KRAJOWY SYSTEM WYKRYWANIA SKAśEŃ I ALARMOWANIA

Transkrypt

1 KRAJOWY SYSTEM WYKRYWANIA SKAśEŃ I ALARMOWANIA WYKŁAD dr Józef Łabędzki Cele: 1. Uświadomić studentom istotę utworzenia KSWSiA. 2. Zapoznać studentów ze strukturą organizacyjno-funkcjonalną KSWSiA 3. Zapoznać studentów z funkcjonowaniem KSWSiA, głównie z obiegiem informacji 4. Przygotować studentów do ćwiczeń z zakresu opracowywania prognoz i przygotowania wybranych informacji będących w obiegu w ramach KSWSiA

2 WPROWADZENIE Postęp cywilizacyjny paradoksalnie powoduje wzrost róŝnych zagroŝeń, głównie antropogennych, dla człowieka i dla najszerzej pojętego środowiska. Bezdyskusyjną jest konieczność tworzenia warunków do efektywnego przeciwdziałania negatywnym skutkom tych zagroŝeń. Pierwszym warunkiem jest poznanie natury zagroŝeń. Z całego spektrum zagroŝeń swoistą specyfiką charakteryzują się zagroŝenia skaŝeniami. SkaŜenia mają szeroki wachlarz źródeł, następstw co do rodzaju, skali i tempa narastania oraz potrzeb i moŝliwości ograniczania czy likwidacji ich skutków. Potencjalne źródła skaŝeń zarówno w czasie pokoju, kryzysu i wojny to zasoby Toksycznych Środków Przemysłowych (TŚP). Za tym pojęciem rozumieć naleŝy toksyczne lub promieniotwórcze substancje w dowolnym stanie skupienia przetwarzane lub transportowane w gospodarce, medycynie lub działalności wojskowej. Mogą to być pierwiastki lub związki chemiczne, substancje radioaktywne lub biologiczne. Często opisywane są jako Toksyczne Środki Chemiczne, Toksyczne Środki Biologiczne, Promieniotwórcze Środki Przemysłowe1. Ich uwolnienie do środowiska moŝe nastąpić w wyniku awarii, katastrofy naturalnej, działań wojennych czy aktu terroru. Efektem tego moŝe być zagroŝenie zdrowia i Ŝycia wszelkich organizmów, w tym ludzi, a takŝe środowiska naturalnego poprzez powstałe skaŝenia chemiczne, biologiczne lub promieniotwórcze. Takim zdarzeniom mogą towarzyszyć poŝary i zniszczenia infrastruktury. DąŜenie do zapewnienia bezpieczeństwa, poprzez skuteczne reagowanie na zagroŝenia, wymaga istnienia odpowiednio przygotowanych, wyspecjalizowanych sił (słuŝb). Wśród wielu istniejących słuŝb moŝna wyliczyć jednostki 1 Na podstawie dokumentu doktrynalnego Operacja przed bronią masowego raŝenia w operacjach połączonych (DD/3.8).

3 przeznaczone do wykrywania zagroŝeń, do ostrzegania i alarmowania ludności, jednostki ratownicze, jednostki oceniające sytuację, a w tym jednostki dokonujące oceny sytuacji skaŝeń, prognozy jej rozwoju oraz proponujące podjęcie niezbędnych konkretnych działań ratowniczych i profilaktycznych. W Polsce jednostki takie podlegają róŝnym resortom. W Siłach Zbrojnych RP (MON) funkcjonuje od dawna i jest ciągle doskonalony System Wykrywania SkaŜeń SZ RP. W jego strukturze istnieją jednostki wykrywania zagroŝeń (skaŝeń) oraz monitoringu, laboratoria oraz ogniwa analityczne w postaci Ośrodków Analizy SkaŜeń. W MSW i A - w Państwowej StraŜy PoŜarnej istnieją jednostki ratownictwa chemicznego, - w StraŜy Granicznej istnieją moŝliwości prowadzenia kontroli radiologicznej za pomocą wyspecjalizowanego sprzętu, stanowiącego wyposaŝenie przejść granicznych, W resorcie zdrowia funkcjonują sieci i systemy nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych, czym zajmuje się głównie Państwowa Inspekcja Sanitarna. W resorcie ochrony środowiska Państwowa Agencja Atomistyki prowadzi działalność związaną z zapewnieniem bezpieczeństwa radiologicznego kraju. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej opracowuje dane meteorologiczne pozwalające prognozować rozwój sytuacji skaŝeń oraz prognozować wystąpienie klęsk Ŝywiołowych powodowanych zmianami pogodowymi.

4 W resorcie infrastruktury występuje Morska SłuŜba Poszukiwania i Ratownictwa posiadająca moŝliwości wykrywania skaŝeń na morzu. Wojewodowie nadzorują bardzo waŝne dla bezpieczeństwa ludności i jej ochrony przed skaŝeniami Wojewódzkie Systemy Wykrywania i Alarmowania oraz Wojewódzkie Systemy Wczesnego Ostrzegania o ZagroŜeniach. Funkcjonowanie tych elementów wydatnie zwiększa bezpieczeństwo obywateli. JednakŜe róŝna ich podległość, odmienne procedury działania, nieskoordynowane cele działania powodowały niejednokrotnie róŝne problemy we współdziałaniu. Ewentualna współpraca opierała się jedynie na dwustronnych porozumieniach niekoniecznie skoordynowanych, a w konsekwencji cierpiała efektywność działań. Koordynacja funkcjonowania tych elementów stała się więc koniecznością. Wykonywane przez nie ustawowe zadania, w tym zobowiązania międzynarodowe, ograniczały głębokość ingerencji tak w struktury jak i w sposoby realizacji oraz treści zadań. Stanowiło to swego rodzaju wyzwanie.

