badawcza, pipety, kuwety, termometr, phmetr, przyrządy do odławiania okazów- siatki, sita, parasole entomologiczne, ekshaustory, aparat Brasley a,

Transkrypt

1 Rozdział I. WSTĘP Edukacja ekologiczna stwarza sytuacje dydaktyczne umożliwiające spójną realizację celów nauczania i wychowania. Człowiek powinien zdawać sobie sprawę, że nie ma moralnego prawa do niszczenia przyrody jest przecież jej częścią. Aby w przyszłości nie dochodziło do klęsk ekologicznych, edukacje należy prowadzić już od najmłodszych lat. Młodzież może być pełnowartościowym partnerem dorosłych w walce o ochronę. Jest ona bacznym obserwatorem wszystkiego, co się wokół ich dzieje. Należy dać jej tylko szansę, a wyrośnie z niej pokolenie, które umiejętnie będzie korzystało z darów Ziemi i rozwijającej się cywilizacji. Jako dorośli będą ludźmi odpowiedzialnymi w stosunku do, w którym żyją. Żeby jednak odpowiedzialnie postępować w stosunku do, trzeba najpierw poznać jego funkcjonowanie, budowę i zależności, jakie w nim występują. Dlatego też powstał ten program Poznajemy naszą Przyrodę..., którego cele zawarłem poniżej. Jego realizacja wydaje się być bardzo obiecująca ze względu na bliskość ważnych terenów przyrodniczych, czyli Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz innych obszarów znajdujących się w naszej Gminie. Zajęcia, które przeprowadzę obejmą 31 godzin lekcyjnych oraz 29 godz pracy w terenie. Będą one realizowane na dodatkowej godz. lekcyjnej biologii(z przydziału godz. do dyspozycji Dyrektora) w klasach III Gimnazjum oraz w ramach Biebrzańskiego Klubu Przyrodników zrzeszającego młodzież tej szkoły. Program oparto na Podstawie Programowej kształcenia ogólnego dla Gimnazjum opracowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz na treściach ścieżki ekologicznej i regionalnej realizowanej w szkole. Rozdział II. SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA, UCZEŃ: 1. wyjaśnia pojęcie bioróżnorodności 2. wskazuje źródła zanieczyszczeń wód 3. określa poziom zanieczyszczeń wód metodą biologiczną i chemiczną 4. wyjaśnia wpływ zanieczyszczeń na ekosystemy rzeczne i człowieka 5. rozpoznaje gatunki ptaków występujące na terenie BPN i własnej okolicy 6. rozpoznaje gatunki płazów żyjące w Polsce i własnej okolicy 7. rozpoznaje gatunki roślin charakterystycznych dla danych zbiorowisk roślinnych 8. rozpoznaje gatunki drzew i krzewów dla danych zbiorowisk leśnych 9. rozpoznaje typowe gatunki roślin i zwierząt dla ekosystemów rzecznych 1

2 10. wskazuje i charakteryzuje walory własnego regionu- Podlasie i najbliższego gmina Suchowola oraz kreuje postawę odpowiedzialności za nie 11. posługuje się atlasami i kluczami 12. posługuje się aparaturą i odczynnikami chemicznymi 13. interpretuje wyniki badań 14. posługuje się terminologią ekologiczną i przyrodniczą 15. potrafi wskazywać zależności panujące między populacjami 16. uzasadnia znaczenie terenów podmokłych (bagien, mokradeł) dla naszego otaczającego i regionu 17. uczestniczy w akcjach proekologicznych Rozdział III. UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU Program kładzie nacisk na aktywizujące metody nauczania, które skłaniają ucznia do brania odpowiedzialności za własny proces nauczania. Uczeń jest stroną aktywną, samodzielnie poszukującą wiedzy, co kształtuje kreatywność i zdolność do aktywnego życia. Nauczyciel stwarza optymalną atmosferę sprzyjającą uczeniu się, stymuluje proces poszukiwań uczniów. Wędrówka poprzez edukacje przyrodniczo- edukacyjną może być bardzo przyjemna dla uczniów, jeżeli będziemy znać cel i sposoby jej pokonywania. Wśród metod aktywizujących nadrzędne miejsce zajmują metody badawcze pomiar, metoda projektów, modelowanie, obserwacja. Metoda projektów zakłada, by uczeń sam projektował sposób wykonania zadania i na podstawie badań dokonywał wnioskowania. Stosowane metody słowne to: wykład, dyskusja, pogadanka, metody gier dydaktycznych np. metoda symulacyjna i techniki nauczania, np. debata. Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji treści edukacji przyrodniczo- ekologicznej to: mikroskopy, lupy, odczynniki, atlasy, klucze, multimedialne programy edukacyjne, komputer z programem Excel i Power Point, lornetki, lunety, karty pracy, aparatura 2

