Kim byli pierwsi ludzie na północy Europy? Kto to jest archeolog? Jak żyli ludzie tysiące lat temu?

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Kim byli pierwsi ludzie na północy Europy? Kto to jest archeolog? Jak żyli ludzie tysiące lat temu?"

Robert Szymon Pluta
5 lat temu
Przeglądów:

1 Epoka kamienia steinalderen Kim byli pierwsi ludzie na północy Europy? Kto to jest archeolog? Jak żyli ludzie tysiące lat temu?

2 Dawno temu dużą część Europy pokrywał lód. Była to epoka lodowcowa (istid). Tam, gdzie lód stopniał (smeltet), mogli zamieszkać ludzie. Na północy Europy lód stopniał około lat temu. Wpisz na mapie nazwy krajów: Polska, Norwegia

3 Pierwsi mieszkańcy Norwegii PÓŁNOC NORD ZACHÓD VEST WSCHÓD ØST POŁUDNIE SØR

4 Ludzie przybyli do Norwegii z południa i ze wschodu. Tu znaleźli pożywienie i miejsce do życia, bo nikt inny tu nie mieszkał. Byli to myśliwi (jegere) i zbieracze (samlere). Myśliwi polowali na renifery, foki (sel) i inne zwierzęta. Zbieracze zbierali jagody (bær), grzyby (sopp). jegere samlere bær sopp

5 Ludzie nie znali plastiku i metalu. Używali kamienia (stein), drewna (tre), kości (bein) i skór (skinn). Noże i narzędzia (redskaper) robiono z kamienia. Haczyki na ryby (fiskekrok) robiono z kości. Ubrania i szałasy (telt) robiono ze skór. Broń (våpen) robiono z kamienia i drewna. bein redskaper skinn stein telt tre våpen

6 POŁĄCZ POLSKIE I NORWESKIE SŁOWA bein narzędzia redskaper kamień skinn skóry stein drewno telt broń tre kości våpen zbieracze jegere szałas samlere grzyby bær jagody sopp myśliwi

EPOKA KAMIENIA : CZAS POMYSŁÓW 1 Z kamienia da się

Z drzewa można zrobić łódź, łuk, strzały i włócznie.

7 EPOKA KAMIENIA : CZAS POMYSŁÓW 1 Z kamienia da się zrobić siekierę. Siekierą da się zrąbać drzewo. Z drzewa można zrobić łódź, łuk, strzały i włócznie. Włócznią można upolować renifera i najeść się do syta mięsem. Ze skóry renifera można uszyć ubrania i zrobić szałas. Ze ścięgien da się zrobić nici, a z rogów igły.

8 igła, siekiera, nić, strzała, ścięgna, łuk, włócznia øks bue spyd pil sener tråd nål

9 Zadanie 1. Znajdź słowa związane z epoką kamienia I G Ł Y Ś C I Ę G N O N H U B G Ś I C K N F U U I Ł A A O N W K D R E W N O A Ć L R C R S Ł L V Y B R O Ń E S Y Z Z E T Ó A W I Y K R Ą A Ł G Ę Y N R C I K O Ś C I F O K I D K I Z Z C N Y G R Z Y B Y G Z I F A N K S Z A Ł A S H E U I E E Ł I L Ó D K A M I E Ń W A N R Y A D F Z B I E R A C Z E S Y J S I E K I E R A M Y Ś L I W I R O G I P Y P O L O W A N I E K O R Z O N K I H J A G O D Y Ł U K I S K Ó R Y Ł Ó D Ź O Ę lód myśliwi zbieracze jagody grzyby korzonki foki renifery polowanie kamień drewno kości skóry narzędzia haczyki szałas broń siekiera łódź łuk strzały włócznia ścięgno nić rogi igły

EPOKA KAMIENIA: CZAS POMYSŁÓW 2 Z poroża (geviret) da się zrobić igły do

wodorosty (tang), jagody (bær) i zioła (urter), jajka (egg), orzechy (nøtter)

10 EPOKA KAMIENIA: CZAS POMYSŁÓW 2 Z poroża (geviret) da się zrobić igły do szycia (synåler), haczyki (fiskekroker) i harpuny. Wtedy można łowić nawet duże ryby! W lesie i na plaży można znaleźć mnóstwo skarbów: muszelki (skjell), wodorosty (tang), jagody (bær) i zioła (urter), jajka (egg), orzechy (nøtter) i smaczne korzonki (røtter). Z pomocą dwóch patyków można rozpalić ogień (ild). Ognisko pozwoli upiec mięso i ogrzać się. ild geviret tang skjell synåler urter

11 POŁĄCZ POLSKIE I NORWESKIE SŁOWA øks bue spyd pil tråd sener nål urter synåler skjell tang geviret ild włócznia siekiera nić ścięgna zioła łuk strzała muszle igły do szycia igła poroże ogień wodorosty

Jaskinie (hule) też służyły za mieszkanie.