5 KRAJOWY SYSTEM WYKRYWANIA SKAśEŃ I ALARMOWANIA Przełomowym w zakresie skoordynowania działań wymienianych uprzednio elementów jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 października 2006 roku w sprawie systemów wykrywania skaŝeń i właściwości organów tych sprawach (Dz. U. nr 191 z 20 października 2006 r. poz. 1415). Na mocy tego rozporządzenia utworzony został Krajowy System Wykrywania SkaŜeń i Alarmowania (KSWSiA). W skład tego systemu weszły: 1. Systemy wykrywania i alarmowania o skaŝeniach: - System Wykrywania SkaŜeń Sił Zbrojnych nadzorowany przez Ministra Obrony Narodowej; - sieci i systemy nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych w kraju oraz krajowe punkty kontaktowe dla międzynarodowych systemów nadzoru nad zagroŝeniami zdrowia lub Ŝycia duŝych grup ludności nadzorowane przez ministra właściwego do spraw zdrowia; - system stacji wczesnego wykrywania skaŝeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skaŝeń promieniotwórczych, a działania których koordynuje Prezes Państwowej Agencji Atomowej;

6 - nadzorowane przez wojewodów wojewódzkie systemy wykrywania i alarmowania oraz wojewódzkie systemy wczesnego ostrzegania o zagroŝeniach, zagroŝeniach, o których mowa w par. 3. pkt 6. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 roku w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz. U. nr 96, poz.850); - Nadzorowany przez ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej (obecnie Minister Infrastruktury) system alarmowania o zagroŝeniach i skaŝeniach, określony w Krajowym Planie Zwalczania zagroŝeń i Zanieczyszczeń Środowiska Morskiego, opracowanym na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 roku w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zagroŝeń i zanieczyszczeń na morzu (Dz. U. nr 239, poz. 2026).

7 2. Organy i jednostki organizacyjne dokonujące analizy i oceny sytuacji skaŝeń oraz dokonujące opracowywania, ogłaszania i wprowadzania działań interwencyjnych: - jednostki organizacyjne prowadzące działania interwencyjne w sytuacji wystąpienia skaŝeń, nadzorowane przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych i administracji; - formacje obrony cywilnej przeznaczone do monitoringu, wykrywania i rozpoznania skaŝeń oraz alarmowania o skaŝeniach, tworzone i nadzorowane przez podmioty wymienione w art ust 3 i 4 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, wraz z późniejszymi zmianami; - inne organy i jednostki organizacyjne prowadzące obserwację i dokonujące pomiarów i powiadamiania o skaŝeniach na terenie kraju, włączonych do systemów, systemów których mowa w pkt. 1, na podstawie umów i porozumień zgodnie z tymi porozumieniami. Systemy te funkcjonują lub są uruchamiane i rozwijane w ramach jednolitego systemu wykrywania skaŝeń i alarmowania zwanego KRAJOWYM SYSTEMEM WYKRYWANIA SKAśEŃ I ALARMOWANIA,

8 którego celem działania jest zapewnienie współdziałania systemów realizujących zadania w zakresie wykrywania i monitorowania skaŝeń oraz alarmowania o skaŝeniach na terenie Rzeczypospolitej Polskiej poprzez osiągnięcie jednolitości funkcjonowania oraz wzajemnej interoperacyjności. Jednocześnie Krajowy System Wykrywania SkaŜeń i Alarmowania jest źródłem informacji o skaŝeniach w ramach systemu zarządzania kryzysowego. Odbiorcą informacji jest tworzone na podstawie ustawy o zarządzaniu kryzysowym Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.

9 Miejsce KSWS i A w strukturze zarządzania kryzysowego kraju Rada Ministrów Premier Rządowe centrum Bezpieczeństwa KSWS i A Inne systemy kierowania bezpieczeństwem państwa Centrum Dyspozycyjne KSWS i A Resortowe systemy wykrywania i alarmowania o skaŝeniach Organy i jednostki organizacyjne dokonujące analizy i oceny sytuacji skaŝeń

