałść narży kiennych wyknanych z tych prfili znacznie przewyższa wytrzymałść prfili klasy B i C. 7. Odprnść antywłamaniwa kien mże być niższa, pnieważ niektóre wkręty zawiasów nie trafiają we wzmcnienia stalwe prfili. Okna takie nie siągną stpnia dprnści na włamanie WK Prfile klasy A przyczyniają się d zwiększenia stabilnści ram i skrzydeł na wygięcie i skręcanie, szczególnie tych dużych wymiarach. 9. Wzrasta również 20% w relacji d klasy B dprnść prfili na wyrywanie wkrętów używanych d mcwania kuć. 10. D ich prdukcji knieczne jest zużycie przynajmniej 10% PVC więcej, niż d prdukcji prfili klasy B. Okn i jeg rla w budynku. Na pczątek przypmnijmy sbie czym jest kn i jakie zadania na nim spczywają? Głównym zadaniem kna jak jednej z przegród budwlanych jest: 1. Odgrdzenie klimatu zewnętrzneg d klimatu wewnętrzneg, czyli mówiąc prst, teg c za knem d teg c przed knem. 2. Dprwadzenie d pmieszczeń użytkwych światła dzienneg w dpwiedniej ilści. 3. Zapewnienie mżliwści wymiany pwietrza w pmieszczeniach i dprwadzenia g w ilści zapewniającej pprawne działanie urządzeń wentylacyjnych. Stlarka kienna spełniając te funkcje, staje się elementem dzielącym dwa śrdwiska na wewnętrzne i zewnętrzne, ale jedncześnie kn, t na razie najsłabszy element elewacji budynku pd względem: 1. Przepuszczalnści pwietrza, 2. Izlacyjnści akustycznej. 3. Szczelnści na wdę padwą. 4. Izlacyjnści termicznej. Rzec mżna, że kn stanwi sweg rdzaju dziurę w ścianie, wpływającą na wiele zjawisk, które mgą negatywnie ddziaływać na kmfrt przebywania w pmieszczeniu. Dlateg też wszystkie działania knstruktrów zmierzają d zminimalizwania dyskmfrtu spwdwaneg tymi słabściami i zapbiegania nadmiernym stratm energii cieplej. Stlarka twrwa jest na chwilę becną znrmalizwana w zakresie klasyfikacji jej pdstawwych parametrów. Stswne przepisy techniczn-budwlane lub inne dkumenty nrmatywne mówią minimach, które każde kn spełniać pwinn i jakim bciążenim musi się przeciwstawić, niezależnie d materiału, z jakieg zstał wyknane. Kształtwniki kienne z PVC.

3 Wszystkie kształtwniki przeznaczne d prdukcji stlarki twrwej z PVC pwinny spełniać wymagania dpwiednich nrm. Pdstawą ich ceny jest nrma PN-EN 12608:2004 Kształtwniki z niezmiękczneg pli(chlrku winylu)(pvc-u) d prdukcji kien i drzwi. Klasyfikacja, wymagania i metdy badań. Dkument kreśla wszystkie pdstawwe parametry i właściwści, jakie pwinien psiadać wyrób nazywany kształtwnikiem, czy też prfilem kiennym. Zgdnie z zapisami tej nrmy, na pdstawie ceny parametrów kształtwnika, birąc pd uwagę grubść jeg ścianek widcznych i niewidcznych, zstaje n zakwalifikwany d dpwiedniej klasy A, B lub C. Zagadnienie t zstał szerzej zaprezentwane w pradniku kiennym vrtalu kntest.pl w rzdziale PROFILE OKIENNE. KLASY. KOMORY. WYMIARY. PODZIAŁY. KOLOREM CZERWONYM OZNACZONE SĄ ŚCIANY WIDOCZNE PROFILI W klasie A ich minimalna grubść wynsi 2,8mm. W klasie B ich minimalna grubść wynsi 2,5mm. W klasie C nie ustala się nrmy na minimalną grubści ścianek widcznych. KOLOREM NIEBIESKIM OZNACZONE SĄ ŚCIANY NIEWIDOCZNE PROFILI W klasie A ich minimalna grubść wynsi 2,5mm. W klasie B minimalna grubść wynsi 2,0mm. W klasie C nie ustala się nrmy na minimalną grubści ścianek niewidcznych. Niemniej jednak d tej klaswej klasyfikacji, istnieje cały szereg innych parametrów, które muszą zstać spełnine dla uzyskania właściwej jakści prfili kiennych. I tak, nrma dkładnie precyzuje metdlgię sprawdzania i wymagania stawiane dla wyrbów w następującym zakresie: Wygląd. Wymiary i tlerancje (inne niż tylk grubść ścianek). Odchylenia prstliniwści. Masa 1 metra prfila. Temperatura mięknienia wg Vicat a. Stabilnść wymiarów w temperaturze +100 C. Odprnść na działanie temperatury +150 C. Odprnść na uderzenie w temperaturze -10 C. Udarnść metdą Charpy eg.