12 NIE MA JAK W DOMU! Ludzie mieszkali w szałasach (telt) ze skór (skinn). Taki szałas łatwo można było przenieść w inne miejsce. Jaskinie (hule) też służyły za mieszkanie. Dawały schronienie przed deszczem i wiatrem. Z czasem ludzie nauczyli się budować mocne i ciepłe ziemianki z drewna, ziemi (jord) i torfu (torv). hule jord torv telt

13 DZIECI Z EPOKI KAMIENIA Słodycze z epoki kamienia: owoce, miód, sok z brzozy (bjørkesaft) Dzieci z epoki kamienia nie chodziły do szkoły. Wszystkiego uczyły się od starszych. Musiały ciężko pracować, zdobywać pożywienie i opiekować się młodszym rodzeństwem (småsøsken).

CHŁOPIEC Z VISTE Archeologowie znaleźli szkielet tego chłopca w jaskini (hule),

Badania szkieletu wykazały, że chłopiec miał około 14-15 lat i umarł z powodu

DZIEWCZYNA Z GOTLANDII 5000 lat temu, na szwedzkiej wyspie Gotlandii, mieszkała

Miała na sobie skórzaną sukienkę ozdobioną zębami fok, psów i lisów.

14 CHŁOPIEC Z VISTE Archeologowie znaleźli szkielet tego chłopca w jaskini (hule), niedaleko miejscowości Viste. Badania szkieletu wykazały, że chłopiec miał około lat i umarł z powodu jakiejś choroby (sykdom). DZIEWCZYNA Z GOTLANDII 5000 lat temu, na szwedzkiej wyspie Gotlandii, mieszkała sobie dziewczyna. Naukowcy znaleźli jej szkielet. Miała na sobie skórzaną sukienkę ozdobioną zębami fok, psów i lisów. Jej ozdoby (smykker) były zrobione z bursztynu (rav). Bursztyn (rav) to żywica (kvae), która wiele tysięcy lat temu wyciekła z iglastego drzewa i zastygła. Czasem można zobaczyć zatopione w bursztynie owady. smykker sykdom rav

15 RYTY NASKALNE czyli RYSUNKI Z EPOKI KAMIENIA W epoce kamienia ludzie tworzyli rysunki na skałach. Rysunki te nazywają się ryty naskalne (helleristninger). Przykład rytów naskalnych z północy Norwegii.

Znaleziska archeologów są jak układanka, jak puzzle.

16 ARCHEOLOG Słowo archeologia oznacza naukę o rzeczach starych. Archeolog pracuje trochę jak detektyw, szuka śladów. Znaleziska archeologów są jak układanka, jak puzzle. Nie zawsze udaje się dopasować wszystkie elementy i czasami nie udaje się znaleźć odpowiedzi na pytania.

17 POŁĄCZ POLSKIE I NORWESKIE SŁOWA helleristninger smykker rav sykdom hule jord telt torv arkeolog kvae bjørkesaft biżuteria, ozdoby choroba ziemia ryty naskalne bursztyn jaskinia archeolog szałas sok z brzozy torf żywica

18 Znajdź słowa związane z epoką kamienia T V V I A N S J N W S G F Ę S Z Ą L K J W O Z L J P F Z O M Ó Ż H D A I A D W H P Y R R K O Ł Z S R Y T Y S Y B Ó R A M K B U R S Z T Y N O S U I I M E Y N B Ż I S P S N C H O R O B A Z T Z Z I I A F D G Ś I W Y O L A F P O R O Ż E W Y Y E J Z I O Ł A O G I E Ń A Z Ł T Y J Z I E M I A Z A R C H E O L O G I A T jaskinia poroże wodorosty muszle zioła ogień skóry szałas ziemia choroba bursztyn ryty archeologia

19 Opisz, co dzieje się na ilustracji

Skóry i kości zwierząt wyrzucano, bo nie były do niczego potrzebne. TAK NIE 6. Narzędzia robiono z kamienia i drewna. TAK NIE 7.

20 ZADANIE. TAK czy NIE? 1. Epoka lodowcowa zdarzyła się 100 lat temu. TAK NIE 2. Zwierzęta i rośliny pojawiły się dopiero, kiedy lód stopniał. TAK NIE 3. Ludzie przybyli na teren Norwegii z południa. TAK NIE 4. Ludzie ci polowali na zwierzęta i jedli ich mięso. TAK NIE 5. Skóry i kości zwierząt wyrzucano, bo nie były do niczego potrzebne. TAK NIE 6. Narzędzia robiono z kamienia i drewna. TAK NIE 7. Ludzie z epoki kamiennej często używali plastiku i metalu. TAK NIE 8. W epoce kamienia ludzie mieszkali w szałasach i jaskiniach. TAK NIE 9. Myśliwi mieszkali w pięknych domach. TAK NIE 10. Ogień pomagał ogrzać się i odstraszyć dzikie zwierzęta. TAK NIE 11. W epoce kamienia ludzie umieli czytać i pisać. TAK NIE

21 O ile nie podano inaczej, wszystkie ilustracje pochodzą z podręcznika Mylder 2

Podobne dokumenty

avlinger bønder bygg og hvete dyrke gjødsle jegere samlere jęczmień i pszenica

avlinger bønder bygg og hvete dyrke gjødsle jegere samlere jęczmień i pszenica epoka brązu bronsealderen kl. 3 Część 3 Wielka życiowa zmiana Livet forandrer seg Dzieci w epoce brązu Barn i bronsealderen Zwierzęta i narzędzia Husdyr og redskaper Wielka życiowa zmiana livet forandret