10 Zadania Krajowego Systemu Wykrywania SkaŜeń i Alarmowania: 1. Realizacja sojuszniczych zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej oraz zobowiązań wynikających z ratyfikowanych porozumień międzynarodowych w zakresie obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania o skaŝeniach na terytorium RP. Zadanie to realizowane jest przez resorty oraz jednostki organizacyjne wchodzące w skład KSWSiA. Obrazuje to rysunek: POWIĄZANIA KSWSiA ZOBOWIĄZANIAMI MIĘDZYNARODOWYMI Międzynarodowa Kraje Organizacja sygnatariusze Morska umów dwustronnych Panstwa strony konwencji helsińskiej Komisja Europejska MIC EU Punkt kontaktowy Światowej Organizacji 2 CAOC Komisja Helsińska Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej EADRCC NATO Zdrowia Krajowy Punkt Centralny Punkt Kierowania SWS w SZ RP Morskie Ratownicze Centrum Koordynacyjne Centrum ds. Zdarzeń Radiacyjnych KCKR i OL Jednostki wiodące resortowych systemów wykrywania skaŝeń i alarmowania przeznaczone do bezpośrednich kontaktów z CD KSWSiA (w MSWiA zobowiązania międzynarodowe realizuje KCKRiOL, w MZ Punkt Centralny ds. Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych Objaśnienia: CAOC Combinet Air Operations Center (Ośrodek Dowodzenia Połączonymi Działaniami Powietrznymi) EADRCC Euro Atlantic Disester Response Coordintion Center (Euroatlantycki Ośrodek Koordynacji reagowania w Przypadku Katastrof) MIC EU Monitoring Information Centem EU (Centrum Informacji o ZagroŜeniach Unii Europejskiej)

11 2. Wprowadzenie przedsięwzięć dotyczących ochrony przed skaŝeniami i związanych z tym stanów alarmowych zgodnie z procedurami określonymi w Wykazie Przedsięwzięć Narodowego Systemu Pogotowia Kryzysowego przyjętymi przez Radę Ministrów na posiedzeniu w dniu 31 sierpnia 2004 r. Zadanie to naleŝy do przedsięwzięć Narodowego Systemu Pogotowia Kryzysowego dotyczących Obrony Przed Bronią Masowego RaŜenia. Do ich realizacji przystępuje się na polecenie Prezesa Rady Ministrów. 3. wykrywanie, monitorowanie i rozpoznanie skaŝeń, umoŝliwiające natychmiastowe stwierdzenie wzrostu poziomu skaŝeń w oparciu o standardy i normy krajowe. Prowadzone jest przez resortowe elementy Krajowego Systemu Wykrywania SkaŜeń i Alarmowania na podstawie obowiązujących uregulowań prawnych. 4. Ostrzeganie lub alarmowanie ludności lub Sił Zbrojnych RP o skaŝeniach. W ramach prac CD KSWSiA opracowane będą projekty sygnałów alarmowych i komunikatów ostrzegawczych. Samo ostrzeganie i alarmowanie realizują przeznaczone do tego elementy KSWSiA. 5. Opracowywanie ocen eksperckich stanu zagroŝenia skaŝeniami i przygotowanie zaleceń postępowania ochronnego. Realizowane jest przez zespoły ekspertów działające w ramach resortowych elementów KSWSiA. 6. Uoradztwo specjalistyczne w zakresie metod ograniczania zasięgu i skutków oddziaływania skaŝeń. Realizowane jest przez zespoły ekspertów działające w ramach resortowych elementów KSWSiA. 7. Uruchamianie systemów wykrywania i alarmowania o skaŝeniach ludności lub Sił Zbrojnych RP oraz uruchamianie działań interwencyjnych. Zadanie to realizowane jest zgodnie z procedurami obowiązującymi w poszczególnych elementach KSWSiA. W przypadku ich uruchomienia CD KSWSiA zapewnia koordynację działania podsystemów składających się na KSWSiA.

12 Istotnym jest, Ŝe Rozporządzenie nie zmienia podległości elementów KSWSiA. Nadaje jednakŝe Ministrowi Obrony Narodowej stosowne uprawnienia. Mianowicie sprawuje on nadzór i pełni funkcje koordynacyjne w zakresie funkcjonowania systemu przy pomocy centrum dyspozycyjnego, którego funkcję pełni Centralny Ośrodek Analizy SkaŜeń (Rozporządzenie RM z dnia 6 października 2006r. w sprawie systemów wykrywania skaŝeń i właściwości organów w tych sprawach, pkt 3. pakt 2.). Rozwiązanie takie pozwala zamknąć obieg informacji między poszczególnymi elementami KSWSiA, poniewaŝ Centrum Dyspozycyjne ma kompetencje do pozyskiwania informacji i przekazywania ich do kaŝdego elementu KSWSiA.

13 INTEROPERACYJNOŚĆ Przyjęta w Rozporządzeniu regulacja zapewnia w funkcjonowaniu systemu sprawę kapitalną kompatybilność, jednolitość i spójność, a więc interoperacyjność, zwłaszcza w zakresie obiegu informacji. Rzeczona interoperacyjność zapewniana jest poprzez stosowanie: - takich samych metodyk, procedur i pomiarów skaŝeń; - takich samych formatów meldunków i informacji o skaŝeniach; - identycznych procedur przekazywania meldunków i informacji; - jednolitego schematu obiegu i informacji. Wymiana informacji o zdarzeniach pomiędzy elementami KSWSiA prowadzona jest za pomocą SFORMALIZOWANYCH MELDUNKÓW, które opracowuje się na podstawie opracowania METODYKA OCENY SYTUACJI SKAśEŃ PROMIENIOTWÓRCZYCH, BIOLOGICZNYCH I CHEMICZNYCH sygn. Opchem. 392/2002 (wg ATP-45 B). Przyjęto teŝ rozwiązanie, Ŝe w sytuacji, gdy nie jest moŝliwe zastosowanie meldunku opracowanego wg ATP-45B, moŝna sporządzać meldunek w formie opisowej. Wzór takiego meldunku został rozesłany do wszystkich elementów KSWSiA. Wszelkie informacje, w tym meldunki, w ramach KSWSiA są przesyłane według ściśle ustalonego schematu obiegu informacji za pomocą specjalistycznego oprogramowania pocztą elektroniczną lub faksem.