4 Wytrzymałść na rzciąganie udarwe. Mduł sprężystści przy zginaniu. Wytrzymałść zgrzewanych narży. I na kniec czywiście Grubść ścianek widcznych i niewidcznych w kształtwnikach (klasa prfila) Widać zatem, że klasa prfila jest tylk jedną z trzynastu wymaganych i kreślanych cech kształtwników kiennych z PVC. Czy uzasadninym jest zatem dyskwalifikwanie z góry kształtwników klasy B, jak t czyni reklama, sugerując ich zdecydwaną niższść? Mim zdaniem jest t pgląd nieuzasadniny, gdyż dpier spełnienie wszystkich wymgów nrmy stawia knkretny badany prfil kienny w szeregu wyrbów pełnwartściwych. Nie d rzeczy będzie wspmnieć, że większść pważnych i liczących się na rynku prducentów kształtwników kiennych psiada w swej fercie kształtwniki w klasie A według PN-EN 12608:2004. Zatem używany w reklamie zwrt prdukcji czy też wykrzystywaniu w prdukcji wyłącznie kształtwników klasy A trchę zalatuje marketingiem z lat dwudziestych XX wieku. Henry Frd też twierdził, że każdy bywatel USA mże mieć frda T w dwlnym klrze, pd warunkiem, że będzie t klr czarny. Czasy się zmieniły, upłynęł prawie st lat, a jednym z przywilejów klienta jest mieć wybór. Mieć kn pd warunkiem, że będzie n w klasie A, t wybór bez wybru. N i jest jeszcze jedna mżliwść, która mi się nasuwa w związku z taką reklamą. Jaka? An taka, że być mże kniecznść stswania w prdukcji kien kształtwników klasy A wynika z niec przestarzałych technlgii i rzwiązań technicznych. Znwu jak z tym Frdem T, który był prdukwany z blach stalwych. Teraz craz więcej aut ma karserie z lżejszych blach aluminiwych, a nawet włókien węglwych, czy mżna nich pwiedzieć, że dlateg są mniej nwczesne d Frda T? Tym t spsbem wykazałem, że punkt 1 katalgu półprawd, t nawet nie półprawda, a zaledwie 1/13 prawdy, a przy kazji być mże wskazówka relatywnie ubgiej i trchę przestarzałej fercie, takiej bez wybru, na zasadzie b my wiemy lepiej, c jest dbre i czeg Ty ptrzebujesz. Klasa kształtwnika, a wytrzymałść płączeń zgrzewanych. Zarówn zgrzew, jak i każde inne płączenie części kna, jest bardz isttnym elementem jeg knstrukcji. Dzieje się tak z pwdu na cały szereg bciążeń działających na kn i jeg elementy, wynikających z eksplatacji, jak i warunków zewnętrznych. Nrma PN-88/B-10085/Az2:1997 Stlarka budwlana Okna i drzwi Wymagania i badania(zmiana A2) przedstawia między innymi metdlgię badania wytrzymałści płączeń zgrzewanych kształtwników PVC raz płączeń w knach drewnianych. Wszystkie złącza knstrukcyjne kna, w tym narża muszą psiadać dpwiednie parametry wytrzymałściwe, gdyż stlarka twrwa narażna jest na ddziaływanie sił niszczących, c wpływa destrukcyjnie nie tylk na same płączenia, ale również na całą knstrukcję kna. Wytrzymałść płączeń musi się przeciwstawić siłm wynikającym z: Rzszerzalnści termicznej kształtwników i różnicy temperatur wewnątrz i na zewnątrz pmieszczenia. Ze względu na właściwści fizyczne twrzywa, kn zmienia swje wymiary pd wpływem zmian temperatury. Wraz ze wzrstem temperatury prfil rzszerza się, a wartści wydłużenia liniweg dchdzą nawet d 2,4 mm na 1 metrze bieżącym kształtwnika. Dlateg też, pdczas mntażu wyknuje się tzw.

