Podatek od towarów i us³ug w 2016 roku nowelizacje oraz praktyka stosowania

Transkrypt

1 Podatek od towarów i us³ug w 2016 roku nowelizacje oraz praktyka stosowania Webinar Comarch ERP i Instytutu Studiów Podatkowych w dniu 12 stycznia 2016 r.

2 Zmiany w podatku od towarów i usług od dnia 1 stycznia 2016 r. wybrane zagadnienia Rozdział I. Zmiany przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r., obowiązujące od 1 stycznia 2016 r. Podrozdział 1. Sposób określenia proporcji 1.1. Z dniem 1 stycznia 2016 r. zmienione zostają zasady obliczania kwoty podatku naliczonego w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych przez podatnika zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i do innych celów, zaś przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe. Obliczanie kwoty podatku naliczonego powinno jak najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć Kwotę podatku naliczonego oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym dalej sposobem określenia proporcji, określonym w art. 86 ust. 2a 2h i 7b ustawy z dnia 11 marca 2004 r Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. W świetle dodanych z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 86 ust. 2a 2h i 7b, regułę wynikającą z art. 90 ust. 1 stosuje się z uwzględnieniem sposobu określenia proporcji: mechanizm odliczenia podatku naliczonego będzie w takim przypadku dwustopniowy Co do zasady podatnicy mają swobodę wyboru sposobu określania proporcji, pod warunkiem, że najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć (art. 86 ust. 2b ustawy z dnia 11 marca 2004 r.) Zgodnie z art. 86 ust. 2c ustawy z dnia 11 marca 2004 r. przy wyborze sposobu określenia proporcji można wykorzystać w szczególności następujące dane (za poprzedni rok podatkowy): średnioroczną liczbę osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością; średnioroczną liczbę godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą i poza tą działalnością; roczny obrót z działalności gospodarczej w rocznym obrocie podatnika z działalności gospodarczej powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności, w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych na sfinansowanie wykonywanej przez tego podatnika działalności innej niż gospodarcza; średnioroczną powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej i poza tą działalnością Zgodnie z art. 86 ust. 22 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, określić w przypadku niektórych podatników sposób określenia proporcji uznany za najbardziej odpowiadający specyfice wykonywanej przez tych podatników działalności i dokonywanych przez nich nabyć oraz wskazać dane, na podstawie których jest obliczana kwota podatku naliczonego z wykorzystaniem tego sposobu określenia proporcji, uwzględniając specyfikę prowadzenia działalności przez niektórych podatników i uwarunkowania obrotu gospodarczego 1.6. Delegację ustawową realizuje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników 1. Rozporządzenie definiuje sposób określania proporcji w przypadku jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowych instytucji kultury, państwowych instytucji kultury, uczelni publicznych i instytutów badawczych, a także wskazuje dane, na podstawie których obliczana jest kwota podatku naliczonego z wykorzystaniem proporcji. W przypadku jednostek samorządu terytorialnego sposób określenia proporcji ustala się odrębnie dla każdej z jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego: urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych oraz zakładów budżetowych Podatnik rozpoczynający w danym roku podatkowym wykonywanie działalności gospodarczej i działalności innej niż działalność gospo- 1 Dz.U. poz Materia³y szkoleniowe

3 darcza lub podatnik, który uzna, że w odniesieniu do wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych przez niego nabyć dane za poprzedni rok podatkowy byłyby niereprezentatywne, w celu obliczenia kwoty podatku naliczonego przyjmuje dane wyliczone szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie protokołu (art. 86 ust. 2e i 2f ustawy z dnia 11 marca 2004 r.) Proporcję określa się procentowo w stosunku rocznym, zaokrąglając w górę do najbliższej liczby całkowitej (art. 86 ust. 2g ustawy z dnia 11 marca 2004 r.) Sposób określenia proporcji stosowany w trakcie roku ma charakter wstępny zgodnie z art. 90c ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. po zakończeniu roku obowiązkiem podatników będzie dokonanie korekty odliczonego podatku przy uwzględnieniu danych dla zakończonego roku. Dokonując tej korekty podatnik może przyjąć inny sposób określania proporcji, niż został przyjęty dla danego roku podatkowego, jeżeli byłby on bardziej reprezentatywny dla zakończonego roku (art. 90 ust. 3 powołanej ustawy). Podrozdział 2. Wpływ postępowania restrukturyzacyjnego na zastosowanie art. 89a i 89b ustawy o podatku od towarów i usług. Z dniem 1 stycznia 2016 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne 2. Powołana ustawa reguluje nowego rodzaju postępowanie, tj. postępowanie restrukturyzacyjne, którego celem jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, 2 Dz. U. nr 978; dalej: ustawa z dnia 15 maja 2015 r. przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. wprowadza zmiany w ustawie z dnia 11 marca 2004 r., mające na celu dostosowanie przepisów o tzw. uldze na złe długi do nowego postępowania restrukturyzacyjnego Zgodnie z art. 89a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona Artykuł 89a ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. wyłącza stosowanie tego przepisu w stosunku do dostaw towarów lub świadczenia usług na rzecz podatników znajdujących się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego Artykuł 89a ust. 2 pkt 3 lit. b/ ustawy z dnia 11 marca 2004 r. wyłącza stosowanie tzw. ulgi na złe długi, o której mowa w ust. 1, w stosunku do dłużników znajdujących się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego Zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze Zgodnie ze znowelizowanym ust. 1b art. 89b ustawy z dnia 11 marca 2004 r., przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku, gdy dłużnik w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 150 dzień od dnia upływu terminu płatności, jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r., postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Podrozdział 3. Pozostałe zmiany Uchyla się art. 41 ust. 10 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., co likwiduje możliwość stosowania obniżonej stawki 8% do dostaw sprzętu przeciwpożarowego Modyfikuje się sposób ustalania odsetek od podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów Do dnia 31 grudnia 2015 r.., na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., naczelnik urzędu celnego pobiera od niepobranej kwoty podatku odsetki z uwzględnieniem wysokości i zasad obowiązujących dla poboru odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, z tym że ich wysokość jest liczona od dnia następującego po dniu powstania obowiązku podatkowego do dnia powiadomienia o wysokości należności podatkowych (z zastrzeżeniem, że odsetek nie pobiera się, jeżeli podatnik udowodni, że wykazana w zgłoszeniu celnym nieprawidłowa kwota podatku była spowodowana okolicznościami niewynikającymi z jego zaniedbania lub świadomego działania). Przepisy te nie przewidują możliwości stosowania podwyższonych oraz obniżonych stawek odsetek za zwłokę Z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 37 ust. 1a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. przewiduje odpowiednie stosowanie dodanych z tym dniem 1 stycznia 2016 r. przepisów art. 65 ust. 6a i 6b ustawy z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne 3. Zmiana ta umożliwi stosowanie podwyższonych oraz obniżonych stawek odsetek za zwłokę (jak również spowoduje, że wysokość odsetek w podatku od towarów i usług z tytułu importu będzie odpowiadała 3 Tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz Materia³y szkoleniowe 2016

4 tym naliczanym na podstawie przepisów Prawa celnego) 1.3. Uchyla się przepisy określające szczególne zasady ustalania właściwości organów podatkowych w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług Do dnia 31 grudnia 2015 r. art. 3 ustawy z dnia 11 marca 2015 r. określa szczególne zasady ustalania właściwości organów podatkowych w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług. Zasadą wynikającą z tych przepisów jest, że właściwym dla podatnika podatku od towarów i usług organem podatkowym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług Z dniem 1 stycznia 2016 r. większość przepisów art. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. zostaje uchylona. Powoduje to, że, co do zasady, właściwymi dla podatników podatku od towarów i usług organami podatkowymi staną się naczelnicy urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podatników, zgodnie z art ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa Ogranicza się właściwość naczelnika urzędu skarbowego w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów Do dnia 31 grudnia 2015 r. organami podatkowymi właściwymi w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów są, co do zasady, właściwi dla podatników naczelnicy urzędów celnych. Wyjątek obecnie dotyczy postępowań dotyczących ulg w spłacie zobowiązań podatkowych w podatku oraz zwrotu nadpłaty podatku w sprawach tych właściwymi organami podatkowymi są właściwi dla podatników naczelnicy urzędów skarbowych (art. 39 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.) Od dnia 1 stycznia 2016 r. naczelnicy urzędów skarbowych właściwi dla podatnika są organami podatkowymi właściwymi tylko w sprawie postępowań dotyczących ulg w spłacie zobowiązań podatkowych w podatku od towarów i usług (znowelizowany art. 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.). Organami podatkowymi z tytułu nadpłaty podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów staną się zatem naczelnicy urzędów celnych. 4 Tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz Materia³y szkoleniowe 2016