14 SCHEMAT OBIEGU INFORMACJI W RAMACH KSWSiA PREMIER RADA MINISTRÓW RZĄDOWE CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA MELDOWANIE OSTRZEGANIE INFORMOWANIE CENTRUM DYSPOZYCYJNE KSWSiA METEO INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ DEPARTAMENT PUNKT MORSKIE CENTRUM ds. OFICER SPRAW OBR. KIEROWANIA RATOWNICZE ZDARZEŃ OPERACYJNY MIN.ZDR. SWS w SZ RP CENTRUM RADIACYJNYCH MSWiA CZK KOORDYNACYJNE CZK GŁÓWNY SZTAB POLICJI KG POLICJI CENTRUM KOORDYNACJI DZIAŁAŃ STRAśY GRAN. KCKRiOL WYMIANA WOJEWÓDZKIE CENTRA ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO RESORTOWE ELEMENTY KSWSiA

15 W przypadku wykrycia skaŝeń promieniotwórczych, chemicznych lub biologicznych informacja o nich przesyłana jest przez element, który wykrył skaŝenie (obserwatora, posterunek, instytucję, itp.) do resortowej jednostki wiodącej, odpowiedzialnej za prowadzenie wymiany informacji z Centrum Dyspozycyjnym KSWSiA. Tymi jednostkami wiodącymi są: 1. Departament Spraw Obronnych Ministerstwa Zdrowia; 2. Punkt Kierowania SWS Sił Zbrojnych RP; 3. Morskie Ratownicze Centrum Koordynacyjne; 4. Centrum ds. Zdarzeń Radiacyjnych PAA; 5. Oficer Operacyjny MSWiA; 6. Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności. Informacja taka przekazywana jest w trybie pilnym w ramach ustalonych w resortach procedur i schematów obiegu informacji. Resortowa jednostka wiodąca informację o skaŝeniach przesyła natychmiast do Centrum Dyspozycyjnego KSWSiA w formie sformalizowanego meldunku. Centrum Dyspozycyjne sporządza na ich podstawie ocenę sytuacji i projekty komunikatów ostrzegawczych i przesyła je do Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. Z CD KSWSiA do resortowych jednostek wiodących przesyłane są meldunki ostrzegawcze oraz stosowne informacje z Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. Jednostki te odpowiadają za ich dystrybucję w swoich resortach (wg formatu ustalonego w poszczególnych resortach).

16 Szczegółowe uregulowania, w tym procedury, w zakresie współdziałania zostału uzgodnione przez przedstawicieli resortów, których elementy wchodzą w skład KSWSiA i zawarte w dokumencie pod nazwą PLAN WSPÓŁDZIAŁANIA JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH WCHODZĄCYCH W SKŁAD JEDNOLITEGO KRAJOWEGO SYSTEMU WYKRYWANIA SKAśEŃ I ALARMOWANIA

17 Uruchamianie KSWSiA oraz zabezpieczenie meteorologiczne jego działania Elementy KSWSiA funkcjonują lub są rozwijane i uruchamiane w następujących przypadkach: 1. podczas wprowadzenia na terytorium kraju lub jego części stanu nadzwyczajnego, w szczególności stanu klęski Ŝywiołowej, w celu zapobieŝenia skutkom katastrofy naturalnej, awarii technicznej lub działań terrorystycznych, których efektem moŝe być lub jest wystąpienie skaŝeń chemicznych, promieniotwórczych lub biologicznych; 2. w przypadku prowadzenia ćwiczeń i treningów sił i środków przeznaczonych w kraju do wykonywania zadań w zakresie wykrywania, rozpoznawania, identyfikacji oraz prowadzenia oceny sytuacji skaŝeń.

18 Uruchomienie KSWSiA moŝe nastąpić poprzez: - decyzję Rady Ministrów ( Ministrów sprawach nie cierpiących zwłoki decyzję moŝe podjąć Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Premierem); - rekomendację ministrów kierujących resortami, których jednostki organizacyjne wchodzą w skład KSWSiA. Rekomendację kieruje się bezpośrednio do Prezesa Rady Ministrów. - na wniosek (prośbę) wojewody, Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego PSP, Szefa Sztabu Generalnego WP, Prezesa PAA, Głównego Inspektora Sanitarnego, Sanitarnego, a takŝe Dyrektora Morskiej SłuŜby Poszukiwania i Ratownictwa. Prośby kieruje się poprzez ministra będącego przełoŝonym składającego prośbę. W przypadku uruchomienia SWSiA przez Ministra Obrony Narodowej ten niezwłocznie powiadamia o tym fakcie Premiera. Rekomendacje, prośby i powiadomienia wykonuje się w formie pisemnej. Muszą one zawierać uzasadnienia.