5 szczeliny dylatacyjne, które zstają wypełnine pianką pliuretanwą. Jej zadaniem jest zapewnienie izlacji i skmpenswanie pwstałych zmian wymiarów stlarki tak, aby nie dprwadzić d pgrszenia jej parametrów lub uszkdzenia kna. Ruchów budwli. Każdy biekt budwlany narażny jest na ruchy budynku spwdwane tąpnięciami, bciążeniami kmunikacyjnymi (wibracje) i siadaniem biektu. Także w tym przypadku szczeliny dylatacyjne muszą zapbiegać negatywnym ddziaływanim. Ciężaru kna. Ciężar skrzydła i siły wywierane przy twartym knie są zależne d wielkści i prprcji skrzydła kienneg. Największe siły skupiają się na ramie kiennej i elementach kucia. W punkcie 3.9 przytcznej nrmy kreśla się nśnści złączy ramiaków w narżach skrzydeł drewnianych kien i drzwi balknwych ustalając, że w knach pjedynczych (np. jednramwych) nśnść nie pwinna być mniejsza niż: 700 N dla ramy skrzydła szklneg szybą zesplną jedn lub dwukmrwą 400 N dla ramy skrzydła szklneg szybą pjedynczą Nrma PN-88/B-10085/Az2:1997 nie ustala w tym zakresie żadnych minimalnych wymagań dla nśnści złączy ramiaków w narżach skrzydeł z PVC. Jednak pdane wyżej wartści dla kien drewnianych mgą stanwić jakiś punkt dniesienia w cenie wytrzymałści zgrzewów narży kien PVC. O tym jaka jest nśnść zgrzewanych narży ram kształtwników PVC najrzetelniej, najłatwiej i najprściej mżna przeknać się sięgając d treści aprbat technicznych Instytutu Techniki Budwlanej. Na ptrzeby teg artykułu wykrzystam infrmacje zawarte w aprbacie technicznej ITB AT /2006 Okna i drzwi balknwe systemu KBE z kształtwników z nieplastyfikwaneg PVC. Dlaczeg akurat w tej aprbacie? Pnieważ w badaniach aprbacyjnych badane były kna i drzwi balknwe wyknane z kształtwników klasy A jak i klasy B, które różniąc się klasą kreślaną przez PN-EN 12608:2004, nie różnią się gemetrią ramy ścieżnicy i ramy skrzydła. Na pierwszy rzut ka nie spsób pwiedzieć, który z wybranych przeze mnie kształtwników KBE jest w klasie A, a który w klasie B. Tym samym mżna przyjąć, że ewentualne różnice właściwści kształtwników i właściwści knstrukcji całeg kna będą wynikały właśnie z różnicy ich klas. Żeby wszystk był jasne, zacznijmy jednak d prezentacji gemetrii kształtwników. Pniżej dwa przekrje złżeń kształtwników zamieszczne w tej aprbacie:

6 Na strnie 13 i 14 aprbaty AT /2006 pdane zstały ustalne w badaniach wartści nśnści zgrzewanych narży dla kształtwników widcznych na bu przekrjach i tak: Kształtwnik ramy ścieżnicy numerze klasa A nśnść N Kształtwnik ramy ścieżnicy numerze klasa B nśnść N Kształtwnik ramy skrzydła numerze klasa A nśnść N Kształtwnik ramy skrzydła numerze klasa B nśnść N Z analizy treści przywłanej aprbaty i wyników badań nśnści zgrzewanych narży przeprwadznych w ITB płyną wniski nader ciekawe i chyba zaskakujące dla twórców reklamy klasy A twierdzących c inneg niż wyniki badań. Otóż kazuje się, że narża kien wyknanych z kształtwników klasy B wcale nie są mniej wytrzymałe na różnrakie bciążenia, a bywa wręcz przeciwnie, t kształtwniki klasy A są słabsze. Wystarczy zerknąć na wyniki badań dla kształtwników 707 i 908 gdzie górą jest klasa B! Klejna isttna sprawa dla rzpatrywaneg zagadnienia, t metdlgia badania nśnści zgrzewanych narży ram. Nrma PN-88/B-10085/Az2:1997 d badania nśnści płączeń zgrzewanych zaleca pbieranie próbek w pstaci zgrzanych elementów ram, ale przed przeprwadzeniem bróbki czyszczającej: D badania należy pbrać metdą lswą, na ślep, z każdeg typu kształtwników c najmniej trzy próbki wyknane na tej samej głwicy zgrzewającej. Z próbek nie należy usuwać zgrubień zgrzewalniczych (wypływek twrzywa pwstających w wyniku zgrzewania). Wytrzymałść narży kien w stanie użytkwym, narży czyszcznych, nie musi być badana, więc nawet jeśli ktś ją bada, t wynikami raczej się nie chwali, tym bardziej, że trudn chwalić się parametrem kna, dla któreg żadna nrma nie ustala wymagań minimalnych. Nie jest przy tym żadną tajemnicą, że czyszczne z wypływki twrzywa narże kna wykazuje isttnie zmniejszną nśnść wbec narża nieczyszczneg. Jeśli d teg ddamy jeszcze różne dstępne metdy bróbki narży, (czyszczenia narży), rezultaty badań i prównań wyników nśnści zgrzanych i czyszcznych narży dla kształtwników w klasie A i B mgłyby przynieść nieczekiwane przez reklamdawców rezultaty. Mgłby się w efekcie kazać, że różnica nśnści narży dla kształtwników takiej samej knstrukcji i gemetrii, ale w różnych klasach jest znacznie, ale t znacznie mniejsza niż twierdzi się w reklamie i całkwicie nieisttna z punktu widzenia eksplatacji kna alb tak jak