3 badawcza, pipety, kuwety, termometr, phmetr, przyrządy do odławiania okazów- siatki, sita, parasole entomologiczne, ekshaustory, aparat Brasley a, aparat fotograficzny Zajęcia edukacji przyrodniczo-ekologicznej prowadzone będą w pracowni biologicznej, a także w czasie zajęć lekcyjnych w terenie podczas, badań i obserwacji na terenie gminy Suchowola, Biebrzańskiego Parku Narodowego, na terenie użytku ekologicznego Bagna Bachmackie w Centrum Edukacji w Trzyrzeczkach na terenie BPN. Program autorski edukacji przyrodniczo- ekologicznej Poznajemy naszą przyrodę realizowany w Gimanzjum, odnosi się do podstawy programowej DKW /99 i jest ściśle skorelowany z jej celami edukacyjnymi, zadaniami szkoły, treściami nauczania oraz osiągnięciami: 3

4 ROZDZIAŁ IV. MATERIAŁ NAUCZANIA, SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA, PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW Hasło programowe Tematyka zajęć Cele szczegółowe Uczeń: Materiał Procedury osiągania celów nauczania Metody Środki dydaktyczne Zagrożenia naszego przyrodniczego Badanie czystości wód naszej gminy (5godz w terenie) Raport o stanie wód gminy Suchowola (3 godz lek) -posługuje się odczynnikami i aparaturą badawczą w ocenie stanu wód -wyjaśnia wpływ azotanów i fosforanów na środowisko wodne i człowieka -wyjaśnia pojęcie eutrofizacji -potrafi wskazać źródła zanieczyszczeń - odławia organizmy wodne -Wymienia i rozpoznaje typowe organizmy żyjące w rzekach -doskonali umiejętność posługiwania się komputerem -doskonali umiejętność posługiwania się aparaturą mikroskopową -przygotowuje sprawozdanie z wyników badań - wskazuje propozycje ochrony wód w gminie Suchowola Środowisko wodne. Organizmy rzek i jezior. Eutrofizacja. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń wód. Środowisko wodne. Organizmy rzek i jezior. Eutrofizacja. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń wód. -Pomiar zawartości azotanów i fosforanów w rzece oraz wodach ze studni i wodociągowej. -obserwacja -wykład -praca z atlasem -praca z komputerem -pogadanka -analiza i opracowanie wyników pomiarów -przedstawienie wyników badań stronom zainteresowanym oraz w Internecie -obserwacja ZAJĘCIA W TERENIE NAD RZEKĄ OLSZANKĄ ŚRODKI DYDAKTYCZNE: -odczynniki i aparatura pomiarowa -siatki i sita do odłowów organizmów wodnych i nadwodnych -karta pracy i przybory do pisania -mapa gminy Suchowola -mikroskopy, lupy -papier, przybory do pisania -odczynniki -atlasy i klucze do oznaczania -komputery -korzystanie z programów Excel i z PowerPoint -pakiet ZIELONA SZKOŁA - Internet Osoby, przedmioty, instytucje, wspierające. Uwagi Urząd Gminy w Suchowoli- odbiorca wyników badań Urząd Gminy w Suchowoli 4