5 Część II. Ordynacja podatkowa Rozdział I. Wprowadzenie zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został przepis art. 2a Ordynacji podatkowej, w myśl którego, niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika. Aby móc powołać się na tę zasadę in dubio pro tributario, konieczne jest stwierdzenie, że dany przepis budzi wątpliwości oraz muszą to być wątpliwości tego rodzaju, że nie da się ich rozwiązać za pomocą dostępnych reguł wykładni albo stosując te reguły wykładni możliwe jest dojście do różnych, sprzecznych ze sobą wniosków Jeżeli dojdzie do sytuacji, w której pojawią się niedające się rozstrzygnąć wątpliwości, wówczas wątpliwości te należy rozstrzygnąć na korzyść podatnika. Oczywiście rozwiązanie to musi być oparte na przepisie prawa (nie może być to rozwiązanie sprzeczne z prawem), które da się wywieść z tego przepisu przy użyciu jednej z dopuszczalnych metod wykładni. Zasada in dubio pro tributario jest podatkową odmianą utrwalonej już zasady postępowania karnego in dubio pro reo, zgodnie z którą niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego (art. 5 2 Kodeksu postępowania karnego). Standardy demokratycznego państwa prawnego wymagają, aby analogiczna zasada jak in dubio pro reo obowiązywała w prawie podatkowym. Rozdział II. Zmiany definicji deklaracji oraz podmiotu krajowego oraz podmiotu zagranicznego w znowelizowanej ustawie Ordynacja Podatkowa Z dniem 1 stycznia 2016 r. określona została nowa definicja deklaracji. Ze znowelizowanego brzmienia art. 3 pkt 5 Ordynacji podatkowej wynika, że przez deklaracje rozumie się również zestawienia, do których składania obowiązani są na podstawie przepisów prawa podatkowego podatnicy, płatnicy i inkasenci Wprowadzenie niniejszego przepisu powoduje, że nie ulega wątpliwości, że deklaracjami w rozumieniu Ordynacji podatkowej są również miesięczne zestawienia oświadczeń, o których mowa w art. 89 ust. 14 ustawy o podatku akcyzowym 5, a w konsekwencji że do zestawień tych stosuje się przepisy ordynacji dotyczące deklaracji (w tym dotyczące korygowania deklaracji) Zmiana ta ma służyć wyeliminowaniu wątpliwości interpretacyjnych, czy przepisy tej ustawy dotyczące składania deklaracji oraz ich korekt stosuje się również do miesięcznego zestawienia oświadczeń, o których mowa w art. 89 ust. 14 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym, do których składania właściwemu naczelnikowi urzędu celnego obowiązani są sprzedawcy wyrobów akcyzowych wskazanych w ww. przepisie. Z powyższego względu zasadne jest uzupełnienie obowiązującej definicji deklaracji Zgodnie ze zmienionym z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 3 pkt 11 i 12 Ordynacji podatkowej doprecyzowana została definicja podmiotu krajowego oraz podmiotu zagranicz- 5 Dz. U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11 z późn. Zm. nego. Podmiotami krajowymi oraz podmiotami powiązanymi w rozumieniu Ordynacji podatkowej są wyłącznie podmioty powiązane z innymi podmiotami w rozumieniu przepisów ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o podatku dochodowym od osób prawnych. Rozdział III. Ułatwienia dotyczące pism nadawanych pocztą za granicą. 1. Z dniem 1 stycznia 2016 r. art pkt 2 Ordynacji podatkowej otrzymał nowe brzmienie. W myśl znowelizowanego przepisu jeżeli przed upływem terminu pismo zostanie nadane w placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, jak również jeżeli pismo nadane w państwie spoza Unii Europejskiej zostanie przed upływem terminu otrzymane przez polską placówkę pocztową operatora wyznaczonego, wówczas termin uważa się za zachowany. Rozdział IV. Zmiana wysokości odsetek za zwłokę z tytułu zaległości podatkowej w podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym. 1. Od dnia 1 stycznia 2016 r. istotnym zmianom ulegają zasady ustalania wysokości odsetek za zwłokę, mimo że podstawowa stawka tych odsetek pozostaje równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i dwóch punktów procentowych, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%. Zmianie uległy przepisy obniżające stawkę odsetek za zwłokę. W przeciwieństwie do obowiązujących do dnia 31 grudnia 2015 r. przepisów, Materia³y szkoleniowe 2016

6 wprowadzono podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę (art. 56a 56d Ordynacji podatkowej), która jednak będzie miała zastosowanie wyłącznie do zaległości w podatku od towarów i usług oraz w podatku akcyzowym. 2. Obniżona stawka odsetek za zwłokę wynosi obecnie 50% stawki podstawowej; do dnia 31 grudnia 2015 r. było to 75% tej stawki. Obniżona stawka miała zastosowanie w przypadku złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty i zapłaty w całości zaległości podatkowej, w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty. Obowiązywały również ograniczenia czasowe dla możliwości składania korekty deklaracji uprawniającej do zastosowania obniżonej stawki. Od dnia 1 stycznia 2016 r. stawka obniżona (50% stawki podstawowej) ma zastosowanie, jeżeli prawnie skuteczna korekta deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty zostanie złożona w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji (warunek zapłaty zaległości w ciągu 7 dni pozostanie bez zmian). 3. Zaległości wynikające z korekt dobrowolnych złożonych po upływie 6 miesięcy od ustawowego terminu złożenia deklaracji, bez względu na procent uszczuplenia, będą objęte podstawową stawką odsetek. 4. Od dnia 1 stycznia 2016 r. umożliwiono korzystanie z obniżonej stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych także tym podatnikom, których zaległość podatkowa zostałaby uregulowana poprzez zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku oraz których zobowiązanie wygasa wskutek potrącenia albo przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiatu lub województwa), na wniosek złożony w terminie 7 dni od dnia złożenia korekty deklaracji. Obniżona stawka odsetek za zwłokę nie ma podobnie jak obecnie - zastosowania w przypadku korekty deklaracji: 1) złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej; 2) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających. 5. Obowiązujące do dnia 31 grudnia 2015 r. przepisy nie wprowadzały stosowania podwyższonej stawki odsetek za zwłokę. Od dnia 1 stycznia 2016 r. obowiązuje podwyższona stawka w wysokości 150% stawki podstawowej. Stawka ta będzie ma zastosowanie w przypadku najpoważniejszych wadliwości rozliczania podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego (art. 56b Ordynacji podatkowej obowiązujący od dnia 1 stycznia 2016 r.). Podwyższona stawka odsetek za zwłokę będzie miała zastosowanie wyłącznie w następujących przypadkach: 1) zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku, ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego, 2) korekty deklaracji: a) złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej, b) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających 3) ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji, mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku. W odniesieniu do korekt deklaracji w podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego podwyższona stawka odsetek będzie miała zastosowanie tylko po przekroczeniu limitu odnoszącego się do kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekraczających 25% kwoty należnej. Limit ten jest oparty na określonym w art Kodeksu karnego skarbowego progu pomiędzy wykroczeniem skarbowym a przestępstwem skarbowym. Próg ten stanowi równowartość pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w rozumieniu ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (aktualnie zł = 9250 zł) obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu. Podwyższone odsetki są naliczane dopiero po przekroczeniu tego limitu niższe kwoty wyłączone będą objęte stawką podstawową albo obniżoną. 6. Stawki odsetek za zwłokę ulegają obniżeniu lub podwyższeniu w stopniu odpowiadającym obniżeniu lub podwyższeniu podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, począwszy od dnia, w którym stopa ta uległa zmianie. 7. Zgodnie z przepisami przejściowymi do zaległości podatkowych powstałych przed dniem 1 stycznia 2016 r. stosuje się co do zasady przepisy obowiązujące przed tą datą, za wyjątkiem określonym w pkt 8. Złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji może nastąpić bez uzasadnienia przyczyn korekty. 8. Podatnicy mają możliwość zastosowania obniżonej stawki odsetek za zwłokę w wysokości 50% stawki odsetek do zaległości podatkowych powstałych do dnia 31 grudnia 2015 r., przy spełnieniu warunku złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji w terminie 6 miesięcy od dnia 1 stycznia 2016 r. i zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty; dotyczy to wszystkich podatków nie tylko podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego. Rozdział V. Zmiany w zasadach wydawania interpretacji indywidualnych Z dniem 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 14a 1a interpretacja ogólna powinna zawierać w szczególności: Materia³y szkoleniowe