7 wykazałem t wcześniej na pdstawie bwiązującej aprbaty, narże w klasie B ma większą nśnść niż narże w klasie A. Klejną ciekawą kwestią pjawiającą się przy analizie wskazanych przeze mnie materiałów jest prównanie wymagań w zakresie nśnści narży stawiane knm drewnianym, traktwanym zawsze jak sztywniejsze, i wyników badań nśnści narży kien z PVC. Jak już wspmniałem wyżej, dla narży skrzydeł kien drewnianych dpwiednia nrma ustala minimalną nśnść na 700N (k. 70 kg). Zgrzane i zbadane zgdnie z wymaganiami tej samej nrmy narża skrzydeł kien PVC wykazują nśnść większą d tej wymaganej dla kien drewnianych pnad 400% i t niezależnie d klasy kształtwnika z jakiej je wyknan! Czy zatem istnieją racjnalne przesłanki, by w góle mówić tym, że zgrzane narża kien z kształtwników klasy B mgą mieć mniejszą wytrzymałść na bciążenia d narży kształtwników klasy A? Według mnie nie istnieją. Dwdy i badania świadczą czymś zupełnie innym i tym nie wiedzą lub nie chcą wiedzieć klaswi reklamiarze. Sądzę, że pwyższe argumenty wystarczą każdemu d stwierdzenia, iż reklamwe terie zapisane w punktach 5 i 6 katalgu półprawd niewiele mają wspólneg z faktami i rzeczywistścią. Na ddatek wbrew kiepskiej i mał uczciwej reklamie twierdzę, że niezależnie d klasy kształtwnika ustalnej według PN-EN 12608:2004 przy tej samej gemetrii i budwie prfili, pprawnie wyknany zgrzew narża ramy ścieżnicy lub ramy skrzydła kna zapewnia jednakwą trwałść. Ewentualne dstępstwa d tej reguły mgą wynikać z czynników prdukcyjnych, występujących zarówn u prducenta kształtwnika jak i prducenta kien. Tych czynników jest wiele i mgą być trudne d zrzumienia dla człwieka, któremu bca jest technlgia prdukcji stlarki twrwej PVC. Chcąc pisać tę przyczynę jednym słwem mżna śmiał pwiedzieć, że jest t niedbalstw występujące na różnych etapach prdukcji, w wyniku któreg tak sam pękają narża wszystkich prfili niezależnie d teg czy będą w klasie A czy B Klasa kształtwnika, a przenikalnść cieplna. Kluczwymi czynnikami wynikającymi z budwy prfila kienneg, dpwiedzialnymi za jeg izlacyjnść termiczną są: Głębkść prfila. Im prfil głębszy, tym jeg izlacyjnść termiczna jest lepsza. Ilść kmór. Im większa jest ilść kmór wpływających na izlacyjnść termiczną tym lepsze parametry przenikalnści cieplnej. Wielkść i kształt wzmcnienia stalweg. Im większe są pwierzchnie zewnętrzna i wewnętrzna kształtwnika stalweg, tym izlacyjnść termiczna prfila wygląda grzej. Najkrzystniej przedstawia się prfil bez wzmcnienia, Czy mże być prawdą, że 0,2 mm różnicy grubści ścianki kształtwnika ma jakiklwiek wpływ na jeg izlacyjnść termiczną, a później na izlacyjnść termiczną kna? Teretycznie t mżliwe, ale według mnie byłby akurat dwrtnie niż twierdzą zwlennicy klasy A. Współczynnik przenikania ciepła kształtwnika jest pchdną współczynnika przewdzenia ciepła λ (lambda). Współczynnik przewdzenia ciepła jest przypisany d każdeg z materiałów w zależnści d jeg właściwści fizycznych. Z czeg składa się kształtwnik kienny? Z PVC i pwietrza w kmrach, zatem wartści bliczeniwe współczynnika przewdzenia ciepła λ (lambda) dla tych materiałów, wg PN-EN 12524:2003, wyglądają następując:

8 Pwietrze λ = 0,025 W/(m K) PVC λ = 0,170 W/(m K) Z danych tych jasn wynika, że PVC charakteryzuje się znacznie wyższym współczynnikiem przewdzenia ciepła d pwietrza, a c za tym idzie jest grszym izlatrem. Jeśli głębkść i gemetria kształtwnika klasy B nie zmienia się w stsunku d kształtwnika klasy A, t w kształtwniku klasy B musi zwiększyć się wielkść przestrzeni pwietrznych pmiędzy wewnętrznymi ściankami knstrukcji kształtwnika, ( taką właśnie sytuację taką mamy przy prównaniu kształtwników klasy A i B takiej samej gemetrii). Tym samym ze względu na większy udział tych składników, których izlacyjnść termiczna jest krzystniejsza, cieplejszy pwinien być kształtwnik w klasie B!. I tym spsbem pryska cały mit lepszej