19 Informacja (decyzja) o uruchomieniu KSWSiA przesyłana jest z Rządowego Centrum Bezpieczeństwa do CD KSWSiA oraz do poszczególnych resortów. Centrum Dyspozycyjne osiąga wówczas pełną gotowość do działania a systemy resortowe są uruchamiane na polecenie ministrów lub osób posiadających do tego kompetencje (np. w MON Szef Sztabu Generalnego WP). Dodatkowo Centrum Dyspozycyjne przesyła do jednostek wiodących w poszczególnych resortach informację o rozpoczęciu współdziałania w ramach KSWSiA. Dalsze rozwijanie elementów KSWSiA odbywa się według procedur obowiązujących w poszczególnych resortach. KSWSiA moŝe być uruchomiony w pełnym lub ograniczonym zakresie. Ograniczenia określa organ uruchamiający system.

20 Elementy KSWSiA realizują zadania w następującym zakresie: 1. Bez rozwijania elementów KSWSiA funkcjonują elementy pracujące w trybie ciągłym: - CD KSWSiA prowadzi wymianę informacji z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa (odbiera informacje, przekazuje meldunki z monitoringu skaŝeń); - komórki wiodące poszczególnych elementów systemu przekazują meldunki z monitoringu sytuacji skaŝeń;

21 2. Ograniczone rozwinięcie rozwijane są elementy KSWSiA w r jonie wystąpienia zagroŝeń: - CD KSWSiA prowadzi wymianę informacji z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa (odbiera informacje, przekazuje meldunki z monitoringu sytuacji skaŝeń, z realizacji przedsięwzięć NSPK i w ramach rozwijania KSWSiA; - komórki wiodące poszczególnych elementów systemu przesyłają meldunki z monitoringu sytuacji oraz pomiarów skaŝeń do CD KSWSiA oraz o gotowości do prowadzenia działań; - wzmacnia się obsadę CD KSWSiA o specjalistów z COAS zaleŝnie od nakazanych ograniczeń; - zaleŝnie od potrzeb nawiązuje się współpracę z ekspertami z poszczególnych resortów partycypujących w KSWSiA; - uruchamiane są wybrane podsystemy KSWSiA lub ich elementy; - zaleŝnie od rozwoju sytuacji zwiększa się częstotliwość wymiany informacji w systemie; - ZaleŜnie od potrzeb uruchamia się słuŝby interwencyjne; - Przygotowuje się i przekazuje do Rządowego Centrum Bezpieczeństwa niezbędne oceny sytuacji skaŝeń oraz projekty komunikatów ostrzegawczych.

22 3. Pełne rozwinięcie rozwijane są wszystkie elementy KSWSiA: - CD KSWSiA przystępuje do pracy w pełnej obsadzie w systemie zmianowym. Prowadzona jest ciągła wymiana informacji pomiędzy Rządowym Centrum Bezpieczeństwa a CD KSWSIA i elementami KSWSiA; - nawiązuje się współpracę ze wszystkimi ekspertami resortów wchodzących w skład KSWSiA; - całodobowo czynne są komórki wiodące elementów wchodzących w skład KSWSiA; - uruchamiane są wszystkie słuŝby interwencyjne; - przygotowuje się niezbędne oceny sytuacji skaŝeń oraz projekty komunikatów ostrzegawczych ostrzegawczych przekazuje je do Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. Sygnał o rozwinięciu KSWSiA nakłada na Instytut Meteorologii i Gospodarki wodnej obowiązek meteorologicznego zabezpieczenia KSWSiA. Dane meteorologiczne przesyłane są do resortowych jednostek wiodących i do CD KSWSiA.

23 Działanie KSWSiA po wystąpieniu skaŝeń Elementy składowe KSWSiA na co dzień prowadzą działalność określoną przepisami (np. monitorują poziom skaŝeń). W bezpośrednim kontakcie z CD KSWSiA pozostają jedynie resortowe jednostki wiodące. W przypadku wystąpienia zagroŝeń, zagroŝeń konsekwencji uruchomienia systemu jego elementy nawiązują współdziałanie. Jest ono koordynowane przez CD KSWSiA. Od rodzaju zagroŝeń zaleŝy rola, jaką poszczególne elementy odgrywają w danej sytuacji w KSWSiA. JeŜeli zagroŝenie jest związane ze skaŝeniem promieniotwórczym, rolę elementu wiodącego (zgodnie z ustawą Prawo atomowe pełni PAA i podległe jej jednostki organizacyjne. Monitorują one poziom skaŝeń promieniotwórczych za pomocą własnych stacji pomiarowych. Systemy działające w ramach KSWSiA posiadające własne stacje (IMGW, SWS SZ, )wspierają PAA w jej działaniach. Placówki specjalistyczne laboratoria działające w Stacjach Sanitarno Epidemiologicznych wykonują poszerzone analizy prób środowiskowych i Ŝywności. Dane ze stacji pomiarowych podległych PAA oraz ze stacji wspomagających a podległych innym instytucjom przekazywane są do Centrum ds. Zdarzeń Radiacyjnych. Tam dokonuje się ich analizy i oceny. Opracowana ocena sytuacji przekazywana jest di Centrum Dyspozycyjnego KSWSiA, które na jej podstawie realizuje zadania koordynacyjne.