7 opis zagadnienia, w związku z którym jest dokonywana interpretacja przepisów prawa podatkowego; wyjaśnienie zakresu oraz sposobu stosowania interpretowanych przepisów prawa podatkowego do opisanego zagadnienia wraz z uzasadnieniem prawnym. Regulacja ta zapewni możliwość zestawienia treści interpretacji ogólnych z zagadnieniami wskazywanymi we wnioskach o interpretacje indywidualne oraz w wydanych interpretacjach indywidualnych Z dniem 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 14r umożliwione zostało występowanie z wnioskami o wydanie interpretacji przez dwa lub więcej zainteresowanych uczestniczących w tym samym zaistniałym stanie faktycznym lub mających uczestniczyć w tym samym zdarzeniu przyszłym (wnioski wspólne). Zasady obowiązujące w tym zakresie określać będą przepisy art. 14 Ordynacji podatkowej Jeżeli interpretacja indywidualna jest wydana na wniosek dwóch lub więcej zainteresowanych, wówczas doręczana jest tylko jednemu z zainteresowanych (pozostałym doręczany będzie odpis interpretacji indywidualnej lub postanowienia), a opłata za wydanie interpretacji wynosić będzie iloczyn opłaty standardowej i liczby zainteresowanych składających wniosek wspólny Z dniem 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 14b 2a Ordynacji podatkowej dodany zostanie przepis stanowiący, że przedmiotem wniosku o interpretację indywidualną nie mogą być przepisy prawa podatkowego regulujące właściwość oraz uprawnienia i obowiązki organów podatkowych oraz organów kontroli skarbowej Zmiana ta jest efektem poglądu wyrażanego w orzecznictwie sądowym, które wskazuje na potrzebę doprecyzowania regulacji dotyczącej interpretacji poprzez wskazanie, że przedmiotem wniosku o interpretację indywidualną nie mogą być przepisy adresowane do organu podatkowego oraz organu kontroli skarbowej tym samym usunięta zostanie wątpliwość sygnalizowana w orzecznictwie i doktrynie dotycząca możliwości wydawania interpretacji w kwestiach procesowych, tzn. prawa regulującego postępowanie podatkowe; przepisy o charakterze proceduralnym regulujące uprawnienia i obowiązki organu podatkowego (np. przepisy o pełnomocnictwach, dotyczące czynności sprawdzających, przesłanek ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, umorzenia, raty odroczenia). W tym przypadku nie mogą mieć zastosowania skutki ochronne przewidziane w przepisach regulujących instytucję interpretacji indywidualnych, ponieważ nie jest możliwe zastosowanie się przez podatnika do interpretacji przepisów adresowanych wprost do organów. Przedmiotowa zmiana uwzględnia prezentowane w orzecznictwie sądów administracyjnych stanowisko, w myśl którego przedmiotem interpretacji indywidualnej mogą być wyłącznie przepisy prawa materialnego (m.in. wyrok NSA z dnia 8 stycznia 2014 r. sygn. akt II FSK 143/12; wyrok z dnia 5 kwietnia 2011 r. sygn. akt I SA/Łd 185/11; wyrok WSA w Łodzi z dnia 15 lutego 2011 r. sygn. akt I SA/Łd 1195/10) Z dniem 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 14b 5a Ordynacji podatkowej w przypadku zbieżności wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej z treścią aktualnej interpretacji ogólnej wydaje się postanowienie o stwierdzeniu, że do stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego opisanego we wniosku zastosowanie znajduje interpretacja ogólna, z jednoczesnym stwierdzeniem bezprzedmiotowości wniosku. Do wydawania takich postanowień minister właściwy do spraw finansów będzie mógł upoważnić dyrektora Biura Krajowej Informacji Podatkowej Jeżeli zaistnieje powyższa sytuacja, wówczas skutkowało to będzie otrzymaniem przez wnioskodawcę potwierdzenia o możliwości zastosowania się do interpretacji ogólnej, bez konieczności wydawania interpretacji indywidualnej. Nie ma bowiem racjonalnych przesłanek, aby powielać treść interpretacji ogólnej w kolejnych aktach, tym bardziej, iż każdy ma możliwość zastosowania się do interpretacji ogólnej, a tym samym do powoływania się na wynikającą z tego tytułu ochronę prawną, której treść oraz zasady są analogiczne jak przy interpretacji indywidualnej Uzasadnione jest zatem, aby w sytuacji opisanej powyżej, wniosek zainteresowanego o wydanie interpretacji indywidualnej załatwiony był poprzez stwierdzenie, iż do stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego opisanego we wniosku zastosowanie znajduje interpretacja ogólna, z jednoczesnym stwierdzeniem bezprzedmiotowości wniosku. W sprawie tej organ będzie wydawał postanowienie, na które przysługiwało będzie zażalenie, a w dalszej kolejności skarga do sądu administracyjnego. W postanowieniu organ obowiązany będzie wskazać interpretację ogólną, która znajduje zastosowanie w sprawie z jednoczesnym podaniem miejsca jej publikacji w Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów Od dnia 1 stycznia 2016 r. interpretacja indywidualna wydana w formie dokumentu elektronicznego będzie również mogła być opatrzona podpisem potwierdzonym profilem zaufanym epuap Od dnia 1 stycznia 2016 r. wprowadzone zostały zmiany mające na celu podniesienie efektywności zmian nieprawidłowych interpretacji indywidualnych Od dnia 1 stycznia 2016 r. dyrektor Biura Krajowej Informacji Podatkowej został upoważniony do zmieniania wydanych interpretacji indywidualnych na etapie rozpatrywania wezwania do usunięcia naruszenia prawa (wezwanie takie jest konieczne, aby interpretacja indywidualna mogła zostać zaskarżona do wojewódzkiego sądu administracyjnego) Od dnia 1 stycznia 2016 r. zmiana interpretacji indywidualnej następuje tylko do opisanego we Materia³y szkoleniowe 2016

8 wniosku stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, na podstawie którego wydana została zmieniona interpretacja, usunie to wątpliwości co do możliwości uzupełniania stanu faktycznego na etapie zmiany interpretacji indywidualnej (efektem dodania wskazanego przepisu jest wyłączenie takiej możliwości) Zgodnie ze znowelizowanym art. 14e 1 pkt 2 Minister właściwy ds. finansów zostaje upoważniony do uchylania wydanych interpretacji indywidualnych i umarzania postępowań w sprawie ich wydania, jeżeli w dniu ich wydania istniały przesłanki do odmowy wszczęcia postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej Zgodnie ze znowelizowanym art. 14e 1 pkt 3 Minister właściwy ds. finansów zostaje upoważniony do stwierdzania wygaśnięcia interpretacji indywidualnej; możliwość taka ma istnieć w przypadku interpretacji indywidualnych niezgodnych z opublikowaną po wydaniu tych interpretacji indywidualnych interpretacją ogólną Od dnia 1 stycznia 2016 r. na podstawie dodawanego art. 14b ust. 6a Minister właściwy ds. finansów może upoważnić dyrektora Biura Krajowej Informacji Podatkowej do dokonywania w jego imieniu następujących czynności: 1) zmiany interpretacji indywidualnych na etapie rozpatrywania wezwania do usunięcia naruszenia prawa, 2) stwierdzanie wygaśnięcia interpretacji indywidualnych, 3) wydawanie postanowień w toku postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnych 4) wydawanie postanowień stwierdzających, że do stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego opisanego we wniosku zastosowanie znajduje interpretacja ogólna, z jednoczesnym stwierdzeniem bezprzedmiotowości wniosku, jak również do dokonywania zmiany tych postanowień, 5) uchylania postanowień, o których mowa w pkt Z dniem 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 14e 4 dodany został przepis wskazujący, że zmianę interpretacji indywidualnej (jak również postanowień dotyczących interpretacji indywidualnych) doręcza się podmiotowi, któremu w danej sprawie została wydana interpretacja (względnie postanowienie), albo jego następcy prawnemu Doręczanie następuje podmiotowi, któremu w danej sprawie została wydana interpretacja lub postanowienie, albo jego następcy prawnemu Z dniem 1 stycznia 2016 r. na podstawie art. 14i 4 i 5, w bazie interpretacji będą zamieszczane informacje o zmianie, uchyleniu oraz stwierdzeniu wygaśnięcia interpretacji indywidualnej, jak również informacje o nieprawidłowych interpretacjach indywidualnych, które z powodu śmierci, likwidacji lub rozwiązania wnioskodawcy, dla którego interpretacja indywidualna została wydana, nie mogą zostać zmienione, uchylone lub nie można stwierdzić ich wygaśnięcia Do dnia 1 stycznia 2016 r. w bazie interpretacji publikowanej na stronach Ministerstwa Finansów nie było informacji o zmianie, uchyleniu oraz stwierdzeniu wygaśnięcia interpretacji indywidualnej Od 1 stycznia 2016 r. na mocy przepisu art. 14s podmioty zamawiające w rozumieniu ustawy prawo zamówień publicznych będą miały możliwość wnioskowania o wydanie interpretacji indywidualnej. Zapewni to stosowanie reguł konkurencji i jednolite traktowanie podmiotów ubiegających się o zamówienia publiczne, którzy - ze względu na istniejące wątpliwości co do wysokości VAT - w składanych ofertach często określają różne stawki VAT. Rozdział VI Zmiany w przepisach dotyczących właściwości organów podatkowych Z dniem 1 stycznia 2016 r. na mocy przepisu art. 17b 1 i 2 wprowadzona została zasada, że organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawie praw i obowiązków podatnika (płatnika, inkasenta), przejętych przez następcę prawnego, jest organ podatkowy właściwy dla następcy prawnego. Zasada ta nie będzie obowiązywać w przypadku następstwa prawnego spadkobierców i zapisobierców w tym zakresie właściwym organem podatkowym będzie organ podatkowy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy Od dnia 1 stycznia 2016 r. na mocy przepisu art. 18b 1 i 2 Ordynacji podatkowej organy podatkowe właściwe w dniu wszczęcia postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej pozostaną właściwe we wszystkich sprawach związanych z zobowiązaniem podatkowym, które jest przedmiotem postępowania lub kontroli, chociażby w trakcie postępowania lub kontroli nastąpiło zdarzenie powodujące zmianę właściwości Jeżeli zdarzenie powodujące zmianę właściwości organu podatkowego nastąpiło po zakończeniu kontroli podatkowej, właściwym miejscowo w sprawie, której ta kontrola dotyczy, pozostaje organ właściwy w dniu wszczęcia kontroli podatkowej (zob. art. 18b 2 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.). Przepisy odnoszące się do wzmocnienia zasady perpetuatio fori będą stosowane odpowiednio: 1) w razie następstwa prawnego powodującego zmianę właściwości; 2) w sprawach, o których mowa w art. 21 3a, art. 24 i art. 30 Ordynacji podatkowej; 3) w sprawach orzekania o odpowiedzialności osób trzecich. Materia³y szkoleniowe 2016