izlacyjnści prfila w klasie A, b przy takiej samej głębkści i budwie, teretycznie lepsze wyniki pwinien siągać prfil ściankach cieńszych. Uczciwie trzeba też pwiedzieć, że ta czyst teretyczna różnica jest na tyle mała, że nie ma żadneg wpływu na później ustalaną wartść współczynnika przenikania ciepła całeg kna. Ptrzebny twardy dwód? Bez prblemu znajdziemy g pnwnie w aprbacie technicznej ITB AT /2006 Okna i drzwi balknwe systemu KBE z kształtwników z nieplastyfikwaneg PVC. W badaniach aprbacyjnych bada się między innymi przenikalnść cieplną złżeń kształtwników kiennych. Odwłując się d pkazanych w pprzednim rzdziale złżeń kształtwników KBE w klasie A i B, na strnie 11 tejże aprbaty znajdziemy tabelę, którą przedstawiam pniżej, z wynikami badań w zakresie ich przenikalnści cieplnej. Prszę zwrócić szczególną uwagę na wyniki i pisy zamieszczne w czerwnych ramkach! W pzycji 10 tabeli pdany jest wynik badań dla złżenia kształtwników klasy A ścieżnica 707 i skrzydł 417. Oba elementy znaczne zstały dnśnikami (1 i 2) dsyłającymi nas na sam dół tabeli, gdzie dwiadujemy się, że mgą być wykrzystywane zamiennie z kształtwnikami klasy B ścieżnicą 908 i skrzydłem 918 i pzstaje t bez żadneg wpływu na zbadaną przenikalnść cieplną kształtwników, a tym samym bez żadneg wpływu na współczynnik przenikania ciepła kna! W ten spsób kazuje się, że zachwalany przez reklamę krzystny wpływ klasy A na izlacyjnść cieplną kien, t nie tylk nie jest półprawda, t jest zwykła reklamwa ściema, bliczna na niewiedzę inwestrów. Kwestią twartą pzstaje cena pzimu etyczneg ściemniaczy, ale t musi zrbić kt inny, ja już mam kna. Klasa kształtwnika, a izlacyjnść akustyczna kna. Akustyka, t jeden z najbardziej złżnych i skmplikwanych działów fizyki. Nie będę snuł zatem ucznych wywdów, by balić klejny nieprawdziwy argument na temat wyższści kształtwników klasy A nad

9 kształtwnikami klasy B, tylk klejny raz dwłam się wprst d wyników badań Instytutu Techniki Budwlanej zawartych w aprbacie technicznej ITB AT /2006 Okna i drzwi balknwe systemu KBE z kształtwników z nieplastyfikwaneg PVC. Pniżej prezentuję klejną tabelę z przywłanej aprbaty, tym razem dtyczy na zbadanej w badaniach aprbacyjnych izlacyjnści akustycznej kien wyknanych z kształtwników klasy A i B. Skąd wiadm, że wyniki w tej tabeli dtyczą właśnie kształtwników klasy A i B? Prszę spjrzeć na zaznaczny na czerwn fragment tabeli. Dtyczy n izlacyjnści akustycznej kien i drzwi wyknanych z kształtwników KBE AD, a te jak pkazują mje wcześniej zamieszczne rysunki prdukwane są właśnie w klasie A i B. Wyniki badań ujawnine w tabeli dtyczą szczelnych i rzszczelninych kien i drzwi balknwych dmiany KBE AD. Tabela w żaden spsób nie dzieli i nie rzróżnia uzyskanych wyników izlacyjnści akustycznej kien KBE AD d klasy kształtwników, z których zstały ne wyknane. Wnisek? Tabela nie dzieli i nie rzróżnia klas kształtwników, b ta p prstu nie ma żadneg znaczenia dla izlacyjnści akustycznej kien! Klejna reklamwa półprawda, a właściwie nieprawda zstała dkryta. N mże nawet nie dkryta, tylk w prsty spsób ujawnina b, że zakresie wpływu klasy kształtwnika na izlacyjnść akustyczną kna reklama była i jest klejną ściemą, t się czuł d zawsze. Teraz t się nawet wie. Klasa kształtwnika, a dprnść kna na bciążenie wiatrem. Reklama rzekmej wyższści kształtwników klasy A nad kształtwnikami klasy B dwłuje się w swjej głębi również d takich pjęć jak stabilnść i trwałść knstrukcji. Nie bardz wiadm c reklamdawcy mają na myśli, ale większść sprzedawców i nabywców kien dnsi t stwierdzenie d tak zwanej sztywnści kien, a ta, t nic inneg jak ptcznie rzumiana dprnść knstrukcji kiennej na działanie wiatru. Knkretnie na parcie i ssanie wiatru. Zastanówmy się więc przez chwilę, czy jest prawdą, że klasa kształtwnika ma jakiklwiek znaczący wpływ na statykę knstrukcji kiennej? Chyba już z przyzwyczajenia na pczątku dwłam się d tak częst cytwanej w tym artykule aprbaty technicznej ITB AT /2006 Okna i drzwi balknwe systemu KBE z kształtwników z nieplastyfikwaneg PVC. Prszę spjrzeć na pniżej prezentwane cytaty i zbaczyć c na temat sztywnści knstrukcji kiennych i ich dprnści na parcie wiatru ma d pwiedzenia Instytut Techniki Budwlanej.