24 OBIEG INFORMACJI PO ZAISTNIENIU SKAśEŃ PROMIENIOTWÓRCZYCH RZĄDOWY ZESPÓŁ ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO RZĄDOWE CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA CD KSWSiA MINISTER ŚRODOWISKA PRZEZS PAA CENTRUM ds. ZDARZEŃ RADIACYJNYCH STACJE WCZESNEGO WYKRYWANIA SKAśEŃ PROMIENIOTWÓRCZYCH PAA PLACÓWKI POMIARÓW SKAZEŃ PROMIENIOTWÓRCZYCH SŁUśBY JEDNOSTEK BADAWCZO ROZWOJOWYCH WSPOMAGAJĄCE STACJE WCZESNEGO WYKRYWANIA SKAśEŃ PROMIENIOTWÓRCZYCH MON, IMGW SYSTEMY MONITORINGU LOKALNEGO

25 Sytuacja radiacyjna na obszarze kraju monitorowana jest na bieŝąco. Monitoring i obserwacja skaŝeń chemicznych prowadzone są dopiero po ich wystąpieniu (w wyniku awarii, wypadku, aktu terroru itp.). Odpowiedzialność za jej monitorowanie oraz organizację i prowadzenie akcji ratowniczej spoczywa na organach administracji publicznej (gminnej, powiatowej, wojewódzkiej). Monitoring prowadzony jest według określonych obowiązujących procedur. W przypadku wystąpienia skaŝeń zagraŝających instytucjom podległym Ministrowi Obrony Narodowej ( Metodyka oceny sytuacji skaŝeń promieniotwórczych, biologicznych i chemicznych ) monitoring prowadzą jednostki wchodzące w skład Podsystemu Wczesnego Ostrzegania będącego częścią SWS SZ RP. Informacja o sytuacji skaŝeń przekazywana jest do Centralnego Ośrodka Analizy SkaŜeń (COAS) zgodnie z obowiązującym w SWS SZ RP obiegiem informacji. W przypadku wystąpienia skaŝeń na morzu, ich monitoring i zwalczanie przypisane są do Morskiej SłuŜby Poszukiwania i Ratownictwa. Stosuje ona procedury zawarte w Krajowym Planie Zwalczania ZagroŜeń i Zanieczyszczeń Morza. Wszelkie informacje dotyczące skaŝeń chemicznych przekazywane są do CD KSWSiA, które dokonuje ich analizy, opracowuje prognozy rozwoju sytuacji skaŝeń i propozycje dalszych działań.

26 OBIEG INFORMACJI PO ZAISTNIENIU SKAśEŃ CHEMICZNYCH RZĄDOWY ZESPÓŁ ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO RZĄDOWE CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA CD KSWSiA MINISTER ŚRODOWISKA MINISTER SWiA MINISTER INFRASTRUKTURY OFIC. OPER MSWiA (CZK) GŁÓWNY INSPEKTORAT OCHRONY KCKRiOL OAS RSZ OAS OW MRCK MSPiR ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTOR SANITARNY WOJEWODA WCZK OAS WSzW MORSKI ODDZIAŁ STRAśY GRANICZNEJ STAROSTA PCZK DYREKTOR URZĘDU MORSKIEGO ZOZ-y KOMENDY SŁUśB RATOWNICZYCH CENTRUM BEZPIECZ. MORSKIEGO CENTRUM DYSP.-KONTR. AMIN. MORSKIEJ INFRASTRUKTURA POMIAROWA PIOŚ SŁUśBY RATOWNICZE POLICJA, STRAś POś. SŁUśBA ZDROWIA JEDNOSTKI WYKRYWANIA ZAGROśEŃ SZ RP RADAROWY SYSTEM ZARZ. I KONTR. RUCHU STATKÓW VTMS ZDARZENIA NA MORZU

27 Za nadzór epidemiologiczny i kontrolę chorób zakaźnych odpowiada Państwowa Inspekcja Sanitarna. Ona pełni rolę wiodącą w KSWSiA w przypadku zaistnienia skaŝeń biologicznych. Rolę wspomagającą w tym zakresie pełni słuŝba zdrowia podległa innym resortom. Nie prowadzi się ciągłego monitoringu skaŝeń biologicznych. Procedury w tym zakresie wdraŝane są z chwilą wystąpienia symptomów uŝycia środków biologicznych (Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakaŝeniach oraz w Ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej).

28 W przypadku stwierdzenie zachorowania lub podejrzenia zachorowania na niebezpieczną chorobę zakaźną zgłoszenia dokonują: - lekarz pierwszego kontaktu; - lekarz pogotowia ratunkowego; - lekarz w szpitalu. Procedura przekazywania informacji jest następująca: - lekarz podejrzewający zakaŝenie niebezpieczną chorobą zakaźną powiadamia telefonicznie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego (PIS); - PIS powiadamia telefonicznie Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego, Policję, Państwową StraŜ PoŜarną (PSP) oraz dyrektora właściwego terenowo szpitala; - Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny powiadamia Głównego Inspektora Sanitarnego, Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody, Komendę Wojewódzką Policji i PSP, Krajowy Punkt Centralny ds. Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych umieszczony w Państwowym Zakładzie Higieny, Departament Spraw Obronnych (CZK) Ministerstwa Zdrowia; - Departament Spraw Obronnych (CZK) Ministerstwa Zdrowia powiadamia Centrum Dyspozycyjne KSWSiA oraz Ministra Zdrowia;