9 1.4. Od dnia 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 18c 1, 2, 3 możliwe jest wyznaczanie: 1) przez Ministra właściwego ds. finansów jednego organu podatkowego (naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celnego, dyrektora izby skarbowej albo dyrektora izby celnej), jako właściwego do przeprowadzania kontroli podatkowej lub postępowań w sprawach dotyczących podatników pozostających w zakresie właściwości miejscowej różnych organów podatkowych, 2) przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej odpowiednio nadzorowanego naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego, jako właściwego do przeprowadzania kontroli podatkowej lub postępowań w sprawach dotyczących podatników pozostających w zakresie właściwości miejscowej różnych nadzorowanych naczelników Powyższe będzie możliwe, jeżeli zajdzie uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa skarbowego lub konieczność zabezpieczenia dowodów jego popełnienia. Wyznaczonym organem podatkowym będzie mógł być wyłącznie organ właściwy przynajmniej dla jednego z podatników Z dniem 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 18d 1 umożliwione zostało przejęcie postępowania podatkowego prowadzonego przez organ podatkowy pierwszej instancji (najczęściej organem tym jest naczelnik urzędu skarbowego) przez organ kontroli skarbowej. Będzie to możliwe, jeżeli informacje otrzymane przez organ podatkowy z banku lub innej instytucji finansowej, o których mowa w art. 182 Ordynacji podatkowej, nie pozwalają na wyjaśnienie istotnych okoliczności faktycznych sprawy. Wprowadzenie takiej możliwości jest związane z tym, że organy kontroli skarbowej mają szerszy dostęp do danych bankowych niż organy podatkowe Od dnia 1 stycznia 2016 r. wprowadzony został szereg zmian w przepisach dotyczących porozumień w sprawach ustalania cen transakcyjnych. Z nowych przepisów wynika, że: 1) decyzja w sprawie porozumienia zawierać będzie musiała tylko trzy obligatoryjne elementy (zob. art. 20a 1 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.; towarzyszyć temu będzie uchylenie art. 20i 3 Ordynacji podatkowej), 2) organ podatkowy zawiadamiając wnioskodawcę o przeszkodach, które nie pozwalają na zaakceptowanie wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej przedstawionej we wniosku, nie będzie musiał proponować innej metody ustalania ceny transakcyjnej (zob. art. 20h 2 ordynacji w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.), 3) instytucja przedłużenia terminu obowiązywania decyzji ma zostać zastąpiona instytucją odnowienia decyzji w sprawie porozumienia; instytucja ta będzie mogła mieć zastosowanie, jeżeli elementy decyzji, która ma ulec odnowieniu, nie uległy istotnej zmianie (zob. art. 20i 5 i 6 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.) Od dnia 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 21 3, 21 3a, 21 4, 21b organy podatkowe mają możliwość wydawania decyzji określających: 1) wysokość zobowiązania podatkowego, jeżeli powstałego zobowiązania nie wykazano, 2) wysokość nadwyżki VAT przeniesionej do rozliczenia wykazano, 3) wobec innych podmiotów niż podatnicy, 4) wysokość dochodu lub zysku, którego wysokość nie powoduje obowiązku zapłaty podatku Z dniem 1 stycznia 2016 r. nowe brzmienie otrzymał art. 23 2, wynika z niego, że odstąpienie od określania podstawy opodatkowania w drodze oszacowania będzie możliwe również, jeżeli pomimo braku ksiąg podatkowych dowody uzyskane w toku postępowania pozwalają na określenie podstawy opodatkowania. Rozdział VII. Zmiany w przepisach o zabezpieczeniu zobowiązań podatkowych 1.1. Z dniem 1 stycznia 2016 r. nowe brzmienie otrzymał art pkt 1 i 2 na jego mocy umożliwione zostało ustanawianie hipoteki przymusowej na udziałach w prawie: 1) użytkowania wieczystego, oraz 2) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został art. 38a stanowiący, że zaspokojenie z przedmiotu hipoteki przymusowej następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, chyba że z przedmiotu hipoteki jest prowadzona egzekucja przez sądowy organ egzekucyjny. Rozdział VIII. Zmiany w przepisach o zaległości podatkowej Od dnia 1 stycznia 2016 r. na równi z zaległością podatkową traktowane będą wszystkie otrzymane nadpłaty oraz zwroty podatku wykazane w deklaracji nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej (zob. art pkt 1 w zw. z art w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.). Ponadto na równi z zaległością podatkową traktowane będą w razie niedokonania zwrotu w terminie 30 dni i wydania przez organ podatkowy decyzji określającej obowiązek zwrotu po upływie 30 dni od doręczenia decyzji określającej obowiązek zwrotu także otrzymane nadpłaty oraz zwroty podatku: a. określone lub stwierdzone w decyzjach, które następnie zostały uchylone, zmienione lub stwierdzono ich nieważność albo stwierdzono ich wygaśnięcie, b. stwierdzone na wniosek w trybie art. 75 4, w zakresie wynikają- Materia³y szkoleniowe 2016

10 cym z tego wniosku, nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, c. wykazane dodatkowo, w korekcie deklaracji dokonanej w trybie art. 284 Ordynacji podatkowej, nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej (zob. art w zw. z art pkt 2 w brzmieniu obow i ą z u j ą c y m o d 1 s t y c z n i a 2016 r.) Z dniem 1 stycznia 2016 r. art został uchylony. W zamian dodany został art. 52a stanowiący, że zwrotowi bez wezwania organu podatkowego podlega wynagrodzenie płatników lub inkasentów pobrane nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, które traktuje się jako zaległość podatkową. W przypadkach takich organ podatkowy wydawać będzie decyzję, w której określać będzie wysokość zaległości podatkowej. Rozdział X. Zmiany w przepisach o wygasaniu zobowiązań w Ordynacji Podatkowej Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został art pkt 11, w myśl którego zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek prawomocnego nabycia spadku w całości przez Skarb Państwa albo jednostkę samorządu terytorialnego. Podobnie ma się rzecz w przypadku zobowiązań płatników oraz inkasentów (zob. dodawany z dniem 1 stycznia 2016 r. art pkt 7) Od 1 stycznia 2016 r. na mocy art i 1a oraz art. 60 2a-2c opłacanie podatków kartą płatniczą stanie się powszechnie. Warunkiem jest jedynie posiadanie przez organ podatkowy odpowiedniego urządzenia do autoryzacji transakcji płatniczych. Koszty opłat i prowizji związanych z opłacaniem podatków kartą ponosić będzie podatnik Od 1 stycznia 2016 r. w myśl znowelizowanego art. 60 1a domyślnym terminem zapłaty, jest dzień złożenia zlecenia płatniczego przez podatnika, a nie jak dotychczas - dzień obciążenia rachunku. W pozostałym zakresie treść przepisu się nie zmienia (poza dodaniem do treści przepisów unijnych instytucji pieniądza elektronicznego, co ma związek z umożliwieniem opłacania podatków kartą płatniczą) Od 1 stycznia 2016 r. w myśl dodanego art. 62b 1 pkt 2 aktualny właściciel przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego w każdej sytuacji będzie miał możliwość zapłaty podatku, czego skutkiem będzie wygaśnięcie zobowiązania podatkowego zabezpieczonego tą hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym Od 1 stycznia 2016 r. skuteczna (tj. skutkująca wygaśnięciem zobowiązania podatkowego) zapłata podatku będzie mogła zostać dokonana także przez inne osoby niż podatnik, tj. przez: 1) małżonka podatnika, jego zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę bez ograniczenia kwotowego (zob. dodawany z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 62b 1 pkt 1), 2) inny podmiot w przypadku gdy kwota podatku nie przekracza 1000 zł (zob. dodawany z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 62b 1 pkt 3) Jeżeli w powyższych przypadkach, treść dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika uznaje się, że wpłata pochodzi ze środków podatnika (zob. dodawany z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 62b 2) Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został przepis art. 62 1a stanowiący, że jeżeli na podatniku ciążą koszty doręczonego upomnienia, dokonaną wpłatę zalicza się w pierwszej kolejności na poczet tych kosztów. Podobnie ma się rzecz w przypadku wpłat dokonywanych przez płatników, inkasentów, następców prawnych oraz osoby trzecie (zob. art Ordynacji podatkowej) Od 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 62 4a i 5 niektóre postanowienia w sprawie zaliczenia wpłaty na poczet zaległości podatkowych (jak również odsetek za zwłokę oraz kosztów upomnienia) są wydawane tylko na wniosek podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osoby trzeciej Z dniem 1 stycznia 2016 r. wszedł w życie przepis wyłączający stosowanie przepisu określającego zasady dokonywania zaokrągleń przy zaliczaniu wpłaty, nadpłaty lub zwrotu podatku (zob. dodawany z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 63 3). Specyfika częściowego dokonywania wpłat na poczet zaległości podatkowej oraz zaliczania nadpłat na poczet zaległych lub bieżących zobowiązań podatkowych wymaga wyłączenia stosowania zasad zaokrąglenia określonych w art ustawy Ordynacja podatkowa przy dokonywaniu wpłat i zaliczeń. W przypadku zaliczania nadpłat na poczet zaległych lub bieżących zobowiązań podatkowych (art ustawy Ordynacja podatkowa) również wystąpi reszta, ponieważ kwota nadpłaty nie podlega zaokrągleniu i jej końcówka może być wyrażona w groszach Z początkiem 2016 r. wszedł w życie przepis dający możliwość umarzania lub rozkładania odsetek na raty - uprawnienie to rozszerzone zostanie na wszystkie odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek (a nie tylko odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a Ordynacji podatkowej). Wynika to ze zmienionego z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 67a 1 pkt 2 - przepis ten jednoznacznie dopuszcza możliwość odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty samych odsetek za zwłokę od nieuregulowanych zaliczek, także gdy nie wydano decyzji, o której mowa w art. 53a ustawy Ordynacja podatkowa. Zróżnicowanie stosowania ulg w zależności od tego, czy decyzja taka została lub nie została wydana, nie jest uzasadnione Z dniem 1 stycznia 2016 r. umożliwione zostało umarzanie przez organy podatkowe zaległości podat- Materia³y szkoleniowe