5 Zagrożenia naszego przyrodniczego Obszary przyrodniczo cenne i zagrożone Gminy Suchowola (2 godz. lek ) (5 godz. w terenie) Rodzaje zanieczyszczeń powietrza oraz sposoby ich monitoringu (4 godz. lekcyjne) -wskazuje obszary cenne przyrodniczego swego otoczenia -scharakteryzuje badany obiekt -określa szanse i zagrożenie związane z degradacją przyrodniczego ocenie stan w ujęciu lokalnym -projektuje i podejmuje działania na rzecz ochrony w najbliższym otoczeniu -wymienia źródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza -wyjaśnia wpływ zanieczyszczeń powietrza na organizmy -posługuje się skalą porostową -zaproponuje sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza w gminie Suchowola Walory przyrodnicze Gminy Suchowola Zanieczyszczenia atmosferyczne w Gminie Suchowola. Porosty -obserwacja -wywiad -praca z mapą -dyskusja -wykład -obserwacje naturalnych okazów porostów -praca w terenie -pomiar z wykorzystaniem skali porostowej -pomiar zapylenia -dyskusja -mapy gminy -aparat fotograficzny -materiały papiernicze, przybory do pisania -komputer -lornetki -atlasy -klucze i atlasy porostów -żywe okazy porostów -podręcznik -lupy Urząd Miasta i Gminy w Suchowoli - mieszkańcy gminy Suchowola Regionalna Dyrekcja Dróg Krajowych w Sokółce. 5

6 Bioróżnorodnośćczym jest i dlaczego ją chronimy Dlaczego chronimy naszą przyrodę? (3 godz. lek) Poznajemy różnorodność ekosystemów leśnych. (3 godz. lek) (5 godz. w terenie) -definiuje pojecie bioróżnorodności -wymienia formy ochrony przyrody w Polsce -wymienia czynniki wpływające na spadek liczby gatunków -uzasadnia potrzebę ochrony bioróżnorodności -wskazuje formy ochrony bioróżnorodności -wymienia zbiorowiska leśne: grądy, łęgi, olsy, bory -rozróżnia rośliny charakterystyczne dla danych zbiorowisk -dostrzega dużą bioróżnorodność bezkręgowców i flory w lasach. przyrodniczego. Formy ochrony przyrody w Polsce. przyrodniczego. ekosystemów leśnych. -wykład -dyskusja -obserwacja -dyskusja na temat bioróżnorodności i nisz ekologicznych. -program multimedialny Różnorodność biologiczna w Polsce - Polska Czerwona Księga Zwierząt -BIOLOGIA: -zależności międzypopulacyjne w ekosystemach -karty pracy -klucze do oznaczania krzewów, drzew i roślin -przybory do pisania -lupy -siatki do odłowów bezkręgowców Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Trzyrzeczkach na terenie BPN. 6

7 Bioróżnorodnośćczym jest i dlaczego ją chronimy? Pozostawiajmy stare i martwe drzewa (3 godz. lekcyjne) (4 godz. w terenie) Polubić ropuchę... (3 godz. lekcyjne lub lekcja w terenie) Być wolnym jak ptak. (6 godz. lekcyjnych) (5 godz. w terenie) -wymienia gatunki drzew -wyjaśnia znaczenie starych i martwych drzew dla roślin i zwierząt -rozróżnia stare i martwe drzewa -wymienia płazy występujące w Polsce i w środowisku lokalnym -rozpoznaje płazy najczęściej spotykane -scharakteryzuje środowisko występowania płazów -jest przekonany o potrzebie ochrony płazów -wyjaśnia rolę małych oczek wodnych w ekosystemie pola uprawnego, lasu -poznaje ptaki występujące w pobliżu jego miejsca zamieszkania -rozpoznaje ptaki drapieżne występujące na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego. -wymienia gatunki ptaków związane ze środowiskiem wodnym -określa biologię kilku ptaków drapieżnych -przedstawia argumenty za przyrodniczego. stawonogów. płazów. lokalnego przyrodniczego. ptaków mego. Ptaki Biebrzańskich Bagien. -obserwacja -wskazują znaczenie starych i martwych drzew -oglądają film Drugie życie drzewa -szukają w terenie drzew i przypinają tabliczki To drzewo też żyje -obserwacje żywych okazów na zajęciach -dyskusja na temat znaczenia płazów i ich ochrony -gra dydaktyczna: Poznajemy płazy -ćwiczenie- oznaczanie płazów za pomocą klucza -żywe okazy płazów -płyta z głosami płazów -atlasy i klucze -materiały dydaktyczne przygotowane przez Biebrzański Park Narodowy -obserwacje ptaków w pobliżu miejsca zamieszkania -praca z atlasem -wykład -dyskusja -konkursy na temat znajomości ptaków Bagien Biebrzańskich -wycieczka do Biebrzańskiego PN -atlas multimedialny ptaków -przybory do pisania -atlasy ptaków -materiały dydaktyczne dostarczone przez stowarzyszenie Komitet Ochrony Orłów -lornetki -lunety -Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Trzyrzeczkach na terenie BPN Możliwe zajęcia na Bagnach Bachmackichgmina Suchowola Biebrzański Park Narodowy Bagna Bachmackie 7