10 Pierwszy isttny wnisek z tej lektury jest następujący. Mim, iż aprbata ustala wymagania dla kien wyknanych z kształtwników klasy A i klasy B, t w częściach dtyczących statyki knstrukcji kiennych traktuje kna równrzędnie. T mże znaczać tylk jedn. Niezależenie d klasy kształtwnika kna muszą spełniać dkładnie takie same wymagania pd względem sztywnści knstrukcji. I słusznie, wiatr nie rzróżnia klas kształtwników i z równą siłą działa na te z klasy A jak i te z klasy B. Cóż jeszcze wynika z zacytwanych fragmentów aprbaty dla naszych rzważań w sprawie rzekmej wyższści kształtwników klasy A nad kształtwnikami klasy B? Wbrew pzrm jest tu kilka bardz ważnych infrmacji, jak chćby ta, że: Wymiary skrzydeł, słupków i ślemin należy ustalać na pdstawie bliczeń statycznych. Obciążenie wiatrem każdej knstrukcji kna należy ustalać na pdstawie nrmy PN-77/B W celu zapewnienia sztywnści ram kien i drzwi balknwych należy stswać kształtwniki stalwe. Pd bciążeniem wiatrem, ugięcie człwe względne najbardziej dkształcneg elementu kna nie pwinn być większe niż 1/300. Jak na złść klaswym reklamdawcm ITB mówiąc statyce, czy jak kt wli sztywnści knstrukcji kna, ni słwem nie wspmina klasach kształtwników! Zapmnieli? Nie wiedzą?! A mże t p prstu klejne ptwierdzenie, że argumenty przesadnej reklamy kształtwników klasy A mają się nijak d wymagań nrm i aprbat raz rzeczywistści. Przy kazji rzważań nad sztywnścią kien wart przypmnieć czemu mają służyć bliczenia statyczne i ile wspólneg z tymi bliczeniami mają kształtwniki kienne i ich klasa. Każde kn wbudwane w ścianę budynku jest nieustannie pddawane działaniu różnych czynników atmsferycznych. Słńce, deszcz i wiatr, t naturalni przeciwnicy każdeg kna. Piszę przeciwnicy, b craz częściej przeknujemy się na własnej skórze jakich szkód ptrafią narbić silne pdmuchy wiatru. Przewidywaną siłę wiatru działająceg na budynek, a tym samym na kna w tym budynku mżna bliczyć przy zastswaniu przywłanej przez ITB nrmy PN-77/B-02011, ppularnie nazywanej nrmą wiatrwą. Pddawane parciu lub ssaniu wiatru kn zaczyna się dkształcać. Nie zawsze widać t głym kiem, ale z pewnścią psiadacze niec grszych jakściw kien, w czasie silnych wiatrów zaczynają

11 czuć, że d kna wieje. Jak t się mówi, zaczynają im latać firanki. Wiatr słabnie, zjawisk znika. T znacza ni mniej ni więcej tylk t, że pddane działaniu wiatru kn najpierw się dkształcił, a ptem wrócił d swej nrmalnej pstaci. Dpuszczalny zakres teg ugięcia, t właśnie ta 1/300, której mówi się w aprbacie. 1/300, t niby niewiele, ale wystarczy wybrazić sbie najzwyklejsze drzwi balknwe wyskści 2100 mm, by stwierdzić, że dpuszczalne ugięcie 1/300 ich wyskści pwduje szczelinę szerkści 7 mm. Taką dziurą musi wiać! Aby sprawić, że ugięcie najbardziej dkształcnych prfili kiennych nie przekrczy granicy 1/300 alb nie dkształcą się ne trwale pd wpływem wiatru, ITB wymaga stswania w knach PVC wzmacniających kształtwników stalwych. Dbru kształtwników stalwych d kreślnej knstrukcji kiennej i warunków wiatrwych w jakich przyjdzie jej funkcjnwać, wynikających z nrmy PN-77/B-02011, dknuje się właśnie na pdstawie bliczeń statycznych. C jest ich celem? Wyliczenie ptymalnej wartści mmentu bezwładnści Ix kształtwnika stalweg, który zapewnia należytą sztywnść ram kiennych. Czy jest w tym wszystkim miejsce na klasy kształtwników? Nie ma!!! W bliczeniach statycznych jakieklwiek właściwści kształtwników kiennych z PVC są pmijane jak nieisttne. Nic