11 kowych, jeżeli postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne zostało umorzone, jak również jeżeli sąd oddalił wniosek o upadłość (zob. art. 67d 1 pkt 3 w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.). Ponadto z początkiem 2016 r. dodany został przepis stanowiący, że w przypadku, o którym mowa w art. 67d 1 pkt 3., organ podatkowy może umorzyć zaległość podatkową, jeżeli umorzenie nie będzie stanowiło pomocy publicznej lub będzie stanowiło pomoc de minimis w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis (zob. dodawany z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 67d 4 Ordynacji podatkowej) Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został art. 68 4a stanowiący, że zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy w tym zakresie. Rozdział XI. Zmiany w przepisach o przedawnieniu Ordynacji podatkowej Z obowiązującego od 1 stycznia 2016 r. brzmienia art wynika, że uprawomocnienie się postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego skutkuje rozpoczęciem biegu terminu przedawnienia na nowo Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został art. 70 3a ordynacji stanowiący, że jeżeli ogłoszenie upadłości nastąpiło przed rozpoczęciem biegu terminu przedawnienia, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego Z dniem 1 stycznia 2016 r. możliwość zawieszania biegu terminu przedawnienia na podstawie art. 70a rozszerzona została o sytuacje, gdy została wszczęta procedura wzajemnego porozumiewania się na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska, a umowa nie przewiduje możliwości wprowadzenia w życie zawartego porozumienia bez względu na terminy przedawnienia (zob. art. 70a 1a). Z początkiem 2016 r. dodany również został art. 70d stanowiący, że jeżeli ratyfikowana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, przewiduje możliwość wprowadzenia w życie porozumienia zawartego w toku procedury wzajemnego porozumiewania bez względu na terminy przedawnienia, to porozumienie uwzględnia się pomimo upływu terminów przedawnienia Od 1 stycznia 2016 r. na mocy art na równi z nadpłatą traktowane są nienależnie zapłacone: 1) zaległości, o których mowa w art. 52 oraz art. 52a, 2) odsetki za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, 3) opłaty prolongacyjne Z dniem 1 stycznia 2016 r. art pkt 4 otrzymał nowe brzmienie, z którego będzie wynikać, że z dniem złożenia deklaracji nadpłata powstaje tylko u podatników VAT składających deklaracje kwartalne, którzy są obowiązani do wpłacania zaliczek na VAT. Rozdział XII. Zmiany w przepisach o nadpłacie Z dniem 1 stycznia 2016 r. wprowadzona została ogólna norma określająca prawo do złożenia wniosku o stwierdzenia nadpłaty. Z obowiązującego od tego dnia brzmienia art Ordynacji podatkowej wynika, że uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty przysługuje podatnikom, płatnikom i inkasentom oraz osobom, które były wspólnikami spółki cywilnej w momencie rozwiązania spółki w zakresie zobowiązań spółki (przy czym płatnik lub inkasent będzie uprawniony do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty, jeżeli wpłacony podatek nie został pobrany od podatnika) Z początkiem 2016 r. dodany został przepis art. 75 2a stanowiący, że uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty przysługuje spółkom, które tworzyły podatkową grupy kapitałową w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych, w momencie utraty przez grupy statusu podatnika w zakresie zobowiązań tej grupy Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został przepis art. 75 4a, w decyzji stwierdzającej nadpłatę organ podatkowy określa wysokość zobowiązania podatkowego w prawidłowej wysokości w takim zakresie, w jakim powstanie nadpłaty jest związane ze zmianą wysokości zobowiązania podatkowego. Powyższe nie ogranicza możliwości wydania w terminie późniejszym zwykłej decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego. Doręczenie takich decyzji skutkować będzie wygasaniem decyzji stwierdzających nadpłaty z chwilą doręczenia (zob. dodawany z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 259a Ordynacji podatkowej) Od 1 stycznia 2016 r. z art wynika, że nadpłaty podlegają z urzędu zaliczeniu również na poczet kosztów upomnienia oraz na poczet odsetek za zwłokę od zaliczek podatkowych, gdy nie wydano decyzji, o której mowa w art. 53a Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został przepis przewidujący, że przepis dotyczący zaliczania nadpłat (tj. przepis określony w art. 76 1) stosuje się odpowiednio do zaliczania nadpłaty spółki cywilnej na poczet zobowiązań wspólników lub byłych wspólników tej spółki, z tym że w przypadku istniejącej spółki wymaga to zgody wszystkich wspólników (zob. art pkt 2 w brzmieniu Materia³y szkoleniowe

12 obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.) Z obowiązującego od 1 stycznia 2016 r. brzmienia art. 76b 1 wynika, że jeżeli zwrot podatku wynika z korekty deklaracji, zaliczenie następuje z chwilą złożenia korekty deklaracji. Od 1 stycznia 2016 r. w przypadkach, o których mowa, termin zwrotu nadpłaty upływa: 1) 30 dni od dnia wydania decyzji o uchyleniu albo stwierdzeniu nieważności decyzji jeżeli w związku z uchyleniem albo stwierdzeniem decyzji nie wystąpi obowiązek wydanie nowej decyzji (zob. obowiązujące od 1 stycznia 2016 r. brzmienie art pkt 3 ), 2) 30 dnia od dnia wydania nowej decyzji gdy po uchyleniu albo stwierdzeniu nieważności decyzji konieczne jest wydanie nowej decyzji (zob. obowiązujące od 1 stycznia 2016 r. brzmienie art pkt 1 Ordynacji podatkowej). Jednocześnie art Ordynacji podatkowej od 1 stycznia 2016 r. stanowi, że w przypadku niewydania nowej decyzji w terminie 3 miesięcy od dnia uchylenia albo stwierdzenia nieważności przez organ podatkowy lub od dnia doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego ze stwierdzeniem jego prawomocności, uchylającego decyzję albo stwierdzającego jej nieważność, nadpłata stanowiąca kwotę wpłaconą na podstawie decyzji uchylonej albo decyzji, której nieważność stwierdzono, podlega zwrotowi bez zbędnej zwłoki 1.7. Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został przepis art pkt 4a stanowiący, że jeżeli wniosek o zwrot nadpłaty został wniesiony po wydaniu, ale przed wejściem w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub publikacją sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, nadpłata podlega zwrotowi w terminie 30 dni od dnia: 1) wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, lub 2) publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, lub 3) od dnia, w którym uchylono lub zmieniono w całości lub w części akt normatywny Od 1 stycznia 2016 r. możliwe jest na mocy przepisu art. 77b 1 pkt 1 i 2 zwracanie nadpłat na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej Od 1 stycznia 2016 r. w przypadku podatników, płatników oraz inkasentów, którzy nie są obowiązani do posiadania rachunku bankowego, zwrot nadpłaty następuje na wskazany rachunek bankowy lub rachunek w SKOK-u lub przekazem pocztowym, chyba że podatnik, płatnik lub inkasent zażąda zwrotu nadpłaty w kasie (zob. obowiązujące od 1 stycznia 2016 r. brzmienie art. 77b 1 pkt 2). W kasie bez żądania zwracane będą tylko nadpłaty, których wysokość nie przekracza dwukrotności kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli nie wskazano rachunku, na który mają zostać zwrócone (zob. art. 77b 3 w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.) Od 1 stycznia 2016 r. możliwe jest składanie wniosku o stwierdzenie nadpłaty w okresie między zakończeniem kontroli podatkowej a wszczęciem postępowania podatkowego (zob. art zdanie pierwsze w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.) Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został przepis stanowiący, że w razie wszczęcia z urzędu postępowania podatkowego w sprawie, w której został złożony wniosek o stwierdzenie nadpłaty, żądanie zawarte we wniosku o stwierdzenie nadpłaty podlega rozpatrzeniu w tym postępowaniu (zob. dodawany z dniem 1 stycznia 2016 r. art zdanie drugie Ordynacji podatkowej) Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany został przepis stanowiący, że decyzję w sprawie stwierdzenia nadpłaty na wniosek złożony przed upływem terminu przedawnienia można wydać także po upływie tego terminu (zob. art Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.) Z początkiem 2016 r. dodany został przepis umożliwiający składanie wniosków o stwierdzenie nadpłaty po upływie terminu przedawnienia, jeżeli prawo do stwierdzenia nadpłaty wynika z zawartego porozumienia w trybie procedury wzajemnego porozumiewania się na podstawie zawartych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (zob. dodawany z dniem 1 stycznia 2016 r. art Ordynacji podatkowej). Rozdział XII. Zmiany dotyczące pełnomocnictwa Od dnia 1 stycznia 2016 r. przepis art. 138a 2 Ordynacji podatkowej wyodrębnia trzy kategorie pełnomocnictw: ogólne, szczególne oraz do doręczeń. Pełnomocnictwo wskazuje dane identyfikujące mocodawcę, w tym jego identyfikator podatkowy, dane identyfikujące pełnomocnika, w tym jego identyfikator podatkowy, a w przypadku nierezydentów numer i serię paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość lub inny numer identyfikacyjny, o ile nie posiadają identyfikatora podatkowego, oraz adres do doręczeń w kraju tego pełnomocnika. Pełnomocnik ustanowiony w procedurze szczególnej, będący nierezydentem i nieposiadający identyfikatora podatkowego, ma obowiązek wskazać numer służący do identyfikacji dla celów podatkowych nadany w jego państwie. W przypadku braku takiego numeru pełnomocnik ten poda numer i serię paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość. Pełnomocnik ten ma również obowiązek wskazać swój adres elektroniczny. W przypadku gdy pełnomocnictwa udziela osoba, która nie może się podpisać, pełnomocnictwo zgłasza się Materia³y szkoleniowe