29 - Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody powiadamia KCKRiOL; - Główny Inspektor Sanitarny powiadamia Ministra Zdrowia oraz Państwowy Zakład Higieny lub inny instytut naukowobadawczy minister KCKRiOL; - Minister Zdrowia powiadamia Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego; - Kryzysowego przypadku stwierdzenia zakaŝenia na terenie jednostki wojskowej lub u Ŝołnierza lekarz powiadamia dowódcę jednostki wojskowej, dyrektora właściwego terenowo szpitala oraz Wojskowy Ośrodek Medycyny Prewencyjnej (WOMP); WOMP powiadamia Wojewódzkiego Inspektora sanitarnego, Wojskową Inspekcję Sanitarną oraz DyŜurną SłuŜbę Operacyjną Systemu Medycznego (DSO SM). DSO SM powiadamia Centrum Dyspozycyjne KSWSiA. CD KSWSiA analizuje zebrane informacje oraz przygotowuje prognozy rozwoju sytuacji i propozycje działań.

30 OBIEG INFORMACJI PO ZAISTNIENIU SKAśEŃ BIOLOGICZNYCH RZĄDOWY ZESPÓŁ ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO RZĄDOWE CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA MINISTER ZDROWIA CD KSWSiA DEP. SPRAW OBR. MIN. ZDROWIA DSO SM PZH KRAJOWY GŁÓWNY INSP. SANITARNY KCKR i OL PUNKT CENTRALNY WOJSKOWA INSPEKCJA SANITARNA WOJEWÓDZKI INSPEKTOR SANITARNY CZK WOJEW. KW POLICJI KW PSP WOMP SZPITAL POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY CZK POWIAT. POLICJA PSP LEKARZ LABORATORIUM MIKROBIOLOGICZNE ZDARZENIA W WOJSKU

31 Centrum Dyspozycyjne KSWSiA Centrum Dyspozycyjne Krajowego systemu Wykrywania SkaŜeń i Alarmowania jest komórką funkcjonalną Centralnego Ośrodka Analizy SkaŜeń (COAS), która w imieniu Ministra Obrony Narodowej nadzoruje i koordynuje funkcjonowanie KSWSiA. W jego skład wchodzą: - Zespół Operacyjno Koordynacyjny przeznaczony do wykonywania zadań w zakresie koordynacji współdziałania elementów KSWSiA; - Zespół Analizy i Prognozy ZagroŜenia SkaŜeniami przeznaczony analizowania danych, mających na celu ustalenie poziomu zagroŝenia skaŝeniami oraz ich prognozowania; - Zespół Kierunków przeznaczony do zapewnienia bezpośrednich kontaktów z elementami systemu zgodnie z opracowanymi planami reagowania kryzysowego kryzysowego sytuacji zagroŝenia lub wystąpienia skaŝeń; - Zespół Zabezpieczenia Teleinformatycznego wspierający CD KSWSiA w zakresie utrzymania w sprawności sprzętu informatycznego oraz prawidłowego funkcjonowania oprogramowania, a takŝe wytwarzania, ewidencji i obiegu dokumentów.

32 STRUKTURA FUNKCJONALNA CENTRUM DYSPOZYCYJNEGO KSWSiA (WRAZ Z OBIEGIEM INFORMACJI) ZOBRAZOWANIE SYTUACJI ELEMENT SYSTEMU ZESPÓŁ KIERUNKÓW PUNKT KIEROWANIA SWS SZ RP ZESPÓŁ OPERACYJNO- KOORDYNACYJNY ZESPÓŁ ANALIZY I PROGNOZOWANIA ZAGROśENIA SKAś. ZESPÓŁ ZABEZPIECZENIA TELEINFORMATYCZNEGO CENTRUM DYSPOZYCYJNE KSWSiA DSO SZ RP

33 Zasadnicze zadania realizowane przez CD KSWSiA: - koordynacja działań elementów składowych KSWSiA w czasie działań rzeczywistych oraz podczas treningów i ćwiczeń; - utrzymywanie łączności ze wszystkimi ośrodkami kierującymi resortowymi systemami włączonymi do KSWSiA; - zbieranie informacji dotyczących skaŝeń od elementów KSWSiA oraz z innych dostępnych źródeł na obszarze kraju; - analizowanie danych o skaŝeniach oraz prognozowanie sytuacji skaŝeń; - zapewnienie sprawnego obiegu informacji o skaŝeniach i niezbędnych do ich oceny pomiędzy elementami składowymi KSWSiA; - opracowanie, w uzgodnieniu z pozostałymi elementami KSWSiA, propozycji i wniosków dotyczących utrzymywania i aktualizacji baz danych o źródłach zagroŝeń, utrzymywania odpowiednich sił i środków w gotowości do podjęcia działań oraz ich uruchamiania w przypadku wystąpienia zagroŝeń.