w tym dziwneg jeśli ktś wie, że wartść mdułu Yunga kreślająceg sprężystść materiału, wynsi dla stali kn/cm 2, a dla PVC zaledwie 240 kn/cm 2, czyli przeciętny kształtwnik stalwy jest sztywniejszy d kształtwnika PVC aż 87 razy! Przyjmijmy jednak, że ktś uparłby się i wyliczył dpwiednie mmenty bezwładnści dla kształtwników kiennych takiej samej budwie i gemetrii różniących się grubścią ścianki 0,2mm. Jak myślicie jakie wartści różniłby się wynik bliczeń? Czy mgłaby t być różnica tak isttna, że aż wpływająca na właściwści użytkwe i eksplatację gtweg kna? Oczywiście, że nie. Dlateg też treść aprbaty ITB w części dtyczącej statyki knstrukcji nie rzróżnia klas kształtwników. P prstu 0,2mm ścianki kształtwnika PVC nie ma żadneg isttneg wpływu na sztywnść całej knstrukcji kna, czyli na jej dprnść na bciążenie wiatrem i teg będę się trzymał. Klasa kształtwnika, a kucia, zamki i zawiasy*. Wart też pwiedzieć parę słów tym czy i jak klasa kształtwnika kienneg mże wpływać na spsób kuwania kna lub jeg dprnść na włamanie. Wg wytycznych RAL-GZ 607/3, traktujących pprawnym umieszczeniu kuć kiennych, mamy w knie d czynienia z kilkma mżliwymi sytuacjami: Zawiasy skrzydeł wadze d 80 kg mgą być mcwane tylk w twrzywie kształtwnika, jeśli ścianka widczna jest grubści większej niż 2,8 mm. Zastswany wkręt misi mieć taką długść, aby przechdził przez minimum 2 ścianki. Zawiasy skrzydeł wadze pwyżej 80 kg muszą być mcwane za pmcą wkrętów d stalweg wzmcnienia. W przypadku zastswania prfili klasy B wszystkie zawiasy muszą być mcwane d stalweg wzmcnienia. Jeśli z przyczyn technicznych jest t niewyknalne, knieczne jest zastswanie specjalnej wkładki wzmacniającej zamcwanie zawiasów (sytuację tę brazuje śrdkwy rysunek).

12 W rzeczywistści, nie zawsze istnieje mżliwść zastswania się d tych reguł wyznaczanych przez RAL i element kuciwy płączny jest za pmcą wkręta tylk z twrzywem. Takimi typwymi przykładami jest skrzydłwa część zawiasu, wszystkie listwy zasuwnicy i niektóre rdzaje zaczepów. Dlateg też, aby umżliwić pewne zamcwanie i płączenie tych elementów z kształtwnikami kna, stsuje się zabiegi knstrukcyjne plegające na ddawaniu ścianek pmcniczych lub miejscwym pszerzaniu prfila. Schemat p lewej przedstawia fragment złżenia dla prfili klasy A, ramy ścieżnicy (klr filetwy) i ramy skrzydła (klr żółty) w klicy zawiasów. Zielnymi liniami zaznaczn sie wkrętów. Prszę zwrócić uwagę na t, że: Wkręty mcujące zawias przechdzą przez dwie ścianki zarówn ramy jak i skrzydła, zgdnie z wytycznymi RAL (ś klru zielneg). W przypadku ramy zachdzi mżliwść umieszczenia wkręta w stalwym wzmcnieniu, zgdnie z wytycznymi RAL. Pmim, że ścianki psiadają wymiary minimalne wymagane przez RAL dla klasy A, gdyby nie był mżliwe spełnienie warunku z punktu wyżej, na wewnętrznej pwierzchni kształtwnika przygtwan specjalne wypustki ( klr czerwny), których zadaniem jest wzmcnienie płączenia. W knstrukcji kształtwnika specjalnie zstała dłżna ścianka dla wkręta mcująceg zaczep (ś w klrze różwym). Klejny schemat przedstawia fragment złżenia dla prfili klasy B, ramy ścieżnicy ( klr filetwy) i ramy skrzydła (klr żółty) w klicy zawiasów. Zielnymi liniami zaznaczn sie wkrętów. Prszę zwrócić uwagę na t, że: Wkręty mcujące zawias przechdzą przez dwie ścianki zarówn ramy jak i skrzydła. W przypadku skrzydła, wielkść ścianki jest na tyle duża, że różnica grubści wynikająca z klasy kształtwnika jest mał isttna. Zgdnie z wytycznymi RAL.