13 ustnie do protokołu albo pełnomocnictwo podpisuje za taką osobę osoba sprawująca nad nią opiekę, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu Od dnia 1 stycznia 2016 r. tak jak w poprzednim stanie prawnym, adwokat, radca prawny oraz doradca podatkowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. W razie wątpliwości organ podatkowy będzie mógł zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony (art. 138e 4 Ordynacji podatkowej). Adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku (art. 138i 3 Ordynacji podatkowej). Taka regulacja, zapewnia bezpieczeństwo procesowe stronie w sytuacji wypowiedzenia pełnomocnictwa i jest wzorowana na art. 42 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Od dnia 1 stycznia 2016 r. zaczęły obowiązywać przepisy dotyczące pełnomocnictwa szczególnego. Pełnomocnictwo szczególne, tak jak przed dniem 1 stycznia 2016 r., upoważnia do działania we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej, po złożeniu pełnomocnictwa do akt konkretnej sprawy Pełnomocnictwo szczególne może być udzielone na piśmie, zgłoszone ustnie do protokołu lub w formie dokumentu elektronicznego. Sposób przesyłania pełnomocnictwa szczególnego w formie dokumentu elektronicznego jest określony w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie sposobu przesyłania w formie dokumentu elektronicznego pełnomocnictwa ogólnego, pełnomocnictwa szczególnego oraz pełnomocnictwa do doręczeń. Pełnomocnik może występować w toczącym się już postępowaniu albo zainicjować to postępowanie, składając wniosek wraz z pełnomocnictwem Od dnia 1 stycznia 2016 r. dołącza się do akt oryginał lub notarialnie poświadczony odpis pełnomocnictwa szczególnego. Ustanowienie, zmiana zakresu, odwołanie lub wypowiedzenie pełnomocnictwa szczególnego wywiera skutek od dnia zawiadomienia o tym organu podatkowego prowadzącego wskazaną w tym pełnomocnictwie sprawę podatkową. W celu ułatwienia korzystania z instytucji pełnomocnictwa szczególnego wzór pełnomocnictwa szczególnego oraz zawiadomienia o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu są określone w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie sposobu przesyłania w formie dokumentu elektronicznego pełnomocnictwa ogólnego, pełnomocnictwa szczególnego oraz pełnomocnictwa do doręczeń Do dnia 1 stycznia 2016 r. obowiązywał przepis art i 2 Ordynacji podatkowej, który obligował stronę (rezydenta) w razie wyjazdu za granicę na okres co najmniej 2 miesięcy oraz osobę fizyczną będącą nierezydentem w rozumieniu prawa dewizowego do ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń. W związku z wyrokiem TSUE z dnia 19 grudnia 2012 r. wydanym w sprawie prejudycjalnej Alder et Alder (C-325/11) dotyczącym art k.p.c. powyższa regulacja, nakazująca wskazanie pełnomocnika dla doręczeń, powinna być ograniczona do sytuacji, w której strona ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w państwie, które nie jest członkiem UE Z dniem 1 stycznia 2016 r. wprowadzony został art. 138f 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym gdy strona, która zmieniła adres miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu na adres w państwie niebędącym państwem członkowskim UE, ma obowiązek ustanowienia krajowego pełnomocnika do spraw doręczeń, z tym że pełnomocnik do spraw doręczeń będzie ustanawiany bez względu na okres przebywania poza granicami kraju Obowiązek ustanowienia pełnomocnika do doręczeń obowiązuje w stosunku do osób niemających miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej (art. 138f 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej). Obowiązek ten dotyczy sytuacji, w których taka osoba uzyska status strony postępowania w czasie pobytu w Polsce. Zmiana ta uwzględnia powyższy wyrok TSUE i jest spójna z przepisem art k.p.c., zmienionym w związku z tym wyrokiem. Pełnomocnik do spraw doręczeń jest więc ustanawiany, gdy nie ustanowiono pełnomocnika ogólnego lub szczególnego. Tak jak wcześniej, w razie niedopełnienia obowiązku ustanowienia pełnomocnika pismo jest uważane za doręczone pod dotychczasowym adresem w kraju, a organ podatkowy pozostawia pismo w aktach sprawy (art. 138f 3 Ordynacji podatkowej) Pełnomocnictwo do doręczeń może być udzielone w takich samych formach jak pełnomocnictwo szczególne: na piśmie, zgłoszone ustnie do protokołu lub w formie dokumentu elektronicznego. Strona, ustanawiając więcej niż jednego pełnomocnika o tym samym zakresie działania lub ustanawiając pełnomocnika ogólnego oraz szczególnego w tej samej sprawie, jest zobowiązana do wyznaczenia jednego z nich jako pełnomocnika do doręczeń (art. 138g Ordynacji podatkowej) Do dnia 1 stycznia 2016 r. obowiązywał art Ordynacji podatkowej, który przyznawał organowi podatkowemu kompetencję do ustanowienia przedstawiciela dla osoby nieobecnej. Bezwzględną przesłanką ustanowienia przedstawiciela była konieczność podjęcia niezbędnych (niecierpiących zwłoki) czynności procesowych. Z dniem 1 stycznia 2016 r. wprowadzony został art. 138l, który ustanowił instytucję tymczasowego pełnomocnika szczególnego. Przesłanką ustanowienia tego rodzaju pełnomocnika jest sprawa niecierpiąca zwłoki. Tymczasowy pełnomocnik jest wy- Materia³y szkoleniowe