34 Zadania te realizowane są przez zespoły wchodzące w skład CD KSWSiA. Zadania poszczególnych zespołów są następujące: 1. Zespół Operacyjno-Koordynacyjny: - przyjmowanie informacji od Zespołu Kierunków Kierunków podejmowanie decyzji dotyczących ich obiegu w ramach CD KSWSiA; - kierowanie wymianą informacji pomiędzy elementami KSWSiA i sprawowanie nad nią nadzoru; - wykonywanie wstępnych analiz i ocen zagroŝenia skaŝeniami; - przygotowywanie analiz, ocen, wniosków oraz propozycji dla Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. 2. Zespół Analizy i Prognozy ZagroŜenia SkaŜeniami: - analizowanie danych o sytuacji skaŝeń otrzymywanych z ogniw KSWSiA; - prognozowanie rozwoju sytuacji skaŝeń; - analizowanie i ocena wpływu sytuacji skaŝeń na funkcjonowanie wojsk i ludności cywilnej oraz infrastruktury kraju, a takŝe opracowywanie i przedstawianie szefowi CD KSWSiA wniosków wniosków niej wynikających;

35 3. Zespół Kierunków: - utrzymywanie za pomocą technicznych środków łączności kontaktu z elementami KSWSiA; - przyjmowanie informacji od elementów KSWSiA i przekazywanie ich do Zespołu Operacyjno-Koordynacyjnego; - weryfikowanie treści i poprawności formy informacji pochodzących z elementów systemu; - pozyskiwanie danych meteorologicznych na potrzeby CD KSWSiA oraz ich redystrybucja w przypadku do pozostałych elementów KSWSiA w przypadku wystąpienia zakłóceń. 4. Zespół Zabezpieczenia Teleinformatycznego: - bieŝąca obsługa techniczna sprzętu i oprogramowania komputerowego; - nadzór nad przestrzeganiem zasad wytwarzania i obiegu dokumentów; - prowadzenie ewidencji dokumentów będących w obiegu; - zapewnienie moŝliwości w zakresie wytwarzania dokumentów niejawnych; - instruowanie personelu centrum z zakresu obsługi sprzętu, oprogramowania komputerowego oraz wytwarzania i obiegu dokumentów.

36 Podsumowanie i spostrzeŝenia praktyka: 1. Nastąpiła standaryzacja danych i pojęć po zdarzeniu w Czernobylu. 2. Funkcyjnych w strukturach systemu da się przeszkolić i utrzymać na niezbędnym poziomie sprawności. 3. Wrócono do sprawdzonych rozwiązań współpracy ogniw wojskowych z cywilnymi. Idzie o współpracę OAS WSzW i OAS CZK Wojewody (są one praktycznie w jednym miejscu, a przynajmniej w jednej miejscowości) - dawniej WSzW i WIOC, w których istniały WOADA. 4. Czułym punktem w zapewnieniu skuteczności działania systemu na obszarze kraju jest sieć jednostek dokonujących indykacji i pomiarów wszelkich skaŝeń. WaŜna w tym jest : - gęstość sieci, - stała gotowość do działań. Ta jest waŝna w zakresie wykrywania skaŝeń chemicznych, które cechuje gwałtowność (nagłość) zaistnienia i narastania, względnie krótki czas działania, duŝa szkodliwość (skuteczność) w powodowaniu strat ludzi i zwierząt, a takŝe środowiska. - wyposaŝenie dające jednolite co do pojęć i wielkości fizycznych pomiary, - niezawodna łączność tam na dole.

37 Akty prawne i literatura dotycząca KSWSiA 1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 października 2006 r. w sprawie systemów wykrywania skaŝeń i właściwości organów w tych sprawach. 2. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakaŝeniach. 3. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 4. Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe. 5. Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o bezpieczeństwie morskim. 6. Ustawa z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki. 7. Ustawa o działach administracji rządowej. 8. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym. 9. Ustawa o Państwowej StraŜy PoŜarnej z dnia 24 sierpnia 1991 r. 10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia17 grudnia 2002 r. w sprawie stacji wczesnego wykrywania skaŝeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skaŝeń promieniotwórczych. 11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 maja 1997 r. w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zanieczyszczeń na morzu. 12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowej organizacji Morskiej SłuŜby Poszukiwania i Ratownictwa.

38 13. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29grudnia w sprawie szczegółowych zasad organizacji Krajowego Systemu Ratowniczo- Gaśniczego. 14. Decyzja Ministra Obrony Narodowej nr 248/MON z dnia 21 grudnia 2000 r. w sprawie organizacji, zadań i funkcjonowania w Siłach Zbrojnych RP Systemu Wykrywania SkaŜeń. 15. Decyzja Ministra Obrony Narodowej nr 353/MON z dnia 12 grudnia 2002 r. zmieniająca decyzję w sprawie organizacji, zadań i funkcjonowania w Siłach Zbrojnych RP Systemu Wykrywania SkaŜeń. 16. Instrukcja Systemu Wykrywania SkaŜeń w Siłach Zbrojnych RP, sygn. OPChem.391/ Metodyka oceny sytuacji skaŝeń promieniotwórczych, biologicznych i chemicznych (ATP-45B) sygn. OPChem.392/ Obrona Przed Bronią Masowego RaŜenia w Operacjach Połączonych (DD/3.8) sygn. chem. 369/2004.