8 Czy bagna naprawdę wciągają? (2 godz. lekcyjne) (5 godz. w terenie) objęciem ochrony wybranych gatunków ptaków w gminie Suchowola. - wyjaśnia powstawanie torfowiska wysokiego i niskiego -wymienia rośliny torfowiska niskiego i wysokiego - uzasadnia znaczenie mokradeł dla naszego regionu, Polski i Europy. oraz znaczenie torfowisk. -obserwacja torfowisk niskich i wysokich -ćwiczenia- oznaczanie roślin bagiennych za pomocą klucza -klucze do oznaczania roślin -lupy -przybory do pisania -CD-ROM Flora Ojczysta ZAJĘCIA NA TERENIE BAGIEN BACHMACKICH 8

9 Rozdział V. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW 1. Opisuje niepożądane zmiany w środowisku w gminie Suchowola 2. Projektuje działania służące poprawie stanu w swoim najbliższym otoczeniu i Gminie Suchowola 3. Posiada wiedzę przyrodniczą dotyczącą płazów, ptaków występujących w Biebrzańskim Parku Narodowym 4. Uzasadnia, podając rzeczowe argumenty potrzebę ochrony bioróżnorodności gatunkowej i środowiskowej 5. Prezentuje własne opinie na temat problematyki ekologicznej 6. Jest uwrażliwiony na piękno przyrody i konieczność jej ochrony 7. Posługuje się odczynnikami i aparaturą badawczą 8. Analizuje dane z badań, przetwarza je i interpretuje 9. Posługuje się sprzętem mikroskopowym i nowymi technikami komputerowymi 10. Dyskutuje rzeczowo na kontrowersyjne tematy ekologiczne] 11. Dowodzi, że ochrona musi opierać się na wiedzy z zakresu ekologii Rozdział VI. EWALUACJA Sprawdzanie i ocenienie osiągnięć uczniów to ważny element procesu dydaktycznego. Zapewne po zrealizowaniu tematyki tego programu autorskiego, chciałbym uzyskać odpowiedź, w jakim stopniu uczeń opanował nową wiedzę, czy był zaangażowany podczas trwania zajęć i czy wytworzył w sobie odruchy proekologiczne? Metody jakimi chciałbym się posłużyć, aby to sprawdzić, powinny być różnorodne. Od obserwacji ucznia podczas jego pracy, kwestionariusze, ankiety, testy, zachowanie, zaangażowanie, poprzez udział w akcjach ekologicznych, podejmowanych działań ekologicznych i nabytych umiejętności. Przewiduje zbadanie kwestionariuszem, ankietą osiągnięć uczniów przed wdrożeniem programu oraz na jego koniec. 9

10 Efekty rzeczowe, których oczekuję po realizacji programu to: stworzenie Zielonej księgi Gminy Suchowola, która będzie zawierać informacje o miejscach cennych przyrodniczo, miejscach wartych zobaczenia, ale również wskażemy w niej na miejsca, które należy objąć ochroną np. użytkiem ekologicznym oraz miejsca zagrożone zanieczyszczeniami np. dzikie wysypiska. Księga ta będzie swoistym raportem co roku aktualizowanym. Stworzenie raportu O stanie wód w naszej Gminie, który może być częścią Zielonej Księgi..., który ujmie wszystkie wody naszego regionu, a więc rzeki, wody stojące, rowy melioracyjne i studnie. Raport ten również co roku będzie aktualizowany, zaś niepokojące wyniki przedstawiane Burmistrzowi i Radzie Gminy Suchowola. Włączenie się uczniów do działań proekologicznych: budowa budek lęgowych i karmników dla ptaków, uczestnictwo w akcji Sprzątanie Świata, wdrażanie zbiórki surowców wtórnych na terenie szkoły Podejmowanie działań, mających na celu pozyskiwanie funduszy na działania proekologiczne Zrzeszanie się lub tworzenie grup proekologicznych, działających na rzecz edukacji przyrodniczej i ekologicznej Współpraca z organizacjami o charakterze ekologicznym w kraju i zagranicą Zapoznać z wynikami realizacji programu radę pedagogiczną, władze szkoły i samorządowe. Opracował : Michał Matyskiel nauczyciel biologii 10