14 znaczany dla nieobecnej osoby fizycznej (art. 138l 1 Ordynacji podatkowej). Dla osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej pełnomocnik tymczasowy może być wyznaczony w przypadku braku jej organów lub niemożności ustalenia adresu siedziby, miejsca prowadzenia działalności lub miejsca zamieszkania osób upoważnionych do reprezentowania jej spraw (art. 138m 1 Ordynacji podatkowej). Pełnomocnik tymczasowy jest upoważniony do działania do czasu wyznaczenia kuratora przez sąd. Pełnomocnikiem tym dla osoby fizycznej w pierwszej kolejności może być wyznaczony członek rodziny osoby nieobecnej, jeżeli wyrazi on na to zgodę, lub, w przypadku braku takiej zgody, doradca podatkowy wyznaczony w trybie art. 138n 1 (art. 138l 2 Ordynacji podatkowej). Pełnomocnikiem tymczasowym dla osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej jest doradca podatkowy wyznaczony w trybie art. 138n 1 (art. 138m 2 Ordynacji podatkowej). Pełnomocnik tymczasowy wyznaczany dla osoby nieobecnej w sprawach niecierpiących zwłoki jest uprawniony do dokonywania w imieniu tej osoby wszystkich czynności procesowych. Rozwiązanie to zapewnia organowi podatkowemu możliwość wszczęcia postępowania podatkowego w przypadku braku kontaktu ze stroną, przy jednoczesnym zagwarantowaniu reprezentacji przez członka rodziny lub profesjonalnej reprezentacji (przez doradcę podatkowego) w trakcie postępowania podatkowego w czasie jej nieobecności i właściwej ochrony jej interesów. W art. 138n 1 Ordynacji podatkowej określa zasady wyznaczania doradców podatkowych na tymczasowych pełnomocników szczególnych W znowelizowanym art. 138n 2 Ordynacji podatkowej wskazano przepisy regulujące kwestie ustalania wynagrodzenia oraz zwrotu kosztów z tytułu wykonywania czynności tymczasowego pełnomocnika szczególnego. W tym zakresie art. 138n 2 Ordynacji podatkowej zawiera odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o opłatach za czynności doradców podatkowych w zakresie ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oraz zwrotu niezbędnych i udokumentowanych wydatków. W związku z wprowadzeniem instytucji pełnomocnika tymczasowego wprowadzono również regulację, zgodnie z którą koszty ustanowienia i działania doradcy podatkowego ustanowionego pełnomocnikiem tymczasowym szczególnym będą zaliczane do kosztów postępowania. Koszty te będą pokrywane przez Skarb Państwa. Rozdział XIII. Zmiany dotyczące doręczeń Z dniem 1 stycznia 2016 r. uległy zmianie przepisy dotyczące doręczeń. Zmiany te są spowodowane rozwojem technologicznym dającym nowe możliwości w zakresie doręczania pism. Nowy rozdział 5 Doręczenia działu IV Ordynacji podatkowej uwzględnienia wprowadza następujące zmiany Od dnia 1 stycznia 2016 r. przepis art. 144 Ordynacji podatkowej rozszerzono o zamieszczony w 1 pkt 1 tego przepisu krąg podmiotów, które mogą doręczyć pismo, o upoważnionych pracowników innego organu podatkowego. Takie rozwiązanie będzie mogło być stosowane przy doręczaniu pism dyrektora izby skarbowej (dyrektora izby celnej) przez pracowników urzędu skarbowego (pracowników urzędu celnego), co ma zwiększyć skuteczność doręczenia. Uprawnione do doręczenia są także organy uprawnione na podstawie odrębnych przepisów Od dnia 1 stycznia 2016 r. zaczęła obowiązywać nowa zasada pierwszeństwa doręczania pism z wykorzystaniem portalu podatkowego w zakresie wynikającym z odrębnych przepisów, jeśli przepisy ustawy przewidują doręczenie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Jeśli odrębne przepisy nie przewidują korzystania z portalu podatkowego, doręczenie pism nastąpi przez elektroniczną skrzynkę podawczą (art Ordynacji podatkowej) Ze zmianą tą związane są zmiany w art. 144b 1 pkt 1 i w 2 Ordynacji podatkowej. W przypadku wystąpienia problemów technicznych uniemożliwiających organowi podatkowemu doręczenia pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, pisma doręczać się będzie w sposób określony w art pkt 1 Ordynacji podatkowej Od dnia 1 stycznia 2016 r. wprowadzono zasadę, wedle której pełnomocnikom zawodowym (doradcom podatkowym, radcom prawnym, adwokatom) oraz organom administracji publicznej wszystkie pisma będą doręczane drogą elektroniczną albo w siedzibie organu podatkowego (art. 144a Ordynacji podatkowej). Pełnomocnicy zawodowi będą zatem obowiązani wskazywać w pełnomocnictwie oprócz zwykłego adresu do doręczeń także adres elektroniczny i zmiany tego adresu (art. 138c 1, art i art. 146a 1 Ordynacji podatkowej). Wzór zgłoszenia został określony w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie wzoru pełnomocnictwa szczególnego, pełnomocnictwa do doręczeń oraz wzoru zawiadomienia o zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu tych pełnomocnictw. Doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej na wskazany adres elektroniczny stosuje się także w odniesieniu do pełnomocnika mającego miejsce zamieszkania za granicą, który nie wskazuje adresu do doręczeń w kraju (art Ordynacji podatkowej). W toku postępowania strona oraz jej przedstawiciel lub pełnomocnik mają obowiązek zawiadomienia organu podatkowego o każdej zmianie swojego adresu, adresu do doręczeń lub adresu elektronicznego (art Ordynacji Materia³y szkoleniowe

15 podatkowej). Zawiadomienie o zmianie pełnomocnictwa ogólnego w zakresie adresu składane będzie do Centralnego Rejestru, także przed wszczęciem postępowania (art. 146a 1 Ordynacji podatkowej). W razie niedopełnienia powyższych obowiązków, w przypadku doręczeń za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe, wprowadza się domniemanie, że pismo uważa się za doręczone pod dotychczasowym adresem z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w art pkt 1 Ordynacji podatkowej, a pismo pozostawia się w aktach sprawy (art Ordynacji podatkowej). Od dnia 1 stycznia 2016 r. zmianie uległy również przepisy dotyczące kwestii posesji adresata, wskazując na posesję, w której zamieszkuje adresat lub której adres wskazano. Strona powinna mieć możliwość prawa wyboru miejsca doręczenia pisma organu podatkowego. Nowy art Ordynacji podatkowej wprowadza nieznaną dotychczas kategorię, jaką jest adres do doręczeń w kraju (będzie to adres inny niż adres miejsca zamieszkania) Od dnia 1 stycznia 2016 r. art. 150a Ordynacji podatkowej daje możliwości doręczania pism stronie na adres skrytki pocztowej Od dnia 1 stycznia 2016 r. uległ również zmianie przepis art. 151 Ordynacji podatkowej zgodnie z jego nowym brzmieniem osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej pisma można doręczać w lokalu ich siedziby lub w miejscu prowadzenia działalności osobie upoważnionej do odbioru korespondencji również prokurentowi. Ponadto wprowadza się zasadę, która zakłada przejście z procedury doręczeń osobom prawnym w lokalu ich siedziby na doręczenie osobom fizycznym (art Ordynacji podatkowej), aby w razie niemożności doręczenia pisma w lokalu siedziby, pisma doręczane były za pokwitowaniem zarządcy budynku lub dozorcy, gdy osoby te podejmą się oddania pisma adresatowi Zawiadomienie o doręczeniu pisma zarządcy budynku lub dozorcy umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub na drzwiach lokalu siedziby adresata, lub w widocznym miejscu przy wejściu na posesję, na której mieści się lokal siedziby. Wprowadza się również możliwość doręczenia pisma osobie fizycznej upoważnionej do reprezentowania adresata także wtedy, gdy reprezentacja ma charakter łączny z innymi osobami, gdy podany przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej adres jej siedziby nie istnieje, adres został wykreślony z rejestru lub jest niezgodny z odpowiednim rejestrem i nie można ustalić miejsca prowadzenia działalności W razie niemożności ustalenia adresu osoby fizycznej upoważnionej do reprezentowania adresata, pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia (art. 151a 1 i 2 Ordynacji podatkowej). W razie niedopełnienia przez stronę obowiązku ustanowienia pełnomocnika do doręczeń, pismo będzie więc uważane za doręczone pod dotychczasowym adresem w kraju, a organ podatkowy pozostawi pismo w aktach sprawy (art. 138f 3 Ordynacji podatkowej). Rozdział XIV. Zmiany dotyczące wezwań 1.1. Od dnia 1 stycznia 2016 r. organ podatkowy może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań, przedłożenia dokumentów lub dokonania określonej czynności osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, w tym także w formie dokumentu elektronicznego, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy. W związku z tym organ podatkowy zobowiązany jest do określenia w wezwaniu, czy dokumenty mogą być przedłożone za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych, czy też należy je złożyć w formie papierowej. Również przepisy dotyczące wezwania do osobistego stawiennictwa uległy zmianie Od dnia 1 stycznia 2016 r. wezwany w postępowaniu prowadzonym przez organ wyznaczony na podstawie art. 18c Ordynacji podatkowej jest obowiązany do osobistego stawienia się także poza obszarem województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa. Ponadto organ podatkowy, przed którym toczy się postępowanie podatkowe, może zwrócić się o dokonanie określonej czynności związanej z prowadzonym postępowaniem do innego organu podatkowego, jeżeli przyczyni się to do skrócenia czasu trwania lub obniżenia kosztów postępowania Od dnia 1 stycznia 2016 r. w treści wezwania należy również wskazać, czy dokumenty dostarczane do organu podatkowego mogą być przedłożone w formie dokumentu elektronicznego lub na informatycznych nośnikach danych. Rozdział XV. Zmiany dotyczące rozłożenia na raty podatku lub zaległości podatkowej Od dnia 1 stycznia 2016 r. w razie niedotrzymania terminu płatności trzech kolejnych rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość podatkowa, następuje z mocy prawa wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu na raty w zakresie wszystkich niezapłaconych rat. Zasadę tę stosuje się również odpowiednio do odroczonych lub rozłożonych na raty należności płatników lub inkasentów oraz odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek. Decyzja stwierdzająca nadpłatę podatku wygasa z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, w zakresie tego samego podatku oraz za ten sam rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, wydanej w wyniku postępowania wszczętego z urzędu. Materia³y szkoleniowe