13 W przypadku ramy nie ma już czerwnej wypustki, gdyż zgdnie z wytycznymi RAL, nie ma mżliwści mcwania elementów kucia tylk d ścianek prfili w tej klasie. Wszystkie elementy muszą być zamcwane d stalweg wzmcnienia. Gdyby nie był mżliwe spełnienie warunku z punktu wyżej, zachdzi kniecznść zastswania specjalnych wkładek (klr błękitny) w wewnętrznej kmrze kształtwnika, przez którą przechdzi wkręt. Specjalnie dłżna ścianka dla wkręta mcująceg zaczep (ś w klrze różwym). Knstrukcja większści systemów kształtwników uniemżliwia zamcwanie kucia bwiedniweg d stalweg wzmcnienia. Nie jest też mżliwe umieszczenie wkręta w dwóch ściankach twrzywa. Dlateg prducenci kształtwników generalnie stsują rzwiązanie, które plega na miejscwym zwiększeniu wymiaru kształtwnika (czerwna wypustka) w celu pewniejszeg zamcwania elementów ryglujących kn. Cała ta kuciwa pwieść prwadzi tylk d jedneg wnisku. Klasa kształtwnika nie ma żadneg wpływu na trwałść mechanicznych płączeń elementów kuć z kształtwnikiem i późniejsze funkcjnwanie kuć kiennych w gtwym knie. Reklamwe pwieści jakichś siłach zrywających wkrętów i tym pdbnych sprawach nie mają żadneg znaczenia dla użytkwnika kien. Okn mże być jedynie kute dbrze czyli z zachwaniem zasad wytycznych RAL-GZ 607/3 lub źle, czyli bez zachwania tychże zasad i t wszystk. A jak już jesteśmy przy kuciach i kuwaniu t pzwlę sbie wyrazić jeszcze własną pinię na temat teg czy z kształtwników klasy B trudniej wyknać kn w drugiej klasie dprnści na włamanie (WK2). Mim zdaniem nie, bwiem decydująca klasie dprnści na włamanie kna nrma ENV 1627 nie wymaga d kształtwników kiennych żadnych specjalnych właściwści w zakresie grubści ścianek widcznych i niewidcznych, czyli klasy kreślnej zgdnie z PN-EN 12608:2004. O klasie dprnści na włamanie kna zdecydują badania wyknane według ściśle kreślnych metd pisanych w nrmach ENV 1628 d Antywłamaniwść kien PVC w Plsce, t w góle dść śmieszne zagadnienie. Wszyscy niej mówią, wielu nawet udaje, że sprzedaje takie kna, ale jeszcze nikt, nigdzie nie pchwalił się publicznie psiadaniem badań kien w zakresie dprnści na włamanie. Czyli jest tak, że niby istnieją kna w klasie 2 (WK2) dprnści na włamanie, tylk nikt ich nie widział! A jeśli cś istnieje, ale teg nie widać, t jaki jest sens mówienia 0,2mm teg czegś? Żaden. Klasa A cntra klasa B Rzekma wyższść kształtwników klasy A nad kształtwnikami klasy B, t chwyt reklamwy, a według mnie, chwyt mał etyczny i częst wprwadzający w błąd nabywców kien. Wykazałem na twardych dwdach pchdzących z aprbat technicznych ITB, nrm lub wytycznych RAL, że: Wytrzymałść zgrzewanych narży kien PVC wyknanych z kształtwników klasy A i B różni się w spsób znikmy i nieisttny z punktu widzenia użytkwania wyrbów raz, że zbadana przez ITB nśnść zgrzewów kształtwników klasy B bywa wyższa d tych w klasie A.

14 Klasa kształtwnika nie ma znacząceg wpływu na przenikalnść cieplną prfili kiennych i kna. Klasa kształtwnika nie ma znacząceg wpływu na izlacyjnść akustyczną prfili kiennych i kna. Klasa kształtwnika nie ma znacząceg wpływu na sztywnść i stabilnść kna, czyli dprnść knstrukcji na bciążenie wiatrem. Okna mgą być kute dbrze lub źle, a klasie kształtwnika nic d teg. Wymagania nrm w zakresie dprnści na włamanie nie dnszą się d klas kształtwników. Kńcząc prezentację i mją cenę czyst marketingwej wjny klasy A z klasą B chciałbym przytczyć jedn zdanie z nrmy, która tę klasyfikację i pdział kształtwników wprwadziła. Psłuchajcie c na temat klas kształtwników mówią Ci, którzy pdział wprwadzili: Zamierzeniem klasyfikacji kształtwników ze względu na grubść ścianki jest reprezentwanie szerkiej różnrdnści kształtwników i wzrów kien przeznacznych d różnych zastswań w Eurpie. Nie jest zamierzeniem tej klasyfikacji sugerwanie różnic jakści kształtwników lub siągów kien, pd warunkiem, że zstaną spełnine wymagania eksplatacyjne zarówn dla kształtwników, jak i dla kien Nic ddać, nic ująć. Autr: Jacek Różański Opracwanie, redakcja i współpraca: OKNOTEST.PL D pwstania niniejszej publikacji przyczyniły się następujące materiały: *) infrmacje na temat kuć i RAL-GZ 603 udstępniła firma WINKHAUS POLSKA. Aprbata Techniczna AT /2006 Nrma PN-88-B Nrma PN-EN 12608:2004 Artykuły zamieszczne na strnie