16 Część III. Wybrane interpretacje podatkowe nego podatku, nazwę sprzedawcy oraz jego numer identyfikacji podatkowej i adres siedziby. Jeżeli zaś jeżeli materialne i formalne przesłanki prawa do odliczenia zostały spełnione, niezgodna z zasadami funkcjonowania prawa do odliczenia byłaby odmowa skorzystania z tego prawa przez podatnika, który nie wiedział i nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że inna transakcja wchodząca w skład łańcucha dostaw, wcześniejsza lub późniejsza w stosunku do tej, której dokonał ów podatnik, została zrealizowana z naruszeniem przepisów o podatku od wartości dodanej. Dokonanie ustaleń, czy odbiorca faktury wiedział lub powinien był wiedzieć, iż transakcja mająca stanowić podstawę prawa do odliczenia wiązała się z przestępstwem w zakresie podatku od wartości dodanej należy do sądu krajowego. W konsekwencji, prawo unijne sprzeciwia się przepisom krajowym, które odmawiają podatnikowi prawa do odliczenia podatku od wartości dodanej należnego lub zapłaconego od dostarczonych mu towarów z uwagi na to, iż faktura została wystawiona przez podmiot, który w świetle kryteriów przewidzianych przez te przepisy należy uważać za podmiot nieistniejący i nie ma możliwości ustalenia tożsamości rzeczywistego dostawcy towarów, chyba że zostanie wykazane, w świetle obiektywnych przesłanek i bez wymagania od podatnika ustaleń, do których nie jest on zobowiązany, że ów podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, iż rzeczona dostawa wiązała się z przestępstwem w zakresie podatku od wartości dodanej. 2. Wyrok TSUE z 29 września 2015 r., C-276/14 (Gmina Wrocław przeciwko Ministrowi Finansów) oraz uchwała NSA z 26 października 2015 r., I FPS 4/15 Zgodnie z powołanym wyrokiem gminne jednostki budżetowe nie mogą 1. Wyrok TSUE z 22 października 2015 r., C-277/14 (PPUH Stehecemp sp. j. Florian Stefanek, Janina Stefanek, Jarosław Stefanek przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Łodzi) Powołany wyrok wpisuje się w linię orzeczniczą TSUE dotyczącą prawa do odliczenia podatku naliczonego przez podatnika powołującego się na działanie w dobrej wierze. W stanie faktycznym leżącym u podstaw tego wyroku organy podatkowe odmówiły odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia paliwa silnikowego, argumentując, że faktury zakupowe zostały wystawione przez podmiot nieistniejący (nie kwestionowano rzeczywistego istnienia i nabycia zafakturowanego paliwa). Ustalenie dotyczące nieistnienia spółki wskazanej na fakturze jako dostawca zostało oparte w szczególności na następujących okolicznościach: 1) nie była ona zarejestrowana do celów podatku od towarów i usług, 2) nie składała deklaracji podatkowych i nie płaciła podatków, 3) nie ogłaszała rocznych sprawozdań finansowych, 4) nie posiadała koncesji na obrót paliwami ciekłymi, 5) nieruchomość wskazana w rejestrze handlowym jako siedziba spółki była zdewastowana w stopniu uniemożliwiającym prowadzenie tam jakiejkolwiek działalności gospodarczej, zaś 6) wszelkie próby skontaktowania się ze spółką bądź osobą wpisaną do rejestru jako jej prezes okazały się bezskuteczne. TSUE uznał, że powyższe okoliczności nie wykluczają jednak, iż sprzedawca faktycznie prowadzi działalność gospodarczą (w innym miejscu, pomimo braku infrastruktury służącej do obrotu paliwami), zaś status podatnika podatku od wartości dodanej nie zależy od jakiegokolwiek zezwolenia czy jakiejkolwiek. Faktury dotyczące spornych transakcji wskazywały rodzaj dostarczonych towarów, kwotę należzostać uznane podatników podatku od wartości dodanej. W ocenie TSUE, aby podmiot prawa publicznego mógł zostać uznany za podatnika podatku od wartości dodanej powinien samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą (art. 9 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej 6 ). Tymczasem jednostki budżetowe wykonują powierzoną im działalność gospodarczą w imieniu i na rachunek gminy (jednostki samorządu terytorialnego) i nie odpowiadają za szkody spowodowane tą działalnością, ponieważ odpowiedzialność tę ponosi wyłącznie gmina. Jednostki budżetowe nie ponoszą też ryzyka gospodarczego związanego ze swoją działalnością, ponieważ nie dysponują własnym majątkiem, nie osiągają własnych dochodów i nie ponoszą kosztów dotyczących takiej działalności uzyskane dochody są wpłacane do budżetu gminy, a wydatki są pokrywane bezpośrednio z tego budżetu. Powołany wyrok potwierdza wcześniejszą uchwałę NSA z dnia 24 czerwca 2013 r., I FPS 1/13, zgodnie z którą w świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług 7 gminne jednostki budżetowe nie są podatnikami podatku od towarów i usług. Jak podkreślił NSA, inaczej niż w przypadku samorządowych jednostek budżetowych od strony samodzielności czy niezależności w prowadzeniu działalności gospodarczej wygląda pozycja państwowych jednostek budżetowych, dysponujących jako stationes fisci mieniem Skarbu Państwa, oraz samorządowych zakładów budżetowych. 6 Dz. Urz. UE L z 2006 r., nr 347, s Tekst jedn. Dz. U. z 2011 r., nr 177, poz ze zm. Materia³y szkoleniowe

17 Niemniej, w uchwale NSA z dnia 26 października 2015 r., I FSP 4/15, rozstrzygnął negatywnie kwestię, czy zakład budżetowy może zostać uznany za odrębnego podatnika od jednostki samorządowej, która go utworzyła. Wprawdzie samorządowy zakład budżetowy cechuje większa samodzielność od jednostki budżetowej, lecz mimo tego nie spełnia on warunków wynikających z powołanego wyroku TSUE w sprawie Gmina Wrocław. Nie przysługuje mu więc odrębna od jednostki samorządu terytorialnego, która go utworzyła, podmiotowość podatkowa w podatku od towarów i usług. W konsekwencji, w świetle art. 15 ust. 1 oraz art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. gmina ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych związanych z realizacją inwestycji, które zostały następnie przekazane do gminnego zakładu budżetowego, który realizuje powierzone mu zadania własne tej gminy, jeżeli te inwestycje są wykorzystywane do sprzedaży opodatkowanej podatkiem od towarów i usług. W świetle powyższych orzeczeń wszystkie jednostki samorządu terytorialnego muszą dokonać znaczących zmian w sposobie rozliczania podatku od towarów i usług. 3. Uchwała NSA z 12 października 2015 r., I FPS 1/14 NSA podkreślił znaczenie fundamentalnej dla podatku od wartości dodanej zasady neutralności. Przejawia się ona w tym, że podatnik nie ponosi faktycznie ciężaru podatku od towarów i usług dzięki odliczeniu podatku naliczonego. Realizacja tej zasady polega na konieczności stworzenia w systemie prawnym rozwiązań legislacyjnych, które umożliwiają takie odliczenie. Prawo przewiduje dwa, wzajemnie wykluczające się, tryby realizacji powołanej zasady, zaś podatnik nie ma prawa wyboru jednego z tych trybów. Są one rozgraniczone według kryterium podmiotowego. Na zasadach ogólnych, określonych w art. 86 ust. 1, 2, 8 i 9 oraz art. 87 ust. 1, 2, 5 i 5a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. zasadę neutralności mogą realizować jedynie podatnicy prowadzący działalność gospodarczą w kraju i mający tu rezydencję podatkową (siedzibę działalności, stałe miejsce prowadzenia działalności, bądź w przypadku ich braku stałe miejsce zamieszkania, bądź zwykłe miejsce pobytu), ewentualnie ci, którzy nie mając w kraju rezydencji podatkowej (siedziby), lecz będąc zidentyfikowani jako podatnicy podatku od towarów i usług, wykonują na terenie kraju czynności opodatkowane (decyduje, wynikające z omawianej ustawy, kryterium miejsca świadczenia). Natomiast podmioty zagraniczne, nawet będąc zarejestrowane w kraju jako podatnicy, ale niewykonujące tu czynności opodatkowanych, mogą realizować zasadę neutralności na zasadach wynikających z art. 89 ust. 1 pkt 3, ust. 1a 1g ustawy z dnia 11 marca 2004 r. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług 8. 8 Tekst jedn. Dz. U. z 2011 r., nr 177, poz ze zm. Szanowni Państwo, Zapraszamy Państwa do skorzystania z bogatej oferty naszych szkoleń organizowanych na terenie całego kraju. Studium Przygotowawcze dla Ekspertów i Doradców Podatkowych Warszawa, 19 marca września 2016 r. Trójmiasto, 1 października marca 2017 r. Zmiany w przepisach VAT, PIT, CIT oraz Ordynacji podatkowej po 1 stycznia 2016 r. Zakopane - hotel Litwor, 1-4 marca 2016 r. Podatki 2016 wraz ze zmianami wynikającymi z Ordynacji podatkowej Krubki-Górki koło Warszawy, Pałac Alexandrinum****, 8-11 marca 2016 r. Organizujemy również kilkadziesiąt szkoleń z zakresu szeroko rozumianego prawa podatkowego. Pełną listę znajdziecie Państwo na naszej stronie Dla Klientów firmy Comarch przewidzieliśmy 30% rabatu na uczestnictwo we wszystkich szkoleniach na, które zgłosicie się Państwo w okresie styczeń-marzec 2016 r. Przy zgłoszeniu prosimy o wpisanie hasła Comarch w formularzu zgłoszenia w pozycji nr 6. Naszą ofertę znajdziecie Państwo na stronie: Materia³y szkoleniowe